Luận văn thạc sĩ 2014 Kiểm định mối liên hệ giữa cung tiền, lãi suất, thanh khoản và giá cổ phiếu tại Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.H CHÍ MINH



NGUYN NGC BO TRÂN


KIM NH MI LIÊN H GIA CUNG TIN,
LÃI SUT, THANH KHON VÀ GIÁ C PHIU
TI VIT NAM


LUN VN THC S KINH T




TP. H CHÍ MINH – NM 2014
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.H CHÍ MINH


NGUYN NGC BO TRÂN

KIM NH MI LIÊN H GIA CUNG TIN,
LÃI SUT, THANH KHON VÀ GIÁ C PHIU
TI VIT NAM

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã s: 60340201

LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC
TS Hunh Th Thúy Giang




TP.H CHÍ MINH – NM 2014



LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan: Lun vn này là công trình nghiên cu đc lp ca cá nhân
tôi, di s hng dn khoa hc ca TS. Hunh Th Thuý Giang.
Các s liu s dng trong bài nghiên cu này đc thu thp t nhng ngun
có th kim chng; các kt qu nghiên cu trong bài là trung thc và cha đc
công b.
Tôi xin hoàn toàn chu trách nhim v nghiên cu ca mình.


Tp. H Chí Minh, ngày 19 tháng 07 nm 2014
Hc viên



Nguyn Ngc Bo Trân

MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG
DANH MC CÁC HÌNH
TÓM TT 1
1 Gii thiu 2
1.1 Lý do chn đ tài 2
1.2 Mc tiêu nghiên cu và các vn đ nghiên cu 2
1.3 Phng pháp nghiên cu 3
1.4 ụ ngha ca đ tài 3
1.5 B cc ca lun vn 4
2 Nhng nghiên cu thc nghim trên th gii v mi liên h gia cung tin,
lãi sut, thanh khon và giá c phiu 5
2.1 Mi liên h gia lãi sut và giá c phiu 5
2.2 Mi liên h gia cung tin vi giá c phiu 6
2.3 Mi liên h gia thanh khon và lãi sut 8
2.4 Mi liên h gia thanh khon và giá c phiu 8

2.5 Mi liên h gia cung tin và thanh khon 8
2.6 Mi liên h gia cung tin và lãi sut 9
2.7 Mi liên h gia cung tin, lãi sut, thanh khon và giá c phiu 9
3 Mô hình, d liu và phng pháp nghiên cu 10
3.1 Phng pháp và mô hình nghiên cu 10
3.1.1 Phng pháp nghiên cu 10
3.1.2 Mô hình nghiên cu 13
3.2 D liu nghiên cu 24
3.2.1 Ngun d liu 24



3.2.2 X lý d liu 24
4 Kt qu nghiên cu và tho lun 25
4.1 Thng kê mô t d liu 25
4.1.1 X lý d liu đu vào 25
4.1.2 Kim đnh tính dng 25
4.1.3 Mô t d liu 28
4.2 Kim đnh đ tr ti đa 29
4.3 Kt qu kim đnh nhân qu Granger gia các bin 30
4.4 Kim đnh đng liên kt 31
4.5 o lng mi quan h dài hn gia các bin bng mô hình VECM 33
4.6 Kim đnh tính n đnh ca mô hình 37
4.7 Tho lun kt qu nghiên cu 39
4.7.1 Kt qu kim đnh nhân qu Granger gia các bin 39
4.7.2 Kt qu đo lng mi quan h gia các bin bng VECM 39
5 Kt lun 42
DANH MC TÀI LIU THAM KHO

DANH MC CH VIT TT

CPI : Ch s giá tiêu dùng
GDP : Tng sn phm quc ni
GSO : Tng cc thng kê
IMF : Qu tin t quc t
IPI : Ch s sn xut công nghip
LQ : Thanh khon
LR : Lãi sut cho vay
M2 : Cung tin
NHTM : Ngân hàng thng mi
P : Ch s giá c phiu
TBR : Li sut tín phiu kho bc
VECM : Mô hình vector hiu chnh sai s



DANH MC CÁC BNG

Bng 3.1. Du k vng ca các bin mô hình (1) cho P (giá c phiu) 22
Bng 3.2. Du k vng ca các bin mô hình (2) cho LQ (thanh khon) 23
Bng 3.3. Du k vng ca các bin mô hình (3) cho M2 (cung tin) 23
Bng 3.4. Ngun d liu ca các bin 24
Bng 4.1. Kt qu kim đnh tính dng ti chui gc 26
Bng 4.2. Kt qu kim đnh tính dng ti chui sai phân bc 1 27
Bng 4.3. Mô t bin sau khi kim đnh tính dng 28
Bng 4.4. Thng kê mô t các bin s dng trong mô hình 28
Bng 4.5. Kt qu đ tr ti đa 29
Bng 4.6. Kt qu kim đnh nhân qu Granger 30
Bng 4.7. Kt qu kim đnh đng liên kt 32
Bng 4.8. Kt qu mô hình VECM 33
Bng 4.9. Kt qu kim đnh tính n đnh ca mô hình 37





