NGUYNăĨOăXUỂN
GIIăPHỄPăNỂNGăCAOăTăSUTă
SINHăLIăCAăCỄCăCăPHIUăNIểMă
YTăTIăSăGIAOăDCHăCHNGă
KHOỄNăTHĨNHăPHăHăCHệăMINH
LUNăVNăTHC SăKINHăT
THÀNH PH H CHÍ MINH ậ NMă2014
BăGIỄOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP.HCM
NGUYNăĨOăXUỂN
GIIăPHỄPăNỂNGăCAOăTăSUTă
SINHăLIăCAăCỄCăCăPHIUăNIểMă
YTăTIăSăGIAOăDCHăCHNGă
KHOỄNăTHĨNHăPHăHăCHệăMINH
Chuyên ngành: Tài chính-Ngân hàng
Mã s : 60340201
LUNăVNăTHCăSăKINHăT
NGIăHNG DN KHOA HC
TS.ăTHỂNăTHăTHUăTHY
THÀNH PH H CHÍ MINH ậ NMă2014
BăGIỄOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP.HCM
LI CAMăOAN
Tôi xin cam đoan lun vn ắGii pháp nâng cao t sut sinh li ca các c phiu
niêm yt ti S giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh” là kt qu ca quá
trình hc tp, nghiên cu nghiêm túc ca tôi di s hng dn ca TS.Thân Th
Thu Thy.
Các thông tin, d liu trong lun vn đc thu thp t thc t có ngun gc rõ
ràng, đáng tin cy. Tôi xin cam đoan không sao chép ca ngi khác, ch s dng
tài liu, s liu tham kho t các bài nghiên cu, sách, giáo trình, báo cáo, tp chí và
các ngun t internet. Kt qu nghiên cu trong lun vn trung thc và cha đc
công b ti bt k công trình nghiên cu nào.
TP.H Chí Minh, ngày tháng nm 2014
Tác gi
Nguyn ào Xuân
MCăLC
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc các t vit tt
Danh mc các bng
Danh mc các biu đ
LI MăU 1
1 LỦ do chn đ tài 1
2 Mc tiêu nghiên cu 1
3 i tng và phm vi nghiên cu 2
4 Phng pháp nghiên cu 2
5 Kt cu ni dung 2
CHNGă1: TNGăQUANăVăTăSUTăSINHăLIăCAăCỄCăCăPHIUă
NIểMăYTăTIăSăGIAOăDCHăCHNGăKHOỄN 3
1.1 Nhngăvnăđăcăbnăvăcăphiuăniêmăyt tiăSăgiaoădchăchngăkhoán… 3
1.1.1 Khái nim v c phiu niêm yt 3
1.1.2 c đim ca c phiu niêm yt 3
1.1.3 Phân loi c phiu niêm yt 4
1.1.4 Th trng c phiu niêm yt 5
1.2 Tăsutăsinhăliăca căphiuăniêmăytătiăSăgiaoădchăchngăkhoán 6
1.2.1 Khái nim 6
1.2.2 Phng pháp xác đnh t sut sinh li 8
1.3 Các nhân tănhăhngăđnătăsutăsinhăli caăcăphiuăniêmăytătiăSă
giaoădchăchngăkhoán 13
1.3.1 Các nhân t ngoi sinh 13
1.3.2 Các nhân t ni sinh 17
1.4 Săcnăthităphiănơngăcao tăsutăsinhăliăca căphiuăniêmăytătiăSăgiaoă
dchăchngăkhoán 19
1.4.1 i vi các công ty c phn có c phiu niêm yt ti S giao dch chng
khoán 19
1.4.2 i vi th trng c phiu niêm yt 20
1.4.3 i vi các nhà đu t 21
KTăLUNăCHNGă1 21
CHNGă 2: THCă TRNGă Tă SUTă SINHă LIă CAă CỄCă Că PHIUă
NIểMăYTăTIăSăGIAOăDCHăCHNGăKHOỄNăTHĨNHăPHăHăCHệă
MINH 22
2.1 GiiăthiuăvăcácăcăphiuăniêmăytătiăSă giaoădchăchngăkhoánăThành
phăHăChíăMinh 22
2.1.1 Các c phiu niêm yt ti S giao dch chng khoán Thành ph H Chí
Minh 22
2.1.2 Kt qu hot đng kinh doanh ca các công ty niêm yt ti S giao dch
chng khoán Thành ph H Chí Minh 27
2.2ăThcătrngătăsutăsinhăli caăcácăcăphiuăniêmăytătiăSăgiaoădchăchngă
khoán ThƠnhăphăHăChíăMinh 34
2.2.1 T sut sinh li trên c tc tin mt 34
2.2.2 T sut lãi vn 36
2.2.3 T sut sinh li danh ngha 38
2.2.4 T sut sinh li ni b 40
2.3 Cácănhơnătănhăhngăđnătăsutăsinhăli caăcácăcăphiuăniêmăytătiă
SăgiaoădchăchngăkhoánăThƠnhăphăHăChíăMinh 41
2.3.1 nh hng ca các nhân t ngoi sinh 41
2.3.2 nh hng ca các nhân t ni sinh 45
