Hệ thống kiểm soát nội bộ tại công ty TNHH URC Việt Nam - Thực trạng và giải pháp hoàn thiện Luận văn thạc sĩ 2014

BăGIÁOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTHĨNHăPHăHăCHệăMINH

LểăTHăBOăNH

H THNG KIM SOÁT NI B TI
CÔNG TY TNHH URC VIT NAM ậ
THC TRNG VÀ GII PHÁP HOÀN
THIN


LUNăVNăTHCăSăKINHăT


TP. HCM ậ Nmă2014






BăGIÁOăDCăVĨăĨO TO
TRNGăIăHCăKINHăTăTHĨNHăPHăHăCHệăMINH

LểăTHăBOăNH

H THNG KIM SOÁT NI B TI
CÔNG TY TNHH URC VIT NAM ậ

THC TRNG VÀ GII PHÁP HOÀN
THIN
CHUYểNăNGĨNH:ăKăTOÁN
MĩăS:ă60343031

LUNăVNăTHCăSăKINHăT
NGIăHNGăDNăKHOAăHC:ăPGS.TSăVẪăVNăNH
TP. HCM ậ Nmă2014




LIăCAMăOAN
TôiăxinăcamăđoanăđătƠiănghiênăcuăắH THNG KIM SOÁT NI
B TI CÔNG TY TNHH URC VIT NAM - THC TRNG VÀ GII
PHÁP HOÀN THIN”ălƠăcaăriêngătôi,ădi s hng dn ca PGS.TS Võ
VnăNh.ăơyălƠăđ tài lunăvnăthcăsăkinhăt, chuyên ngành K toán. Lun
vnănƠyăchaăđc ai công b di bt c hình thc nào.







MC LC
TRANG PH BÌA
LIăCAMăOAN
MC LC
DANH MC CH VIT TT

DANH MCăCÁCăSă
PHN M U 1
1. Tính cp thit caăđ tài 1
2. Các nghiên cu có liên quan 2
2.1 Nhng bài báo, nghiên cu khoa hc 2
2.2 Nhng lunăvnăthcăs,ătinăsătrongănhngănmăgnăđơy 2
3. Mc tiêu nghiên cu 3
4.ăiătng nghiên cu và phm vi nghiên cu 4
5.ăPhngăphápănghiênăcu 4
6. Nhngăđóngăgópămi caăđ tài 4
7. Kt cuăđ tài 5
CHNGă1:ăTNG QUAN V H THNG KIM SOÁT NI B 6
1.1 Lch s raăđi và phát trin ca h thng kim soát ni b 6
1.1.1 Lch s raăđi và phát trin ca h thng kim soát ni b 6
1.1.2 Khái nim h thng kim soát ni b 9
1.2 Các thành phn ca h thng kim soát ni b theo COSO 1992 10




1.2.1ăMôiătrng kim soát 10
1.2.2ăánhăgiáări ro 14
1.2.3 Các hotăđng kim soát 16
1.2.4 Thông tin và truyn thông 19
1.2.5 Giám sát 22
1.3 Gii thiu COSO 2013 23
1.3.1 Lí do cp nht COSO 2013 23
1.3.2 Nhng nguyên tc trong COSO 2013 24
1.4 Trách nhim caăcácăđiătngăcóăliênăquanăđn kim soát ni b 25
1.4.1 Hiăđng qun tr 26

1.4.2ăBanăgiámăđc 26
1.4.3 Kim soát viên ni b 27
1.4.4 Nhân viên 27
1.4.5ăCácăđiătng khác  bên ngoài 27
1.5 Vai trò ca h thng kim soát ni b 28
1.5.1 Bo v tài sn ca doanh nghip 28
1.5.2 Giúp doanh nghip qun lí hotăđng kinh doanh hiu qu 28
1.5.3ăm bo cung cpăthôngătinăđángătinăcy 28
1.5.4 Gim thiu nhng ri ro, sai sót 29
1.6 Nhng hn ch tim tàng ca h thng kim soát ni b 29




1.7 Bài hc kinh nghim t cácăđn v t chc trong vic xây dng và hoàn
thin h thng kim soát ni b 30
KT LUNăCHNGă1 32
CHNGă2:ăTHC TRNG V H THNG KIM SOÁT NI B TI
CÔNG TY TNHH URC VIT NAM 33
2.1 Tng quan v công ty TNHH URC Vit Nam 33
2.1.1 Lch s hình thành và phát trin ca công ty 33
2.1.1.1 Lch s hình thành 33
2.1.1.2 Quá trình phát trin ca công ty 34
2.1.1.3 Chcănngăậ nhim v 35
2.1.2ăcăđim hotăđng ca công ty 36
2.1.3 T chc thông tin và báo cáo k toán 37
2.2 Thc trng v h thng kim soát ni b ti công ty TNHH URC Vit Nam 37
2.2.1 McătiêuăvƠăphngăphápăkho sát 37
2.2.2 Kt qu kho sát thc t v h thng KSNB ti công ty TNHH URC Vit Nam
38

2.2.2.1 Môi trng kim soát 38
2.2.2.1.1 Tính chính trc và giá tr đoăđc 38
2.2.2.1.2ăChínhăsáchănngăs vƠăđm bo v nngălc 39
2.2.2.1.3 Hiăđng qun tr và y ban kim toán 40
2.2.2.1.4 Trit lí qunălíăvƠăphongăcáchăđiu hành 41




