Luận văn thạc sĩ Mối quan hệ phi tuyến giữa tỷ giá hối đoái thực hiệu lực và các yếu tố vĩ mô cơ bản nền kinh tế Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
******


TRNG TH NHÂN HU

MI QUAN H PHI TUYN GIA T
GIÁ HI OÁI THC HIU LC VÀ
CÁC YU T V MÔ C BN NN
KINH T VIT NAM


LUNăVNăTHCăSăKINHăT





Tp. H Chí Minh – Nmă2014




B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
******

TRNG TH NHÂN HU


MI QUAN H PHI TUYN GIA T
GIÁ HI OÁI THC HIU LC VÀ
CÁC YU T V MÔ C BN NN
KINH T VIT NAM


Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã s: 60340201

LUNăVNăTHCăSăKINHăT

NGIăHNG DN KHOA HC:
PGS.TS. NGUYN TH LIÊN HOA

Tp. H Chí Minh – Nmă2014


LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca riêng tôi di s hng dn ca
PGS.TS. Nguyn Th Liên Hoa. Các ni dung nghiên cu và kt qu trong lun vn
là trung thc và cha tng đc công b trong bt k mt công trình nào.
Nhng s liu trong các bng biu phc v cho vic phân tích đc chính tác gi
thu thp t các ngun đáng tin cy. Ngoài ra, lun vn còn s dng mt s đánh giá
nhn xét ca các tác gi khác và đu có chú thích ngun gc sau mi trích dn đ d
tra cu, kim chng.

Tác gi lun vn


Trng Th Nhân Hu

















MC LC

TRANG PH BÌA
MC LC
LI CAM OAN i
DANH MC CÁC KÝ HIU VÀ CH VIT TT iv
DANH MC CÁC BNG BIU vi

DANH MC CÁC HÌNH V,  TH vii
TịM LC 1
CHNG 1: GII THIU 2
1.1 t vn đ: 2
1.2 i tng và phm vi nghiên cu: 3
1.3 Mc tiêu và câu hi nghiên cu: 3
1.4 D liu nghiên cu: 4
1.5 Phng pháp nghiên cu: 4
1.6 B cc lun vn: 5
CHNG 2: TNG QUAN CÁC NGHIÊN CU TRÊN TH GII V MI QUAN H GIA
T GIÁ HI OÁI VĨ CÁC NHỂN T V MÔ C BN. 6
2.1 Các nghiên cu trên th gii v mi quan h gia t giá hi đoái danh ngha và các yu t v
mô c bn. 7
2.2 Nhng nghiên cu v mi quan h gia t giá hi đoái thc hiu lc và các bin s kinh t v
mô c bn: 12
2.3 Nhn xét chung v các kt qu nghiên cu trên th gii trc đây: 21
CHNG 3: D LIU VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CU 23
3.1 D liu nghiên cu: 23
3.2 Mô hình nghiên cu: 23
3.2.1 K thut thc nghim: 23
3.2.2 Phng pháp kinh t lng 26
3.3 Xây dng bin: 33
3.3.1 T giá thc hiu lc (REER) 34
3.3.2 Chênh lch trong nng sut ca nn kinh t (PROD) 34
3.3.3 T l mu dch (TOT) 35


3.3.4 Chi tiêu Chính ph (GEXP) 36
3.3.5  m ca nn kinh t (OPEN) 37
3.3.6 Tài sn nc ngoài ròng- NFA 38

CHNG 4: KT QU NGHIÊN CU 41
4.1 D liu cha chuyn đi 41
4.1.1 Kt qu kim đnh tính dng 41
4.1.2 Xác đnh đ tr ti u: 43
4.1.3 Kim đnh đng liên kt 45
4.2 D liu đư chuyn đi 47
4.2.1 Kt qu kim đnh tính dng 49
4.2.2 Xác đnh đ tr ti u 50
4.2.3 Kim tra tính đng liên kt 51
4.3 Kt qu hi quy 53
4.3.1 Kt qu c lng phng trình dài hn bng phng pháp ARDL 53
4.3.2 Kim đnh mc đ n đnh ca các h s c lng 56
CHNG 5: KT LUN CHUNG, HN CH VĨ HNG M RNG NGHIÊN CU 59
5.1 Kt lun chung ca bài nghiên cu 59
5.2 Hn ch và hng m rng nghiên cu 61
TÀI LIU THAM KHO
PH LC










DANH MC CÁC KÝ HIU VÀ CH VIT TT

ACE

Thut toán K vng xen k có điu kin (Alternating Conditional
Expectation)
ARDL
Phân b tr t hi quy (Autoregressive Distributed Lag)
OECD
T chc hp tác và phát trin kinh t (Organisation for
Economic Cooperation and Development)
IMF
Qu tin t quc t (International Monetary Fund)
IFS
Thng kê tài chính quc t (International Financial Statistics)
REER
T giá thc hiu lc (Real Effective Exchange rate)
TOT
T l mu dch (Terms of Trade)
OPEN
 m ca nn kinh t (Openness of economy)
PROD
Chênh lch nng sut sn xut (Difference in productivity)
GEXP
Chi tiêu Chính ph (Government expenditure)
NFA
Tài sn nc ngoài ròng (Net foreign assets)
EMU
Liên minh tin t Châu Âu
EU
Liên minh châu Âu
PEER
T giá cân bng dài hn (Permanent Equilibrium Exchange Rate)

