QUẢN TRỊ RỦI RO LÃI SUẤT TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN XÂY DỰNG VIỆT NAM - VNCB.PDF


KINH T TP.H CHÍ MINH




T TH THÚY LIÊN


QUN TR RI RO LÃI SUT TI NGÂN
HÀNG TI C PHN XÂY
DNG VIT NAM  VNCB



LUC S KINH T




Tp. H Chí Minh ậ Nm 2014


KINH T TP.H CHÍ MINH




T TH THÚY LIÊN


QUN TR RI RO LÃI SUT TI NGÂN
HÀNG TI C PHN XÂY
DNG VIT NAM  VNCB
CHUYÊN NGÀNH : TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG

MÃ S : 60340201

LUC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
 LINH HIP


Tp. H Chí Minh ậ Nm 2014


Tôi cam đoan lun vn nƠy lƠ kt qu ca quá trình hc tp, nghiên cu khoa hc
đc lp và nghiêm túc ca cá nhân.
Các s liu và kt qu nghiên cu trong lun vn lƠ trung thc, có ngun gc rõ
rang, đc trích dn và phát trin các tài liu, các công trình nghiên cu đƣ đc
công b, tham kho các tp chí chuyên ngƠnh vƠ các trang thông tin đin t.
Nhng quan đim đc trình bày trong lun vn lƠ quan đim ca cá nhân. Các gii
pháp nêu trong lun vn đc rút ra t nhng c s lý lun và quá trình nghiên cu
thc tin.
TP. HCM, ngày 14 tháng 6 nm 2014


T Th Thúy Liên















MC LC
TRANG PH BÌA

LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC T VIT TT
DANH MC HÌNH
DANH MC BNG
TÓM TT
LI M U 1
1 Tính cp thit ca đ tài 1
2 Mc tiêu nghiên cu ca đ tài 2
3 Phm vi, đi tng nghiên cu 2
4 Phng pháp nghiên cu 2
5 ụ ngha khoa hc và thc tin ca đ tài 3
6 B cc ca đ tài: 3
CHNG 1: TNG QUAN V LÃI SUT VÀ QUN TR RI RO LÃI SUT
TRONG HOT NG KINH DOANH CA NGÂN HÀNG THNG MI 4
1.1 Lý lun c bn v lãi sut 4
1.1.1 Khái nim v lãi sut 4
1.1.2 Phân loi lãi sut 4
1.1.2.1 Cn c vào mc đích kinh doanh ca Ngân hàng. 4
1.1.2.2 Cn c vào giá tr thc ca lãi sut. 5
1.1.2.3 Cn c vƠo đ dài thi gian 5
1.1.2.4 Phân loi theo phng pháp tính lƣi: 6
1.1.2.5 Phân loi cn c vào hot đng kinh doanh ca ngân hàng 6
1.1.2.6 Phân loi theo loi tin 7
1.1.3 Vai trò ca lãi sut đi vi nn kinh t và hot đng kinh doanh ngân
hàng nói riêng. 7
1.2 Ri ro lãi sut trong hot đng kinh doanh ngân hàng 8

1.2.1 Khái nim ri ro lãi sut 8
1.2.2 Các hình thc ca ri ro lãi sut 8
1.2.3 Nhng nguyên nhân ch yu dn đn ri ro lãi sut 10
1.2.3.1 S không phù hp v k hn ca ngun và tài sn 10
1.2.3.2 S thay đi ca lãi sut th trng khác vi d kin ca ngân hàng .
11
1.2.3.3 Ngân hàng s dng lãi sut c đnh trong các hp đng: 11
1.2.4 nh hng ca ri ro lãi sut trong hot đng kinh doanh NHTM 11
1.3 Hot đng qun tr ri ro lãi sut ca NHTM 12
1.3.1 Mc tiêu ca qun tr ri ro lãi sut 12
1.3.2 Quy trình qun tr ri ro lãi sut 12
1.3.3 Mô hình lng hóa ri ro lãi sut 13
1.3.3.1 Mô hình tái đnh giá (The reprising model) 13
1.3.3.2 Mô hình k hn ậ đn hn (The maturity model) 14
1.3.3.3 Mô hình thi lng (The duration model) 16
1.3.4 Phng pháp qun tr ri ro lãi sut 20
1.3.4.1 Qun tr ri ro lãi sut áp dng các hp đng phái sinh 20
1.3.4.2 Qun tr ri ro lãi sut bng phng pháp qun lý khe h nhy cm
lãi sut 22
1.3.4.3 Qun tr ri ro lãi sut bng phng pháp qun lý khe h k hn. 24
1.3.4.4 Qun tr ri ro lãi sut bng hp đng lãi sut k hn (Fras -
Forward rate agreement) 25
1.4 Kinh nghim phòng nga RRLS ti các NHTM ca mt s nc và bài hc
đi vi Vit Nam 27
1.4.1 Kinh nghim phòng nga ri ro lãi sut ca mt s nc trên th gii
27
1.4.1.1 Kinh nghim ca ca M 27
1.4.1.2 Kinh nghim ca Thái Lan 28
1.4.1.3 Kinh nghim ca Trung Quc 29