2.2.2.1.5ăCăcu t chc và vicăphơnăđnh quyn hn, trách nhim 41
2.2.2.2ăánhăgiáări ro 42
2.2.2.2.1ăXácăđnh các mc tiêu caăđnăv 42
2.2.2.2.2 Nhn dng ri ro 43
2.2.2.2.3ăPhơnătíchăvƠăđánhăgiáări ro 43
2.2.2.3 Các hotăđng kim soát 44
2.2.2.4 Thông tin và truyn thông 49
2.2.2.5 Giám sát 50
2.3ăánhăgiáăh thng kim soát ni b công ty TNHH URC Vit Nam 51
2.3.1ăánhăgiáăchung 51
2.3.2ăánhăgiáătng b phn cu thành h thng kim soát ni b 51
2.3.2.1ăMôiătrng kim soát 51
2.3.2.2ăánhăgiáări ro 53
2.3.2.3 Hotăđng kim soát 53
2.3.2.4 Thông tin và truyn thông 55
2.3.2.5 Giám sát 56
KT LUNăCHNGă2 57
CHNGă3:ăMT S GIIăPHÁPă HOÀN THIN H THNG KIM SOÁT
NI B TI CÔNG TY TNHH URC VIT NAM 58
3.1ăQuanăđim v hoàn thin h thng kim soát ni b ti công ty TNHH URC
Vit Nam 58

3.2 Nhng gii pháp nhm hoàn thin h thng kim soát ni b ti công ty 59
3.2.1 Gii pháp hoàn thinămôiătrng kim soát 59
3.2.2 Gii pháp hoàn thinăđánhăgiáări ro 61
3.2.3 Gii pháp hoàn thin hotăđng kim soát 62
3.2.4 Gii pháp hoàn thin thông tin truyn thông 69
3.2.5 Gii pháp hoàn thin giám sát 71
3.3 Mt s kin ngh nhm hoàn thin h thng kim soát ni b 72
3.3.1 Kin ngh viăbanăgiámăđc 72
3.3.2 Kin ngh đi vi các phòng ban 74
KT LUNăCHNGă3 75
KT LUN CHUNG 76
TÀI LIU THAM KHO
PH LC












DANH MC CÁC CH VIT TT

I. TING ANH
AICPA: The American Institute of Certified Public Accountants ( Hip hi k toán
viên công chng M)
CoBiT: Control Objectives for Information and Related Technology (Mô hình qun
lí công ngh thông tin theo tiêu chun)
COSO: The Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission
(U ban các t chc bo tr)
ERMă:ăEnterpriseăRiskăManagementă(Qunălíăriăroădoanhănghip)
IAS: International Accounting Standards (Chun mc k toán quc t)
ISACA:ăInformationăSystemsăAudităandăControlăAssociationă(HipăhiăqunălíăvƠă
kimătoánăhăthngăthôngătin)
ITGI:ăTheăInformationătechnologyăGovernanceăInstituteă(Vinăqunătrăcôngănghă
thông tin)
SAP: Statement on Auditing Procedures (Báo cáo các th tc kim toán)
SAS: Statement on Auditing Standards (Báo cáo các chun mc kim toán)
II. TING VIT
BCTC: Báo cáo tài chính
KSNB: Kim soát ni b











DANH MCăSă

Hìnhă2.1ăSăđ t chc công ty Ph lcăchngă2
Hình 2.2 Săđ t chc phòng k toán Ph lcăchngă2
Hình 2.3 Quy trình thc hin tr tin ca k toán thanh toán hàng xut ậ nhp trang 46
Hình 2.4 Quy trình thc hin thu tin ca k toán thanh toán hàng xut ậ nhp trang 48
Hình 3.1 Quy trình thc hin tr tin ca k toán thanh toán hàng xut ậ nhp
(tác gi đ ngh) trang 66
Hình 3.2 Quy trình thc hin thu tin ca k toán thanh toán hàng xut ậ nhp
(tác gi đ ngh) trang 68










1

PHN M U
1. Tính cp thit caăđ tài
 bt c côngătyăthngămi nào, kim soát ni b luôn có tm quan trng
đc bit giúp công ty kim soát tt hotăđng caămìnhăđm bo s phát trin bn
vng.
Mt h thng ni b vng mnhăđangălƠămt nhu cu bc thit, mt công c
tiăuăđ xácăđnh s an toàn ca ngun vnăđuăt,ăxácăđnh hiu qu điu hành
caăbanăđiu hành doanh nghipăcngănhăkp thi nm bt hiu qu hotăđng ca
doanh nghip.

Vic thit lp và hoàn thin h thng kim soát ni b trong doanh nghip
ngƠyăcƠngăđc chú trng, nht là ti các doanh nghip có vn đuătănc ngoài.
Các doanh nghipănƠyăđangăngƠyăcƠngăcóăđóng góp cao v doanh thu và li nhun
cho công ty m  nc ngoài. Là mt doanh nghip hotăđng trong ngành thc
phm,ă nc gii khát, công ty TNHH URC Vit Nam thuc tpă đoƠnă Philipines
Universal Robin Corp đangăchu áp lc cnh tranh rt ln t các doanh nghip trong
ngành Tân HipăPhát,ăVinamilk,ăMasan,ăVnhăHo,ầăđc bit là nhng tpăđoƠnăđaă
qucăgiaănhătpăđoƠnăCoca-Cola, Pepsi, Nestlé, Liwayway.
 tài ắHoàn thin h thng ki

m soát ni b ti Công ty TNHH URC
Vit Nam” đc tôi chn làm lun vn tt nghip cao hc vì tôi nhn thyăđc
tm quan tr

ng c

a h th

ng kim soát ni b trong công tác điu hành qu

n lý
và v

i mong mu

n tìm hi

u lý lun v kim soát ni b,
đ
ánh giá thc trng h

thng kim soát ni b ti Công ty TNHH URC Vit Nam nhm
đ
ra các gii
pháp đ hoàn thi

n, nâng cao tính hu hi

u và hiu qu c

a h thng kim soát
ni b, góp ph

n giúp công ty tháo g nhngăkhóăkhnă hin tiăvƠăđtăđc các
mc tiêu k hoch phát trin trongătngălai.



