Tác động của đặc điểm hội đồng quản trị đến hiệu quả hoạt động công ty Đại học Kinh tế TP.HCM, 2015

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM




NGUYN TH TRÂM


TÁC NG CA C IM HI NG QUN
TR N HIU QU HOT NG CÔNG TY




LUN VN THC S KINH T













TP.H Chí Minh – Nm 2015
B GIÁO DC VÀ ÀO TO

TRNG I HC KINH T TP. HCM



NGUYN TH TRÂM

TÁC NG CA C IM HI NG QUN
TR N HIU QU HOT NG CÔNG TY

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã s: 60340201


LUN VN THC S KINH T



NGI HNG DN KHOA HC:
TS. PHAN N THANH THY








TP.H Chí Minh – Nm 2015

LI CAM OAN

Tác gi xin cam đoan lun vn Thc S Kinh T “Tác đng ca đc đim Hi đng
qun tr đn hiu qu hot đng công ty” là công trình nghiên cu ca riêng tác gi,
có s h tr t ngi hng dn khoa hc là TS. Phan N Thanh Thy, và cha
tng đc công b trc đây. Các s liu đc s dng đ phân tích, đánh giá trong
lun vn có ngun gc rõ ràng và đc tng hp t nhng ngun thông tin đáng tin
cy. Ni dung lun vn đm bo không sao chép bt c công trình nghiên cu nào
khác.
TP.HCM, ngàytháng nm 2015
Tác gi


Nguyn Th Trâm

MC LC
TRANG PHBÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC T VIT TT
DANH MC CÁC HÌNH
DANH MC CÁC BNG
TÓM TT 1
CHNG 1: GII THIU  TÀI NGHIÊN CU 2
1.1. Lý do chn đ tài 2
1.2. Mc tiêu nghiên cu 4
1.3. Phm vi nghiên cu 4
1.4. Phng pháp nghiên cu 5
1.5. Kt cu ca lun vn 5
CHNG 2: TNG QUAN V C S LÝ THUYT 7
2.1. Lý thuyt v qun tr công ty 7
2.1.1. Lý thuyt ngi đi din 7

2.1.2. Lý thuyt v qun tr 8
2.1.3. Lý thuyt ràng buc các ngun nhân lc 9
2.1.4. Lý thuyt các bên liên quan 10
2.2. Vai trò ca Hi đng qun tr 11
2.2.1. Vai trò kim soát 12

2.2.2. Vai trò h tr 14
2.2.3. Vai trò chin lc 14
2.3. c đim Hi đng qun tr và hiu qu hot đng công ty 17
2.3.1. Quy mô Hi đng qun tr 18
2.3.1.1. Mi quan h nghch bin 18
2.3.1.2. Mi quan h đng bin 19
2.3.1.3. Không có mi quan h 19
2.3.1.4. Kt lun 20
2.3.2. Thành viên n trong Hi đng qun tr 20
2.3.2.1. Mi quan h đng bin 20
2.3.2.2. Mi quan h nghch bin 21
2.3.2.3. Không có mi quan h 21
2.3.2.4. Kt lun 21
2.3.3. Quyn kiêm nhim 22
2.3.3.1. Mi quan h nghch bin 22
2.3.3.2. Mi quan h đng bin 22
2.3.3.3. Không có mi quan h 23
2.3.3.4. Kt lun 24
2.3.4. Thành viên Hi đng qun tr không điu hành 24
2.3.5. T l s hu vn ca Hi đng qun tr 25
CHNG 3: XÂY DNG GI THUYT VÀ PHNG PHÁP NGHIÊN
CU 27

3.1. Khung tip cn nghiên cu 27

3.2. Gi thuyt nghiên cu 28
3.2.1. Quy mô HQT 29
3.2.2. Thành viên n trong Hi đng qun tr 30
3.2.3. T l s hu vn ca Hi đng qun tr 31

3.2.4. Quyn kiêm nhim 31
3.2.5. Thành viên Hi đng qun tr không điu hành 32
3.2.6. Bin điu tit quy mô Hi đng qun tr 33
3.3. Phng pháp nghiên cu 33
3.3.1. Mu nghiên cu 33
3.3.2. Phng pháp thu thp d liu 35
3.3.3. Bin đo lng 35
3.3.3.1. Bin ph thuc (Hiu qu hot đng công ty) 35
3.3.3.2. Bin đc lp (bin gii thích) 36
3.3.3.3. Bin kim soát 38
3.3.4. Quy trình nghiên cu 41
CHNG 4: KT QU NGHIÊN CU 43
4.1. c đim mu nghiên cu 43
4.2. Kt qu thc nghim đo lng hiu qu hot đng bng TobinQ 48
4.2.1. Ma trn tng quan và kim đnh đa cng tuyn 48
4.2.2. Kim đnh hin tng phng sai thay đi và hin tng t tng quan 49
4.2.3. Kt qu hi quy 50
4.3. Kt qu thc nghim đo lng hiu qu hot đng bng ROA 52
4.4. Kt qu thc nghim v vai trò điu tit ca quy mô HQT 55

