PHÂN TÍCH SỰ TÁC ĐỘNG CUNG TIỀN CỦA NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC ĐẾN GIÁ CẢ VÀ SẢN LƯỢNG TẠI VIỆT NAM.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM




NGUYN VN TR



PHÂN TÍCH S TÁC NG CUNG TIN CA
NGÂN HÀNG NHÀ NC N GIÁ C VÀ
SN LNG TI VIT NAM



LUN VN THC S KINH T






Tp. H Chí Minh – 2013

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM


NGUYN VN TR

PHÂN TÍCH S TÁC NG CUNG TIN CA
NGÂN HÀNG NHÀ NC N GIÁ C VÀ
SN LNG TI VIT NAM


Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
Mã s: 60340201


LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC
TS. THÂN TH THU THY

Tp. H Chí Minh- 2013



LI CAM OAN

Tôi cam đoan nhng ni dung trong lun vn này là ca chính tôi, di s
hng dn ca TS. Thân Th Thu Thy. Các s liu trong lun vn có ngun gc rõ

ràng và đc thu thp mt cách trung thc.
Tôi cam đoan rng lun vn này cha đc công b trên bt k mt công
trình nghiên cu nào trc đây.
Tp. H Chí Minh, ngày … tháng … nm …
Tác gi



Nguyn Vn Tr


















MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN

MC LC
DANH MC CÁC T VIT TT
DANH MC CÁC BNG
DANH MC CÁC HÌNH
M U 1

1. t vn đ nghiên cu 1
2. Mc tiêu nghiên cu. 3
3. Phng pháp nghiên cu 3
4. Ngun s liu 4
5. Phm vi và gii hn nghiên cu 4
6. Kt cu ca lun vn 4
CHNG 1: TNG QUAN V S TÁC NG CUNG TIN CA NGÂN
HÀNG TRUNG NG N GIÁ C VÀ SN LNG TRONG NN KINH
T ……………………………………………………………………………… 5

1.1. Tng quan v cung tin ca Ngân hàng trung ng 5
1.1.1. Mc tiêu ca cung tin 5
1.1.2. Các công c cung tin 5
1.1.2.1. Hot đng th trng m 6
1.1.2.2. T l d tr bt buc 7
1.1.2.3. Lãi sut chính sách 7
1.2. Tng quan v giá c và sn lng trong nn kinh t 7
1.2.1. Tng quan v giá c 7
1.2.2. Tng quan v sn lng 8
1.3. S tác đng cung tin ca Ngân hàng trung ng đn giá c và sn lng . 9
1.3.1. S tác đng ca cung tin đn giá c 9
1.3.2. S tác đng ca cung tin đn sn lng 13

1.4. Các nghiên cu v s tác đng cung tin ca Ngân hàng trung ng đn
giá c và sn lng 14

1.5. Mô hình nghiên cu s tác đng cung tin ca Ngân hàng trung ng đn
giá c và sn lng trong nn kinh t 17

1.5.1. Mô hình t hi quy véc t VAR 17
1.5.2. Quan h nhân qu Granger 20
1.5.3. Phn ng ca các bin trong mô hình 21
1.5.4. Phân rã phng sai 22
Kt lun chng 1 22
CHNG 2: PHÂN TÍCH S TÁC NG CUNG TIN CA NGÂN HÀNG
NHÀ NC N GIÁ C VÀ SN LNG TI VIT NAM 24

2.1. Thc trng nn kinh t Vit Nam 24
2.2. Thc trng cung tin ca Ngân hàng nhà nc Vit Nam 36
2.3. Thc trng giá c và sn lng ti Vit Nam 37
2.4. Thc trng s tác đng cung tin ca Ngân hàng nhà nc đn giá c và
sn lng ti Vit Nam 40

2.4.1. Thc trng s tác đng ca cung tin đn giá c 40
2.4.2. Thc trng s tác đng ca cung tin đn sn lng 45
2.5. o lng s tác đng cung tin đn giá c và sn lng ti Vit Nam 46
2.5.1. Mô hình nghiên cu 46
2.5.2. Chn mu d liu 47
2.5.3. Kim đnh mô hình 47
2.5.3.1. Kim đnh tính dng ca chui d liu 47
2.5.3.2. Kim đnh các h s hi quy ca mô hình 48
2.5.4. Phân tích phn ng và phân rã phng sai 48

2.5.5. Kt qu nghiên cu 50
Kt lun chng 2 52



CHNG 3: GII PHÁP KIM SOÁT CUNG TIN CA NGÂN HÀNG
NHÀ NC NHM N NH GIÁ C VÀ NÂNG CAO SN LNG TI
VIT NAM 53

3.1. nh hng cung tin đ kim soát giá c và nâng cao sn lng ti Vit
Nam 53

3.2. Gii pháp kim soát cung tin nhm n đnh giá c và nâng cao sn lng
ti Vit Nam 54

3.2.1. Phi hp linh hot các công c ca chính sách tin t 54
3.2.2. Chuyn chính sách tin t t đa mc tiêu thành công c kim soát giá
c…… 58

3.2.3. Xác đnh và kim soát các nhân t tác đng đn cung tin 59
3.2.4. Phi hp chính sách tin t và tài khóa mt cách phù hp 61
3.2.5. Nâng cao cht lng tín dng và hiu qu đu t ca nn kinh t 62
3.2.6. Kim soát lãi sut huy đng và cho vay 64
3.2.7. Minh bch hóa thông tin và cung cp d liu th trng chính xác và kp
thi…… 65