2


2. Các nghiên cu có liên quan
2.1 Nhng bài báo, nghiên cu khoa hc
- Evaluating and Improving Internal Control in Organizations, 2012.
Published by IFAC (International Federation of Accountants) (Tm dch:
ánhăgiáăvƠăci thin kim soát ni b trong các t chc)
Bài báo nêu lên vai trò ca h thng KSNB; trình bày nhngă tiêuă chíăđ
đánhăgiáăvà phát trin h thngăKSNBănh giúp t chcăđtăđc mcătiêu;ăxácăđnh
vai trò, trách nhim ca cá nhân, t chc;ăthúcăđy phát trinăvnăhoá t chc;ăđm
boănngălc;ăcáchăđi phó vi ri ro, truynăthôngăthngăxuyên;ăgiámăsátăvƠăđánhă
giá;ătngăcng tính minh bch và trách nhim gii trình. ng thi,ăđaăraănhng

hng dnăđ ng dng nhng nguyên tc trên vào t chc.
- Scott Thompson, Demand Media; 2013. What happens When the
Internal Controls Break Down in a Company?, Chron newspaper #1 in 2013
(Tm dch:ăiu gì xy ra nu các kim soát ni b trong mt công ty mt tác
dng?)
Bài báo nêu lên nhngătácăđng xu và nhăhng dây chuyn đnătoƠnăđnă
v khi h thng KSNB mt tác dng. Nêu ra nhng dn chng c th trongătrng
hp h thng KSNB nhăhng xuăđn mc tiêu hotăđng hiu qu, mc tiêu báo
cáo tài chính và mc tiêu tuân th, t đóăđaăraămt s hng gii quyt.
2.2 Nhng lunăvnăthcăs,ătinăsătrongănhngănmăgnăđơy
- Bùi Th Minh Hi, 2011. H thng KSNB trong các doanh nghip may
mc Vit Nam, Lun án tinăs,ăTrngăđi hc Kinh t quc dân.
LunăánăđƣătrìnhăbƠyănhng lí lun chung v h thngăKSNB,ăđcăđim ca
ngành may nhăhngănhăth nƠoăđn h thng KSNB.
Phân tích thc trng h thng KSNB trong các doanh nghip may mc Vit
Nam thông qua bng kho sát, phng vn;ă đánhă giáăuă đimă đtă đc và lí gii
nguyên nhân ca nhng hn ch.
ng thi,ăđaăraănhngăphng hng, gii pháp, kin ngh đ hoàn thin
h thng KSNB ti các doanh nghip may mc Vit Nam.
3


- Nguyn Th Kim Tuyn, 2012. Hoàn thin h thng kim soát ni b
ti các doanh nghip ch bin xut khu thu sn  tnh Bình nh, Lunăvnă
thcăs.ăTrng đi hc Kinh t TP.HCM.
H th
ng hóa căs lý lu

n v


h thng KSNB
theo COSO 1992
ánh giá đc thc trng h thng KSNB ti các doanh nghip xut
khu thu sn  tnhăBìnhănh thông qua b
ng câu h

i kh

o sát, quan sát, ph

ng
vn.

aă raă nhng gii pháp nhm hoàn thin h thng KSNB ti các doanh
nghip ch bin xut khu thu sn  tnhăBìnhănh, có nhng kin ngh đi vi
doanh nghip,ăđi vi b Nông nghip và Phát trin Nông thôn, kin ngh đi vi
B Tài chính.
- inhăThy Ngân Trang, 2007. Hoàn thin h thng kim soát ni b
ti công ty Nuplex Resins Vit Nam, Lunăvnăthcăs.ăTrngăđi hc kinh t
TP.HCM
LunăvnăđƣătrìnhăbƠyăcăs lí lun v h thng KSNB theo COSO 1992,
kim soát ni b trong x lí d liuăđin t.
Phân tích thc trng v h thng KSNB ti công ty Nuplex Resins Vit
Nam, phân tích sâu th tc kim soát chu trình mua hàng ậ thanh toán, chu trình bán
hàng ậ thu tin và chu trình sn xut.
Hìnhă thƠnhă đnhă hng hoàn thin h thng KSNB ti công ty Nuplex
Resins Vit Nam, đaăraăgii pháp c th nhm hoàn thin chu trình mua hàng ậ
thanh toán, chu trình bán hàng ậ thu tin và chu trình sn xut.
3. Mc tiêu nghiên cu
Tìm hiuăvƠăđánhăgiáăh thng KSNB ca công ty TNHH URC Vit Nam là

công ty hotăđng trongălnhăvc thc phm,ănc gii khát. Nhn din và phân tích
các yu t nhăhngăđn h thng KSNB ca công ty, nguyên nhân nhăhngăđn
các yu t đó.  ra các bin pháp nhm nâng cao tính hu hiu và hiu qu ca h
thng KSNB ti công ty, giúp công ty khc phc nhngăkhóăkhnăhin ti và đ ra
nhng bin pháp phù hp đ công ty ngày càng phát trin.
4


4. iătng nghiên cu và phm vi nghiên cu
Do hn ch v thi gian và ngun lcănênăđ tài ch tp trung ch yu vào
các thành phn ca h thng KSNB và hotăđng k toán thanh toán hàng xut ậ
nhp trong công ty. Tác gi tin hành kho sát bng bng câu hi, phng vn các
trng phòng ban, tr lí tngăgiámăđc và nhân viên liên quan v h thng KSNB
ti công ty URC  BìnhăDng,ăkhôngăthc hin nghiên cu cho chi nhánh ti Hà
Ni và Qung Ngãi.
T nhng thông tin thu thpăđc và căs lí thuyt v h thng kim soát
ni b, tác gi s phân tích thc trng, tin hành đánhăgiáăh thng KSNB ti công
ty,ăđng thi đ xut các bin pháp, kin ngh đ hoàn thin h thng KSNB.
5. Phngăpháp nghiên cu
 tài s dngăphngăphápănghiênăcuăđnh tính, c th là thu thp d liu
săcp bng bng câu hi v h thngăKSNBăđ kho sát thc trng h thng KSNB
ti công ty, quan sát các hotăđng thc tin caăbanălƣnhăđo, nhân viên trong công
ty, công tác phi hp gia cá nhân và các b phn vi nhau.
Thu thp thông tin, d liu th cp t báo chí, tp chí chuyên ngành k toán-
kim toán, kinh t hc, nhng báo cáo khoa hc, giáo trình ngành k toán- kim
toán, nhng website có uy tín trên Internet. Bên cnhăđó,ăđ tài còn da vào thông
tin ni b ca công ty.
T đó,ăsoăsánhăđi chiu và thng kê mô t các d liuăđ đaăraănhng
nhnăxét,ăđánhăgiáăv thc trng h thng KSNB tiăcôngăty.ăng thi,ăđ xut
nhng gii pháp nhm hoàn thin h thng KSNB.