FEER
T giá cân bng c s (Fundamental equilibrium exchange rates)
PPP
Ngang giá sc mua (purchasing power parity)
NATREX
T giá t nhiên (Natural Rate of Exchange)
ADF
Kim đnh Dickey- Fuller m rng (Augmented Dickey-Fuller)
DOTS
Direction of Trade Statistics
CPI
Ch s giá tiêu dùng (Consumer Price Index)
BEER
T giá cân bng theo hành vi (Behavioral Equilibrium Exchange
Rate)
GDP
Tng sn phm quc ni (Gross Domestic Product)
VND
ng Vit Nam
USD
ô la M

DANH MC CÁC BNG BIU

Bng 2.1: Tóm tt các nghiên cu trên th gii v mi quan h gia t giá hi đoái
và các nhân t kinh t c bn ca nn kinh t 19
Bng 3.1: Ngun d liu………………………………………………………… 39
Bng 4.1: Kt qu kim đnh nghim đn v cho các chui bin gc…………… 42
Bng 4.2: Kt qu kim đnh nghim đn v cho các chui sai phân bc nht……43
Bng 4.3: Kt qu xác đnh đ tr ti u cho các bin cha chuyn đi………… 44
Bng 4.4: Kt qu kim đnh Wald cho các bin gc, cha chuyn đi………… 46
Bng 4.5: Kt qu kim đnh nghim đn v cho các chui bin sau chuyn đi cha
ly sai phân………………………………………………………………… 49
Bng 4.6: Kt qu kim đnh nghim đn v cho các chui sai phân bc nht (sau
chuyn đi)………………………………………………………….…… 50
Bng 4.7: Kt qu la chn đ tr cho các bin sau chuyn đi………….………50
Bng 4.8: Kt qu kim đnh Wald cho các bin sau chuyn đi…….……………52
Bng 4.9: Kt qu c lng các h s dài hn theo phng pháp ARDL 55



DANH MC CÁC HÌNH V,  TH

Hình 4.1: Biu đ phân tán gia các bin trc và sau chuyn đi……………… 48
Hình 4.2: Kt qu la chn đ tr ti u cho các bin theo tiêu chun AIC………54
Hình 4.3: Kt qu kim đnh CUSUM và CUSUMQ…………………………… 57
1

TịM LC

rong nghiên cu này tác gi s dng mô hình phân phi tr t hi quy
ARDL và thut tỊáỉ ACE đ tìm hiu mi quan h phi tuyn gia t giá
hi đỊái thc hiu lc và các bin s v mô c bn ca nn kinh t Vit
ẩam giai đỊn Q1-2000 đn Q4-2013. Thut toán ACE là mt thut toán có th
đc dùỉg đ gii quyt vỉ đ hi quy các bin khi mi quan h gia chúng không
phi là tuyỉ tíỉh. ây là mt phỉg pháp dùỉg đ c lng các biỉ đi ti u
cho hàm hi quy bi nhm ti đa h s tỉg quaỉ bi R
2

Kt qu ca nghiên cu cung cp bng chng cho thy tn ti mi quan h phi
tuyn gia t giá hi đỊái thc hiu lc và các yu t kinh t v mô c bn ca nn
kinh t Vit Nam đc đi din bi các bin s: t l mu dch, chênh lch ỉỉg
sut, đ m ca nn kinh t, chi tiêu Chính ph và tài sỉ ỉc ngoài ròng.
T khóa: t giá hi đỊái thc hiu lc, thut tỊáỉ ACE, đng liên kt phi tuyn,
mô hình phân phi tr t hi quy ARDL.










T
2

CHNG 1: GII THIU

1.1 t vn đ:
Ngày nay toàn cu hóa đư tr thành mt trong nhng xu th phát trin ch yu ca
các quan h kinh t quc t hin đi, theo đó quá trình chuyên môn hóa hp tác gia
các quc gia ngày càng đc thúc đy mnh m.  không b gt ra ngoài l ca s
phát trin, các quc gia đu phi n lc hi nhp vào xu th chung đó và tng cng
sc cnh tranh kinh t, Vit Nam cng không ngoi l. Trong bi cnh đó, vic
qun lý nn kinh t theo hng m ca và nhng chính sách liên quan đn hot
đng thng mi quc t ngày càng đóng vai trò quan trng.
T giá hi đoái thc đóng mt vai trò quan trng đi vi s tng trng ca mt
nn kinh t cng nh trong vic thúc đy xut khu và đu t t nhân. S vn đng
ca t giá hi đoái thc có tác đng sâu sc và mnh m ti mc tiêu và chính sách
kinh t v mô ca mi quc gia, bin s này đc xem nh là mt ch s cho thy
kh nng cnh tranh trong thng mi quc t ca mt quc gia (Robert Dauda
Korsu và Samuel Jamiru Braima, 2011). T giá hi đoái thc có nh hng đn
bng cân đi ca ngân hàng Trung ng, chi phi nhiu quyt đnh trong vic thc
thi chính sách tin t thn trng ca NHTW (Ahmet N. Kipici và Mehtap Kesriyeli,
2000). Vic hiu đc hành vi ca t giá hi đoái thc là mt vn đ rt quan trng
đi vi các nhà hoch đnh chính sách trong quá trình điu hành t giá, đc bit là
xác đnh rõ các nhân t nào đư tác đng đn TGH cng nh xác đnh mi quan h
này là tuyn tính hay phi tuyn. Vic nghiên cu mi quan h gia t giá thc và
các yu t c bn ca nn kinh t chính xác là gì rt có ý ngha trong vic phân tích
và la chn chính sách điu hành t giá thích hp, điu này càng ý ngha hn khi
ngày nay tn ti các mi liên kt tài chính quc t trên th gii (Olena Mykhaylova,
2013).
Bi vì nhng vai trò quan trng ca t giá thc đi vi nn kinh t đư đ cp  trên
thôi thúc vic phi có mt nghiên cu cung cp mt cái nhìn toàn din v các nhân
3