1.4.2 Bài hc kinh nghim cho Vit Nam 30
1.5 Kt lun chng 1 30
CHNG 2: THC TRNG V QUN TR RI RO LÃI SUT TI NGÂN
HÀNG THNG MI C PHN XÂY DNG VIT NAM - VNCB 32
2.1 Vài nét v NHTMCP Xây Dng Vit Nam _ VNCB 32
2.1.1 Gii thiu v VNCB 32
2.1.2 C cu t chc 33
2.2 Chính sách tin t 2010 ậ 2013 35
2.3 Thc trng v qun tr ri ro lãi sut ti VNCB 38
2.3.1 Kt qu hot đng chung ca VNCB 38
2.3.1.1 Kt qu hot đng huy đng vn 38
2.3.1.2 Kt qu hot đng s dng vn 42
2.3.1.3 Kt qu hot đng kinh doanh 47
2.3.2 Din bin lãi sut trong kinh doanh và ri ro lãi sut ti VNCB 48
2.3.2.1 Din bin lãi sut ti VNCB 48
2.3.2.2 Din bin ri ro lãi sut ti VNCB 50
2.3.2.3 Thc trng qun tr ri ro lãi sut ti VNCB 51
2.3.3 Nhng tn ti và nguyên nhân ca nhng tn ti trong công tác qun tr
ri ro lãi sut ti VNCB 53
2.3.3.1 Nhng tn ti trong công tác qun tr ri ro lãi sut VNCB 53
2.3.3.2 Nguyên nhân ca nhng tn ti trong công tác qun tr ri ro lãi
sut ti VNCB. 54
2.4 Kt lun chng 2 58
CHNG 3: CÁC GII PHÁP QUN TR RI RO LÃI SUT TI NGÂN
HÀNG THNG MI C PHN XÂY DNG VIT NAM - VNCB 59
3.1 nh hng trong hot đng qun tr ri ro lãi sut ca VNCB trong thi
gian ti 59
3.1.1 Chin lc phát trin ca VNCB trong thi gian ti. 59

3.2 Gii pháp hoàn thin công tác qun tr ri ro lãi sut ti VNCB 61



3.2.1 Nhà qun tr ngân hàng cn nâng cao nhn thc v qun tr ri ro lãi
sut 61
3.2.1.1 Xác đnh trách nhim ca các b phn tham gia vào quy trình qun
tr ri ro lãi sut 62
3.2.1.2 Thc hin quy trình, quy ch hoá hot đng qun tr ri ro lãi
sut 62
3.2.2 Hoàn thin chính sách qun tr ri ro lãi sut ti VNCB 63
3.2.2.1 Xây dng chính sách lãi sut linh hot đáp ng yêu cu cnh tranh
trong giai đon hin nay 63
3.2.2.2 Hoàn thin phng pháp hoch đnh chính sách lãi sut tin gi và
cho vay 64
3.2.2.3 Thc hin qun lý lãi sut theo phng pháp kt hp lãi sut th
ni và c đnh 65
3.2.3 La chn phng pháp đnh lng ri ro lãi sut phù hp 66
3.2.4 S dng các bin pháp ni bng và ngoi bng đ phòng chng ri ro
lãi sut 67
3.2.4.1 Bin pháp ni bng 67
3.2.4.2 Bin pháp ngoi bng 68
3.2.5 Tng cng kim soát ni b đi vi ri ro lãi sut. 74
3.2.6 T chc giám sát công tác qun tr ri ro lãi sut 75
3.2.7 ng dng công ngh thông tin hin đi vào qun tr ri ro lãi sut 75
3.2.8 Nâng cao trình đ đi ng cán b và nhân viên ngân hàng 76
3.3 Các kin ngh vi NHNN góp phn h tr các NHTM trong công tác qun
tr ri ro lãi sut 78
3.3.1 Hoàn thin các qui đnh pháp lý v qun tr ri ro lãi sut ti các
NHTM. 78

3.3.2 Hoàn thin c ch lãi sut đnh hng vƠ nơng cao vai trò điu tit lãi
sut ca NHNN 79



3.3.3 Phát trin th trng tin t, to điu kin cho các NHTM hoàn thin
qun tr ri ro lãi sut 79
3.4 Kt lun chng 3 80
KT LUN 82
TÀI LIU THAM KHO





CBNV: Cán b nhân viên
CNTT: Công ngh thông tin
FRA: Forward rate agreement
FFD: Forward Forward Deposit
NHTM: Ngơn hƠng thng mi
NHTMCP: Ngơn hƠng thng mi c phn
NHTW: Ngơn hƠng trung ng.
NHNN: Ngơn hƠng nhƠ nc
NNVN: NhƠ nc Vit Nam
QTRR: Qun tr ri ro lãi sut
RRLS: Ri ro lãi sut
SX VLXD: Sn xut vt liu xây dng
TCTD: Tài chính tín dng
TSC: Tài sn có
TSN: Tài sn n

TTQT: Tin t quc t
TMCP: Thng mi c phn







Hình 2.1 Din bin lãi sut 2008 ậ 11/2013 42
Hình 2.2 Din bin huy đng vn VNCB 2010 ậ 2013 45
Hình 2.3 Din bin d n cho vay theo thi gian 2010 ậ 2013 49




S đ 2.1 C cu t chc 38
Bng 2.2 Bng thng kê d n cho vay theo thi gian 49
Bng 2.3 Bng thng kê c cu n theo nhóm 50
Bng 2.4 Bng thng kê danh mc đu t, góp vn 51
Bng 2.5 Bng thng kê mc lãi sut huy đng bình quơn nm 2010 ậ 2013 54
Bng 2.6 Bng thng kê mc lãi sut cho vay bình quơn nm 2010 ậ 2013 54
Bng 2.7 Tình hình tài sn có - tài sn n nhy cm lãi sut ngày 31/12/2013 55