4.5. Tho lun kt qu 57
4.5.1. Quy mô Hi đng qun tr 58
4.5.2. Thành viên n trong Hi đng qun tr 59
4.5.3. T l s hu vn ca Hi đng qun tr 59
4.5.4. Quyn kiêm nhim 60

4.5.5. Thành viên Hi đng qun tr không điu hành 60
4.5.6.Bin điu tit quy mô Hi đng qun tr 61
CHNG 5: KT LUN VÀ KIN NGH 63
5.1. Nhng đim chính trong lun vn 63
5.2. Tóm tt kt qu nghiên cu 64
5.2.1. Mi quan h cùng chiu 64
5.2.2. Mi quan h ngc chiu 65
5.2.3. Không có mi quan h 65
5.2.4. Mi quan h tng tác 65
5.3. Gii hn và hng nghiên cu 65
TÀI LIU THAM KHO
PH LC
Ph lc 1: Các kt qu kim đnh khi đo lng hiu qu hot đng bng TobinQ
Ph lc 2: Các kt qu kim đnh khi đo lng hiu qu hot đng bng ROA
Ph lc 3: Các kt qu hi quy theo phng trình (1) khi đo lng hiu qu hot
đng bng TobinQ
Ph lc 4: Các kt qu hi quy theo phng trình (1) khi đo lng hiu qu hot
đng bng ROA
Ph lc 5: Các kt qu hi quy theo phng trình (2) khi đo lng hiu qu hot
đng bng TobinQ
Ph lc 6: Các kt qu hi quy theo phng trình (2) khi đo lng hiu qu hot
đng bng ROA

DANH MC CÁC T VIT TT
HOSE – S giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh
HASTC – S giao dch chng khoán Hà Ni
HQT – Hi đng qun tr
REM – Mô hình hiu ng ngu nhiên
FEM – Mô hình hiu ng c đnh

DANH MC CÁC HÌNH
Hình Trang
Hình 3.1: Khung tip cn nghiên cu 28
Hình 4.1: Ch s VNIndex giai đon t tháng 01/2007 đn tháng 12/2013……… 44




DANH MC CÁC BNG
Bng Trang
Bng 2.1: Mi liên h gia lý thuyt qun tr công ty vi vai trò ca HQT 16
Bng 3.1: Bng so sánh điu kin niêm yt các công ty trên HOSE và HATSC 34
Bng 3.2: Bng mô t các bin đo lng s dng trong nghiên cu 40
Bng 4.1: Bng tn sut phân b ca đc đim Hi đng qun tr 45
Bng 4.2: Bng thng kê mô t các bin quan sát 47
Bng 4.3: Bng ma trn tng quan gia các bin 48
Bng 4.4: Bng kim đnh phng sai thay đi và hin tng t tng quan 49
Bng 4.5: Kim đnh Hausman 50
Bng 4.6: Bng kt qu hi quy (phng pháp FEM có hiu chnh Robust Error) . 51
Bng 4.7: Bng kt qu hi quy vi bin ph thuc ROA (phng pháp FEM có
hiu chnh Robust Error) 53
Bng 4.8: Bng kt qu hi quy kim đnh tác đng điu tit ca bin quy mô
HQT 56
Bng 4.9:Tng lc các mi quan h theo k vng và kt qu hi quy 57
1

TÓM TT

Lun vn này đo lng tác đng ca đc đim Hi đng qun tr (HQT) đn hiu

qu hot đng công ty, và đã xây dng khung tip cn nghiên cu, cng nh phát
trin các gi thuyt nghiên cu da trên vic tham kho các c s lý thuyt liên
quan, t đó d đoán v mi quan h gia đc đim HQT vi hiu qu hot đng
công ty. c đim HQT đc đo lng t các bin nh: Quy mô HQT, thành
viên n trong HQT, t l s hu vn ca HQT, quyn kiêm nhim và thành viên
HQT không điu hành. ng thi hiu qu hot đng công ty đc đo lng bng
ch s TobinQ và ROA.
Lun vn đc thc hin trên mu nghiên cu bao gm 89 công ty niêm yt trên S
giao dch chng khoán TP.HCM (HOSE) trong giai đon 2009-2013 và có tt c
445 quan sát. Lun vn cng hng đn vic tìm kim phng pháp c lng phù
hp cho nghiên cu bng cách s dng các kim đnh cho mô hình.Kt qu cho thy
phng pháp c lng các nhân t nh hng c đnh (FEM) có hiu chnhRobust
Errorkhc phc hin tng phng sai thay đi là phù hp nht cho mu nghiên
cu. Do đó, lun vn s dng phng pháp này đ c lng mô hình hi quy.
Kt qu nghiên cu thc nghim cho thy, quyn kiêm nhim và thành viên n
trong HQT tác đng cùng chiu đn hiu qu hot đng công ty.Ngc li thành
viên HQT không điu hành có tác đng ngc chiu vi hiu qu hot đng công
ty. Tuy nhiên, trong lun vn này, quy mô HQT và t l s hu vn c
a thành
viên HQT cha th kt lun tác đng ca hai yu t này đn hiu qu hot đng
công ty.