2.4 ánhăgiáăthcătrngătăsutăsinhăli caăcácăcăphiuăniêmăytătiăSăgiaoă
dchăchngăkhoánăThƠnhăphăHăChíăMinh 51
2.4.1 Kt qu v t sut sinh li ca các c phiu niêm yt ti S giao dch chng
khoán Thành ph H Chí Minh 51
2.4.2 Nhng tn ti 54
2.4.3 Nguyên nhân ca nhng tn ti 55
KTăLUNăCHNGă2 60
CHNGă3:ăGIIăPHỄPăNỂNGăCAOăTăSUTăSINHăLI CAăCỄCăCă
PHIUă NIểMă YTă TIă Să GIAOă DCHă CHNGă KHOỄNă THĨNHă PHă
HăCHệăMINH 61
3.1 nhăhngăphátătrinăcaăthătrngăchngăkhoánăVităNam 61
3.1.1 Tái cu trúc t chc th trng chng khoán Vit Nam 61
3.1.2 Tính công khai, minh bch ca th trng đc nâng cao 61
3.1.3 Gia tng và ci thin cht lng cung hàng hóa trên th trng 62
3.1.4 Làn sóng tái cu trúc các công ty chng khoán 62
3.1.5 a dng hóa và nâng cao tính chuyên nghip cho các nhà đu t 63
3.2 Giiăphápăđiăviăcácăcôngătyăcăphnăđănơngăcaoătăsutăsinhăli caăcácă
căphiuăniêmăytătiăSăgiaoădchăchngăkhoánăThƠnhăphăHăChíăMinh 64
3.2.1 Thc hin tt công tác nghiên cu, d báo, qun tr ri ro liên quan đn t sut
sinh li ca c phiu niêm yt 64
3.2.2 La chn chính sách c tc tin mt phù hp vi tình hình phát trin ti công
ty 65
3.2.3 Thay đi s lng c phiu niêm yt thi đim thích hp 65
3.2.4 Bo v li ích ca c đông hin hu 66
3.2.5 Hoàn thin h thng k toán ti công ty 67
3.2.6 Thc hin tt hot đng quan h nhà đu t 68
3.3 Giiăpháp đi vi S giao dch chngăkhoán ThƠnhăphăHăChí Minh 70
3.3.1 Nâng cao tính công khai, minh bch ca th trng 70
3.3.2 Nâng cao cht lng c phiu niêm yt 73
3.3.3 Thu hút s tham gia ca các nhà đu t 74
3.4 Giiăphápăhătr 74
3.4.1 i vi Chính ph 74
3.4.2 i vi y ban chng khoán nhà nc 76
KểTăLUNăCHNGă3 78
KTăLUN 79
Tài liu tham kho
Ph lc 1: Danh sách 162 công ty niêm yt ti S giao dch chng khoán Thành ph
H Chí Minh giai đon 2010-2013
Ph lc 2: T sut sinh li trên c tc ca các c phiu niêm yt ti S giao dch
chng khoán Thành ph H Chí Minh giai đon 2010-2013.
Ph lc 3: T sut lãi vn ca các c phiu niêm yt ti S giao dch chng khoán
Thành ph H Chí Minh giai đon 2010-2013.
Ph lc 4: T sut sinh li danh ngha ca các c phiu niêm yt ti S giao dch
chng khoán Thành ph H Chí Minh giai đon 2010-2013.
Ph lc 5: T sut sinh li ni b ca các c phiu niêm yt ti S giao dch chng
khoán Thành ph H Chí Minh giai đon 2010-2013.
DANHăMC CÁC TăVITăTT
ASEAN : Hip hi các quc gia khu vc ông Nam Á
(Association of Southeast Asian Nations)
BCTC : Báo cáo tài chính
BQ : Bình quân
CBTT : Công b thông tin
CPNY : C phiu niêm yt
CTNY : Công ty niêm yt
CPI : Ch s giá tiêu dùng (Consumer price index)
CTCP : Công ty c phn
DPS : C tc trên mi c phn (Dividend per share)
EPS : Thu nhp trên mi c phn (Earning per share)
GDP : Tng sn phm quc ni (Gross domestic product)
HOSE : S giao dch chng khoán thành ph H Chí Minh
IRR : T sut sinh li ni b (Internal rate of return)
IRR(+) : T sut sinh li ni b dng
LNST : Li nhun sau thu
MG : Mnh giá
NHNN : Ngân hàng nhà nc
NTNN : Nhà đu t nc ngoài
P/E : Giá/Thu nhp mi c phn (Price to Earning)
P/B : Giá/Th giá mi c phn (Price to Book)
SGDCK TP.HCM : S giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh
SGDCK : S giao dch chng khoán.
