B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T Tp.HCM
ÀM TH THANH HNG
NH HNG CA CÁC YU T
BIN NG V MÔ N TH
TRNG CHNG KHOÁN VIT
NAM
LUN VN THC S KINH T
TP.H Chí Minh – Nm 2014
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T Tp.HCM
ÀM TH THANH HNG
NH HNG CA CÁC YU T
BIN NG V MÔ N TH
TRNG CHNG KHOÁN VIT
NAM
Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mư s: 60340201
LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS. LÊ TH LANH
TP.H Chí Minh – Nm 2014
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan Lun vn thc s kinh t “nh hng ca các yu t bin đng
v mô đn th trng chng khoán ti Vit Nam” là công trình nghiên cu ca
riêng tôi vi s hng dn ca ging viên theo s phân công.
Nhng thông tin và d liu trong Lun vn đc trích dn rõ ràng, đy đ v ngun
gc. Các kt qu nghiên cu trong Lun vn là trung thc và cha tng đc công
b trong bt k công trình nào khác.
Ký tên
àm Th Thanh Hng
MC LC
Trang
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc t vit tt
Danh mc các bng
Danh mc các hình
Tóm tt
1.Gii thiu 1
1.1.Tính cp thit ca đ tài 1
1.2.i tng nghiên cu và phm vi nghiên cu 2
1.2.1.i tng nghiên cu 2
1.2.2.Phm vi nghiên cu 2
1.3.Mc tiêu nghiên cu và câu hi nghiên cu 2
1.3.1.Mc tiêu nghiên cu 2
1.3.2.Câu hi nghiên cu 2
1.4.Phng pháp nghiên cu 3
1.5.óng góp ca đ tài 3
1.6.Kt cu ca đ tài 3
2.Tng quan các nghiên cu trc đây 4
2.1.C s lý thuyt và khung phân tích 4
2.1.1.Mi quan h gia các bin kinh t thc- sn lng công nghip và bin đng
th trng chng khoán 4
2.1.2.Lãi sut và th trng chng khoán 4
2.1.3.Lm phát và th trng chng khoán 6
2.2.Tng quan các nghiên cu trc đây 7
2.2.1.Mt s nghiên cu thc nghim ti các nc phát trin 7
2.2.2.Mt s nghiên cu ti các nc đang phát trin 8
2.2.3.Mt s nghiên cu thc nghim ti Vit Nam 13
2.3.Tng hp các kt qu nghiên cu 14
3.Phng pháp nghiên cu 18
3.1.Mô hình nghiên cu 18
3.1.1.C s la chn mô hình nghiên cu 18
3.1.2.Mô hình nghiên cu đ xut 18
3.1.3.Mô hình EGARCH 19
3.1.4.Mô hình VAR 24
3.2.Phng pháp kim đnh mô hình 24
3.2.1.Thng kê mô t các bin nghiên cu 24
3.2.2.Kim đnh tính dng cho các bin nghiên cu 25
3.2.3.La chn mô hình t hi quy AR(p) 27
3.2.4.La chn mô hình EGARCH 27
3.2.5.La chn đ tr ti u cho mô hình VAR 28
3.2.6.Kim tra tính n đnh ca mô hình 28
3.2.7.Kim đnh nhân qu Granger gia các bin nghiên cu 29
3.2.8.Mô hình VAR 29
3.2.9.Hàm phn ng đy (Impulse response function- IRF) và k thut phân rã
phng sai (Variance decomosition) 29
3.3.Thu thp và x lý d liu 30
4.Ni dung và kt qu nghiên cu 35
4.1.Thng kê mô t các bin nghiên cu 35
4.2.Kim đnh tính dng cho các bin nghiên cu 36
4.3.c lng đ bin đng ca các bin nghiên cu bng mô hình EGARCH
37
4.3.1.c lng đ bin đng cho bin t sut sinh li th trng chng khoán-
RSR 37
4.3.2.Mô hình EGARCH cho bin tng sn phm quc ni GDP 41
4.3.3.Mô hình EGARCH cho bin t l lm phát INF 44
4.3.4.Mô hình EGARCH cho bin lãi sut R 47
4.4.Tác đng ca các bin s kinh t v mô đn th trng chng khoán 51
4.4.1.Kim đnh tính dng ca chui phng sai có điu kin ca các bin nghiên
cu 51
4.4.2.Xác đnh đ tr ti đa trong mô hình VAR 52
4.4.3.Kim đnh nhân qu Granger 53
4.4.4.Kim tra tính n đnh ca mô hình 54
4.4.5.Kt qu c lng mô hình VAR 56
4.4.6.Hàm phn ng thúc đy và phân rã phng sai 56
4.5.Tng hp kt qu nghiên cu 61
5.Kt lun và đ xut 63
5.1.Kt lun ca nghiên cu 63
5.2.Kin ngh 64
5.3.Hn ch ca đ tài và hng nghiên cu tip theo 65
5.3.1.Hn ch ca đ tài 65
5.3.2.Hng nghiên cu tip theo 65
Danh mc tài liu tham kho
Ph lc
DANH MC T VIT TT
CPI
Consumer Price Index
Ch s giá tiêu dùng
GDP
Gross Domestic Product
Tng sn phm quc ni
ECM
Error Correction Model
Mô hình hiu chnh sai s
VAR
Vector Autoregressive
Mô hình t hi quy vecto
VECM
Vector Error Correction Model
Mô hình vecto hiu chnh sai s
DANH MC CÁC BNG
Tên bng Trang
Bng 2.1.Tng hp các nghiên cu trc đây 14
