GIẢI PHÁP ĐIỀU HÀNH CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ THÔNG QUA CÔNG CỤ LÃI SUẤT TẠI VIỆT NAM.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHệ MINH






oàn Th Thùy Nhiên



GII PHÁP IU HÀNH
CHệNH SÁCH TIN T
THÔNG QUA CÔNG C LÃI SUT
TI VIT NAM





Chuyên ngành: Ngân hàng
Mã s: 60340201





LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
TS. V TH THÚY NGA


Tp. H Chí Minh - 2014
LI CAM OAN



Tôi xin cam đoan Lun vn thc s kinh t vi đ tài “ Gii pháp điu hành chính
sách tin t thông qua công c lãi sut ti Vit Nam” là công trình nghiên cu ca
riêng tôi di s hng dn cùa TS. V Th Thúy Nga.
Các s liu và thông tin s dng trong lun vn đu có ngun gc, trung thc và
đc phép công b. Tôi s chu trách nhim v ni dung đã trình bày trong lun vn
này.
Tp. HCM ngày 5 tháng 8 nm 2014
Tác gi




oàn Th Thùy Nhiên
MC LC

TRANG BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH SÁCH CÁC T VIT TT
DANH SÁCH CÁC BNG

DANH SÁCH CÁC HÌNH
PHN M U: 1
1. Tính cp thit ca đ tài: 1
2. Mc tiêu nghiên cu: 2
3. i tng và phm vi nghiên cu: 2
4. Phng pháp nghiên cu: 2
5. Nhng đim ni bt ca lun vn: 2
6. Kt cu đ tài: 3
CHNG 1: C S IU HÀNH V CHÍNH SÁCH TIN T VÀ CÔNG C
LÃI SUT 4
1.1. Tng quan v điu hành chính sách tin t 4
1.1.1. Khái nim: 4
1.1.2. Mc tiêu ca chính sách tin t 5
1.1.3. Các công c ca chính sách tin t: 8
1.2. Tng quan v công c lãi sut: 10

1.2.1. Khái nim 10
1.2.2. Các tác đng ca lãi sut: 12
1.2.3. Các nhân t nh hng đn lãi sut: 15
1.3. Mt s bài hc kinh nghim v điu hành chính sách tin t thông qua công
c lãi sut ti mt s nc trên th gii. 18
1.3.1. Tng quan v điu hành chính sách tin t thông qua công c lãi sut:
18
1.3.2. Kinh nghim điu hành chính sách lãi sut ca FED. 20
1.3.3. Kinh nghim điu hành chính sách lãi sut ca Trung Quc 21
1.3.4. Chính sách tin t ca NHTW Thái Lan 22
1.3.5. Bài hc kinh nghim cho Vit Nam 24
Kt lun chng 1: 26
CHNG 2: THC TRNG IU HÀNH CHÍNH SÁCH TIN T THÔNG
QUA CÔNG C LÃI SUT TI VIT NAM 27

2.1 Bi cnh kinh t Vit Nam 27
2.2 Thc trng điu hành chính sách tin t thông qua công c lãi sut ti Vit
Nam: 29
2.3 Thành tu và hn ch 39
2.3.1. Các thành tu đt đc: 39
2.3.2. Các hn ch: 39
2.3.3. Nguyên nhân ca hn ch: 41
Kt lun chng 2: 45
CHNG 3: GII PHÁP IU HÀNH CHÍNH SÁCH TIN T THÔNG QUA
CÔNG C LÃI SUT TI VIT NAM 46
3.1. Bi cnh và đnh hng phát trin kinh t xã hi Vit Nam 46
3.2. nh hng điu hành chính sách tin t trong thi gian ti 48
3.3. Mt s gii pháp điu hành chính sách tin t thông qua công c lãi sut ti
Vit Nam. 50
3.3.1. Hoàn thin công c lãi sut. 50
3.3.2. Hoàn thin khung pháp lý điu hành chính sách tin t: 54
3.3.3. Nâng cao tính đc lp ca NHNN. 54
3.3.4. Tng cng đào to ngun nhân lc chuyên sâu, trang b công ngh tiên
tin: 56
3.3.5. y mnh s phát trin ca th trng tin t, th trng liên ngân hàng:
57
3.3.6. Tip tc hoàn thin h thng Ngân hàng. 59
3.3.7. Kt hp chính sách tin t vi các chính sách khác 60
Kt lun chng 3: 64

KT LUN CHUNG
DANH MC TẨI LIU THAM KHO
PH LC 01: LẩI SUT C BN T 2007 N NAY
PH LC 02: LẩI SUT TÁI CHIT KHU T 2007 N NAY
PH LC 03: LẩI SUT TÁI CP VN T 2007 N NAY

Danh mc các t vit tt


CPI: Ch s giá tiêu dùng
NHNN: Ngân hàng nhà nc
NHTW: Ngân hàng trung ng
USD: Dollar M
VND: ng Vit Nam


DANH MC CÁC BNG

Bng 2. 1: Lãi sut công b ca Ngân hàng nhà nc
Bng 2. 2: Ch tiêu lm phát và tng trng GDP giai đon 2011-2013

DANH MC CÁC HÌNH V,  TH

Hình 1.1. Mi quan h gia tng trng và lãi sut
S đ 1.2: Tác đng ca lãi sut chính thc đn nn kinh t

