B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP H CHÍ MINH
PHAN TH HNG ANH
TÁC NG CA CHÍNH SÁCH TIN T N
TNG TRNG TÍN DNG CÁC
NGÂN HÀNG THNG MI VIT NAM
Chuyên ngành : TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
Mã s : 60340201
LUN VN THC S KINH T
Ngi hng dn khoa hc:
PGS.TS TRN HOÀNG NGÂN
TP H Chí Minh – Nm 2013
LI CAM OAN
Tên tôi là: Phan Th Hng Anh
Sinh ngày 21 tháng 03 nm 1988
Quê quán: Tha Thiên Hu
Là hc viên cao hc khóa 21 ngành Ngân hàng ca H Kinh t TP H Chí Minh
Tôi xin cam đoan lun vn thc s kinh t: “Tác đng ca chính sách tin t đn tng
trng tín dng các ngân hàng thng mi Vit Nam”
Ngi hng dn khoa hc: PGS.TS. Trn Hoàng Ngân
Lun vn là kt qu ca quá trình hc tp, nghiên cu khoa hc đc lp, nghiêm túc.
Các s liu trong lun vn là trung thc, đc trích dn và có tính k tha, phát trin t
các tài liu, tp chí, công trình khoa hc đã đc công b, các website… và có ngun
gc rõ ràng minh bch. Kt qu thc nghim đc thc hin trung thc, chính xác.
Tôi xin chu hoàn toàn trách nhim v li cam đoan danh d ca tôi.
Tp.H Chí Minh, ngày 27 tháng 12 nm 2013
Tác gi
Phan Th Hng Anh
MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC KÝ T, CH VIT TT
DANH MC BNG BIU
LI M U 1
Chng 1: C s lý lun v tác đng ca chính sách tin t đn tng trng
tín dng ngân hàng 3
1.1. Chính sách tin t 3
1.1.1. Khái nim 3
1.1.2. Các mc tiêu ca chính sách tin t 3
1.1.2.1. Mc tiêu cui cùng ca CSTT 3
1.1.2.2. Mc tiêu trung gian 5
1.1.2.3. Mc tiêu hot đng 10
1.1.3. Các công c ca chính sách tin t 10
1.2. Tín dng ngân hàng 12
1.2.1. Khái nim tín dng ngân hàng 12
1.2.2. Vai trò ca tín dng đi vi nn kinh t 12
1.3. Lý thuyt v nh hng ca chính sách tin t đn tng trng tín dng ca
các ngân hàng 13
1.4. Bng chng thc nghim v tác đng ca chính sách tin t đn tng trng
tín dng Ngân hàng – đim li các nghiên cu trc đây 18
KT LUN CHNG 1 21
Chng 2: Thc trng v tác đng ca chính sách tin t tác đng đn tng
trng tín dng các NHTM Vit Nam- bng chng thc nghim: 22
2.1. Thc trng v tác đng ca chính sách tin t tác đng đn tng trng tín
dng ti NHTM Vit Nam 22
2.1.1. Thc trng chính sách tin t và tng trng tín dng trong giai đon t
nm 2005-2006 23
2.1.1. Thc trng chính sách tin t và tng trng tín dng trong giai đon t
nm 2007-2008 25
2.1.1. Thc trng chính sách tin t và tng trng tín dng trong giai đon t
nm 2009-đn nay 30
2.2. Mt s hn ch trong điu hành CSTT 39
2.3. Bng chng thc nghim v tác đng ca chính sách tin t tác đng đn
tng trng tín dng các NHTM Vit Nam 40
2.3.1. Phng pháp nghiên cu 40
2.3.2. Thu thp và x lý s liu 42
2.3.3. Kt qu phân tích thc nghim 44
2.4. Tho lun kt qu bng chng thc nghim v tác đng ca chính sách tin
t tác đng đn tng trng tín dng các NHTM Vit Nam 50
KT LUN CHNG 2 53
Chng 3: Mt s gi ý hoàn thin c ch tác đng ca CSTT đn tng
trng tín dng các Ngân hàng Thng mi Vit Nam 54
3.1. Bi cnh kinh t trong nc và đnh hng phát trin trong giai đon
2014-2015. .54
3.2. nh hng điu hành CSTT trong nm 2014-2015. .56
3.3. Mt s gii pháp 58
3.3.1. i vi Ngân hàng Nhà Nc. 58
3.3.1.1. Nhóm gii pháp nhm to điu kin, môi trng thun li 58
3.3.1.2. Nhóm gii pháp nhm hoàn thin các công c ca CSTT 60
3.3.2. i vi các Ngân hàng thng mi. 65
KT LUN CHNG 3 67
KT LUN 68
TÀI LIU THAM KHO
PH LC
Ph lc 1: Bng s liu lãi sut chit khu do NHNN công b.
Ph lc 2: Tc đ tng trng GDP ca Vit Nam (2005-2012)
Ph lc 3: Bng s liu ch s giá tiêu dùng Vit Nam (2005-2012)
Ph lc 4: Bng s liu tc đ tng trng tín dng ca nn kinh t Vit Nam
(2005-2012)
Ph lc 5: Kt qu mô hình GMM gia d n tín dng vi các bin đc lp là
bin v mô và lãi sut chit khu.
Ph lc 6: Kt qu mô hình GMM 1 gia d n tín dng vi các bin đc lp là
bin v mô, lãi sut, đc đim thanh khon.
Ph lc 7: Kt qu mô hình GMM 2 gia d n tín dng vi các bin đc lp là
bin v mô, lãi sut, đc đim quy mô.
Ph lc 8: Kt qu mô hình GMM 3 gia d n tín dng vi các bin đc lp là
bin v mô, lãi sut, đc đim vn.
Ph lc 9: S liu v tc đ tng trng tín dng, thanh khon, quy mô, vn ca
17 ngân hàng nghiên cu.
DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT
CSTT
Chính sách tin t
DTBB
D tr bt buc
DN
Doanh nghip
GDP
Tng sn phm trong nc
GMM
Mô hình hi quy tng th (Generalized Method of Moments)
NHNN
Ngân hàng nhà nc
NHTM
Ngân hàng thng mi
NHTW
Ngân hàng trung ng
HOSE
Sàn giao dch chng khoán Thành Ph H Chí Minh
HNX
Sàn giao dch chng khoán Hà Ni
TCTD
T chc tín dng
DANH MC HÌNH
Hình 1.1: Bin đng ca lãi sut khi lng cung tin c đnh
Hình 1.2: Bin đng ca lng cung tin khi lãi sut xác đnh
Hình 1.3: C ch truyn dn ca Chính sách tin t.
DANH MC BNG BIU
Biu đ 2.1: Lãi sut c bn ca Vit Nam giai đon 2005-2012.
Biu đ 2.2: Tc đ tng trng GDP thc ca Vit Nam giai đon 2005-2012.
Biu đ 2.3: Tình hình lm phát ca Vit Nam giai đon 2005-2012.
Biu đ 2.4: Tc đ tng trng tín dng trong nn kinh t giai đon t nm
2005-20012.
Biu đ 2.5: Kt hp gia tc đ tng trng tín dng ca nn kinh t, lm phát
và lãi sut chit khu t nm 2005-2012.
Biu đ 2.6: Tình hình n xu các TCTD giai đon 2005 - T9/2013
Bng 2.1: Các NHTMCP đc chn trong nghiên cu chia theo vn điu l:
Bng 2.2: Các bin s dng trong mô hình và mi tng quan mong đi
Bng 2.3: Kt qu mô hình GMM 1 vi các bin đc lp là bin v mô, lãi sut,
đc đim thanh khon.
Bng 2.4: Kt qu mô hình GMM 2 vi các bin đc lp là bin v mô, lãi sut,
đc đim quy mô.
Bng 2.5: Kt qu mô hình GMM 3 vi các bin đc lp là bin v mô, lãi sut,
đc đim vn.
Bng 2.6: Tc đ tng trng tín dng Vit Nam trong giai đon 2005-2012.
Bng 2.7: Gii hn tng trng tín dng ti Vit Nam trong nm 2005-2012.
-1-
LI M U
1. Tính cp thit ca đ tài:
Giai đon t nm 2005 ti nm 2012, nn kinh t th gii nói chung và nn kinh
t Vit Nam nói riêng đã có nhng bin đng mnh do cuc khng hong tài chính
toàn cu. Th trng th gii din bin phc tp tác đng tiêu cc ti nn kinh t trong
nc. Lúc này chính sách tin t đc NHNN điu hành theo hng dn dt th
trng, linh hot, nhm n đnh giá tr VND, t giá hi đoái… đng thi h tr tng
trng kinh t, tháo g khó khn cho doanh nghip sn xut kinh doanh, bo đm an
toàn cho h thng ngân hàng.
Bên cnh đó, các mc tiêu v mô ca nn kinh t bao gm n đnh giá c, thúc
đy tng trng kinh t, to vic làm gim t l tht nghip đu chu nh hng rt ln
bi khi lng và c cu tín dng cung ng trên th trng. Thông qua c ch tác
đng vào các điu kin tín dng nh danh mc tín dng, lãi sut, điu kin vay…Nhà
nc có th điu chnh đc vic m rng hay thu hp tín dng, điu chnh đc c
cu tín dng theo ngành kinh t hay theo vùng lãnh th. Vic m rng hay thu hp tín
dng mt mt nh hng đn lng tin cung ng, lãi sut trên th trng và do đó tác
đng đn giá c trong nn kinh t. Mt khác, vic m rng hay thu hp tín dng, gim
hay tng lãi sut, thay đi c cu tín dng s tác đng đn quy mô đu t và do vy
đng thi tác đng đn sn lng, vic làm và c cu kinh t. Không ch vy, tín dng
còn có vai trò quan trng không th thiu trong vic m rng, phát trin các mi quan
h đi ngoi và m rng giao lu quc t. Thông qua vic cung cp các khon tín dng
tài tr hot đng xut nhp khu, thu hút vn tín dng ca nc ngoài…tín dng đã
góp phn thúc đy, m rng các quan h kinh t đi ngoi, góp phn đy mnh quá
trình công nghip hóa, hin đi hóa đt nc, làm cho các nc có điu kin xích li
gn nhau hn.
Nhn thy ý ngha ca tín dng Ngân hàng đi vi nn kinh t cng nh vai trò
quan trng ca Chính sách tin t trong vic điu tit, kim soát các yu t v mô t đó
-2-
nh hng đn mi mt hot đng ca nn kinh t, trong đó có tín dng ngân hàng.
Bài vit đi sâu vào xem xét “ Tác đng ca Chính sách tin t đn tng trng tín dng
các Ngân hàng Thng mi Vit Nam”.
2. Mc tiêu nghiên cu:
Nghiên cu nhm tr li câu hi:
- Có tác đng ca chính sách tin t đn tng trng tín dng các Ngân hàng
Thng mi Vit Nam trong giai đon t nm 2005 đn 2012 hay không.
- Xem xét phn ng khác nhau gia các ngân hàng trong quá trình tác đng ca
CSTT đn tng trng tín dng và đc đim ca mi Ngân hàng TMCP có nh hng
th nào đn mc đ tác đng ca CSTT lên tc đ tng trng tín dng các Ngân hàng
Thng mi Vit Nam.
3. i tng và phm vi nghiên cu:
- Nghiên cu nhng vn đ c bn liên quan đn chính sách tin t và tác đng
ca CSTT đn tng trng tín dng các NHTM Vit Nam; đc đim ca mi Ngân
hàng làm nh hng ti quá trình tác đng ca CSTT lên tc đ tng trng tín dng
v phng din lý thuyt cng nh thc tin.
- ánh giá thc trng v CSTT, tín dng Ngân hàng và tác đng ca CSTT đn
tng trng tín dng Ngân hàng TMCP VN trong giai đon t nm 2005 đn nm
2012, ly s liu t báo cáo thng niên ca đi din gm 17 NHTM Vit Nam.
4. Phng pháp nghiên cu:
Bài vit s dng phng pháp đnh tính đ đim qua cng nh đánh giá v tác
đng ca CSTT đn tng trng tín dng ngân hàng trong tng giai đon lch s c
th. ng thi tác gi s dng phân tích đnh lng, mô hình hi quy tng th GMM
cho d liu bng thu thp t báo cáo tài chính ca 17 NHTM giai đon t nm 2005
đn nm 2012. Tác gi s dng c s d liu theo nm đ đo lng s tác đng ca
CSTT đn tng trng tín dng NHTM Vit Nam và nh hng đc đim ca mi
Ngân hàng đn mc đ tác đng ca CSTT.
-3-
5. Kt cu ca bài nghiên cu:
Ngoài phn m đu, kt lun và danh mc tài liu tham kho, bài vit đc chia
làm 3 phn vi ni dung nh sau:
- Chng 1: C s lý lun v tác đng ca CSTT đn tng trng tín dng Ngân
hàng.
- Chng 2: Thc trng v tác đng ca CSTT đn tng trng tín dng các
Ngân hàng Thng mi Vit Nam – bng chng thc nghim.
- Chng 3: Mt s gi ý nhm hoàn thin c ch tác đng ca CSTT đn tng
trng tín dng các Ngân hàng Thng mi Vit Nam.
-4-
CHNG 1
C S LÝ LUN V TÁC NG CA CHÍNH SÁCH
TIN T N TNG TRNG TÍN DNG NGÂN HÀNG
1.1. Chính sách tin t:
1.1.1. Khái nim:
Chính sách tin t là tng th các bin pháp ca nhà nc pháp quyn, là mt b
phn ca chính sách kinh t tài chính ca mt quc gia. Thông qua vic cung ng
nhng phng tin thanh toán cn thit cho nn kinh t to ra nhng khuôn kh mang
tính pháp lý cho các hot đng tin t trong nn kinh t. Chính sách tin t hng đn
mc đích n đnh giá tr đng tin kim ch lm phát, góp phn thúc đy phát trin
kinh t xã hi và nâng cao đi sng ca ngi lao đng.
iu đó có ngha là chính sách tin t là mt b phn trong tng th h thng
chính sách kinh t ca nhà nc đ thc hin qun lý v mô đi vi nn kinh t, nhm
đt đc các mc tiêu kinh t-xã hi trong tng giai đon nht đnh.
1.1.2. Các mc tiêu ca chính sách tin t:
1.1.2.1. Mc tiêu cui cùng ca CSTT: Mc tiêu ca chính sách tin t quc
gia đc nêu rõ trong iu 2 ca “Lut Ngân hàng Nhà nc Vit Nam” nh sau:
“Chính sách Tin t Quc gia là mt b phn ca chính sách kinh t - tài chính ca
nhà nc nhm n đnh giá tr đng tin, kim ch lm phát, góp phn thúc đy phát
trin kinh t - xã hi, bo đm quc phòng an ninh và nâng cao đi sng tinh thn ca
nhân dân”.
- n đnh giá tr đi ni ca đng tin: nu tin t n đnh, sc mua ca nó
đi vi hàng hóa, dch v trên th trng trong nc không b gim thì mi có th
đc mi ngi chp nhn, lu thông tin t vì th mà không b ri lon. Mt khác khi
tin t n đnh s làm cho lãi sut thc t dng, thu nhp thc t ca ngi lao đng
n đnh và có xu hng tng lên, đi sng ca ngi lao đng s tt hn, kh nng thu
hút ngun vn trong xã hi ca các t chc tín dng đ đu t phát trin sn xut s
-5-
cao hn. Ngoài ra, tin t n đnh làm cho lãi sut danh ngha thp hn, chi phí vay
vn h s là c hi cho các nhà sn xut vay vn đu t dài hn, to sc bt cho nn
kinh t trong tng lai. Vì th n đnh tin t, ch đng kim ch giá c kim soát lm
phát, thng đc coi là mc tiêu quan trng nht ca chính sách tin t.
- n đnh giá tr đi ngoi ca đng tin: giá tr đi ngoi ca đng tin đc
biu hin thông qua t giá hi đoái – đi lng so sánh v mt giá tr gia đng tin
trong nc vi mt đng tin nc ngoài.
T giá là mt đi lng rt nhy cm, nó là mt yu t không ch tác đng ti
các hot đng kinh t trong nc mà còn là yu t tác đng trc tip ti các hot đng
trong lnh vc thng mi và thanh toán quc t, thông qua s bin đng ca t giá,
kh nng cnh tranh ca sn xut trong nc có th tng lên hoc kém đi so vi nc
ngoài. Vì th, n đnh t giá, giá tr đi ngoi ca đng tin luôn là mi quan tâm ca
Ngân hàng Trung ng các nc.
- Tng trng kinh t: chính sách tin t có th tác đng đn tng trng kinh
t thông qua chính sách lãi sut và cung ng tin ca ngân hàng trung ng.
Khi nn kinh t trng thái phát trin quá nóng, lm phát cao, chính sách tht
cht cung ng tin làm cho tin bc tr nên khan him hn và chi phí phi b ra đ có
đc tin tr nên đt đ. Sn xut b thiu vn, ngi mua thì thiu tin, buc h phi
gim c tiêu dùng ln đu t, sn sut b thu hp. Tuy nhiên, trong hoàn cnh đó tht
nghip cng gia tng, thu nhp ca nhân dân gim…nn kinh t d b ri vào tình
trng suy thoái. Ngc li vi chính sách cung ng tin ni lng làm cho tin t tr
nên di dào vi chi phí h. Ngi tiêu dùng và nhà sn xut có nhiu tin hoc không
my khó khn và tn kém đ có tin. iu này kích thích h tiêu dùng cho cuc sng
và tiêu dùng cho đu t nhiu hn vì th sn xut liên tc đc m rng, tht nghip
gim và gia tng thu nhp quc dân. Th hin s tng trng ca nn kinh t.
To công n vic làm: bên cnh mc tiêu tng trng kinh t, chính sách tin
t cng hng vào mc tiêu to công n vic làm cao, duy trì mt t l tht nghip
-6-
thp va có ý ngha v kinh t, va có ý ngha xã hi (tuy nhiên vn phi chp nhn
mt t l tht nghip nht đnh mà các nhà kinh t gi đó là t l tht nghip t nhiên)
Xem xét mt cách tng quát thì gia mc tiêu n đnh tin t, kim ch lm
phát vi mc tiêu tng trng kinh t, gim t l tht nghip…không phi lúc nào
cng nht trí, thun chiu vi nhau mà có th có mâu thun xung đt vi nhau:
- Thông thng khi nn kinh t kim ch đc lm phát thì li có nguy c
gim tc đ tng trng, d dn đn suy thoái và tht nghip cao.
- Ngc li khi đu t đc m rng, khc phc đc tình trng suy thoái,
to tng trng kinh t và công n vic làm cao thì li rt khó kim ch lm phát.
1.1.2.2. Mc tiêu trung gian: Mc tiêu trung gian là các ch tiêu đc la chn
đ đt đc mc tiêu cui cùng, thng là khi lng tin cung ng (M1, M2, M3), lãi
sut th trng.
Mc tiêu trung gian phi tha mãn các tiêu chun sau:
- Có th đo lng nhanh chóng và chính xác: vì các ch tiêu này ch có ích
khi nó phn ánh CSTT nhanh hn mc tiêu cui cùng. NHTW da vào các du hiu
này đ điu chnh hng tác đng khi cn thit.
- Có th kim soát đc: NHTW ch có th điu chnh mc tiêu trung gian
cho phù hp vi đnh hng CSTT khi NHTW có kh nng kim soát mc tiêu trung
gian. Ví d nh s trông đi ca các nhà kinh doanh s quyt đnh ti tng đu t
nhng nu chn ch tiêu này làm mc tiêu trung gian thì nh hng ca NHTW ti nó
là rt ít. Do đó nu la chn ch tiêu mà NHTW không kim soát đc thì s nh
hng ti đnh hng và hiu qu CSTT và lãng phí mi c gng.
- Có mi quan h vi mc tiêu cui cùng: kh nng có th đo lng chính
xác và kh nng kim soát ca NHTW s tr lên vô ngha nu ch tiêu la chn không
quan h cht ch vi mc tiêu cui cùng.
Mt vn đ đc đt ra đây là c hai ch tiêu: tng lng tin cung ng và lãi
sut đu tho mãn các tiêu chun trên, nhng NHTW không th chn đng thi c hai
làm mc tiêu trung gian. Nó ch có th chn mt trong hai ch tiêu đó, cn c vào mi
-7-
liên h ca các ch tiêu này đn các mc tiêu cui cùng. Bi l nu đt đc mc tiêu
v tng khi lng tin cung ng thì phi chp nhn s bin đng ca lãi sut và
ngc li.
Mc tiêu tng lng tin cung ng
Nu NHTW chn tng lng tin cung ng làm mc tiêu trung gian vi t l
tng d tính là x%, lãi sut tng ng là i* (Hình 1.1). Tuy nhiên, nu mc cu tin t
không n đnh ti MD mà dao đng gia MD' và MD'' thì lãi sut s bin đng t i'
đn i''. S bin đng ca nhu cu tin t là tt yu bi s tng lên hoc gim xung
không d tính trc đc ca các nhân t nh hng đn nhu cu nm gi tin t ca
công chúng. Trong điu kin c đnh mc cung ng tin t, s bin đng mc lãi sut
là hin nhiên.
Hình 1.1: Bin đng ca lãi sut khi lng cung tin c đnh.
Mc tiêu lãi sut
Nu NHTW chn mc lãi sut mc tiêu i* = y%, mc cu tin t tng ng s là
MD (Hình 1.2). Trong thc t, mc cu tin dao đng t MD' đn MD''. đt đc
-8-
mc tiêu lãi sut ti i*, NHTW buc phi thay đi mc cung tin t M' đn M'' nhm
ngn cn s tng lên hay gim xung ca lãi sut so vi i*. Nh vy, đ duy trì mc
tiêu lãi sut, mc cung ng tin và c s tin s bin đng.
Hình 1.2: Bin đng ca lng cung tin khi lãi sut xác đnh.
u nhc đim ca các ch tiêu làm mc tiêu trung gian
Các NHTW phi chn la mc tiêu trung gian phù hp vi điu kin kinh t và
kh nng qun lý ca mình. Bên cnh đó, vic la chn mc tiêu mc tng ca tng
lng tin hoc mc lãi sut cn da trên s đánh giá u và nhc đim ca tng ch
tiêu vi t cách là mc tiêu trung gian.
i vi ch tiêu lãi sut:
- nh hng quan trng nht ca lãi sut là đi vi nhu cu tiêu dùng và đu t -
hai b phn cu thành quan trng nht ca tng cu. S tng lên hay gim xung ca
lãi sut s đy tng cu sang trái hoc phi và dn đn s thay đi trong ngn hn c
mc giá cng nh sn lng. Nu lãi sut đc chn là mc tiêu trung gian và đc
gi cho n đnh, nó s loi tr nh hng ca nhu cu tin t đn nn kinh t. Nh vy
đi vi mt nn kinh t có mc cu tin t bin đng mnh, vic chn lãi sut là mc
tiêu trung gian có l thích hp hn.
-9-
- Tuy nhiên, mc tiêu này có nhng hn ch ca nó: i/ S bin đi ca nhu cu
tiêu dùng và đu t có th do nhiu lý do khác nhau nh: thu sut, s trông đi ca
công chúng v trin vng nn kinh t. Trong trng hp này, n đnh lãi sut có th
làm tng thêm s bin đng ca mc cu tin t và tip đó là tng cu; ii/ Mc tiêu lãi
sut không th duy trì dài hn đc. Lãi sut danh ngha bng lãi sut thc cng vi t
l lm phát d kin. S kim soát mc tiêu lãi sut trung gian v dài hn s ch thành
công khi t l lm phát d kin luôn n đnh, và do đó mc tiêu lãi sut là nhm vào
mc lãi sut thc - mt ch tiêu v dài hn li ph thuc vào các yu t ca nn kinh t
hn là s kim soát ca NHTW.
i vi ch tiêu tng lng tin cung ng:
- Vic c đnh mc tng ca tng lng tin cho phép lãi sut bin đng đáp ng
nhng thay đi ca tiêu dùng và đu t mà không xut phát t lý do lãi sut, do đó
gim s bin đng tng cu. Vì th mc tiêu tng lng tin thích hp vi mt nn
kinh t có tng cu bin đng mnh bi các lý do ngoài lãi sut. Bên cnh đó, khác vi
lãi sut, mc tiêu tng lng tin hoàn toàn có th là mc tiêu dài hn ca NHTW.
- Vn đ đt ra là mc cung tin t nào thích hp vi vai trò mc tiêu trung gian
nht, trong khi bn thân các thành phn ca tng mc cung tin t cng thay đi. iu
này là rt quan trng vì mc cung tin t khác nhau s quyt đnh hng vn đng ca
CSTT khác nhau. Mt khác, lãi sut và do đó nhu cu tiêu dùng và đu t s bin đng
mnh trong điu kin mc cung tin t đc chn làm mc tiêu.
- Hin nay, NHNN Vit Nam chn khi tin M2 làm mc tiêu trung gian trong
điu hành CSTT bi thc t đã ch ra rng s bin đng ca khi tin M2 hoàn toàn
phù hp vi s bin đng ca mc giá và sn lng trong thp k 90. Tuy nhiên, chính
sách lãi sut n đnh phn nào làm gim hiu qu ca mc tiêu trung gian này.
- Ngoài hai ch tiêu trên còn có mt s ch tiêu khác gi vai trò ca mc tiêu
trung gian nh: tng khi lng tín dng, t giá hi đoái. Tuy nhiên, hn ch ln nht
ca các ch tiêu này là mi quan h ca chúng vi các mc tiêu cui cùng rt phc tp
và không rõ ràng. Vì th ít khi nó đc s dng làm mt mc tiêu đc lp mà thng
đc s dng vi các mc tiêu khác nh tng lng tin cung ng hoc lãi sut.
-10-
1.1.2.3. Mc tiêu hot đng: bao gm các ch tiêu đc ngân hàng trung ng
la chn đ đt đc mc tiêu trung gian ca chính sách tin t. Là ch tiêu có phn
ánh tc thi vi s điu chnh ca công c chính sách tin t, đó là: c s tin t (MB)
và lãi sut liên ngân hàng. Nhng, cng nh mc tiêu trung gian, khi xây dng và điu
hành chính sách tin t, ngân hàng trung ng không th cùng mt lúc la chn hai ch
tiêu làm mc tiêu hot đng. Tùy tình hình và mc tiêu mà ngân hàng trung ng có
th la chn mt trong hai ch tiêu trên làm mc tiêu hot đng ca chính sách tin t.
1.1.2. Các công c ca chính sách tin t:
có th thc hin đc mc tiêu n đnh và tng trng thông qua vic cung
ng tin và điu tit khi lng tin trong lu thông, ngân hàng trung ng các nc
có th s dng các công c khác nhau, đó là: T l d tr bt buc, th trng m,
chính sách chit khu…
D tr bt buc: là mt phn vn huy đng tin gi mà các t chc tín dng
bt buc phi d tr theo lut đnh.
D tr bt buc đã to ra mt kho d tr lng đ tr giúp các ngân hàng trong
thi k hong lon. Bên cnh đó, Ngân hàng Trung ng các nc s dng công c
này đ điu tit trong nn kinh t, nói cách khác, d tr bt buc làm tng kh nng
kim soát ca Ngân hàng trung ng đi vi quá trình cung ng tin. Thông qua vic
thay đi t l d tr bt buc hoc thay đi lãi sut đi vi tin gi d tr bt buc ca
các Ngân hàng Thng mi ti ngân hàng trung ng. T đó, Ngân hàng trung ng
có th tác đng vào ngun d tr, vn kh dng ca các ngân hàng đ làm thay đi
tim nng tín dng ca các ngân hàng, nhng không quyt đnh vic s dng các tim
nng y.
Chính sách chit khu: (là công c tái cp vn) là mt công c có ý ngha
quan trng và ra đi sm nht mà ngân hàng trung ng các nc s dng đ điu hòa
khi cung tin t thông qua nhng quy đnh v t l chit khu, hoc các điu kin
đc vay chit khu ngân hàng trung ng.
-11-
ây thc cht là bin pháp cho vay ca Ngân hàng trung ng đi vi các
Ngân hàng Thng mi và thông qua đó Ngân hàng trung ng khng ch khi lng
tín dng và kim soát cht lng tín dng ca các ngân hàng thng mi.
Ngân hàng trung ng cho các Ngân hàng Thng mi vay bng cách chit
khu, tái chit khu các loi giy t có giá vi mc đích: cung cp vn cho nn kinh t,
cng có ngha là thc hin vic cung ng tin vào lu thông và thc hin vai trò ngi
cho vay cui cùng, cu nguy cho h thng ngân hàng thng mi.
Nghip v th trng m: là công c đ ngân hàng trung ng thc hin vic
cung ng và điu hòa khi lng tin t thông qua hành vi mua bán các loi công trái,
trái phiu kho bc, chng th tài sn khác…gi chung là chng khoán. ây là công c
chính sách tin t quan trng nht bi vì nhng hot đng trên th trng m là yu t
quyt đnh quan trng nht đi vi nhng thay đi trong c s tin t và thông qua đó
to ra nhng bin đng trong cung ng tin t. Có th nói mi hành vi mua trên th
trng m đu làm tng c s tin t và ngc li, mi hành vi bán trên th trng m
đu làm gim c s tin t. Nu nh h s nhân tin t là tng đi n đnh thì Ngân
hàng trung ng có th s dng nghip v th trng m đ điu hòa khi cung tin t
bng cách thay đi c s tin.
Hn mc tín dng: vi bin pháp này ngân hàng trung ng trc tip can thip
vào tng trng tín dng ca các ngân hàng thng mi. Nó có ý ngha nht đnh trong
điu kin nn kinh t có lm phát cao và đc s dng khá ph bin nhng nc
trong h thng Xã hi ch ngha vi c ch kinh t k hoch hóa tp trung.
Quy đnh lãi sut: bng cách s dng cng c này, ngân hàng trung ng trc
tip can thip vào th trng tin t trong nn kinh t, quyt đnh chi phí phi tr ca
các doanh nghip, cá nhân khi h mun nhn vn vay t ngân hàng. Tuy nhiên, mt
biu lãi sut cng nhc làm mt đi tính uyn chuyn, linh hot ca loi giá đc bit
này. Vic gi nó mc tng đi c đnh mt cách lâu dài to ra khong cách không
hp lý gia lãi sut và t sut li nhun bình quân, lãi sut và t l trt giá, lãi sut và
ri ro…Mt khác, gn lin vi khung lãi sut bao gi cng có s phân bit đi x gia
-12-
các ngành ngh khác nhau, gia các thành phn kinh t khác nhau…to ra mt mt
bng cnh tranh không tha đáng trong nn kinh t.
Trong các công c điu hành chính sách tin t nêu trên, mi công c có nhng
đc đim riêng, phù hp vi nhng điu kin kinh t khác nhau. Tuy nhiên theo xu
hng phát trin, vic vn dng các công c cng ngày càng thích ng hn đ đáp ng
yêu cu ca th trng. Vì vy nhng công c mm do, có tính linh hot cao s là
nhng công c đc s dng ph bin nh nghip v th trng m, lãi sut tái chit
khu. D tr bt buc cng là mt trong các công c ngày nay đang đc áp dng
song cng khá dè dt khi có nhng thay đi ln, còn công c hn mc tín dng, quy
đnh lãi sut ngày càng t ra không phù hp.
1.2. Tín dng ngân hàng:
1.2.1. Khái nim:
Tín dng là quan h chuyn nhng tm thi mt lng giá tr (di hình thc
tin t hoc hin vt) t ch th s hu sang ch th s dng, trên c s phi có s
hoàn tr mt lng giá tr ln hn giá tr ban đu.
1.2.2. Vai trò ca tín dng đi vi nn kinh t:
Tín dng góp phn thúc đy quá trình tái sn sut ca xã hi: các ngun vn
tín dng đc cung cp bao gi cng kèm theo nhng điu kin nht đnh đ hn ch
ri ro đo đc và ri ro la chn đi nghch, t đó nó góp phn buc nhng ngi s
dng vn vay phi thc s quan tâm đn hiu qu s dng vn vay, đ duy trì mi
quan h lâu dài vi nhng ngi cung ng vn.
Tín dng là kênh truyn ti nh hng ca nhà nc đn các mc tiêu v mô:
Thông qua c ch tác đng vào các điu kin tín dng nh lãi sut, điu kin
vay…Nhà nc có th điu chnh đc c cu tín dng theo ngành kinh t hay theo
vùng lãnh th. Vic m rng hay thu hp tín dng mt mt nh hng đn lng tin
cung ng và lãi sut trên th trng và do đó tác đng đn tình trng giá c trong nn
-13-
kinh t. Mt khác, vic m rng hay thu hp tín dng, gim hay tng lãi sut và thay
đi c cu tín dng s tác đng đn quy mô đu t, c cu đu t và do vy đng thi
tác đng đn sn lng, vic làm và c cu kinh t.
Tín dng là công c thc hin các chính sách xã hi ca nhà nc: bng cách
h tr qua con đng tín dng, nó còn buc các đi tng nhn đc s h tr phi
quan tâm đn hiu qu s dng vn đ đm bo hoàn tr tín dng, nên góp phn nâng
cao k nng, hiu qu lao đng sn xut, hc tp và t đó mà có điu kin phát trin
nh các ch th khác trong xã hi.
To điu kin m rng quan h kinh t đi ngoi: thông qua vic cung cp các
khon tín dng tài tr hot đng xut nhp khu, thu hút ngun vn tín dng ca nc
ngoài…tín dng đã góp phn thúc đy, m rng các quan h kinh t đi ngoi, góp
phn đy mnh quá trình công nghip hóa, hin đi hóa đt nc, làm cho các nc có
điu kin xích li gn nhau hn.
1.3. Lý thuyt v nh hng ca chính sách tin t đn tng trng tín dng
ngân hàng:
Thông qua các công c nh: công c hot đng trên th trng m, công c d
tr bt buc, công c lãi sut…, CSTT tác đng đn các bin s ca nn kinh t qua
nhiu kênh truyn dn khác nhau nh lãi sut, t giá, tín dng, giá c tài sn…Có
nhiu quan đim cho rng kênh lãi sut là kênh truyn dn chính. Tuy nhiên theo quan
đim Bernanke và Gerler (1995), CSTT t ra thiu hiu qu trong vic làm gim lãi
sut trung, dài hn, đc bit là lãi sut thc (đóng vai trò quan trng trong các quyt
đnh đu t vào các tài sn dài hn). Trong khi đó, kênh tín dng có th đi din cho
mt nhóm các nhân t có tác dng khuch đi và lan truyn tác đng ca CSTT ti các
bin v mô ca nn kinh t. Chính vì vy mà vic đánh giá nh hng ca CSTT ti
tng trng tín dng cng đóng vai trò quan trng trong vic đánh giá công tác điu
hành CSTT trong nn kinh t.
-14-
Theo lý thuyt v kênh tín dng, tác đng trc tip ca CSTT lên lãi sut đc
khuch tán thông qua s thay đi trong phn thng ngun vn bên ngoài. Phn
thng ngun vn bên ngoài là s chênh lch gia ngun vn huy đng t bên ngoài
(t phát hành trái phiu, c phiu, vay ngân hàng) và ngun vn huy đng t bên trong
(t thu nhp gi li). Mc chênh lch này phn ánh s không hoàn ho ca th trng
tín dng (vn đ ch s hu và ngi đi din; chi phí thm đnh, giám sát, thu hi;
vn đ thông tin bt cân xng, gây ra la chn đi nghch và ri ro đo đc), to ra
mc chênh lch gia li nhun k vng ca ngi cho vay và ngi đi vay (Chu
Khánh Lân, 2012). Có hai kênh truyn dn tin t c bn đu xut phát t kt qu ca
vn đ thông tin bt cân xng trong th trng tín dng là: kênh truyn ti thông qua
bng cân đi tài sn ca công ty và h gia đình; và khi lng tín dng thông qua kh
nng cp tín dng ca h thng ngân hàng.
-15-
Hình 1.3: C ch truyn dn ca Chính sách tin t (Ngun: Mishkin, 2009)
Kênh lãi
sut
Kênh giá tài sn
Kênh tín dng
T giá
nh
hng
đn xut
khu
ròng
Thuyt
Tobin’s Q
Kênh ca
ci
Kênh
bng cân
đi tài
sn
Kênh kh
nng cp
tín dng
Kênh
dòng tin
Kênh
bin đng
mc giá
Kênh tính
lng
CSTT
Lãi sut
thc
CSTT
Lãi sut
thc
T giá
CSTT
Giá c
phiu
Tobin’s q
CSTT
Giá c
phiu
Ca ci
tài chính
CSTT
Giá c
phiu
La chn
đi
nghch và
ri ro đo
đc
CSTT
Tin gi
ngân
hàng
Kh nng
c
p tín
dng
CSTT
Lãi sut
danh
ngha
Kh nng
c
p tín
dng
La chn
đi
nghch và
ri ro đo
đc
CSTT
Bin
đ
ng giá
d tính
La chn
đi
nghch và
ri ro đo
đc
Kh nng
c
p tín
dng
CSTT
Giá c phiu
Ca c
i tài
chính
Kh nng
xy ra khng
hong
u t,
chi tiêu
hàng lâu
bn và
chi tiêu
tiêu dùng
Xut
khu
ròng
u t
Tiêu
dùng
u t và
chi tiêu
hàng lâu
bn
u t u t u t
Chi tiêu
hàng lâu bn
và chi tiêu
tiêu dùng
Chính sách tin t
GDP
-16-
Kênh truyn ti thông qua kh nng cp tín dng ca ngân hàng:
Kênh cho vay ngân hàng da trên quan đim ngân hàng đóng vai trò đc bit
trong h thng tài chính bi vì các ngân hàng có đ các điu kin đ gii quyt các vn
đ thông tin bt cân xng trong th trng tín dng. Do vai trò đc bit ca ngân hàng,
mt s ngi vay nht đnh s không th gia nhp vào th trng tín dng tr phi h
vay t ngân hàng. Chng nào mà cha có kh nng thay th hoàn ho tin gi ngân
hàng bán l bng các ngun vn khác ca các qu thì kênh truyn dn cho vay ngân
hàng hot đng nh sau: Chính sách tin t ni lng làm tng d tr ngân hàng và tin
gi ngân hàng, tng cht lng các khon vay hin có. Do ngân hàng có vai trò đc
bit quan trng là ngi cho vay ca nhng ngi đi vay ngân hàng, chính vic tng
các khon vay s dn đn đu t tng. Theo s đ, nh hng ca chính sách tin t là:
M => Tin gi ngân hàng => cho vay => I => Y
Hàm ý quan trng ca quan đim v kênh tín dng là chính sách tin t có nh
hng ln ti s tiêu dùng ca các công ty nh, ph thuc nhiu vào các khon vay
ngân hàng hn là các công ty ln có kh nng huy đng vn trc tip t th trng
bng cách phát hành c phiu và trái phiu.
Kênh truyn ti thông qua bng cân đi tài sn:
Cng ging nh các kênh cho vay ngân hàng , các kênh truyn ti thông qua
bng cân đi tài sn cng phát sinh t s hin din ca các vn đ thông tin bt cân
xng trong th trng tín dng. Giá tr ròng ca các công ty càng thp đi thì các vn đ
la chn đi nghch và ri ro đo đc khi tin hành cho các công ty này vay càng trm
trng hn. Giá tr ròng thp hn ngha là ngi cho vay có ít tài sn th chp cho các
khon vay ca h, và vì vy thua l t s la chn đi nghch s cao hn. Giá tr ròng
thp ca các công ty kinh doanh cng làm tng vn đ ri ro đo đc, bi vì điu này
có ngha là nhng ngi ch hu có tin đóng góp c phn thp trong công ty ca
h, khin cho h có nhiu đng lc tham gia vào các d án đu t ri ro. Do thc hin
-17-
các d án đu t ri ro hn có th dn đn vic không tr đc n, làm gim giá tr
ròng ca các công ty s dn đn gim cho vay và vì th gim chi đu t.
Chính sách tin t có th nh hng ti bng cân đi tài sn ca các công ty
theo mt s cách. Chính sách tin t ni lng dn đn giá c phn tng, làm tng giá tr
ròng ca công ty và vì vy dn đn chi đu t cao hn và tng tng cu, nh gim la
chn đi nghch và ri ro đo đc. S đ ca kênh bng cân đi tài sn ca chính sách
tin t.
M =>
=> La chn đi nghch và ri ro đo đc => cho vay => I =>
Y
Kênh truyn ti th hai thông qua bng cân đi tài sn da trên nh hng ca
CSTT ti dòng tin, ti s khác bit gia các khon thu và chi bng tin mt. Chính
sách tin t ni lng làm gim lãi sut, to nên mt s tng trng trong bng cân đi
tài sn ca công ty bi vì dòng tin tng, do đó, gim la chn đi nghch và ri ro đo
đc. Vì th, s đ cho kênh bng cân đi tài sn đc b sung nh sau:
M => i => dòng tin => La chn đi nghch và ri ro đo đc => cho
vay => I => Y
Mt đim quan trng ca kênh truyn ti này là lãi sut danh ngha có nh
hng đn dòng tin ca doanh nghip. Nh vy c ch lãi sut này khác vi c ch
lãi sut truyn thng, trong đó lãi sut thc t ch không phi lãi sut danh ngha có
nh hng đn đu t. Hn na, lãi sut ngn hn đóng vai trò đc bit trong c ch
truyn ti này bi vì lãi sut ngn hn (ch không phi lãi sut dài hn) có nh hng
ln nht ti dòng tin ca h gia đình và doanh nghip.
Kênh truyn ti th ba thông qua bng cân đi tài sn da trên nh hng ca
CSTT ti mc mc giá d tính. Bi vì các nc công nghip, giá tr các hp đng
đc c đnh trên danh ngha, mt s gia tng bt ng trong mc giá làm gim giá tr
ca các khon n (gim gánh nng n), nhng điu này không tt khi nó cng làm
-18-
gim giá tr thc tài sn ca doanh nghip. CSTT m rng dn đn s gia tng trong
mc giá, do đó làm tng giá tr tài sn, làm gim la chn đi nghch và các vn đ ri
ro đo đc, t đó dn đn s gia tng trong chi tiêu đu t và tng sn lng nh s đ
sau:
M => gia tng bt ng v giá P => la chn đi nghch và ri ro đo đc =>
cho vay => I => Y
Lý thuyt đã cho chúng ta nhng khái nim c bn v chính sách tin t, tín
dng cng nh nhng nh hng có th ca CSTT đn tng trng tín dng Ngân
hàng. Sau đây là mt s kt qu nghiên cu trc đây v tác đng ca CSTT đn tng
trng tín dng Ngân hàng s giúp chúng ta hiu sâu hn v CSTT cng nh tác đng
ca nó ti tín dng Ngân hàng.
1.4. Bng chng thc nghim v tác đng ca chính sách tin t đn tng
trng tín dng Ngân hàng – đim li các nghiên cu trc đây:
Các nghiên cu trc đây v kênh tín dng bt ngun t t tng ca Bernanke
và Blinder (1988) th hin mi quan h gia thanh khon ngân hàng và tín dng ngân
hàng. Bng cách s dng lý thuyt cung cu tin t IS-LM, nghiên cu đã cho thy
CSTT có th có tác đng trc tip lên tín dng ngân hàng. Không ging nh kênh tin
t, theo đó ngân hàng trung ng tác đng lên lãi sut chính sách, kênh tín dng liên
quan ti tng quan trc tip gia CSTT và cung tín dng. c bit khi ngân hàng
trung ng tng lãi sut chính sách, nó s rút d tr các ngân hàng, d tr thp có
ngha là st gim lng tin gi khi đó đc thúc ngân hàng gim danh mc cho vay
ca mình, tr khi ngân hàng có th bù đp s st gim trong ngun vn cho vay. Bi
vì có nhiu doanh nghip không th thay th các khon vay ca ngân hàng bng các
ngun tài tr khác ví d nh phát hành trái phiu, nên CSTT nh hng đn nn kinh
t không ch thông qua kênh tin t mà còn thông qua nh hng ca nó ti hot đng
cp tín dng ca ngân hàng.