GHIÊN CỨU SỰ TÁC ĐỘNG CỦA QUAN HỆ NGÂN HÀNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CÁC DOANH NGHIỆP NIÊM YẾT.PDF

B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.H CHÍ MINH



NGUYN TH L HUYN


NGHIÊN CU S TÁC NG CA QUAN H
NGÂN HÀNG N HIU QU HOTăNG
CÁC DOANH NGHIP NIÊM YT

LUNăVNăTHCăSăKINHăT

CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
MÃ S: 60340201


NGIăHNG DN KHOA HC:
TS. NGUYN KHC QUC BO




TP. H Chí Minh - Nmă2014


LIăCAMăOAN
Tôi xin cam đoan lun vn ‘‘NGHIÊN CU S TỄCă NG CA

QUAN H NGÂN HÀNG N HIU QU HOTă NG CÁC
DOANH NGHIP NIÊM YT’’ă là công trình nghiên cu ca chính tác
gi, ni dung đc đúc kt t quá trình hc tp và các kt qu nghiên cu
thc tin trong thi gian qua, s liu s dng là trung thc và có ngun gc
trích dn rõ ràng. Lun vn đc thc hin di s hng dn khoa hc ca
TS. Nguyn Khc Quc Bo

Tác gi lun vn

Nguyn Th L Huyn












MCăLC
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc các ch vit tt
Danh mc các bng biu
Tóm tt 1
1. Chng 1: Gii thiu 2

1.1. Lý do chn đ tài 2
1.2. Mc tiêu và câu hi nghiên cu 3
1.2.1 Mc tiêu nghiên cu 3
1.2.2 Câu hi nghiên cu 4
1.3 i tng và phm vi nghiên cu 4
1.3.1 i tng nghiên cu 4
1.3.2 Phm vi nghiên cu 4
1.4. óng góp ca lun vn 4
1.5. B cc ca lun vn 5
2. Chng 2: Tng quan các kt qu nghiên cu trc đây 6
2.1. Khái nim v quan h ngân hàng 6
2.2. Các nhân t biu hin quan h ngân hàng 7
2.2.1.  dài mi quan h 7
2.2.2. Lng tín dng cho vay 8
2.2.3. Lưi sut cho vay … 9
2.2.4. S lng mi quan h 10
2.3. Thun li và bt li ca doanh nghip t vic xây dng mi quan h
vi ngân hàng…………………………………………………………… 11


2.3.1. Thun li t quan h ngân hàng 12
2.3.2. Bt li t quan h ngân hàng 15
2.4. Các nghiên cu thc nghim v tác đng ca quan h ngân hàng đn
hiu qu hot đng ca doanh nghip… 17
2.4.1. S lng mi quan h ngân hàng 19
2.4.2.  dài ca mi quan h ngân hàng… 21
2.4.3. Qui mô ca doanh nghip……………………… 23
2.4.4. Tui ca doanh nghip ………………………………………… 24
2.5 Tóm tt các nghiên cu trc đây…………………………………… 27
3. Chng 3: D liu và phng pháp nghiên cu 28

3.1. D liu 28
3.2 Mô t các bin đc s dng trong mô h̀nh và ngun d liu……28
3.3. Mô h̀nh nghiên cu 30
3.4. Phng pháp nghiên cu 36
4. Chng 4: Ni dung và kt qu nghiên cu 37
4.1 ng lc s dng ngun vn vay ngân hàng 37
4.2 Mô t thng kê các bin gii thích 40
4.3 Tng quan gia các bin đc lp trong mô hình 41
4.4 Kim đnh tính phù hp ca mô hình nghiên cu 42
4.4.1 Kim đnh mô hình Pool 42
4.4.1.1 Kim đnh Wald 42
4.4.1.2 Kim đnh hin tng phng sai sai s thay đi 43
4.4.2 Kim đnh mô hình GMM 45
4.4.2.1 Kim đnh Arellano-Bond 45
4.4.2.2 Kim đnh Sargan (Hansen's J Test) 46
4.5 Kt qu nghiên cu 47


4.5.1 Kt qu hi quy cho toàn mu 47
4.5.2 Kt qu hi quy cho nhóm doanh nghip ch quan h vi mt ngân
hàng 51
4.5.3 Kt qu hi quy cho nhóm doanh nghip quan h vi nhiu ngân
hàng…. 53
5. Chng 5: Kt lun 59

5.1 Kt lun và khuyn ngh 59
5.1.1 Kt lun………………………………………………………….59
5.1.2 Khuyn ngh…………………………………………………… 60
5.2 Hn ch và gi ý trong tng lai 61
5.2.1 Hn ch 61

5.2.2 Gi ý trong tng lai 61
Tài liu tham kho
Ph lc
















DANH MC CÁC CH VIT TT

NHTM: Ngân hàng thng mi
HOSE: Sàn Giao Dch Chng Khoán Thành Ph H Chí Minh
HNX: Sàn Giao Dch Chng Khoán Hà Ni
TTCK: Th Trng Chng Khoán
ROA: T sut sinh li trên tài sn
ROE: T sut sinh li trên vn ch s hu