Bng 3.1: Tng hp các gi thit trong mô hình nghiên cu 33
Bng 3.2. Tng hp mô t và thu thp các bin nghiên cu 33
Bng 4.1. Thng kê mô t cho các bin nghiên cu 35
Bng 4.2. Kt qu kim đnh tính dng cho chui d liu gc 36
Bng 4.3. Tóm tt kt qu các mô hình AR – EGARCH cho bin RSR 38
Bng 4.4. Kt qu kim đnh tính dng ca phn d ca bin RSR t mô hình 40
Bng 4.5. Tóm tt kt qu các mô hình AR – EGARCH cho bin GDP 41
Bng 4.6. Kt qu kim đnh tính dng ca phn d ca bin GDP t mô hình
EGARCH 43
Bng 4.7. Tóm tt kt qu các mô hình AR – EGARCH cho bin INF 45
Bng 4.8. Kt qu kim đnh tính dng ca phn d ca bin INF t mô hình
EGARCH 47
Bng 4.9. Tóm tt kt qu các mô hình AR – EGARCH cho bin R 48
Bng 4.10 Kt qu kim đnh tính dng ca phn d ca bin lãi sut R t mô hình
EGARCH 50
Bng 4.11. Kim đnh tính dng ca chui phng sai có điu kin ca các bin
nghiên cu 51
Bng 4.12. Xác đnh đ tr ti đa trong mô hình 52
Bng 4.13. Xác đnh đ tr ti u cho mô hình VAR 53
Bng 4.14. Kim đnh nhân qu Granger 54
Bng 4.15. Kt qu c lng mô hình VAR 56
Bng 4.16. Phân rã phng sai ca bin đng th trng chng khoán theo mô hình
th nht 59
Bng 4.17. Kt qu phân rã phng sai ca bin đng th trng chng khoán theo
mô hình thay th 60
Bng 4.18. So sánh kt qu nghiên cu ca đ tài vi các nghiên cu khác 61
DANH MC CÁC HÌNH
Tên hình Trang
Hình 4.1. Lc đ tng quan cho bin RSR 37
Hình 4.2. Lc đ tng quan ca chui GDP 41
Hình 4.3. Lc đ tng quan cho bin INF 44
Hình 4.4. Lc đ tng quan cho bin lãi sut R 48
Hình 4.5. Kim tra tính n đnh ca mô hình 54
Hình 4.6. Hàm phn ng đy ca th trng chng khoán trc các cú sc 57
Hình 4.7. Hàm phn ng ca th trng chng khoán trc các cú sc theo mô hình
thay th 58
Tóm tt
tài nhm nghiên cu tác đng ca các bin đng ca yu t v mô nh hng
đn bin đng th trng chng khoán. Theo tìm hiu ca tác gi, hu ht nhng đ
tài nghiên cu ti th trng Vit Nam ch mi xem xét tác đng ca các bin v mô
đn th trng chng khoán thông qua các bin đc x lý theo hng ly logarit t
nhiên các bin hoc tính đ bin đng các bin thông qua cách tính phn trm thay
đi nm nay so vi nm trc. tài có hng đi mi cho vic tính bin đng ca
các bin thông qua vic la chn mô hình EGARCH. Vic la chn các mô hình
da trên mt s điu kin và tiêu chí nht đnh, sau khi la chn mô hình cho các
bin thì đ tài s thu đc phng sai có điu kin cho các bin và đó chính là d
liu đi din s bin đng ca các bin nghiên cu, da trên d liu phng sai có
điu kin, đ tài thc hin phân tích nh hng ca s bin đng các bin s kinh t
v mô đn s bin đng ca th trng chng khoán Vit Nam bng mô hình VAR,
s dng hàm phn ng đy IRF nhm phân tích tác đng ca tng cú sc ca các
bin kinh t v mô đn s bin đng trong th trng chng khoán, k thut phân rã
phng sai cng đc đ tài s dng nhm đánh giá tm quan trng ca các nhân t
theo thi gian trong vic gii thích đ bin đng trong th trng chng khoán Vit
Nam. Kt qu nghiên cu cho thy do s bin đng trong GDP vi đ tr 1 tháng,
tng t s bin đng trong lm phát là nguyên nhân gây ra s bin đng trong th
trng chng khoán vi đ tr t 1 đn 3 tháng, trong khi đó s bin đng trong lãi
sut không là nguyên nhân gây ra s bin đng trong th trng chng khoán Vit
Nam, s bin đng trong th trng chng khoán đc gii thích nhiu hn bi s
bin đng trong GDP và lm phát.
1
1.Gii thiu
1.1 Tính cp thit ca đ tài
Ngày nay, Vit Nam đi cùng vi s hi nhp và phát trin cùng nn kinh t th gii
cng có nhng bc đi ging vi nhng nn kinh t trên th gii, trong đó quyt
đnh thành lp th trng chng khoán trong nc là hp vi thc tin cng nh xu
hng phát trin kinh t th gii. Trung tâm giao dch chng khoán Thành ph H
Chí Minh (HOSE) chính thc đi vào hot đng t tháng 07 nm 2000, sau đó nm
nm, trung tâm giao dch chng khoán Hà Ni (HASTC) chính thc đi vào hot
đng t tháng 03 nm 2005, vi s hình thành hai kênh chng khoán đã đóng góp
thêm ngun vn đu t cho các doanh nghip và góp phn vào s phát trin ca nn
kinh t nói chung.