2

CHNG 1: GII THIU  TÀI NGHIÊN CU

1.1. Lý do chn đ tài
Trong môi trng kinh doanh ngày nay, vai trò ca Hi đng qun tr (HQT) ngày
càng quan trng  các công ty c phn.Không nhng vy, HQT đc k vng s
thc thi đy đ chc nng không ch đ ti đa hóa li ích cho c đông mà c li ích

các bên liên quan khác. Theo Adam và Ferreira (2007) cho rng, HQT có hai chc
nng quan trng nht, đó là chc nng t vn và chc nng giám sát. Nói thêm v
hai chc nng này ca HQT, theo nghiên cu ca Fama và Jensen (1983) cho rng
chc nng t vn ca HQT bao gm cung cp nhng hng dn và đnh hng
chin lc cho tng giám đc và tip cn nhng ngun lc, thông tin quan trng
cho công ty. Chc nng này đc thc hin t các thành viên HQT bên trong và
bên ngoài công ty. i vi chc nng giám sát, theo Jensen và Meckling (1976) cho
rng, HQT có chc nng giám sát các nhà qun lý đ gim thiu chi phí ngi đi
din và HQT cn phi có chc nng giám sát hiu qu đ bo v li ích cho c
đông. Vic giám sát mt cách hiu qu các giám đc điu hành s ph thuc rt
nhiu vào đc đim và tính hiu qu trong hot đng ca HQT. Qua đó thy đc
hai chc nng t vn và giám sát rt quan trng đ đm bo hot đng ca các giám
đc luôn đi theo li ích ca c đông, đm bo hiu qu hot đng cho công ty. Thy
đc vai trò quan trng ca HQT nên theo quan đim qun tr công ty, c đông
nên quan tâm đn các đc đim ca HQT vì đc đim HQT có mi liên h vi
hiu qu hot đng công ty.
Trên th gii có nhiu công trình nghiên cu v đc đim HQT tác đng đn hiu
qu hot đng công ty theo nhiu góc đ nghiên cu khác nhau nh: Quy mô
HQT (Shakir, 2008; Guest, 2009; O’Connell và Cramer, 2010),cu trúc ca
HQT (Bhagat và Black, 1999; Ness và cng s, 2010), quyn kiêm nhim (Gill và
Mathur, 2011; Peni, 2012), t l s hu vn ca HQT (Uwalomwa và Olamide,
2012).
3

Tuy nhiên các công trình nghiên cu  nhiu góc đ nh đ cp trên đc nghiên
cu  nhiu quc gia khác nhau và các kt qu v s tác đng vn cha đi đn
thng nht. C th:
• Gia quy mô HQT và hiu qu hot đng công ty có mi quan h ngc
chiu (Guest, 2009; O’Connell và Cramer, 2010) và không có mi liên h
nào (Beiner, 2004; Topak, 2011).

• Gia thành viên n và hiu qu hot đng công ty có mi quan h cùng chiu
(Cater và cng s, 2003; Hebble, 2007) và không có mi liên h nào (Rose,
2007; Marinova và cng s, 2010).
• Gia t l s hu vn ca HQT vi hiu qu hot đng công ty có mi
quan h cùng chiu (Yermack, 1996; Uwalomwa và Olamide, 2012) và mi
quan h ngc chiu(Shah và cng s, 2010).
• Gia quyn kiêm nhim và hiu qu hot đng công ty có mi quan h cùng
chiu(Gill và Mathur, 2011; Peni, 2012) và mi quan h ngc
chiu(Kyereboah-Coleman và Biekpe, 2006; Rouf, 2011).
• Gia các thành viên HQT không điu hành vi hiu qu hot đng công ty
có mi quan h cùng chiu (Yermack, 2006; Fields và cng s, 2011) và
không có mi liên quan nào (Bhagat và Black, 2002).
Tuy nhiên,  Vit Nam t thi đim th trng chng khoán thành lp ti nay, tuy
thy rõ tm quan trng ca HQT ngày càng gia tng nhng các nghiên cu thc
nghim v đc đim ca HQT nh hng đn hiu qu hot đng công ty là rt ít.
i vi các công ty niêm yt trên th trng chng khoán Vit Nam cha thc s
hiu v qun tr công ty do thiu c s lý thuyt qun tr công ty cng nh lý thuyt
v vai trò, đc đim ca HQT, nên có nhng sai phm v công b thông tin, cu
trúc HQT không hp lý dn đn s suy gim hiu qu hot đng ca các công ty
niêm yt.
4