DANH MC CÁC BNG BIU

Bng 1: Tóm tt các nghiên cu trc đây ……………………………. 27
Bng 2: Các bin trong mô hình và ngun d liu …………………. 29
Bng 3: D báo v mi quan h gia các bin đc lp và hiu qu hot
đng ca doanh nghip ……………………………. 35
Bng 4: Mô t thng kê các bin gii thích ……………………………. 40
Bng 5: Ma trn tng quan gia các bin ……………………………. 41
Bng 6: Kim đnh Wald trong mô hình Pool…………………… 42
Bng 7: Kim đnh s tn ti ca hin tng phng sai sai s thay đi
trong mô hình Pool ………………… …………………… 43
Bng 8: Kim đnh Arellano – Bond …………………………………… 45
Bng 9: Kim đnh Sargan (Hansen’s J Test)…………………………… 46
Bng 10: Kt qu hi quy cho toàn mu…………………………………46
Bng 11: Kt qu hi quy cho nhóm doanh nghip ch quan h vi mt
ngân hàng…… ……………………………………………………… 51

Bng 12: Kt qu hi quy cho nhóm doanh nghip quan h vi nhiu ngân
hàng……………………………………………………………………… 53
Bng 13: Tóm tt kt qu nghiên cu so vi d báo ban đu…………… 57






PH LC

Ph Lc 1: Ch s tài chính các doanh nghip niêm yt nm 2009
Ph Lc 2: Ch s tài chính các doanh nghip niêm yt nm 2010
Ph Lc 3: Ch s tài chính các doanh nghip niêm yt nm 2011
Ph Lc 4: Ch s tài chính các doanh nghip niêm yt nm 2012
Ph Lc 5: Biu đ mô t thng kê các bin
Ph Lc 6: Kt qu mô hình hi quy

1
TịMăTT

Lun vn xem xét mi quan h ngân hàng nh hng nh th nào đn hiu
qu hot đng ca các doanh nghip niêm yt. Vi mt mu gm 50 doanh
nghip niêm yt trên th trng chng khoán Vit Nam quan sát trong giai
đon 2009 – 2012. Mô hình nghiên cu ca bài s dng d liu bng (panel
data) và đc hi quy theo hai cách: pooling và GMM (
Generalized Method of
Moments).  tìm hiu xem phng pháp hi quy nào phù hp nht trong hai
phng pháp trên, lun vn đư s dng ba kim đnh là kim đnh Wald (Wald
test), kim đnh Arellano-Bond (Arellano Bond test) và kim đnh Sargan
(Hansen's J test)
. Kt qu thc nghim đư cho thy rng hiu qu hot đng
ca doanh nghip gia tng khi s lng các mi quan h ngân hàng tng lên.
Hn na, nu mt doanh nghip thit lp mi quan h tín dng ngn hn mnh
m vi các ngân hàng thì hiu qu hot đng s kém, ngc li nu mt doanh
nghip có mi quan h tín dng dài hn vi các ngân hàng thì hiu qu hot
đng ca nó s tng lên. Nghiên cu cng cho thy rng li nhun trên vn
ch s hu và li nhun trên tài sn s tng khi cht lng mi quan h ngân
hàng tng lên đi vi các doanh nghip ln.
Cui cùng, các doanh nghip có vn ch s hu nhà nc t 51% tr lên thì
hot đng ít hiu qu hn so vi nhng doanh nghip thuc các loi hình khác.


T khoá: quan h ngân hàng, hiu qu hot đng doanh nghip, d liu
bng (panel data).

2
CHNGă1:ăGII THIU
1.1. LỦădoăchnăđătƠi
Nói đn mi quan h hp tác, ngân hàng và doanh nghip là nhng đi tác
quan trng, có ý ngha quyt đnh đn s thành bi ca nhau. Doanh nghip là
đi tng khách hàng đc quan tâm hàng đu ca các ngân hàng thng mi.
Ngun vn và các dch v ngân hàng li là tác nhân không th thiu giúp
doanh nghip hot đng thành công. Th nhng, có lúc nhng ngi ngi cùng
mt con thuyn y vn cha thc s t̀m đc ting nói chung, đc bit  thi
đim hot đng cho vay gp khó khn do chính sách tín dng cht ch đ kim
ch lm phát, n đnh kinh t v mô.
Vai trò ca mi quan h gia ngân hàng và doanh nghip đư đc nhn thc
sâu rng trong lnh vc tài chính ngân hàng t khá lâu bi tác đng li ích qua
li gia hai thc th. Nhìn t góc đ doanh nghip, vic to lp đc mi quan
h tt vi ngân hàng s giúp cho doanh nghip nâng cao đc uy tín, làm gim
kh nng rò r thông tin ca doanh nghip cho đi th cnh tranh, làm gim tác
đng tiêu cc ca thông tin bt cân xng, làm tng kh nng tip cn các
ngun vn vay và làm gim chi phí vn vay. iu này dn đn là các doanh
nghip s d dàng đu t vào các d án mi hn và lng d tr tin mt s
đc ti u hóa hn đ tng kh nng sinh li.
Ti Vit Nam, đi vi các doanh nghip đư niêm yt trên th trng chng
khoán, vic niêm yt trên sàn giao dch chng khoán và vn hoá th trng đư
to c hi cho các doanh nghip tip cn nhiu ngun vn hot đng vi khi
lng đáng k đc huy đng thông qua quá trình phát hành c phiu. Tuy
nhiên, ngun vn đc tài tr t ngân hàng vn chim mt v trí đc bit quan
trng trong vic duy tr̀ và phát trin lâu dài ca doanh nghip. Vic to dng