1

Phn m đu
1. Tính cp thit ca đ tài:
iu hành chính sách tin t chc nng quan trng ca NHTW, góp phn
thit yu trong công cuc điu hành v mô nn kinh t ca nhà nc. NHTW thay
đi tng cung, tng cu ca nn kinh t, tác đng đn lm phát, sn lng và công
n vic làm, n đnh kinh t v mô bng cách s dng các công c ca chính sách
tin t da trên din bin kinh t và lm phát đ đt đc các mc tiêu đã đc
Quc hi thông qua. Trong tng giai đon khác nhau ca nn kinh t, các công c

s đc NHTW vn dng vi mc đ u tiên hp lý, có s kt hp đ hng đn
các kt qu chung là đm bo cung cp đ phng tin thanh toán cho nn kinh t,
gi n đnh giá tr đng bn t thông qua điu tit lng tin cung ng, chng suy
thoái, lm phát, n đnh nn kinh t hay tng trng bn vng.
Trong các dng chính sách tin t nh chính sách lm phát mc tiêu, mc
giá mc tiêu, hay chính sách tng hp, lãi sut thng đc dùng làm bin s tác
đng bi s tác đng trc tip ca nó đn các yu t ca tng cung, tng cu, có
liên h trc tip đn lm phát và sn lng đu ra trong nn kinh t. Có th nhn
thy rng trong giai đon phát trin ca nn kinh t, lãi sut có xu hng tng do
cung cu qu cho vay đu tng trong đó tc đ tng ca cu qu cho vay ln hn
tc đ tng ca cung qu cho vay. Ngc li trong giai đon suy thoái ca nn kinh
t, lãi sut có xu hng gim. Do vy nhìn vào xu hng bin đng ca lãi sut
chúng ta có th thy đc tình trng ca nn kinh t, có th nói lãi sut là công c
đo lng tình trng ca nn kinh t. (Nguyn ình Lun, 2013)
 Vit Nam k t khi đi mi đn nay, chính sách tin t đang tng bc
hoàn thin và phát huy tác dng đi vi nn kinh t. Trong quá trình điu hành
chính sách tin t ca NHNN Vit Nam trong nhng nm gn đây (2011-2013) cho
thy, cng nh các quc gia trên th gii, Vit Nam đang vn dng kt hp linh
hot các công c ca chính sách tin t đ đt đc kt qu điu hành tt nht.
Trong đó, công c đc NHNN quan tâm s dng nhiu nht hin nay là công c
lãi sut. ây là công c có tác đng trc tip đn lng cung tin trong nn kinh t,
2

giúp cho NHNN d dàng đt đc các ch tiêu k hoch do Chính ph và quc hi
đ ra. Cho đn nay, công c lãi sut vn đang phát huy tác dng ca mình trong
công cuc n lc phc hi nn kinh t ca Nhà nc, tuy nhiên, cng còn khá nhiu
vn đ phát sinh xoay quanh công c này.
Vi mc đích trau di kin thc đã hc, thc hin nghiên cu, tìm hiu v
chính sách tin t nói chung, tìm hiu v công c đc đóng vai trò ch đo trong
chính sách tin t ca NHNN Vit Nam hin nay là công c lãi sut đ tìm ra các

gii pháp nâng cao hiu qu ca chính sách tin t trong giai đon sp ti, tôi quyt
đnh chn đ tài: “Gii pháp điu hành chính sách tin t thông qua công c lãi sut
ti Vit Nam”
2. Mc tiêu nghiên cu:
- Nghiên cu c s lý lun v điu hành chính sách tin t và công c lãi sut.
- Nghiên cu thc trng trong điu hành chính sách tin t thông qua công c lãi
sut ti Vit Nam giai đon 2011-2013, đánh giá các thành tu và hn ch và tìm ra
nguyên nhân ca hn ch.
-  xut các gii pháp điu hành chính sách tin t thông qua công c lãi sut ti
Vit Nam.
3. i tng và phm vi nghiên cu:
i tng nghiên cu ca bài lun vn là điu hành chính sách tin t thông qua
công c lãi sut
Phm vi nghiên cu là quá trình điu hành chính sách tin t thông qua công c
lãi sut ti Vit Nam t nm 2011 đn 2013.
4. Phng pháp nghiên cu:
Lun vn s dng các phng pháp thng kê, mô t, phân tích đánh giá đ
thc hin đ tài nghiên cu.
5. Nhng đim ni bt ca lun vn:
 tài tp trung nghiên cu vào công c lãi sut ca chính sách tin t trong
giai đon 2011-2013 cùng vi đnh hng điu nn kinh t trong giai đon sp ti
t đó đ ra các gii pháp phù hp vi thc tin ti Vit Nam.
3

6. Kt cu đ tài:
Ngoài li m đu và kt lun, lun vn gm 03 chng:
Chng 1: C s lý lun v điu hành chính sách tin t và công c lãi sut
Chng 2: Thc trng điu hành chính sách tin t thông qua công c lãi sut ti
Vit Nam
Chng 3: Gii pháp điu hành chính sách tin t thông qua công c lãi sut ti Vit

Nam.
4

CHNG 1: C S IU HÀNH V CHệNH SÁCH TIN T VÀ CÔNG
C LÃI SUT
1.1. Tng quan v điu hành chính sách tin t
1.1.1. Khái nim:
Nghiên cu ca nhà kinh t hc Keynes trong Lý thuyt tng quát v vic
làm, lãi sut và tin t (1936) ch ra rng chính sách tin t đóng vai trò rt ln trong
vic ci thin trin vng kinh t và tng mc sng xã hi, vì chính sách tin t có
th tác đng làm thay đi tng cung tng cu ca nn kinh t, qua đó tác đng đn
sn lng, lm phát và công n vic làm.
Nhà kinh t Hoàng Xuân Qu (2005) cng đã đa ra khái nim v điu hành
chính sách tin t nh sau: “iu hành chính sách tin t là tng th các quan đim,
gii pháp, các công c và cách thc mà NHTW s thc hin nhm tác đng vào
dòng chu chuyn tin và khi tin cung ng trong nn kinh t t đó hng đn các
mc tiêu ca chính sách kinh t v mô, hng đn mc tiêu cui cùng là n đnh giá
tr đng tin, kim ch lm phát, thúc đy kinh t xã hi tng trng n đnh.”
V c bn có 2 loi chính sách tin t là chính sách tin t tht cht và chính
sách tin t ni lng (Nguyn ng Dn, 2008) nh sau:
Chính sách tht cht tin t
đc dùng trong thi k nn kinh t có s phát
trin thái quá, lm phát gia tng, làm gim cung tin trong nn kinh t, kìm hãm bt
đà tng trng nóng ca nn kinh t. Chính sách tin t tht cht đc s dng
thông qua vic đa ra mc lãi sut tng lên, làm tng chi phí tr lãi ca ngi đi
vay, làm gim lung tin mt ròng và trng thái tài chính ca ngi vay yu kém;
hoc lãi sut tng lên làm giá ca các tài sn khác gim xung, trong đó có giá ca
các tài sn th chp ca ngi vay. NHTW còn có th bán các tài sn tài chính trên
th trng đ làm gim lng cung tin trong nn kinh t t đó làm tng các lãi sut
ngn hn trên th trng.

