GIẢI PHÁP LẬP VÀ TRÌNH BÀY BÁO CÁO TÀI CHÍNH KHI GIẢ ĐỊNH HOẠT ĐỘNG LIÊN TỤC BỊ VI PHẠM TẠI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ

B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. H CHÍ MINH

NGUYN THÁI TOÀN


GII PHÁP LP VÀ TRÌNH BÀY BÁO CÁO
TÀI CHÍNH KHI GI NH HOTăNG LIÊN
TC B VI PHM TI VIT NAM


LUNăVNăTHC S KINH T






TP. H CHÍ MINH - NMă2014


B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. H CHÍ MINH

NGUYN THÁI TOÀN

GII PHÁP LP VÀ TRÌNH BÀY BÁO CÁO
TÀI CHÍNH KHI GI NH HOTăNG LIÊN
TC B VI PHM TI VIT NAM

Chuyên ngành: K toán
Mã s: 60340301

LUNăVNăTHC S KINH T

NGIăHNG DN KHOA HC:
PGS.TS. VẪăVNăNH


TP. H CHÍ MINH - NMă2014




LIăCAMăOAN
Tôi xin cam đoan lun vn thc s kinh t: "Gii pháp lp và trình bày Báo
cáo tài chính khi gi đnh hotăđng liên tc b vi phm" là công trình nghiên cu
khoa hc ca tôi vi s c vn ca PGS.TS. Võ Vn Nh. Lun vn này cha đc ai
công b di bt k hình thc nào. Tt c các ngun tài liu tham kho đã đc công
b đy đ.
TP.HCM, ngày tháng nm
Tác gi


Nguyn Thái Toàn

MC LC

TRANG PH BÌA
LIăCAMăOAN
MC LC
DANH MC CÁC T VIT TT
DANH MC CÁC BNG
PHN M U 1
1 Tính cp thit caăđ tài 1
2 Tng quan các vnăđ liênăquanăđnăđ tƠiăđưăđc công b 2
3 Mc tiêu nghiên cu và câu hi nghiên cu 4
3.1 Mc tiêu nghiên cu 4
3.2 Câu hi nghiên cu 4
4 iătng và Phm vi nghiên cu 5
4.1 i tng nghiên cu 5
4.2 Phm vi nghiên cu 5
5 Phngăphápănghiênăcu 5
6 Nhngăđim miăvƠăđóngăgópăcaăđ tài 6
6.1 Nhng đim mi 6
6.2 óng góp v khoa hc và thc tin ca đ tài 6
6.2.1 óng góp v khoa hc 6
6.2.2 óng góp v thc tin 6
7 Kt cu lunăvn 6
CHNGă I:ă TNG QUAN V BÁO CÁO TÀI CHÍNH KHI GI NH
HOTăNG LIÊN TC B VI PHM 7
1.1 Mt s vnăđ chung v Báo cáo tài chính 7
1.1.1 Khái nim Báo cáo tài chính 7
1.1.2 Mc đích và đi tng s dng Báo cáo tài chính 7
1.1.2.1 Mc đích ca Báo cáo tài chính 7
Trang

1.1.2.2 i tng s dng Báo cáo tài chính 8
1.1.3 Các đc đim cht lng ca Báo cáo tài chính 8
1.1.4 Các c s đ lp Báo cáo tài chính 10
1.2 Gi đnh hotăđng liên tc 12
1.2.1 Hot đng liên tc 12
1.2.1.1 nh ngha gi đnh hot đng liên tc 12
1.2.1.2 Trách nhim xem xét gi đnh hot đng liên tc. 13
1.2.2 Gi đnh hot đng liên tc b vi phm 13
1.2.2.1 Các du hiu nh hng đn gi đnh hot đng liên tc 13
1.2.2.2 Nguyên nhân dn đn gi đnh hot đng liên tc b vi phm. 14
1.2.2.3 Báo cáo tài chính khi gi đnh hot đng liên tc b vi phm 15
1.3 Quyăđnh v Báo cáo tài chính khi gi đnh hotăđng liên tc b vi phm
caăIASB,ăUS.GAAPăvƠăđnhăhng cho Vit Nam 16
1.3.1 Chun mc k toán quc t ca IASB 16
1.3.1.1 Chun mc IAS 1-Trình bày BCTC 16
1.3.1.2 Chun mc IAS 10-Các s kin phát sinh sau niên đ k toán 16
1.3.2 Nguyên tc k toán M (US. GAAP) 16
1.3.2.1 K toán theo c s thanh lý (liquidation basis of accounting) 16
1.3.2.2 Công b nhng điu không chc chn v gi đnh hot đng liên tc 25
1.3.3 nh hng cho Vit Nam 28
KT LUNăCHNGă1 29
CHNGăII:ăTHC TRNG LP VÀ TRÌNH BÀY BÁO CÁO TÀI CHÍNH
KHI GI NH HOTăNG LIÊN TC B VI PHM TI VIT NAM 32
2.1 Cácăquyăđnh pháp lý v phá sn, gii th doanh nghip ti Vit Nam 32
2.1.1 Lut doanh nghip 32
2.1.1.1 Các trng hp gii th theo Lut doanh nghip 2005 32

2.1.1.2 Quy trình gii th doanh nghip theo Lut doanh nghip nm 2005 - 33
2.1.2 Lut phá sn 35
2.1.2.1 Quy đnh v phá sn doanh nghip ca Lut phá sn nm 2004 35
2.1.2.2 Quy trình phá sn doanh nghip theo Lut phá sn 2004 35