3
đc mi quan h mt thit đi vi ngân hàng s to ra đc mt s li th
nht đnh trong kinh doanh. Khi nn kinh t th trng phát trin, hi nhp
ngày càng mnh m thì s cnh tranh gia các doanh nghip s càng tr nên
gay gt. Doanh nghip nào bit tn dng ti đa nng lc sn xut và nâng cao
hiu qu s dng vn mi có th đng vng. ây cng đc coi là yu t hàng
đu bi nó không ch giúp cho doanh nghip đm bo an toàn v mt tài chính,
hn ch ri ro, m rng sn xut kinh doanh, tng li nhun mà còn nâng cao
kh nng cnh tranh, v th ca doanh nghip trên thng trng.
Mt khác, khi doanh nghip s dng n vay ngân hàng đ tài tr cho hot
đng sn xut kinh doanh, kt qu là cu trúc vn gia n và vn c phn thay
đi. N vay càng nhiu thì chi phí lãi vay càng ln, xác sut không tr đc n
cng gia tng. Nu doanh nghip s dng n vay không hiu qu, doanh
nghip s b l nng và có th dn ti phá sn. Và nh vy, doanh nghip luôn
phi đi mt vi mt dng ri ro tim n, ri ro v mt hot đng tài chính. Vì
th, s dng n vay nh th nào cho hp lý và hiu qu luôn là bài toán nan
gii ca các nhà qun tr doanh nghip.
Vn đ hiu qu ca mi quan h gia doanh nghip và ngân hàng đư đc
chng minh thông qua rt nhiu các nghiên cu trên th gii. Tuy nhiên, vn
đ này, c th ti mt th trng nh  Vit Nam, thì ít có nghiên cu đ cp.
Cng nh nhiu nghiên cu trc đây, lun vn s nghiên cu tác đng ca
quan h ngân hàng đn hiu qu hot đng ca doanh nghip đư niêm yt trên
th trng chng khoán Vit Nam đ làm sáng t mi quan h này .
1.2. McătiêuăvƠăcơuăhiănghiênăcu
1.2.1 Mc tiêu nghiên cu
Lun vn này nghiên cu s tác đng ca mi quan h ngân hàng đn hiu qu

4
hot đng ca các doanh nghip niêm yt.
1.2.2. Cơuăhiănghiênăcu
 tài cn tr li câu hi nghiên cu sau:
Quan h ngân hàng tác đng nh th nào đn hiu qu hot đng ca doanh
nghip?
1.3ăiătngăvƠăphmăviănghiênăcu
1.3.1ăiătng nghiên cu
 đt đc mc tiêu nghiên cu nói trên đi tng nghiên cu ca lun vn
bao gm:
Các yu t phn ánh v hiu qu hot đng ca doanh nghip và tác đng
ca mi quan h ngân hàng đn các yu t này.
1.3.2 Phm vi nghiên cu
Tác đng quan h cho vay ca ngân hàng đn hiu qu hot đng kinh
doanh ca doanh nghip.
Các s liu ca bài lun vn đc tính toán trong giai đon 2009-2012 ca
các doanh nghip niên yt trên sàn chng khoán Vit Nam.
Ngun s liu nghiên cu đc ly t báo cáo tài chính đư kim toán ca
các doanh nghip đc công b trên Website ca HNX, HOSE và Doanh
nghip c phn chng khoán FPT ().
D liu đc dùng cho nghiên cu đc trích t các báo cáo tài chính hàng
nm ca các doanh nghip niêm yt gm: Bng cân đi k toán, Báo cáo kt
qu hot đng kinh doanh và thuyt minh báo cáo tài chính. T các d liu
trên, tác gi tng hp và tính toán giá tr ca các bin s dng trong mô hình.

1.4. óngăgópăcaălunăvn
Lun vn này có 3 đóng góp chính nh sau :
Th nht, lun vn này góp phn làm sáng t thêm “vn đ nan gii quan h

5
cho vay gia ngân hàng và doanh nghip” bng cách cung cp thêm bng
chng  th trng mi ni nh Vit Nam.
Th hai, đa ra nhng li gii thích v quan h ngân hàng ca các công ty
niêm yt trên TTCK Vit Nam giai đon 2009-2012, tc là kim đnh và chng
thc đc đim công ty nh hng đn mi quan h gia ngân hàng và doanh
nghip  Vit Nam, mt đt nc mà mi quan h này ít đc nghiên cu đn.
Th ba, bài nghiên cu cng góp phn làm c s đ các ngân hàng đ ra các
gii pháp nhm tng cng thi gian mi quan h gia ngân hàng thng mi
và khách hàng doanh nghip, đng thi cng làm c s đ doanh nghip tham
kho khi thit lp mi quan h vi ngân hàng.
1.5. Băccăcaălunăvn
Lun vn này gm có 5 chng : chng 1 gii thiu trình bày tng quan
các ni dung chính ca lun vn và gii thích lý do tác gi chn đ tài này đ
nghiên cu. Chng 2 tr̀nh bày tng quan lý thuyt, ni dung, phng pháp
và kt qu ca các nghiên cu thc nghim có liên quan trc đây. Chng 3
mô t mu, phng pháp nghiên cu, mô hình nghiên cu và gii thích các
bin đc s dng đ phân tích. Chng 4 tho lun v nhng kt qu nghiên
cu t nhng bng chng thu thp đc v các doanh nghip niêm yt ti Vit
Nam. Chng 5 đa ra kt lun ca bài nghiên cu và nhng gi ý cho các
hng nghiên cu tip theo.