t tác đng đn t giá hi đoái đ t giá hi đoái có th tr thành mt công c chính
sách hiu qu trong điu hành kinh t.
ư có khá nhiu nghiên cu v mi quan h gia t giá hi đoái và các yu t v mô
c bn. Mt s nghiên cu v các yu t nh hng đn t giá hi đoái danh ngha
đư tìm thy mi quan h phi tuyn gia t giá hi đoái danh ngha và các nhân t v
mô c bn nh các nghiên cu ca Chinn (1991), Meese và Rose (1991), Yue Ma
và Kanas (2000) Tuy nhiên, các nghiên cu cho đn thi đim hin ti v mi
quan h gia t giá hi đoái thc và các nhân t v mô c bn ch tp trung vào mi
liên h đng liên kt tuyn tính, vn còn rt ít trng hp chú ý đn mi quan h phi
tuyn. Trong khi đó, thc t không có mt lý thuyt nào có th đm bo rng mi
quan h gia t giá hi đoái thc và các bin s v mô phi là tuyn tính, vic b
qua trng hp phi tuyn có th dn đn kt lun sai lch rng không tn ti đng
liên kt gia t giá hi đoái và các nhân t v mô c bn.
Do đó, tác gi đư tin hành nghiên cu đ tài “Mi quan h phi tuyn gia t giá
hi đỊái thc hiu lc và các yu t v mô Ế bn ca nn kinh t Vit Nam”,
nhm cung cp thêm bng chng mi v mi quan h phi tuyn gia t giá thc và
các yu t v mô trong thc nghim và góp phn giúp cho các nhà hoch đnh chính
sách có thêm thông tin trong khi cân nhc, xem xét các bin pháp khác nhau khi
điu hành t giá cho phù hp vi tình hình thc t và các mc tiêu đ ra.
1.2 i tng và phm vi nghiên cu:
 tài đt trng tâm nghiên cu mi quan h phi tuyn gia t giá thc hiu lc đa
phng- REER và các yu t kinh t v mô c bn nn kinh t Vit Nam (bao gm:
t l mu dch- TOT, đ m ca nn kinh t- OPEN, chênh lch trong nng sut-
PROD, chi tiêu Chính ph- GEXP và tài sn nc ngoài ròng- NFA) giai đon Q1-
2000 đn Q4-2013.
1.3 Mc tiêu và câu hi nghiên cu:
Mc tiêu ca đ tài là tìm hiu mi quan h gia t giá hi đoái thc hiu lc và các
yu t kinh t v mô c bn nn kinh t Vit Nam cng nh đa ra bng chng thc
4

nghim rõ ràng v mi quan h phi tuyn gia hai yu t này. T kt qu nghiên
cu này, tác gi cng đa ra mt vài ng ý đi vi các nhà hoch đnh chính sách
trong quá trình điu hành t giá
Vic thc hin đ tài này nhm tp trung gii đáp cho mt s câu hi sau đây đ đt
đc mc tiêu nghiên cu trên:
 Mi quan h gia t giá hi đoái thc hiu lc và các yu t kinh t v mô c
bn nn kinh t Vit Nam là phi tuyn hay tuyn tính?
 Các bin s nào đc la chn đ đi din cho nn kinh t v mô xét trong
mi quan h vi t giá thc, chiu hng và mc đ tác đng ca tng yu
t v mô c bn đn t giá thc hiu lc nh th nào?
1.4 D liu nghiên cu:
Da trên c s bài nghiên cu gc ca Xiaolei Tang và Jizhong Zhou, tác gi chn
5 bin s bao gm: t l mu dch, tài sn nc ngoài ròng, chi tiêu chính ph, đ
m ca nn kinh t và chênh lch trong nng sut đ kim đnh mi quan h phi
tuyn gia t giá hi đoái thc và các nhân t v mô c bn ca nn kinh t.
D liu trong nghiên cu này là d liu theo quý và 5 đi tác thng mi ln ca
Vit Nam (Trung Quc, Nht Bn, Hàn Quc, Singapore, Thái Lan) trong giai đon
t Q1-2000 đn Q4-2013. Các d liu đc dùng đ tính toán cho các bin  trên
đc ly t c s b d liu DOTS, Thng kê Tài chính quc t IFS ca qu tin t
quc t IMF, t chc hp tác và Phát trin kinh t- OECD và ngun d liu t
datastreams.
1.5 Phng pháp nghiên cu:
 tài s dng phng pháp nghiên cu đnh lng, thng kê da trên phân tích d
liu ca t giá thc hiu lc và các bin s kinh t v mô c bn bao gm: t l mu
dch, đ m ca nn kinh t, chênh lch trong nng sut, chi tiêu Chính ph và tài
sn nc ngoài ròng thông qua:
 Phng pháp kim đnh DF m rng là ADF (Augemented Dickey-Fuller
test) đ xác đnh tính dng ca các chui bin,
5