Vi nhng bin đng trên th trng chng khoán đc xem nh là phong v biu
cho nn kinh t, là sc khe ca nn kinh t. Vi vai trò quan trng ca mình, th
trng chng khoán nhn đc nhiu s quan tâm ca các nhà nghiên cu và nhà
đu t không ch trên th gii mà còn ti Vit Nam, đã có rt nhiu nghiên cu ca
các yu t kinh t tác đng đn th trng chng khoán. Theo nhn đnh ca
Maysami, Hamzah (2004) trong lý thuyt th trng hiu qu: th trng chng
khoán điu chnh rt nhanh theo nhng thông tin đáng tin cy vì vy th trng
chng khoán s phn ánh tt c mi thông tin v chng khoán. Bên cnh đó theo
nghiên cu ca Lukas Mankhoff (2010) nhn đnh rng các nhà đu t và qun lý
qu s dng phân tích c bn trong nghiên cu v nhng yu t tác đng đn giá c
chng khoán đ ra quyt đnh ca h (chim t trng ti 60%), trong khi phân tích
k thut tác đng ch có 30% trong vic ra quyt đnh, tip theo là phân tích dòng
tin ch chim 10% trong vic ra quyt đnh ca các nhà đu t và qun lý qu. Vi
tm quan trng trong phân tích c bn nhm xem xét nh hng đn th trng
chng khoán đã đc thc hin trên th gii, ti Vit Nam vn đ này cng đc
quan tâm rt nhiu vì bn thân th trng chng khoán Vit Nam cng chu s tác
đng ca các bin v mô. Khi so sánh kt qu ca các nghiên cu trc đây ti Vit
Nam so vi các nghiên cu khác trên th gii có s khác bit, điu này đc lý gii
2
bi s khác bit v quy mô nn kinh t, đc thù ca mi nn kinh t, c ch vn
hành nn kinh t gia các quc gia là khác nhau và đc bit là tâm lý ca nhà đu t
trc nhng thông tin kinh t v mô cng có khác bit gia các quc gia. Vì vy, tác
gi đã quyt đnh la chn đ tài “nh hng ca các yu t bin đng v mô đn
th trng chng khoán Vit Nam” làm đ tài nghiên cu lun vn ca tác gi.
1.2. i tng nghiên cu và phm vi nghiên cu
1.2.1. i tng nghiên cu
Th trng chng khoán Vit Nam đi din bi ch s ca hai sàn chng khoán là
ch s VN-Index ca sàn giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh và ch s
HNX-Index ca sàn giao dch chng khoán Hà Ni, tuy nhiên tính đn thi đim
hin ti xét v lch s hình thành, quy mô khi lng giao dch, s lng công ty
niêm yt gia hai sàn thì sàn giao dch chng khoán thành ph H Chí Minh chim
u th hn, vì vy đ tài la chn ch s VN-Index là ch s đi din cho th trng
chng khoán Vit Nam.
1.2.2. Phm vi nghiên cu
Các bin s kinh t v mô ca Vit Nam đc đ tài la chn gm có tng sn phm
quc ni Vit Nam (GDP – Gross Domestic Product), ch s giá tiêu dùng (CPI –
Consumer Price Index) đi din cho lm phát Vit Nam, lãi sut cho vay k hn 1
nm ca ngân hàng.
Thi gian nghiên cu ca đ tài đc la chn t giai đon tháng 1 nm 2001 đn
tháng 12 nm 2013.
1.3. Mc tiêu nghiên cu và câu hi nghiên cu
1.3.1. Mc tiêu nghiên cu
Trong phm vi nghiên cu ca đ tài, đ tài tp trung làm rõ vn đ là tác đng ca
các bin v mô đn th trng chng khoán Vit Nam theo chiu hng nào và mc
đ tác đng ra sao.
1.3.2. Câu hi nghiên cu
Da trên mc tiêu nghiên cu, đ tài s tp trung gii quyt hai câu hi nghiên cu
sau:
3
Các bin đng trong các bin kinh t v mô ti Vit Nam có nh hng đn bin
đng th trng chng khoán hay không?
Xu hng tác đng ca các bin v mô đn th trng chng khoán Vit Nam là nh
th nào?
1.4. Phng pháp nghiên cu
tài s dng mô hình EGARCH đ đo lng bin đng các bin nghiên cu trong
mô hình, s dng mô hình VAR nhm xem xét nh hng ca các bin nghiên cu
đn th trng chng khoán, c hai mô hình EGARCH và VAR đu đc thc hin
vi s h tr ca phn mm Eviews 6.0.
1.5. óng góp đ tài
Vi cách tip cn mi trong đo lng bin đng thông qua mô hình EGARCH, đ
tài hy vng s có thêm bng chng thc nghim v nh hng ca bin đng ca
các bin kinh t v mô tác đng đn bin đng th trng chng khoán, t đó s
đóng góp vào kho tài liu nghiên cu v th trng chng khoán Vit Nam.
1.6. Kt cu ca đ tài
Nhm tr li cho các vn đ nghiên cu ca mình đ tài chia b cc bài vit làm 5
chng
Chng 1: Gii thiu
Chng 2: Tng quan các nghiên cu trc đây
Chng 3: Phng pháp nghiên cu
Chng 4: Phân tích kt qu nghiên cu và tho lun
Chng 5: Kt lun
Tóm li, trong chng mt, đ tài đã nêu lên tính cp thit ca đ tài, đi tng và
phm vi nghiên cu, mc tiêu và câu hi nghiên cu, b cc ca bài nghiên cu ca
đ tài đ làm c s cho các chng tip theo trong đ tài.
4
2. Tng quan các nghiên cu trc đây
2.1. C s lý thuyt và khung phân tích
2.1.1.Mi quan h gia các bin kinh t thc- sn lng công nghip và bin
đng th trng chng khoán.
Fama và Schwert tp trung nghiên cu mi quan h gia các bin kinh t thc và th
trng chng khoán và phát hin ra rng chúng có mi quan h cht ch vi nhau.