DANH MC CÁC HÌNH

Hình 4.1. Kt qu kim đnh tính n đnh ca mô hình 38
1


TÓM TT
Nghiên cu này s dng s liu chui thi gian theo quí trong giai đon 2001
– 2012 ca mu nghiên cu là quc gia Vit Nam đ phân tích mi liên h gia các
yu t nh cung tin, lãi sut, thanh khon và giá c phiu. Kim đnh mi liên h
gia các yu t trên đc xem xét thông qua các phng trình.
Kt qu nghiên cu cho thy, th nht, trong dài hn các bin giá c phiu,

cung tin, thanh khon có mi quan h vi nhau. Th hai, trong ngn hn đ điu
chnh v mc cân bng, giá c phiu chu tác đng ca cung tin và thanh khon.
Giá c phiu cng chu tác đng bi chính nó  mt và hai k trc đó. Thanh
khon chu tác đng bi chính nó  hai k trc đó. Bên cnh các yu t đó, kt qu
nghiên cu còn tìm thy bng chng thc nghim rng, lãi sut không có mi quan
h vi giá c phiu, thanh khon và cung tin. Thu nhp ca công ty (IPI) không có
mi quan h vi giá c phiu, thu nhp quc gia (GDP) có mi quan h ngc chiu
vi thanh khon nhng không có mi quan h vi cung tin. Lm phát (CPI) có mi
quan h ngc chiu vi cung tin.
T khóa: cung tin, lãi sut, thanh khon, giá c phiu


2


1 Gii thiu
1.1 Lý do chn đ tài
Ti mi quc gia, cung tin, lãi sut, tính thanh khon và giá c phiu đóng
vai trò ht sc quan trng. Trong khi nn kinh t ngày càng phát trin v mi mt,
thì ngun cung tin cho nn kinh t ngày càng đc chú trng hn, Chính Ph cng
tp trung thc thi và điu hành chính sách tin t thông qua kênh lãi sut, t đó dn
đn thanh khon trong nn kinh t tr nên bin đng và nh hng không nh đn
yu t khác đó là giá c phiu.
Mc dù hin nay trên th gii đã xut hin nhiu lý thuyt, mô hình nghiên
cu nhm gii thích, hi quy và kim đnh mi liên h tng quan gia cung tin,
lãi sut, thanh khon và giá c phiu, nhng da trên c s d liu đc tìm kim
bi tác gi thì đn nay trong nc vn cha có nghiên cu nào giúp tr li đy đ
mi liên quan gia tt c các yu t trên trong giai đon quí 1 nm 2001 đn quí 4
nm 2012. Vì vy, vic nghiên cu các mô hình hin đi trên th gii, đng thi
da trên nn tng nhng nghiên cu đã đc thc hin trong nc thi gian va

qua, áp dng mt cách thích hp vi điu kin d liu thc t ca Vit Nam đã tr
thành vn đ cn thit.  tài “Kim đnh mi liên h gia cung tin, lãi sut,
thanh khon và giá c phiu ti Vit Nam” đc tác gi tin hành nghiên cu
nhm gii quyt các vn đ trên.
1.2 Mc tiêu nghiên cu và các vn đ nghiên cu
Theo kt qu nghiên cu ca nhiu bng chng thc nghim trên th gii cho
thy có mi liên h gia cung tin, lãi sut, thanh khon và giá c phiu. Bài nghiên
cu này tp trung vào vn đ kim đnh mi liên h gia các nhân t cung tin, lãi
sut, thanh khon và giá c phiu ti Vit Nam trong giai đon t quí 1 nm 2001
đn quí 4 nm 2012. T mc tiêu nghiên cu trên, bài nghiên cu s tp trung gii
quyt các vn đ sau:
3


Mt là, kim đnh mi quan h gia các nhân t cung tin, lãi sut, thanh
khon và giá c phiu theo mô hình đn phng trình.
Hai là, đ kt qu hi quy vng và hiu qu, bài nghiên cu tin hành kim
đnh mi quan h gia các nhân t cung tin, lãi sut, thanh khon và giá c phiu
theo mô hình h phng trình.
1.3 Phng pháp nghiên cu
Bài nghiên cu này s dng các nghiên cu trc đây đ làm c s cho vic
xác đnh mi liên h gia các yu t nh cung tin, thanh khon, lãi sut và giá c
phiu. D liu đ chy mô hình hi quy s dng trong bài nghiên cu này là d liu
chui thi gian theo quí đc đc thu thp t Qu tin t quc t và Tng cc
thng kê Vit Nam.
 tin hành kim đnh mi liên h dài hn gia các bin, tác gi s dng
phng pháp VECM (Vector Error Correction Model – mô hình hiu chnh sai s).
Tác gi s dng phn mm Eviews 6.0 đ ln lt x lý d liu và chy mô hình
VECM. Các cách thc x lý d liu và kim đnh khác nhau ln lt đc thc
hin cho mô hình gm có: hiu chnh yu t mùa v ca các bin chui thi gian