6. Nhngăđóngăgópămi caăđ tài
- Cung cp nhng nét mi v h thng KSNB theo COSO 2013.
- Phân tích thc trng và đ ra nhng kin ngh, gii pháp nhm hoàn
thin h thng KSNB ti công ty TNHH URC Vit Nam. Các quy trình hotăđng
ca k toán thanh toán hàng xut-nhp đc thit lpăđyăđ, khoa hc,ăcóăsăđ điă
kèmăgiúpăngiăđc d hiu và d vn dng.

5


7. Kt cuăđ tài
Ngoài phn m đu và kt lun chung, đ tài gm nhng phn sau:
Chngă1: Tng quan v h thng kim soát ni b
Chngă 2: Thc trng v h thng kim soát ni b ti công ty TNHH
URC Vit Nam
Chngă3: Mt s kin ngh, gii pháp nhm hoàn thin h thng kim soát
ni b ti công ty TNHH URC Vit Nam

6


CHNGă1: TNG QUAN V H THNG KIM SOÁT NI B
1.1 Lch s raăđi và phát trin ca h thng kim soát ni b
1.1.1 Lch s raăđi và phát trin ca h thng kim soát ni b
Trên th gii, thut ng ắkim soát ni b”ăđƣăraăđi t thi c xa.ă Ai
Cp và Hi Lp c đi,ănhƠănc có hai b máy chính quyn hotăđng song song,
mt chu trách nhim thu thu và b máy còn li chu trách nhim giám sát b máy
kia. <en.wikipedia.org>ă[Accessedă30ăAugustă2014].ăQuaăhƠngăngƠnănmătn ti và
phát trin,ăắkim soát ni b”ăđƣădn tr nên ph bin, ghi nhnătrongăcácăvnăbn
và phát trin thành mt h thng lí lun v vnăđ kim soát trong t chc.ăc
bit, t sau v gianălnătƠiăchínhăăCôngătyăWorldcomăvƠăEnronă(M)ănhngănmă
2000-2001 và să raă điă caălută Sarbanes-OxleyăcaăMă - quyă đnhă cácăcôngă tyă
niêmăytătrênăthătrngăchngăkhoánăMăphiăbáoăcáoăvăhiuăquăcaăhăthngă
KSNB công ty nmă2002, thăhinăcácăvnăđăliênăquanăđnăkimătoánămtăcáchă
toƠnădin. Vìăvy,ăhăthngăKSNB khôngăchăđánhăgiáăcác báo cáo tài chính, phát
hinăcácăyuăkémăcaăhăthngăqunălỦămƠăcònăđánhăgiáăcácăriăro nhăhngăcă
trong và ngoài công ty.
NhngăgiaiăđonăphátătrinăcaăhăthngăKSNBăđcătrìnhăbƠyănhăsau:
a. Giaiăđonăsăkhai
HăthngăKSNBăchăyuăthiênăvăcácăhotăđngăkătoán,ănhăboăvătină
(1900),ăboăvăcácătƠiăsnă(1929),ăđmăboăcácăsăliuăkătoán chính xác (1936),
hiuăquăqunălíătheoăhngăkhoaăhcădoăHipăhiăkătoánăviênăcôngăchngăHoaăKì
(AICPA)ănmă1949, giăđăanătoƠnăcaătƠiăsn,ătngăđătinăcyăcaăcácădăliuăvƠ
khuynăkhíchătuơnăthăchínhăsáchă(1949) (Vaclocas Lakis, Lukas Giriunas, 2012,
tr.146),ăvƠoănmă1958,ăUăbanăcácăthătcăkimătoánăđƣăbanăhƠnhăSAPă29,ătrìnhăbƠyă
cácăthătcăvăkimătoán, kimăsoátăkătoánăvƠăkimăsoátăniăbănhăhngăcácăsă
liuătrênăbáoăcáoătƠiăchính. Vào nmă1972, SAP 54 raăđiăcungăcpăcáchătipăcnă

miăvăqunălỦăkătoán,ămcăđíchălƠăngnăchnăvƠăphátăhinănhngăliăthngăgpă
cngănhăbtăthngătrênăbáoăcáoătƠiăchính. (Richard P.Brief, 1999, Development of
7