2.1.3 So sánh chm dt hot đng ca doanh nghip theo Lut phá sn 2004 và
Lut doanh nghip 2005 37
2.1.3.1 Nhng đim ging nhau 38
2.1.3.2 Nhng đim khác nhau 38
2.1.4 Quy đnh ca Lut thu 40
2.2 Cácăquyăđnh ca k toán, kimătoánăliênăquanăđn gi đnh hotăđng liên
tc và gi đnh hotăđng liên tc b vi phm 41
2.2.1 Quy đnh ca k toán 41
2.2.1.1 Lut k toán 41
2.2.1.2 Mt s ni dung có liên quan đn vic lp và trình bày BCTC khi gi
đnh HLT b vi phm ca các chun mc k toán 42
2.2.1.3 So sánh quy đnh v Báo cáo tài chính khi gi đnh hot đng liên tc
b vi phm ca Vit Nam vi US. GAAP và IAS 44
2.2.2 Chun mc kim toán 570-Hot đng liên tc 48
2.2.2.1 nh ngha v gi đnh hot đng liên tc 48
2.2.2.2 Trách nhim trong vic đánh giá kh nng hot đng liên tc 48
2.2.2.3 Các s kin có th dn đn nghi ng đáng k v gi đnh hot đng liên
tc 50
2.2.2.4 Gi đnh hot đng liên tc là phù hp nhng có yu t không chc
chn trng yu 52
2.2.2.5 Báo cáo kim toán khi gi đnh hot đng liên tc là không phù hp 53
2.3 Kho sát tình hình lp và trình bày Báo cáo tài chính khi gi đnh hotăđng

liên tc b vi phm ti Vit Nam 54
2.3.1 Mc tiêu kho sát 54
2.3.2 i tng kho sát 54
2.3.3 Ni dung và phng pháp kho sát 54
2.3.4 Kt qu kho sát 55
2.3.5 Kt lun v kt qu kho sát 59
2.4 ánhăgiáătìnhăhìnhălp và trình bày Báo cáo tài chính khi gi đnh hotăđng
liên tc b vi phm ti Vit Nam 61




2.4.1 Nhng thun li 61
2.4.2 Nhng khó khn và hn ch 61
2.4.3 Nguyên nhân 62
KT LUNăCHNG 2 63
CHNGă III:ă GII PHÁP VÀ KIN NGH CHO VIC LP VÀ TRÌNH
BÀY BÁO CÁO TÀI CHÍNH KHI GI NH HOTăNG LIÊN TC B VI
PHM TI VIT NAM 65
3.1 QuanăđimăvƠăđnhăhng hoàn thin v lp và trình bày Báo cáo tài chính
khi gi đnh hotăđng liên tc b vi phm ti Vit Nam 65
3.1.1 Quan đim hoàn thin 65
3.1.2 nh hng hoàn thin 67
3.1.2.1 Giai đon trc mt (t nay đn nm 2020) 67
3.1.2.2 Giai đon lâu dài (t nm 2020 tr đi) 69
3.2 Gii pháp lp và trình bày BCTC khi gi đnhăHLTăb vi phm 69
3.2.1 Gii pháp liên quan đn các Lut chi phi hot đng doanh nghip 70
3.2.2 Gii pháp liên quan đn k toán và kim toán 73
3.2.2.1 Lut k toán 74
3.2.2.2 Chun mc k toán và kim toán 74

3.2.2.3 Ch đ k toán 83
3.3 Mt s kin ngh khác 83
3.3.1 Quc Hi 83
3.3.2 B Tài Chính 83
3.3.3 Hi ngh nghip K Toán và Hi ngh nghip Kim Toán 84
3.3.4 Doanh nghip 85
3.3.5 Các c s đào to 85
KT LUNăCHNGă3 86
KT LUN CHUNG 87
DANH MC TÀI LIU THAM KHO
PH LC




DANH MC CÁC T VIT TT

Phn Ting Vit

BCTC Báo cáo tài chính
HLT Hot đng liên tc
KTV Kim toán viên
VAA Hi K toán và Kim toán Vit Nam
VACPA Hi kim toán viên hành ngh Vit Nam
VAS Chun mc k toán Vit Nam
XHCN Xã hi ch ngha
Phn Ting Anh

ASC Accounting Standard Codification
H thng hoá chun mc k toán

ASU Accounting Standard Update
Cp nht chun mc k toán
FASB Financial Accounting Standards Board
Hi đng k toán tài chính Hoa K
IAS International Accounting Standard
Chun mc k toán quc t
IASB International Accounting Standards Board
Hi đng chun mc k toán quc t
SEC Securities & Exchange Commission
U Ban Chng Khoán M
US.GAAP US Generally accepted accounting principles
Nguyên tc k toán đc tha nhn chung ca Hoa K





DANH MC CÁC BNG


Bng 1.1: Ghi nhn các khon mc k toán khi áp dng c s k toán thanh lý 22
Bng 2.1: Nhng đim khác nhau gia gii th và phá sn doanh nghip 38
Bng 2.2: So sánh quy đnh v BCTC khi gi đnh HLT b vi phm ca VAS vi
US. GAAP và IAS 45
Bng 3.1: Mu Báo cáo tài sn thun khi thanh lý 80
Bng 3.2: Mu Báo cáo bin đng tài sn thun khi thanh lý 81
Trang
1

PHN M U
1 Tính cp thit caăđ tài
Hin nay, khi mà tình hình kinh t ca Vit Nam nói riêng và th gii nói
chung là có nhiu bin đng phc tp. Cuc khng hong tài chính nm 2008 n ra 
M và hu qu là khng hong kinh t lan đn nhiu quc gia trên th gii đã làm
cho nn kinh t th gii ri vào bt n nghiêm trng. Bng chng là n công tng
cao ngoài tm kim soát  khu vc đng tin chung châu Âu và M hay tình trng
phá sn, gii th ca hàng lot doanh nghip  nhiu quc gia dn đn t l tht
nghip ngày càng tng cao.
Không nm ngoài s tác đng đó, Vit Nam cng đang gánh chu nhng khó
khn v kinh t rt ln khi mà GDP nm 2012 ch tng 5,03%, nm 2013 là 5,42%.
Cùng vi đó là hàng lot doanh nghip phá sn, gii th và chm dt hot đng.
Theo c tính ca Tng cc thng kê thì trong nm 2013 có 60.737 doanh nghip
gii th hoc chm dt hot đng
1
. Tuy nhiên, con s này s không có du hiu gim
trong các nm sau. Khi mà sc cu ca nn kinh t còn yu và cha thc s có mt
cú huých đ ly li đà tng trng.
Trc tình hình nh th thì liu Báo cáo tài chính (BCTC) đc lp theo gi
đnh hot đng liên tc (HLT) ca nhng doanh nghip mà sp phá sn, gii th và
chm dt hot đng có còn hu ích cho ngi s dng?
K toán là mt công c cc k quan trng trong vic phn ánh sc kho tài
chính ca mt doanh nghip. Sn phm cui cùng ca k toán chính là thông tin v
tình hình tài chính ca mt doanh nghip hay mt t chc. Các thông tin này đc c
th hoá và trình bày trong BCTC. Tuy nhiên, BCTC nh th nào đ phn ánh xác
thc v tình hình hot đng kinh doanh ca mt doanh nghip hay đáp ng đc
nhng yêu cu khác ca ngi s dng li là mt vn đ không h đn gin. Hin
nay, khi mà có nhiu quan đim v BCTC thì các vn đ này ngày càng tr nên phc
tp. Chính vì th đã có nhiu d án ca các t chc k toán ra đi nhm tho lun và