3.3. Gii pháp h tr 66
3.3.1. i vi Chính ph 66
3.3.2. i vi các B liên quan 67
Kt lun chng 3 68

KT LUN 70
TÀI LIU THAM KHO 1
PH LC 3









DANH MC CÁC T VIT TT

ADB : Ngân hàng phát trin Châu Á
BTC : B tài chính
CPI : Ch s giá chung hay giá c
DNNN : Doanh nghip nhà nc
DNTN : Doanh nghip t nhân
FDI : u t trc tip nc ngoài
FPI : u t gián tip nc ngoài
GSO : Tng cc thng kê
IMF : Qu tin t quc t
IFS : Thng kê tài chính quc t
IRF : Hàm phn ng
NHTW : Ngân hàng trung ng
NHNN : Ngân hàng nhà nc
NHTM : Ngân hàng thng mi
TTCK : Th trng chng khoán
TFP : Nng sut tng hp

UBCKNN : U ban chng khoán nhà nc
UBKT : y ban kinh t ca Quc Hi
VAR : Mô hình t hi quy véc t
WTO : T chc thng mi th gii









DANH MC CÁC BNG

Bng 2.1: Huy đng vn qua TTCK, ngun vn FDI và FPI ti Vit Nam giai
đon 2000-2012
Bng 2.2: Các nhân t đóng góp vào tng trng kinh t Vit Nam giai đon
2000-2012
Bng 2.3: C cu đu t theo tng khu vc kinh t ti Vit Nam giai đon 2000-
2012
Bng 2.4: Kt qu hot đng TTCK Vit Nam giai đon 2000-2012
Bng 2.5: Lm phát mc tiêu và lm phát thc t giai đon 2000-2012
Bng 2.6: Mc tiêu và tng trng GDP thc t ca Vit Nam giai đon 2000-
2012
Bng 2.7: Tng trng các ngành công nghip Vit Nam giai đon 2000-2012
Bng 2.8: Chênh lch lãi sut huy đng và cho vay giai đon 2000-2012
Bng 2.9: Tng trng GDP và cung tin theo quý giai đon 2000-2012
Bng 2.10: Kim đnh nghim đn v d liu ca các bin trong mô hình
Bng 2.11: Kt qu c lng các bin trong mô hình giá c

Bng 2.12: Kt qu c lng các bin trong mô hình sn lng














DANH MC CÁC HÌNH

Hình 1.1: C ch truyn dn tin t trong mô hình IS-LM
Hình 2.1: Thâm ht thng mi ca Vit Nam giai đon 1991-1999
Hình 2.2: Các nhân t đóng góp vào tng trng kinh t Vit Nam giai đon 1991-
1999
Hình 2.3: T l n xu ca h thng NHTM ti Vit Nam giai đon 2000-2012
Hình 2.4: Cán cân thng mi ca Vit Nam giai đon 2000-2012
Hình 2.5: T l thâm ht ngân sách ca Vit Nam giai đon 2000-2012
Hình 2.6: Tng trng tín dng, cung tin và giá c ca Vit Nam giai đon 2000-
2012

1


M U
1. t vn đ nghiên cu
NHTW thc hin chính sách tin t m rng là điu kin cn đ các NHTM đy
mnh hot đng tín dng, qua đó kích thích sn xut và góp phn làm gia tng sn
lng trong nn kinh t. Tuy nhiên, lý thuyt và thc nghim cng cho thy, khi
cung tin m rng, bên cnh vic kích thích tng sn lng, giá c cng s tng
theo. S liu thng kê và nhiu nghiên cu ti Vit Nam cng nh trên th gii cho
thy rng vic tha tin đã tác đng đn giá c và gây ra nhng trc trc trong nn
kinh t.
Trong 12 nm qua, 2000-2012, Vit Nam đã phi liên tc m rng cung tin đ
đm bo tc đ tng trng kinh t cao, trung bình khong 6,95%, nhng đi kèm là

giá c ca Vit Nam cng tng lên, nm 2008 giá c tng đn 20,3%, nm 2011 là
18,58%.  kim soát bin đng ca giá c, NHNN Vit Nam đã s dng nhng
công c chính sách tin t nh hot đng th trng m, t l d tr bt buc, điu
chnh lãi sut c bn và lãi sut chit khu. Tuy nhiên, do không th ng phó đc
vi din bin ca th trng nên các bin pháp hành chính đc s dng, nh áp
trn lãi sut cho vay và huy đng, quy đnh trn tng trng tín dng và bt buc
các NHTM mua tín phiu NHNN. Các bin pháp hành chính này mc dù đã góp
phn đt đc mc tiêu đ ra nhng đi kèm là cng to ra nhng phn ng tiêu cc
phát sinh trong nn kinh t.
Vic kim soát giá c bng cách hn ch tin t đã làm cho tc đ tng trng
sn lng suy gim, tc đ tng trng sn lng giai đon 2009-2012 ch khong
5,76% thp hn so vi giai đon 2000-2008. Tc đ tng trng công nghip giai
đon 2009-2012 cng gim so vi giai đon 2000-2008 khong 1,5 ln. Khi giá c
đã đc kim soát, NHNN li tng cung tin ra nn kinh t đ kích thích tng
trng sn lng. Nh vy, trong thi gian qua, Vit Nam luôn phi đt mc tiêu
tng trng cao và giá c n đnh. V lý thuyt, hai mc tiêu này khó có th đt
đc cùng mt lúc. Vì vy, vic đt quá nhiu mc tiêu ca Vit Nam s gây áp lc
2