Chính sách tin t ni lng
đc áp dng trong điu kin nn kinh t b suy
thoái, làm tng lng tin cung ng cho nn kinh t, m rng đu t sn xut kinh
doanh và tiêu dùng, gia tng sn lng cho nn kinh t, to thêm công n vic làm.
5

Chính sách ni lng tin t m rng thng bao hàm nghip v NHTW mua trái
phiu chính ph ngn hn nhm làm gim các mc lãi sut ngn hn trên th trng.
Tuy nhiên, khi lãi sut ngn hn đã gn  mc 0 hoc bng 0%, thì chính sách tin
t truyn thng s không th h thp lãi sut đc na. Khi đó, ni lng tin t có
th đc s dng nhm kích thích kinh t bng cách mua các tài sn dài hn (không
phi là trái phiu chính ph ngn hn), và nh vy s khin lãi sut dài hn gim
xung, chính sách này gi là chính sách ni lng đnh lng
1
- thuc v nhóm chính
sách tin t phi truyn thng đc NHTW s dng nhm kích thích nn kinh t khi
các chính sách tin t truyn thng đã b vô hiu. NHTW áp dng ni lng bng
cách mua các tài sn tài chính t ngân hàng thng mi và các t chc t nhân khác
(qu hu trí, doanh nghip) nhm bm mt lng tin xác đnh vào nn kinh t.
Mc dù có s khác nhau v vic xây dng và điu hành chính sách tin t 
các nc nhng nhìn chung vic xây dng khuôn kh chính sách tin t  các nc
đu bao gm các bc chính nh sau: (1) la chn h thng mc tiêu chính sách
tin t (2) xác đnh c ch truyn ti ca chính sách tin t (3) la chn các công c
ca chính sách tin t đ điu hành.
1.1.2. Mc tiêu ca chính sách tin t
Chính sách tin t có 3 mc tiêu c bn, đc xem là mc tiêu cui cùng
thng xuyên đc nhc đn nh sau:
Mt là, n đnh giá tr đng tin - kim ch lm phát:
Lm phát xy ra có

th tác đng 2 mt đn nn kinh t: nu lm phát va phi, có th d đoán đc thì
có tác đng tích cc đi vi tng trng kinh t, còn khi lm phát xy ra qua cao
vi s bin đng quá ln s dn đn sai lch các tín hiu th trng, gây khó khn
cho tng trng kinh t. Theo nghiên cu ca Moihsin S.Khan (2002) thì t l lm
phát ti đa thúc đy kinh t phát trin  nhng nc phát trin là 1%/nm, còn 
nhng nc đang phát trin là 11%/nm. Nh vy, vic n đnh giá tr đng tin,
kim ch lm phát có ý ngha ht sc quan trng trong các mc tiêu ca chính sách
tin t ca NHTW. Thông qua chính sách tin t, NHTW kim soát đc lm phát,

1
Tham kho thêm “ Tng quan v QE (Ni lng đnh lng) và tác đng ca nó (QE1, QE2, QE3), Tp chí
CFO Vit, 6/8/2013
6

gi n đnh sc mua ca đng tin trc ht đi vi các hàng hóa trong nc và c
so vi đng tin nc ngoài th hin qua t giá hi đoái.
Hai là, gii quyt vic làm,
cho lao đng trong xã hi. Thông qua chính
sách tin t m rng hay tht cht, NHTW tác đng vào khi tin cung ng cho nn
kinh t, t đó tác đng vào quyt đnh m rng hay thu hp đu t ca ngi dân,
qua đó tác đng đn s vic làm đc to ra trong xã hi. Mc tiêu này luôn có tác
dng trit tiêu đi vi mc tiêu kim soát lm phát, n đnh giá c. Khi thc hin
chính sách ni lng, to thêm công n vic làm cho xã hi thì nguy c lm phát
trong nn kinh t càng gia tng. Do đó trc ht cn xác đnh đc mc tiêu đu
tiên, c bn ca chính sách tin t trong giai đon kinh t c th đ có th đa ra đi
sách phù hp.
Ba là, tng trng kinh t,
tng trng kinh t đc th hin qua t l
QDP, GNP hàng nm tng trng tt, kh nng cnh tranh ca nn kinh t tng, c
cu kinh t cân đi hp lý. Tng trng kinh t là mc tiêu hàng đu và quan trng

nht ca chính sách tin t, bng mi phng thc cn huy đng đc hu ht các
ngun vn nhàn ri trong và ngoài nc bin thành ngun đu t cho xã hi đ
phc v cho mc tiêu này,
Mc tiêu này ch đt đc khi kt qu hai mc tiêu trên đt đc mt cách
hài hòa
Các mc tiêu này là các mc tiêu trung và dài hn do đ tr ca chính sách
tin t đn các bin s kinh t. Bng vic s dng các công c ca chính sách tin
t, NHTW không th tác đng trc tip và ngay lp tc đn các mc tiêu cui cùng
này. nh hng ca chính sách tin t thng xut hin vi đ tr t 6 tháng đn 2
nm. Do đó, NHTW các nc thng xác đnh các ch tiêu cn đt đc trc khi
đt đc mc tiêu cui cùng. Các mc tiêu này gi là mc tiêu trung gian và mc
tiêu hot đng ca chính sách tin t (Bùi Vn Luyn, 2011):
Các mc tiêu trung gian là các bin s mà NHTW có th đo lng chính
xác và kim soát đc kp thi. Mc tiêu trung gian là bin s tin t có quan h
cht ch vi mc tiêu cui cùng, là c s d báo mc tiêu cui cùng.
7