trong mô hình (ngoi tr bin LR – lending rate và bin TBR - Treasury Bill rate),
sau đó ly logarit tt c các bin (cng ngoi tr bin LR và TBR); kim đnh tính
dng cho tt c chui thi gian (unit root test); kim đnh đ tr ti đa, kim đnh
nhân qu Granger cho tng cp bin; kim đnh đng liên kt, s dng mô hình
VECM đ kim đnh mi liên h dài hn gia các bin trong mô hình, kim đnh
tính n đnh ca mô hình.
1.4 ụ ngha ca đ tài
Kt qu nghiên cu cho thy nn kinh t v mô ca Vit Nam trong thi gian
qua có nhiu thay đi và các yu t v mô nh hng ln nhau. Bài nghiên cu v
mi liên h gia các yu t trong nn kinh t mà c th là mi liên h gia cung
4


tin, lãi sut, thanh khon và giá c phiu ti Vit Nam trong giai đon quí 1/2001
đn quí 4/2012 nhm b sung thêm vào các bng chng thc nghim v mi liên h
gia các yu t trên.
Bên cnh đó, phng pháp nghiên cu s dng trong lun vn này cng góp
phn cho các nghiên cu tip theo v x lý d liu đu vào hp lý, kim đnh các
trng hp khác vi các yu t kim soát hay bin gi khác, phù hp vi tình trng
nn kinh t Vit Nam  mi giai đon.
1.5 B cc ca lun vn
Ngoài phn tóm tt, danh mc bng, danh mc hình, danh mc ch vit tt, tài
liu tham kho và ph lc, ni dung ca đ tài này bao gm 5 phn đc trình bày
nh sau:
Phn 1: Gii thiu đ tài. Trong phn này tác gi trình bày lý do thc hin đ
tài, qua đó nêu lên mc tiêu nghiên cu mà đ tài hng đn, nhng câu hi nghiên
cu mà đ tài tp trung tìm hiu, s dng phng pháp nghiên cu, ý ngha nghiên
cu ca đ tài, đng thi cng là gii thiu b cc ca đ tài.
Phn 2: Các nghiên cu trc đây v mi liên h gia cung tin, lãi sut,
thanh khon và giá c phiu. Trong phn này tác gi trình bày các nghiên cu

thc nghim liên quan trên th gii v mi liên h ca các nhân t này.
Phn 3: Phng pháp nghiên cu. Trong phn này, tác gi làm rõ phng
pháp nghiên cu, nh là cách thu thp s liu, ngun gc d liu, s dng phng
pháp nghiên cu nào, quy trình các bc thc hin nghiên cu c th, mô hình
nghiên cu ra sao, gii thiu các loi kim đnh đc thc hin cho mô hình.
Phn 4: Kt qu nghiên cu và tho lun. Trong phn này, tác gi nêu lên
các kt qu thc hin nghiên cu ti th trng Vit Nam v mi liên h gia cung
tin, lãi sut, thanh khon và giá c phiu, bao gm: kim đnh tính dng cho các
bin trong mô hình, thng kê mô t d liu, tin hành kim đnh Granger cho tng
cp bin, kim đnh đng liên kt, các kim đnh liên quan và s dng mô hình
VECM.
5


Phn 5: Kt lun. Phn này s tóm tt các kt qu chính ca nghiên cu. Bên
cnh đó, lun vn cng nêu lên nhng hn ch ca đ tài và hng nghiên cu tip
theo.
2 Nhng nghiên cu thc nghim trên th gii v mi liên h gia cung tin,
lãi sut, thanh khon và giá c phiu
2.1 Mi liên h gia lãi sut và giá c phiu
Liên quan đn mi liên h gia lãi sut và giá c phiu, Mukherjee và Naka
(1995) s dng VECM đ điu tra mi liên h gia giá c phiu và bin kinh t v
mô, kt qu nghiên cu cho thy có mi liên h gia giá c phiu và lãi sut. C th
là các tác gi đã tìm thy mi liên h cùng chiu gia giá c phiu và lãi sut ngn
hn.
Zhou (1996) da trên nghiên cu thc nghim bng phng pháp hi quy gia
lãi sut ngân hàng và giá c phiu đã kt lun rng lãi sut ngân hàng đóng vai trò
quan trng đi vi giá c phiu, đc bit là trong dài hn. Tng t nh vy,
Harasty và Roulet (2000) kt lun lãi sut, giá c phiu và c tc có mi liên h vi
nhau trong dài hn, tuy nhiên vn đ tng t không tìm đc  th trng Italia.