SLPH : S lng phát hành
SL : S lng
TB
11
: T sut sinh li trên c tc bình quân hàng nm
TB
12
: T sut lãi vn bình quân nm
TB
13
: T sut sinh li danh ngha bình quân nm
TB
13-12
: Phn li ích tng thêm do tái đu t c tc vào CPNY
TTCK : Th trng chng khoán
TPP : Hip đnh đi tác kinh t chin lc xuyên Thái Bình Dng
(Trans-Pacific Strategic Economic Partnership Agreement)
TSSL : T sut sinh li
TSSL DN : T sut sinh li danh ngha
TTLKCK : Trung tâm lu kỦ chng khoán
UBCKNN : y ban chng khoán nhà nc
VN-Index : Ch s giá c phiu niêm yt ti HOSE.
VN : ng Vit Nam
WTO : T chc thng mi th gii (World trade organization).
DANHăMC CÁC BNG
Bng 2.1 : S lng CPNY ti HOSE giai đon 2010-2013 22
Bng 2.2 : Khi lng và giá tr CPNY ti HOSE giai đon 2010-2013 23
Bng 2.3 : Thc trng phân ngành các CPNY ti HOSE giai đon 2010-2013 25
Bng 2.4 : Quy mô giao dch khp lnh CPNY ti HOSE giai đon 2010-2013 . 26
Bng 2.5 : Quy mô giao dch tha thun CPNY ti HOSE giai đon 2010-2013…27
Bng 2.6 : Tc đ tng trng doanh thu thun bình quân ca các CTNY ti HOSE
giai đon 2010-2013 28
Bng 2.7 : Các CTNY có LNST âm ti HOSE giai đon 2010-2013 29
Bng 2.8 : Tc đ tng trng LNST ca nhóm CTNY có LNST dng 4 nm liên
tc ti HOSE giai đon 2010-2013 30
Bng 2.9 : EPS bình quân ca các CPNY ti HOSE giai đon 2010-2013 31
Bng 2.10 : S lng CTNY ti HOSE tr c tc tin mt giai đon 2010-2013… . 32
Bng 2.11: DPS bình quân ca các CPNY ti HOSE giai đon 2010-2013 33
Bng 2.12: TSSL trên c tc tin mt bình quân ca các CPNY ti HOSE giai đon
2010-2013 34
Bng 2.13: So sánh TSSL trên c tc tin mt vi t l DPS/MG thc t hàng nm
ca các CPNY ti HOSE giai đon 2010-2013 35
Bng 2.14: S lng CPNY có t sut lãi vn dng ti HOSE theo giai đon và
theo tng nm 37
Bng 2.15: T sut lãi vn bình quân hàng nm ca các CPNY ti HOSE giai đon
2010-2013 38
Bng 2.16: TSSL DN BQ ca các CPNY ti HOSE giai đon 2010-2013 .39
Bng 2.17: IRR ca các CPNY ti HOSE giai đon 2010-2013 40
Bng 2.18: Các nhân t kinh t v mô và bin đng TSSL DN ca các CPNY ti
HOSE giai đon 2010-2013 43
Bng 2.19: S v thao túng giá c phiu niêm yt ti HOSE đã đc phát hin giai
đon 2010-2013 47
Bng 2.20: T trng giao dch bình quân ca NTNN so vi toàn th trng CPNY
ti HOSE giai đon 2010-2013 48
Bng 2.21: Các hành vi sai phm đã b x pht ca các CTCK ti Vit Nam giai
đon 2010-2013 60
DANHăMCăCÁC BIUă
Biu đ 2.1: Giá tr vn hóa so vi giá tr niêm yt ca các CPNY ti HOSE giai
đon 2010-2013 24
Biu đ 2.2: Xu hng bin đng các nhân t kinh t v mô và s lng CPNY ti
HOSE có TSSL tng, gim tng nm giai đon 2010-2013 43
Biu đ 2.3: Ch s VN-Index giai đon 2010-2013 45
Biu đ 2.4: Bin đng SL CPNY ti HOSE có TSSL dng, âm trong các thi k
tng, gim ca VN-Index giai đon 2010-2013 46
Biu đ 2.5: Giá tr mua ròng ca NTNN ti HOSE giai đon 2010-2013 49
Biu đ 2.6: S v vi phm CBTT giao dch ca c đông ln, c đông ni b là cá
nhân và ngi có liên quan trên TTCK Vit Nam giai đon 2010-2013 59
1
LIăMăU
1 LỦădoăchnăđătƠi
Vi gn 14 nm hình thành và phát trin, th trng c phiu niêm yt ti S
giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh vn còn rt non tr. Th trng có
lúc bùng n d di vào thi đim cui nm 2006 đn đu nm 2007 mang li s
giàu có cho mt th h tiên phong các nhà đu t chng khoán. Th trng có lúc
lao dc không phanh vào thi đim t nm 2008 đn đu nm 2009 cun trôi mi
thành qu đt đc vào trc đó và khin cho không ít nhà đu t lâm vào cnh phá
sn, n nn. T đu nm 2009 đn cui nm 2013, mc dù ch s VN-Index vn th
hin nhng bc dao đng dè dt quanh mc 500 đim trong mt thi dài nhng th
trng c phiu niêm yt ti S giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh đã
có nhng bc phát trin đáng k v lng và cht. Bên cnh đó, vn còn nhiu tn
ti và đt ra nhiu bài toán khó cho các nhà qun lỦ và các công ty c phn tham gia
th trng.