6
CHNGă2: TNGăQUANăCỄCăKTăQUăNGHIểNăCUă
TRCăỂY

2.1 Khái nim v quan h ngân hàng

Quan h ngân hàng đã đc đnh ngha bi t đin “Tài chính ngân hàng”
(Law và Smullen, 2005) ca Oxford nh sau: “Quan h ngân hàng là s thit
lp mi quan h dài hn gia mt ngân hàng và các khách hàng ca nó. Li
ích chính ca mi quan h này là nó to điu kin cho ngân hàng phát trin
nhng kin thc sâu sc v kinh doanh ca khách hàng. iu này giúp cho nó
có kh nng đa ra đc các quyt đnh đúng đn liên quan ti các khon vay
ca khách hàng. Các khách hàng cng k vng đt đc nhng li ích do
đc ngân hàng tng cng h tr trong sut thi k doanh nghip gp khó
khn”.
Nghiên cu thc nghim ca Ongena và Smith (2000) đa ra mt cách hiu
v thut ng trên nh là “s kt ni gia ngân hàng và khách hàng mà vt
qua c các gii hn giao dch tài chính đn thun”. Các tác gi mun ch ra
rng ngân hàng không ch tp trung vào vic cung cp các dch v tài chính
đn thun cho doanh nghip mà còn khai thác các yu t thông tin t doanh
nghip đ phc v các hot đng m rng kinh doanh sau này đ tng li
nhun (Boot, 1999).
Kt hp gia đnh ngha ca t đin Oxford (Law và Smullen, 2005) và ca
Ongena và Smith (2000), chúng ta có đnh ngha v “Quan h ngân hàng” nh
sau:
“Quan h ngân hàng là s kt ni gia ngân hàng và khách hàng trong mi
quan h cung cp tín dng. S kt ni này vt qua c các giao dch tín dng
đn thun và to điu kin cho ngân hàng phát trin nhng kin thc sâu sc
v kinh doanh ca khách hàng đng thi khai thác các yu t thông tin ca

7
khách hàng đ đa ra các quyt đnh cho vay đúng đn. Các khách hàng cng
k vng đt đc nhng li ích do đc ngân hàng tng cng h tr trong
sut thi k doanh nghip gp khó khn”.
Quan h ngân hàng đc chia làm hai loi quan h: quan h tin gi và
quan h cho vay (quan h tín dng). Trong đó, mi quan h tin gi là mi
quan h gia khách hàng gi tin và ngân hàng nhn tin gi, ngc li quan
h cho vay là mi quan h gia ngân hàng cho vay và khách hàng nhn tin
vay. Lun vn này ch đi sâu nghiên cu mi quan h cho vay gia ngân hàng
và doanh nghip.

2.2 Các nhơnătăbiuăhin quanăhăngơnăhƠng

Mi quan h gia ngân hàng vi doanh nghip đc biu hin thông qua
bn nhân t chính: đ dài ca mi quan h, lng tín dng cho vay, lưi sut
cho vay và s lng mi quan h.

2.2.1.ăădƠiăcaămiăquanăh

 dài ca mi quan h nói lên thi gian mà ngân hàng và doanh nghip
quan h vi nhau thông qua quá tr̀nh tài tr tín dng.
 dài ca mi quan h giúp cho ngân hàng nm bt đc nhiu thông tin
hn, còn doanh nghip to lp đc uy tín hn thông qua hàng lot các giao
dch.
Vic duy trì các mi quan h lâu dài gia doanh nghip và ngân hàng s
mang li li ích cho c phía doanh nghip và ngân hàng. Ði vi ngân hàng, s
duy trì mi quan h lâu dài vi khách hàng s giúp ngân hàng có nhiu thông

tin v khách hàng. Ðiu này s làm gim ri ro trong hot đng tín dng do
thông tin bt đi xng (Diamond, 1984, Berger và Udell, 1995). Do mc đ
ri ro thp nên ngân hàng có th cho vay nhng khách hàng quen thuc vi lãi
sut thp hn và đòi hi th chp ít hn. Thm chí, các ngân hàng có th cho



8
vay mà không cn li nhun trong nhng lúc khó khn vi nim tin h có th
đc bù đp trong sut thi gian quan h lâu dài. Bên cnh đó, các ngân hàng
thu đc nhng thông tin riêng t ca các doanh nghip trong sut thi gian
ca mi quan h nên có th trói buc doanh nghip vi mình và khai thác li
nhun đc quyn da trên nhng thông tin này (Petersen và Rajan, 1995; Von
Thadden, 1998). Ði vi doanh nghip, nhng mi quan h bn vng vi ngân
hàng đc xem là tài sn quý giá vì chúng có th làm gim chi phí tip cn tín
dng và tng s sn có ca các ngun tín dng (Boot và Thaker, 1994, Von
Thadden, 1995, Petersen và Rajan, 1994). Bng uy tín tr n đc to lp t
nhng ln vay trc đây, các khách hàng quen thuc có th đc hng nhng
u đưi trong các hp đng tín dng hay h đc bit đn là nhng ngi đi
vay đáng tin cy nên d đc các ngân hàng chp nhn hn khi có nhu cu vay
vn.