Tuy nhiên, theo nh Arango và cng s (2002) nghiên cu mi liên h gia
giá c phiu và lãi sut liên ngân hàng trên th trng c phiu Bogota vi d liu
chui thi gian t tháng 1 nm 1994 ti tháng 12 nm 2000 li cho bit không tn
ti mi quan h gia hai bin này trong ngn hn. Ngc li, Islam và
Watanapalachaikul (2003) cho thy mi liên h có ý ngha gia giá c phiu và lãi
sut sut giai đon 1992 – 2001 ti Thái Lan. Theo nghiên cu ca Al-Sharkas
(2004) kt lun rng lãi sut có mi liên h ngc chiu vi giá c phiu. David E.
Rapach và cng s (2005) nghiên cu các bin kinh t v mô trong vic d đoán li
nhun chng khoán, kt qu cho thy rng gia các bin v mô, lãi sut là nhân t
hp lý nht đ d đoán li nhun chng khoán. Các nghiên cu ca Uddin và Alam
(2007) cng kt lun rng lãi sut ngân hàng và giá c phiu có mi liên h vi
6


nhau, c th nghiên cu đã khng đnh rng khi lãi sut ngân hàng gia tng thì giá
c phiu s gim trong ngn hn. Kt qu nghiên cu ca Benjamin (2008) cho thy
rng lãi sut và giá c phiu có mi liên h vi nhau. Liu ve Shreatha (2008) điu
tra mi liên h gia b bin kinh t v mô và ch s th trng chng khon Trung
Quc, bng kim đnh đng liên kt tác gi đã tìm thy mi liên h có ý ngha tn
ti, c th lãi sut có mi liên h ngc chiu vi ch s th trng chng khoán
Trung Quc.
Nh vy, mi liên h gia lãi sut và giá c phiu trên các th trng tài chính
đã phát trin, th trng mi ni và th trng cha phát trin là không có s thng
nht, thm chí còn trái ngc nhau.
Theo nghiên cu ca Hunh Th Nguyn & Nguyn Quyt (2013) cho th
trng TP.H Chí Minh trong thi gian qua đã tìm thy mi liên h gia giá c
phiu và lãi sut ti đ tr 1 tháng, đng thi giá c phiu còn b tác đng bi chính
nó ti đ tr 1 và 2 tháng. C th, bài nghiên cu này không tìm thy s tác đng
ca giá c phiu lên lãi sut mà ch có chiu ngc li: t lãi sut lên giá c phiu,
và chu tác đng bi chính nó trong mt và hai thi k trc đó. Nghiên cu này

cho thy phn ng ca giá c phiu đi vi cú sc t lãi sut là dng, tuy nhiên
nh hng ch bt đu sau khi lãi sut đã bin đng đc mt tháng. Nói cách khác
lãi sut có tác đng đn giá c phiu ti Vit Nam nói chung và TP.H Chí Minh
nói riêng.
2.2 Mi liên h gia cung tin vi giá c phiu
Mi quan h gia cung tin, giá c phiu trong Sprinkel (1964) cho thy minh
chng ca vai trò quan trng này: cung tin dn đn thay đi giá c phiu. Theo
Homa và Jaffe (1971) đã c lng mi liên h gia cung tin và giá c phiu và
kt lun rng giá c phiu có mi liên quan cùng chiu vi cung tin. Tuy nhiên,
Kraft và Kraft (1977) s dng phân tích chui thi gian và không tìm thy mi liên
h nhân qu t cung tin đn giá c phiu. Pearce và Roley (1985) li tìm thy mi
liên quan ngc chiu gia cung tin và giá c phiu.
7


Nghiên cu ca Hashemzadeh Nozar và Philip Taylor (1988) nhm kim đnh
mi quan h gia cung tin và giá c phiu, và gia lãi sut vi giá c phiu.
Nghiên cu s dng kim đnh nhân qu Granger-Sims đ xác đnh mi quan h
nhân qu, nghiên cu tìm thy mi quan h gia cung tin và giá c phiu là cung
tin tác đng lên giá c phiu và ngc li. Ngoài ra, ch có tác đng mt chiu t
lãi sut đn giá c phiu.
Nghiên cu ca Dhakal và cng s (1993) ch ra rng nhng thay đi trong
cung tin đã nh hng trc tip và gián tip đn s thay đi trong giá c phiu.
Nghiên cu ca Mukherjee và Naka (1995) s dng VECM đ điu tra mi liên h
gia giá c phiu và bin kinh t v mô ti th trng Tokyo và kt qu nghiên cu
cho thy có mi liên h gia giá c phiu và cung tin. C th hn, trong Ibrahim và
Aziz (2003) tìm thy giá c phiu có mi liên quan ngc chiu vi cung tin.
Trong nghiên cu ca Al-Sharkas (2004) tìm thy rng cung tin M2 có nh hng
cùng chiu lên giá c phiu trên th trng ASE. Nghiên cu ca Biniv Maskay
(2006) cho thy s thay đi cung tin làm thay đi giá chng khoán và ngc li, và