TÓM TT
Quá trình t do hoá lãi sut cùng vi xu th hi nhp ca ngành ngân hàng Vit
Nam va to điu kin cho các Ngơn hƠng thng mi (NHTM) có nhiu c hi
kinh doanh, to đng lc cho ngân hàng trong vic cnh tranh nhng cng đ li
nguy c v ri ro lãi sut rt cao. Vì vy, nâng cao hiu qu hot đng qun tr ri
ro lãi sut là nhim v cn thit phi thc hin đi vi NHTM hin nay.
Da trên c s lý lun v lãi sut và ri ro lãi sut, các nguyên nhân ch quan,
khách quan phát sinh ri ro lãi sut trong hot đng kinh doanh ca NHTM công tác
đo lng ri ro lãi sut (bng cách s dng các mô hình) và phng pháp phòng
nga, hn ch ri ro lãi sut ti các NHTM và kinh nghim thc t ca mt s nc
trên th gii v công tác phòng nga ri ro lãi sut, t đó rút ra bƠi hc đi vi Vit
Nam. T đơy, phân tích thc trng din bin lãi sut và công tác qun tr ri lãi sut
trong thi gian qua ti Ngơn hƠng thng mi c phn Xây Dng Vit Nam -
VNCB. Có th thy rng công tác qun tr ri ro lãi sut ti VNCB cng còn mi
m và còn nhiu bt n cn phi khc phc. Nguyên nhân ch yu xut phát t ni
b ngơn hƠng nh kh nng vƠ tim lc v tài chính và ngun nhân lc. Ngoài ra
còn mt s nguyên nhân khách quan t môi trng bên ngoƠi nh quy đnh chính
ph, các chính sách ca NHNN. Bên cnh đó, công tác qun tr ri ro (QTRR) lãi

sut ti VNCB còn chu mt s nhân t tác đng đn nh: Môi trng kinh t v
mô, Hành lang pháp lý v vn đ qun tr ri ro lãi sut ca NHNN, S phát trin
ca các nghip v phái sinh, a bàn hot đng ca ngân hàng, Nng lc tài chính
ca VNCB, Công tác qun tr tài sn n - có, qun tr ri ro, Cht lng ngun nhân
lc ngân hàng và h tng k thut công ngh.
Vì vy, đ VNCB phát trin n đnh, bn vng, hn ch ri ro lãi sut thì vic hoàn
thin công tác QTRR lãi sut là vn đ cp bách hin nay. Vic đ xut các gii
pháp đ hoàn thin công tác QTRR lãi sut cn da trên c s phân tích nhng
nguyên nhân và các nhân t tác đng đn ri ro lãi sut ti VNCB t đó đa ra các
gii pháp phù hp. Tác gi đ xut 8 nhóm gii pháp nhm hoàn thin công tác
QTRR lãi sut: Nâng cao nhn thc trách nhim ca ban qun tr; Hoàn thin chính



sách qun lý lãi sut; La chn phng pháp đnh lng ri ro lãi sut phù hp; S
dng các bin pháp ni bng và ngoi bng đ phòng chng ri ro lãi sut; Tng
cng kim soát ni b đi vi ri ro lãi sut; T chc giám sát công tác qun tr ri
ro lãi sut; ng dng công ngh thông tin hin đi vào qun tr ri ro lãi sut; Nâng
cao trình đ đi ng cán b và nhân viên ngân hàng. Ngoài ra tác gi cng đa ra
mt s kin ngh cho NHNN nh: Hoàn thin các qui đnh pháp lý v qun tr ri ro
lãi sut ti các NHTM; Hoàn thin c ch lãi sut đnh hng và nâng cao vai trò
điu tit lãi sut ca NHNN; Phát trin th trng tin t, to điu kin cho các
NHTM hoàn thin qun tr ri ro lãi sut.

1




1 

Ngơn hƠng lƠ mt trong nhng t chc tƠi chính quan trng nht ca nn
kinh t. Ngơn hƠng bao gm nhiu loi, tùy thuc vƠo s phát trin ca nn kinh t
nói chung vƠ h thng tƠi chính nói riêng, trong đó ngơn hƠng thng mi thng
chim t trng ln nht v quy mô tƠi sn, th phn vƠ s lng các ngơn hƠng.
Ngơn hƠng li lƠ t chc thu ht tit kim ln nht trong hu ht mi nn
kinh t. HƠng triu cá nhơn, h gia đình vƠ các doanh nghip, các t chc kinh t -
xƣ hi. Ngơn hƠng đóng vai trò th qu cho toƠn xƣ hi. Thu nhp t ngơn hƠng lƠ
ngun thu nhp quan trng ca nhiu h gia đình. Bên cnh đó, ngơn hƠng lƠ t
chc cho vay ch yu đi vi doanh nghip, cá nhơn, h gia đình vƠ mt phn đi
vi NhƠ nc. i vi các doanh nghip, ngơn hƠng thng lƠ t chc cung cp tín
dng đ phc v cho vic mua hƠng hóa d tr hoc xơy dng nhƠ máy, mua sm
trang thit b Khi doanh nghip vƠ ngi tiêu dùng phi thanh toán cho các khon
mua hƠng hóa vƠ dch v, h thng s dng séc y nhim chi, th tín dng hay tài
khon đin t. VƠ khi h cn thông tin tƠi chính, h thng đn các ngơn hƠng đ
nhn đc li t vn. Các khon tín dng cho chính ph ca ngơn hƠng lƠ ngun tƠi
chính quan trng đ đu t phát trin.
Do đó, hot đng ca ngơn hƠng thng mi thng nh hng trc tip đn
s n đnh ca nn kinh t. Ngơn hƠng thng mi có vn hƠnh trn tru thì nn kinh
t mi có th phát trin bn vng.
Tuy nhiên, hot đng ca ngơn hƠng thng mi li thng n cha rt nhiu
nhng ri ro. Ri ro lƠ khái nim gn lin vi hot đng kinh doanh ca ngơn hƠng,
không th tách ri ri ro ra khi hot đng ca ngơn hƠng. iu nƠy cng đng
ngha vi vic mi nghip v ca ngơn hƠng đu có kh nng xy ra ri ro. Qun tr
ri ro tt s giúp cho ngơn hƠng hot đng tt hn. Hiu rõ điu đó, trong nhng
nm gn đơy, các Ngơn hƠng thng mi  Vit Nam đƣ bt tay vƠo công vic thúc
đy hot đng qun tr ri ro nhm nâng cao nng lc cnh tranh trên th trng tin
t. Nn kinh t Vit Nam đang phát trin, nhiu bin đng không lng trc, đc
2