Mi quan h càng dài lâu càng giúp cho doanh nghip d dàng tip cn đi
vi ngun vn vay ca ngân hàng (Sharpe, 1990; Petersen và Rajan, 1994) và
làm gim các khon th chp (Berger và Udell, 1995). Mt s nghiên cu đa
ra các kt lun trái ngc nhau v nh hng ca thi hn quan h đi vi
khon lưi sut phi tr. Petersen và Rajan (1994) không t̀m thy mi quan h
gia đ dài mi quan h và khon lưi sut phi tr, trong khi đó Berger và
Udell (1995) li thy rng lưi sut phi tr gim dn trong đ dài ca mi quan
h.

2.2.2.ăLngătínădngăchoăvay

Lng tín dng đc vay là mt biu hin thành công nht v mi quan h
ca doanh nghip vi ngân hàng. Doanh nghip càng d dàng tip cn tín dng
và càng nhn đc nhiu nhng khon tài tr tín dng thì càng chng t ngân
hàng đư có đ các thông tin cn thit và to dng đc uy tín vi ngân hàng.



9
Hiraki và cng s (2003) cho rng lng tín dng biu hin s gn bó gia
ngân hàng và doanh nghip. Mi quan h càng tt th̀ doanh nghip ngày càng
k vng tín dng s tng lên hoc d dàng tip cn hn và điu này dn ti
thc t là các doanh nghip s ni lng các hn ch v tính thanh khon ca
dòng tin, tng c hi đu t và gim khó khn v tài chính ca doanh nghip,
t đó dn ti hiu qu hot đng ca doanh nghip tng lên (Robert và Elston,
1996; Shen và Wang, 2005).

2.2.3.ăLưiăsutăchoăvay

Trong quan h tín dng gia doanh nghip và ngân hàng, lãi sut cho vay
phn ánh giá c ca đng vn mà ngi s dng vn là các doanh nghip phi
tr cho ngi cho vay là các NHTM. i vi các doanh nghip, lãi sut cho
vay hình thành nên chi phí vn và là chi phí đu vào ca quá trình sn xut
kinh doanh. Do đó, mi s bin đng v lãi sut cho vay trên th trng cng
đu nh hng trc tip đn hiu qu sn xut kinh doanh hay nói cách khác là
tác đng trc tip đn li nhun ca doanh nghip và qua đó điu chnh các
hành vi ca h các hot đng kinh t. Lãi sut cho vay ca NHTM tng s đy
chi phí đu vào và giá thành sn phm tng lên, làm suy gim li nhun cng

nh kh nng cnh tranh ca doanh nghip, gây ra tình trng thua l, phá sn
trong hot đng sn xut kinh doanh. Xu hng tng lưi sut Ngân hàng s
luôn đi lin vi xu hng ct gim, thu hp quy mô và phm vi ca các hot
đng sn xut kinh doanh ca các doanh nghip trong nn kinh t. Ngc li,
khi lãi sut Ngân hàng gim s to điu kin cho doanh nghip gim chi phí,
h giá thành, nâng cao hiu qu kinh doanh và kh nng cnh tranh. Lãi sut
cho vay thp luôn là đng lc khuyn khích các doanh nghip m rng đu t,
phát trin các hot đng sn xut kinh doanh và qua đó kích thích tng trng
trong toàn b nn kinh t. Lưi sut cho vay nhn đc là kt qu ca mi quan



10
h ca doanh nghip đi vi ngân hàng. Tuy nhiên nhiu nghiên cu đư đa ra
các kt lun khác nhau v khon lưi sut cho vay mà doanh nghip phi tr.
Diamond (1984, 1991), Fama (1985), Rajan (1992), Holmstrom và Tirole
(1997), Bolton và Freixas (2000) cho rng do các ngân hàng tích ly đc các
thông tin ni b ca doanh nghip trong quá trình tài tr tín dng nên các các
ngân hàng có th làm gim chi phí vay mn thông qua tin tr̀nh giám sát ca
mình.
Xét v đ dài quan h, các doanh nghip k vng là lưi sut khon cho vay
s gim trong sut thi k quan h và điu này đư đc Peterson và Rajan
(1994) chng minh. Tuy nhiên, Greenbaum và các cng s (1989) li thy
rng các ngân hàng s to điu kin u đưi trong thi gian đu nhng sau đó s
tính cao lên trong các giai đon sau.
Xét v khía cnh to dng mi quan h vi mt hoc nhiu ngân hàng th̀
Pertersen và Rajan (1995) thy rng nhng doanh nghip nh và tr có xu
hng ít ràng buc v mt tín dng và nhn đc lưi sut vay mn tt hn
khi h vay t mt ngân hàng. Cùng vi quan đim này, Ongena và Smith
(2000) đư ch ra rng nhng doanh nghip nh có xu hng vay mn t ít

ngân hàng hn các doanh nghip ln và h đt đc chi phí vay mn thp
hn là khi đi vay mn vi nhiu ngân hàng.

2.2.4.ăSălngămiăquanăh

S lng mi quan h vi ngân hàng đã đc đ cp trong hu ht các
nghiên cu. Tùy vào tng loi hình doanh nghip khác nhau mà các doanh
nghip s quyt đnh to lp mi quan h vi mt ngân hàng hay nhiu ngân
hàng. Nu xét v quy mô thì doanh nghip nh thng theo đui chính sách
quan h vi mt ngân hàng, còn doanh nghip ln th̀ to lp mi quan h vi
nhiu ngân hàng hn (Peterson và Rajan, 1994).