đây là mi quan h cùng chiu. Tng t vy, Brahmasrene và Jiranyakel (2007)
thc hin nghiên cu trên th trng chng khoán Thái Lan t 1992 đn 2003 và
tìm thy mi liên h cùng chiu gia giá chng khoán và cung tin. Kt qu nghiên
cu ca Benjamin (2008) đa ra kt lun rng cung tin và giá c phiu có mi liên
h vi nhau.
Trong nghiên cu nh hng ca các yu t v mô trong nn kinh t, trong đó
có cung tin lên giá c phiu đc Shaoping (2008) xác nhn nh hng đáng k
ca cung tin lên s tng trng ca giá c phiu trong khong thi gian 2005-
2007. Theo Shiblee (2009) cho thy có bn bin v mô tác đng đn giá chng
khoán gm có: lm phát, GDP, t l tht nghip và cung tin. Các yu t này tác
đng vi mc đ khác nhau, trong đó Shiblee (2009) tìm thy rng cung tin có mi
quan h cùng chiu mnh nht đn giá c phiu. Cùng quan đim này Keray
Raymond (2009) khi nghiên cu liu rng có mi quan h dài hn gia giá c phiu
và các bin thuc v tin t hay không, kt lun cho thy khi xét trên kim đnh
8


nhân qu Granger, ch có nhân t cung tin M2 là có nh hng qua li đi vi giá
c phiu. Cng trong nm này, Pilinkus (2009) đã tìm thy mi liên h nhân qu
Granger gia cung tin và li nhun chng khoán. Cagli và cng s (2010) nghiên
cu trên th trng Th Nh K li không tìm thy mi liên h gia hai yu t này.
Nghiên cu ca Khalid Mustafa và cng s (2013) ch ra rng ch có mi quan
h nhân qu mt chiu t giá chng khoán đn cung tin, c th là trong ngn hn
giá chng khoán nh hng ngc chiu có ý ngha đn cung tin.
2.3 Mi liên h gia thanh khon và lãi sut
Nghiên cu ca Baks và Kramer (1999) tìm thy mi liên h ngc chiu gia
thanh khon và lãi sut, kt qu cho rng khi thanh khon gia tng s dn đn lãi
sut gim.
2.4 Mi liên h gia thanh khon và giá c phiu
Trong cùng nghiên cu ca Baks và Kramer (1999), các tác gi cng tìm thy

s liên h cùng chiu gia thanh khon và li nhun chng khoán, c th khi thanh
khon gia tng s làm li nhun chng khoán tng và ngc li. Nghiên cu ca
Mohamed Ariff và cng s (2012) ti các nc G-7, vi d liu bng t 1968-2011
theo quí cho thy mi liên h cùng chiu ca thanh khon và giá c phiu, rng khi
thanh khon thay đi s có nh hng cùng chiu lên giá c phiu.
2.5 Mi liên h gia cung tin và thanh khon

Nghiên cu ca Tobias Adrian và Hyun Song Shin (2008) cho thy thanh
khon có mi tng quan cht ch vi chính sách tin t, c th là khi chính sách
tin t m rng, cung tin cho nn kinh t gia tng, thanh khon s cao; ngc li,
khi chính sách tin t đc áp dng tht cht, thanh khon s gim xung.
Nghiên cu ca Mohamed Ariff và cng s (2012) ti các nc G-7, vi d
liu bng t 1968-2011 theo quí, nghiên cu đã tìm thy kt qu tng t vi
9


nghiên cu trong cùng nm ti th trng Canada ca cùng tác gi, rng cung tin
thay đi dn đn s thay đi cùng chiu ca thanh khon và thanh khon thay đi s
nh hng cùng chiu có ý ngha thng kê lên giá c phiu.
2.6 Mi liên h gia cung tin và lãi sut
Nghiên cu v mi liên h gia cung tin lên lãi sut, nghiên cu ca Cornell
(1982), Thomas Urich và Paul Wachtel (1984) kt lun rng nhng thay đi trong
cung tin dn đn s thay đi cùng chiu ngay lp tc lên lãi sut ngn hn.
2.7 Mi liên h gia cung tin, lãi sut, thanh khon và giá c phiu

S dng d liu quí t 1960-2011 ti Canada và cách gii quyt h phng
trình đng thi, Mohamed Ariff và cng s (2012) đã cho thy hiu ng thanh
khon cùng chiu t nh hng cung tin. Bng vic m rng h phng trình vi
mt phng trình thanh khon và sau khi kim soát nh hng ca thu nhp, minh
chng đc tìm thy là có nh hng cùng chiu có ý ngha t thanh khon lên giá

c phiu. ng thi, kt qu hi quy h phng trình trong nghiên cu ca
Mohamed Ariff và cng s (2012) cng cho thy lãi sut có mi liên h vi cung
tin và vi thanh khon.
Nh vy, tác gi đã đúc kt các bng chng thc nghim v mi liên h gia
các nhân t cung tin, lãi sut, thanh khon và giá c phiu. Qua các nghiên cu
thc nghim trên th gii, cho thy mi liên h gia các nhân t trên theo xu hng
là: th nht, có mi liên h ngc chiu gia lãi sut và giá c phiu; th hai, có
mi liên h cùng chiu gia cung tin, thanh khon vi giá c phiu; th ba, có mi
liên h cùng chiu gia cung tin vi thanh khon và lãi sut; th t, có mi liên h
ngc chiu gia thanh khon và lãi sut.
10


