LUẬN VĂN THẠC SĨ 2014 : NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM VỀ KỲ VỌNG LẠM PHÁT TẠI VIỆT NAM DỰ BÁO VÀ ĐÁNH GIÁ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG.PDF

BăGIỄOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP.ăHCM


NGUYNăTHăDUYăLINH

NGHIểNăCUăTHCăNGHIMăVăKăVNGă
LMăPHỄTăTIăVITăNAM:ăDăBỄOăVĨă
ỄNHăGIỄăCỄCăYUăTăNHăHNG
Chuyên ngành : Tài chính ậ Ngân hàng
εƣ s : 60340201
LUNăVNăTHCăSăKINHăT
NGIăHNGăDNăKHOAăHC
PGS.TS. HăVITăTIN



Tp. H Chí εinh ậ ζm 2014

LIăCAMăOAN

Tôi xin cam đoan lun vn “NGHIểNă CUăTHCăNGHIMăVăKăVNGă
LMăPHỄTăTIăVITăNAM:ăDăBỄOăVĨăỄNHăGIỄăCỄCăYUăTăNHă
HNG” là công trình nghiên cu ca chính tác gi, ni dung đc đúc kt t quá
trình hc tp vƠ các kt qu nghiên cu thc tin trong thi gian qua, s liu s
dng lƠ trung thc vƠ có ngun gc trích dn rõ rƠng. δun vn đc thc hin di
s hng dn khoa hc ca PGS.TS H Vit Tin.

Tp. HCM, ngày tháng nm 2014

ζguyn Th Duy δinh











εC δC
TRAζG PH BỊA
δI CAε ηAζ
εC δC
DAζH εC CÁC BζG BIU, HỊζH V,  TH
ε U 1
I. C S δụ δUζ 4
1.1 ng cong Phillips vƠ s đánh đi 4
1.2 K vng vƠ cách thc hình thƠnh k vng lm phát 6
1.2.1 K vng 6
1.2.2 Cách thc hình thƠnh k vng 11
II. TζG QUAζ CÁC ζGHIểζ CU TRC ỂY 13
III. PHζG PHÁP δUζ VÀ εỌ HỊζH ζGHIểζ CU 23
3.1 η δζG K VζG δε PHÁT  VIT ζAε 24
3.1.1 D liu 25
3.1.2 εô hình s dng: ARIεA (p, d, q) 25
3.2 CÁC YU T TÁC ζG ζ K VζG δε PHÁT 41
3.2.1 Các bin đa vƠo mô hình 44

3.2.2 Kim tra tính dng ca các bin 48
3.2.3 Chn bin tr 51
3.2.4 Chy mô hình hi quy đa bin 52
3.2.5 Kim tra hin tng đa cng tuyn 53
3.2.6 Kim đnh đng liên kt (Cointegration test) 55
3.2.7 ánh giá Ủ ngha toƠn din ca mô hình 56
IV. KT QU THC ζGHIε TI VIT ζAε 57
V. KT δUζ VÀ KIζ ζGH 60
TÀI δIU THAε KHη
PH δC

DANHăMCăCỄCăBNG,ăHỊNHăV,ăăTH:
1. Hình 3.1: D liu lm phát Vit ζam t quỦ 1-2014 đn quỦ 4-2014
2. Hình 3.2: Kim đnh tính dng ca chui CPI
3. Hình 3.3:  th hƠm t tng quan chui CPI
4. Hình 3.4: Kt qu chy mô hình ARIεA(2,0,2)
5. Hình 3.5: Kt qu chy mô hình ARIεA(6,0,2)
6. Hình 3.6: Biu đ t tng quan cho phn d ca mô hình ARIεA(2,0,2)
7. Hình 3.7: Biu đ th hin lm phát thc t vƠ lm phát c tính
8. Hình 3.8: Kt qu chy mô hình hi quy đa bin
9. Hình 3.9: εa trn h s tng quan gia các cp bin
10. Hình 3.10: Kt qu kim đnh đng liên kt
11. Bng 3.1: Kt qu thng kê mt s tiêu chun ca 2 mô hình ARIεA(2,0,2),
ARIMA(6,0,2)
12. Bng 3.2: Tng hp kt qu d báo lm phát bng mô hình ARIεA
13. Bng 3.3: Quyn s dùng tính ch s giá tiêu dùng thi k 2009 đn 2014
14. Bng 4.1: ζhng yu t tác đng đn k vng lm phát

1

ε U
n đnh v mô luôn lƠ vn đ quan trng trong đnh hng chính sách ca Vit ζam
cng nh các nc trên th gii. Din bin lm phát nhng nm qua đƣ cho thy
nguy c lm phát cao luôn tim n vƠ có th quay tr li gơy nh hng đn s n
đnh vƠ phát trin bn vng kinh t ca Vit ζam. Vn đ nƠy đt ra cho Ngân hàng
nhƠ nc nhu cu cp bách đi vi vic kim soát lm phát cng nh tìm kim mt
c ch điu hƠnh chính sách tin t cho phép kim soát lm phát hiu qu hn, đm
bo va kim ch đc lm phát va tip tc gi vng tng trng  mc hp lỦ.
Tuy nhiên, điu đó không d dƠng thc hin, thm chí lƠ  nhng nc phát trn bi
luôn tn ti s đánh đi gia lm phát vƠ tng trng. VƠo nm 2007, nn kinh t
tng trng nóng vi tc đ tng trng lên ti trên 8% vƠ nm 2008, lm phát đƣ
vt quá 20%. K t nm 2008, Vit ζam đƣ tri qua nhng bin đng kinh t v
mô ln nh lm phát hai ch s, thơm ht tài khóa và thng mi nng n. Trong
nm 2010, kinh t Vit ζam tip tc phc hi nhanh chóng sau khng hong kinh t
vi tc đ tng trng GDP lƠ 6,8%, mc tng trng nƠy đt đc mt phn lƠ do
mc đu t công tng mnh vƠ tín dng tng trng nhanh chóng. Tuy nhiên, Vit
ζam đƣ không th tip tc duy trì chính sách m rng nƠy do chính sách đó gơy ra
mt vòng xoáy lm phát mi vƠ buc phi thc hin chính sách tin t tht cht vƠo
đu nm 2011. Khi lm phát bt đu tng cao, lƣi sut tng đn hn 20% Chính ph
Vit ζam đƣ quyt đnh chuyn sang chú trng vic n đnh kinh t v mô vƠ sn
sƠng chp nhn cái giá phi tr lƠ tng trng thp (đc th hin rõ trong ngh
quyt 11/NQ-CP ngày 24/02/2011)
Cơu hi đt ra lƠ cn gim tng trng bao nhiêu đ gim lm phát ti mc có th
chp nhn đc. Cơu tr li xác đáng vn đang đc b ngõ bi lm phát vn b
ph thuc bi các yu t v tơm lỦ hn lƠ kinh t. ζu các h gia đình cng nh các
doanh nghip đu tin rng các chính sách ca chính ph s có hiu qu trong vic
gim lm phát, thì mc tiêu gim lm phát s đt đc tng đi nhanh chóng vƠ ít
gơy tn thng cho nn kinh t. ζhng nu h không tin tng vƠo các chính sách