Xut phát t nhng nghiên cu liên quan đn đc đim ca HQT trong và ngoài
nc, lun vn nghiên cu: “Tác đng ca đc đim Hi đng qun tr đn hiu qu
hot đng công ty” là rt cn thit.
1.2. Mc tiêu nghiên cu
Nghiên cu này đc thc hin vi mc tiêu là kim đnh nhm đa ra bng chng
thc nghim v s tác đng ca đc đim HQT ti hiu qu hot đng ca các
công ty  th trng chng khoán Vit Nam, t đó góp phn giúp các doanh nghip
Vit Nam xây dng c ch qun tr công ty mt cách hiu qu, đm bo hiu qu

hot đng ca công ty.
Vi mc tiêu nh trên, có nhng câu hi nghiên cu đt ra:
• Có s tác đng ca đc đim HQT lên hiu qu hot đng ca công ty hay
không?
• Nu đc đim ca HQT tác đng lên hiu qu hot đng công ty thì nó s
tác đng nh th nào?
1.3. Phm vi nghiên cu
i tng mà lun vn hng đn là đc đim ca HQT  các công ty niêm yt
trên S giao dch chng khoán TP.HCM (HOSE). Mu nghiên cu trong lun vn
gii hn trong phm vi không bao gm các t chc tín dng hot đng trong lnh
vc tài chính nh: ngân hàng, bo him, các công ty chng khoán và các qu đu
t. Lý do loi ra các công ty  lnh vc tài chính là bi vì các công ty này có môi
trng kinh doanh đc thù, tính đc thù  đây th hin  ch s tài chính ln và điu
kin pháp lý tuân th. Do đó kt qu s b sai lch khi mu nghiên cu bao gm các
công ty này.
Các d liu nghiên cu đc ly t báo cáo tài chính và báo cáo thng niên ca 89
công ty niêm yt trên HOSE trong giai đon t nm 2009-2013. Lun vn chn giai
5

đon này vì th trng chng khoán Vit Nam bt đu sôi đng t nm 2006, đng
thi quy đnh ca B tài chính v qun tr công ty có hiu lc đu nm 2007 và nm
2009 là nm mà th gii va tri qua cuc khng hong kinh t, đã ít nhiu nh
hng ti các doanh nghip Vit Nam, do đó nghiên cu t nm 2009 đ thy đc
nhng thay đi ca các doanh nghip Vit Nam và xem xét đc nhng hng phát
trin tip theo mt cách hp lý.
1.4. Phng pháp nghiên cu
u tiên, các lý thuyt liên quan đn vn đ nghiên cu ca lun vn s đc lc
kho.Sau đó, lun vn s xây dng các gi thuyt nghiên cu và mô hình nghiên
cu.Trong mô hình nghiên cu, bin ph thuc là hiu qu hot đng công ty. Các
bin đc lp bao gm: quy mô HQT, thành viên n trong HQT, t l s hu vn

ca HQT, quyn kiêm nhim và thành viên HQT không điu hành. Kt qu thc
nghim t mô hình hi quy s đc s dng là c s chp nhn hay bác b gi
thuyt nghiên cu. Ngoài ra, lun vn s m rng đ tìm hiu vai trò ca quy mô
HQT nh mt bin điu tit,tác đng lên mi quan h gia thành viên HQT
không điu hành và hiu qu hot đng công ty. Lun vn cng s dng kt qu hi
quy đ gii thích vn đ này.
D liu ca lun vn s đc thu thp t các báo cáo tài chính và báo cáo thng
niên ca các công ty niêm yt trên HOSE trong giai đon 2009-2013. D liu
nghiên cu là d liu bng.Lun vn s s dng phng pháp c lng mô hình
hi quy thích hp và kim soát đc các khuyt tt ca mô hình.
1.5. Kt cu ca lun vn
Lun vn gm nm chng. Các chng b cc nh sau:
Chng mt gii thiu tng quan nghiên cu và tm quan trng khi thc hin lun
vn này.
6

Chng hai trình bày c s lý thuyt qun tr công ty, lý thuyt v vai trò ca
HQT, và nhng nghiên cu thc nghim trc đây v tác đng ca đc đim
HQT lên hiu qu hot đng công ty.
Chng ba s xây dng khung tip cn nghiên cu, t đó các gi thuyt nghiên cu
và mô hình nghiên cu s đc xây dng. ng thi chng này s trình bày rõ
phng pháp nghiên cu, cách thc chn mu và cách đo lng các bin nghiên
cu.
Chng bn th hin kt qu nghiên cu thc nghim và tho lun kt qu nghiên
cu.
Chng nm s tóm tt li các đim chính trong lun vn và nhng đóng góp ca
lun vn, đng thi cng s ch ra nhng gii hn trong nghiên cu và các hng
nghiên cu tip theo.