bit lƠ bin đng lƣi sut. Bin đng lƣi sut nh hng trc tip ti ngun vn cng
nh li nhun ca ngơn hƠng, do đó các ngơn hƠng  Vit Nam coi vic qun tr ri
ro lƣi sut nh mt mc tiêu cn đt đc trong tng lai gn. Vic nghiên cu nh
hng ri ro lƣi sut đ t đó đa ra gii pháp qun tr loi ri ro nƠy lƠ rt cn thit
đi vi ngân hàng thng mi. Có đánh giá tt mc đ nghiêm trng vƠ qun lỦ tt
thì ngân hàng thng mi mi có th vn hƠnh tt đc.  tài Qun tr ri ro lãi
sut ti Ngân hàng TMCP Xây Dng Vit Nam - VNCBnhm mc đích đánh giá
tình hình thc t ri ro lƣi sut ti Ngơn hƠng thng mi c phn Xơy Dng Vit
Nam, t đó đ xut gii pháp vƠ công c đ lng hóa ri ro lƣi sut, phng pháp
nhm phòng nga ri ro lƣi sut, vi mc đích h tr ngơn hƠng qun lỦ ri ro lƣi
sut mt cách hiu qu hn trong thi gian ti. Ri ro lƣi sut trong ngân hàng là
mt phm trù rt ln, đòi hi nghiên cu chuyên sơu vƠ công ngh phù hp, đng
thi cn kin thc rng v công tác qun tr ri ro nói chung trong lnh vc ngơn
hàng.
2 
Mc tiêu chính ca nghiên cu này là nhm h thng hóa nhng vn đ lỦ
lun c bn v ri ro lƣi sut vƠ qun tr ri ro lƣi sut; Phơn tích thc trng vƠ phát
hin các nguyên nhơn, hn ch, kt qu qun tr ri ro lƣi sut ti ngơn hƠng TMCP
Xơy Dng Vit Nam; Trên c s đó đ xut các gii pháp đ qun tr tt ri ro lãi
sut ti ngân hàng TMCP Xơy Dng Vit Nam.
3 
 i tng nghiên cu ca đ tài là hot đng qun tr tt ri ro lãi sut ti
ngân hàng TMCP Xơy Dng Vit Nam.
 Phm vi nghiên cu: giai đon t đu nm 2010 đn nm 2013.
4 
Phng pháp thu thp thông tin, c th dùng phng pháp phơn tích tƠi liu;
phng pháp quan sát; phng pháp phơn tích, tng hp, d báo đ đánh giá thc
trng vƠ phơn tích các nhân t nh hng đn hot đng qun tr ri ro lãi sut ca
ngân TMCP Xơy Dng Vit Nam trong giai đon nghiên cu vi các giai đon quá

3



kh, phng pháp din dch và tng hp lƠm c s cho vic làm rõ các thc trng
vƠ đ xut các gii pháp đ nâng cao hiu qu công tác qun tr ri ro lãi sut ti
ngân hàng TMCP Xơy Dng Vit Nam.
5 
Nghiên cu nƠy đc xây dng trên c s mt s khan him thông tin v các
nhân t nh hng đn hot đng qun tr ri ro lãi sut ca ngơn hƠng thng mi.
Kt qu ca nó s góp phn cung cp kin thc liên quan đn nâng cao hiu qu
công tác qun tr ri ro lãi sut ti ngân hàng. Do đó, đ tài s đóng góp vƠo các tƠi
liu qun tr ri ro lãi sut ti ngân hàng c v mt lý thuyt và thc t. C th kt
qu nghiên cu ca đ tƠi nƠy đem li mt s Ủ ngha nh sau:
 Cung cp ngun tài liu tham kho đ đánh giá thc trng công tác qun tr
ri ro lãi sut ti Ngân hàng TMCP Xơy Dng Vit Nam trong thi gian qua.
  xut mt s gii pháp góp phn hoàn thin nhng vn đ lý lun, thc
tin trong công tác qun tr ri ro lãi sut ti Ngân hàng TMCP Xơy Dng
Vit Nam góp phn nâng cao hiu qu trong hot đng kinh doanh tin t ca
Ngân hàng.
6 
Ngoài phn m đu và kt lun, lun vn kt cu thành 3 chng:
Chng 1: Tng quan v lãi sut và qun tr ri ro lãi sut trong hot đng
kinh doanh ca ngơn hƠng thng mi (NHTM).
Chng 2: Thc trng v qun tr ri ro lãi sut ti Ngơn hƠng thng mi c
phn Xơy Dng Vit Nam - VNCB.
Chng 3: Gii pháp nâng cao cht lng qun tr ri ro lãi sut ti Ngân
hang thng mi c phn Xơy Dng Vit Nam - VNCB.