1
Tng cc Thng Kê-Thông cáo báo chí Tình hình kinh t - xã hi nm 2013
2



cung cp các hng dn v lp và trình bày BCTC. Mc tiêu là đ cung cp các
hng dn thc hành c th v BCTC và đm bo tính thng nht.
So vi các quy đnh v BCTC ca quc t thì h thng k toán hng dn v
lp và trình bày BCTC ca Vit Nam vn còn khong cách ln. Chng hn nh khi
lp BCTC thì on 4 ca Chun mc s 1- Chun mc chung có quy đnh v nguyên
tc HLT nh sau: "Báo cáo tài chính phi đc lp trên c s gi đnh là doanh
nghip đang hot đng liên tc và s tip tc hot đng kinh doanh bình thng
trong tng lai gn, ngha là doanh nghip không có ý đnh cng nh không buc
phi ngng hot đng hoc phi thu hp đáng k quy mô hot đng ca mình.
Trng hp thc t khác vi gi đnh hot đng liên tc thì báo cáo tài chính phi
lp theo mt c s khác và phi gii thích c s đã s dng đ lp báo cáo tài
chính".
Tuy nhiên, hin nay hoàn toàn không có quy đnh và hng dn c th nào cho
vic lp và trình bày BCTC trong trng hp mà gi đnh HLT b vi phm. Cho
nên rt khó khn cho nhng ngi làm k toán, kim toán hay các nhà nghiên cu k
toán Bên cnh đó, BCTC theo c s HLT s không còn tht s hu ích cho các
đi tng s dng nh là các nhà đu t, nhà qun lý ca doanh nghip, các ch n
Vì vy, vic đ ra "gii pháp lp và trình bày báo cáo tài chính trong
trng hp gi đnh hotăđng liên tc b vi phm ti Vit Nam" là ht sc cn
thit. Không nhng là c s đ đnh hng cho các thc hành k toán mà còn nâng
cao tính hu ích ca BCTC, góp phn hi nhp vi xu hng k toán th gii và
gim s khác bit trong thc hành k toán.

2 Tng quan các vnăđ liên quanăđnăđ tƠiăđưăđc công b
 Th gii:
Trên th gii có ít nghiên cu v lp và trình bày BCTC khi gi đnh HLT b
vi phm và các nghiên cu thng tp trung vào đánh giá gi đnh HLT nh là
nghiên cu: "Tính hiu qu ca nhng mô hình d đoán thanh lý và phá sn đi vi
vic đánh giá gi đnh hot đng liên tc", (Nirosh Kuruppu et al, 2003).
Nghiên cu này phát trin mô hình d đoán thanh lý t mu là 135 công ty
đc niêm yt trên sàn chng khoán New zealand. ây là quc gia mà Lut phá sn
3



đc đnh hng bi ch n. ng thi kim tra tính hiu qu ca mô hình d đoán
thanh lý này so vi mô hình d đoán phá sn ca Altman mà trc đây đc xem là
mt công c hu hiu trong vic đánh giá gi đnh HLT  nhng quc gia có Lut
phá sn đc đnh hng bi con n nh là M. Kt qu nghiên cu cho thy mô
hình d đoán thanh lý cho kt qu chính xác hn mô hình d đoán phá sn trong vic
phân bit gia công ty b thanh lý và nhng công ty đang tip tc hot đng. Nghiên
cu cng ch ra rng nhng mô hình d đoán phá sn trc đây là không thích hp
đ đánh giá gi đnh HLT  nhng quc gia mà Lut phá sn đc đnh hng theo
ch n. Nhng kt qu này s giúp ích cho kim toán viên (KTV) trong vic la
chn các mô hình d đoán đ đánh giá gi đnh HLT ca khách hàng.
 Vit Nam
Hin nay,  Vit Nam cha có nghiên cu nào v lp và trình bày BCTC khi
gi đnh HLT b vi phm. Tuy nhiên, có 2 nghiên cu k toán liên quan gn là:
"K toán đi vi doanh nghip gii th", Nguyn Phú Giang (2009): c đng
trên tp chí k toán s 77. Bài báo này đã đa ra hng dn cách ghi nhn các nghip
v phát sinh trong quá trình thanh lý nh: thanh lý TSC, thanh lý HTK, thu hi n,
chi phí gii th và bút toán phân chia vn cho ch s hu khi kt thúc quá trình thanh
lý.

"K toán áp dng cho doanh nghip phc hi sau phá sn  M và bài hc kinh
nghim cho Vit Nam", Nguyn Hu Quy nm (2013). Nghiên cu này đã phân tích
v k toán cho các doanh nghip phc hi hot đng kinh doanh sau phá sn và s t
chc li đ tip tc HLT. C th là vn dng hng dn ASC 852-T chc li ca
US.GAAP cho các doanh nghip phá sn theo Chng 11 ca Lut Phá sn M và
đ xut nhng gii pháp, kin ngh cho vic vn dng hng dn này ti Vit Nam.
Tóm li, các nghiên cu trên có liên quan đn gi đnh HLT. Tuy nhiên ch
dng li  vic hoàn thin mô hình d đoán phá sn đ to thun li cho vic đánh
giá gi đnh HLT nh nghiên cu ca Nirosh Kuruppu et al, (2003); hng dn ghi
nhn các nghip v c bn khi doanh nghip gii th ca Nguyn Phú Giang (2009)
và bàn v vic áp dng chính sách k toán mi cho các doanh nghip phc hi sau
phá sn nh nghiên cu ca Nguyn Hu Quy nm (2013) mà cha nghiên cu v
4