3 Mô hình, d liu và phng pháp nghiên cu
3.1 Phng pháp và mô hình nghiên cu
3.1.1 Phng pháp nghiên cu
Mô hình nghiên cu ca bài s dng d liu chui thi gian (time series) đã
đc x lý yu t mùa v và làm mt đ tin hành hi quy và kim đnh. Trc
khi tin hành hi quy, tác gi s dng kim đnh Augmented Dickey Fuller (ADF)
và Phillips Perron đ kim đnh tính dng các bin ca mô hình c lng. Sau khi
kim đnh tính dng đ la chn bc sai phân phù hp ca các bin, tác gi tin
hành kim đnh đ tr ti đa, kim đnh nhân qu Granger, kim đnh đng liên kt,
sau đó tác gi s dng phng pháp VECM đ x lý mi quan h dài hn gia các
bin và cui cùng là kim đnh tính n đnh ca mô hình.
 đáp ng đy đ mc tiêu nghiên cu ca đ tài, tác gi áp dng kt hp các
phng pháp nghiên cu khác nhau theo quy trình nghiên cu gm 6 bc nh sau:
Bc 1: X lý d liu đu vào
Do d liu là chui thi gian và theo quí nên rt có th tn ti yu t mùa v,
do đó nghiên cu s dng công c Census X12 trên Eviews cho các bin giá c
phiu, tính thanh khon, cung tin, GDP, CPI và IPI. Sau đó, các bin này s đc

làm mt bng phép tính logarit đ s liu tr nên đn gin và d phân tích hn.
 đm bo cho mt gi đnh quan trng khi thc hin phân tích trên các mô
hình đnh lng là chui d liu phi là mt chui dng. Do đó, nghiên cu tin
hành thc hin kim đnh nghim đn v Unit Root Tests cho tng bin vi h
thng gi thuyt kim đnh nh sau:
H
0
: Chui d liu có nghim đn v, tc là chui không dng
H
1
: Chui d liu không có nghim đn v, tc là chui dng
Trng hp chui d liu không dng, nghiên cu s tin hành ly sai phân và
thc hin li kim đnh tính dng.
11


Bc 2: Kim đnh đ tr ti đa
Kim đnh này đc thc hin đ kim đnh đ tr ln nht mà mô hình có th
s dng. u tiên chy VAR vi đ tr tm, sau đó s dng công c trên Eviews đ
tin hành kim đnh đ tr ti đa. Dòng cui có du sao tng ng vi đ tr ti đa.
Bc 3: Kim đnh Granger
Kim đnh Granger đc thc hin tng đôi mt vi nhau trong 4 bin giá c
phiu, tính thanh khon, cung tin và GDP. H thng gi thuyt cho kim đnh này
nh sau:
H
0
: Không tn ti mi quan h nhân qu Granger gia hai bin X và Y
H
1
: Tn ti mi quan h nhân qu Granger gia hai bin X và Y

Trong đó X và Y là mt cp bin t bn bin trên.
Có 4 trng hp ca kim đnh này:
TH.1: Gi thuyt H
0
đc chp nhn, tc không tn ti mi quan h nhân
qu Granger gia hai bin
TH.2: Gi thuyt H
1
đc chp nhn, tn ti mi quan h nhân qu Granger
mt chiu t X đn Y.
TH.3: Gi thuyt H
1
đc chp nhn, tn ti mi quan h nhân qu Granger
mt chiu t Y đn X.
TH.4: Gi thuyt H
1
đc chp nhn, tn ti mi quan h nhân qu Granger
hai chiu gia X và Y.
Bc 4: Kim đnh đng liên kt
Theo Engle – Granger (1982), hai chui thi gian không dng và là chui liên
kt bc 1 đc gi là đng liên kt nu tn ti mt t hp tuyn tính khác 0 ca
chúng là dng. Trên Eviews dùng Johansen test đ kim đnh đng liên kt.
12


Hng ca ma trn h s  cho bit s vector đng liên kt. Kim đnh t s
likelihood đi vi gi thuyt vô hiu cho rng: có nhiu nht r vector đng liên kt
bng cách s dng Trace Test statistic:
TraceTest = -T∑
p

i=r+1
ln(1-
t
)
Trong đó:
T là c mu

t,
, K và 
p
là (p-r) h s tng quan chính tc ca phng pháp bình phng
nh nht.
Critical value theo Mackinnon, Haug và Michelis (1999) đc s dng đ xác
đnh liu gi thuyt vô hiu cho rng có nhiu nht r vector đng liên kt có b bác
b hay không. Mt kim đnh t s likelihood ln nht khác là Maximal Eigenvalue
Test statistic:
Maximal Eligenvalue Test = T∑
r
i=1
ln (1-
*
i
)/(1-
i
)
Trong đó:

i
*
, K và 

r
*
là r nhng h s tng quan chính tc ca phng pháp bình
phng ln nht. Ging nh Trace Test, Maximal Eigenvalue Test statistic s đc
so sánh vi critical value (theo Mackinnon và các cng s, 1999).
Trng hp cá bit, khi có s không nht quán gia kt qu t Trace Test và
t Maximal Eigenvalue Test, khi mt bên ch ra s hin din ca đng liên kt trong
khi bên còn li thì không. Trong trng hp này, Johansen và Juselius (1990) đ
xut rng Trace Test có th yu hn so vi Maximal Eigenvalue Test. Vì th khi
mt vài s không nht quán phát sinh s đc gii quyt bng cách chp nhn
Maximal Eigenvalue Test. Kim đnh này cung cp mt c tính các tham s mnh
m và vng chc.
13