Trc tiên, hai ông cho rng mt du hiu st gim trong tng trng nn kinh t s
đc phn ánh hu ht và giá chng khoán do đó có th dùng giá chng khoán làm
mt ch báo quan trng cho nn kinh t. Th hai, nhng thay đi trong sn lng
công nghip s th hin gián tip thông qua li nhun ca doanh nghip do đó nu
các ch s này cho mt cái nhìn lc quan thì cng đng ngha th trng chng
khoán cng s lc quan.
Kh nng sn xut công nghip còn ph thuc cht ch vào quá trình tích ly tài sn
thc, nhng tài sn này s đóng góp vào kh nng to dòng tin ca doanh nghip.
Các phát hin ca Chen, Roll và Ross (1986) da trên mt danh mc các chng
khoán M đã ch ra rng tng sn lng công nghip trong tng lai là mt nhân t
quan trng giúp gii thích t sut sinh li ca chng khoán và tác gi đã chng
minh rng có mt mi quan h đng bin gia các bin kinh t thc vá giá c chng
khoán. Trong mt nghiên cu ca Fama (1981) cng cho thy có mi mi quan h
đng bin mnh m gia th trng chng khoán và tng trng sn lng công
nghip.
2.1.2.Lãi sut và th trng chng khoán
Mukherjee và Naka (1995) đã cho thy s thay đi dù là trong ngn hn hay dài hn
ca lãi sut trái phiu chính ph cng s nh hng đn lãi sut phi ri ro danh
ngha và qua đó nh hng đn lãi sut chit khu và th trng chng khoán. Fama
và Schwert (1997) đã quan sát và thy đc mi quan h gia giá c chng khoán
thi đim hin ti vi giá tr tr ca lãi sut. Trong khi Reily và Brown (2000) li
làm vn đ tr nên phc tp đôi chút khi tuyên b rng dòng tin vào th trng
5
chng khoán có th thay đi theo lãi sut và cng không chc chn rng liu dòng
tin s tng hay gim khi lãi sut thay đi theo mt hng nào đó. Các nghiên cu
hin nay v mi quan h gia lãi sut và th trng chng khoán cha cho thy mt
đáp án rõ ràng.
ng cong lãi sut và th trng chng khoán
Các nhà đu t trái phiu thng bám sát tình hình nn kinh t và lãi sut là nhân t
quan trng nh hng đn nn kinh t. Các nhà đu t c phiu thng ch tp
trung vào tình hình và trin vng ca công ty mình nm gi c phiu tuy nhiên h
luôn phi cnh giác vi nhng thay đi trong lãi sut.
Khi lãi sut thp nhiu nhà đu t trc đây đã mua trái phiu nhm tìm kim s an
toàn thng có xu hng bán trái phiu đ tìm kim thu nhp cao hn t th trng
chng khoán, ngc li khi nhà đu t cm nhn đc là h có th nhn đc mc
thu nhp cao hn t trái phiu thì dòng tin s chy khi th trng chng khoán.
Khi đng cong lãi sut tng dc nó s to áp lc gim giá chng khoán vì lãi sut
ca trái phiu chình ph s tng. Tuy nhiên, điu này ch mang tính cht lý thuyt
trên thc t không có ngha là khi đng cong lãi sut tng cao s không có các c
h đu t vào chng khoán, trên thc t đây ch là mt nhân t mà các nhà đu
chng khoán cn xem xét khi phân tích xu hng th trng chng khoán.
Lãi sut gim có kích thích th trng chng khoán?
S giao đng trong lãi sut không phi lúc nào cng nhn đc s phn ng trái
ngc mà đôi khi nó là mt đng thái cùng chiu hoc cng có th là không phn
ng gì c, ch khi nào lãi sut phn ánh đúng xu hng ch đo ca lm phát trong
nn kinh t. Thông thng lãi sut gim khi lm phát gim khin giá c phiu tng
cao hn và ngc li. Nhng nu lm phát không phi là mt vn đ nghiêm trng
và lãi sut tng, đu t vào th trng chng khoán mang li nhiu lãi bi vì trong
trng hp này lãi sut tng là do nn kinh t tng trng.
6
2.1.3. Lm phát và th trng chng khoán
Kt qu nghiên cu ca Fama và Schwert (1977), Chen, Ross và Roll (1986) đã
nhn mnh đn mi quan h gia lm phát và giá chng khoán. V cn bn, th
trng chng khoán hot đng di hai điu kin: Tng trng kinh t cao và lm
phát thp. Nhng nu nn kinh t phát trin mà lm phát cao thì cha chc đã tt
cho th trng chng khoán. Khi mi nguy hi lm phát tng cao, các nhà phân tích
đu t s nghi ng v s bn vng ca nn kinh t hay các báo cáo tng trng vic
làm. Lý do h lo s là dng nh đang có mt s bùng n lm phát, mt s phát
trin gi to đã to nên bi d dãi trong các khon tín dng, do chính ph chp nhn
mt mc thâm ht ngân sách cao và m rng cung tin.
Lm phát và giá chng khoán có mi quan h nghch chiu, bi l xu hng ca
lm phát xác đnh tính cht tng trng. Lm phát cao luôn là du hiu ca mt nn
kinh t đang tng trng nóng, báo hiu s tng trng kém bn vng trong khi đó
th trng chng khoán nh mt chit nhit k đo sc khe ca nn kinh t. Khi
lm phát tng cao, đng tin mt giá ngi dân s không mun gi tin mt hoc
gi trong ngân hàng mà chuyn sang nm gi các tài sn ít ri ro hn nh vàng, bt
đng sn hay ngoi t mnh,…. Khin mt lng ln vn nhãn ri đáng k ca xã
hi nm di dng tài sn cht. Thiu vn đu t, không tích ly đ m rng sn
xut, s tng trng ca doanh nghip nói riêng và ca c nn kinh t nói chung s
chm li. Lm phát tng cao còn nh hng trc tip đn doanh nghip dù hot
đng kinh doanh vn din ra bình thng, chi c tc nhng t l c tc khó gi là
hp dn đi vi nhà đu t khi lm phát cao. iu này khin chng khoán không
còn là kênh đu t sinh li hp dn.