Professional Standards Related to Internal Accounting Control Evaluation, in: NEW
WORKS IN ACCOUNTING HISTORY, Garland Publishing Inc., ch.2)
b. GiaiăđonăhìnhăthƠnh
Trongănhngănmătipătheo,ăgianălnătiăcácăcôngăty ngƠyăcƠngănhiuăthúcă
đyăxƣăhiăquanătơmănhiuăhnăđnăhăthngăKSNB.
Sau văbêăbiăchínhătrătrênăchínhătrngăMă- Watergate (1973), vƠoănm
1977,ălutăvăchngăhiălăncăngoƠiăraăđi.
AICPA thƠnhălpă mtăuăbană đcă bită vă KSNB (1979) nhmăđaăraăcácă
hngădnăvăvicăthitălpăvƠăđánhăgiáăhăthngăKSNB. Sauăđó, cngătrongănmă
này, SECăbtăbucăcácăcôngătyăphiăbáoăcáoăvăhăthngăkimăsoátăniăb điăviă
công tácăkătoánătiădoanhănghip.ăSauăđó,ăAICPAăđƣăbanăhƠnhănhngăhngădnă
băsungăvătácăđngăcaăvicăxălíăbngămáyăviătínhăđn KSNB.
Các s kin trên có mtăđimăchungăđóălƠălƠmădy lên s quan tâm ca công
chúngăđn vnăđ kim soát ni b bao gm:ăcácăcăquanăqunălỦănhƠănc, các
ngh s,ăcácăgiámăđcăđiu hành, các k toán và kimătoánăviênầTrong sut giai
đon này, khái nim kim soát ni b không ngngăđc m rng và phát trin, t
đó,ăvƠoănmă1985,ăU ban các t chcăđng bo tr (COSO) đc thành lp.
c. Giaiăđonăphátătrin
Tănmă1985ătrăđi,ăsăquanătơmăcaăxƣăhiăđnăKSNB ngƠyăcƠngămnhăm.
Vào tháng 4.1988, SAS 55 banăhƠnhăđƣăchăraărngăcuătrúcăcaăkimăsoátă
niăbăcaăđnăvăgm baăyuătălƠămôiătrngăkimăsoát,ăhăthng kimăsoátăvƠăcácă
thătcăkimăsoát.
Nmă1992,ă bană hƠnhă báoă cáoă COSO,ă toălpă mtă nnătngă căbnă vă hă
thngăKSNB. BáoăcáoănƠyăđƣ thngănhtăcácăđnhănghaăvăhăthngăKSNB,ăđngă
thi, đaăraănmăyuătăcaăKSNBăbaoăgm:ămôiătrngăkimăsoát,ăđánhăgiáări ro,

cácăhotăđngăkimăsoát,ăthôngătinăvƠătruynăthôngăvƠăgiámăsát.
căđimăniăbtăcaăbáoăcáoăCOSO 1992 lƠămtătmănhìnărngăvƠămangă
tínhăqunătr,ătrongăđó,ăKSNBăkhôngăcònăchălƠămtăvnăđăliênăquanăđnăbáoăcáoătƠiă
8


chínhămƠăđcămărngăraăchoăcácălnhăvcăhotăđng,ăvnăđăqunătrădoanhănghip
vƠătuơnăth.
d. Giaiăđonăhinăđi
SauănƠy,ăhƠngălotăcácănghiênăcuăvăhăthngăKSNBăraăđiăănhiuălnhă
vcănh:
- Hiuăbităvătìnhăhìnhăkinhădoanhă,ămôiătrngăhotăđngăđnăvăvƠă
đánhăgiáăriăroăcácăsaiăsótătrngăyu thăhinăăIASă315 _ăđnhănghaăKSNBădaă
trênăcácăđnhănghaăcaăCOSOă1992. ISA 265ăthôngăbáoăvănhngăkhimăkhuytă
caăKSNBăđƣăxácăđnhăvicăquanătơm caăkimătoánăviênăvƠăthôngăbáoăvăkhimă
khuytăKSNBăphátăhin.
- Phátătrinăvăphíaăqunătr:
Nmă2001,ăhăthngăqunătrăriăroădoanhănghipă(ERMăậ Enterprise Risk
Management Framework) hình thành. 10/2004 trênăcăsăBáoăcáoăCOSOă1992,ăđƣă
banăhƠnhălíăthuytăgiúpăcácătăchcăqunătrăcácăriăroăliênăquanăđnăquáătrìnhăhotă
đngă- COSO 2004. Theo báo cáoăCOSOă2004ăthìăqunătrăriăroădoanhănghipălƠă
mtăquáătrìnhădoăconăngiăchiăphi,ăápădngătrongăvicăthitălpăcácăchinălcăliênă
quanătiătoƠnăđnăv vƠăcácăcpăđătrongăđnăv,ăđcăthităk đănhnădinăcácăriă
roătimătƠng,ătăđó,ăqunălíăchúngătrongăphmăviăcóăthăchpănhnăđcăđăcóăthă
đmăboăthcăhinăcácămcătiêuăcaăđnăv.
- Phátătrin theoăhngăcôngănghăthôngătin:ăCoBiTălƠăhăthngăkhuônă
muăqucăt văăqunălíăthôngătinătrongămôiătrngătinăhcădoăISACAăvƠăITGIăbană
hƠnhănmă 1996.ă CoBiTă nhnă mnhă đnă kimăsoátă trongă môiă trngă tinăhc,ă baoă
gmănhngălnhăvcăhochăđnhăvƠătăchc,ămuaăvƠătrinăkhai,ăphơnăphiăvƠăhătr,ă
giámăsátădƠnhăchoăcácănhƠăqunălíădoanhănghipăvƠănhngăngiăkimătraăápădngă

vƠoătrongăcácăhotăđngăcôngăvic.
- Phát trinătheoăhngăchuyênăsơuăvƠoănhngăngƠnhănghăcăth: Trên
căsăcaăbáoăcáoăCOSOă1992,ăuăbanăBaselăbanăhƠnhăbáoăcáoăBaselănmă1998ăvă
kimăsoátăniăbătiăcácăngơnăhƠngăvƠătăchcătínădng.ăNmă2000,ăUăbanăBaselă
9