vic lp và trình bày BCTC ca các doanh nghip vi phm gi đnh HLT, c th là
nhng doanh nghip phá sn, gii th và chm dt hot đng.
3 Mc tiêu nghiên cu và câu hi nghiên cu
3.1 Mc tiêu nghiên cu
 Mc tiêu nghiên cu chung:
a ra các gii pháp hoàn thin vic lp và trình bày BCTC khi gi đnh HLT
b vi phm ti Vit Nam.
 Mc tiêu nghiên cu c th:
Th nht, là h thng hoá các vn đ v BCTC và quy đnh ca quc t v gi
đnh HLT b vi phm cng nh BCTC trong trng hp gi đnh HLT b vi
phm.
Th hai, tìm hiu các quy đnh liên quan đn phá sn, gii th và chm dt hot
đng  Vit Nam. ng thi đánh giá tình hình lp và trình bày BCTC khi gi đnh
HLT b vi phm ti Vit Nam cng nh tham kho ý kin ca các chuyên gia v

gii pháp hoàn thin.
Th ba, so sánh quy đnh lp và trình bày BCTC khi gi đnh HLT b vi phm
ti Vit Nam vi các thông l quc t đ tìm ra s khác bit.
Th t, đ xut các gii pháp đ khc phc nhng hn ch hin ti và phng
hng đ vn dng quy đnh ca quc t v lp và trình bày BCTC khi gi đnh
HLT b vi phm ti Vit Nam.
3.2 Câu hi nghiên cu
 tài tp trung vào vic gii quyt các câu hi nghiên cu nh sau:
 Các vn đ liên quan đn BCTC, các nguyên nhân nh hng đn gi đnh HLT
và BCTC lp theo c s nào khi gi đnh HLT b vi phm. Các quy đnh ca
quc t v BCTC khi gi đnh HLT b vi phm là gì?
 Các quy đnh pháp lý, quy đnh ca thu, k toán, kim toán v phá sn, gii th
và chm dt hot đng là gì?. Thc trng lp và trình bày BCTC khi gi đnh
HLT b vi phm ti Vit Nam nh th nào?
5



 So vi các quy đnh v lp và trình bày BCTC khi gi đnh HLT b vi phm ca
IAS và US.GAAP thì quy đnh lp và trình bày BCTC khi gi đnh HLT b vi
phm ca Vit Nam có gì khác bit?
 Nhng gii pháp nào là cn thit cho vic lp và trình bày BCTC khi gi đnh
HLT b vi phm ti Vit Nam và nhng đnh hng cho vic vn dng thông l
quc t là gì?
4 iătng và Phm vi nghiên cu
4.1 iătng nghiên cu
i tng nghiên cu ca lun vn là k toán v lp và trình bày BCTC ca các
doanh nghip phá sn, gii th và chm dt hot đng.
4.2 Phm vi nghiên cu
 Gi đnh HLT b vi phm có rt nhiu trng hp nh: hp nht kinh doanh; sáp

nhp; tái cu trúc; gii th, phá sn và chm dt hot đng Tuy nhiên, lun vn
ch tp trung nghiên cu đi vi trng hp mà doanh nghip phá sn, gii th và
chm dt hot đng. Các doanh nghip không thuc lnh vc hành chính s
nghip, ngân hàng, chng khoán và bo him.
 Phm vi không gian: Vit Nam
 Phm vi thi gian: Nm 2014
5 Phngăphápănghiênăcu
 tài s dng phng pháp đnh tính, thông qua vic tng hp và phân tích
các vn đ v BCTC; quy đnh ca quc t v gi đnh HLT và BCTC khi gi đnh
HLT b vi phm. Bên cnh đó là các quy đnh pháp lý liên quan đn gii th, phá
sn và chm dt hot đng cng nh các chun mc k toán, kim toán v lp và
trình bày BCTC khi gi đnh HLT b vi phm ti Vit Nam.
Ngoài ra, đ tài còn s dng bng câu hi đ kho sát v nhng hn ch, bt
cp liên quan đn lp và trình bày BCTC khi gi đnh HLT b vi phm cng nh
tham kho ý kin ca các chuyên gia đ đa ra gii pháp hoàn thin. T đó đánh giá
kt qu kho sát v lp và trình bày BCTC khi gi đnh HLT b vi phm ca các
đi tng liên quan bng phng pháp thng kê, mô t và phân tích kt qu kho sát,
6



so sánh vi các quy đnh hin hành đ tìm ra các hn ch nhm đ ra gii pháp hoàn
thin.
6 Nhngăđim mi và đóngăgóp caăđ tài
6.1 Nhngăđim mi
 C th hoá các quy đnh pháp lý liên quan đn phá sn, gii th và chm dt hot
đng ca doanh nghip  Vit Nam. Kho sát và đánh giá v nhng bt cp liên
quan đn lp và trình bày BCTC khi gi đnh HLT v vi phm.
 a ra các gii pháp nhm hoàn thin công tác lp và trình bày BCTC ti Vit
Nam cng nh nhng đnh hng cho vic áp dng thông l quc t  Vit Nam.

6.2 óngăgópăv khoa hc và thc tin caăđ tài
6.2.1 óngăgópăv khoa hc
 H thng hoá các quy đnh k toán ca quc t và Vit Nam v BCTC khi gi
đnh hot đng liên tc b vi phm.
 Tng hp các vn đ liên quan đn gi đnh HLT b vi phm và BCTC cho
trng hp này, da theo chun mc k toán quc t (IAS) và Nguyên tc k toán
ca M (US. GAAP).
6.2.2 óngăgópăv thc tin
Lun vn đa ra nhng gii pháp nhm hoàn hin các quy đnh v lp và trình
bày BCTC khi gi đnh HLT b vi phm ti Vit Nam cng nh nhng đnh hng
cho vic áp dng thông l quc t ti Vit Nam.
7 Kt cu lunăvn: gmă3ăchng
Chng 1: Tng quan v báo cáo tài chính khi gi đnh hot đng liên tc b vi
phm.
Chng 2: Thc trng v lp và trình bày báo cáo tài chính khi gi đnh hot
đng liên tc b vi phm ti Vit Nam.
Chng 3: Gii pháp và kin ngh cho vic lp và trình bày báo cáo tài chính
khi gi đnh hot đng liên tc b vi phm  Vit Nam.