Leeb và Conrad (1996) đã thng kê t l lm phát, t l tng trng ca th trng
chng khoán M trong giai đon t 1929 đn 1981 và nêu lên mi quan h: “Lm
phát tng cao luôn là k thù ca th trng c phiu”. Kt qu này hoàn toàn phù
hp vi nghiên cu ca Gan, Lee và Zhang (2006), Jiranyakul (2009).
7
2.2. Tng quan các nghiên cu trc đây
2.2.1. Mt s nghiên cu thc nghim ti các nc phát trin
Mukherjee và Naka (1995) s dng mô hình t hi quy Vecto (Vector Error
Correction Model – VECM) đ nghiên cu mi tng quan gia t sut sinh li
chng khoán ti Nht Bn vi các nhân t v mô nh t giá, lm phát, cung tin, ch
s sn xut công nghip, lãi sut trái phiu chính ph trong dài hn, lãi vay trung
bình trên th trng vay tin t Tokyo. Kt qu nghiên cu cho thy mi tng quan
dng gia t sut sinh li vi các bin nh t giá, ch s sn xut công nghip,
cung tin, trong khi đó t sut sinh li và lm phát có mi tng quan ngc chiu.
Tuy nhiên mi tng quan gia t sut sinh li và lãi sut không rõ ràng, c th là
mi tng quan nghch bin gia t sut sinh li vi lãi sut trái phiu chính ph
trong khi đó là mi quan h đng bin gia t sut sinh li và lãi sut vay trung
bình.
Du (2002) nghiên cu mi quan h gia lm phát và t sut sinh li chng khoán
cho th trng M. Bài nghiên cu s dng d liu nghiên cu theo quý trong giai
đon t nm 1926 đn nm 1999 vi các bin lm phát đc tính t ch s giá tiêu
dùng (CPI- Consumer Price Index) sau khi điu chnh yu t mùa v, ch s chng
khoán đc trích xut t COMPUSTAT vi mô hình VAR đc s dng. Kt qu
bài nghiên cu cho thy s thay đi trong c ch chính sách tin t và các cú sc
kinh t thc có liên quan mt thit vi nhng bin đng trong th trng chng
khoán.Trong đó tác gi lu ý nhng thay đi trong chính sách tin t có liên quan
đn lm phát gii thích tt cho các bin đng trong th trng chng khoán M.
Nghiên cu ca Morelli (2002) ti th trng chng khoán Anh v mi quan h gia
các bin v mô và th trng chng khoán trong giai đon t tháng 1 nm 1967 đn
tháng 12 nm 1995. Các bin v mô gm có ch s sn xut công nghip, cung tin,
lm phát, t giá. Nghiên cu s dng mô hình GARCH nhm đo lng bin đng
ca các bin nghiên cu. Kt qu nghiên cu đã cho thy rng bin đng ca các
bin v mô không nh hng đn bin đng th trng chng khoán.
8
Binswanger (2004) thc hin nghiên cu mi quan h gia nhng hot đng kinh t
thc và s bin đng trong th trng chng khoán cho th trng M, và các nhóm
nc khác thuc G7. Trong đó tác gi s dng mô hình VAR, ECM và hi quy OLS
vi các bin đc s dng là GDP, sn lng công nghip đi din cho hot đng
kinh t thc, và ch s chng khoán đi din các th trng ca các nc nghiên
cu. Kt qu nghiên cu cho thy có mt mi quan h cùng chiu mnh m gia
các hot đng kinh t thc vi s bin đng trong th trng chng khoán M và
Nht, Canada tuy nhiên kt qu li cho thy có mt mi quan h yu gia hai bin
s này Pháp, Ý, và Anh.
Christopher Gan và cng s (2006) đã tin hành kim tra mi quan h gia ch s
chng khoán New Zealand và các bin kinh t v mô t tháng 1 nm 1990 đn tháng
1 nm 2003, nghiên cu s dng phn mm Eviews vi các kim đnh đng liên
kt, kim đnh nhân qu Granger, hàm phn ng thúc đy nhm xác đnh ch s giá
chng khoán có phi là ch báo cho nhng bin v mô khác. Các bin v mô trong
nghiên cu gm có t l lm phát, t giá hi đoái, tng sn phm quc ni, cung
tin, lãi sut dài hn, lãi sut ngn hn, giá du ni đa. Kt qu nghiên cu cho thy
các bin v mô nh t giá hi đoái, lãi sut ngn hn, giá du, tng sn phm quc
ni là nhng bin quan trng nht tác đng đn ch s giá chng khoán. Kt qu
hàm phn ng thúc đy khi có cú sc lên giá chng khoán có tác đng dng, sau
đó yu dn k t tháng th 6. Cú sc ca tng sn phm quc ni, giá du, lãi sut
ngn hn lên ch s giá chng khoán là dng, cú s ca lm phát, cung tin, lãi
sut dài hn có tác đng âm lên ch s chng khoán. Phân tích phân rã phng sai
có kt qu v dài hn ch s giá chng khoán có th đc gii thích bi lãi sut,
cung tin và tng sn phm quc ni trong giai đon 1990 đn 2003.