Các ch tiêu thng đc s dng làm mc tiêu trung gian là tng khi lng tin
cung ng hoc lãi sut th trng. Mi mc tiêu đc la chn gn lin vi nhng
din bin kinh t và th trng tài chính trong tng giai đon phát trin.  la chn
mc tiêu trung gian cn phân tích k lng v các din bin kinh t tin t hin ti,
d báo tng lai, xác đnh rõ hng phát trin kinh t trong ngn hn cng nh dài
hn.
Mc tiêu hot đng
là các bin s tin t mà NHTW có th d báo và tác
đng hay kim soát mt các trc tip hn so vi mc tiêu trung gian có phn ng
tc thi vi s điu chnh ca công c CSTT.
Mc tiêu hot đng phi có mi liên h cht ch vi mc tiêu trung gian, là
cu ni trc tip cho các tác đng ca chính sách tin t đn mc tiêu trung gian.
Các ch tiêu này bao gm: tng d tr ca các ngân hàng trung gian, lãi sut ngn

hn trên th trng liên ngân hàng, hoc lãi sut tín phiu kho bc. Bng vic đt
đc mc tiêu v các ch tiêu này, NHTW có th đt đc mc tiêu trung gian và
do đó mc tiêu cui cùng sau mt khong thi gian nht đnh. S phn ng nhanh
chóng và chính xác ca các ch tiêu này mi khi NHTW điu chnh CSTT giúp cho
NHTW có th kim tra tính đúng đn ca các quyt đnh trong điu hành CSTT
hàng ngày. Tiêu chun la chn mc tiêu hot đng cng tng t nh mc tiêu
trung gian, ch có điu các ch tiêu đc la chn làm mc tiêu hot đng phi có
nh hng mnh đn các mc tiêu trung gian. Vì th, s la chn mc tiêu hot
đng ph thuc vào vic NHTW chn ch tiêu nào làm mc tiêu trung gian: lãi sut
hay tng lng tin.
Tóm li, chính sách tin t ch có th thc hin hiu qu khi NHTW la chn
đc mt h thng mc tiêu chính sách tin t phù hp. Trong tng thi k, các
mc tiêu thng đc lng hóa c th phù hp vi din bin kinh t và tin t.

Nhìn tng quát và có chin lc lâu dài thì các mc tiêu chính sách tin t có
quan h cht ch vi nhau, h tr và thúc đy ln nhau. Tuy nhiên, có lúc, trong thi
gian ngn có th xy ra s xung đt, thm chí trit tiêu ln nhau gia các mc tiêu.
ch có th đt đc mt mc tiêu khi chp nhn s ct gim nht đnh đi vi mc
tiêu khác. iu đó cho thy rng trong quá trình thc hin chính sách tin t không
th tuyt đi hoá mt mc tiêu nào, không th gii quyt các mc tiêu mt cách đc
8

lp trên tm v mô. Ví d vic gim t l lm phát đng ngha vi vic thc hin
chính sách tin t tht cht, lãi sut tng lên làm gim các nhân t cu thành tng
cu và do đó đn tng cu ca nn kinh t. Tht nghip vì th có xu hng tng lên.
Mt khác, vic duy trì mt t l tht nghip thp hn thng kéo theo chính sách
tin t m rng và s tng giá. Mc tiêu công n vic làm mâu thun vi mc tiêu
n đnh giá c còn th hin thông qua s phn ng ca NHTW đi vi các cú shock
cung nhm đm bo mc cu tin thc t, kt qu là giá tng lên. Mâu thun này
còn đc th hin thông qua đnh hng điu chnh t giá: bng vic h giá đng

bn t các ngành công nghip xut khu có kh nng m rng. T l tht nghip vì
th gim thp kèm theo s tng lên ca mc giá chung. Nh vy, vic duy trì mt
mc t giá n đnh và thích hp s làm gim t l vic làm, trong khi mt mc t
giá cao hn s góp phn làm tng t l đó.
Vì vy tu theo vic hng vào mc tiêu nào là chính mà ngi ta có th coi
chính sách tin t là chính sách n đnh giá c, chính sách to vic làm, chính sách
cân bng cán cân thanh toán hay chính sách tng trng kinh t…
1.1.3. Các công c ca chính sách tin t:
Công c ca chính sách tin t là h thng các bin pháp mà NHTW có th
la chn đ thc hin các mc tiêu kinh t đã đ ra. Có 6 công c ca chính sách
tin t, đc phân thành công c trc tip và công c gián tip nh sau (Hoàng
Xuân Qu, 2005):
1.1.3.1 . Công c trc tip:
D tr bt buc:
là t l gia s lng phng tin cn vô hiu hóa trên
tng s tin gi huy đng, nhm điu chnh kh nng thanh toán (cho vay) ca các
Ngân hàng thng mi.
Tái chit khu:
là hình thc cp tín dng ca NHTW đi vi các Ngân
hàng thng mi. Khi cp 1 khon tín dng cho Ngân hàng thng mi, NHTW đã
tng lng tin cung ng đng thi to c s cho Ngân hàng thng mi to bút t
và khai thông kh nng thanh toán ca h.
9