7



CHNGăI: TNG QUAN V BÁO CÁO TÀI CHÍNH KHI
GI NH HOTăNG LIÊN TC B VI PHM
1.1 Mt s vnăđ chung v Báo cáo tài chính
1.1.1 Khái nim Báo cáo tài chính
on 9 ca Chun mc k toán quc t IAS1 đã đa ra khái nim v BCTC

nh sau: BCTC là mt s trình bày có cu trúc v tình hình tài chính và kt qu tài
chính ca mt doanh nghip. Mc tiêu ca BCTC là cung cp các thông tin v tình
hình tài chính, kt qu tài chính và các lung tin ca doanh nghip, đáp ng yêu cu
ca s đông nhng ngi s dng trong vic đa ra các quyt đnh kinh t. BCTC
cng cho thy trách nhim qun lý ca ban giám đc đi vi các ngun lc đc
giao phó cho h.
 đáp ng mc tiêu này thì BCTC s cung cp các thông tin v: tài sn; n
phi tr; vn ch s hu; thu nhp và chi phí, bao gm lãi và l; vn góp ca ch s
hu và phân phi cho ch s hu; dòng tin. Các thông tin này cùng vi nhng
thông tin khác trong thuyt minh BCTC giúp cho các đi tng s dng BCTC trong
vic d đoán các dòng tin tng lai ca doanh nghip, đc bit là vic tính toán thi
gian và s chc chn ca các dòng tin.
1.1.2 McăđíchăvƠăđiătng s dng Báo cáo tài chính
1.1.2.1 Mcăđíchăca Báo cáo tài chính
Mc đích ca BCTC là mt trong nhng vn đ quan trng trong vic cu
thành khuôn mu lý thuyt k toán. Chính vì th vn đ này sm đc trình bày
trong khuôn mu lý thuyt ca 2 t chc hàng đu v k toán là Hi đng chun mc
k toán quc t (IASB) và Hi đng chun mc k toán tài chính Hoa H (FASB).
Hai t chc này đã tham gia mt d án chung nhm tho lun và tin ti hi t
các vn đ k toán t nm 2004. n tháng 9 nm 2010 thì d án hi t v khuôn
mu lý thuyt ca IASB và FASB đã hoàn thành giai đon A trong 8 giai đon. Theo
đó, mc đích ca BCTC đc 2 t chc này xác đnh là: "đ cung cp thông tin tài
chính v doanh nghip báo cáo mà hu ích cho nhng nhà đu t, ngi cho vay và
các ch n khác hin hu và tim nng trong vic ra quyt đnh v vic cung cp các
8



ngun lc cho doanh nghip. Nhng quyt đnh này bao gm mua, bán hoc nm gi
các công c n và vn, và cung cp hoc thu hi các khon cho vay hoc các dng

tín dng khác".
1.1.2.2 iătng s dng Báo cáo tài chính
Có rt nhiu đi tng s dng BCTC. Nu nh FASB cho rng đi tng s
dng thông tin ch yu là nhà đu t và ch n hin hu/tim nng thì IASB li lit
kê rt nhiu đi tng s dng BCTC. ó là nhà đu t và nhà t vn ca h; ch n
và nhà cung cp; nhân viên và đi din ca h; khách hàng; nhà nc và c quan hu
quan; công chúng. Các đi tng mà BCTC phc v có th đc gi chung là các
bên liên quan. Có nhiu phân loi v đi tng s dng BCTC nh là ngi s dng
trc tip và gián tip (Riahi-Belkaoui, 2004); nhà qun lý và các bên liên quan
(Sterling, 1970); nhà qun lý hin hu và tim nng (Edwards & Bell, 1961).
i vi mi nhóm đi tng thì li quan tâm BCTC  mt khía cnh khác
nhau, ph thuc vào mc đích s dng thông tin ca tng đi tng (Xem ph lc
I). Cho nên BCTC không th đáp ng đc thông tin ca tt c các đi tng này.
Do đó, cn phi xác đnh ai là đi tng u tiên mà BCTC s phc v.  có đc
quan đim chung v vn đ này thì d án hi t Khuôn mu lý thuyt ca IASB và
FASB đã thng nht đi tng s dng BCTC là các nhà đu t, ngi cho vay và
các ch n khác hin hu/tim nng.
1.1.3 Cácăđcăđim chtălng ca Báo cáo tài chính
Theo khuôn mu lý thuyt v BCTC nm 2010 ca IASB thì thông tin ca
BCTC mà đc xem là hu ích thì phi hi đ 2 yu t gm: thích hp và trình bày
trung thc.

Thích hp (Relevance): Thông tin đc xem là thích hp khi nó có th to ra s
khác bit trong quyt đnh ca ngi s dng BCTC.  to ra s khác bit trong
quyt đnh thì thông tin s có giá tr d đoán; xác thc hoc c hai.
 Giá tr d đoán (Predictive value): Thông tin tài chính đc xem là có giá tr
d đoán nu có th đc s dng đ d đoán kt qu trong tng lai bi ngi
s dng BCTC.
9

 Xác thc (Confirmatory value): Thông tin tài chính có giá tr xác thc nu
cung cp các thông tin phn hi (xác thc hoc thay đi) v các đánh giá trc
đó.
 Trng yu (Materiality): Trng yu cng là mt khía cnh ca tính thích hp
mà nó tùy thuc vào tính cht và mc đ ca khon mc đc đ cp. Vì vy,
IASB không xác đnh mt ngng đnh lng thng nht cho trng yu hay đa
ra trc nhng gì có th là trng yu. Thông tin đc xem là trng yu nu vic
b sót hay làm sai lch thông tin đó có th làm nh hng ti quyt đnh ca
ngi s dng thông tin tài chính v đn v báo cáo.