11
Nu xét v thi gian thành lp thì doanh nghip mi thành lp thng theo
đui mi quan h vi mt ngân hàng duy nht trong khi đó doanh nghip có
tui đi lâu nm s to dng mi quan h vi nhiu ngân hàng hn (Diamon,
1991).
Nu xét v lnh vc kinh doanh thì các doanh nghip trong các ngành công
ngh cao và có đu t ln vào lnh vc nghiên cu và phát trin thì thng đeo
đui mi quan h vi mt ngân hàng do kh nng bo mt thông tin t mt
ngân hàng s tt hn là t nhiu ngân hàng (Bhattacharya và Chiesa, 1995).
Nu xét theo đc tính ca h thng kinh t thì nhng doanh nghip  các nc
kém phát trin hoc h thng pháp ch kém thì các doanh nghip s to lp
nhiu mi quan h đ to ra gii pháp cho vn đ ngân sách mm (Ongena và
Smith, 2000).
Nu xét v hiu qu s dng tín dng thì nhng doanh nghip có hiu qu
s dng tín dng thp thng có xu hng thit lp nhiu mi quan h vi
ngân hàng hn các doanh nghip có kh nng s dng tín dng hiu qu

(Memmel và cng s, 2006).
Khi theo đui mi quan h đn l vi mt ngân hàng, các doanh nghip to
đc li th v mt bo mt thông tin, gim chi phí giao dch so vi vic giao
dch vi nhiu ngân hàng cùng mt lúc (Bris và cng s, 2005) và gim chi phí
đi din cho các khon vay (Prowse, 1990). Nhng đánh đi li, nu doanh
nghip to lp đc mi quan h vi nhiu ngân hàng thì doanh nghip s tng
sc mnh đàm phán và nh vy s có li th đc nhn các khon tín dng
đem li hiu qu cao (Bolton và Scharfstein, 2006).

2.3.ăThunăliăvƠăbtăliăcaădoanhănghipătămiăquanăhăviăngơnăhƠng

Vic thit lp tt mi quan h vi ngân hàng mt mt to ra đc nhng
thun li nht đnh nhng mt khác doanh nghip cng phi đi mt vi mt
s chi phí bt li.



12

2.3.1. ThunăliătăquanăhăngơnăhƠng
Các nghiên cu lý thuyt và thc nghim đư ch ra nhng thun li ca
doanh nghip khi thit lp đc mi quan h gn gi vi ngân hàng. Nhng
thun li chính yu có th đc k nh sau:
Th nht, làm gim bt vn đ thông tin bt cân xng đ thông qua đó d
dàng tip cn hn đi vi các khon tín dng t ngân hàng và gim các chi phí
vay mn. Thông tin bt cân xng là mt vn đ trung tâm ca th trng tín
dng. Trong nghiên cu lý thuyt ca Stiglitz và Weiss (1981), thông tin bt
cân xng đy th trng khi đim cân bng cnh tranh hoàn ho.  gim bt
tác đng tiêu cc ca thông tin bt cân xng, các ngân hàng thông qua quá
trình tài tr tín dng cho doanh nghip đã tích ly đc nhng thông tin cn

thit v ni b doanh nghip (Diamond, 1984-1991; Fama,1985; Rajan, 1992;
Holmstrom và Tirole, 1997; Bolton và Freixas, 2000). Các thông tin này đc
Pertersen và Rajan (1994) phân bit thành thông tin bí mt và thông tin đi
chúng và chúng đc s dng đ sàng lc các doanh nghip trong quá trình tài
tr tín dng (Streb và cng s, 2002).
Các doanh nghip khi thit lp đc mi quan h gn gi vi ngân hàng
thông qua quá tr̀nh tài tr tín dng th̀ s khin cho ngân hàng nm rõ hot
đng ca doanh nghip và thông qua đó d dàng chp thun các khon tài tr
tín dng cùng vi chi phí vay mn thp hn (Houston và James, 1996;
Pertersen và Rajan, 1995) .
Th hai, gii quyt vn đ ràng buc thanh khon ca dòng tin và suy
gim đu t. m bo dòng tin n đnh là mt trong nhng vn đ sng còn
ca doanh nghip. Doanh nghip có th đm bo dòng tin thông qua quá trình
bán hàng, thu hi công n, tài tr vn c phn t th trng vn và tài tr tín
dng t th trng tín dng. Nghiên cu ca Fazzari và cng s (1988), Hoshi
và cng s (1990), Ramirez (1995), và đc bit là Shen và cng s (2004) đư