4

LÃI
 CA NGÂN HÀNG
.
1.1 
1.1.1 Khái nim v lãi sut
Theo C. Mác, lãi sut là mt phn giá tr thng d mƠ ngi đi vay to ra và
đc tr cho ngi cho vay t quá trình chu chuyn vn tín dng theo công thc T-
T’ vƠ đc xác đnh bng t l gia tng li tc thu đc t vn cho vay trong thi
gian mt nm so vi vn cho vay.
Lãi sut hay li tc đc hình thành t t sut li nhun ca ngi đi vay do
đó luôn nh hn t sut li nhn bình quân ca nn kinh t.
Các nhà kinh t hc hin đi nh Keynes, Marshall, Peter S.Rose cng đƣ
đa ra các khái nim v lãi sut nhng đu nêu lên nhng đim chung ca lãi sut
nh khi s dng bt k khon tín dng nƠo, ngi vay cng phi tr thêm mt phn
giá tr ngoài phn vn gc vay ban đu. T l phn trm ca phn tng thêm nƠy so
vi phn vn vay ban đu đc gi là lãi sut.
Tóm li, lãi sut là giá c ca vic đc s dng mt s vn bng tin trong
mt khong thi gian c th theo tha thun.
Trên giác đ phng pháp biu hin lãi sut đc tính bng t l phn trm
gia giá tr dôi ra và s vn gc ban đu trong mt khong thi gian nht đnh,
thng là mt nm.
1.1.2 Phân loi lãi sut
1.1.2.1 Cn c vào mc đích kinh doanh ca Ngân hàng.
Lãi sut huy đng : Loi lãi sut quy đnh t l lãi phi tr cho các hình thc
nhn tin gi ca khách hƠng.  đm bo s công bng trong nn kinh t th
trng, vic đnh các mc lãi sut huy đng khác nhau ch cn c vƠo đi tng
huy đng (tin hoc vt có giá tr) và thi hn huy đng.

Lãi sut cho vay: Loi lãi sut quy đnh t l lƣi mƠ ngi đi vay phi tr cho
ngi cho vay (NHTM). v mt lý thuyt, các mc lãi sut cho vay khác nhau đc
5



cn c vào t sut li nhun bình quân ca đi tng đu t vƠ thi hn cho vay.
Tuy nhiên, vi Ủ ngha lƠ mt công c điu tit v mô nn kinh t, điu đó không
phi bao gi cng đúng , vì nó còn ph thuc vào mc tiêu kinh t, chính tr, xã hi
ca mi quc gia trong tng thi k.
Mi quan h gia lãi sut cho vay và lãi sut huy đng:
[Lãi sut cho vay] = [lãi sut huy đng] + [chi phí] + [ri ro ti thiu] + [li nhun]
1.1.2.2 Cn c vào giá tr thc ca lãi sut.
Lãi sut danh ngha lƠ lƣi sut đƣ bao gm c nhng tn tht do lm phát gây
ra do s gia tng ca mc giá chung.
Lãi sut thc t là lãi sut sau khi đƣ loi tr nhng nh hng ca lm phát.
Quan h gia lãi sut danh ngha vƠ lƣi sut thc t đc biu th bng các
công thc sau:
Lãi sut thc t = Lãi su- T l lm phát d kin
Trên thc t, t l lm phát sau đó có th khác vi t l lm phát d kin nên
không th bit trc mt cách chc chn đc lãi sut thc t còn lãi sut danh
ngha thì có th bit trc đc mt cách chc chn khi công b.
1.1.2.3 Cn c vào đ dài thi gian :
C s ca c ch lãi sut này là  ch thi gian thuê vn (c huy đng và cho
vay) càng dài thì li nhun làm ra càng nhiu, đng thi tính ri ro mt vn cng
càng cao.
Lãi sut ngn hn: là loi lãi sut áp dng cho các khon huy đng và khon
vay ngn hn, có thi hn di 1 nm.
Lãi sut trung hn: là loi lãi sut áp dng cho các khon huy đng và khon
vay có thi hn t 1 nm đn 5 nm.

Lãi sut dài hn: là loi lãi sut áp dng cho các khon huy đng và khon
cho vay có thi hn trên 5 nm.
Theo cách phân loi này, c lãi sut huy đng và lãi sut cho vay, thi gian
càng dài thì lãi sut càng cao. Tuy nhiên, trong mt s trng hp đc bit lãi sut
ngn hn có th cao hn lƣi sut trung và dài hn, ví d: khi nn kinh t trong quá
6