Liên quan đn cht, mt trong nhng bài toán đó là làm sao đ nâng cao đc
t sut sinh li ca các c phiu niêm yt ti S giao dch chng khoán Thành ph
H Chí Minh nhm thu hút ngày càng nhiu các nhà đu t, giúp cho th trng c
phiu niêm yt ti S giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh nói riêng và
th trng chng khoán Vit Nam nói chung trng thành, hoàn thin và tr thành
mt kênh huy đng vn hiu qu trong tng lai.
tài ắGii pháp nâng cao t sut sinh li ca các c phiu niêm yt ti S
giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh” đc thc hin vi mong mun
gii quyt mt phn ca bài toán trên.
2 Mcătiêuănghiênăcu
úc kt lỦ lun tng quan v t sut sinh li ca c phiu niêm yt.
Phân tích thc trng t sut sinh li ca các c phiu niêm yt ti S giao dch
chng khoán Thành ph H Chí Minh.
xut các gii pháp nâng cao t sut sinh li ca các c phiu niêm yt ti
S giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh trong thi gian sp ti.
2
3 iătngăvƠăphmăviănghiênăcu
T sut sinh li ca các c phiu niêm yt ti S giao dch chng khoán Thành
ph H Chí Minh trong giai đon 2010-2013.
Các c phiu niêm yt đc chn trong nghiên cu thuc 162 công ty đã tin
hành niêm yt trc nm 2010 và đang niêm yt ti S giao dch chng khoán
Thành ph H Chí Minh trong giai đon t đu nm 2010 đn cui nm 2013.
4 Phngăphápănghiênăcu
S dng phng pháp nghiên cu đnh tính vi thng kê mô t d liu giá, c
tc và so sánh, phân tích t sut sinh li ca các c phiu niêm yt ti S giao dch
chng khoán Thành ph H Chí Minh giai đon 2010-2013.
5 Ktăcuăniădung
Ngoài li m đu và kt lun, kt cu lun vn gm 3 chng:
Chng 1: Tng quan v t sut sinh li ca các c phiu niêm yt ti S giao
dch chng khoán.
Chng 2: Thc trng t sut sinh li ca các c phiu niêm yt ti S giao
dch chng khoán Thành ph H Chí Minh.
Chng 3: Gii pháp nâng cao t sut sinh li ca các c phiu niêm yt ti S
giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh.
3
CHNGă1
TNGăQUANăVăTăSUTăSINHăLI CAăCỄCăCăPHIUă
NIểMăYTăTIăSăGIAOăDCHăCHNGăKHOỄN
1.1 NhngăvnăđăcăbnăvăcăphiuăniêmăytătiăSăgiaoădchăchngăkhoán
1.1.1ăKháiănimăvăcăphiuăniêmăyt
1.1.1.1ăKháiănimăcăphiu
Theo Mishkin (2004), trang 5: ắC phiu là loi chng khoán chng minh
quyn s hu và li ích ca c đông trong thu nhp hoc tài sn ca t chc phát
hành”.
Theo Bùi Kim Yn và các cng s (2011), trang 49: ắC phiu là loi chng
khoán xác nhn quyn s hu hp pháp ca ngi s hu đi vi mt phn vn ca
t chc phát hành”
1.1.1.2ăKháiănimăniêmăytăchngăkhoán
Theo Bùi Kim Yn và các cng s (2011), trang 143: ắNiêm yt chng khoán
là vic đa chng khoán đ tiêu chun vào đng kỦ và giao dch ti th trng giao
dch chng khoán tp trung”.
1.1.1.3ăKháiănimăcăphiuăniêmăyt
T khái nim c phiu và khái nim niêm yt chng khoán, c phiu niêm yt
đc hiu là c phiu đ tiêu chun niêm yt đc đng kỦ và giao dch ti th
trng giao dch chng khoán tp trung.
1.1.2ăcăđimăcaăcăphiuăniêmăyt
Mi hot đng liên quan đn CPNY đu phi tuân th theo các quy đnh đc
đt ra bi các c quan qun lỦ và các thành phn khác tham gia trong th trng giao
dch chng khoán tp trung.
CPNY là c phiu vô danh, nhà đu t có th d dàng mua bán ti th trng
giao dch chng khoán tp trung.