 Phng pháp kim đnh biên ARDL đ kim đnh mi quan h đng liên kt
gia các chui bin gc và c lng phng trình đng liên kt gia t giá
hi đoái thc hiu lc và các bin s kinh t v mô c bn.
 Thut toán ACE đc dùng đ chuyn đi bin, gii quyt vn đ hi quy
các bin khi mi quan h gia chúng không phi là tuyn tính.
 Dùng phng pháp kim đnh biên ARDL đ kim đnh mi quan h đng
liên kt phi tuyn gia các bin sau chuyn đi.
 S dng kim đnh CUSUM và CUSUMQ đ kim tra tính n đnh ca mô
hình trong giai đon nghiên cu.
 Các kt qu và biu đ đa ra trong nghiên cu đc tng hp và thc hin
trên phn mm Eview 7.2 và phn mm Microfit 4.1
1.6 B cc lun vn:
Luỉ vỉ đc trìỉh bày thàỉh 5 chỉg:
Chỉg 1, gii thiu tng quan v luỉ vỉ ỉghiêỉ cu bao gm lý do chỉ đ tài,
đi tng và phm vi nghiên cu, mc tiêu và câu hi nghiên cu, phỉg pháp
nghiên cu và cu trúc ca bài luỉ vỉ.
Chỉg 2, trình bày tng quan các nghiên cu trên th gii v mi quan h gia t
giá hi đỊái và các yu t kinh t v mô c bn.
Chỉg 3, ỉêu phỉg pháp và cách thc hiỉ đ tài bao gm x lý d liu và
phỉg thc thc hin.
Chỉg 4, thc hin phân tích d liu và trình bày kt qu nghiên cu.
Chỉg 5, tng kt kt qu đt đc đng thi nêu lên nhng hn ch ca luỉ vỉ
và gi m nhng hng nghiên cu trỊỉg tỉg lai.



6

CHNG 2: TNG QUAN CÁC NGHIÊN CU TRÊN TH
GII V MI QUAN H GIA T GIÁ HI OÁI VĨ CÁC

NHÂN T V MÔ C BN.

K t nghiên cu ca Balassa và Samuelson (1964) cho rng s gia tng tng đi
ln hn trong nng sut ca hàng hóa mu dch so vi khu vc hàng hóa phi mu
dch dn đn s đánh giá cao đng ni t, hàng lot các nghiên cu đc tin hành
đ chng minh mi quan h gia t giá hi đoái thc và các bin s kinh t v mô
c bn.
ư có mt khi lng ln các nghiên cu trên th gii v mi quan h t giá hi
đoái và các nhân t v mô c bn. Nhng mô hình lý thuyt đu tiên phát trin ch
yu vào nhng nm 1970 nh: mô hình tin t (Frenkel, 1976, 1979; Mussa, 1976;
Bilson, 1978); mô hình tin t giá cng ca Dornbusch, 1976 và mô hình cân bng
danh mc đu t (Dornbusch và Fischer, 1980; Campbell và Viceira, 2002). Nhng
mô hình thuc "th h đu tiên" này phn ln tp trung vào mi quan h tuyn tính
gia t giá hi đoái danh ngha và các nhân t v mô (nh mc cung tin, giá c, sn
lng hay tài khon vãng lai). Tuy nhiên, qua các nghiên cu thc nghim, nhng
mô hình thuc "th h đu tiên" này không còn đúng đi vi nghiên cu thc
nghim đc bit là nghiên cu tin hành  các nc có lm phát tng đi thp, k
t đó mi quan h phi tuyn gia t giá hi đoái và các nhân t v mô c bn đư thu
hút các nhà nghiên cu khám phá trong thc nghim.
Vn đ các nhân t kinh t v mô c bn có th gii thích s thay đi trong t giá
hi đoái nh th nào đư thu hút khá nhiu nghiên cu ca các tác gi, tuy nhiên có
hai hng nghiên cu chính gii thích cho mi quan h này. Mt theo hng phân
tích yu t t giá hi đoái danh ngha và hng nghiên cu còn li tp trung vào t
giá hi đoái thc. Tt c nhng nghiên cu theo hng phân tích yu t t giá hi
đoái danh ngha ca các tác gi đu có mt đim chung là tìm thy mi quan h phi
tuyn gia t giá hi đoái danh ngha và các nhân t v mô c bn. Tuy nhiên, xu
7

hng ca các nghiên cu cho đn thi đim hin ti v mi quan h gia t giá hi
đoái thc và các nhân t v mô c bn ch tp trung vào mi liên h đng liên kt

tuyn tính, vn còn rt ít trng hp chú ý đn mi quan h phi tuyn. Di đây là
mt vài nghiên cu đin hình v mi quan h phi tuyn gia t giá hi đoái danh
ngha và các yu t v mô c bn.
2.1 Các nghiên cu trên th gii v mi quan h gia t giá hi đoái danh
ngha vƠ các yu t v mô c bn.
u tiên, trong các nghiên cu thc nghim ca Meese và Rogoff (1983) đư ch ra
rng mô hình bc ngu nhiên (random walk) cho kt qu d báo tt hn so vi các
mô hình tuyn tính ắth h đu tiên”, phát hin ca hai tác gi này ch ra rng h s
ca các bin kinh t v mô c bn trong phng trình t giá hi đoái ca các mô
hình tin t liên quan đn s thay đi cu trúc thng xuyên, do đó làm cho nhng
mô hình th h đu tiên này không còn thích hp cho mc đích d báo. K t sau
nghiên cu ca Meese và Rogoff (1983) phát hin ra s tht bi ca mô hình t giá
hi đoái tuyn tính, mt vài nghiên cu ca rt nhiu tác gi khác cng đư cung cp
thêm các bng chng thc nghim v s tht bi ca mô hình tuyn tính này và tìm
thy mi quan h phi tuyn gia t giá hi đoái danh ngha và các nhân t v mô c
bn.
Baxter và Stockman (1989), Flood và Rose (1995) cng tìm thy các bt thng
trong các mô hình tin t, các tác gi này tìm thy rng: k t khi bt đu ch đ t
giá th ni s thay đi ca t giá hi đoái danh ngha và t giá thc đư tng lên đáng
k. ng thi, các nghiên cu cng không tìm thy đc bng chng nào cho thy
có s thay đi đáng k ca các bin s kinh t v mô c bn nh đ cp trong các
mô hình lý thuyt khi so vi thi k t giá c đnh. iu này mâu thun so vi lý
thuyt ca nhng mô hình ắth h đu tiên”, trong khi lý thuyt  nhng mô hình
th h đu tiên cho rng s thay đi ca t giá hi đoái ch có th gia tng khi s
thay đi ca các bin s kinh t v mô c bn gia tng. iu này dn đn kt lun
rng s thay đi trong t giá hi đoái không chu s tác đng ca các bin s kinh t
8

v mô c bn. Trong nghiên cu ca mình, hai tác gi Obstfeld và Rogoff, 2000
cng xác đnh rng vn đ này là mt trong 6 ắcâu đ” trong kinh t v mô quc t.