Bc 5: S dng mô hình VECM trên Eviews đ x lý mi quan h dài hn
gia các bin trong mô hình. Kim đnh tính n đnh ca mô hình.
 S dng mô hình VECM đ x lý mi quan h dài hn gia các bin
trong mô hình.
 Kim đnh tính n đnh ca mô hình
Dùng phn mm Eviews vi vic xem xét các AR Root Table và AR Root
Graph đ xem xét tính n đnh ca mô hình.
Bc 6: Tho lun kt qu nghiên cu
Nghiên cu xét trên các giá tr p-value ca các bin đ phân tích s tác đng
qua li ca các bin. Tho lun kt qu vi tình hình Vit Nam. Tt c các kim
đnh trong nghiên cu này s đc thc hin vi mc ý ngha là 10%, 5% và 1%.
3.1.2 Mô hình nghiên cu
3.1.2.1 Mô hình c lng
Các mô hình nghiên cu đc xây dng da trên nghiên cu ca tác gi
Mohamed Ariff và cng s (2012) ti th trng Canada. Thông qua đó, tác gi đã

s dng ba phng trình đ đánh giá mi liên h gia các nhân t cung tin, thanh
khon, lãi sut và giá c phiu. Trong mô hình đu tiên, bin thanh khon, bin
cung tin và bin ch s sn xut công nghip s đc dùng làm bin gii thích cho
bin giá c phiu. Tip theo,  mô hình th hai, bin cung tin, bin thu nhp quc
gia GDP và bin lãi sut cho vay đc s dng làm bin gii thích cho bin thanh
khon. Mô hình th ba, bin lm phát đc kt hp vi bin thu nhp quc gia
GDP, bin li sut tín phiu, bin thanh khon và bin giá c phiu đ gii thích cho
bin cung tin. Các mô hình chi tit nh sau:


14


Mô hình 1
Mô hình đu tiên th hin mi liên h gia giá c phiu và thanh khon, cung
tin cùng vi bin thu nhp ca công ty.
P
t
= a
0
+ a
1
LQ
t
+ a
2
M2
t
+ a
3

IPI + e
t
(1)
Mô hình 2
Trong mô hình th hai, bin cung tin s kt hp vi thu nhp quc gia và lãi
sut cho vay đ kim tra nh hng ca các nhân t này đn thanh khon.
LQ
t
= b
0
+ b
1
M2
t
+ b
2
GDP
t
+ b
3
LR
t
+ v
t
(2)
Mô hình 3
Trong mô hình 3, th hin mi liên h gia bin cung tin vi các bin lm
phát, lm phát vi đ tr 1 quí, li sut tín phiu, bin thu nhp quc gia, bin giá
c phiu và bin thanh khon.
M2

t
= c
0
+ c
1
CPI
t
+ c
2
GDP
t
+ c
3
TBR
t
+ c
4
P
t
+ c
5
LQ
t
+ c
6
CPI(1) + z
t
(3)
3.1.2.2 Mô t bin nghiên cu
Ch s giá c phiu (Share price index - P)

Theo nh nghiên cu ca Mohamed Ariff và cng s (2012), ch s chng
khoán MSCI đc dùng nh ch s giá c phiu. Trong nghiên cu này, theo nh
d liu thu thp t Qu tin t quc t ti th trng chng khoán Vit Nam thì ch
s giá c phiu là mt ch s t trng vn hóa ca tt c các công ty đc niêm yt
trên sàn giao dch chng khoán H Chí Minh.

15






q
t
pt
Ip =




q
t
po
Trong đó:
I
p
: ch s giá c phiu
pt : giá thi k t
po: giá thi k gc

qt : khi lng (quyn s) thi đim tính toán ( t )
i: c phiu i tham gia tính ch s giá
n: s lng c phiu đa vào tính ch s
Da trên nghiên cu ca Homa và Jaffe (1971) đã c lng mi liên h gia
cung tin và giá c phiu và kt lun rng giá c phiu có mi liên quan cùng chiu
vi cung tin. Bên cnh đó, nghiên cu ca Biniv Maskay (2006) cho thy s thay
đi cung tin làm thay đi giá chng khoán và ngc li, và đây là mi quan h
cùng chiu. Tng t vy, Brahmasrene và Jiranyakel (2007) cng thc hin nghiên
cu trên th trng chng khoán Thái Lan t 1992 đn 2003 và tìm thy mi liên h
cùng chiu gia giá chng khoán và cung tin. Tip ni, Shiblee (2009) tìm thy
rng cung tin có mi quan h cùng chiu vi giá c phiu. Sau ht, Mohamed Ariff
và cng s (2012) cng nghiên cu v mi liên h này và cho thy gia cung tin và
giá c phiu là mi liên h cùng chiu.
Thanh khon (Liquidity – LQ)
Trong nghiên cu có nhiu ch s đ đo lng tính thanh khon. Theo các
nghiên cu trc đây, thanh khon có các đi din thay th:
- Amihud & Mendelson (1986) đã dùng bid-ask spead nh mt ch s thanh
khon, đi lng này đc dùng thích hp cho nhng nghiên cu c phiu
cá nhân.
16