CPNY là c phiu thng và mang đy đ nhng đc tính ca c phiu thng
nh:
Không có k hn và không hoàn vn.
4
Mc c tc chi tr cho c đông khá linh hot tùy thuc vào kt qu hot đng
sn xut kinh doanh và chính sách c tc ca CTNY.
C đông có quyn tham gia biu quyt các vn đ liên quan đn CTCP trong
đi hi c đông và thng là ngi cui cùng đc hng giá tr còn li ca tài sn
thanh lỦ khi công ty b phá sn…
Ngoài ra, CPNY mang đy đ các hình thc giá tr ca c phiu thng là
mnh giá, th giá, giá tr ni ti, th giá.
- Mnh giá là giá tr ghi trên giy chng nhn c phiu, ch có giá tr danh
ngha, ít có Ủ ngha v kinh t.
- Th giá là giá c phiu ghi trên s sách k toán phn ánh tình trng vn c
phn ca công ty ti mt thi đim nht đnh.
- Giá tr ni ti là giá tr thc ca c phiu ti thi đim hin ti, đc tính
toán da vào c tc, trin vng phát trin công ty và lãi sut th trng.
- Th giá là giá c ca c phiu trên th trng ti mt thi đim nht đnh,
đc xác đnh da vào quan h cung cu trên th trng.
Vì đc giao dch ti TTCK tp trung nên giá ca CPNY bin đng nhanh
nhy di s nh hng ca các nhân t ngoi sinh nh môi trng chính tr, môi
trng xã hi, môi trng kinh t v mô… và các nhân t ni sinh nh s bin đng
ca ch s chng khoán, giao dch ca NTNN, kt qu hot đng kinh doanh và
chính sách c tc ca CTNY…
1.1.3ăPhơnăloiăcăphiuăniêmăyt
1.1.3.1 Cn căvƠoăthiăđimăniêmăyt
- CPNY ln đu là CPNY trên TTCK tp trung trong đt niêm yt ln đu tiên
ca CTNY.
- CPNY b sung là CPNY đc phép niêm yt b sung trong đt phát hành
thêm cho mc đích tng vn, sáp nhp, tr c tc…
- CPNY li là c phiu đc phép niêm yt tr li sau khi đã b hy niêm yt
trc đây do CTNY không đáp ng đc các tiêu chun ca SGDCK.
1.1.3.2ăCnăcăvƠoăquynăgiaoădch
5
- CPNY không hn ch giao dch là CPNY đc phép giao dch theo các quy
đnh ca TTCK tp trung.
- CPNY hn ch giao dch do ri vào mt s trng hp đc bit nh:
• Toàn b CPNY ca mt CTNY cha đc phép giao dch do thi đim
niêm yt ln đu không trùng vi thi đim giao dch ln đu hoc toàn b
CPNY ca CTNY b tm ngng giao dch do CTNY có nhng bin đng
bt thng v giá và khi lng giao dch; vi phm quy đnh ca TTCK
tp trung; đang trong quá trình hp nht, sáp nhp, chia tách…
• Mt phn CPNY ca mt CTNY cha đc phép giao dch do thuc các
đi tng s hu b hn ch quyn giao dch trong các tình hung nh
CPNY ln đu trong thi gian cm chuyn nhng ca các c đông sáng
lp, CPNY phát hành thêm cho c đông chin lc di hình thc phát
hành riêng l hoc cho cán b công nhân viên di các hình thc thng,
bán u đãi…
1.1.4 Thătrng căphiuăniêmăyt
Th trng CPNY là th trng giao dch tp trung ti SGDCK.
Các thành phn tham gia th trng CPNY bao gm:
- Nhà phát hành: là các CTCP có CPNY ti SGDCK.
- Nhà đu t:
• Các nhà đu t cá nhân: là nhng cá nhân có vn tm thi nhàn ri tham
gia mua bán trên th trng CPNY vi mc đích tìm kim li nhun t
hot đng đu t.
• Các nhà đu t có t chc: là các công ty đu t, công ty bo him, các
qu hu trí t nguyn và các qu bo him xã hi khác, các qu đu t
chng khoán… thng xuyên tin hành mua bán CPNY vi s lng
ln. Các nhà đu t có t chc đu là nhng chuyên gia giàu kinh
nghim thc hin các quyt đnh đu t đ to li nhun và chia c tc
cho các thành phn tham gia góp vn.
- Các t chc kinh doanh:
6
• Các CTCK: có th thc hin hot đng môi gii, t doanh, t vn đu t
chng khoán trên th trng CPNY.
• Các công ty qun lỦ qu: thc hin vic qun lỦ qu đu t chng khoán,
trong quá trình hot đng, công ty có th thành lp và qun lỦ đng thi
nhiu qu đu t.