7

CHNG 2: TNG QUAN V C S LÝ THUYT

Các lý thuyt liên quan đn qun tr công ty, đc đim Hi đng qun tr (HQT)
ca công ty, trong đó nhn mnh đn các lý thuyt v vai trò ca ca HQT và hiu
qu hot đng công ty s đc kho sát trong chng này. Chng này gm 3 phn:
- Lý thuyt c bn v qun tr công ty;
- Các vai trò ca HQT;
- c đim HQT nh hng đn hiu qu hot đng công ty.
2.1. Lý thuyt v qun tr công ty
Các lý thuyt qun tr công ty đc xem là nn tng và có mi liên quan đn vai trò
ca HQT, ngoài ra lý thuyt v qun tr công ty có th đc s dng làm c s
gii thích cho s tác đng ca đc đim HQT đn giá tr ca công ty. Phn này s
trình bày tng quan bn khung lý thuyt chính v qun tr công ty, bao gm: Lý
thuyt ngi đi din, lý thuyt v qun tr, lý thuyt ràng buc các ngun lc và
cui cùng là lý thuyt các bên liên quan.
2.1.1.Lý thuyt ngi đi din
Lý thuyt ngi đi din ca Jensen và Meckling (1976, trang 5) là mt trong
nhng công trình nghiên cu v hành vi qun lý, chi phí đi din và cu trúc s hu
công ty, tác gi đa ra đnh ngha v lý thuyt ngi đi din: “Lý thuyt ngi đi
din tp trung vào mi quan h nh mt hp đng gia ngi ch và ngi tha
hành, theo đó ngi ch thuê ngi tha hành và ngi tha hành s đi din ngi
ch thc hin mt s nhim v và đc phép đa ra nhng quyt đnh liên quan”.
Tuy nhiên ngi tha hành không phi bao gi cng hành đng vì li ích cao nht
ca ngi ch, c hai bên đu mong mun ti đa hoá li ích ca mình, tuy nhiên
điu kin đ ti đa hoá li ích ca hai bên không ging nhau. C đông mong mun
ti đa hoá li ích ca mình thông qua vic tng giá tr ca doanh nghip, còn li ích
8

ca nhà qun lý thng gn trc tip vi thu nhp nhn đc. Do đó ngi ch phi

giám sát ngi tha hành và phi tn chi phí giám sát. ng thi ngi tha hành
s chp nhn gánh chu nhng chi phí ràng buc. Mâu thun v li ích cng to ra
nhng mt mát v ph tri do li ích không đc ti đa hóa. Tng chi phí giám sát,
chi phí ràng buc và mt mát ph tri gi là chi phí đi din.
 kim soát chi phí đi din có nhiu c ch, theo Jensen và Meckling (1976) vic
s dng đòn by tài chính có th làm gim chi phí đi din, thit k hp đng
khuyn khích di dng s hu c phn và quyn chn c phiu đ tp trung n lc
ca nhà qun lý vào li ích ca c đông. Còn theo Jensen và Ruback (1983) cho
rng mi đe da ca công ty b thâu tóm thù đch cng có th làm gim chi phí đi
din. Ngoài ra, khuyn ngh vic chia c tc s làm gim chi phí đi din vì chia c
tc là mt dng khích l đng thi hn ch các nhà qun lý lm dng dòng tin t
do.
Nghiên cu v qun tr doanh nghip luôn liên quan ti lý thuyt ngi đi din,
Carter và cng s (2003) cho rng lý thuyt ngi đi din là nn tng đ hiu đc
mi liên h gia đc đim HQT và hiu qu hot đng công ty.
2.1.2.Lý thuyt v qun tr
Theo lý thuyt qun tr, nu ch theo quan đim ngi đi din là gi đnh con ngi
có tính t li và khuynh hng cá nhân thì mi quan h trong t chc s càng phc
tp hn. T quan đim trên lý thuyt v qun tr ra đi đ có cái nhìn mt cách toàn
din v vn đ qun tr công ty.
Lý thuyt v qun tr cho rng, ngi qun lý là nhng cá nhân có đng c, nhu cu
thúc đy làm vic.Theo (Donalson và Davis,1991) cho rng ngi qun lý s th
hin bn thân khi thc hin công vic kinh doanh mt cách hoàn ho mà vn d vô
cùng thách thc.ng thi ngi qun lý thc thi quyn hn và trách nhim ca
mình đ ngà càng nhn đc s công nhn ca đng nghip và qun lý cp
9

cao.Nhng tác gi theo thuyt qun tr cho rng, hiu qu hot đng ca công ty
ph thuc rt ln vào các giám đc trc tip điu hành, nhng ngi này luôn ti đa
hóa li nhun cho c đông. Vi s hiu bit và nm rõ v doanh nghip, các giám

đc trc tip điu hành s thc thi nhng quyt đnh tt hn các giám đc đc lp
thuê ngoài. Do đó nên có mt t l thit yu các giám đc điu hành bên trong cu
trúc HQT đ đm bo v mt nh hng và ra quyt đnh hiu qu hn.
Trái ngc vi quan đim lý thuyt ngi đi din, quan đim thuc trng phái lý
thuyt qun tr cho rng nhng nhà qun lý là nhng cá nhân tht s đáng tin cy,
và nhng nhà qun lý này luôn ti thiu hóa chi phí đi din vn d luôn tn ti
trong công ty. Lý thuyt qun tr nhn ra tm quan trng ca c cu trao quyn cho
ngi qun lý và trao quyn t ch ti đa da trên s tin tng và khuyn khích các
giám đc điu hành tt hn đ ti đa hóa giá tr c đông. Theo (Hung, 1998) lý
thuyt qun tr đc xem là mt lý thuyt thuc trng phái tích cc và vai trò ca
HQT đóng góp v mt tng th cho lý thuyt này.
2.1.3.Lý thuyt ràng buc các ngun nhân lc
Lý thuyt ràng buc các ngun nhân lc nghiên cu v nh hng ca ngun lc
bên ngoài đn hành vi ca t chc, tp trung vào vai trò liên kt ca ngun lc bên
ngoài vào doanh nghip da trên mi quan h ca các thành viên HQT.  đây các
thành viên HQT va có th hot đng trong nhiu công ty, nhiu lnh vc, h va
đm nhim v trí qun lý  c quan này, đng thi đm nhim v trí qun lý  c
quan khác. Nhng thành viên này s làm cu ni doanh nghip vi các ngun lc
bên ngoài. Vi nghiên cu Pearce và Zahra (1991) cho rng HQT là mt c ch
trong công ty đ đnh hình mi liên kt vi các môi trng bên ngoài công ty, đng
thi tip nhn các ngun lc có sc nh hng và tm quan trng đ làm bc đm
cho công ty đng đu vi nhng bt li trong môi trng kinh doanh.
Lý thuyt ràng buc các ngun lc bên ngoài cung cp nn tng lý thuyt v vic
coi vai trò ca HQT nh là mt ngun lc trong công ty (Hillman và cng s,
10