13
t̀m hiu tác đng ca quan h ngân hàng đi vi đu t ca doanh nghip. Các
nghiên cu đư ch ra rng vic to dng mi quan h tt vi ngân hàng s ci
tin c cu tài chính ca doanh nghip, nó giúp cho doanh nghip ít b ph
thuc vào tính thanh khon ca dòng tin bên trong doanh nghip và t đó
doanh nghip có th d dàng đu t vào tài sn c đnh vi chi phí t bn thp
hn. ng tình vi quan đim trên, Fohlin và Iturriaga (2006) cng thy rng
mi quan h gn gi vi ngân hàng s giúp cho doanh nghip ci thin các
ràng buc tài chính thông qua vic nâng cao tính thanh khon.
Th ba, gii quyt vn đ ngi đi din. Thông qua tin trình tài tr tín
dng, ngân hàng s dng quyn giám sát đ nhm đm bo ngun tín dng cho

vay đc bo toàn và s dng đúng mc đích. Vi vic s dng quyn giám
sát, vn đ ngi đi din cng b hn ch li v̀ nu ngi đi din c t̀nh
theo đui các d án hoc các quyt đnh mang tính ri ro cao thì h phi đi
mt vi vic suy gim tài tr tín dng t ngân hàng và điu này s là gim sút
v th quyn lc ca h cng nh là tác đng không tt ti hiu qu hot đng
ca doanh nghip (Rajan, 1992). Tng t nh vy, Stiglitz và Weiss (1981)
đã ch ra rng nhng nguy c t vic hn ch tín dng trong tng lai ca ngân
hàng s khin cho vn đ ri ro đo đc t ngi đi din trong doanh nghip
gim đi. Ngân hàng có th tng v th quyn lc ca mình bng cách tham gia
vào hi đng qun tr hoc ban kim soát, tham gia nm gi c phn ca
doanh nghip (Peltoniemi, 2004). Dass và Massa (2006) thông qua nghiên cu
thc nghim ca mình đư kt lun rng quan h ngân hàng s làm thay đi cu
trúc qun lý doanh nghip thông qua quyn giám sát và điu này tác đng
thun chiu ti hiu qu hot đng ca doanh nghip.
Th t, tng cng kh nng tip cn th trng vn. Khi to ra đc mt
v th quan h gn gi vi ngân hàng thông qua nhiu ln vay vn th̀ doanh
nghip s tng đc uy tín ca m̀nh trên các kênh huy đng vn khác nhau.



14
iu này là do kh nng tr n đc coi là thc đo uy tín ca bên đi vay. Các
t chc đi vay thng la chn vic vay n t ngân hàng trc đ thit lp uy
tín ca m̀nh, sau đó mi tip cn ti th trng vn khác (Diamond, 1991).
Kutsuna và cng s (2003) khi nghiên cu v tác đng ca quan h ngân hàng
đi vi kh nng tip cn th trng vn ca các doanh nghip Nht Bn đư
thy rng khi doanh nghip to dng mi quan h tt vi ngân hàng thng
mi th̀ s làm tng kh nng tip cn th trng vn ca doanh nghip, trong
khi đó nu doanh nghip to dng đc mi quan h vi ngân hàng đu t s
giúp cho các doanh nghip thun li hn trong các đt IPO. Theo Ongena và

Smith (1998) thì nhng bn tuyên b v các khon vay mn ngân hàng
truyn đt nhng thông tin mang tính tích cc ti các nhà đu t khác và làm
gim chi phí vay mn t các ngun đi chúng cho các doanh nghip niêm
yt.
Th nm, gi bí mt hot đng kinh doanh ca doanh nghip. Quan h ngân
hàng cho phép mt doanh nghip đt đc các tho thun tài tr tài chính mà
không phi tit l các thông tin đáng giá ra ngoài công chúng. Campell (1979)
là ngi đu tiên nhn ra rng các hp đng vay mn vi ngân hàng đc a
thích hn khi các nhà qun lý mun duy tr̀ bí mt kinh doanh. Bhattacharya và
Chiesa (1995) cho rng tính bo mt t vic vay mn khuyn khích doanh
nghip đu t vào vic nghiên cu và phát trin. Yosha (1995) đa ra kt lun
rng nhng doanh nghip đc đánh giá là hot đng hiu qu s la chn tài
tr song phng vi ngân hàng đ tránh rò r thông tin thông qua vic tài tr
đa phng hoc là t kênh th trng chng khoán.
Th sáu, có ngun tài tr trong các thi k khó khn. Vic to dng đc
mi quan h gn gi vi ngân hàng s góp phn giúp cho các doanh nghip
vt qua các thi k hot đng khó khn (Ongena và Smith, 1998).
Suwanaporn (2003) đã nhn thy trong hu ht các ngân hàng c th̀ các



15
giám đc chi nhánh ngân hàng đu tr thành giám đc quan h doanh nghip
và tham gia vào vic tr giúp cho các doanh nghip có kích c trung b̀nh và
nh vt qua các thi đim khó khn v tài chính và kinh doanh.
Th by, tác đng lên hiu qu hot đng ca doanh nghip. Rt nhiu các
nghiên cu đư ch ra rng quan h ngân hàng tác đng lên hiu qu hot đng
ca doanh nghip, đây cng chính là trng tâm nghiên cu trong lun vn này.
Tác đng này s đc trích dn k hn trong mc 2.4.