Trình bày trung thc (Faithful representation): Thông tin đc coi là trung
thc thì phi đáp ng 3 tính cht là: đy đ, trung lp và không có sai sót
 y đ (Complete): Phn nh đy đ các thông tin cn thit cho ngi đc hiu
đc hin tng kinh t, bao gm các din gii cn thit. i vi mt s khon
mc, thông tin đy đ cng đòi hi có s gii thích các s kin quan trng v
cht lng và tính cht ca khon mc, các yu t và điu kin nh hng đn
bn cht ca khon mc.
 Trung lp (Neutral): Thông tin trung lp khi không có s thiên v trong vic la
chn hoc trình bày, không b thiên lch nhm đt đn mt kt qu đnh trc
hay chu nh hng ca mt thái đ cá bit.
 Không có sai sót (Free from error): Không sai sót có ngha là không có s b
sót trong vic mô t hin tng và quá trình đc dùng đ cung cp các thông tin
báo cáo đc la chn và đc áp dng là không có sai sót. Không sai sót không
có ngha là hoàn toàn chính xác trong tt c các khía cnh.
Ngoài 2 đc tính c bn là thích hp và trình bày trung thc đc nêu trên thì
còn có các đc tính đnh tính góp phn làm tng tính hu ích ca thông tin trên
BCTC là: có th so sánh, có th kim chng, kp thi và d hiu.


Có th so sánh (Comparability): Ngi s dng BCTC quyt đnh la chn
nhiu phng án. Do đó, thông tin v đn v báo cáo s hu ích hn nu có th so
sánh các thông tin tng t vi đn v khác hoc các thông tin tng t ca đn v
gia các k và các thi đim khác nhau.
10




Có th kim chng (Verifiability): Kim chng giúp đm bo cho nhng ngi
s dng BCTC là thông tin v giao dch kinh t đc trình bày trung thc và đúng
mc đích. Kim chng đc có ngha là nhng ngi s dng BCTC có kin thc
và đc lp khác nhau có th nht trí rng mt mô t c th là đáng tin cy.

Kp thi (Timeliness): Kp thi ngha là thông tin luôn sn có đ giúp nhng
ngi s dng BCTC kp đa ra các quyt đnh. Thông thng, thông tin c thì s
kém hu ích hn. Tuy nhiên, mt s thông tin có th vn hu ích lâu sau khi kt
thúc k báo cáo, bi vì ngi s dng cn các thông tin đ xác đnh và đánh giá
xu hng phát trin.

Có th hiu (Understandability): Có th hiu là vic thông tin đc phân loi và
trình bày đc trng mt cách rõ ràng và chính xác. BCTC đc trình bày cho
ngi s dng là nhng ngi có kin thc nht đnh v kinh doanh và hot đng
kinh t cng nh có kh nng nht đnh trong đánh giá và phân tích thông tin.
Mt s hin tng vn nó đã phc tp và rt khó đ có th d hiu. Vic loi
tr nhng hin tng này ra khi BCTC có th làm cho thông tin d hiu hn. Tuy
nhiên, điu này làm cho báo cáo tr nên không đy đ và do đó, có th gây hiu
nhm.
1.1.4 Cácăcăs đ lp Báo cáo tài chính
 Căs dn tích (Accrual basis): Khi áp dng k toán dn tích thì các nghip v

kinh t đc ghi nhn khi chúng phát sinh, ch không cn c vào thi đim thc t
thu tin hoc chi tin. C th là:

Doanh thu đc ghi nhn khi li ích và ri ro gn lin vi quyn s hu ca
ngi bán chuyn cho bên mua, không phi khi ngi bán đã nhn tin thanh
toán ca ngi mua hàng.

Chi phí đc ghi nhn khi hàng hoá hay dch v đc tiêu th, không phi ti
thi đim mà chi tin đ thanh toán cho vic s dng hàng hoá, dch v này.
BCTC đc lp theo c s dn tích cung cp thông tin v các giao dch quá
kh và các ngun lc tng lai. C th là ngun lc đi vào doanh nghip (khi khách
hàng thanh toán tin) và ngun lc đi ra khi doanh nghip (doanh nghip thanh toán
cho các nhà cung cp). Chính vì th mà thông tin ca BCTC đc lp theo c s dn
11



tích s rt hu ích cho vic ra quyt đnh. Trong BCTC thì bng Báo cáo kt qu hot
đng kinh doanh đc lp theo c s dn tích.
 Hotă đng liên tc (Going concern basis): BCTC theo c c dn tích s s
dng mt gi đnh ht sc quan trng, đó là gi đnh HLT. ây cng là mt gi
đnh c bn trong lý thuyt k toán và đc quy đnh trong khuôn mu lý thuyt k
toán ca IASB và FASB. Theo gi đnh này thì BCTC đc lp theo gi đnh là
doanh nghip s tip tc hot đng trong mt tng lai có th nhìn thy đc (tng
lai gn).
 Că s tin (Cash basis): C s này đc xem là đi lp vi c s dn tích.
Trong BCTC thì ch có Lu chuyn tin t đc lp theo c s tin. C s này thì
không phc tp, vì ch ghi nhn giao dch kinh t theo thc thu và thc chi. C th là:

Doanh thu bán hàng đc ghi nhn khi mà ngi bán nhn đ tin bán hàng, đi

vi trng hp bán chu thì vic ghi nhn doanh thu đc trì hoãn cho đn khi
thu đc tin.

Hàng hoá, dch v đc mua s đc ghi nhn khi mà ngi mua thanh toán tin
ch không đc ghi nhn vào thi đim mua.

Vic mua mt tài sn vn đc xem nh là có mt dòng tin ra ti thi đim mà
tin đc thanh toán. Sau đó không cn thc hin điu chnh nào vi khu hao
bi vì không nh hng đn s d tin ca doanh nghip.
 Căs khác vi căs hotăđng liên tc (Break-up basis).
Mc dù, BCTC đc lp theo gi đnh là doanh nghip s hot đng liên tc.
Tuy nhiên, trong thc t thì không doanh nghip nào là có thi gian hot đng vô
hn. Vì mt lý do nào đó thì doanh nghip s chm dt hot đng trong tng lai.
Khi đó thì BCTC đc lp theo gi đnh HLT s tht s không còn hu ích cho đi
đa s ngi s dng.
Chính vì th, s có c s lp BCTC khác ra đi đ thay th cho gi đnh HLT.
C s này đc s dng vi tên gi không chính thc là c s khác vi gi đnh hot
đng liên tc (break-up basis). c hiu là c s đ lp BCTC khi mà mt doanh
nghip vi phm gi đnh HLT và kh nng s chm dt hot đng là sp xy ra.
12



Trong khuôn mu lý thuyt ca IASB hay các chun mc k toán ca quc t
và Vit Nam có đ cp đn trng hp mà mt doanh nghip phi lp BCTC theo
mt c s khác vi gi đnh HLT. Tuy nhiên, c s k toán c th đó là gì thì
không đc trình bày c th, cng nh ít có hng dn cho vic lp BCTC theo c
s này. Chính vì th, mt s ít x lý v mt k toán thng đc s dng trong
trng hp này là:


Phân loi tài sn và n phi tr: tt c tài sn và n phi tr dài hn đc phân
loi thành ngn hn, vì khung thi gian hot đng ca doanh nghip s chm dt
hot đng trong tng lai là ngn hn so vi mt doanh nghip hot đng liên tc.
 nh giá tài sn: tài sn đc đnh giá theo s tin có th thu đc khi bán. Do đó
giá tr ca tài sn có th s thp hn giá tr s sách đc nm gi theo mô hình k
toán giá gc.
1.2 Gi đnh hot đng liên tc
1.2.1 Hotăđng liên tc
1.2.1.1 nhănghaăgi đnh hotăđng liên tc
Theo Khuôn mu lý thuyt k toán ca IASB thì ga đnh HLT đc đnh
ngha nh sau: "Báo cáo tài chính phi đc lp trên c s gi đnh là đn v đang
hot đng liên tc và s tip tc hot đng trong tng lai gn. Theo gi đnh này
đn v không có ý đnh cng nh không cn phi thanh lý hoc phi thu hp phn
ln quy mô hot đng ca mình. Nu gi đnh hot đng liên tc không đc đáp
ng thì báo cáo tài chính phi đc lp trên mt c s khác và phi thuyt minh rõ
c s đã s dng đ lp báo cáo tài chính".
nh ngha trên đc s dng và chp nhn rng rãi  hu ht tt c các h
thng k toán trên th gii. Tuy nhiên, các khuôn mu lý thuyt đã phát hành ca
FASB thì không nêu rõ đnh ngha v gi đnh HLT. i vi d tho v gi đnh
HLT đc phát hành vào ngày 9 tháng 10 nm 2008 thì trong đon 3 ca d tho
đã đ cp đn gi đnh HLT là: "Khi lp BCTC nhà qun lý s đánh giá kh nng
tip tc hot đng liên tc ca đn v báo cáo. Mt doanh nghip nên lp BCTC theo
c s HLT tr khi nhà qun lý có d đnh thanh lý doanh nghip hoc dng hot
13



đng". n thi đim hin ti thì d tho này vn cha có hiu lc nhng so vi đnh
ngha ca IASB thì đnh ngha này cng không khác bit gì v ý ngha.
1.2.1.2 Trách nhim xem xét gi đnh hotăđng liên tc.

Theo IAS 1- Trình bày BCTC thì trách nhim trong vic xem xét v gi đnh
HLT khi lp BCTC ca mt doanh nghip đc quy đnh là trách nhim ca nhà
qun lý (Ban giám đc hoc ngi đng đu) ca doanh nghip đó.
i vi US.GAAP hin hành thì cng yêu cu c th nhà qun lý phi đánh giá
gi đnh HLT khi lp BCTC nm hoc BCTC gia niên đ. iu này đã đc quy
đnh bi ASC 205-40 vi ni dung là "Công b nhng vn đ không chc chn v
gi đnh HLT" đc phát hành chính thc vào ngày 27/8/2014.
i vi Chun mc k toán Vit Nam s 21- Trình bày BCTC thì ban giám đc
ca doanh nghip đc quy đnh là đi tng đánh giá kh nng tip tc hot đng
trong tng lai ca doanh nghip mình.
iu này chng t vai trò ht sc quan trng ca Ban giám đc doanh nghip
đi vi vic lp BCTC. Trách nhim đánh giá v kh nng hot đng trong tng lai
đc gán cho h bi vì h là đi tng có quyn lc cao nht trong doanh nghip và
s nhn thc rõ đc tình hình kinh doanh, phng hng hot đng dài hn ca
chính doanh nghip mình. Tuy nhiên, đây cng là mt c hi tt cho các hành vi che
đy nhm làm đp BCTC khi mà vic đánh giá kh nng HLT vn còn da vào
nhiu yu t xét đoán ch quan và thiu nhng hng dn c th nên tính thn trng
và đc lp rt có th s không đc coi trng đúng mc khi đánh giá gi đnh HLT.
1.2.2 Gi đnh hotăđng liên tc b vi phm
1.2.2.1 Các du hiu nhăhngăđn gi đnh hotăđng liên tc
 có th nhn bit đc v tình hình hot đng kinh doanh ca mt doanh
nghip hay nhng khó khn thc s mà doanh nghip này đang phi tri qua thì cn
phi xem xét nhiu s kin. òi hi ngi phân tích phi có s hiu bit nht đnh v
hot đng ca doanh nghip c vi mô và v mô. Bên cnh đó thì còn phi s dng
nhiu xét đoán, đánh giá. Sau đây là mt s du hiu thng đc dùng đ xem xét
kh nng hot đng liên tc ca mt doanh nghip:
 Lung tin hot đng kinh doanh b âm.
14

 Không có kh nng thanh toán các khon n khi đn hn.
 Doanh nghip có kt qu kinh doanh thua l kéo dài.
 N phi tr chim t trng cao hn vn ch s hu trong tng ngun vn.
 Thay đi các nhân s cp cao nh: ch tch hi đng qun tr, tng giám đc, k
toán trng
 B nh hng đáng k ca các quy đnh pháp lý, chính sách Nhà nc.
Nhng du hiu đc nêu trên là nhng du hiu c bn, d nhn thy. Th
nhng, vic đánh giá mt doanh nghip có hot đng liên tc trong tng lng lai
gn hay không là mt thách thc không h nh cho chính Ban giám đc, các đi
tng s dng BCTC và nhng ngi làm công tác kim tra BCTC vì s tn ti ca
nhng s kin, điu kin mà không th nhn din và đo lng đc.
1.2.2.2 Nguyên nhân dnăđn gi đnh hotăđng liên tc b vi phm.
Mt doanh nghip đc thành lp nhm phc v cho mt mc đích nào đó ca
ch doanh nghip, chng hn nh: mc đích li nhun hay phi li nhun. Tuy nhiên,
đn mt lúc nào đó thì vic chm dt hot đng ca doanh nghip là s xy ra. Có rt
nhiu nguyên nhân dn đn vic chm dt hot đng ca mt doanh nghip và có th
phân loi nguyên nhân chm dt hot đng ca mt doanh nghip thành 2 nhóm:
 Nhóm nguyên nhân mang tính t nguyn:
 Doanh nghip gii th và chm dt hotăđng khi kt thúc thi gian hot
đngăđưăđcă xácă đnh ti ngày thành lp: Nhng doanh nghip hot đng
thuc trng hp này thng là nhng doanh nghip đc thành lp cho các
mc tiêu đc bit, chng hn nh các doanh nghip liên doanh trong các lnh vc
xây dng, du khí, ô tô Khi kt thúc thi gian hot đng mà đã đc kí kt
gia các bên liên doanh thì doanh nghip liên doanh s gii th theo biên bn
tho thun gia các bên có liên quan.
 Mcăđíchăhotăđng ca doanh nghip không còn phù hp: ây cng là mt
trong nhng trng hp mà gii th doanh nghip mang tính t nguyn. iu
này xy ra khi nhà qun lý (ch doanh nghip) quyt đnh theo đui mt mc
tiêu hoc mt chin lc kinh doanh mi. Cho nên vic duy trì doanh nghip