banăhƠnhăbáoăcáoăbăsungăliênăquanăđnăkimătoánăniăb,ăquanăhăgiaăkimătoánă
viên và ngân hàng.
- TrcăyêuăcuăphátătrinăcaăxƣăhiăvƠăcaămôiătrng hotăđngăkinh
doanh, UăbanăCOSOă đƣă giiă thiuă báoăcáoăCOSOă2013ănhmă giúpă choă vicăápă
dngăkhuônăkhăcaăhăthngăKSNBămtăcáchărngărƣiăhn,ălinhăhotăhn. Ngoài
vicăcpănhtă3ămcătiêuălƠ:ăMcătiêuăvăhiuăquăqunălí,ămcătiêuăbáoăcáoătƠiăchínhă
vƠămcătiêuă vă tínhă tuơnăth,ă COSOă 2013ăcònăgiiăthiuă 17ă nguyênă tcă đcăhă
thngăhoá,ătrìnhăbƠyămtăcáchăkhoaăhcăđăcóăthătngăbcătipăcnăvƠăxácăđnhă
cácăriăroăcaătăchc,ăgiúpătăchcăđtăđcămcătiêu.
1.1.2 Khái nim h thng kim soát ni b
Quá trình nhn thc và nghiên cuă KSNBă đƣă dnă đn s hình thành các
đnhănghaăkhácănhauăt ginăđnăđn phc tp.
Theo COSO 1992 thì KSNB là mt quá trình doăconăngi qun lí, hiăđng
qun tr và các nhân viên caăđnăv chi phi,ănóăđc thit lpăđ cung cp mt s
đm bo hp lí nhm thc hin ba mcătiêuădiăđơy:
- BáoăcáoătƠiăchínhăđángătinăcy
- Các lut l vƠăquyăđnhăđc tuân th
- Hotăđng hu hiu và hiu qu
Trongăđnhănghaătrênăcóăbn niădungăcăbnălƠăquáătrình,ăconăngi,ăđm
bo hp lí và mcătiêu.ăChúngăđc hiuănhăsau:
 Kim soát ni b là mt quá trình: KSNB bao gm mt chui hot
đng kim soát hin din  mi b phnătrongăđnăv vƠăđc kt hp vi nhau
thành mt th thng nht. Quá trình kimăsoátălƠăphngătinăđ giúpăchoăđnăv đt

đc các mc tiêu ca mình.
 KSNBă đc thit k và vn hành biă conă ngi. Cn hiu rng
KSNB không ch đnăthun là nhng chính sách, th tc, biu muầămà phi bao
gm c nhngăconăngi trong t chcănhăHiăđng Qun tr,ăBanăGiámăđc và
cácănhơnăviên.ăChínhăconăngi s đt ra các mc tiêu, thit lpăcăch kim soát 
miăniăvƠăvn hành chúng.
10


 KSNB cung cp mt s đm bo hp lí, ch không phiăđm bo
tuytăđi là các mc tiêu s đtăđc. Vì khi vn hành h thng kim soát, nhng
yu kém có th xy ra do các sai lm caăconăngiầ nên dnăđnăkhôngăđtăđc
các mc tiêu. KSNB có th ngnăchn và phát hin nhng sai phmănhngăkhôngă
th đm bo là chúng không bao gi xyăra.ăHnăna, mt nguyên tcăcăbn trong
vicăđaăraăquytăđnh qun lí là chi phí cho mt quá trình kim soát không th vt
quá liăíchăđcămongăđi t quá trình kimăsoátăđó.ăDoăđó,ătuyăngi qun lí có
th nhn thcăđyăđ v các ri ro, th nhngănu chi phí cho quá trình kim soát
quá cao thì h vn không áp dng các th tcăđ kim soát ri ro.
 Các mc tiêu ca KSNB
- i vi báo cáo tài chính, KSNB phiăđm bo v tính trung thc và
đángătinăcy, biăvìăchínhăngi qunălỦăđnăv phi có trách nhim lp báo cáo tài
chính phù hp vi chun mc và ch đ k toán hin hành.
- i vi tính tuân th,ăKSNBătrc ht phiăđm bo hp lý vic chp
hành lutăphápăvƠăcácăquyăđnh.ăiu này xut phát t trách nhim caăngi qun
lỦăđi vi nhng hành vi không tuân th trongăđnăv. Bên cnhăđó,ăKSNBăcònăphi
hng miăthƠnhăviênătrongăđnăv vào vic tuân th cácăchínhăsách,ăquyăđnh ni
b caăđnăv,ăquaăđóăboăđmăđtăđc nhng mc tiêu caăđnăv.
- i vi mc tiêu s hu hiu và hiu qu ca các hotăđng, KSNB
giúpăđnăv bo v và s dng hiu qu các ngun lc, bo mt thông tin, nâng cao
uy tín, m rng th phn, thc hin các chinălc kinh doanh caăđnăvầ

Nhăvy, các mc tiêu ca h thng KSNB rt rng, chúng bao trùm lên
mi mt hotăđngăvƠăcóăỦănghaăquanătrngăđi vi s tn ti và phát trin caăđnă
v. (Giáo trình Kimătoán,ă2009,ăchngă3)
1.2 Các thành phn ca h thng kim soát ni b theo COSO 1992
1.2.1 Môiătrng kim soát
Môiătrng kim soát phn ánh sc thái chung ca mt đnăv, là nn tng ý
thc,ălƠăvnăhóaăca đnăv thông qua vic chi phi ý thc kim soát ca các thành
11


viênătrongăđnăv.ăChínhămôiătrng kim soát làm nn tng cho các thành phn
khác ca KSNB. Nó to nên cuătrúcăvƠăphngăthc vn hành ca c h thng.
Các nhân t chính thuc v môiătrng qun lý là:
 Tính chính trc và các giá tr đo đc:
S hu hiu ca h thng KSNB trc tiên ph thuc vào tính chính trc và
vic tôn trng các giá tr đoăđc ca nhngăngiăcóăliênăquanăđn quá trình kim
soát.ă đápăng yêu cu này, các nhà qun lý cp cao phi xây dng nhng chun
mc v đoăđcătrongăđnăv vƠăcăx đúngăđnăđ ngnăcn không cho các thành
viên có các hành vi thiuăđoăđc hoc phm pháp. Mun vy, nhng nhà qun lý
cn phi làm gngăchoăcpădi trong vic tuân th các chun mc và ph bin
nhngăquyăđnhăđn mi thành viên bng nhng th thc thích hp.
Mtăcáchăkhácăđ nâng cao tính chính trc và s tôn trng các giá tr đo
đc là phi loi tr hoc gim thiu nhng sc ép hocăđiu kin có th dnăđn
nhân viên có th có nhng hành vi thiu trung thc.
 Nng lc ca đi ng nhân viên:
Nngălc phn ánh qua kin thc và k nngăcn thităđ hoàn thành nhim
v ca tng cá nhân trong t chc. Phiăđm bo cho nhân viên có nhng k nngă
và hiu bit cn thităđ thc hin nhim v đc giao hu hiu và hiu qu.ăDoăđó,ă
nhà qun lý khi tuyn dng cn xem xét v trìnhăđ chuyên môn, kinh nghim phù
hp vi nhim v đcăgiao,ăđng thi phi luôn có s giám sát, hun luyn nhân

viênăđyăđ vƠăthngăxuyên.ăNngălc phi phù hp vi yêu cu ca công vic,
cngăcnăxétăđn s tngăxng gia chi phí và liăíchăđtăđc.
 Hi đng Qun tr và y ban Kim Toán
Môiătrng kim soát chu nhăhngăđángăk bi Hiăđng Qun tr và y
ban Kim Toán ca doanh nghip. Tính hu hiu ca nhân t này ph thuc vào s
đc lp ca Hiăđng qun tr hoc y ban Kim toán, kinh nghim và uy tín ca
các thành viên trong Hiăđng qun tr hoc y ban Kim toán, mcăđ tham gia,
mcăđ giám sát và các hànhăđng ca Hiăđng Qun tr đi vi hotăđng ca
doanh nghip, giám sát ban qun lý trong vic la chn chinălc, lên k hoch và
12


thc hin. S hu hiu còn ph thuc vào vic Hiăđng Qun tr và y ban Kim
toán phi hp vi ban qun lý trong vic gii quytăcácăkhóăkhnăliênăquanăđn vic
thc hin k hoch. Bên cnhăđó,ăs phi hp ca Hiăđng Qun tr và y ban
kim soát vi Kim toán ni b cngălƠănhơnăt nhăhngăđnămôiătrng kim
soát.
 Vit Nam, Lut Doanh nghipăquyăđnh mt s loi hình công ty phi có
Ban kim soát trc thucăi hiăđng c đôngăvƠăđóngăvaiătròătngăt nhăU
ban kim toán.
 Trit lý qun lý và phong cách điu hành
Trit lý qun lý phn ánh nhng giá tr mƠăđn v theoăđui,ătácăđngăđn
vnăhóa,ăcáchăthcăđn v hot đng và nhăhngăđn vic áp dng các yu t khác
trong h thng KSNB. Nhà qunălỦăcngălƠăngi chu trách nhim trc tip cho tt
c hotăđng ca doanh nghip, bao gm c h thng KSNB. Trit lý qun lý th
hinăquaăquanăđim và nhn thc ca nhà qun lỦ.ăPhongăcáchăđiu hành th hin
quaăcáătính,ătăcáchăvƠătháiăđ ca nhà qunălỦăkhiăđiu hành doanh nghip.
Trit lý qunălỦăvƠăphongăcáchăđiu hành ca nhà qunălỦăthngăđcăđánhă
giá theo các tiêu chí sau:
+ Cách thc nhn dng ri ro, mcăđ ri ro mà nhà qun lý có th chp

nhn và cách thc qun lý chúng.
+ S tip xúc gia nhng nhà qun tr cpăcaoăvƠăngi qunălỦăđiu
hành, cách thc nhà qun lí s dng các kênh thông tin và quan h vi cpădi, đc
bitătrongăđiu kin cách tr v không gian.
+ Tháiăđ vƠăhƠnhăđngăđi vi vic lp BCTC bao gm vic la chn
nhngăkhuynhăhng khác nhau trong k toán, áp dng nhng nguyên tc k toán,
mcăđ khai báo thông tin trên BCTC và k c quanăđim v vic gian ln, gi mo
chng t, s sách.
S khác bit v trit lý qunălỦăvƠăphongăcáchăđiu hành có th nhăhng
lnăđnămôiătrng kimăsoátăvƠătácăđngăđn vic thc hin các mc tiêu caăđnă
v.
13


 C cu t chc
+ Căcu t chc là s phân chia quyn hn và trách nhim ca các b
phnătrongăđnăv, góp phn quan trng trong vic thc hin các mc tiêu.
+ Căcu phù hp s lƠăcăs cho vic lp k hoch,ăđiu hành, kim soát
và giám sát các hotăđng caăđnăv. Ngc li, khi thit k khôngăđúng,ăcăcu t
chc có th làm cho các th tc kim soát mt tác dng. Vì vy khi xây dng mt
căcu t chc phiă xácăđnhă đc các v trí then cht vi các quyn hn, trách
nhim, vi các th thc báo cáo cho phù hp.
 Phân chia quyn hn và trách nhim
Phân chia quyn hn và trách nhimăđcăxemănhălƠăphn m rng caăcă
cu t chc. Phân chia quyn hn và trách nhim s c th hóa quyn hn và trách
nhim ca tng thành viên trong hotăđng caăđnăv, giúp cho mi thành viên và
nhóm hiu rng h có nhim v c th gì và tng hotăđng ca h có nhăhng
nhăth nƠoăđi vi nhng nhóm hay thành viên khác trong vic hoàn thành mc
tiêu. Quyn hnăđcăgiaoătngăxng vi trách nhimăvƠănngălc ca tng thành
viên.

Bên cnhăđó,ăphơnăchiaăquyn hn và trách nhim rõ ràng, phù hp s tránh
đc vnăđ nhơnăviênăđùnăđy trách nhim hay s lm quyn, công vicăcngăđc
tin hành thun liăhn.ăDoăđó,ăkhi mô t công vic,ăđnăv cn phi th ch hóa
bngăvnăbn v nhng nhim v và quyn hn c th ca tng thành viên và nhóm
thƠnhăviên,ăcngănhănhng quan h gia h vi nhau.
Ngoài ra, mtă xuă hng ph bin hin nay là vic áp dng hình thc y
quyn cho nhng cá nhân gn nht trong các hotăđng kinh doanh hngăngƠy,ătngă
quyn lc cho cpădiăđ h ra quytăđnh nhanh chóng, gim thi gian truynăđt,
đápăng yêu cu caăkháchăhƠng ănăv cn phiăxácăđnh mcăđ thích hp trong
vic y quyn, khuyn khích s ch đng ca các cá nhân, cùng vi th tc giám
sát hu hiuăđi vi vic y quyn.


14


 Chính sách nhân s
Chính sách nhân s là cácăchínhăsáchăvƠăquyăđnh liênăquanăđn vic tuyn
dng, hun luyn,ăđánhăgiá,ăb nhim,ăkhenăthng hay k lut, sa thi nhân viên.
Chính sách nhân s có nhăhngăđángăk đn s hu hiu caămôiătrng kim
soátăthôngăquaătácăđngăđn các nhân t khácătrongămôiătrng kimăsoátănh nngă
lc caăđiăngănhơnăviên,ătínhăchínhătrc và các giá tr đoăđc
Chính sách nhân s phù hp,ăxácăđángăvƠăkp thi s lƠăđng lc cho tng
cáănhơnătrongăđnăv phnăđu ttăhn,ăcngănhăviăđiăngănhơnăviênăcóănngălc
vƠăđángătinăcy s giúp gim bt các th tc kim soát, gim bt nhng ri ro cho
đnăv.
Môiă ă trng kim soát nhă hngă đn mi hotă đng ca doanh nghip,
trongăđóăcóăcôngătácăk toánăvƠăđ trung thc ca báo cáo tài chính. Thí d mt
quanăđimăkhôngăđúngăđn caăbanăgiámăđc khi báo cáo v li nhun có th làm
mtăđiătínhătrungăthc và hp lí ca báo cáo tài chính, hocănngălc yu kém ca

điăngănhơnăviênăk toán có kh nngădnăđn các sai lch trng yu ca báo cáo
tài chính. (Giáo trình Kimătoán,ă2009,ăchngă3).
1.2.2 ánhăgiáări ro
 gii hnăđc ri ro  mc chp nhnăđc,ăngi qun lí phi da trên
mcătiêuăđƣăđcăxácăđnh caăđnăv, nhn dng và phân tích ri ro, t đóămi có
th qun tr đc ri ro.
- Xác đnh mc tiêu ca đn v. Mc tiêu tuy không phi là mt b
phn ca kim soát ni b nhngăvicăxácăđnhănóălƠăđiu kin tiên quytăđ đánhă
giá ri ro. Bi l mt s kin có tr thành mt ri ro quan trngăđi vi t chc hay
không s ph thuc vào mcăđ tácăđng caănóăđn mc tiêu caăđnăv.ăXácăđnh
mc tiêu bao gm vicăđaăraăs mnh, hochăđnh các mc tiêu chinălcăcngă
nhănhng ch tiêu phiăđtăđc trong ngn hn, trung và dài hn. Vicăxácăđnh
mc tiêu có th đc thc hin qua vic banăhƠnhăcácăvnăbn hocăđnăginăhn,ă
qua nhn thc và phát trin hng ngày ca nhà qun lí.
15


- Nhn dng ri ro. Ri ro có th tácăđngăđn t chc  mcăđ toàn
đnăv hay ch nhăhngăđn tng hotăđng c th.
 mcăđ toƠnăđnăv, các nhân t có th làm phát sinh riăroăđóălƠăs đi
miăkăthut, nhu cu ca kháchăhƠngăthayăđi, s ci tin sn phm caăcácăđi th
cnh tranh, s thayăđi trong chính sách caănhƠănc,ătrìnhăđ nhân viên không
đápăngăđc yêu cu hocăthayăđi cán b qunălíầTrongăphm vi tng hotăđng
nhăăbánăhƠng,ămuaăhƠng,ăk toánầări ro có th phátăsinhăvƠătácăđngăđn bn thân
tng hotăđngătrc khi gây nhăhng dây chuynăđnătoƠnăđnăv.
 nhn dng riăro,ăngi qun lí có th s dng nhiuăphngăphápăkhácă
nhau, t vic s dngăcácăphngătin d báo, phân tích các d liu quá kh, cho
đn vicărƠăsoátăthng xuyên các hotăđng. Trong các doanh nghip nh, công
vic này có th tină hƠnhă di dng nhng cuc tip xúc vi khách hàng, ngân
hƠngầăhoc các bui hp giao ban trong ni b.

- Phân tích và đánh giá ri ro. Vì ri ro rt khóăđnhălngănênăđơyălƠă
mt công vic khá phc tp và có nhiuăphngăphápăkhácănhau.ăTuyănhiên,ămt
quyătrìnhăphơnătíchăvƠăđánhăgiáăriăroăthng bao gm nhngăbcăsauăđơy:ăc
lng tm c ri ro qua nhăhng có th caănóăđn mc tiêu caăđnăv, xem xét
kh nngăxy ra ri ro và nhng bin pháp có th s dngăđ đi phó vi ri ro.
(Giáo trình Kimătoán,ă2009,ăchngă3)
Trongălnhăvc k toán, có th k nhng riăroăđeăda s trung thc và hp
lí caăbáoăcáoătƠiăchínhănhăghiănhn các tài sn không có thc hoc là không thuc
quyn s hu caăđnăv;ăđánhăgiáătƠiăsn và các khon n phi tr không phù hp
vi các chun mc, ch đ k toán;ăkhaiăbáoăkhôngăđyăđ thu nhp và chi phí, trình
bày nhng thông tin tài chính không phù hp vi yêu cu ca chun mc và ch đ
k toánầ
Các ri ro trên có th phát sinh t trong bn cht hotăđng caăđnăv hoc
t yu kém ca chính h thng KSNB. Vì vy, vic xem xét các riăroănƠyăthng
đc kim toán viên quan tâm rt nhiu trong quá trình lp k hoch kim toán.