- Các t chc có liên quan đn th trng CPNY:
• C quan qun lỦ nhà nc: UBCKNN đc thành lp bi chính ph, phi
hp vi các c quan nhà nc khác nh b tài chính, các đn v lp pháp
và hành pháp…nhm mc đích bo v li ích ca ngi đu t và bo đm
th trng chng khoán hot đng lành mnh, hiu qu, bn vng.
• SGDCK: thc hin vn hành TTCK tp trung, ban hành nhng quy đnh
điu chnh các hot đng giao dch chng khoán ti SGDCK phù hp vi
các quy đnh ca lut pháp và UBCKNN.
• Hip hi các nhà kinh doanh chng khoán: là t chc ca các CTCK và
các nhà kinh doanh chng khoán, đc thành lp vi mc đích bo v li
ích ca các thành viên.
• T chc lu kỦ và thanh toán bù tr chng khoán: nhn lu gi các chng
khoán và tin hành các nghip v thanh toán bù tr cho các giao dch
chng khoán.
• Các công ty dch v máy tính chng khoán: cung cp h thng máy tính
vi các chng trình đ thông qua đó thc hin các lnh giao dch mt
cách chính xác nhanh chóng.
• Các t chc tài tr chng khoán: là t chc đc thành lp vi mc đích
khuyn khích m rng và tng trng ca TTCK.
• Công ty đánh giá h s tín nhim: cung cp dch v đánh giá nng lc
thanh toán vn gc và lãi ca các ch th phát hành chng khoán.
• Các công ty cung cp các dch v liên quan đn hot đng mua bán
CPNY: là các công ty truyn thông, cung cp s liu thng kê, cung cp
các phn mm phân tích CPNY, đào to kin thc v đu t CPNY…
7
1.2ăTăsutăsinhăliăca căphiuăniêmăytătiăSăgiaoădchăchngăkhoán
1.2.1ăKháiănim
Khi mua CPNY ti SGDCK, nhà đu t có th nhn đc nhng ngun thu
nhp sau: thu nhp t vic bán c phiu vi giá cao hn giá mua; thu nhp khi nhn
c tc bng tin, bng c phiu; thu nhp t vic nhn các quyn mua c phiu vi
giá u đãi; thu nhp khi nhn thêm c phiu di các hình thc thng, nhn c tc,
chia tách c phiu…Trong quá trình mua và nm gi CPNY, hai ngun thu nhp
đáng k ca nhà đu t có th tách bit rõ ràng là thu nhp thun t c tc bng tin
mt và chênh lch gia thu nhp thun t vic bán CPNY vi chi phí b ra ban đu
đ mua CPNY.
Thu nhp thun t c tc tin mt là phn thu nhp còn li t c tc tin mt
sau khi đã tr đi các khon chi phí phát sinh đ nhà đu t có th nhn đc c tc
tin mt.
Thu nhp thun t vic bán CPNY là thu nhp còn li t vic bán tt c CPNY
phái sinh t CPNY mua ban đu sau khi tr đi các khon thu, phí phát sinh trong
quá trình giao dch CPNY.
T l phn trm ca thu nhp thun t c tc tin mt so vi chi phí mua ban
đu đc gi là TSSL trên c tc ca CPNY. Giá tr này luôn ln hn hoc bng 0.
T l phn trm ca chênh lch gia thu nhp thun t vic bán CPNY vi chi
phí mua ban đu to thành t sut lãi vn ca CPNY. Giá tr này có th âm, dng
hoc bng 0 th hin nhà đu t có th lãi, l hoc hòa vn trong kinh doanh chênh
lch giá CPNY.
TSSL ca CPNY chính là tng ca TSSL trên c tc và t sut lãi vn. TSSL
ca CPNY có th âm, dng hoc bng 0 tùy thuc vào hai thành t TSSL trên c
tc và t sut lãi vn.
Khái nim TSSL ca CPNY trong mt thi k đu t đc th hin qua công
thc nh sau:
8
Hay:
Trong đó:
- R
t
: T sut sinh li ca c phiu niêm yt sau k t.
- NI
t
: Thu nhp thun t vic bán c phiu niêm yt ti thi đim t.
- E
t-1
: Chi phí mua c phiu niêm yt ti thi đim t-1.
- ND
t
: Thu nhp thun t c tc tin mt trong k t
- R
dt
: T sut sinh li trên c tc k t.
- R
ct
: T sut lãi vn k t.
1.2.2ăPhngăphápăxácăđnhătăsutăsinhăli
1.2.2.1ăTăsutăsinhăliădanhăngha
TSSL DN ca CPNY th hin TSSL nhà đu t đã đt đc sau khi bán
CPNY đã mua và nm gi ra bên ngoài th trng mà cha tính đn nh hng ca
lm phát.