in hình nh nghiên cu thc nghim ca Meese và Rose (1991) v mi quan h
gia t giá hi đoái danh ngha và các yu t v mô c bn cho các nc ln thuc
t chc OECD là Canada, c, Nht và Anh da trên d liu tháng giai đon t
1974- 1987. Nm mô hình lý thuyt v các yu t nh hng đn t giá hi đoái
cng đc hai tác gi đa ra xem xét trong bài nghiên cu bao gm 3 mô hình tin
t ắth h đu tiên”, mô hình th t là mô hình ca Lucas, 1982 và mô hình cui
cùng ca Hodrick, 1988 và đnh lng cho mi quan h phi tuyn  các mô hình
này thông qua 3 phng cách thc khác nhau. Mi quan h phi tuyn tim tàng
cng đc khám phá thông qua các k thut tham s và phi tham s khác nhau cng
nh vic s dng thut toán ACE đ chuyn đi bin.
Yue Ma và Angelos Kanas (2000) đư s dng hai phng pháp th nghim phi
tham s đ kim đnh mi quan h phi tuyn gia t giá hi đoái danh ngha và các
nhân t v mô c bn cho hai cp nc: Hà Lan- c và Pháp- c.
Th nghim đu tiên là kim đnh đng liên kt phi tuyn phát trin bi Granger và
Hallman (1991) và Breiman và Friedman (1985), kim đnh này nhm xem xét mi
quan h phi tuyn dài hn gia t giá hi đoái và các nhân t v mô c bn. Trong
quy trình kim đnh này, tác gi s dng thut toán xen k k vng có điu kin
ACE đ chuyn đi các bin, là mt phng pháp dùng đ c lng các bin đi
ti u cho hàm hi quy bi nhm ti đa h s tng quan bi R
2
. Quy trình kim
đnh này tri qua hai giai đon theo đ xut trong nghiên cu ca Granger và
Hallman, 1991. u tiên, kim đnh tính dng các bin sau chuyn đi qua thut
toán ACE bng kim đnh nghim đn v. Tip theo, tác gi kim tra tính đng liên
kt ca các bin sau chuyn đi đ đi đn kt lun mi quan h phi tuyn ca các
bin trc chuyn đi.
Th nghim th hai là kim đnh nhân qu phi tuyn Granger đc gii thiu bi
Baek và Brock, 1992 và đc b sung bi Hiemstra và Jones, 1994, vi mc đích
9

khám phá ra mi quan h đng phi tuyn gia t giá và các nhân t v mô c bn
bng cách kim tra xem liu rng các giá tr quá kh ca bin s đi din cho các
nhân t v mô c bn có nh hng đn các giá tr hin ti và tng lai ca t giá
hay không. Quy trình th nghim th hai này gm 4 bc sau:
Bc 1: Dùng kim đnh nghim đn v đ xác đnh bc tích hp ca các chui
bin, nu các chui là không dng, chuyn qua bc 2, ngc li chuyn qua bc
4.
Bc 2: Kim tra tham s tuyn tính và đng liên kt phi tham s theo phng
pháp ca Johansen, 1988 và Bierens, 1997a, b. Nu kt qu cho thy không có đng
liên kt xy ra, các tác gi chuyn sang bc 3. Ngc li chuyn sang bc 4.
Bc 3: Kt qu cho thy không có đng liên kt tuyn tính thì kim đnh tip đng
liên kt phi tuyn, nu điu này xy ra thì đây là bng chng v mi quan h dài
hn, ngc li chuyn sang bc 4.
Bc 4: Áp dng kim đnh nhân qu phi tuyn Granger theo phng pháp ca
Baek và Brock, 1992 cho phn d t mô hình VAR. Mc đích ca vic kim đnh
phn d t mô hình VAR là đ loi b tt c các cu trúc tuyn tính trong mô hình,
hn na bi vì kim đnh yêu cu chui phn d phi dng, khi đó cn xem xét k
là mô hình VAR đc xây dng t các chui gc hay chui sai phân bc 1. Da
trên kt qu 3 bc đu tiên, nu kt qu  bc 1 cho thy các chui bin là dng
hoc tác gi tìm thy có mi quan h đng liên kt tuyn tính  bc 2, tác gi s
c lng mô hình VAR vi các chui bin gc, nu kt qu cho thy không có
mi quan h đng liên kt phi tuyn  bc 3, tác gi s c lng mô hình VAR
vi các chui sai phân bc 1. Cui cùng, đ bác b kt lun tính mi quan h phi
tuyn gây ra là do các bong bóng trên th trng, tác gi s dng mô hình ARFIMA
đ kim tra bc tích hp không nguyên cho tt c các chui thi gian. Nu bc tích
hp ca chui bin t giá hi đoái không ln hn bc tích hp ca chui các bin
đi din cho các nhân t v mô c bn, tác gi có th bác b kt lun v s tn ti
ca bong bóng th trng trong vic gii thích tính phi tuyn ca mi quan h này.
10