Lãi sut:
đây đc xem là công c trc tip trong thc hin chính sách tin
t làm tng thêm hay gim bt lng tin trong lu thông, làm kích thích hay kìm
hãm sn xut. C ch điu hành lãi sut đc hiu là tng th nhng ch trng
chính sách và gii pháp c th ca NHTW nhm điu tit lãi sut trên th trng

tin t, tín dng trong tng thi k nht đnh.
1.1.3.2 . Công c gián tip:

Nghip v th trng m:
là hot đng NHTW mua bán giy t có giá ngn
hn trên th trng tin t, điu hòa cung cu v giy t có giá, gây nh hng đn
khi lng d tr ca các Ngân hàng thng mi, t đó tác đng đn kh nng cung
ng tín dng ca các Ngân hàng thng mi dn đn làm tng hay gim khi lng
tin t.

T giá hi đoái
là tng quan sc mua gia đng ni t và đng ngoi t.
Nó va phn ánh sc mua ca đng ni t, va là biu hiên quan h cung cu ngoi
hi. T giá hi đoái là công c, là đòn by điu tit cung cu ngoi t, tác đng
mnh đn xut nhp khu và hot đng sn xut kinh doanh trong nc. Chính sách
t giá tác đng mt cách nhy bén đn tình hình sn xut, xut nhp khu hàng hóa,
tình trng tài chính, tin t, cán cân thanh toán quc t, thu hút vn đu t, d tr
ca đt nc. V thc cht t giá không phi là công c ca chính sách tin t vì t
giá không làm thay đi lng tin t trong lu thông. Tuy nhiên  nhiu nc, đc
bit là các nc có nn kinh t đang chuyn đi coi t giá là công c h tr quan
trng cho chính sách tin t.
Trong đó, công c trc tip đc s dng  các nc đang phát trin vì có
tác đng trc tip vào khi tin cng nh thái đ ca doanh nghip và dân c đi
vi đu t và tit kim, t đó tác đng đn các bin s khác, là s can thip thô bo,
có tác đng trc tip và sâu sc gây nên nhng đng thái khác nhau trong nên kinh
t.
 các nc có nên kinh t phát trin cao, công c gián tip hoàn thin thì
NHTW thng s dng các công c gián tip nh d tr bt buc, mua bán qua th
trng m đ thc hin can thip vào nên kinh t vì c ch lan truyn ca nó ít gây
sc cho nên kinh t hn.

10

Trong quá trình điu hành chính sách tin t, công c lãi sut là mt trong
nhng công c đc NHTW s dng đ thc thi vai trò, trách nhim ca mình.
NHTW vi chc nng bm sinh, là c quan duy nht điu tit đc cung tin ca
nn kinh t, ch đng tác đng đn lãi sut th trng, nhm hng ti mc tiêu
kim soát lm phát. Trên thc t, s tng lên ca lãi sut chính thc ca NHTW có
th có nh hng mnh đn gim lm phát khi s thay đi lãi sut chính thc ca
NHTW có tác đng nhanh, mnh đn s thay đi lãi sut trong nn kinh t và t giá
hi đoái. iu này càng đúng hn trong nn kinh t có h thng tài chính m và
cnh tranh hn, khi đó nhiu hp đng đc ký kt trên c s lãi sut th ni hn là
trên c c lãi sut c đnh, lúc đó nhng thay đi trong lãi sut chính thc càng có
nh hng đn lãi sut khác và t giá. Mt khác, s tng lên ca lãi sut NHTW có
th có nh hng nhanh hn trong vic gim lm phát và dn đn sn lng gim
chút ít trong ngn hn, khi: K vng tin lng và giá c nhy cm hn vi nhng
thay đi trong lãi sut chính thc và tin cung ng( đ nhy cm này s tng lên nu
chính sách có đ tin cy); hoc/và tin lng nhy cm vi nhng thay đi ca sn
lng và vic làm ( s nhy cm này tng lên khi th trng lao đng linh hot);
khi t giá là linh hot ; và khi giá c trong nc nhy cm vi nhng thay đi trong
t giá (s nhy cm này ph thuc vào nhng thay đi ca giá hàng nhp khu theo
t giá, theo đó cng ph thuc vào nhng nhà xut khu nc ngoài không thay đi
li nhun cn biên ca h, và ph thuc vào nh hng ca nhng thay đi giá nhp
khu lên giá c trong nc. Mc đ nh hng càng ln khi nhp khu chim t l
ln trong GDP, nh đi vi nhng nc nh, m ca hn là nhng nc ln mà
đóng ca).
1.2. Tng quan v công c lãi sut:
1.2.1. Khái nim:
Quan đim ca nhà kinh t hc J.M.Keynes (1936) cho rng lãi sut là khon
thù lao cho vic mt kh nng chuyn hóa trong mt thi gian nht đnh.
Nhà nghiên cu Nguyn Xuân Lut (2003, trang 5) đã đa ra quan đim hin

đi cho rng lãi sut là t l phn trm (%) gia tin lãi trên s vn nht đnh mà
ngi s dng vn đó phi tr cho ngi nhng quyn s dng vn trong mt
khong thi gian theo tha thun.
11