2000). Ngun lc đi vi doanh nghip là vô cùng quan trng trong vic kim soát
và có tính ct yu cho s tng trng ca doanh nghip. Do đó nghiên cu ca
Bathula (2008) cho rng cu trúc qun tr công ty và các thành phn cu thành
HQT đc xem xét nh mt ngun lc có th làm gia tng giá tr doanh nghip.

Ngun lc bên ngoài đóng vai trò quan trng và cn thit cho công ty, HQT gi
vai trò cu ni gia công ty vi các ngun lc, và các công ty luôn n lc c gng
kim soát môi trng kinh doanh bng các chn lc nhng ngun lc cn thit đ
tn ti và phát trin. Do đó vic b nhim các thành viên bên ngoài vào HQT s
góp phn gia tng kh nng tip nhn các ngun lc, đóng vai trò quan trng quyt
đnh thành công ca công ty. Theo (Hillman và cng s, 2000), vi vai trò ràng
buc các ngun nhân lc, thành viên HQT bên ngoài s đem v nhiu ngun lc
cho công ty nh: vic tip nhn và phn hi thông tin, các k nng và tri thc, kh
nng tip cn các thành phn then cht và tính hp pháp trong hot đng kinh
doanh.
2.1.4.Lý thuyt các bên liên quan
Không ch gi quan đim rng HQT phi đm bo li ích cho c đông nh lý
thuyt ngi đi din, lý thuyt các bên liên quan còn m rng ra rng HQT ngày
nay còn phi hng đn li ích ca các nhóm liên quan khác nhau. Nhóm các bên
liên quan khác nhau này bao gm các nhóm li ích có mi quan h thit yu đn
yu t xã hi, môi trng và ng x vn hóa.Và chính s thay đi trong vai trò ca
HQT đã dn đn s phát trin ca lý thuyt các bên liên quan.
V đnh ngha các bên liên quan cng có nhiu nghiên cu đ cp, theo (Freeman,
1984), mt trong nhng tác gi đu tiên đ xut lý thuyt các bên liên quan cho
rng, các bên liên quan là mt nhóm cá nhân hay cá nhân có th nh hng hay chu
nh hng t nhng thành tu đt đc khi thc hin mc tiêu doanh nghip đ ra.
Các bên liên quan là nhng nhóm cá nhân hoc t chc có nhng li ích hp pháp
th hin trong tng khía cnh riêng bit hay tính hình thc hot đng ca công ty.
11

Theo đó các bên liên quan là tp hp nhiu nhóm cá nhân cùng tham gia và nhng
nhóm cá nhân này s theo đui nhng mc tiêu khác nhau. Do đó các nhà điu hành
trong công ty s có hành vi qun lý tùy thuc vào v th bên liên quan ca h nh
th nào.
Các bên liên quan có th đc xác đnh t vic s hu mt, hai hay ba hình thc

sau: (1) Sc mnh ca các bên liên quan nh hng đn công ty, (2) tính hp pháp
v các mi quan h ca các bên liên quan vi công ty và (3) nhng yêu sách ca các
bên liên quan đi vi công ty. Cng bi vì nhng hình thc này mà buc các nhà
qun lý phi quan tâm và có trách nhim vi tng thành phn ca các bên liên quan
khác nhau.
2.2. Vai trò ca Hi đng qun tr
Qun tr công ty cng bao hàm mi quan h gia nhiu bên, không ch trong ni b
công ty c phn nh các c đông, ban giám đc điu hành, HQT mà còn nhng
bên có li ích liên quan bên ngoài công ty: c quan qun lý Nhà nc, các đi tác
kinh doanh và c môi trng, cng đng, xã hi.
Do đó, HQT là mt yu t qun tr bên trong ca công ty, đi din cho s liên kt
gia nhng cá nhân cung ng vn vi nhng cá nhân đc phép s dng nhng
ngun vn đó đ ti ra li nhun cho công ty (Fama và Jensen, 1983).
Theo Lut doanh nghip ban hành bi Quc Hi Vit Nam (2005): “HQT là c
quan qun lý công ty, có toàn quyn nhân danh công ty đ quyt đnh, thc hin các
quyn và ngha v ca công ty không thuc thm quyn ca i hi đng c đông”.
HQT đc xem là hot đng hiu qu khi c quan này thc hin tt c các vai trò
ca mình mt cách thành công.Nói v vai trò ca HQT công ty đã có nhiu công
trình nghiên cu trc đây tha nhn các vai trò khác nhau ca HQT. Theo
nghiên cu Pfeffer và Salancik (1978) thì HQT có ba vai trò chính: (i) Tinh lc
cách tip cn các ngun lc quan trng đi vi doanh nghip; (ii) kim soát các yu
12