- Tăsutăsinhăliădanhănghaătrongămtăthiăk
TSSL DN ca CPNY trong mt thi k là t l phn trm ca tng thu nhp
thun t c tc tin mt và thu nhp t chênh lch gia thu nhp thun t vic bán
CPNY vi chi phí mua CPNY.
i vi trng hp giao dch khp lnh đnh k, TSSL DN ca CPNY trong
mt thi k theo công thc (1.1) là thích hp. Tuy nhiên, đi vi trng hp giao
dch khp lnh liên tc, vic tính giá ti tng thi đim t và t-1 là rt phc tp vì tc
đ khp lnh tính theo đn v giây rt nhanh chóng. đn gin vn đ tính toán,
khong thi gian gia hai thi đim t và t-1 thng tính theo các đn v thi gian
dài hn nh gi, ngày, tun… Nh vy, gia hai thi đim t và t-1 có vô s giao
dch, vic tính toán TSSL DN ca CPNY s ph thuc vào s ln gp li nhun vào
vn trong k. Lúc này công tính TSSL ca CPNY ph bin trên th trng tài chính
s tng t nh công thc tính toán TSSL ca các th trng tài sn khác là:
9
Trong đó:
- R
t
: T sut sinh li ca c phiu niêm yt sau k t.
- NI
t
: Thu nhp thun t vic bán c phiu niêm yt ti thi đim t.
- E
t-1
: Chi phí mua c phiu niêm yt ti thi đim t-1.
- ND
t
: Thu nhp thun t c tc tin mt trong k t.
+ Côngăthc gin đnătínhătoánătăsutăsinhăliădanhănghaăcaăcăphiuăniêmă
yt
Công thc xác đnh TSSL ca CPNY đc đn gin hóa t công thc (1.1)
nh sau:
Trong đó:
- R
t
: T sut sinh li ca c phiu niêm yt sau k t.
- P
t
: Giá bán c phiu niêm yt ti thi đim t.
- P
t-1
: Giá mua c phiu niêm yt ti thi đim t-1.
- D
t
: Thu nhp t c tc tin mt trong k t
Vi các gi đnh:
• CPNY s đc mua đu k và bán cui k.
• C tc đc lnh cui k.
• Các nhà đu t s thc hin quyn mua c phiu vi giá u đãi.
• Không tính đn thu và chi phí giao dch.
+ iuăchnhăgiáăkhiătínhătoánătăsutăsinhăliădanhănghaăcaăcăphiuăniêmăytă
tăcôngăthcăginăđn
Khi mt công ty tin hành tng CPNY di các hình thc nh chi tr c tc,
tách, thng, phát hành thêm t ngun vn ch s hu hoc phát hành quyn mua
vi giá u đãi s làm s lng CPNY tng lên, giá CPNY gim đi mt mc sao cho
tng giá tr công ty không đi. Ngc li, nu công ty tin hành gim CPNY di
hình thc gp CPNY s làm s lng CPNY gim đi, giá CPNY tng lên mt mc
sao cho tng giá tr công ty không đi. Trong c hai trng hp, nu tính TSSL ca
10
CPNY da trên giá tr ti thi đim thc t s không phn ánh đc tính công bng
trên th trng.
Do đó đ tính TSSL đc chính xác cn phi tin hành điu chnh giá c
phiu. Mt khác, mi công ty có th tin hành thay đi s lng CPNY nhiu ln
trong nm nên vic điu chnh giá cng phi đc tin hành tng ng vi s ln
thay đi.
Công thc điu chnh giá tng quát đ tính TSSL ca CPNY nh sau:
Công thc trên ch đ cp đn các tình hung thay đi s lng c phiu nh
tr c tc bng c phiu, thng bng c phiu, tách gp c phiu ch không đ cp
đn vic tính giá điu chnh do phát hành quyn mua vi giá u đãi.
Khi có hot đng phát hành c phiu vi giá u đãi thì vic tính giá điu chnh
ca CPNY đc tng hp theo Nguyn Hu Lp (2012) nh sau:
+ăiuăchnhăcătcăkhiătínhătoánătăsutăsinhăliădanhănghaăcaăcăphiuăniêmă
ytătăcôngăthcăginăđn
Nu đc phân b sau khi s lng c phiu thuc s hu ca nhà đu t thay
đi do chia c tc, thng, phát hành thêm, tách gp c phiu hoc thông qua quyn
mua vi giá u đãi trong mt k, c tc tin mt phi đc điu chnh tng ng
vi s lng c phiu phát hành thêm này đ phn ánh đúng TSSL mà nhà đu t
nhn đc. Công thc tính c tc điu chnh khi tính TSSL ca CPNY đc tng
hp nh sau:
+ iuăchnhătínhătoánătăsutăsinhăliădanhănghaătăcôngăthcăginăđn
Công thc (1.4) s đc điu chnh v công thc sau:
11
Tng t, công thc (1.3) s đc điu chnh v công thc sau:
Trong đó:
- R
t
: T sut sinh li danh ngha ca c phiu niêm yt k t
- P
đc(t)
: Giá c phiu niêm yt đã điu chnh k t.