15



hin thi là không còn có ý ngha đi vi h. Do đó, h s gii th doanh nghip
đ theo đui chin lc kinh doanh mi.
 Nhóm nguyên nhân mang tính bt buc:
 Doanh nghip khóăkhnăv tài chính: ây là mt nguyên nhân khá ph bin,
đc bit là trong thi k kinh t khng hong. Doanh nghip mà ri vào trng
hp này thì s gp nhiu khó khn trong vic thanh toán các khon n ti hn
cng nh vic huy đng vn. Hu qu là s ri vào tình trng phá sn, gii th và
chm dt hot đng.
 CácănhƠăđuăt,ăc đôngărút vn: Khi mc đích đu t vn ca các c đông và
nhà đu t thay đi, chn hn vì mong mun có t sut sinh li cao hn hin ti
thì các đi tng này s thoái vn khi doanh nghip mà h đã đu t. Khi đó,
doanh nghip s gii th và chm dt hot đng vì không đ ngun lc đ tip
tc hot đng kinh doanh.
 Gii th theoăquyăđnh ca pháp lut: Nguyên nhân này xy ra khi mà doanh
nghip không đ vn điu l, s lng thành viên hay b tc giy phép kinh
doanh.
1.2.2.3 Báo cáo tài chính khi gi đnh hotăđng liên tc b vi phm
Khi mt doanh nghip ri vào tình trng là gi đnh HLT b vi phm thì kh
nng mà doanh nghip thanh lý và chm dt hot đng vnh vin là s xy ra. Cho
nên, doanh nghip s không còn đc coi là HLT khi mà vic thanh lý là sp xy
ra
2
. Do đó, BCTC s có ý ngha hn nu đc lp theo c s thanh lý. Hn na,
BCTC s không còn đúng và gây hiu nhm cho ngi s dng nu vn đc lp và
trình bày theo gi đnh HLT và BCTC theo c s thanh lý s phn ánh chính xác
hn tình hình tài chính ca đn v.

3

i vi ngi ch doanh nghip thì điu mà h quan tâm khi đó không phi là
li nhun đc to ra trong tng lai na mà thay vào đó là tài sn mà h có đc
sau khi kt thúc quá trình thanh lý tài sn đ tr n là bao nhiêu. Còn các đi tng
bên ngoài mà có li ích trc tip vi doanh nghip nh là các ch n thì h li quan


2
Footnote of Statement of Position 93-3, Rescission of Accounting Principles Board Statements
3
SEC Financial Reporting Release 607.02, Uncertainty About an Entity’s Continued Existence
16



tâm đn k hoch gii quyt các khon n hay kh nng thanh toán n ca doanh
nghip. Chính vì mc đích s dng BCTC ca các đi tng này thay đi nên đ
BCTC tht s hu ích thì phi đáp ng đc thông tin mà các đi tng s dng tht
s quan tâm. Do đó lý thuyt v BCTC theo c s HLT s không còn hiu qu, nên
vic xây dng mt lý thuyt mi cho trng hp mà gi đnh HLT b vi phm là
mt vn đ mang tính cp thit.
1.3 Quyăđnh v Báo cáo tài chính khi gi đnh hotăđng liên tc b vi phm
ca IASB, US.GAAP và đnhăhng cho Vit Nam
1.3.1 Chun mc k toán quc t ca IASB
1.3.1.1 Chun mc IAS 1-Trình bày BCTC
Chun mc k toán quc t IAS 1 đã trình bày v gi đnh HLT vi đnh
ngha nh đã nêu  mc 1.2.1.1 và đã đ cp đn vic lp BCTC theo mt c s khác
khi mà gi đnh HLT không còn phù hp. Th nhng, c s đ lp BCTC cho
trng hp này là c s nào thì IAS 1 không trình bày. Cho nên có th xem đây là

mt khong trng ln trong khuôn mu lý thuyt k toán ca IASB.
1.3.1.2 Chun mc IAS 10-Các s kinăphátăsinhăsauăniênăđ k toán
IAS 10 yêu cu mt doanh nghip không đc lp BCTC theo gi đnh HLT
nu các s kin phát sinh sau ngày kt thúc k k toán cho thy gi đnh HLT
không còn phù hp. C th là, sau ngày kt thúc k k toán nm mà kt qu kinh
doanh và tình hình tài chính ca doanh nghip st gim và xét thy gi đnh HLT
không còn phù hp thì phi thc hin thay đi c bn v c s k toán ch không
phi tin hành các điu chnh cho c s k toán đc ghi nhn ban đu.
Bn cht ca yêu cu trên là khi mà tình hình hot đng ca doanh nghip st
gim và gi đnh HLT có du hiu vi phm thì BCTC phi đc lp theo mt c s
k toán khác ch không phi theo c s k toán liên tc. Tuy nhiên, ging nh IAS 1
thì Chun mc IAS 10 cng không quy đnh rõ ràng c s k toán mà các doanh
nghip s dùng đ lp BCTC khi gi đnh HLT b vi phm là gì.
1.3.2 Nguyên tc k toán M (US. GAAP).
1.3.2.1 K toánătheoăcăs thanh lý (liquidation basis of accounting)