rt ln lên chính sách tin t. Theo thông l quc t, chính sách tin t ch có mt
mc tiêu duy nht là n đnh giá c hay giá tr tin t ca mt quc gia.
Vic nghiên cu s tác đng ca cung tin lên giá c và sn lng là rt cn
thit, bi l giá c là mt bin s v mô quan trng, khi giá c tng lên s nh hng
đn các bin s khác và gây ra nhng trc trc trong nn kinh t nh nh hng đn
đi sng ngi dân và đu t sn xut. Tht vy, khi giá c tng liên tc s làm cho
đi sng ngi dân khó khn hn vì phi b nhiu tin hn đ tiêu dùng mt sn
phm hay dch v. Ngoài ra, giá c tng cao, dn đn giá nguyên liu đu vào cho
sn xut cng tng theo và nh vy giá sn phm buc phi tng đ đm bo doanh
nghip có li nhun, khi đó theo quy lut, giá tng làm cho chi tiêu gim đi và đn

lt nó tác đng tr li làm cho các doanh nghip phi thu hp sn xut.
Sn lng là mt bin s rt quan trng, sn lng tng trng s góp phn
làm thu nhp và đi sng sng ngi dân tng lên. Ngoài ra, tng trng sn lng
s kích thích đu t trong nc và nc ngoài, các yu t cn thit cho vic tng
trng sn lng.  đm bo tc đ tng trng sn lng hàng nm, các nhà
hoch đnh chính sách thng thc hin nhiu chính sách đ đt đc mc tiêu đ
ra.
Lý thuyt và nhiu nghiên cu trc đây cho thy cung tin là mt nhân t
quan trng góp ph
n làm gia tng sn lng, tuy nhiên đi kèm là thng làm cho
giá c tng lên. Nh vy, khi thc thi chính sách tin t m rng bng cách tng
cung tin đ đt đc hai mc tiêu giá c trong nn kinh t không tng lên hoc tng
vi mc hp lý và tng trng sn lng cao là gn nh mâu thun vi nhau. Bi vì
khó có th đt đc mc tiêu cùng mt lúc là giá c không tng trong khi đó sn
lng tng cao. Vì vy, vic nghiên cu s tác đng ca cung tin đn sn lng và
giá c s có th giúp các nhà hoch đnh chính sách thc hin chính sách phù hp
hn.
Vi nhng phân tích nh trên, mt gi thit đc đa ra là liu có mt s tác
đng ca cung tin đn giá c và sn lng ti Vit Nam trong khong thi gian
2000-2012. Khi đã chng minh có mi quan h gia các bin này, vic phân tích v
3


mc đ tác đng và thi gian phn ng lên các bin v mô nh giá c và sn lng
là cn thit và quan trng. Qua đó, NHNN có th tiên liu đc nhng phn ng ca
các bin s v mô nh giá c và sn lng trong quá trình cung ng tin t ra nn
kinh t. Ngoài ra, xác đnh đc mc đ tác đng đn các bin sn lng và giá c
khi cung tin thay đi s giúp NHNN nhn din và xác đnh đc liu lng cung
tin đ đt đc hiu qu cao nht. Bi vì, cung tin quá mc s làm cho giá c tng
lên và cung tin không đúng thi đim vì cha xác đnh đc thi đim truyn ti

chính sách đn các bin v mô s làm cho vic cung tin không hiu qu.
2. Mc tiêu nghiên cu.
V lý thuyt, cung tin là mt nhân t quan trng tác đng đn giá c và sn
lng, ngoài nhng nhân t khác. Tuy nhiên, s tác đng ca cung tin lên hai bin
s này luôn có mt đ tr nht đnh. Vì vy, mc tiêu ca nghiên cu này là:
- Kim đnh mi quan h tác đng ca cung tin đn giá c và sn lng;
- Xác đnh đ tr thi gian tác đng ca cung tin đn giá c và sn lng,
hay nói cách khác, khi thc hin chính sách tin t theo hng m rng hay
thu hp, bng cách tng hoc gim cung tin thì thi gian tác đng đn giá
c và sn lng mt bao lâu;
- ánh giá s tác đng và mc đ đóng góp ca cung tin đn giá c và sn
lng trong nn kinh t Vit Nam.
3. Phng pháp nghiên cu
Phng pháp đnh tính: S dng s liu thng kê cho vic mô t và phân tích
các hin tng kinh t đ h tr cho quá trình lp lun.
Phng pháp đnh lng: Nghiên cu này s dng mô hình t hi quy véc t
VAR, vi các ng dng ca mô hình nh sau:
- Kim đnh nhân qu Granger, xác đnh liu có mt mi quan h nhân qu
gia cung tin vi giá c và sn lng;
- Phân rã phng sai: Xác đnh mc đ đóng góp ca cung tin đn s thay
đi ca giá c và sn lng;
4


- Hàm phn ng: Phân tích phn ng ca vic thc thi chính sách tin t và
xác đnh đ tr ca s tác đng cung tin đn giá c và sn lng. Ngoài ra,
mô hình kinh t lng cng đc xây dng đ đo lng s tác đng ca
cung tin đn giá c và sn lng trong nn kinh t.
4. Ngun s liu
Hin ti, Vit Nam cha có h thng d liu đy đ v s liu ca các bin kinh