Nhà kinh t hc I. Fisher đã ch ra mi quan h gi lãi sut và lm phát nh
sau: in= ii + ir
Trong đó: - in: Lãi sut danh ngha là lãi sut đc công b đi vi mt khon
vay hoc mt khon đu t.
- ir: Lãi sut thc t (lãi sut hiu qu) là lãi sut mà bn thc s thu
đc t mt khon đu t hoc phi tr cho mt khon vay
- ii: là t l lm phát.
Lãi sut có th tng hoc gim khi lng tín dng ca ngân hàng thng
mi đ đt đc mc đích ca chính sách tin t (n đnh t l lm phát). Tùy tng
thi đim mà chính sách lãi sut đc áp dng thành công trong vic chng lm
phát. (Nguyn Th Kim Thanh, 2010)
C ch truyn dn lãi sut đc th hin nh sau: tht cht tin t  lãi sut
tng  đu t gim  sn lng gim (Nguyn Vn Giàu, 2011). Khi thc hin
tht cht tin t (gim cung tin), nhu cu v trái phiu s tng trong khi nhu cu v
tin gim. Nu giá c không điu chnh kp thi, cung tin thc t s gim, làm tng
lãi sut, chi phí vn tng. Chi tiêu đu t gim, làm gim tng cu và sn lng.
Các nhà kinh t đã nhn mnh vai trò ca lãi sut trong vic phn ng trc nhng
thay đi ca chính sách tin t cng nh trong vic tác đng ti các hot đng kinh
t thc.
V các thc thc hin, có th nói chính sách tin t là quá trình qun lý cung
tin ca NHTW thng là hng ti mt lãi sut mong mun đ đt đc nhng
mc đích n đnh và tng trng kinh t - nh kim ch lm phát, duy trì n đnh t
giá hi đoái, đt đc toàn dng lao đng hay tng trng kinh t. Chính sách tin
t bao gm vic thay đi các loi lãi sut nht đnh, có th trc tip hay gián tip
thông qua các nghip v th trng m; quy đnh mc d tr bt buc; hoc trao đi

trên th trng ngoi hi.
Lãi sut là bin s kinh t nhy cm, s thay đi ca lãi sut s tác đng làm
thay đi hành vi sn xut và tiêu dùng ca xã hi. S thay đi lãi sut thc có tác
đng nhy cm đn sn lng và giá c. Vì vy, NHTW đã rt coi trng vic điu
tit lãi sut nhm đt đc mc tiêu cui cùng ca chính sách tin t là kim ch
lm phát và góp phn tng trng kinh t.
12

1.2.2. Các tác đng ca lãi sut :
Tác đng ca lãi sut thc đn sn lng và giá c
Theo công trình nghiên cu ca Nguyn Vn Giàu (2011), lãi sut đn sn
lng và giá c nh sau: Mt s tng lãi sut làm gim sc hp dn trong vic chi
tiêu hin ti hn là chi tiêu trong tng lai ca cá nhân và công ty. i vi h gia
đình s gim nhu cu mua sm nhà  hoc các hàng tiêu dùng lâu bn do chi phí tín
dng đ mua các hàng hoá này tng lên và tng tit kim đ cho tiêu dùng trong
tng lai. i vi khu vc doanh nghip, s gia tng lãi sut làm tng chi phí vn
vay ngân hàng. iu này đòi hi d án đu t s dng vn vay ngân hàng phi có t
l li nhun ln hn và kt qu là s d án đu t có th thc hin vi mc lãi sut
cao hn này có th gim hay nói cách khác, đu t c đnh có th gim. Ngoài ra,
lãi sut cao cng làm tng chi phí lu gi vn lu đng (ví d nh hàng trong kho)
và do vy, to sc ép các doanh nghip phi gim đu t di dng vn lu đng.
Tác đng ca lãi sut trên th trng tin t tng đi rõ nét đn hành vi tit
kim, tiêu dùng ca cá nhân và đu t ca doanh nghip và phù hp vi lý thuyt,
qua đó s có tác đng đn tng cu ca nn kinh t, đn tng trng kinh t và lm
phát.
Tuy nhiên, tác đng ca lãi sut đn hành vi tiêu dùng và sn xut ca xã
hi nhiu hay ít, nhanh hay chm tu thuc vào đc đim kinh t xã hi ca mi
quc gia, trong tng quc gia thì mi giai đon phát trin ca th trng tài chính
thì mc đ tác đng ca lãi sut cng khác nhau.
1.2.2.1. Phơn phi li thu nhp:

Lãi sut tng cao hn s phân phi li thu nhp t ngi vay tin sang ngi
gi tin. iu này làm tng sc chi tiêu ca ngi tit kim, nhng s chi tiêu này
b hn ch bi mc tiêu dùng cn biên (phn chi tng thêm cho tiêu dùng trong mi
giá tr thu nhp tng thêm), do vy ngi tit kim có xu hng tng chi tiêu
dùng thp hn s hn ch chi tiêu đu t ca ngi đi vay, nht là khi lãi sut tng
cao vt t sut li nhun đu t và các danh mc đu t và d án, làm thu nhp
ca ngi đi vay gim. Do vy, dn đn tng chi tiêu gim, GDP gim. Mt khác,
đi vi các h gia đình nm gi nhiu c phiu, trái phiu, lãi sut tng s làm gim
13

giá tài sn tài chính, do đó, gim thu nhp, t đó to sc ép gim tiêu dùng ca các
h gia đình.
1.2.2.2. Lãi sut tác đng đn lm phát:
Mi quan h gia lãi sut và lm phát đc hình thành da trên s nh
hng ca lãi sut lên tng cu, và đó cng là đim mu cht đ s dng lãi sut
trong vic qun lý kinh t. Trong cu phn ca tng cu có hai yu t s chu tác
đng trc tip ca vic thay đi lãi sut là tiêu dùng và đu t.
Khi lãi sut thay đi, trin vng ca lãi sut thc có nh hng đn các k
vng và hot đng chi tiêu và đu t. Nu ngi tiêu dùng tin rng lãi sut thc s
âm thì h s có khuynh hng rút tin gi tit kim và đu t vào bt đng sn hoc
chng khoán đ bo v sc mua. iu này s to nên bong bóng trên th trng bt
đng sn và ngay lp tc s làm cho CPI có xu hng gia tng.
Chính vì mi quan h trên nên lãi sut đã tr thành công c đc la chn đ
kim soát lm phát mc tiêu và kim soát các k vng lm phát hu hiu.
Trong lch s phát trin kinh t, có rt nhiu nhà kinh t hc ni ting đã
nghiên cu và đa ra nhng lý thuyt c bn v lãi sut, trong đó John Taylor, đã
đa ra cách tính toán lãi sut danh ngha phù hp trong mi quan h vi tng trng
và lm phát - mà gii kinh t thng gi là quy tc Taylor (Nguyn c Long,
2012) :
Quy tc Taylor s giúp cho mt NHTW xác đnh đc các t l lãi sut trong