2.3.2.ăBtăliătăquanăhăngơnăhƠng

Các doanh nghip không ch nhn đc các li ích t vic thit lp mi
quan h vi ngân hàng mà còn đi mt vi các ri ro nht đnh. Các ri ro có
th k đn nh sau:
Th nht, làm gim tính thanh khon ca c phiu và làm cho giá c phiu
tr nên bt n hn. Nghiên cu ca Dass và Massa (2006) v s đánh đi gia
tính thanh khon và giám sát tim n trong mi quan h gia ngân hàng và
doanh nghip đã ch ra rng thông qua quá trình tài tr tín dng, ngân hàng
đóng vai trò nh là “ngi trong ni b”. H đóng vai trò giám sát và không
khuyn khích các nhà qun lý chp nhn đu t vào các d án mang tính ri ro
cao, điu này khin cho li nhun k vng ca doanh nghip s không có
nhng bc đt phá do đó giá c phiu tr nên n đnh và thanh khon ca c
phiu gim. ây cng là nguyên nhân dn ti chi phí tài tr ti th trng vn
tng lên.
Th hai, tit l các thông tin nhy cm. Trong quá trình xây dng mi quan
h bn vng, các ngân hàng nm đc rt nhiu thông tin và đc bit là các
thông tin nhy cm và quan trng liên quan ti hiu qu hot đng ca doanh
nghip. iu này dn ti là các ngân hàng vô t̀nh hoc c ý s tit l thông tin



16
cho đi th cnh tranh. Vn đ này s càng trm trng hn nu nh doanh
nghip có mi quan h vi nhiu ngân hàng (Berger và Udell, 1998).
Th ba, tng chi phí chuyn đi. Khi doanh nghip càng to dng đc mi
quan h dài hn thì ngân hàng càng đòi hi có đc các thông tin đc quyn đ
li dng các thông tin thu thp đc qua quá trình thng lng. Nó cng có
ngha là các doanh nghip không th công b các thông tin cho các t chc tài
chính khác đ thit lp mi quan h tín dng vi h. iu này dn ti vn đ

tc nghn và làm phát sinh chi phí chuyn đi cho vic tìm kim đn v cung
cp khon vay mi và phân b vn không hiu qu hoc mt đi các c hi đu
t ln (Greenbaum và cng s, 1989; Sharpe, 1990; Rajan, 1992; Thadden,
1998).
Th t, cn tr quá trình m rng quy mô ca các doanh nghip nh. Nhiu
nghiên cu thc nghim đư ch ra rng các doanh nghip nh thng có xu
hng thay đi ngân hàng trong mi quan h tài tr tín dng, và khi doanh
nghip nh có nhiu c hi tng trng thì cng là lúc thay đi quan h ngân
hàng (Farinha và Santos, 2001).  không mt quyn lc chi phi doanh
nghip, ngân hàng thng có xu hng kim ch các d đnh tng trng ca
doanh nghip nh (Gambini và Zazzazo, 2009).
Th nm, ny sinh vn đ ch c ngân sách mm (Soft Budget Constraint).
Khi mt khách hàng có mi quan h lâu bn thì ngân hàng thng có xu
hng tài tr thêm cho khách hàng khi khách hàng lâm vào hoàn cnh khó
khn đ nhm mc đích thu hi các khon vay trc đó (Boot, 2000). iu này
dn ti là các doanh nghip s  li và thiu n lc đ ngn chn các hu qu
xu xy ra do k vng rng cui cùng thì ngân hàng cng s can thip. Trong
lý thuyt trò chi, cân bng trong trò chi này (sub-game perfect equilibrium)
chính là “không n lc - can thip”. Doanh nghip đc hành đng trc và
nó s có xu hng chn “không n lc”. Khi doanh nghip đã chn hành đng



17
là “không n lc”, ngân hàng ch có cách chn “can thip” thì mi có li. Và
c th, doanh nghip s luôn không n lc và ngân hàng luôn phi can thip.
Giannetti (2001) thy rng tht khó đ phân bit gia “ch ngha t bn thân
hu” và “mi quan h ngân hàng”. Ch ngha t bn thân hu xut hin nu
mt doanh nghip tái tài tr nhng khon vay mi đi vi nhng d án không
đ kh nng tr n, và thông thng s cng dn thua l cho c hai phía. Và

đó cng chính là biu hin ca vn đ ch c ngân sách mm.
Nói chung là các thun li và bt li trong mi quan h vi ngân hàng đan
cài vào nhau và th hin hàm ý đánh đi. Nhng s đánh đi này cui cùng
vn có li cho doanh nghip khi to lp đc mi quan h tt vi ngân hàng.
Khi đó, hiu qu hot đng ca doanh nghip s dn đc ci thin.

2.4 Các nghiên cu thc nghim v tácăđng ca quan h ngơnăhƠngăđn
hiu qu hotăđng ca doanh nghip

Nghiên cu v hiu qu hot đng doanh nghip xut phát t lý thuyt t
chc và qun tr chin lc trong doanh nghip (Murphy và cng s, 1996).
Hiu qu hot đng đc đo lng trên c phng din tài chính và t chc.
Các nhà nghiên cu v qun tr thng a thích s dng các bin s tài chính
nh ROA (li nhun trên tài sn), ROE (li nhun trên vn c phn), ROI (li
nhun trên đu t) hay ROS (li nhun trên doanh thu) đ đo lng hiu qu
hot đng ca doanh nghip, trong đó hai bin s ROA và ROE đc s dng
ph bin hn c (Pandya và Narendar, 1998). Bin s ít đc s dng hn đó
là giá c phiu (Jame, 1987).
Theo lý thuyt trt t phân hng, nhà qun tr doanh nghip bao gi cng có
thông tin v giá tr doanh nghip tt hn nhng nhà đu t bên ngoài. S bt
cân xng v thông tin này dn ti chi phí huy đng vn t bên ngoài, k c
ngun vn huy đng t các t chc tín dng, s cao hn rt nhiu. Vì th, các