2.2.2. Mt s nghiên cu ti các nc đang phát trin
Mukhopadhyay và Sarkar (2003) thc hin nghiên cu nh hng ca các yu t
kinh t v mô c bn trong vic gii thích s khác bit v t sut sinh li trên th
trng chng khoán n . Bài nghiên cu s dng các k thut kim tra t tng
9
quan và cho thy rng t sut sinh li ca k sau ph thuc vào t sut sinh li ca
ít nht hai k trc đó và bác b nhng gi đnh ca lý thuyt th trng hiu qu
dng yu cho th trng ca n , k đn bài nghiên cu s dng các kim đnh
Hansen và Chow đ phát hin ra đim gãy cu trúc và cui cùng tác gi s dng mô
hình phi tuyn tính ARCH và GARCH đ đo lng s bin đng. Kt qu cui cùng
cho thy các thay đi trong các bin: Sn lng công nghip, cung tin, lm phát,
hot đng th trng vn nc ngoài và đu t trc tip nc ngoài có nh hng
đáng k đn t sut sinh li ca chng khoán trong thi k hu ci cách nhng nm
90. Tuy nhiên trong giai đon tin ci cách đu nhng nm 90 thì ch có yu t t
giá hi đoái là nh hng đáng k đn t sut sinh li ca các chng khoán th
trng n .
Nghiên cu ca Acikalin, Aktas và Unal (2008) nghiên cu mi quan h gia th
trng chng khoán và các bin kinh t v mô Th Nh K. Nghiên cu s dng
mô hình VECM vi các bin đc s dng trong mô hình gm: t sut sinh li ca
th trng chng khoán Istanbul, GDP, lãi sut, t giá hi đoái và thâm ht cán cân
tài khon vãng lai, d liu đc thu thp theo quý t nm 1991 đn nm 2006. Kt
qu nghiên cu cho thy có mi quan h trong dài hn gia bin đng th trng
chng khoán đc gii thích bi bn bin kinh t v mô là: GDP, t giá hi đoái, lãi
sut, thâm ht tài khon vãng lai và mi quan h này là mi quan h ngc chiu.
Có mt mi quan h mt chiu lãi sut gây ra s bin đng trong th trng chng
khoán và mi quan h cùng chiu đc tìm thy là yu. Thông qua kt qu nghiên
cu ca nhóm tác gi cng ch rng các nhà đu t có th s dng nhng thông tin
liên quan đn các bin đng kinh t v mô đ d đoán xu hng bin đng ca th
trng chng khoán Th Nh K. Ngoài ra, nhà đu t cng ci thin li nhun ca
danh mc cá nhân bng cách tp trung vào ý ngha khác nhau ca các bin kinh t
v mô. Bên cnh đó nhóm tác gi cng đ xut nên nghiên cu thêm các yu t bên
ngoài tác đng đn th trng chng khoán.
Gay (2008) thc hin nghiên cu nh hng ca các bin s kinh t v mô đn t
sut sinh li ca các chng khoán th trng mi ni: Brazil, Nga, n , Trung
10
Quc. Bài nghiên cu s dng mô hình ARIMA, kt qu nghiên cu cho thy
không có mi quan h gia s bin đng trong giá du và t giá hi đoái đn s
bin đng trên th trng chng khoán ca các nc th trng mi ni, theo đó s
bin đng ca t sut sinh li ca th trng chng khoán các nc mi ni ch yu
đc gii thích bi s bin đng ca các bin s kinh t v mô trong nc nh: lm
phát, lãi sut, lãi sut trái phiu, sn lng công nghip, cán cân thng mi và cu
trúc k hn ca lãi sut. Qua đó, tác gi hàm ý rng các nhà đu t có th s dng
các d liu kinh t v mô trong nc đ d báo các bin đng trong th trng
chng khoán và kt qu là rt có ý ngha cho các nhà điu hành chính sách.
Mahmood và Diniah (2009) đánh giá mi quan h gia giá c phiu và các bin v
mô ti 6 quc gia trong khu vc Châu Á Thái Bình Dng gm có Thái Lan,
Malaysia, Hàn Quc, Hong Kong, Nht Bn, Úc. Nghiên cu s dng d liu t
tháng 1 nm 1993 đn tháng 12 nm 2002.Các bin gm có ch s giá chng khoán,
t giá hi đoái, ch s giá tiêu dùng và ch s sn xut công nghip. Nghiên cu tp
trung phân tích cân bng dài hn và quan h nhân qu trong ngn hn gia các bin.
Các kim đnh đng liên kt Engle và Granger (1987), Johansen và Juselius (1990)
đ kim tra s cân bng dài hn gia các bin, mô hình hiu chnh sai s (Error
Correction Model – ECM). Kt qu nghiên cu ch ra s tn ti mi quan h cân
bng dài hn gia các bin ti 4 quc gia Malaysia, Hàn Quc, Nht Bn, Úc.
Rahman, Sidek và Tafri (2009) thc hin nghiên cu các nhân t v mô quyt đnh
t sut sinh li trên th trng chng khoán Malaysia trên c s mô hình VECM
theo đó, nhóm tác gi chn ra các nhân t v mô gm: Cung tin, lãi sut, t giá hi
đoái thc song phng, d tr ngoi hi, ch s sn xut công nghip. Kt qu
nghiên cu cho thy có mt mi quan h nghch chiu gia các bin nghiên cu vi
s bin đng ca t sut sinh li trên th trng chng khoán Malaysia.Trong đó, s
tác đng ca các bin d tr ngoi hi và ch s sn xut công nghip đn t sut
sinh li trên th trng chng khoán là mnh hn so vi các yu t cung tin, lãi
sut và t giá hi đoái. Mt kt qu tng t cng đc tìm thy trong nghiên cu
ca Perreault (2012) khi thc hin nghiên cu cho th trng Indonesia, theo đó bài
11
nghiên cu cng cho thy các nhà đu t có th s dng các bin đng trong kinh t
v mô nh: Cung tin, sn lng công nghip, lm phát, t giá, lãi sut đ d báo
cho s bin đng trên th trng chng khoán.