ngn hn khi các điu kin kinh t thay đi đ đt đc hai mc tiêu là n đnh kinh
t trong ngn hn và kim soát lm phát trong dài hn.
Quy tc Taylor có th đc phát biu nh sau (John B. Taylor, 1993):
Lãi sut danh ngha nên gn vi đ sai khác gia t l lm phát mong mun
và t l lm phát thc t, cng nh nên gn vi đ sai khác gia GDP "tim nng"
và GDP thc t theo công thc sau:

Trong đó:
- là lãi sut danh ngha ngn hn mà NHTW s hng ti
14

- là t l lm phát thc t
- là t l lm phát mà NHTW mong mun
- là lãi sut thc t cân bng, là logarit ca GDP thc t
- là Logarit ca GDP tim nng, đc xác đnh bng xu hng tuyn tính.
 áp dng quy tc Taylor, NHTW xác đnh mt mc lãi sut thc ngn hn
nên da trên 3 yu t: lm phát thc t so vi lm phát mc tiêu; chênh lch gia
sn lng thc t so vi sn lng tim nng; mc lãi sut ngn hn ti đó nn kinh
t đt mc toàn din nhân công.
Quy tc Taylor khuyn ngh mt mc lãi sut tng đi cao (chính sách tin
t tht cht) đ gim áp lc lm phát trong trng hp lm phát cao hn mc lm
phát mc tiêu hoc sn lng vt trên mc sn lng tim nng. Trong trng hp
ngc li, quy tc Taylor khuyn ngh mt mc lãi sut tng đi thp (chính sách
tin t ni lng) đ thúc đy tng trng. Quy đnh t l a ln hn 0, quy tc Taylor
nói rng lm phát tng 1% đòi hi NHTW tng lãi sut danh ngha lên hn 1% (c
th, bng 1+a).
ôi lúc, các mc tiêu ca chính sách có th mâu thun vi nhau, ví d lm
phát vt lm phát mc tiêu trong khi sn lng li di mc sn lng tim nng.
Trong trng hp đó, quy tc Taylor cung cp ch dn cho các nhà hoch đnh
chính sách cách cân bng các mc tiêu này qua vic thit lp mt mc lãi sut phù

hp. Mc lãi sut phù hp này thng đc xem là “mc lãi sut trung hòa”. Tuy
nhiên, các nhà kinh t hc đã ch ra rng vic xác đnh và tính toán mc lãi sut
trung hòa này gp rt nhiu khó khn, đc bit là s không chc chn v mt s liu
và mô hình. Bên cnh đó, có nhiu cách khác nhau trong vic xác đnh mc lãi sut
trung hòa do các phng pháp tính và mc lãi sut trung hòa còn ph thuc vào các
điu kin kinh t. Mt khác, mt mc lãi sut trung hòa có th còn khin tình trng
mâu thun gia các mc tiêu này kéo dài hn mc cn thit.
Mt vn đ đc quan tâm trong lý thuyt kinh t khi phân tích các tác đng
chính sách, đó là đ tr thi gian tác đng ca thay đi chính sách gn vi các yu
t tin t (lãi sut, cung tin, t giá ) ti các yu t v mô nh đu t, lm phát. Bi
các quyt sách ch có hiu qu cao nu xác đnh đc đ tr này. Tuy nhiên, đây là
15

mt vn đ không đn gin, vì cùng mt chính sách nhng đ tr tác đng là rt
khác nhau trong tng thi k phát trin ca nn kinh t. Có rt nhiu s thay đi và
không chc chn xung quanh đ tr thi gian trên. C th, tác đng chính sách s
ph thuc nhiu nhân t khác nhau, nh chu k kinh doanh, lòng tin ca ngi tiêu
dùng và phn ng ca h nh th nào đi vi s thay đi chính sách, giai đon ca
chu k kinh doanh, các s kin trong nn kinh t th gii và k vng v lm phát
trong tng lai. Chng hn, v nguyên lý chung thì lãi sut tng s hn ch đu t,
gim lm phát, nhng lãi sut cng làm tng giá thành sn phm qua đó tác đng
làm tng giá. Vì s tác đng mang tính hai mt nh vy, đòi hi phi xác đnh đ tr
tác đng này đ có nhng quyt đnh s dng công c lãi sut theo hng tng hay
gim cho mc tiêu kim soát lm phát.
1.2.3. Các nhơn t nh hng đn lãi sut :
Ca ci – tng trng
Phân tích khuôn mu tin mt ca J. M. Keynes cho thy khi ca ci tng lên
trong thi k tng trng kinh t ca mt chu k kinh t, lng cu tin s tng do
mi ngi gia tng tiêu dùng hoc đu t hay ch đn gin là mun gi thêm tin
làm ni tr gía tr. Kt qu là đng cu tin dch chuyn v bên phi trong khi

đng cung tin do chính ph quy đnh đng thng đng. Nh vy khuôn mu tin
mt phân tích din bin lãi sut trên th trng tin t đa đn kt lun: “Khi ca ci
tng lên trong giai đon tng trng ca chu k kinh t (các bin s khác không đi)
lãi sut s tng lên và ngc li”.
16