Hai tác gi tìm thy mi quan h đng kiên kt phi tuyn gia t giá và cung tin
đi vi trng hp ca cp nc Hà Lan và c, đây có th đc hiu nh là bng
chng ca mi quan h phi tuyn dài hn gia t giá và các nhân t v mô c bn
gia hai nc này.
i vi trng hp Pháp và c, hai tác gi không tìm thy bng chng v đng
liên kt phi tuyn nhng li tìm thy bng chng cho mi quan h nhân qu phi
tuyn Granger ca đng France đi vi t giá FFr/DM. Qua đó cho thy mi quan
h đng phi tuyn gia t giá FFr/DM và các nhân t v mô c bn, phát hin này
cng phù hp vi gi thuyt v s thng tr ca đng tin c trong c ch t giá
châu Âu. Hai tác gi cng khng đnh, vic s dng mô hình ARFIMA cho phép h
bác b nhng gi thuyt rng mi quan h phi tuyn đc to ra là do các bong
bóng trên th trng, nhng kt qu này mang mt ý ngha quan trng, nó có th
gii thích s tht bi ca các nghiên cu trc.
Min Qi, Yangru Wu, 2003 s dng mô hình ắneural network” đ nghiên cu mô
hình phi tuyn trong d báo t giá hi đoái qua ngn hn và trung hn ca 4 đng
tin: yên Nht, Mác c, đng bng Anh và đng đô la Canada cng nh nghiên
cu các yu t v mô c bn nào gii thích s bin đng ca t giá 4 đng tin trên.
Kt qu nghiên cu cho thy rng mô hình ắneural network” vi các nhân t v mô
không th đánh bi đc mô hình d báo ngu nhiên cho các d báo ngoài mu.
Tác gi cng kt lun rng nhng nhân t v mô c bn có vai trò quan trng trong
vic d báo t giá hi đoái.
Cùng vi xu hng ca các nghiên cu trên, Paul De Grauwe và Isabel
Vansteenkiste, 2006 cng đư tin hành kim tra xem liu mi quan h gia t giá
hi đoái danh ngha và các bin s kinh t v mô cn bn là phi tuyn hay không. 
thc hin đc điu này, hai tác gi đư phát trin mô hình t hi quy chuyn đi
Markov
1
gii thiu bi McConnell và Perez Quiros, 2000 và Dewachter, 2001 và

1

the Markov-switching autoregressive (MS-AR) models
11

áp dng mô hình vào phân tích thc nghim đi vi mu là các quc gia có lm
phát thp và các quc gia có lm phát cao.
 phc v cho vic c lng các mô hình, tác gi tin hành chn d liu hàng
tháng và quý ca t giá hi đoái và các nhân t v mô c bn khác nhau thu thp t
IFS cho các nc có lm phát cao và các nc có lm phát thp.
 i vi các nc có lm phát cao, d liu v giá đng ni t, cung tin, lm
phát, lãi sut th trng tin t (lãi sut liên ngân hàng), lãi sut cho vay ca
Arhentina, Bolivia, Brazil, Columbia và Ecuador đc thu thp.
 i vi các nc có lm phát thp, d liu các bin thu thp cng nh đi vi
trng hp các nc có lm phát cao và thu thp  các nc c, Pháp, Ý,
Nht Bn, Anh và M.
Trong bài nghiên cu này, tác gi cng s dng phng pháp c lng hp lý cc
đi (maximum likelihood) có th đc thc hin bng cách da vào mt s k thut
ti đa hóa hoc thut toán cc đi hóa k vng (Expectation-Maximization) theo
nh mô t ca Hamilton, 1990 và Krolzig, 1997 đ c lng cho mô hình chuyn
đi Markov.
Kt qu thc nghim còn cho thy, đi vi các nc có lm phát cao, mô hình tuyn
tính ắth h th nht” dng nh là mô hình thích hp gii thích cho s thay đi
trong t giá hi đoái ca các nc, mi quan h gia các yu t kinh t c bn và s
thay đi trong t giá hi đoái là n đnh và có ý ngha cng nh h s ca các bin
kinh t v mô c bn tng đi n đnh, nhng điu này li không xy ra đi vi
trng hp ca các nc có lm phát thp. Mi quan h gia t giá hi đoái và các
nhân t v mô c bn  các nc có lm phát thp đc đc trng bi trng thái
chuyn đi thng xuyên xy ra, kt qu nghiên cu tìm thy h s ca các bin
kinh t v mô thng xuyên thay đi qua thi gian. S so sánh gia các nc có lm
phát thp và cao s cho chúng ta cái nhìn rõ ràng hn v bn cht mi quan h gia
t giá hi đoái và các nhân t v mô c bn.