Peiris (2010) nghiên cu tác đng ca các bin v mô đn bin đng ca các thành
phn trên th trng chng khoán Sri Lanka. Nghiên cu s dng d liu giai đon
t nm 2005 đn 2010 t 20 ngành trên th trng chng khoán và các bin v mô
gm có cung tin hp, cung tin m rng, lm phát và lãi sut. Nghiên cu s dng
mô hình GARCH nhm đo lng bin đng ca 20 ngành trên th trng chng
khoán. Kt qu là lm phát và lãi sut là nhng bin v mô nh hng có ý ngha
thng kê đn bin đng th trng chng khoán.
Oseni và Nwosa (2011) nghiên cu mi quan h gia bin đng th trng chng
khoán vi bin đng các nhân t v mô Nigeria vi cách tip cn mô hình
EGARCH đ phân tích s bin đng trong th trng chng khoán và s bin đng
trong các bin kinh t v mô, tip theo đó tác gi s dng mô hình VAR đ xem xét
mi quan h gia các bin v mô vi s bin đng trong th trng chng khoán.
Kt qu nghiên cu cho thy có mi quan h tác đng qua li gia bin đng trong
GDP và s bin đng trong th trng chng khoán Nigeria.Tuy nhiên, bài nghiên
cu li không tìm thy mi quan h gia bin đng trong th trng chng khoán
vi bin đng trong lãi sut và lm phát. Thông qua kt qu nghiên cu nhóm tác
gi cho rng đ d báo s bin đng trong th trng chng khoán Nigeria bng
nhng bin đng trong các yu t kinh t v mô trong nc s không chính xác và
cho rng phn ln các bin đng trong th trng chng khoán là do s tác đng ca
các yu t bên ngoài. Vi cùng phng pháp và mô hình nghiên cu thì Attari và
Safdar (2013) li cho thy có mt mi quan h cht ch gia s bin đng ca các
yu t v mô và bin đng th trng chng khoán Pakistan, theo đó các bin đng
trong th trng chng khoán có th làm ch báo cho nn kinh t và ngc li các
bin đng trong các yu t v mô nn kinh t có th đc s dng đ d báo cho s
thay đi trong t sut sinh li ca th trng chng khoán, kt qu này cng đng
nht vi kt qu nghiên cu Mushtaq, Ali Shah và Rehman (2012) thc hin th
12
trng Pakistan.
Auret và Golding (2011) ch ra rng s bin đng trong giá chng khoán là mt ch
báo quan trng cho các hot đng kinh t thc Nam Phi. Nghiên cu s dng
chui d liu theo quý t tháng 12 nm 1969 đn tháng 9 nm 2010 vi các bin
gm: Ch s chng khoán (JSE), sn lng công nghip thc, GDP thc đc tính
toán t b lc HP filter. Kt qu nghiên cu cho thy chu k ca giá c phiu thc
s dn dt chu k ca GDP thc và sn lng công nghip thc Nam Phi, kt qu
này là không đi khi s dng d liu theo quý hay theo nm. Ngoài ra, bài nghiên
cu cng cho thy s bin đng trong th trng chng khoán Nam Phi có th là
mt ch báo quan trng cho vic d đoán xu hng bin đng ca các yu t v mô
khác nh: giá du, cung tin, lãi sut,…. T đó to điu kin cho các nhà điu hành
chính sách trong vic thit các mc tiêu cân bng và hoch đnh k hoch tng
trng (GDP) cho nn kinh t Nam Phi.
Wang (2012) nghiên cu v mi quan h gia th trng chng khoán Trung Quc
và th trng chng khoán phng Tây.Bài nghiên cu s dng mô hình GARCH-
BEKK. Tác gi s dng ch s chng khoán SHCOMP (Shanghai) và SIASA
(Shenzhen) đi din cho th trng chng khoán Trung Quc và FTSE100 (London)
đi din cho th trng chng khoán Châu Âu, S&P500 (US) đi din cho th
trng chng khoán M d liu đc thu thp theo tháng t tháng 1 nm 2008 đn
tháng 3 nm 2012. Kt qu nghiên cu cho thy có mt s lan truyn nh hng t
các th trng chng khoán Châu Âu và M sang th trng chng khoán Trung
Quc, trong đó tác đng lan ta t th trng chng khoán Châu Âu và M sang th
trng SIASA là mnh hn th trng SHCOMP và s lan ta ca th trng M
đn th trng Trung Quc là mnh hn th trng Châu Âu. Ngoài ra, cng có mt
s tng tác ngc li t th trng chng khoán Trung Quc sang th trng
chng khoán phng Tây t đó cho thy kinh t tài chính ca Trung Quc là mt
phn ca nn kinh t th gii. T kt qu này tác gi cng hàm ý rng các công ty
nên quan tâm nhiu đn các ri ro đn t th trng M hn là th trng Châu Âu.