t biên gây cn tr đn doanh nghip và (iii) gia tng tính pháp lý cho t chc.
Nghiên cu ca Hung (1998), theo tác gi có 6 vai trò chính ca HQT gm: (1)
kt ni t chc vi môi trng bên ngoài, (2) điu phi li ích cho c đông,các bên
liên quan và công chúng, (3) kim soát hành vi qun lý đ đm bo doanh nghip
đt đc mc tiêu, (4) đa ra chin lc rõ ràng, (5) luôn duy trì tình trng hot
đng n đnh và hiu qu cho công ty, (6) h tr cho các cp qun lý. Ngoài ra theo
(Hillman và Dalziel, 2003) cho rng, HQT có hai vai trò chính đó là kim soát

doanh nghip và cung cp cách tip cn các ngun lc .
Công trình nghiên cu v vai trò ca HQT đc công nhn gn đây ca Babic và
cng s (2011).Trong nghiên cu này tác gi phân tích s phát trin ca vai trò
HQT gn lin vi s phát trin các quan đim v lý thuyt qun tr công ty. Tác
gi xác đnh ba vai trò chính ca HQT gm: (1) Vai trò kim soát, (2) vai trò h
tr, (3) vai trò chin lc. Quan đim ca tác gi đã nêu lên đc mi quan h gia
cu trúc và phng thc hot đng ca HQT, đng thi th hin đc hiu qu
trong vai trò ca HQT.
Bài nghiên cu này vai trò ca HQT s đc trình bày theo hng tip cn ca
Babic và cng s (2011). Theo cách tip cn này, các vai trò ca HQT s đc
liên kt tng ng vi các lý thuyt qun tr công ty.Mi liên kt này rt hu ích và
quan trng trong vic gii thích đc đim HQT nh hng đn hiu qu hot đng
công ty, đây cng chính là mc tiêu mà bài nghiên cu này hng ti. Do đó, vai
trò ca HQT bao gm: Vai trò kim soát, vai trò h tr và cui cùng là vai trò
chin lc, mi vai trò đu có tm quan trng riêng và không th thiu trong vai trò
ca HQT.
2.2.1.Vai trò kim soát
Theo (Fama và Jensen,1983) HQT là mt c ch qun tr ni b, có quyn kim
soát các nhà qun lý thông qua các quy trình ra quyt đnh, phê chun và giám sát.
Tác gicho rng quy trình ra quyt đnh gm bn bc: (1) Khi xng, (2) phê
13

duyt, (3) thc hin và (4) giám sát. Trong đó bc khi xng và thc hin do cp
ra quyt đnh thc hin, còn các bc phê chun và giám sát là vai trò c bn ca
HQT.
Ba vai trò ca HQT gm (1) Vai trò kim soát, (2) vai trò h tr, (3) vai trò chin
lc đc tp trung nghiên cu.Trong đó vai trò kim soát là vai trò quan trng
nht trong ba vai trò trên. ng thi theo quan đim ngi đi din, tác gi cho rng
kim soát là vai trò quan trng nht ca HQT, và tác gi cng nêu rõ vai trò kim
soát cng liên quan đn trách nhim ca các thành viên HQT th hin qua vic

đình ch tng giám đc, giám sát công vic, gii trình các báo cáo kim toán và phê
duyt các quyt đnh.
Ngoài ra theo Babic và cng s (2011) vai trò kim soát ca HQT còn th hin
qua vic đánh giá hiu qu hot đng ca các nhà qun lý cp cao và có mi quan
h đn các hot đng ra quyt đnh, liên quan đn các vn đ tuyn dng, sa thi các
nhà qun lý, hoc liên quan đn vic giám sát, kim soát và xem xét li hiu qu
công vic ca các cp qun lý, đm bo nhng ngi điu hành này s hành đng vì
li ích cho c đông.
Phân tích rõ v vai trò kim soát ca HQT, vai trò kim soát đc chia ra làm hai
phn: kim soát tài chính và kim soát chin lc. Vic kim soát tài chính da trên
vic đánh giá hiu qu hot đng ca công ty và đa đn vic ti đa li nhun trong
ngn hn.Trong khi kim soát chin lc chú trng đn kh nng sinh li và phát
trin bn vng ca công ty trong dài hn.
Không ch dng li  vai trò kim soát, vai trò ca HQT ngày cng m rng đ
thúc đy doanh nghip hot đng ngày càng hiu qu hn, HQT còn có vai trò t
vn, đnh hng cho cp qun lý hay cung cp nhng cách tip c
n các ngun lc
bên ngoài. Nhng công vic này ca HQT th hin vai trò h tr trong công ty.
14