Hình 1.1: Mi liên h gia tng trng và lãi sut
2
.
1.2.3.1. Kh nng sinh li d tính ca các c h đu t
Càng có nhiu c hi đu t sinh li mà mt doanh nghip d tính có th làm
thì doanh nghip s càng có nhiu ý đnh vay vn và tng s d vay n nhm tài tr
cho các cuc đu t này. Khi nn kinh t đang phát trin nhanh có rt nhiu c hi
đu t đc trông đi là sinh li, do đó lng cu tin cho vay  mi giá tr lãi sut
tng lên.
1.2.3.2. Lm phát d tính
Nh ta đã bit, chi phí thc ca vic vay tin đc đo mt cách chính xác
hn bng lãi sut thc là lãi sut danh ngha tr đi lm phát d tính. Do đó mt lãi
sut cho trc, khi lm phát d tính tng lên, chi phí thc hin vic vay tin gim
xung nên cu tin vay tng lên. Mt khác khi lm phát d tính tng lên thì li tc
d tính ca nhng khon tin gi gim xung. Nhng ngi cho vay lp tc chuyn
vn tin t vào mt th trng khác nh th trng bt đng sn hay d tr hang
hoá, vàng bc… Kt qu lng cung t bn cho vay gim đi vi bt k lãi sut nào
cho trc.

2
Khi ca ci tng lên đng cu tin dch chuyn sang phi t Md1 đn Md2 làm lãi tng t i1 lên i2
17

Nh mt s thay đi v lm phát d tính s tác đng đn cung cu t bn cho
vay. C th, tng lm phát d tính s làm tng lãi sut do gim lng cung ng và
tng cu v t bn.
1.2.3.3. Thay đi mc giá
Khi mc giá tng lên, cùng vi mt lng tin nh c hàng mà nó mua đc
s ít hn, ngha là giá tr đng tin b gim xung.  khôi phc li tài sn ca mình
dân chúng mun gi mt lng tin danh ngha ln hn do đó làm đng cu tin
dch chuyn sang phi. iu đó chng t rng khi mc giá tng lên, các bin s
khác không đi, lãi sut s tng.
1.2.3.4. Hot đng thu, chi ca Nhà nc
Ngân sách Nhà nc va là ngun cung tin gi va là ngun cu tin vay
đi vi ngân hàng. Do đó, s thay đi gia thu, chi ngân sách Nhà nc là mt
trong nhng nhân t nh hng đn lãi sut. Ngân sách bi chi hay thu không kp
tin đ s dn đn lãi sut tng.  bù đp, chính ph s vay dân bng cách phát
hành trái phiu. Nh vy lng tin trong dân chúng s b thu hp làm tng lãi sut.
Ngoài ra khi thâm ht ngân sách đã trc tip làm cu v qu cho vay trong
các đnh ch tài chính tng lên, trong khi cung li gim và nâng cao lãi sut hoc
ngi dân d đoán lm phát s tng cao do Nhà nc tng khi lng cung ng tin
t, dn ti vic gm tin li đ mua tài sn khác làm cung qu cho vay b gim mt
cách tng ng và lãi sut tng lên.
Trng hp bi thu ngân sách s dn đn lãi sut gim do s vn đng
ngc li vi trng hp chi ngân sách.
1.2.3.5. Lng tin cung ng
Mc cung cu v tin t trên th trng là nhân t tác đng trc tip đn vic
hình thành lãi sut trên th trng
Nhà nc có th tác đng vào mc cung và cu tin t này và không ch lãi
sut đ thc hin các mc tiêu kinh t và xã hi ca mình .Gi s khi Chính ph ,
Ngân hàng TW lo s nn kinh t có nguy c b suy thoái thì NHTW s tng mc
cung tin bng cách bm tin vào lu thông và lãi sut s có xu hng gim .Còn
18

khi nn kinh t phát trin quá nóng và có th xy ra lm phát thì nhà nc s thc
hin các biên pháp nhm làm gim lng cung tin và khi đó lãi sut s tng lên .
Nh vy qua đây chúng ta có th thy đc mc cung cu tin t trên th trng là
nhân t hình thành và hng rt ln đn thay đi lãi sut tín dng trên th trng .
1.3. Mt s bài hc kinh nghim v điu hành chính sách tin t thông qua
công c lãi sut ti mt s nc trên th gii.
1.3.1. Tng quan v điu hành chính sách tin t thông qua công c lãi sut:
1.3.1.1. Khái nim v điu hành chính sách tin th thông qua công c lãi
sut:
iu hành chính sách tin t thông qua công c lãi sut là vic NHTW bng
các ch trng chính sách, gii pháp c th thit lp mt mc lãi sut chính thc
(ch đo) trong thc thi chính sách tin t qua đó kim soát, điu tit lãi sut trên th
trng trong tng thi k nhm kim soát lm phát, thúc đy kinh t trong ngn hn
và đm bo rng mc lãi sut này s có hiu lc thông qua các c ch truyn ti
chính sách khác nhau
3
(Nguyn Mnh Hùng, 2003)
Tác đng ca lãi sut chính thc đn nn kinh t đc biu hin  s đ 1.2
nh sau (Nguyn Th Kim Thanh, 2010):

3
C ch truyn dn chính sách tin t đc xây dng da trên cách tip cn các nhân t nh hng đn cu
tin t thông qua h thng các kênh truyn dn bao gm kênh lãi sut, kênh giá tài sn, kênh tín dng t đó
đt đc mc tiêu giá c sn lng.
Cu ni
đa
Cu
ròng bên
ngoài
Lãi sut
chính thc
Lãi sut
th trng
Giá bt
đng sn
K vng
th trng
T giá
Tng
cu
Lm phát
Áp lc
lm phát

ni đa
Giá nhp
khu
Sn
lng