13
Zakaria và Shamsuddin (2012) thc hin nghiên cu mi quan h gia bin đng
trong th trng chng khoán Malaysia và bin đng trong các bin s kinh t v
mô. Bài nghiên cu s dng d liu theo tháng t tháng 1 nm 2000 đn tháng 12
nm 2011 vi các bin s đc s dng trong mô hình gm: t sut sinh li ca th
trng (Bursa Malaysia Composite Index), ch s sn xut công nghip đi din cho
thu nhp thc (GDP), ch s giá tiêu dùng, cung tin, lãi sut cho vay đi din cho
lãi sut ngn hn , t giá hi đoái vi mô hình nghiên cu là mô hình GARCH (1,1)
đ tính toán s bin đng trong th trng chng khoán và các bin s kinh t v
mô, mô hình VAR đc tác gi s dng nhm kim tra mi quan h gia s bin
đng trong th trng chng khoán và các bin đng trong các bin s kinh t v mô
ca Malaysia. Kt qu nghiên cu cho thy ch có cung tin và lm phát là gii
thích tt cho s bin đng ca th trng chng khoán, bin đng ca các bin s
khác ít có mi quan h đn s bin đng li nhun trên th trng chng khoán.
Nguyên nhân đc tác gi đa ra là do có quá ít nhà đu t t chc và có s bt cân
xng thông tin trong đu t Malaysia. Cng trong thi gian này mt nghiên cu
tng t cng đc thc hin bi Hussin và cng s (2012), nghiên cu mi liên h
gia các bin s kinh t v mô và t sut sinh li th trng chng khoán Malaysia
vi mô hình nghiên cu là mô hình VAR.
2.2.3 Mt s nghiên cu thc nghim ti Vit Nam
Nghiên cu ca Nguyn Th Thu Hng (2013) thc hin nghiên cu nh hng ca
các nhân t v mô lên t sut sinh li th trng chng khoán. Bài nghiên cu s
dng các bin nh ch s giá chng khoán, ch s giá tiêu dùng, t giá hi đoái, lãi
sut cho vay, giá du thô và cung tin M2, d liu đc thu thp theo tháng t tháng
1 nm 2008 đn tháng 12 nm 2013, nghiên cu s dng mô hình hiu chnh sai s
Vecto (VECM – Vector Error Correction Model), kim đnh đng liên kt nhm
xem xét mi quan h trong ngn hn và dài hn ca bin v mô đn t sut sinh li
chng khoán. Kt qu nghiên cu cho thy trong ngn hn, t sut sinh li chu nh
hng tng quan âm bi ch s giá tiêu dùng, giá du thô và cung tin, trong khi
đó chu tác đng dng bi bin lãi sut.Kt qu nghiên cu nh hng trong dài
14
hn có s khác bit khi t sut sinh li có mi tng quan dng vi ch s giá, lãi
sut và có mi tng quan âm vi bin t giá hi đoái, giá du và cung tin M2.
inh Tin Thnh (2013) thc hin nghiên cu tác đng ca các yu t kinh t v mô
đn th trng chng khoán Vit Nam. Tác gi s dng phân tích đnh lng nhm
đo lng mc đ nh hng ca các bin v mô là t giá hi đoái, cung tin M2,
lm phát, lãi sut trái phiu chính ph, lãi sut c bn đn th trng chng khoán
trong giai đon t tháng 1 nm 2005 đn tháng 06 nm 2013. Tác gi s dng kim
đnh đng liên kt theo phng pháp Johansen đ kim đnh mi cân bng dài hn
gia các bin trong mô hình. Kt qu cho thy tác đng ca các bin v mô đn th
trng chng khoán là không đáng k trong dài hn. Tác gi s dng kim đnh
nhân qu Granger và mô hình t hi quy Vecto (VAR – Vector Autoregressive
Model) nhm xem xét mi quan h gia các bin nghiên cu và mc đ tác đng,
kt qu là có mi quan h tng đi rõ ràng gia cung tin, lãi sut và lm phát vi
ch s giá chng khoán, trong khi bin cung tin và lm phát nh hng mt chiu
đn ch s giá chng khoán c th là cung tin tác đng cùng chiu còn lm phát tác
đng ngc chiu vi ch s giá chng khoán, bin lãi sut có mi quan h hai
chiu vi ch s giá chng khoán và bin lãi sut tác đng ngc chiu vi ch s
giá chng khoán.
2.3. Tng hp các kt qu nghiên cu
Da trên nhng nghiên cu đc trình bày trong các phn trên và nhm cung cp
mt cách nhìn mang tính tng quát, đ tài tin hành tng hp li kt qu nghiên cu
theo bng sau.
Bng 2.1.Tng hp các nghiên cu trc đây
Bin v mô
Tác gi
Vn đ nghiên cu
T sut sinh li th
trng chng khoán
Tng sn
phm quc
Binswanger (2004)
Mi quan h gia các
hot đng kinh t thc
- Có mt mi quan h
mt thit gia các
15
ni GDP
vi các bin đng trong
th trng chng khoán
các noc G7
hot đng kinh t
thc vi s bin đng
trong th trng
chng khoán M,
Nht và Cananda.
- Tìm thy mt mi
quan h yu ti th
trng Pháp, Ý, Anh.
Christopher Gan và
cng s (2006)
Nghiên cu tác đng
ca các bin v mô đn
th trng chng khoán
New Zealand
Tng sn phm quc
ni có tác đng đng
bin đi vi bin ch
s giá chng khoán
Lm phát
Du (2002)
Mi quan h gia lm
phát và th trng
chng khoán M
Nhng thay đi trong
chính sách tin t liên
quan đn lm phát
gii thích tt cho s
bin đng trong th
trng chng khoán
M
Mukhopadhyay và
Sarkar (2003)
Nghiên cu nh hng
ca các bin s kinh t
v mô và th trng
chng khoán n
Có mt nh hng
đáng k ca lm phát
đn th trng chng
khoán n .
Oseni và Nwosa
(2011)
Mi quan h gia bin
đng trong các bin s
kinh t v mô và th
trng chng khoán
Không tìm thy mi
quan h gia s bin
đng trong lm phát
vi s bin đng