trình khôi phc li sau chin tranh, khng hong kinh tầ. NhƠ nc cn mt s
lng vn ln trong thi gian ngn, lúc này lãi sut huy đng ngn hn s đc u
tiên nâng cao hn các loi lãi sut khác.
1.1.2.4 Phân loi theo phng pháp tính lãi:
Lãi sut đn : lƣi sut đn lƠ lƣi sut ca mt hp đng tài chính mà vic
thanh toán tin gc và tin lãi ch đc tin hành mt ln ti thi đim hp đng
đn hn, trong đó không có yu t lãi sinh ra lãi. Lãi sut đn đc s dng ch yu
đi vi các hp đng có thi hn ngn và ch có mt k thanh toán.
Lãi sut kép : Nhng hp đng tài chính có nhiu k tính lãi, mà lãi phát sinh
ca k trc đc gp chung vào vi gc đ tính lãi cho k tip theo, phng pháp
tính lƣi nh vy gi là lãi sut kép, hay lãi sinh ra lãi.
1.1.2.5 Phân loi cn c vào hot đng kinh doanh ca ngân hàng
 Lãi sut tin gi: Là lãi sut ngân hàng phi tr cho ngi gi tin vào ngân
hàng.
 Lãi sut tin vay: Là lãi sut ngi đi vay tín dng phi tr cho ngân hàng
qua vic s dng vn vay ca ngân hàng. Lãi sut tin vay bình quân luôn
phi ln hn lƣi sut tin gi bình quân, nh đó mƠ ngơn hƠng thu đuc li
nhun t chênh lch lãi sut.
 Lãi sut chit khu: Là lãi sut khách hàng phi tr cho ngân hàng khi khách
hàng yêu cu đc vay vn t ngơn hƠng di hình thc chit khu thng
phiu hoc giy t có giá khác cha đn hn thanh toán ca khách hàng.

 Lãi sut tái chit khu: Là lãi sut ca NHTW cho các NHTM vay di
hình thc chit khu thng phiu hoc các giy t có giá cha đn hn
thanh toán ca NHTM.
 Lãi sut liên ngân hàng: c áp dng trong hot đng tín dng gia các
ngân hàng vi nhau. Lãi sut liên ngơn hƠng đc hình thành bi quan h
cung cu vn vay trên th trng liên ngân hàng và chu s chi phi bi lãi
sut cho các ngân hàng trung gian vay ca NHTW.
7



 Lãi sut c bn: Là lãi sut đc các ngân hàng s dng lƠm c s n đnh
mc lãi sut kinh doanh ca mình.
1.1.2.6 Phân loi theo loi tin :
Lãi sut ni t: là loi lãi sut áp dng đ tính toán cho đng ni t (k c lãi
sut huy đng và lãi sut cho vay).
Lãi sut ngoi t: là lãi sut tính toán áp dng cho đng ngoi t.
Lãi sut ngoi t có nh hng đn vic khuyn khích xut khu hay nhp
khu: đ khuyn khích xut khu, ngi ta thng áp dng c ch lãi sut ngoi t
cho vay thp hn, trong huy đng thì cao hn so vi lãi sut ni t vƠ ngc li. Vi
c ch này s khuyn khích các nhà xut khu vay tin đ đy mnh hot đng xut
khu ca mình trong trng hp lãi sut cho vay đi vi đng ngoi t thp và
ngc li.
1.1.3 Vai trò ca lãi sut i vi nn kinh t và hong kinh doanh ngân
hàng nói riêng.
 Lãi sut đóng vai trò nh mt đòn by kinh t cc k li hi trong hot đng
kinh doanh ca ngân hàng thng mi.
 Trong hot đng huy đng vn: lãi sut cho phép ngơn hƠng xác đnh quy mô
ngun vn phù hp vi các mc lãi sut và chi phí chp nhn đc.Trong
hot đng cho vay: lãi sut cho phép ngân hàng chn la đc khách hàng

mình mong mun.
 Lãi sut là công c kích thích li ích vt cht nhm thu hút ngun vn nhàn
ri trong nn kinh t.
 Lãi sut đc coi là 1 loi giá c đc bit trong kinh doanh vn tin t, do
vy tùy theo nhu cu cn huy đng ngun vn cho hot đng kinh doanh ca
mình, h có th điu chnh đ kích thích li ích vt cht vi ngi gi tin,
trên c s đó to đc ngun vn huy đng đáp ng nhu cu kinh doanh tin
t ca mình.
8



 Lãi sut là công c kích thích đu t phát trin kinh t, lƠ đòn by kích thích
ngân hàng và doanh nghip kinh doanh có hiu qu. Lãi sut còn là công c
điu tit v mô đi vi nn kinh t.
Tóm li, lãi sut tác đng đn c đu vƠo vƠ đu ra ca ngân hàng, nên khi
lãi sut thay đi ngân hàng s đi mt vi mt loi ri ro tim tƠng, đó lƠ ri ro lãi
sut.
1.2 R 
1.2.1 Khái nim ri ro lãi sut
Timothy W.Koch cho rng: Ri ro lãi sut là s thay đi tim tàng v thu
nhp lãi ròng và giá th trng ca vn ngân hàng xut phát t s thay đi ca mc
lãi sut.
Ri ro lãi sut mà ngân hàng phi gánh chu là s bin đng v lãi sut làm
thay đi ngun thu nhp ca ngơn hƠng. Nh vy, ri ro lãi sut có th hiu lƠ ắri
ro đi vi thu nhp lãi thun do nhng thay đi bt li ca lãi sut. Yu t làm xut
hin ri ro lãi sut: Lãi sut bin đng và li nhun ca NH gim do chênh lch lãi
sut đu ra - đu vào gim hoc giá tr ròng ca NH gim.
1.2.2 Các hình thc ca ri ro lãi sut
Lãi sut các khon mc ca tài sn và lãi sut các khon mc tng ng ca