2.2.2.Vai trò h tr
Mi vai trò ca HQT gn vi lý thuyt qun tr công ty tng ng, vai trò h tr
ca HQT khi ngun t quan đim lý thuyt ràng buc các ngun lc và lý thuyt
qun tr. Vi vai trò h tr, các thành viên HQT s đa ra nhng li t vn và ý
kin chuyên gia, cách tip cn các ngun lc và tính pháp lý trong kinh doanh.
ng thi theo nghiên cu (Hillman và Dalziel, 2003) các thành viên HQT đóng
góp vào vic ra quyt đnh chin lc bng cách ch ra cách tip cn các ngun lc
chính liên quan đn hot đng kinh doanh. ng tình vi quan đim này, (Babic và
cng s, 2011) cho rng HQT có vai trò h tr đn các hot đng ra quyt đnh
nh: la chn các yu t bên ngoài, nhn ra các mi liên h tích cc gia các thành

viên HQT và các nhân t có liên quan đ đm bo cho công ty có các ngun lc
then cht, gia tng danh ting cho công ty và t vn cho các cp qun lý công ty
trong sut quá trình ra chin lc.
Ngoài ra, có mt hng tip cn khác v vai trò h tr ca HQT da vào lý thuyt
qun tr. Nhng ngi theo trng phái lý thuyt này cho rng HQT là mt c ch
chin lc quan trng, HQT vi kin thc chuyên sâu ca mình nên h tr tng
giám đc ra quyt đnh chin lc. Trái ngc vi quan đim ngi đi din, theo
(Huse, 2006) cho rng vai trò ca HQT là h tr và giúp đ các nhà qun lý đt
đc mc tiêu ca t chc ch không phi kim soát h. Tuy nhiên cách tip cn
vai trò h tr da trên lý thuyt qun tr luôn tn ti vai trò chin lc ca HQT,
do đó s làm lu m s phân bit gia vai trò h tr và vai trò chin lc ca HQT.
2.2.3.Vai trò chin lc
Chin lc là vic xác đnh các mc tiêu c bn và mc tiêu dài hn, và vic thông
qua các hành đng đ phân b các ngun lc cn thit nhm thc hin mc tiêu đã
đ ra.  cp đn vai trò chin lc ca HQT theo Schwenk (1988) nghiên cu v
qun tr chin lc kt lun rng, qun tr chin lc s làm gia tng kh nng nhn
thc cho nhng ngi ra quyt đnh có tính chin lc. Nghiên cu v chin lc
15

nên tp trung vào li th ca doanh nghip, doanh nghip cn xác đnh đim mnh
ca mình đ t đó hng đn kh nng đáp ng cng nh cnh tranh ca mình.
Thy rõ đc tm vai trò chin lc ca HQT, các nhà nghiên cu đ cao đn vic
thc thi chin lc đó là ra quyt đnh mang tính chin lc.Vic ra quyt đnh
chin lc rt quan trng vì nó bao hàm nhiu các quyt đnh quan trng nn tn
nh: các công vic cn đc thc hin, các ngun lc đc cam kt và vic thit lp
các tin l đã có trc đây. Do đó quyt đnh chin lc s quyt đnh phng
hng hot đng trong tng li ca doanh nghip. Các quyt đnh chin lc s có
mi quan h vi các vn đ c bn nh: đa đim phân phi sn phm, sn phm
sn xut, vn đ tài chính, và tt c các yu t này s quyt đnh đn kh nng tìm
kim li nhun ca doanh nghiêp. Theo (Bathula, 2008) cho rng HQT là mt c

ch chin lc quan trng.HQT cn th hin rõ vai trò chin lc, vì nhng quyt
đnh có tính chin lc đóng vai trò trng tâm và nh hng xuyên sut đn quá
trình phát trin ca công ty, nh hng đn s sng còn ca công ty. Do đó, HQT
nên tích cc tham gia vào quá trình ra quyt đnh chin lc đng thi luôn  trng
thái tt nht đ đóng góp chin lc cho công ty. Hn na, theo Babic và cng s
(2011) s gia tng các hc thuyt v các bên liên quan đã gây áp lc cho HQT cn
phi có trách nhim hn na vi vic ra quyt đnh.
Vy t
 vic kho sát các lý thuyt qun tr công ty và lý thuyt v vai trò HQT, có
th nhn thy vai trò HQT có mi liên h vi các lý thuyt v qun tr công ty
(Babic và cng s, 2011). Lun vn nghiên cu quá trình phát trin vai trò HQT
t vai trò kim soát đn vai trò h tr và sau cùng là vai trò chin lc. Cùng vi lý
thuyt qun tr công ty đc thc hin song hành và t đó lun vn có kt lun:
• Theo lý thuyt ngi đi din, vai trò chính ca HQT là vai trò kim soát
các nhà qun lý và bo v li ích cho c đông, gim chi phí đi din.
• Theo lý thuyt ràng buc các ngun lc và lý thuyt qun tr tp trung vào
vai trò ca HQT là h tr và t vn cho các cp qun lý.