2

nƠy hoc nghi ng chính ph s thay đi sang chính sách khác, thì mc tiêu gim
lm phát có l s còn kéo dƠi dai dng vƠ tn nhiu công sc, ca ci. Cái giá phi
tr cho vic gim lm phát cƠng cao, thi gian đ đt đc nó cƠng dƠi thì các chính
sách ca chính ph li cƠng khó đt đc mc tiêu vƠ các doanh nghip cng nh
kinh t h gia đình li cƠng gim nim tin rng chính sách nƠy s thƠnh công. Chính
vì th, mt vòng xon trôn c lun qun s vn c tn ti.
Do đó, vai trò ca Chính ph trong vic ban hƠnh các chính sách đúng trong tng
thi k lm phát tt nhiên lƠ rt quan trng, tuy nhiên vic tính đn yu t có tính
quyt đnh đn chiu hng ca lm phát ậ k vng ca ngi dơn trong vic xơy
dng chính sách lƠ điu cn đc xem xét mt cách nghiêm túc.
BƠi nghiên cu nƠy không đi vƠo vic tính toán đ cho ra li gii đáp phi hy sinh
mt mc tng trng bao nhiêu đ duy trì lm phát  mt mc va phi mà theo
đui mt cách tip cn nhm d báo mc lm phát trong tng lai vƠ tip đn lƠ
nghiên cu các yu t tác đng đn k vng lm phát. Kt qu thc nghim ch ra
rng lm phát cao vƠ leo thang có th d dƠng tác đng đn d đoán ca ngi dơn
v lm phát trong tng lai. Các chính sách tin t ca chính ph s đt đc hiu
qu cao khi hng đn mc tiêu phòng nga lm phát hn lƠ thc hin các chính
sách bt ng vƠ đt ngt khi nn kinh t đƣ đt đc mt mc tng trng nht đnh
Mcătiêuănghiênăcu:
Vi tm quan trng ca k vng lm phát, ngi vit tin hƠnh d báo v
mc lm phát k vng trong ngn hn ti Vit ζam. T đó, nghiên cu các yu t
tác đng đn k vng lm phát đ có mt cái nhìn c th hn v k vng lm phát
vƠ đ xut vƠi Ủ tng nh cho chính sách tin t ca Vit ζam.
Cơuăhiănghiênăcu:
Công vic d báo đc thc hin nh th nƠo, công tác thu thp d liu đc
tin hƠnh ra sao?
δƠm th nƠo đ c tính đc các yu t tác đng đn lm phát k vng ?
3

Phmăviănghiênăcu:ă
K vng lm phát đc d báo da vƠo d liu lm phát quá kh (CPI - ch
s giá tiêu dùng) ca Vit ζam t quỦ 1 nm 2004 đn quỦ 4 nm 2013. Các chui
d liu khác dùng đ đánh giá các yu t nh hng đn lm phát k vng đc
nghiên cu trong khong thi gian t quỦ 1 nm 2005 đn quỦ 4 nm 2013.
Phngăphápănghiênăcu:ă
 d báo k vng, ngi vit s dng mô hình t hi quy trung bình trt
ARIMA (Auto Regressive Integrated Moving Average). εô hình hi qui đa bin
đc s dng trong vic nghiên cu các tác đng nh hng đn k vng lm phát.
Ktăcuănghiênăcu:
Ngoài phn m đu, bƠi nghiên cu bao gm 5 phn:
I. C s lỦ lun
II. Tng quan các nghiên cu trc đơy
III. Phng pháp lun vƠ mô hình nghiên cu
IV. Kt qu thc nghim ti Vit ζam
V. Kt lun vƠ kin ngh
4

I. CăSăLụăLUN
1.1 ngăcongăPhillipsăvƠăsăđánhăđi
ng Phillips ngn hn th hin s đánh đi gia t l lm phát vƠ t l tht
nghip đi vi các nhƠ lƠm chính sách. Theo quan đim nƠy, các nhƠ lƠm chính sách
có hai la chn: h có th chn lm phát cao đ nhm gi t l tht nghip thp,
hoc chp nhn tht nghip cao đ gi lm phát  mc kim soát. Trong ngn hn,
khi giá c hoc lm phát k vng không thay đi, vic gim lm phát thng đòi hi
gim sn lng vƠ vic lƠm. T l hy sinh ậ t l ca sn lng d tính đ gim mt
đim phn trm lm phát đc xác đnh bng h s góc ca đng cong Phillips
():
(1)  = /

: t l lm phát
 = (Y - Y*)/Y*: Chênh lch gia sn lng thc t (Y) vƠ sn lng
tim nng (Y*).

5

 dc ca đng cong Phillips () cƠng nhiu thì chi phí ca s hy sinh v mt sn
lng vƠ vic lƠm đ đt mc tiêu n đnh v giá cƠng cao. ζói cách khác, đ dc
ca đng cong Phillips ph thuc phn ln vƠo đ cng nhc ca lng vƠ giá c:
Hai yu t nƠy cƠng cng nhc thì đng cong cƠng phng vƠ t l hy sinh cƠng
cao. Bng chng thc nghim cho thy, đng cong Phillips không n đnh  mi
thi đim mƠ dch chuyn lên xung tùy thuc vƠo mt s yu t, trong đó, quan
trng lƠ tălălmăphátăkăvngă(
e
) vƠ nhng cú sc giá c ngoi sinh () ậ s tng
hay gim ca giá c hƠng hóa th gii. Chính vì vy, đng cong Phillips hin đi ậ
đngăcongăPhillipsăcóăbăsungăkăvng đc th hin nh sau:
(2)  = 
e
+ . + 
Theo đó, mt s tng (gim) trong t l lm phát k vng s gn lin vi s dch
chuyn lên (xung) ca đng cong Phillips. Vì vy, mt s tng (gim) trong t l
lm phát k vng s dn ti s tng (gim) ca t l lm phát thc t mƠ không ph
thuc vƠo khong cách sn lng. Cng nh vy, mt cú sc giá c tiêu cc/ tích
cc (ví d nh s tng hay gim ca giá c hƠng hóa trên th gii) s dn ti mc
lm phát cao (thp) hn, trong điu kin các yu t khác không thay đi.
6

Trong dƠi hn, nhng cú sc ngoi sinh v giá lƠ ngu nhiên vƠ xê dch ( = 0),
không có chênh lch t sn lng tim nng ( = 0) vƠ vì th  = 

e
vƠ t l lm
phát k vng s đc điu chnh gn vi thc t hay nói cách khác ch ph thuc
vƠo tc đ tng trng ca tin t. VƠ nh th trong dƠi hn, các nhƠ lƠm chính sách
s không còn la chn lƠ gi t l tht nghip thp k c lƠ  mc lm phát cao.
1.2 KăvngăvƠăcáchăthcăhìnhăthƠnhăkăvngălmăphát:
1.2.1 Kăvng
1

K vng v tng lai đóng vai trò then cht trong mi nn kinh t th trng, nh
hng theo cách nƠy hay cách khác gn nh đn mi quyt đnh vƠ giao dch kinh
t. K vng có th dn dt hng đi ca toƠn b nn kinh t vƠ có th tr thƠnh hin
tng t đáp ng (self-fulfilling). ζu nhng ngi gi tin k vng mt ngơn hƠng
tht bi, ngơn hƠng nƠy rt có th tht bi tht nu nhng ngi gi tin hong lon
bt đu đng lot rút  t s tin gi ca h. Tng t, đi vi mt nn kinh t nh
mt tng th, k vng lm phát có th to ra trc trc thc, vƠ nn kinh t có th ri
vƠo tình trng suy thoái nu s ngi ngh v điu đó đ ln vƠ tr nên dao đng.
ζhng dng k vng nƠy lƠ mi quan tơm đc bit đi vi các nhƠ kinh t hc v
mô.
K vng có th đy thc t kinh t không ch đi vƠo xu hng tiêu cc mƠ còn có
th đi vƠo xu hng tích cc. ôi lúc nhng k vng thun li nƠy t chúng xut
hin. ζhng lúc khác, nhiu nhƠ kinh t hc v mô tin rng chính ph phi giúp to
ra chúng bng cách to s tin cy, to nim tin  công chúng. Thc t, qun lỦ k
vng có th lƠ chc nng quan trng nht ca chính sách kinh t v mô,  c chính
sách tƠi khóa vƠ chính sách tin t.

1
Chng trình ging dy Kinh t Fulbright, Niên khóa 2011 ậ 2013, Kinh t hc v mô, Chng 3: K vng
(David A. Moss)
7

KăvngăvƠălmăphát
εt cách t nhiên, không cá nhơn cng nh doanh nghip nƠo mun đng v phía
thit hi ca lm phát. ζu nhng ngi công nhơn k vng giá tiêu dùng tng
trong thi gian sp ti, rt có th h s yêu cu có đc tin lng cao hn đ bo
đm tin lng thc ca h không gim - đó lƠ thu nhp sau khi điu chnh lm
phát. Cùng mt hin tng, nu các doanh nghip k vng tin lng và giá các yu
t đu vƠo khác tng, rt có th h s c gng tng giá đ bo đm thu nhp ca h
không gim. Do vy, giá vƠ lng trong thc t s tng khi các cá nhơn vƠ các
doanh nghip c gng bo v chính mình chng li săgiaătngăgiáăkăvng. Theo
cách nƠy, k vng lm phát có th dn dt thc t mt cách ht sc mnh m.
εt trong nhng nhim v ch yu ca bt k ngơn hƠng trung ng nƠo lƠ thuyt
phc công chúng rng giá c rt có th không tng nhiu trong tng lai ậ hay nói
theo cách khác là lm phát s thp. εun nh vy thì các ngơn hƠng trung ng
phi thc s đáng tin cy.  cho k vng lm phát thp, công chúng phi tin rng
ngơn hƠng trung ng s chng lm phát mt cách hu hiu vƠ kiên quyt vƠo thi
đim mƠ giá c bt đu tng quá mnh. ζgc li, mt ngơn hƠng trung ng gánh
chu s tin cy thp s tìm thy chính mình trong mt m hn lon, vi áp lc lm
phát n ra ngm ngm mi ni mi lúc.
δỦ do mƠ s tin cy dng nƠy khó đt đc lƠ do vic chng lm phát có th phi
tr mt cái giá khá đt, đó chính lƠ s đánh đi đ có đc mt mc lm phát thp
va phi.  chng lm phát, mt ngơn hƠng trung ng thng phi tng lƣi sut
(có th liên quan đn vic ct gim, hay ít nht lƠ lƠm chm tng trng cung tin).
Khi lƣi sut tng vi chính sách tin t tht cht hn, tiêu dùng vƠ đu t có th
chm li, vì các khon vay cho tiêu dùng vƠ kinh doanh tr nên đt đ hn. Sn
lng t nó có th tng vi nhp đ chm hn, hoc ngay c vic thu hp sn xut
có th din ra, vƠ tht nghip rt có th tng lên.
ζu các nhƠ lƠm chính sách kt lun rng lm phát cao đang b dn dt bi k vng
lm phát, thì vic kim soát tin lng vƠ giá c có l đc xem nh mt cách hiu
8

qu đ thay đi k vng vƠ vì vy mƠ phá v vòng xon lm phát (điu nƠy s đúng
trong trng hp chính ph phi đáng tin cy). Tuy nhiên, kim soát giá vƠ lng
có tính kt dính to ra nhng bóp méo không th tránh khi trong nn kinh t, vì
vy lƠm gim hiu qu tng th. Khi cung mt loi hƠng hóa gim, ví d nh du,
giá ca sn phm nƠy thng tng lên, phát tín hiu đn nhng nhƠ sn xut sn
xut nhiu hn vƠ ngi tiêu dùng s hoc lƠ duy trì ti thiu vic s dng du,
đng thi tìm sn phm thay th, hay đn gin lƠ phi chun b tr tin nhiu hn.
Tuy nhiên, nu chính ph cm tng giá, ngi mua s tip tc tiêu dùng du chính
xác nh h đƣ tiêu dùng trc đơy cho đn khi nƠo nó cn kit, đ li nhng ngi
khác không th tip cn đc vi du. ζói cách khác, kim soát giá có th tr nên
hu hiu mt cách tim tƠng trong vic đnh hình k vng, nhng li thng đc
điu hƠnh kém cõi, vƠ ngay c khi đc điu hƠnh tt đi na, thì cng có th to ra
tt c các dng thit hi kinh t đi kèm.
εt gii pháp rõ rƠng và đn gin lƠ ct gim tng trng tin, lƠm cho gung máy
lm phát thiu nng lng cn thit đ vn hƠnh. ζhng tht không may, khi lm
phát cao kéo theo cu tin cao, mt n lc gim mnh cung tin có th tim tƠng
đy lƣi sut cao vút vƠ do vy kích hot mt s thu hp kinh t khc lit.
KăvngăvƠăSnălng
D nhiên, k vng cng có th nh hng đn sn lng thc. ζhƠ kinh t hc
ngi Pháp J. B. Say đƣ tha nhn vƠo đu th k th 19 rng cung to ra cu ca
chính nó ậ mt tuyên b chính thc đc bit đn vi tên gi đnh lut Say. Vì sn
xut to ra thu nhp bng vi giá tr đy đ ca sn phm đc bán ra, tng thu
nhp s luôn luôn đ đ mua tt c sn lng đc sn xut. Không may lƠ k vng
tiêu cc đôi lúc xơm nhp vƠo vòng chu chuyn hnh phúc ca sn xut vƠ tiêu
dùng nƠy. ζu các cá nhơn d kin thi k khó khn sp xy ra ngay  phía trc,
h có th kìm li các khon chi tiêu ca h, bao gm c tiêu dùng vƠ đu t, do vy
to ra mt h cách gia GDP tim nng (cung kh thi ậ feasible supply) và GDP
thc t (cu hu hiu - effective demand).
9

Kt qu lƠ mt vòng xon trôn c hng xung hin rõ: vì lo lng, ngi tiêu dùng
quyt đnh tit kim nhiu hn vƠ tiêu dùng ít đi, các doanh nghip sa thi công
nhơn vƠ gim đu t mi vì h không th sn xut ra nhng hƠng hóa vƠ dch v mƠ
h không th bán đc; gia tng tht nghip lƠ gim thu nhp, t đó lƠm ct gim
cu nhiu hn vƠ do vy tip tc lƠm nhn sơu hn vòng xon hng xung. Dù
nng lc sn xut vn tn ti, sn lng gim vì các ngun lc sn xut ậ c con
ngi vƠ máy móc thit b - b ri vƠo tình trng hot đng cm chng đ đi phó
vi s suy sp ca phía cu. Keynes thích gi hin tng nƠy lƠ “ nghch lỦ ca s
nghèo đói trong s d tha” - paradox of poverty in the midst of plent” (Keynes,
General Theory)
KăvngăvƠăchínhăsáchătinăt
 ngn cn s st gim sc cu, đ lƠm sng li tiêu dùng vƠ đc bit lƠ đu t,
ngơn hƠng trung ng có th s dùng đn chính sách tin t m rng: ví d quyt
đnh h thp lƣi sut (có th bng cách m rng cung tin). εt mc lƣi sut thp
hn có th khuyn khích tiêu dùng thông qua lƠm cho tit kim tr nên ít hp dn
hn (vì tit kim đc li ít đi) vƠ ậ điu quan trng tng đng - thông qua gim
chi phí vay tiêu dùng. εt cách tng t, t quan đim kinh doanh, mt mc lƣi
sut thp hn có th khuyn khích đu t thông qua ngun tƠi chính r hn cho vic
to ra nhƠ máy vƠ thit b mi.
Tuy nhiên, mt s các nhƠ kinh t đƣ lo lng rng trong mt s trng hp có tính
cc đoan, ngay c chính sách tin t có tính tng cng có th cng không cung cp
đ s kích thích đ đa mt nn kinh t đang suy gim ra khi tình trng khó khn.
Keynes đƣ suy đoán rng đu t mi có th không b hp dn ti bt k mc lƣi sut
thc t khi mƠ k vng v sc cu trong tng lai b gim sút nghiêm trng. Keynes
cng đƣ đ ngh rng các nhƠ qun lỦ ngơn hƠng trung ng có th không có kh
nng đy mc lƣi sut xung thp nh h mun ậ đó lƠ, mc thp đ đ kích thích
đu t ậ bi vì tn ti “by thanh khon” (liquidity trap). Ti mt đim nƠo đó, 
mc lƣi sut rt thp nhng vn còn cao hn zero, các cá nhơn có th quyt đnh
10

rng vic gi tin đc mong mun nhiu hn so vi vic gi bt k loi tƠi sn nƠo
khác (vì các loi tƠi sn khác bơy gi có l đc nhn thc lƠ không còn đc tr lƣi
đ đ có th bù đp cho ri ro tng thêm ca h). CƠng nhiu tin mƠ ngơn hƠng
trung ng đy vƠo nn kinh t, thì ngi ta li mun gi tin li cƠng ln. Cu tin
lúc đó đang tng lên ni đuôi cùng vi cung tin, lƣi sut s ngng gim, ngay c
khi ngơn hƠng trung ng bm khon tin ln hn vƠo h thng kinh t. ζh mt s
nhƠ kinh t đƣ mô t v hin tng nƠy, đy nhiu tin vƠo lúc nƠy thì cng ging
nh “đy tin vƠo thùng không đáy”. Dù khái nim mt cái by thanh khon vn
còn tranh cƣi, nó đƣ đa ra đc mt Ủ ngha theo đó chính sách tin t có th b
thi lui nhim v ca mình trong tình trng đình đn.
εt cách lỦ tng, chính sách tin t s đc qun lỦ theo mt cách nhm ngn
chn gim phát trm trng vƠ cn đc kim soát ngay t ban đu. ζhng nhiu
nhƠ kinh t v mô tin rng mt khi gim phát  mc cao nh vy tr thƠnh s tht,
chính sách tin t xem nh là vô ích trong vic xoay chuyn tình hình.
KăvngăvƠăchínhăsáchătƠiăkhóa
Keynes đƣ lp lun rng nu mt nn kinh t đang choáng váng bi vì k vng v
sc cu trong tng lai m đm, chính ph có th phát tín hiu v thi k tt đp
hn  phía trc thông qua chi tiêu nhiu hn. Khi các cá nhơn vƠ các hƣng nhìn
thy chính ph đang to ra sc cu mi mt cách mnh m, k vng ca h v
tng lai s chuyn theo hng sáng sa hn vƠ chính h có th bt đu chi tiêu tr
li. Theo cách nƠy, vòng xon tiêu cc đang đa nn kinh t đi xung có th đc
đo chiu đ mang nn kinh tr li mc toƠn dng. Theo Keynes vƠ nhng môn đ
ca ông, vai trò then cht ca chính ph lƠ phi hp vi k vng theo hng có
thin chí thông qua chính sách tƠi khóa m rng. Keynes chính mình đƣ mô t c
ch nƠy di dng ca mt “s nhơn” thu nhp. Bi vì ông ta tin tng rng mt n
lc chi tiêu thơm ht ca chính ph s kéo theo tiêu dùng vƠ đu t gia tng, Keynes
đƣ kt lun rng thu nhp quc gia (GDP) s tng nhiu hn s tng chi tiêu chính
ph bt ngun ban đu.
11

KăvngăvƠăcácăbinăsăvămôăkhác
K vng cng nh hng mnh đn các bin s kinh t v mô khác, bao gm lƣi
sut vƠ t giá hi đoái. Ví d, nu mt nhƠ đu t trái phiu k vng lƣi sut tng,
h có th quyt đnh bán trái phiu nhm hn ch thua l (vì các trái phiu hin ti
nói chung gim giá tr khi lƣi sut tng). ζu mt s lng ln các nhƠ đu t trái
phiu phn ng theo cách ging nh vy, lƣi sut dƠi hn thc t s tng.
Tng t, các nhƠ đu t tin t hng t giá hi đoái lên hay xung trên c s k
vng (có th lƠ h đt c s k vng ca mình vƠo các tin tc v d liu kinh t v
mô). Ví d, nu h k vng đng euro lên giá, h mua euro (hay bán đôla). ζu h
k vng euro gim giá, h bán euro (hay mua đôla). Dù theo cách nƠo, k vng ca
h thc t s dn dt kt qu.
1.2.2 Cáchăthcăhình thành kăvng
2
:
Có 3 trng hp c bn cho vic hình thƠnh k vng.
 Khi lm phát  mc thp trong sut mt khong thi gian dƠi, k vng s
“tnh” ngha lƠ các t chc cá nhơn (h kinh doanh vƠ doanh nghip) s
không còn lo lng v lm phát vƠ lƠm ng trc s tht rng mc lm phát
có th thay đi.
 Khi lm phát  mc tng đi cao, ngi ta đƣ không th lƠm ng đc na.
Dơn chúng có th đoán lm phát trong nm ti bng vi lm phát ca nm
va ri hoc lƠ trung bình ca vƠi nm gn vi hin ti ậ hay nói cách khác,
khi đó k vng có kh nng thích ng, tc lƠ ph thuc vƠo các giá tr quá
kh (lagged values) ca lm phát. ζu d đoán nh vy thì gi lƠ k vng
thích nghi (adaptive expectation).
 Khi nhng điu kin c bn vƠ chính sách ca chính ph thay đi nhanh
chóng, k vng thích ng s dn ti nhng sai lm to ln vƠ đt giá. Trong

2

James Riedel & Phm Th Thu TrƠ, d tho tháng 8/2011. K vng vƠ cái giá phi tr cho gim lm phát 
Vit ζam.
12

nhng tình hung nh vy, các t chc cá nhơn s điu chnh k vng không
phi da vƠo quá kh, mƠ da trên c s nhìn v phía trc vƠ d đoán các
chính sách mƠ chính ph s ban hƠnh trong tng lai. Hay theo cách khác,
các t chc cá nhơn s b qua k vng thích ng vƠ chuyn sang k vng
hp lỦ (rational expectation). Khi các chính sách ca chính ph đc tiên
đoán mt cách hoƠn ho thì chúng s chng còn tác dng gì cho nn kinh t
thc khi k vng đc hình thƠnh mt cách hp lỦ. Vì vy, nu chính ph
tuyên b rng s tng chi tiêu đ tng t l vic lƠm, các t chc các nhơn s
ngay lp tc điu chnh tng t l lm phát k vng (đng cong Phillips
dch chuyn lên trên) vƠ chính sách s không có hiu qu gì ngoƠi vic lƠm
t l lm phát tng cao hn.
13

II. TNGăQUANăCỄCăNGHIểNăCUăTRCăÂYă
2.1 Michael Debabrata Patra and Partha Ray, 2010, Inflation Expectations and
Monetary Policy in India: An Empirical Exploration
BƠi nghiên cu nƠy theo đui mt cách tip cn tính toán chi tit đ to ra lm phát
trong tng lai, tip theo mt thm dò ca các yu t quyt đnh ca k vng lm
phát bng cách c tính mt loi đngăcongăPhillipsăKeynesămi s đa vƠo tƠi
khon quc gia c th đc đim, lp trng ca chính sách tin t vƠ tƠi khóa, chi
phí cn biên vƠ ch ra nhng cú sc ngoi sinh. Kt qu thc nghim ch ra rng lm
phát cao vƠ leo thang có th d dƠng tác đng vƠo d đoán ca ngi dơn v lm
phát trong tng lai vƠ kéo dƠi. Chính sách tin t s mang li hiu qu cao trong
vic hng đn nhng chính sách phòng nga lm phát hn lƠ tác đng mt cách
bt ng vƠ đt ngt khi xƣ hi đƣ đt đc mt mc tng trng nht đnh.
Tác gi tin hƠnh mt qui trình gm hai giai đon đ nghiên cu nhng đng c ca

k vng lm phát  n :
1. Da vào các nghiên cu trc đơy lƠ mô hình hóa lm phát quá kh, t đó to ra
mt chui lm phát k vng cho thi k tip theo. D liu đc s dng lƠ chui d
liu WPI (Wholesale Price Index) hƠng t tháng 4 nm 1997 đn tháng 12 nm
2008. Tác gi đƣ s dng mô hình ARIεA đ d báo lm phát k vng, mt mô
hình đc chng minh lƠ rt hiu qu trong vic d báo trong ngn hn:

2. Giai đon tip theo lƠ đánh giá các yu t tác đng đn k vng lm phát bng
cách s dng mô hình hi qui đa bin vi công thc c tính nh sau:

14

Trong đó: 
t-i
lƠ lm phát quá kh; (y
t-i
- y*) lƠ chênh lch gia GDP thc t vƠ GDP
tim nng; g(EXPζ) lƠ s tng trng ca các khon chi thc t ca Chính ph
trung ng; g(REER) lƠ phn trm thay đi trong t giá hi đoái thc; 
FL
và 
PR
là
phn trm thay đi trong giá nhiên liu vƠ các sn phm chính yu.
Các bin đa vƠo mô hình gm bin gc vƠ các bin  nhiu đ tr da trên phng
pháp “T tng quát đn c th” (Generate-to-specific)
Kt qu nghiên cu:
 εô hình c tính lm phát k vng cho thi k tip theo đc tng kt:

 Các yu t nh hng đn k vng lm phát:

Các c tính cho thy tng các h s v lm phát có đ tr đóng góp gn 50% trong
vic gii thích s hình thƠnh k vng lm phát.
Thay đi v giá ca sn phm chính chim di mt phn ba lm phát k vng,
phn ánh tm quan trng ca giá lng thc.
Thc phm vƠ nhiên liu gii thích khong 40% trong bin đng ca k vng lm
phát. iu nƠy nêu bt tm quan trng ca các mt hƠng trong r hƠng tiêu dùng
trung bình ca phn ln dơn n . Các vn đ liên quan đn s ph thuc vƠo giá
quc t, mc đ truyn dn và do đó nh hng đn lm phát. Vai trò quan trng
ca giá lng thc vƠ nhiên liu trong vic nh hng đn k vng lm phát d b
tn thng trc nhng cú sc cung ngoi sinh
Chênh lch gia sn lng thc t vƠ tim nng có quan h cùng chiu vƠ có Ủ
ngha khi chim gn 14% trong s thay đi ca lm phát k vng vƠ điu đó cng
chng minh s phù hp trong vic tác gi chn trng phái Keynes mi đ gii
thích quá trình hình thƠnh k vng lm phát  n . i vi các nc đang phát
trin, lm phát thng b dn dt do áp lc d cu vƠ điu nƠy, đn lt nó s h tr
15

cho suy lun ca tác gi v vai trò ca chính sách kinh t v mô trong vic n đnh
k vng. Chênh lch gia sn lng thc t vƠ tim nng có Ủ ngha thng kê vi
đ tr mt k cho thy tc đ tng cu có th chuyn thƠnh áp lc lm phát trong k
vng ca ngi dơn vƠ nhn mnh tm quan trng ca khong thi gian phn ng
chính sách.
εt phát hin quan trng ca bƠi nghiên cu lƠ s nh hng ca lƣi sut thc th
hin lp trng ca chính sách tin t. H s ơm cho thy quan h ngc chiu ca
lƣi sut thc vƠ k vng lm phát vƠ đó lƠ minh chng cho đ tin cy thu đc ca
chính sách tin t trong vic neo k vng lm phát trong nhng nm gn đơy. Ý
ngha ca lƣi sut thc t vi đ tr 12 tháng và vi h s tng đi thp cho thy
khong thi gian cn thit đ chính sách tin t tác đng k vng lm phát.
Kt qu cng cho thy vic gia tng t giá lƠm gim áp lc cho k vng lm phát.
iu nƠy cng phù hp vi k vng đi vi n đ, mt nc mƠ nn kinh t ch

yu da vƠo cu ni đa.
2.2 Muhammad Abdus Salam, 2006, Forecasting Inflation in Developing
Nations: The Case of Pakistan
Bài nghiên cu s dng các bc nghiên cu thc nghim bng mô hình ARIεA
đ d báo lm phát  Pakistan. BƠi vit tp trung ch yu vƠo vic d báo lm phát
hƠng tháng trong ngn hn. ζhiu mô hình ARIεA khác nhau đc đa vƠo th
nghim. Tác gi da vƠo nhiu phép th, nhiu ch tiêu đánh giá đ chn ra mô hình
chính xác vƠ phù hp nht đ d báo lm phát trong ngn hn.
Tác gi s dng chui d liu lƠ ch s lm phát CPI t tháng 7 nm 1993 đn tháng
6 nm 2003. Tác gi s dng các phn mm thng kê nh Eviews, SPSS và Excel
đ phc v vic phơn tích d liu. Vic nghiên cu đc thc hin theo các bc:
- Thu thp d liu lm phát tháng t các ngun: Pakistan Economic Survey,
ζgơn hƠng trung ng Pakistan, International Financial Statistics (IFS), IMF.
16

- Kim tra d liu: kim tra tính mùa v, tính dng bng c kim đnh Dickey
ậ Fuller cng nh đ th hƠm t tng quan (ACF) vƠ t tng quan riêng phn
(PACF)
- εô hình c tính đc cơn nhc sau khi kim tra tính ngu nhiên ca chui
d liu bng cách s dng hƠm ACF vƠ PACF, kim tra phn d t mô hình xem có
tính nhiu trng hay không.
- εt s mô hình ARIεA s đc chn ra đ cơn nhc vƠ kim tra đ có mô
hình cui cùng phù hp nht: da vƠo các ch s thng kê: Akaike Information
Criteria (AIC), Schwarz Information Criteria (SIC), Theil Inequality Coefficient
(TIC), Root Mean Square Error (RMSE), Root Mean Square Percent Error
(RMSPE), Mean Absolute Error (MAE).
- εô hình c tính

- Kt qu sau khi chy mô hình:

17

2.3 Anil Perera, Central Bank of Sri Lanka, 2010, Inflation Expectations and
Monetary Policy
Bài nghiên cu đánh giá tm quan trng ca vic đo lng k vng lm phát nhm
thc thin hiu qu chính sách tin t. ζgơn hƠng trung ng cn phi tính đn k
vng ca ngi dơn v lm phát khi thc hin vƠ xác đnh lp trng ca chính sách
tin t. ng thi, ngơn hƠng trung ng phi liên tc đánh giá đ tin cy ca chính
sách tin t thông qua k vng lm phát.
Tác gi đa ra bn yu t tác đng đn k vng lm phát:
- Lmăphátăhinăti: δm phát hin ti cƠng cao thì k vng lm phát cƠng cao.
Ví d: lm phát thp trong mt vƠi nm s giúp lƠm gim k vng lm phát. Tuy
nhiên, cú sc cung hoc các cú sc bên ngoƠi có th lƠm tng cao k vng lm
phát
- Lmăphátăcmănhn: εt s cá th kinh t, đc bit lƠ ngi tiêu dùng không
tin tng hoc không hiu rõ v các con s thng kê lm phát. Ví d, nhiu
ngi cm thy mc lm phát mà cá nhơn h cm nhn li có Ủ ngha hn ch s
CPI chính thc
- Lmăphátăchiăphíăđy: K vng lm phát ca ngi tiêu dùng da ch yu vƠo
giá các mt hƠng thit yu vƠ h bt chú trng đn chu k kinh t. εc dù ngơn
hƠng trung ng k vng vic sp ti s tng trng chm li ca nn kinh t s
lƠm gim k vng lm phát nhng có mt điu không rõ rƠng lƠ ngi tiêu dùng
có hiu đc s liên kt gia tng trng chm vƠ lm phát thp.
- McăchênhălchăgiaăliătcătráiăphiuădanhănghaăvƠăliătcătráiăphiuăchă
săhóa: Khi ngi dơn k vng lm phát s tng lên h s đòi hi mt mc li
tc cao hn trên trái phiu danh ngha đ bù li mc lm phát tng lên. iu đó
to thêm cht xúc tác cho k vng lm phát.
18

oălngălmăphátăkăvng:
- Thông qua các cuc kho sát: tin hƠnh kho sát các h gia đình, các chuyên gia
d đoán vƠ các doanh nhơn bng các bng cơu hi
- Thông qua thông tin th trng tƠi chính: Th trng tƠi chính đƣ phát trin rt
nhiu công c mi phc v cho vic đo lng k vng lm phát, nhng phng
pháp đo lng nƠy bt ngun t nhng công c có kt ni vi các ch s giá: ví
d nh t l lƣi sut thc
Phngăpháp
imămnh
imăyu


Kho sát
- o lng trc tip lm
phát
- D dƠng đo lng k
vng tng th th trng
- Không ph thuc vƠo
các th trng tƠi chính
cao cp
- Tm nhìn hn ch: đa s
mi ngi k vng lm
phát da vƠo lm phát
quá kh
- Không th tin hƠnh
thng xuyên


Các công c th trng tƠi
chính

- Phng pháp tiên tin
- Tính sn có
- Vic tính toán không
hoƠn ho do chúng bao
hƠm ri ro thanh khon
vƠ phn bù ri ro lm
phát
- Ph thuc vƠo các th
trng tƠi chính cao cp

19

2.4 Martin Cerisola and R. Gaston Gelos, 2005, What drives inflation
expectations in Brazil?: An Empirical Analysis:
ζghiên cu nƠy xem xét các yu t quyt đnh kinh t v mô ca cuc kho sát k
vng lm phát  Brazil k t khi áp dng lm phát mc tiêu vƠo nm 1999. Kt qu
cho thy khuôn kh lm phát mc tiêu đƣ giúp neo k vng, vi s lan truyn k
vng lm phát gim đáng k, đc bit lƠ trong thi k bt n cao. BƠi nghiên cu
cng cho thy rng ngoƠi các lm phát mc tiêu, lp trng ca chính sách tƠi khóa,
cng lƠ yu t hình thƠnh nên k vng. Tm quan trng ca lm phát trong quá kh
trong vic xác đnh k vng tng đi thp, vƠ bng chng thc nghim không cho
thy s hin din đáng k ca quán tính trong quá trình lm phát.
Tác gi s dng phng trình thu gn (reduced-form equation) đ đánh giá các yu
t nn tng vƠ s thay đi trong bin đng ca k vng lm phát k t khi lm phát
mc tiêu đc áp dng nm 1999. Phng trình nƠy đc xơy dng da vƠo các
nghiên cu trc đơy. Tng kt li, lm phát b chi phi bi lm phát quá kh, lm
phát tng lai vƠ mt yu t phn ánh chi phí sn xut biên thc t. εô hình cho
thy, chi phí sn xut biên tng lai có th đóng mt vai trò quan trng trong vic
dn dt lm phát k vng. c đim ca phng trình đo lng lm phát k vng lƠ
s dng đ lch gia ca t giá hi đoái thc vƠ tin lng thc vi mc tim nng

ca nó nh lƠ chi phí cn biên thc.
Do tm quan trng ca chính sách tƠi khóa đi vi lm phát nên cán cân tài khóa
cho các khu vc công hp nht cng đc tính đn mt cách rõ rƠng trong phng
trình c tính. δp trng ca chính sách tƠi khóa hin ti có th đc s dng vƠ
xem nh lƠ mt tín hiu cho cam kt ca các chính ph đ n đnh tƠi chính.
Phng trình c tính nh sau:


e
t
: lƠ t l lm phát k vng 12 tháng ti

t-1
: lƠ t l lm phát 12 tháng trc
20


T
t
: t l lm phát mc tiêu 12 tháng ti
pb : t l cán cơn tƠi khóa trong tng GDP
r : t l lƣi sut chính sách thc
reer : chênh lch gia t giá hi đoái thc vƠ t giá hi đoái tim nng
wage : chênh lch gia tin lng thc vƠ tin lng tim nng
Trong đó, reer vƠ wage đc c tính bng b lc Hodrick-Presscott. S la chn
đ tr cho các bin đc lp ch yu đc da trên tính sn có ca d liu ti thi
đim t
εô hình kinh t lng ch ra rng lm phát mc tiêu vƠ chính sách tƠi khóa đóng
vai trò quan trng trong vic dn dt lm phát k vng. Tác gi cng đa thêm 3 mô
hình c tính k vng khác (table 1):

21

Kt qu cho thy, tng t nh các kt qu nghiên cu thc nghim khác v lm
phát mc tiêu  các nn kinh t mi ni. ụ ngha ca lm phát trong quá kh trong
vic xác đnh nhng k vng tng đi thp, vi c tính dao đng quanh mc
0,18-0,29. εc tiêu lm phát lƠ mt trong nhng yu t quyt đnh quan trng nht
ca k vng lm phát, vi c tính khác nhau t mc thp 0,66 đn mc cao nht lƠ
1,00. ζu mc tiêu lm phát lƠ hoƠn toƠn đáng tin cy, ngi ta s mong đi h s
ca mc tiêu lƠ mt.
Kt qu cng khng đnh mt yu t quan trng khác trong vic xác đnh k vng lƠ
lp trng ca chính sách tƠi khóa. úng nh k vng, mt s gia tng trong thng
d tƠi khóa dn đn k vng lm phát thp hn: mc thng d trên GDP tng mt
phn trm s dn đn gim 1% k vng lm phát. Chi phí cn biên cng có Ủ ngha
trong vic gii thích l vng lm phát. Chênh lch tin lng có tác đng cùng
chiu cho thy tác đng ca áp lc cu gia tng. δƣi sut thc cng có tác đng
cùng chiu, điu nƠy phù hp vi quan đim mt s gim giá trong t giá hi đoái
thc hƠm Ủ dn đn mt s gia tng trong chi phí nhp khu đu vƠo vƠ s truyn
dn gia điu nƠy đn lm phát trong thi gian ti.
Kt qu thc nghim ng h quan đim v kinh nghim áp dng lm phát mc tiêu
thƠnh công  Brazil. Các phơn tích thc nghim ch ra rng lm phát k vng tr
nên ít ph thuc vƠo quá kh vƠ neo cht hn vƠo lm phát mc tiêu trong nhng
nm gn đơy vƠ quán tính lm phát lƠ khá nh. Tuy nhiên, kt qu c tính cng
cho thy vn còn khong trng cho vic gia tng đ tin cy trong khuôn kh lm
phát mc tiêu bi vì h s c tính ca lm phát mc tiêu trung bình vn nh hn
mt
Chính vì vy, mt s la chn đang đc xem xét bi các nhƠ chc trách Brazil đ
tng hn na cng hiu qu ca các khuôn kh lm phát mc tiêu. εt la chn
quan trng lƠ trao quyn t ch hot đng đy đ cho ngơn hƠng trung ng. Phù
hp vi nhng phát hin trong lỦ thuyt, h tr quan đim cho rng đ tin cy ca

chính sách tin t đc tng cng s cung cp cho các ngơn hƠng trung ng s