- Chordio, Subrahmanyam và Anshuman (2001); Amihud (2002) s dng
khi lng giao dch th trng là tính thanh khon.
- i din th 3 cho tính thanh khon theo Gordon & Leeper (2002) đc
các nhà kinh t s dng rt ph bin đ đo lng tính thanh khon đó là
tin d tr (Reserve money).
Nghiên cu ca Mohamed Ariff và cng s (2012) đã s dng Reserve Money
là đi din ca bin thanh khon. D tr ca h thng ngân hàng tng lên làm cho
lng tin trong lu thông gim, t đó dn đn thanh khon gim xung. Và ngc

li, nu h thng ngân hàng gi ít d tr thì thanh khon tng lên. Nh vy, tính
thanh khon có mi liên quan ngc chiu vi tin d tr. Trong nghiên cu này,
tác gi s dng tin d tr (reserve money) nh đi din cho bin thanh khon.
Nghiên cu ca Tobias Adrian và Hyun Song Shin (2008) cho thy thanh
khon có mi tng quan cht ch vi chính sách tin t, c th là khi chính sách
tin t m rng, cung tin cho nn kinh t gia tng, thanh khon s cao; ngc li,
khi chính sách tin t đc áp dng tht cht, thanh khon s gim xung.
Trong nghiên cu ca Baks và Kramer (1999), các tác gi cng tìm thy s
liên h cùng chiu gia thanh khon và li nhun chng khoán, c th khi thanh
khon gia tng s làm li nhun chng khoán tng và ngc li. Da trên nghiên
cu ca Mohamed Ariff và cng s (2012) cho thy thanh khon có mi liên h
cùng chiu vi giá c phiu.
Cung tin (Money supply – M2)
Da trên nghiên cu ca Al-Sharkas (2004), cung tin đc đo lng bng
tng ca lng tin M1 và chun t (gm có tin gi tit kim, tin gi có k hn
ti các t chc tín dng). Cách tính bin này cng đc s dng trong nghiên cu
ca Mohamed Ariff và cng s (2012). Tác gi s dng cách tính trên cho bin
cung tin M2 trong nghiên cu này.

17


M2 = M1 + tin gi tit kim, tin gi có k hn ti các t chc tín dng
Da trên nghiên cu ca Praphan và Subhash (2002), Benjamin (2008) cho
thy cung tin có mi quan h vi giá c phiu. Shiblee (2009) tìm thy bng chng
rng cung tin tng làm cho giá c phiu gia tng. Mohamed Ariff và cng s
(2012) cng nghiên cu v mi liên h này và cho thy gia cung tin và giá c
phiu là mi liên h cùng chiu.
Ti Vit Nam, nu cung tin tng s dn đn mt s gia tng trong tiêu dùng
hàng hóa cng nh làm gia tng vic s dng các tài sn tài chính mà chng khoán

là mt trong s đó. Khi cung tin tng, thanh khon vt tri s nh hng đn th
trng khá mnh do tác đng ca chính sách tin t tng đi nhanh và trc tip.
Khi cung tin tng làm gim lãi sut ca nn kinh t, làm gim lãi sut chit khu
ca chng khoán qua đó làm tng giá k vng và tng thu nhp. Ngc lai, khi
gim lng cung tin ra nn kinh t thì lãi sut s tr nên cao hn do nh hng ca
chính sách tin t tht cht, t đó dn đn giá c phiu cng theo chiu hng st
gim. C th hn, giá c phiu st gim sau khi gim lng cung tin là do lãi
sut chit khu trong các mô hình đnh giá tng lên hoc do chi phí vn hành ca
công ty tng lên sau khi lãi sut tng.
Lãi sut cho vay (Lending rate – LR)
Mankiw (2011) khái quát, lãi sut cho vay là lãi sut ngân hàng thng đáp
ng nhu cu tài chính ngn hn ca khu vc t nhân. T l này thng đc phân
bit theo mc đ tín nhim ca khách hàng vay và các mc tiêu vay. Các điu
khon và điu kin gn lin vi nhng mc lãi sut khác nhau theo tng quc gia.
Lãi sut cho vay đc tính là lãi sut bình quân cui k cho vay vn ngn hn
(ít hn 12 tháng) ca bn ngân hàng thng mi nhà nc ln.
Nghiên cu ca Urich và Wachtel (1984) cng th hin mi liên h gia cung
tin và lãi sut. Kt qu nghiên cu ch ra rng yu t cung tin có mi liên h cùng
chiu vi lãi sut trong ngn hn.