t. Vì vy, d liu đc s dng t nhiu ngun khác nhau. Trong đó, d liu v
cung tin, giá c và sn lng theo quý t nm 2000 đn 2011 đc ly t IFS ca
IMF; d liu nm 2012 t GSO, ADB và NHNN, d liu theo quý nm 2012 đc
tính toán t s liu ca NHNN và GSO.
5. Phm vi và gii hn nghiên cu
Thc t và lý thuyt cho thy rng, ngoài chính sách tin t, còn rt nhiu yu t
khác tác đng lên giá c và sn lng, chng hn nh chính sách tài khóa, yu t
tâm lý, t giá hi đoái và các nhân t khác. Nhng do gii hn v thi gian nên các
bin này không đc đa vào mô hình và phm vi ca nghiên cu ch tp trung vào
chính sách tin t thông qua vic m rng hoc thu hp cung tin ca NHNN đi
vi s tác đng đn giá c và sn lng. Ngoài ra, nghiên cu ch tp trung t giai
đon quý 1/2000 đn quý 4/2012, mc s liu trong giai đon này đc chn, do
nm 2000 là mc Vit Nam đã thoát ra khi cuc khng hong kinh t ông Á và
bt đu hình thành TTCK, mt th trng giúp huy đng vn dài hn và nhân t
quan trng cho s phát trin ca nn kinh t.
6. Kt cu ca lun vn
Kt cu ca lun vn, ngoài phn m đu và kt lun, gm 3 chng:
- Chng 1: Tng quan v s tác đng cung tin ca Ngân hàng trung ng
đn giá c và sn lng trong nn kinh t.
- Chng 2: Phân tích s tác đng cung tin ca Ngân hàng nhà nc đn giá
c và sn lng ti Vit Nam.
- Chng 3: Gii pháp kim soát cung tin ca Ngân hàng nhà nc nhm n
đnh giá c và nâng cao sn lng ti Vit Nam.
5


CHNG 1: TNG QUAN V S TÁC NG CUNG TIN CA
NGÂN HÀNG TRUNG NG N GIÁ C VÀ SN LNG
TRONG NN KINH T
1.1. Tng quan v cung tin ca Ngân hàng trung ng

1.1.1. Mc tiêu ca cung tin
NHTW là c quan điu hành chính sách tin t ca mt quc gia, nhng trên
thc t có rt ít NHTW có th điu hành chính sách tin t mt cách đc lp. Nhiu
quc gia trên th gii, NHTW thng trc thuc Chính ph nên mc đ đc lp
trong điu hành chính sách không cao, phn ln liên quan đn các yu t v th ch
(Fry, 2009). Chính sách tin t có mc tiêu trung gian là kim soát cung tin, khi
cung tin tng có th kích thích tng trng sn lng, nhng đi kèm là giá c trong
nn kinh t gia tng (Goujon, 2011). V mt thc tin, rt khó đ có th kim soát
đc các bin s kinh t v mô nh giá c và sn lng mt cách trc tip mà phi
thông qua các mc tiêu trung gian đ thc hin đc nhng mc tiêu cui cùng này
(Cambazoğlu and Karaalp, 2012). Nh vy, v lý thuyt, mc tiêu ca cung tin là
kim soát giá c và NHTW s dng các công c chính sách đ điu tit lng tin
nhm n đnh giá tr tin t trong nn kinh t. Tuy nhiên, trong trng hp NHTW
không đc lp thì mc tiêu cui cùng có th không phi là mc tiêu duy nht mà
còn phi thc hin nhng mc tiêu khác nh đm bo tng trng kinh t, n đnh
t giá và to công n vic làm. Bi vì lúc này NHTW phi chp hành s điu hành
ca Chính ph.
1.1.2. Các công c cung tin
 thc hin đc nhng mc tiêu cui cùng là n đnh giá c, kích thích
tng trng kinh t và đm bo an toàn h thng tài chính, NHTW phi thc hin
thông qua nhng công c tin t đ đt đc mc tiêu đ ra, bao gm hot đng th
trng m, d tr bt buc và lãi sut chính sách. NHTW có th tng cung tin
bng cách thc hin hot đng th trng m, cho vay tái cp vn hoc đn gin là
in thêm tin. Tuy nhiên, vic cung ng lng tin này ra nn kinh t có th thc
hin bng cách thông qua h thng trung gian tài chính là các NHTM. Nh vy, có
6


th kt lun rng, NHTM cng có kh nng to tin thông qua hot đng vay và cho
vay.

NHTW có th kim soát mc tng hoc gim lng tin trong lu thông (C)
và t l d tr bt buc (R), thông qua đó có th kim soát đc mc cung tin. Tuy
nhiên, đ có th làm tng hoc gim cung tin, NHTW phi thông qua các công c
ca chính sách tin t. Nh vy, quá trình to tin ca NHTW s thông qua hai giai
đon, th nht là t NHTW đn NHTM và th hai là t NHTM cho vay ra nn kinh
t qua kênh tín dng. Khi NHTW thc hin tng cung tin bng các công c tin t,
khi tin trong lu thông s không tng lên mt lng bng vi lng tng thêm,
mà tin trong lu thông s tng lên theo c ch s nhân tin t.
Mô hình quá trình cung tin t có phng trình nh sau
1
:
M = [(cr+1)/(cr+rr)]*MB
M = k*MB
Trong đó:
- cr = C/D: T l tin trong lu thông so vi tin gi;
- rr = R/D: T l d tr bt buc;
- MB = C+R: C s tin;
- K =[(cr+1)/(cr+rr)]: S nhân tin t;
- M: Cung tin.
1.1.2.1. Hot đng th trng m
Hot đng th trng m có th đc hiu là vic mua bán giy t có giá nh
trái phiu Chính ph, tín phiu kho bc gia các NHTM vi NHTW. Chng hn,
khi mun tng lng cung tin, NHTW có th mua li giy t có giá và nh vy
mt lng tin t NHTW đã đc chuyn qua NHTM. Thông qua kênh tín dng,
NHTM li cung mt lng tin ra nn kinh t bng cách cho các t chc và cá nhân
vay. Ngc li, trong trng hp mun thu hp cung tin, NHTW s bán giy t có
giá cho NHTM và thu mt lng tin v và kt qu là cung tin gim đi. Hot đng


1

inh V Trang Ngân, Tin và chính sách tin t, Chng trình ging dy kinh t Fulbright, 2011.
7


th trng m là nghip v quan trng ca các NHTW trên th gii trong vic kim
soát cung tin trong nn kinh t.
1.1.2.2. T l d tr bt buc
T l d tr bt buc là t l mà NHTW yêu cu các NHTM phi d tr trên
s tin huy đng đc. V nguyên tc, công c này mang tính hành chính hn là
chính sách trong vic thc thi chính sách tin t. T l d tr bt buc gim s giúp
các NHTM có điu kin đ đy mnh hot đng tín dng, vì s tin phi d tr
gim đi. Ngc li, khi mun gim cung tin, NHTW có th tng d tr bt buc
làm cho các NHTM phi d tr trên s tin huy đng đc ln hn, chính sách này
s gián tip hn ch hot đng cho vay ca các NHTM.
1.1.2.3. Lãi sut chính sách
Lãi sut chính sách là lãi sut đnh hng ca NHTW đi vi NHTM. Các
loi lãi sut chính sách bao gm lãi sut c bn, lãi sut tái chit khu, lãi sut tái
cp vn, lãi sut trên th trng m và lãi sut trên th trng liên ngân hàng. Lãi
sut tái chit khu là lãi sut mà NHTM chit khu giy t có giá ti NHTW. Khi
lãi sut này hp dn so vi lãi sut th trng, NHTM có th thc hin nghip v
này. Trong khi đó, lãi sut c bn là lãi sut đnh hng lãi sut cho vay ca các
NHTM. Lãi sut tái cp vn là loi lãi sut đc bit, trong trng hp các NHTM
mt thanh khon cn mt lng vn nhanh chóng đ đm bo an toàn hot đng thì
NHTM có th s dng công c tái cp vn ti NHTW. Nh vy, lãi sut chính sách
là công c gián tip đ NHTW có th tng lng cung tin và to điu kin thun
li đ NHTM tng cung tín dng ra nn kinh t.
1.2. Tng quan v giá c và sn lng trong nn kinh t
1.2.1. Tng quan v giá c
Giá c là mt trong nhng bin kinh t v mô quan trng. Bin s này có s
tác đng đn nhiu bin v mô khác trong nn kinh t nh sn lng, tiêu dùng, đu

t, lãi sut và các bin khác. Hàng nm, các nhà hoch đnh chính sách thng đa
ra mc tiêu giá c và điu hành chính sách tin t đ đt mc tiêu đó. Theo thông l
quc t, giá c chung ca nn kinh t đc đo lng thông qua ch s CPI, ch s
8


này đc thng kê hàng tháng bng cách tính bình quân các loi hàng hóa vi các
trng s khác nhau. Có hai cách tính ch s CPI:
Theo phng pháp Laspeyres: CPI =




0

=1


0

0

=1
100
Trong đó:
- 

: Giá hàng hóa i ti thi k t;
- 
0

: Giá hàng hóa i ti thi k gc;
- 
0
: Hàng hóa i trong thi k gc.
Theo phng pháp Peasche: CPI =






=1


0



=1
100
Trong đó:
- 

: Giá hàng hóa i ti thi k t;
- 
0
: Giá hàng hóa i ti thi k gc;
- 

: Hàng hóa i trong thi k t.

1.2.2. Tng quan v sn lng
Sn lng ca nn kinh t đc đo lng thông qua ch s GDP. Ch s này
là mt bin kinh t rt quan trng, cho thy giá tr sn phm tng thêm ca xã hi
đc làm ra trong mt khong thi gian nht đnh. Ngoài ra, s gia tng hàng nm
ca GDP chính là thc đo đ đánh giá tc đ tng trng kinh t ca mt quc gia.
Các nhà hoch đnh chính sách thng đt mc tiêu đi vi bin s này và thc hin
các chính sách tài khóa, tin t và các chính sách khác đ kích thích tng trng sn
lng.
Trong thi k suy thoái kinh t, Chính ph có th dùng chính sách tài khóa
và tin t m rng đ kích thích làm sn lng gia tng. Ngc li, trong thi k
kinh t tng trng quá nóng, đ kim ch tc đ tng trng GDP, chính sách thu
hp tài khóa và tin t có th đc s dng, bi vì tc đ tng trng quá nóng có
th đi kèm vi s tng giá c và gây ra các tác đng li bt cp hi đi vi nn kinh
t. Sn lng thng đc đo lng theo phng pháp tng cu:
Y=GDP=C+I+G+X-M
9


Trong đó:
- C: Tiêu dùng;
- I: u t;
- G: Chi tiêu ca Chính ph;
- X, M: Xut khu và nhp khu.
1.3. S tác đng cung tin ca Ngân hàng trung ng đn giá c và sn
lng
1.3.1. S tác đng ca cung tin đn giá c
NHTW thông qua các công c chính sách đ thc thi chính sách tin t m
rng hay thu hp nhm đt mc tiêu nht đnh. Vic thc hin chính sách tin t m
rng hay thu hp s nh hng đn các bin s kinh t v mô c bn thông qua c
ch truyn dn (Cambazoğluand Karaalp, 2012). Theo quan đim ca trng phái

trng tin, đim hình là Friedman, khi NHTW tng cung tin quá mc s làm giá c
chung ca nn kinh t tng lên và ngc li (Gokaland Hanif, 2004). Trng phái
trng tin cho rng, trong thi k suy thoái kinh t, NHTW cn tng lng cung
tin đ giúp tng trng kinh t và trong thi k tng trng nóng cn gim tc đ
tng cung tin đ h nhit nn kinh t. Theo Friedman nguyên nhân ca khng
hong 1929-1933 là do Cc d tr liêng bang Hoa K đã phát hành mt lng tin
quá ít so vi yêu cu ca tng trng kinh t.
Phng trình din t mi quan h gia cung tin và giá c:
M*V=P*Q (1.1)
Trong đó:
- M: khi tin M2;
- V: Tc đ lu thông ca khi tin;
- P: Giá c chung trong nn kinh t, đc đo lng thông qua ch s CPI;
- Q: Sn lng, đc tính bng GDP thc.
Ly log hai v phng trình (1.1), phng trình mi là:
%∆M +%∆V = %∆P+%∆Q (1.2)
10


T phng trình (1.2), rõ ràng vi gi đnh: (i) GDP thc là tng đi n
đnh và không ph thuc vào các yu t phi tin t, (ii) tin ch yu cho mc đích là
cu giao dch hay nói cách khác, tin ch là mt trung gian trao đi trong hot đng
mua bán, nu tc đ ca V và Q không thay đi khi cung tin tng lên s kéo theo
giá c tng vi t l 1:1 và ngc li. ây chính là quan đim ca trng phái trng
tin, trng phái này cho rng tin t là trung lp v dài hn, tc là khi NHTW thc
hin chính sách tin t thì ch tác đng đi vi các bin danh ngha và không nh
hng đn các bin s thc nh sn lng thc (GDP thc), tin lng thc, chi
tiêu tiêu dùng thc (James Bullard, 1999).
Mt cách gii thích na đi vi mi quan h gia chính sách tin t và giá c
là da trên lý thuyt cu tin ca Friedman. Lý thuyt này cho rng hàm cu tin có

quan h đng bin vi sn lng và nghch bin vi lãi sut. Biu th di dng đi
s, hàm cu tin có dng:
L= L(Y, i)
Trong đó:
- Y: Sn lng ca nn kinh t;
- I: Lãi sut danh ngha, i = r + ;
- r: Lãi sut thc;
- : Lm phát k vng.
Th trng tin t cân bng khi M/P = L(Y, i) (1.3)
Trong đó:
- M/P: Cung tin thc, mt nhân t ngoi sinh, vì cung tin là tùy thuc ý
mun ca NHTW;
- P: Giá c chung trong nn kinh t.
Nh vy, khi NHTW tng cung tin, điu này to ra mt hiu ng là mc
lm phát k vng s xãy ra ( ≠ 0) làm cho lãi sut danh ngha tng lên và cu tin
gim, v phi ca phng trình (1.3) gim đi. Nh vy, bin s giá c P ca phng
trình (1.3) phi tng lên đ tái lp cân bng ca th trng tin t. Trong trng hp
NHTW tng cung tin, lm phát k vng không xãy ra thì mc tng cung tin s
11


bng vi s tng ca giá c vi lãi sut danh ngha và sn lng không thay đi
trong ngn hn.
Theo nhng lp lun trên, chính sách tin t m rng có mt mi quan h
đng bin vi s tng lên ca giá c. Tuy nhiên, trên thc t, NHTW không hoàn
toàn kim soát đc cung tin M2, bi vì M2 = M1+ tin gi tit kim. Tin gi tit
kim có k hn thì NHTW khó có th kim soát trc tip mà ch có th s dng
chính sách lãi sut đ kích thích ngi dân và các t chc gi tit kim. NHTW ch
có th kim soát đc tin khi có mi quan h nhân qu n đnh gia cung tin và
c s tin thì s nhân tin là tng đi n đnh và có th d đoán đc. Trên thc

t, t l tin trong lu thông so vi tin gi là mt bin ngoi sinh, hay nói cách
khác NHTW không th kim soát đc, vì ph thuc vào hành vi ca ngi dân,
mà s nhân tin li ph thuc vào lng tin trong lu thông. Vì vy, s nhân tin
có th n đnh hoc không n đnh.
Vi quan đim nh vy ca trng phái trng tin, khi NHTW gi cho mc
cung tin n đnh thì mc giá s n đnh và ngc li, vic thc thi chính sách tin
t là nhân t chính ca kim soát giá c trong nn kinh t. Ngày nay, quan đim ca
trng phái trng tin liên quan đn cung tin và giá c vn đang có nhng tranh cãi
nht đnh. Ngc li vi quan đim ca trng phái trng tin, Keynes cho rng s
gia tng ca giá c không phi là mt hin tng ca tin t mà là do có s chênh
lch gia tng cu và sn lng tim nng. Hay nói cách khác, lm phát theo quan
đim ca Keynes có nguyên nhân do cu kéo. Khi tng cu vt quá sn lng tim
nng s làm giá c tng lên. Nh vy, vic in tin và tng cung tín dng đi vi nn
kinh t s không gây ra áp lc lên giá c mà nguyên nhân ca s tng giá trong nn
kinh t bt ngun t các thành phn ca bên cu nh chi tiêu ca Chính ph, tiêu
dùng ca h gia đình, đu t t nhân. Keynes cho rng, cu tin ph thuc vào lãi
sut, M=L(i), khi lãi sut tng thì nhu cu v tin mt gim đi, do dân chúng s gi
tin vào NHTM đ hng lãi sut cao và khi lãi sut kém hp dn s dn đn vic
gi tin mt tng lên.
12


Theo quan đim ca trng phái Áo, đin hình là Mises, ông cho rng s
tng ca giá c có nguyên nhân t vic lng tin và tín dng tng lên, hay nói cách
khác là s gia tng quá mc ca cung tin. Trng phái này cng cho rng cung
tin là bin ngoi sinh ph thuc vào hành vi ca NHTW. Khi cung tin tng s dn
đn cu tín dng tng lên và có th các khon đu t s đc thc hin sai mc
đích, nh vic chuyn t đu t m rng sn xut kinh doanh sang đu t tài chính,
s lch lc này s to ra nhng h ly rt nguy him. Trng phái Áo quan nim
tiêu dùng và đu t ph thuc vào hành vi s thích ca con ngi v hin ti hn 

tng lai. Theo trng phái này, lãi sut cng ph thuc vào hành vi ca con ngi,
đc xác đnh da trên lãi sut thun túy cng hoc tr cho nhng ri ro kinh
doanh. Khi lãi sut th trng thp hn lãi sut mong đi, ngi ta s gia tng đu
t và khi đu t tng lên s dn đn tng trng sn lng.
Trong thc t, đ đánh giá tác đng ca cung tin lên các bin s v mô, cn
thit phi nghiên cu đn nhng mi quan h khác nhau. Chng hn trong trng
hp mt quc gia có t l thâm ht ngân sách cao và Chính ph có th dùng bin
pháp đn gin nht là in tin đ tài tr cho thâm ht ngân sách. V lý thuyt hành
đng này s làm cho giá c tng lên. Tuy nhiên, khi nghiên cu v mi quan h gia
cung tin tác đng đn các bin s kinh t, vi nhng quan đim ca trng phái
kinh t khác nhau s có nhng quan đim khác nhau nh gia trng phái Keynes
và trng phái trng tin. V th
c cht, lnh vc kinh t không phi là mt khoa hc
thc nghim, có ngha là có th làm thí nghim và ch có th đc nghiên cu tr
li khi các hin tng đã xãy ra. Do vy, nhng quan đim ca các trng phái kinh
t, cn da trên nhng bng chng thc t và các mô hình đnh lng đ chng
minh nhng quan đim khác nhau đó. Cho đn ngày nay, nhng quan đim khác
nhau v cung tin, giá c và sn lng vn còn có nhng tranh cãi nht đnh.
Các quan đim khác bit gia mi quan h gia cung tin và giá c cho thy,
các lý thuyt kinh t không luôn đng nht vi nhau. Tuy nhiên, vic áp dng các
quan đim trong vic nghiên cu mi quan h gia cung tin và giá c s vô cùng
quan trng trong vic điu hành chính sách tin t ca mt quc gia và đ chng
13


minh nhng quan đim ca các trng phái trong kinh t hc, cn thit phi da
trên nhng nghiên cu thc nghim.
1.3.2. S tác đng ca cung tin đn sn lng
Theo trng phái trng tin, Chính ph mun duy trì tc đ tng trng kinh
t, mt cách kh d là tng cung tin và cung tín dng đ các doanh nghip có th

tng đu t và m rng sn xut kinh doanh. Tht vy, nu không tng cung tin và
cung tín dng thì các doanh nghip s rt khó khn trong vic m rng đu t và
điu này nh hng đn tc đ tng trng kinh t, phi chng cung tin và tng
trng kinh t có mt mi quan h vi nhau. Tuy nhiên, khi cung tin gia tng va
làm cho sn lng tng lên, va to áp lc lên giá c. Nh vy, mt câu hi quan
trng là NHTW thc thi chính sách tin t nhm mc đích kích thích tng trng
sn lng hay bo v giá tr đng tin hay là đt c hai mc tiêu nêu trên.
Theo quan đim trng phái Keynes truyn thng, mt chính sách tin t tht
cht làm tng lãi sut ngn hn trc tiên s làm cho lãi sut danh ngha dài hn
tng lên, nh vy vic đu t kinh doanh và tiêu dùng ca h gia đình gim đi. Kt
qu là sn lng và vic làm ca nn kinh t s suy gim (Odegaard, 2007). Ngc
li, khi NHTW bm tin vào nn kinh t, lãi sut s gim xung, đn lt nó, lãi
sut gim s kích thích đu t, đu t gia tng s tng thu nhp, tip đn thu nhp
tng li làm cho đu t tng lên và tng cu ca nn kinh t s tip tc gia tng.
Theo Keynes, Chính ph có vai trò quan trng đi vi tng trng kinh t ca mt
quc gia, s can thip ca Chính ph vào nn kinh t theo hng tích cc s làm gia
tng tng cu. Nh vy, Chính ph có th
 tng cung tin và tín dng vào nn kinh
t, điu này s đm bo cho đu t gia tng và kéo theo sn lng s tng lên.
Ngoài ra, theo lý thuyt, mt chính sách tin t m rng s làm cho giá tài
sn nh c phiu, trái phiu và các tài sn khác tng, điu này s kích thích hot
đng đu t và làm gia tng tng cu và sn lng trong nn kinh t. Hn na, giá
tài sn tng lên s làm tng ca ci và kích thích tiêu dùng, mt nhân t cng làm
gia tng tng cu hay sn lng trong nn kinh t (Loayzaand Hebbel, 2002).
14


Mi quan h gia cung tin và sn lng trong mô hình IS-LM cho thy, khi
NHTW thc hin tng cung tin, MS
1

dch chuyn đn MS
2
s làm cho đng LM
dch chuyn t LM
1
sang LM
2
, đng LM dch chuyn sang phi làm cho lãi sut
gim xung và sn lng Y tng lên. Nh vy, c ch truyn dn tin t trong mô
hình này bt ngun t vic thc hin chính sách tin t m rng s làm cho bin lãi
sut gim, dn đn đu t tng và cui cùng làm tng sn lng. C ch tác đng
trong mô hình IS-LM đc hiu là khi cung tin tng lên s làm cho lãi sut gim
xung. Lãi sut gim s kích thích đu t do chi phí đu vào ca doanh nghip
gim, khi doanh nghip m rng đu t s làm cho sn lng tng lên bi vì đu t
là mt thành phn ca tng cu Y = C + I + G + X – M.
Hình 1.1: C ch truyn dn tin t trong mô hình IS-LM








(Ngun: ADB)
1.4. Các nghiên cu v s tác đng cung tin ca Ngân hàng trung ng đn
giá c và sn lng
Có nhiu nghiên cu trên th gii vn dng các mô hình đnh lng đ
nghiên cu mi quan h tác đng ca cung tin đn giá c và sn lng. Kt qu
ca nhiu nghiên cu cho thy cung tin có mi liên h vi giá c và sn lng

trong nn kinh t. Ngoài ra, giá c và tng trng kinh t là hai bin s có quan h
ngc chiu nhau.

1


2



i
Y

1


2


1


2


1


2


1


2

i
M/P


15


Mohammad (2009) đã mô hình hóa các bin chi tiêu ca Chính ph, cung
tin, giá c và sn lng, s dng k thut kim đnh Granger đ tìm hiu v mi
quan h gia các bin s này, kt qu ch ra s tng trng cung tin quá mc là
nhân t làm cho giá c tng lên trong khong thi gian 1993-2005 ti Pakistan.
Ngoài ra, vic tài tr cho thâm ht ngân sách cng đã tác đng đn giá c.
Nghiên cu Yong (2009) v mi quan h gia chính sách tin t, giá c và
tng trng kinh t vi s liu trong khon thi gian t 1998 đn 2008 ti Trung
Quc cng cho thy, vi mc tiêu trung gian ca chính sách tin t là cung tin, khi
cung tin tng lên đã gây áp lc lên giá c và giá tài sn trong nc. Ngoài ra, s
tng trng cung tin cng đóng góp đi vi tng trng kinh t trong giai đon này
ca Trung Quc.
Chimobi và Igwe (2010) s dng mô hình VECM đ nghiên cu v cung tin
và giá c  Nigeria trong giai đon 1993-2004, vi các bin s cung tin, thâm ht
ngân sách, giá c và đi đn kt lun, s tng giá chung  Nigeria là mt hin tng
ca tin t. Mt nghiên cu khác ca Ogunmuyiwa and Ekone (2010) v cung tin
và tng trng kinh t  Nigeria cng đa đn kt lun rng cung tin có mi quan
h đng bin vi tng trng sn lng thc. Tuy nhiên, điu này không th gii

thích ngun gc ca tng trng hay nói cách khác vic la chn gia thu hp hay
m rng cung tin thì có mc đ phn ng không đáng k đn sn lng  Nigeria.
Hossain (2005) nghiên cu v mi quan h nhân qu gia cung tin, giá c
và tng trng kinh t  Indonesia trong giai đon 1954-2002. Kt qu thc nghim
cho thy có mt mi quan h hai chiu gia các bin s cung tin, giá c và tng
trng kinh t. Tuy nhiên, s tác đng ca cung tin đi vi giá c yu hn so vi
s tác đng ca giá c đn cung tin, điu này có th do s tng giá  Indonesia do
in tin đ tài tr cho thâm ht ngân sách. Kt qu nghiên cu ca Wash (1998) v
mi quan h ngn hn và dài hn gia cung tin vi giá c và sn lng ca các
nc ông Nam Á, kt qu ch ra có mt mi quan h đng bin gia cung tin và
giá c, tuy nhiên, gia cung tin và sn lng hu nh không có mi quan h vi
16


nhau, đi vi nhng nc có t l lm phát cao, mi quan h này là ngc chiu vi
nhau.
Inoue (2010) thc hin nghiên cu thc nghim v phn ng ca chính sách
tin t lên các bin s kinh t v mô nh giá c, sn lng và tht nghip  n 
vi mô hình VAR t 1990 đn 2008. Kt qu cho thy s bin đng ca lãi sut đã
thc s tác đng lên giá c và sn lng. Cung tin là mt ch s hu hiu trong
vic d đoán tng trng sn lng. Ngoài ra, kim đnh nhân qu Granger cng
cho thy cung tin cng có tác đng đn giá c. Nghiên cu đi đn kt lun là tt c
các bin s, ngoi tr bin tng trng tín dng có mi quan h và tác đng lên sn
lng và giá c  n .

Thi gian qua, nhiu nhà nghiên cu đã s dng mô hình đnh lng đ tìm
hiu v mi quan h gia cung tin, giá c và sn lng ti Vit Nam. Kt qu ca
nhiu nghiên cu cho thy có mt mi quan h tác đng gia các bin s nêu trên.
iu này có ngha khi NHNN thc thi chính sách tin t theo hng ni lõng hoc
thu hp s lp tc tác đng đn các bin s kinh t v mô nh giá c và sn lng

trong ngn hn và dài hn.
Nguyn Phi Lân (2011) đã s dng mô hình VAR vi chín bin s trong
khong thi gian t tháng 1/1998 đn tháng 12/2009 đ nghiên cu v
 s truyn dn
ca chính sách tin t. Kt qu ch ra rng cung tin (M2) có tác đng ti tng
trng sn lng. Tuy nhiên, tác đng ca nó đi vi sn lng là tng đi nh,
nguyên nhân do các doanh nghip và cá nhân đã s dng ngun tín dng tng thêm
không đúng mc đích thay vì đu t vào vic nâng cao nng lc sn xut thì li
chuyn sang kênh chng khoán và bt đng sn. S tác đng ca cung tin ti giá
c, nghiên cu cng đa ra kt lun, s truyn dn ca cung tin lên giá c mt
khong 5-10 tháng, Trong trng hp NHNN tht cht tin t s làm cho giá c
gim mnh và đ tr ca chính sách khong t 6-9 tháng (t 6-9 tháng t ngày thc
thi chính sách mi tác đng đn giá c). Nh vy, s truyn dn chính sách ca vic
ni lõng hoc thu hp tác đng lên lm phát có thi gian gn nh nhau.