12

Nh vy, đư có rt nhiu các nghiên cu đư tìm cách mô hình hóa mi quan h phi
tuyn tim tàng gia t giá hi đoái và các nhân t v mô c bn. Tuy nhiên cha có
nghiên cu nào đ cp đn hiu ng chuyn đi v nh hng ca các nhân t v
mô đn t giá hi đoái. n bài nghiên cu The Exchange Rate and
Macroeconomic Determinants: Time-Varying Transitional Dynamics ca
Chunming Yuan- 2011 đư tin hành xem xét mô hình phi tuyn v mi quan h
gia bin s kinh t v mô và t giá hi đoái trong bi cnh xét đn quy trình
chuyn đi Markov.  đánh giá hiu ng chuyn đi khác nhau ca các yu t v
mô, tác gi xem xét 4 mô hình đư đc đ cp trong các nghiên cu trc bao gm
lý thuyt PPP, phng pháp ca Mark, 1995, mô hình chênh lch lãi sut thc RID
(Real Interest Difference) và mô hình danh mc đu t cân bng (mô hình Hooper-
Morton) da trên d liu quý cho 4 cp t giá song phng ca 4 đng tin đô la
Úc, đô la Canada, bng Anh và yên Nht trong giai đon Q1-1973 đn Q2-2007.
Nm nhân t v mô xem xét bao gm: cung tin, GDP thc, CPI, lãi sut dài hn và
ngn hn và cán cân thng mi.
Phng pháp c lng maximum likelyhood cng đc s dng trong bài nghiên
cu, kt qu ch ra rng nh hng ca các yu t v mô đn t giá hi đoái theo
mi quan h phi tuyn thông qua xác sut chuyn đi trong quy trình chuyn đi
Markov.
2.2 Nhng nghiên cu v mi quan h gia t giá hi đoái thc hiu lc và các
bin s kinh t v mô c bn:
Mi quan h gia t giá hi đoái thc và các bin s kinh t v mô c bn cng thu
hút khá nhiu nghiên cu ca các tác gi.
Alberola và cng s (1999) đư c lng t giá hi đoái thc cân bng cho t giá
ca nhóm các đng tin ln bng cách s dng phng pháp đng liên kt và kim
đnh nghim đn v cho d liu bng. Mu nghiên cu gm 12 đng tin trong giai
đon 1980Q1-1998Q4 bao gm đng đô la M, đng bng Anh, yên Nht, đng đô
la Canada, ng Krone an Mch, ng Krone Thy in, đng mác c, đng

13

Drachma ca Hy Lp, đng franc Pháp, đng lira ca ụ, đng peseta ca Tây Ban
Nha và đng tin chung châu Âu. Mô hình thc nghim ca tác gi ch gm hai
bin gii thích: khi lng tài sn nc ngoài ròng và t s giá tng đi khu vc
(t s ch s giá tiêu dùng so vi ch s giá sn xut). Kt qu cho thy t giá ca
bn đng tin ch cht thuc khi EU (đng mác c, đng franc Pháp, đng lira
ca Ý, đng peseta ca Tây Ban Nha) so vi đng euro  mc gn vi mc cân
bng.
Couharde và Mazier (2001) xây dng mt mô hình tuyn tính theo cách tip cn t
giá cân bng c s FEER đ c tính t giá hi đoái thc cân bng ca nhng đng
tin châu Ểu trong giai đon 1970-1998 s dng k thut đng liên kt. Các yu t
v mô nh hng đn t giá hi đoái thc đc đa vào mô hình là: mc chênh lch
giá, hiu sut bên ngoài, khác bit v tng trng và đc đim ca chuyên môn hóa
quc t trong ngoi thng. Nhng c lng ca mô hình t giá hi đoái cân bng
cho phép tác gi xác đnh mc sai lch ca đng đô la và nhng đng tin chính các
nc châu Âu, và mc sai lch so vi t giá thc cân bng ca nhng đng tin
châu Âu tham gia vào liên minh tin t châu Âu so vi đng euro.
Maeso-Fernandez và cng s (2002) cng tin hành nghiên cu đ phân tích t giá
hi đoái thc hiu lc đng euro, bng cách áp dng cách tip cn t giá cân bng
theo hành vi và t giá cân bng dài hn (PEER) trên c s d liu hàng quý tng
hp cho khu vc đng Euro và mi hai đi tác thng mi chính t nm 1975 đn
nm 1998 thông qua vic áp dng k thut đng liên kt Johansen. Kt qu cho
thy: s khác bit trong lãi sut thc, chênh lch trong nng sut, chính sách tài
khóa và giá du thc t có nh hng đáng k đn t giá thc đng euro.
Nhn xét: tt c nhng nghiên cu trên ca các tác gi ch tin hành nghiên cu cho
c mu đn 2000Q4 và ch dng li  vic xem xét đn mi quan h tuyn tính gia
t giá thc hiu lc và các yu t v mô c bn, nhng nghiên cu gn đây ca các
tác gi bt đu chú ý đn phân tích thc nghim mi quan h gia t giá thc hiu
lc và yu t v mô c bn.

14

in hình là nghiên cu ca Xiaolei Tang, 2012 vi bài nghiên cu Nonlinear
Relationship between Real Exchange Rate and Economic Fundamentals
Revisited: Evidence from the EMU. Bài nghiên cu đư m rng mu quan sát đn
Q4-2009 nhm cung cp thêm bng chng v mi quan h phi tuyn gia t giá hi
đoái thc hiu lc ca đng euro và 10 đng tin riêng ca các quc gia thành viên
khi liên minh tin t châu Âu. K thut thc nghim trong bài nghiên cu da theo
nghiên cu ca Montiel (1999), theo đó t giá hi đoái thc chu nh hng ca các
bin s kinh t v mô sau: chênh lch trong nng sut, t l mu dch, chi tiêu chính
ph, tài sn nc ngoài ròng, đ m ca nn kinh t và chênh lch lãi sut. D liu
trong bài nghiên cu là d liu bng vi tn sut quan sát là quý giai đon 1980Q1-
2009Q4. Quy trình kim đnh tng t nh quy trình ca Ma & Kanas (2000) c th:
(1) kim đnh nghim đn v cho d liu bng,
(2) kim đnh đng liên kt tuyn tính,
(3) kim đnh đng liên kt phi tuyn,
(4) kim đnh nhân qu Granger.
Kt qu cho thy rng vi trng hp ca Phn Lan, Thy in, Tây Ban Nha t
giá hi đoái thc hiu lc có mi quan h đng liên kt tuyn tính vi các yu t v
mô c bn. Trng hp ca Áo và c, tác gi tìm thy mi quan h đng liên kt
phi tuyn gia t giá hi đoái thc hiu lc và các bin s kinh t v mô c bn. i
vi trng hp các nc còn li, kt qu thc nghim không tìm thy bng chng
v mi quan h đng liên kt.
Chi-Wei Su (2012) cung cp bng chng v mi quan h gia t giá đng nhân dân
t và các bin s kinh t v mô  Trung Quc (đ m ca nn kinh t, chi tiêu chính
ph, chênh lch trong nng sut và cung tin thc) cng nh góp phn cho nhng
ci cách ch đ t giá đng nhân dân t. Kim đnh bc- phi tham s theo đ xut
ca Breitung, 2001 và mô hình hiu chnh sai s ngng TECM (threshold error-
correction model) đc tác gi s dng trong nghiên cu đ tìm ra mi quan h
nhân qu phi tuyn gia t giá đng nhân dân t và các bin s kinh t v mô.