- P
đc(t-1)
: Giá c phiu niêm yt đã điu chnh k t-1.
- D
dct
: C tc tin mt đã điu chnh k t.
Vi các gi đnh:
• CPNY s đc mua đu k và bán cui k.
• C tc đc lnh cui k.
• Các nhà đu t s thc hin quyn mua c phiu vi giá u đãi.
• Không tính đn thu và chi phí giao dch.
- Tăsutăsinhăliădanhănghaătrongănhiuăthiăk
+ Tngătăsutăsinhăli danhănghaănhiuăk
Gi s toàn b c tc li đc tái đu t và cng thu đc mt t sut lãi vn,
ta gi khong thi gian đu t là t k thì tng TSSL DN ca CPNY s đc tính nh
sau:
Trong đó:
- R
G
: Tng t sut sinh li danh ngha trong khong thi gian t k.
- R
1
, R
2
, , R
t
: T sut sinh li danh ngha k 1, 2, 3,…, t.
Ý ngha: TSSL DN nhiu thi k cho bit v tng TSSL mà nhà đu t nhn
đc nu tip tc đu t toàn b c tc nhn đc vào CPNY đã mua ban đu trong
mt giai đon. Công thc này thích hp đ so sánh vi TSSL nhn đc t các vic
đu t c tc vào các th trng khác.
+ Tăsutăsinhăli danhănghaăbìnhăquơn săhcă
Công thc nh sau:
12
Trong đó:
-
: T sut sinh li danh ngha bình quân t k.
- R
1
, R
2,
, R
t
:
T sut sinh li danh ngha k 1, 2, …, t.
Ý ngha: TSSL DN bình quân s hc cho bit TSSL DN bình quân trong mt
thi k đu t là bao nhiêu và thích hp đ so sánh gia các giai đon đu t CPNY
có cùng s k đu t khi không tái đu t c tc. TSSL DN bình quân cng thích
hp đ tính toán các ch tiêu thng kê.
+ Tăsutăsinhăli danhăngha bình quân lyăkătheoătngăkă
Công thc tính nh sau:
Trong đó:
-
: T sut sinh li danh ngha bình quân ly k theo tng k.
-R
1
, R
2,
…, R
t
: T sut sinh li danh ngha k 1, 2, …,t.
Ý ngha: TSSL DN bình quân ly k th hin TSSL DN bình quân mà nhà đu
t có th nhn đc trong mt giai đon gm nhiu k đu t có tính đn vic tái
đu t c tc.
1.2.2.2ăTăsutăsinhăliăthcăt
TSSL thc t ca CPNY đc tính bng cách loi tr yu t lm phát ra khi
TSSL DN ca CPNY.
Công thc tính nh sau:
)
Hay:
Trong đó:
-
: T sut sinh li thc t ca c phiu niêm yt.
-
: T sut lãi vn thc t ca c phiu niêm yt.
-
: T sut c tc tin mt thc t ca c phiu niêm yt.
- : T l lm phát thc t.
13
Ý ngha: TSSL thc t cho bit TSSL mà nhà đu t nhn đc sau khi đã tr
đi nh hng ca lm phát. Nhà đu t nên cân nhc có nên đu t không trong khi
TSSL DN dng nhng TSSL thc t li âm.
1.2.2.3ăTăsutăsinhăliăniăbă
TSSL ni b ca CPNY làm cân bng gia tng chi cho đu t và các khon
thu nhp trong tng lai.
Công thc tính nh sau:
Trong đó:
- IRR : T sut sinh li ni b ca c phiu niêm yt.
- P
0
: Giá mua c phiu niêm yt đu nm 0.
- P
n
: Giá bán đã điu chnh ca c phiu niêm yt.
- D
1,
D
2,
…, D
n
: C tc tin mt đã điu chnh ca c phiu niêm yt.
Ý ngha: TSSL ni b th hin TSSL làm cân bng gia các khon chi và các
khon thu. Không tính đn yu t lm phát, nhà đu t hòa vn khi đt mc TSSL
ni b.
1.3 Cácănhơnătănhăhngăđnătăsut sinhăliăcaăcácăcăphiuăniêmăytătiăSă
giaoădchăchngăkhoán
Các nhân t nh hng đn TSSL ca CPNY thông qua vic tác đng đn c
tc tin mt và giá ca CPNY.
1.3.1ăCácănhơnătăngoiăsinh
1.3.1.1ăMôiătrngăxưăhi
Môi trng xã hi bao gm chính tr, kinh t, vn hóa, th thao, lch s, giáo
dc, pháp lut… Con ngi là nhân t trung tâm tham gia và chi phi mi hot đng
ca môi trng này.
Xét tng th, môi trng xã hi nh hng ti h t tng ca mt nc và
góp phn hình thành thái đ sng cng nh nhân cách ca các cá nhân tham gia và
qua đó nh hng ti hot đng ca nn kinh t.