ngun vn đu bin đi nhng mc đ bin đi khác nhau. Ri ro bin đng lãi sut
đc hiu tng t nh ri ro v giá c th trng, lãi sut cho các khon mc ca
ngun vn coi nh giá đu vào và lãi sut cho các khon mc s dng vn là giá
đu ra. Nh vy, ri ro bin đng lãi sut chính là ri ro gây nh hng xu đn kt
qu kinh doanh do có s thay đi lãi sut trên th trng.
Trong hot đng ngân hàng, lãi sut các sn phm ngơn hƠng đc chia theo
hai loi là lãi sut c đnh và lãi sut bin đi. Do vy, vic theo dõi, phân tích và
qun tr ri ro bin đng lãi sut cng đc thc hin theo hai loi là: ri ro thay đi
lãi sut c đnh và ri ro thay đi lãi sut bin đi.
Ri ro thay đi lãi sut c đnh:
9



Khi gia ngơn hƠng vƠ khách hƠng đƣ tha thun mt lãi sut c đnh thì
trong khong thi gian đƣ tha thun, lãi sut nƠy không thay đi dù lãi sut th
trng có bin đng mnh và bin đng nhiu ln. Ri ro do thay đi lãi sut c
đnh tác đng đng thi lên c các mc tài sn và ngun vn ca ngân hàng. Có hai
kh nng có th xy ra:
 Kh nng th nht là khi lng ca các khon mc tài sn vi lãi sut c
đnh ln hn khi lng ca các khon mc ngun vn vi lãi sut c đnh.
Khi lãi sut th trng tng lên thì lƣi sut ca phn ngun vn vi lãi sut
bin đi (nhng s dng vi lãi sut c đnh) cng s tng lên theo. Chi phí
ngun vn tng nhng lƣi sut thu t s dng vn li không tng, dn đn
gim kt qu kinh doanh ca ngơn hƠng. Ngc li, khi lãi sut th trng
gim thì ngân hàng li có thêm li nhun do gia tng chênh lch lãi sut đu
ra - đu vào.
 Kh nng th hai là khi lng ca các khon mc ngun vn vi lãi sut c
đnh ln hn khi lng ca các khon mc tài sn vi lãi sut c đnh.
Trong trng hp này, ngân hàng li có li khi lãi sut th trng tng vƠ

chu ri ro khi lãi sut th trng gim.
Nh vy, trong c hai trng hp, khi có bin đng lãi sut th trng thì s
có thay đi chênh lch lãi sut. Phn chênh lch khi lng ca các khon mc tài
sn và ngun vn vi lãi sut c đnh có quy mô càng ln thì nh hng đn kt qu
kinh doanh càng nhiu.
Ri ro thay đi lãi sut bin đi:
Ri ro thay đi lãi sut bin đi xy ra khi lãi sut ca các khon mc trong
tài sn (s dng vn) và lãi sut ca các khon mc ng ngun vn không th thay
đi đng thi v thi đim vƠ đng nht v mc thay đi ca lãi sut th trng. Nói
cách khác, khi lãi sut th trng thay đi thì đu có s co giãn v lãi sut ca các
khon mc  bên tài sn cng nh bên ngun vn, nhng s co giãn này li không
đng thi trong cùng khong thi gian và không cùng c mc đ co giãn vi lãi sut
th trng. iu đó, mt mt có th đem li cho ngân hàng mt c hi chênh lch
10



lãi sut đu ra ậ đu vào ln hn, nhng mt khác cng có th đem li cho ngân
hàng ri ro gim thu cho chênh lch lãi sut đu ra ậ đu vào b thu hp li.
V mt lý thuyt, s tht s lỦ tng nu ngân hàng luôn cân bng đc khi
lng các khon mc ngun vn và s dng vn vi lãi sut c đnh (vƠ đng thi
cng cơn bng đc các khon mc có lãi sut bin đi). Nh th, ngân hàng s
luôn đm bo n đnh chênh lch lãi sut đu ra ậ đu vào và không b ri ro lãi
sut. Nhng trong thc t, cng tng t nh v k hn ca tài sn và ngun vn,
thng rt khó có đc s tng xng đng nht. Vì vy, các ngơn hƠng thng
mi cn nhn bit đc ri ro này và có nhng bin pháp qun lý ri ro lãi sut phù
hp đ tránh nh hng xu đn kt qu kinh doanh do b gim thu, thm chí thua
l t các nghip v ngân hàng ph thuc vào lãi sut.
1.2.3 Nhng nguyên nhân ch yu dn ri ro lãi sut
1.2.3.1 S không phù hp v k hn ca ngun và tài sn:

Các tài sn và ngun ca ngân hàng có k hn khác nhau. Khi gn chúng vi
lãi sut, các ngơn hƠng quan tơm đn k hn đt lƣi. Cn c vào k hn khon vay
mà ngân hàng có k hn đt li lãi sut cho phù hp. T đó ngơn hƠng s chia tài
sn và ngun vn thành loi nhy cm vi lãi sut và loi kém nhy cm vi lãi
sut. Tài sn và ngun nhy cm vi lãi sut là loi mà s d nhanh chóng chuyn
sang lãi sut mi khi lãi sut th trng thay đi. Ví d nh: loi có k hn đt lãi
giá di 12 tháng nh tƠi sn và ngun ngn hn, tài sn và ngun trung hn, dài
hn có thi gian đáo hn di 12 tháng,
S không phù hp v k hn ca ngun và tài sn đc đo bng khe h lãi
sut:
Khe h lãi sut = Tài sn nhy cm lãi sut - Ngun nhy cm lãi sut
Ngân hàng có khe h dng nu tài sn nhy cm ln hn ngun nhy cm
ngha lƠ k hn huy đng dƠi hn s dng và có khe h âm nu tài sn nhy cm
nh hn ngun nhy cm ngha lƠ k hn huy đng nh hn s dng.
S khác bit v k hn và k hn đt lãi là tt yu và ngân hàng khó có th
duy trì mt s phù hp tuyt đi v k hn gia ngun và các loi tài sn khác nhau
11



trong mi thi k do k hn thng do ngi đi vay vƠ ngi gi tin quyt đnh.
K hn đt lãi thì b tác đng bi d đoán v s bin đng lãi sut trong tng lai
ca ngân hàng và ca khách hàng. Khác hàng mun chn lãi sut c đnh trong
trong sut hp đng đ tính toán trc chi phí ca d án, trong khi đó thì ngơn hƠng
có xu hng chia nh k hn đ hn ch ri ro.
1.2.3.2 S thay đi ca lãi sut th trng khác vi d kin ca ngân hàng:
Quan h cung- cu v tín dng trên th trng thng xuyên thay đi, do đó
lãi sut th trng cng thay đi theo. Ngân hàng rt khó kim soát mc đ và xu
hng bin đng ca nó.
Nu ngân hàng duy trì khe h lãi sut dng thì s tng gim v chênh lch

lãi sut t l thun vi s tng gim lãi sut trên th trng liên ngơn hƠng. Ngc
li, nu ngân hàng duy trì khe h lãi sut âm thì s t l nghch.
Ngân hàng ch có th phn ng điu chnh hot đng ca mình theo s bin
đng lãi sut đ đt đc mc tiêu mong mun kinh doanh hiu qu nht.
1.2.3.3 Ngân hàng s dng lãi sut c đnh trong các hp đng:
Trong sut mt thi gian dƠi trc đơy các ngơn hƠng thng mi Vit Nam
s dng ch đ lãi sut c đnh theo quy đnh ca Ngơn hƠng NhƠ Nc.Các d án
cho vay trung và dài hn thng chim t trng ln trong c cu cho vay ca Ngân
hƠng thng mi, mà hu ht nhng d án cho vay này li áp dng mc lãi sut c
đnh do các ch đu t mun tính đc trc chi phí ca d án đ có th xác đnh
đc dòng tin ng tng lai vƠ tính đc hiu qu ca d án. Cng nh vy, phn
ln nhng ngi gi tit kim cng yêu cu lãi sut c đnh đ phòng nga ri ro.
Khi lãi sut th trng thay đi thì nhng hp đng này có th đem li ri ro cho
ngân hàng và khách hàng.
1.2.4 ng ca ri ro lãi sut trong hong kinh doanh NHTM
Ri ro s gây tn tht v tài sn cho ngân hàng: mt vn khi cho vay, gia
tng chi phí hot đng, gim sút li nhun, gim sút giá tr tài sn; khin ngân hàng
thua l, phá sn, s nh hng đn nhng khách hàng gi tin cng nh khách hƠng
vay tin, làm gim nim tin ca công chúng vào h thng ngân hàng. T đó có
12



th làm nn kinh t suy thoái, giá c tng, sc mua gim, tht nghip, s kéo theo
s sp đ ca h thng ngơn hƠng trong nc, trong khu vc. Ngoài ra, ri ro lãi
sut cng nh hng đn nn kinh t th gii trong điu kin hi nhp và toàn cu
hóa kinh t th gii hin nay.
1.3 
1.3.1 Mc tiêu ca qun tr ri ro lãi sut
Mc tiêu quan trng trong hot đng qun lý ri ro lãi sut là bo v thu

nhp d kin  mc tng đi n đnh bt chp s thay đi ca lãi sut.  đt
đc mc tiêu này, ngân hàng phi duy trì t l thu nhp lãi cn biên (NIM) c
đnh. ơy lƠ h s giúp cho ngân hàng d báo trc kh nng sinh lƣi ca ngân
hàng thông qua vic kim soát cht ch tài sn sinh li và tìm kim nhng ngun
vn có chi phí thp nht. H s này cho thy nu chi phí huy đng vn tng nhanh
hn lƣi thu t cho vay vƠ đu t hoc lãi thu t cho vay vƠ đu t gim nhanh hn
chi phí huy đng vn s làm cho thu nhp lãi biên b thu hp li, ri ro lãi sut s
ln.
1.3.2 Quy trình qun tr ri ro lãi sut
Quy trình qun tr ri ro lãi sut là mt quá trình gn vi vic qun tr tài sn
n - tài sn có, và phi bao gm các bc sau:
 Xác đnh ri ro (Nhn dng) : lƠ giai đon ngân hàng d đoán s bin đng
ca lãi sut và nhn bit chiu hng nh hng ca lãi sut đi vi ngân
hàng.
 o lng ri ro (ánh giá): S dng các mô hình đ đnh lng ri ro lãi
sut. Các mô hình NH thng s dng: Mô hình k hn đn hn, mô hình
đnh giá li và mô hình thi lng.
 Giám sát ri ro lãi sut ( Kim soát): gm các chin lc sau:
 Né tránh/ T b (Avoidance)/Elimination
 Gim thiu (Reduction)
 Ngn nga (Prevention)
 Chuyn giao (Transfer)