15

Tác gi đư la chn mô hình t giá thc cân bng (ERER: equilibrium real
exchange rate) theo đ xut ca Elbadawi (1994) trên c s mô hình ERER ca
Edwards (1989), mô hình này đc cho là phù hp đ đo lng cho t giá thc cân
bng cho các nc đang phát trin bi nó mô t đy đ trng thái chuyn đi  các
nn kinh t này. Mô hình t giá thc cân bng đng nhân dân t có dng nh sau:
RER =  

OPEN + 

GOV + 

PROD + 

M2 + 
Vi RER là t giá hi đoái thc đng nhân dân t, OPEN: đ m nn kinh t, GOV:
chi tiêu Chính ph, PROD: chênh lêch nng sut, M2: cung tin.
D liu s dng trong nghiên cu này là d liu theo quý t Q1-1994 đn Q4-2010,
trong đó bin ph thuc t giá thc RER đc đnh ngha là t giá hi đoái danh
ngha sau khi điu chnh theo t l mc giá nc ngoài và mc giá trong nc trong
dài hn, 4 bin đc lp bao gm:
  m ca nn kinh t (OPEN): đi din cho chính sách ngoi thng, đc
hiu nh là mc đ t do hóa thng mi, đc tính bng t l gia tng kim
ngch xut nhp khu so vi GDP.
 Chi tiêu Chính ph (GOV): đc tính bng t l tng chi tiêu chính ph so
vi GDP, ch tiêu này đi din cho chính sách tài khóa ca chính ph. GOV
tác đng đn RER thông qua 2 hng: (i) Nu chi chính ph bao gm phn
ln là hàng hóa phi ngoi thng, GOV tng s làm tng áp lc cu ni đa,
gia tng giá tng đi ca hàng hóa phi ngoi thng dn đn gim REER.

(ii) Nu phn ln chi tiêu chính ph là hàng hóa ngoi thng, GOV tng s
làm cán cân thng mi xu đi, REER tng.
 Chênh lch trỊỉg ỉỉg sut (PROD): đi din cho tin b trong công ngh,
nng lc sn xut trong nc đc tp trung vào khu vc sn xut hàng hóa
ngoi thng và khu vc sn xut hàng hóa phi ngoi thng, nu nng lc
sn xut  khu vc sn xut hàng hóa ngoi thng tng nhanh hn (so vi
các nc đi tác ngoi thng), REER s tng.
16

 Cung tin thc M2: đi din cho s phát trin tài chính, s gia tng trong
cung tin dn đn RER s gim.
Kt qu thc nghim ca tác gi cho thy tn ti mi quan h phi tuyn trong dài
hn gia t giá thc đng nhân dân t và các bin s kinh t v mô  Trung Quc
bao gm OPEN: đ m nn kinh t, GOV: chi tiêu Chính ph, PROD: chênh lêch
nng sut, M2: cung tin.
Nghiên cu gn đây nht ca hai tác gi Xiaolei Tang và Jizhong Zhou (2013) đư
tin hành xem xét mi quan h phi tuyn tim tàng gia t giá hi đoái thc ca hai
đng tin (đng nhân dân t ca Trung Quc và đng Won ca Hàn Quc) và
nhng nhân t kinh t c bn bng cách s dng d liu quý t quý 1 nm 1980-
quý 4 nm 2009. Mô hình thc nghim s dng trong bài nghiên cu này là mt
ng dng ca phng pháp BEER theo đó hành vi ca t giá hi đoái thc hiu lc
chu tác đng ca các nhân t kinh t c bn sau: chênh lch trong nng sut, t l
mu dch, chi tiêu chính ph, đ m ca nn kinh t và tài sn nc ngoài ròng.
Hai tác gi s dng phng pháp kim đnh biên ARDL đc đ xut bi Pesaran
và Shin (1999), Pesaran và cng s (2001) đ kim tra tính đng liên kt tuyn tính
gia t giá hi đoái thc và các nhân t v mô c bn cng nh kim đnh đng liên
kt phi tuyn đc gii thiu bi Granger và Hallman (1991) đ khám phá ra mi
quan h phi tuyn gia các bin. Kim đnh đng liên kt phi tuyn da trên thut
toán k vng xen k có điu kin ACE gii thiu bi Breiman and Friedman (1985),
liên quan đn các phép bin đi phi tham s và đc dùng đ gii quyt vn đ hi

quy các bin khi mi quan h gia chúng không phi là tuyn tính.
Kt qu nghiên cu thc nghim cho thy: tn ti mt mi quan h đng liên kt
phi tuyn gia t giá hi đoái thc và các nhân t kinh t c bn ca 2 nn kinh t
Trung Quc và Hàn Quc. Ngc li vi mi quan h tuyn tính thông thng, đ
co dãn ca TGH thc vi các nhân t kinh t c bn thay đi theo thi gian theo
mi quan h phi tuyn. C th:
i vi Trung Quc: