Luận văn Thạc sĩ 2014 Hoàn thiện hệ thống kiểm soát rủi ro tại các doanh nghiệp chế biến gỗ tỉnh Bình Định

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH




NGUYN TH XUÂN LINH







HOÀN THIN H THNG KIM SOÁT RI RO
TI CÁC DOANH NGHIP CH BIN G
TNH BÌNH NH




LUN VN THC S KINH T




TP.H Chí Minh – Nm 2014

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH






NGUYN TH XUÂN LINH






HOÀN THIN H THNG KIM SOÁT RI RO
TI CÁC DOANH NGHIP CH BIN G
TNH BÌNH NH



Chuyên ngành : K toán
Mã s : 60340301

LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC
PGS.TS HÀ XUÂN THCH



TP.H Chí Minh – Nm 2014






LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan đ tài “Hoàn thin h thng kim soát ri ro ti các doanh
nghip ch bin g tnh Bình nh” là công trình nghiên cu khoa hc ca cá nhân tôi.
Các phân tích, s liu và kt qu nêu trong lun vn là hoàn toàn trung thc và có
ngun gc rõ ràng. Các tài liu tham kho đ thc hin lun vn đu đc trích dn
ngun gc rõ ràng.

Tác gi lun vn




Nguyn Th Xuân Linh

MC LC

Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc các ch vit tt
Danh mc các bng, biu
Danh mc các hình v
PHN M U
CHNG 1: C S LÝ LUN V H THNG KIM SOÁT RI RO TRONG
CÁC DOANH NGHIP

1.1 S hình thành và phát trin lý thuyt kim soát ri ro 5
1.1.1 S hình thành và phát trin lý thuyt ri ro 5
1.1.2 S hình thành và phát trin lý thuyt kim soát ri ro 7
1.2 Khái nim kim soát ri ro 10
1.3 Các thành phn cu thành nên h thng kim soát ri ro 12
1.3.1 Môi trng ni b 13
1.3.2 Thit lp các mc tiêu 15
1.3.3 Xác đnh các s kin 16
1.3.4 ánh giá ri ro 17
1.3.5 Các phn ng đi vi ri ro 19
1.3.6 Hot đng kim soát 19
1.3.7 Thông tin và truyn thông 20
1.3.8 Giám sát 21
1.4 Mi quan h gia KSRR vi các b phn chc nng ca doanh nghip 21
1.5 Kinh nghim kim soát ri ro bin đng giá g và t giá ca Millar
Western Forest Products Ltd. – Bài hc cho các doanh nghip ch bin g
Vit Nam 23






CHNG 2: THC TRNG H THNG KIM SOÁT RI RO TI CÁC
DOANH NGHIP CH BIN G TNH BÌNH NH
2.1 S b v các doanh nghip ch bin g tnh Bình nh 27
2.1.1 c đim sn xut, quy mô sn xut ca các doanh nghip
ch bin g tnh Bình nh 27
2.1.1.1 c đim sn xut 27
2.1.1.2 Quy mô sn xut 30

2.1.2 Xu hng phát trin 32
2.2 Thc trng KSRR ti các doanh nghip ch bin g tnh Bình nh 35
2.2.1 Phng pháp nghiên cu 35
2.2.1.1 Thu thp d liu 35
2.2.1.2 X lý d liu 36
2.2.2 ánh giá thc trng KSRR ti các doanh nghip ch bin g
tnh Bình nh 55
2.2.2.1 Môi trng ni b 55
2.2.2.2 Thit lp các mc tiêu 56
2.2.2.3 Nhn dng ri ro 58
2.2.2.4 ánh giá ri ro 60
2.2.2.5 i phó ri ro 61
2.2.2.6 Hot đng kim soát 63
2.2.2.7 Thông tin và truyn thông 64
2.2.2.8 Giám sát 65
CHNG 3: GII PHÁP HOÀN THIN H THNG KIM SOÁT RI RO
TI CÁC DOANH NGHIP CH BIN G TNH BÌNH NH
3.1 Quan đim hoàn thin 68
3.2 Ni dung hoàn thin 69
3.2.1 Môi trng ni b 70
3.2.2 Thit lp các mc tiêu 72
3.2.3 Nhn dng ri ro 73






3.2.4 ánh giá ri ro 81
3.2.5 Xây dng k hoch ng phó ri ro 82

3.2.6 Hot đng kim soát 85
3.2.7 Thông tin và truyn thông 86
3.2.8 Giám sát 88
3.3 Các kin ngh hoàn thin h thng KSRR cho doanh nghip
ch bin g tnh Bình nh 89
3.3.1 V phía Nhà nc, Chính ph 89
3.3.2 V phía Hip hi sn xut, xut nhp khu g và lâm sn Vit
Nam và Bình nh 91
KT LUN
Tài liu tham kho
Ph lc 1: Phiu kho sát
Ph lc 2: Danh sách các doanh nghip tham gia kho sát
Ph lc 3: Danh sách các lut và chính sách ch yu tác đng đn hot đng
ngành công nghip ch bin và thng mi g
Ph lc 4: Báo cáo tài chính ca Công ty C phn k ngh g Tin t

DANH MC CH VIT TT


CB Ch bin
CN Chi nhánh
COSO U ban các t chc tài tr Treadway, tên đy đ là
The Committee of Sponsoring Organizations of the
Treadway Commission.
CP C phn
DNTN Doanh nghip t nhân
DV Dch v
ERM Qun tr ri ro doanh nghip
EU Liên minh Châu Âu
GIZ tên đy đ : Deutsche Gesellschaft für
Internationale Zusammenarbeit, là t chc đc hp
nht t T chc Dch v Phát trin c (DED), T
chc Hp tác K thut c (GTZ) và T chc Bi
dng và Nâng cao nng lc Quc t c
(InWEnt).
HQT Hi đng qun tr
KSNB Kim soát ni b
KSRR Kim soát ri ro
NLG Nguyên liu giy
QTRR Qun tr ri ro

SX Sn xut
TM Thng mi
TNHH Trách nhim hu hn
TSC Tài sn c đnh
XK Xut khu

DANH MC CÁC BNG, BIU

Bng 2.1 : Chc danh ca ngi tham gia kho sát 37
Bng 2.2 : Vn đu t ca doanh nghip tham gia kho sát 38
Bng 2.3 : S lao đng ca doanh nghip tham gia kho sát 38
Bng 2.4 : Doanh thu hàng nm ca doanh nghip tham gia kho sát 38
Bng 2.5 : Kim ngch xut nhp khu g và sn phm g ca Bình nh
(2010-2012) 54
Bng 2.6 : Giá tr và t trng các th trng xut khu ca ngành g Vit Nam
nm 2012 55
Bng 2.7 : Kim ngch xut khu sn phm g sang các th trng chính
(2011-2012) 55

DANH MC CÁC HÌNH V

Hình 1.1: Các thành phn ca h thng qun tr ri ro 13
Hình 2.1: Thng kê kt qu ca câu hi kho sát s 4 40
Hình 2.2: Thng kê kt qu ca câu hi kho sát s 7 41
Hình 2.3: Thng kê kt qu ca câu hi kho sát s 8 42
Hình 2.4: Thng kê kt qu ca câu hi kho sát s 9 43
Hình 2.5: Thng kê kt qu ca câu hi kho sát s 10 43
Hình 2.6: Thng kê kt qu ca câu hi kho sát s 11 44
Hình 2.7: Thng kê kt qu ca câu hi kho sát s 12 45
Hình 2.8: Thng kê kt qu ca câu hi kho sát s 15 46
Hình 2.9: Thng kê kt qu ca câu hi kho sát s 16 47
Hình 2.10: Thng kê kt qu ca câu hi kho sát s 17 47
Hình 2.11: Thng kê kt qu ca câu hi kho sát s 19 48
Hình 2.12: Thng kê kt qu ca câu hi kho sát s 20 49
Hình 2.13: Thng kê kt qu ca câu hi kho sát s 21 50
Hình 2.14: Thng kê kt qu ca câu hi kho sát s 22 51

1


PHN M U

1. Tính cp thit ca đ tài:
M ca hi nhp vi nn kinh t th gii va to ra nhiu c hi cho nn kinh
t Vit Nam nh đón nhn s đu t t các t chc, các khu vc kinh t cng nh
nhiu quc gia trên th gii, hàng hóa đc tiêu th trên th trng rng ln hn…
nhng cng đi đôi vi nhiu thách thc hn nh cnh tranh khc lit hn vi tác đng
ca cuc khng hong kinh t, môi trng kinh doanh thay đi. Vì th các doanh
nghip Vit Nam mun tn ti và đng vng trên th trng phi ng phó vi nhng
bin c bng mt h thng kim soát ri ro hiu qu.
Kim soát ri ro đi vi các doanh nghip Vit Nam còn khá mi m. Nó thc

s ch đc quan tâm t khi b nh hng ca các cuc khng hong t các nc trong
khu vc và trên th gii. Vì th các doanh nghip cn mt h thng lý lun chung v
ri ro và kim soát ri ro cùng vi các kinh nghim thc tin ca các doanh nghip
trên th gii đ vn dng vào xây dng h thng KSRR hiu qu ti doanh nghip.
Cùng vi các tnh Bình Dng, ng Nai và TP. H Chí Minh, Bình nh là 1
trong 4 trung tâm ch bin đ g và lâm sn quy mô ln hàng đu c nc. n nay
trên đa bàn tnh Bình nh có 153 doanh nghip hot đng sn xut ch bin sn
phm g, s còn li là 18 c s nh, trong đó có 110 doanh nghip chuyên v xut
khu sn phm đ g, vi nng lc trên 22.000 container 40 feet/nm (nng lc trung
bình mi doanh nghip là 200 container/nm), thu hút mt lng lao đng trên 35.000
ngi, ch yu tp trung ti các cm công nghip và các khu công nghip ln. V
ngun vt liu, doanh nghip phi nhp khu đn 80%, trong nc ch đáp ng 20%.
Trong báo cáo tài chính các công ty kinh doanh ngành sn xut ch bin và xut khu
g, t l vay vn ngn hn và dài hn khá ln t các t chc tài chính và ngân hàng.
Chi phí đu vào tng (nguyên vt liu, chi phí xng du), đy giá thành sn phm lên
cao, trong khi giá đu ra không tng, nh hng đn hiu qu sn xut kinh doanh. Do
vy nhng ri ro, tn tht ca khu vc doanh nghip sn xut ch bin và xut khu g
nu din ra trên din rng, s gây tn tht ln cho tnh c v kinh t và xã hi. Vic


2


nhn din, phân tích các yu t ri ro và hoàn thin h thng kim soát ri ro cho các
doanh nghip ch bin g hin nay ht sc có ý ngha. Chính vì vy mà tác gi chn đ
tài “Hoàn thin h thng kim soát ri ro ti các doanh nghip ch bin g tnh Bình
nh” làm lun vn tt nghip thc s kinh t trng i hc Kinh t TP. H Chí
Minh.
2. Mc tiêu nghiên cu ca đ tài
Tác gi chn đ tài này đ nghiên cu nhm đt ti nhng mc tiêu sau:

- Nhn đnh các nhân t ri ro trong ngành ch bin g.
- ánh giá h thng kim soát ri ro ca các doanh nghip ch bin g  tnh
Bình nh thông qua cuc kho sát các doanh nghip, t đó phân tích nhng mt tích
cc, yu kém trong KSRR, nguyên nhân tn ti ca nhng yu kém và phân tích d
liu h thng KSRR ca các doanh nghip ch bin g thông qua các chính sách, vn
bn, kim ngch xut khu g và sn phm g, báo cáo tài chính c th đ xem xét các
nhân t tác đng đn ri ro.
- Hoàn thin h thng kim soát ri ro  các doanh nghip ch bin g tnh
Bình nh.
3. Phng pháp nghiên cu, phm vi nghiên cu và đi tng nghiên cu:
3.1. Phng pháp nghiên cu:
Lun vn s dng phng pháp nghiên cu đnh lng và đnh tính
* V lý lun h thng kim soát ri ro: tác gi s dng phng pháp tng hp,
h thng hóa da trên nn tng COSO nm 2004 v kim soát ri ro.
* V thc trng ti các doanh nghip:
Tác gi xây dng bng câu hi kho sát các doanh nghip ch bin g tnh Bình
nh. D liu thu thp đc t bng câu hi kho sát các doanh nghip ch bin g
tnh Bình nh s đc x lý qua phng pháp thng kê mô t, t đó:
+ Nhn din các nhân t ri ro trong ngành ch bin g.
+ Có hay không các doanh nghip ch bin g tnh Bình nh đã xây dng h
thng kim soát ri ro cho mình và nu có thì các doanh nghip này đã xây dng nó
đn mc đ nào ?


3


+ Hoàn thin h thng kim soát ri ro cho các doanh nghip ch bin g tnh
Bình nh.
* Ngun d liu: d liu s dng trong lun vn bao gm d liu s cp và d

liu th cp
- D liu s cp: d liu thu đc t phiu câu hi kho sát ti 56 doanh nghip
ch bin g tnh Bình nh.
- D liu th cp: ch yu đc thu thp qua các tài liu nghiên cu, báo cáo
khoa hc, báo cáo tng kt và các bài phát biu ca các c quan, t chc khác nhau.
3.2. Phm vi nghiên cu và đi tng nghiên cu:
 tài đc thc hin ti các doanh nghip ch bin g tnh Bình nh, tp
trung  các khu công nghip Phú Tài, khu công nghip Long M, khu công nghip
Nhn Hòa.
i tng nghiên cu ca đ tài là h thng lý lun và thc tin v KSRR ca
các doanh nghip ch bin g tnh Bình nh, t đó đ xut các gii pháp hoàn thin
h thng này.
4. óng góp mi ca đ tài:
Nhn din và kim soát ri ro có h thng giúp doanh nghip ch đng ng phó
đc nhng ri ro đã, đang và s xy ra. Hot đng sn xut kinh doanh ca doanh
nghip s gt hái đc nhiu thành công nh mong đi. Do đó, vic nghiên cu đ tài
này có ý ngha to ln đ giúp các doanh nghip ch bin g tnh Bình nh hoàn thin
h thng kim soát ri ro hu hiu cho doanh nghip mình.
5. Các đ tài nghiên cu có liên quan đã đc công b:
- Gii pháp nâng cao hiu qu kim soát ri ro ti các doanh nghip Vit Nam
trong thi k hi nhp kinh t th gii, Lun vn thc s, Trng Th Bích Ngc, 2012.
i hc Kinh t Thành ph H Chí Minh.
Lun vn trình bày tng hp lý thuyt v ri ro và kim soát ri ro, đánh giá
tm quan trng và ý ngha ca vic nhn din ri ro và kim soát ri ro đi vi các
doanh nghip Vit Nam trc nn kinh t th gii nhiu bin đng đã nh hng đn
nn kinh t trong nc. Lun vn đã phân tích thc trng kim soát ri ro ti các doanh


4

nghip Vit Nam, t đó đ xut các gii pháp nâng cao hiu qu kim soát ri ro da
trên nn tng báo cáo COSO nm 2004. Báo cáo này gm 8 yu t cu thành nên h
thng kim soát ri ro nhng lun vn ch mi tp trung đi vào phân tích cho 2 yu t
nhn din ri ro và kim soát ri ro mà cha nghiên cu tình hình thc hin các nhân
t còn li nh môi trng ni b, vic thit lp mc tiêu, kh nng đánh giá ri ro ca
các doanh nghip Vit Nam T đó tác gi nghiên cu, xem xét, phân tích thc trng
KSRR ti các doanh nghip ch bin g tnh Bình nh trên tt c các phng din
ca h thng KSRR theo COSO nm 2004.
- Gii pháp s dng công c phái sinh đ phòng nga ri ro tài chính ca các
doanh nghip sn xut ch bin và xut khu g Vit Nam, Lun vn thc s, Cao Hu
Lc, 2011. i hc Kinh t Thành ph H Chí Minh.
Lun vn tp trung vào phân tích các ri ro tài chính mà doanh nghip sn xut
ch bin và xut khu g Vit Nam thng phi đi din. Kt qu nghiên cu: ri ro
v giá c hàng hóa là ln nht, k đn là ri ro lãi sut, sau đó là ri ro t giá. Tình
hình s dng công c phái sinh đ phòng nga  các doanh nghip cho thy mc đ
am hiu đi vi sn phm phái sinh tài chính còn nhiu hn ch. Tác gi da vào
nhng phân tích v ri ro tài chính trong các doanh nghip ch bin g Vit Nam và
tình hình sn xut kinh doanh ca các doanh nghip ch bin g tnh Bình nh đ xác
đnh, nhn din toàn din các ri ro chin lc, ri ro hot đng, ri ro tuân th trong
quá trình hot đng kinh doanh.
6. Kt cu lun vn:
Ngoài phn m đu và kt lun, ni dung chính ca lun vn
gm 3 chng:
Chng 1: C s lý lun v h thng kim soát ri ro trong các doanh nghip.
Chng 2: Thc trng h thng kim soát ri ro ti các doanh nghip ch bin
g tnh Bình nh.
Chng 3: Hoàn thin h thng kim soát ri ro ti các doanh nghip ch bin
g tnh Bình nh.

5


CHNG 1: C S LÝ LUN V H THNG KIM SOÁT
RI RO TRONG CÁC DOANH NGHIP
1.1 S hình thành và phát trin lý thuyt kim soát ri ro:
1.1.1 S hình thành và phát trin lý thuyt ri ro:
Trong bt c mt lnh vc nào ca đi sng, t kinh t ti chính tr - vn hóa – xã
hi hay trong cuc sng thng ngày, con ngi luôn phi đi mt vi nhng s kin
bt ng xy đn, nhng nguy him, nhng bt trc mà đôi khi chúng ta không mong
đi. Nhng s kin đó khi xy ra có th mang đn nhng thit hi c v vt cht, sc
khe, tinh thn và tính mng con ngi. Ngi ta gi đó là ri ro. Thc t cho thy ri
ro là không th tránh khi.
Thut ng “ri ro” đc đ cp t rt sm và gn lin vi quá trình phát trin ca
nn kinh t. Ri ro tn ti trong tt c các hot đng ca doanh nghip. Ri ro và kim
soát ri ro đã đc tng hp thông qua kt qu nghiên cu ca John Haynes, Frank
H.Knight, Irving Pfeffer.
John Haynes (1895)
John Haynes là mt trong nhng ngi đu tiên nghiên cu v ri ro. Ri ro theo
ông là kh nng xy ra nhng h hng hay mt mát mt cách tình c, còn s kin
không chc chn đc coi là ri ro khi nó có nhng tác đng xu đn kt qu ca đn
v. Ông cho rng nhng nhà t bn – ngi đu t tài sn vào đn v – s gánh chu ri
ro liên quan đn đn v. [18]
Frank H. Knight (1921)
Theo Frank H. Knight thì ri ro là s kin trong tng lai mà có th đo lng
đc s tác đng, còn s kin không chc chn là nhng s kin mà không th đo
lng đc s tác đng. Mt khác, ông cng cho rng ri ro liên quan đn tn tht còn

s kin không chc chn liên quan đn nhng li ích mà đn v gp phi trong tng
lai. [18]
Irving Pfeffer (1956)
Irving Pfeffer đã tip tc quan đim ca Knight và theo ông thì ri ro là s kt
hp ca các nguy hi và đc đo lng bi xác sut xy ra, còn s kin không chc


6


chn đc đo lng bi mc đ nim tin. Ri ro là trng thái khách quan, còn s kin
không chc chn là trng thái ch quan. [18]
Trong Báo cáo nm 2004 y ban COSO đã đa ra đnh ngha ri ro mt cách
hoàn chnh và đy đ. Ri ro là kh nng mt s vic có th xy ra và tác đng đn
vic hoàn thành đc các mc tiêu đã đ ra ca mt t chc. [15]
Nh vy các quan đim v ri ro theo thi gian đã có mt s chuyn bin to ln,
t ch xem ri ro là vic xut hin tn tht mt cách tình c đn vic d báo ri ro, t
ch xem ri ro là nhng gì có th đo lng đc đn vic ý thc đc nhng ri ro
không th đo lng, t ch ch xem xét tn tht ca ri ro đn vic đánh giá li ích, t
vic xem xét các ri ro riêng l đn xem xét cùng lúc nhiu ri ro.
Ri ro có th xy ra  bt k lnh vc nào ca đi sng và vào bt c thi đim
nào. Trong lnh vc kinh doanh, dù không đc mong đi, ri ro vn luôn hin din
trong mi quyt đnh ca các doanh nghip. Tùy theo mc đ, ri ro có th gây ra
nhng thit hi v tài chính và cng có th đy doanh nghip vào tình trng khánh kit,
thm chí phá sn.
o lng ri ro trong kinh doanh (risk) đc hiu là vic lng hóa kh nng xy
ra nhng thit hi hoc li nhun thu v thp hn so vi d kin. Trong kinh doanh,
vi mc tiêu tìm kim li nhun, bt c cá nhân, t chc nào cng phi đi mt vi ri
ro. Tìm kim li nhun càng ln cng đng ngha vi vic phi đi mt vi ri ro càng
ln. Hu nh trong tt c công vic đc tin hành nhm mc đích kinh doanh đu

tim n nhng ri ro nào đó: môi trng kinh doanh thay đi, thói quen ca khách
hàng thay đi, s xut hin ca các đi th cnh tranh, s xut hin ca nhng nhân t
mi nm ngoài kh nng kim soát… Theo Kiser và Cantrell (2006), s gia tng v
nhng bin đng v kinh t, chính tr, quân s và ti phm làm cho vic qun lý ri ro
trong kinh doanh ngày càng cn đc chú trng hn. Các ri ro này nu không đc
qun lý thích đáng có th dn đn nhng hu qu không tt v tài chính, thm chí là
phá sn. [30]
Trong lnh vc kinh doanh, có hai ngun ri ro chính là ri ro bên ngoài và ri ro
bên trong.


7


Ri ro bên ngoài thng là các ri ro phát sinh t các khâu thng ngun hay h
ngun ca chui cung ng. Tng ng, có hai nhóm ri ro chính là ri ro th trng
(nh ri ro do không nm bt đc hoc hiu sai nhu cu th trng) và ri ro cung
ng (nhng bt thng trong quá trình to ngun). Các ri ro này có th có ngun gc
t môi trng v mô (nh t nhiên, kinh t, chính tr - pháp lut, vn hóa - xã hi, công
ngh gây ra), t môi trng tác nghip (các đi tác cung cp hàng hoá, dch v, c s
h tng).
Ri ro bên trong bao gm nhng ri ro xy ra trong phm vi ca công ty. Các ri
ro này đc gi là ri ro vn hành. Nhóm ri ro này có ngun gc t quy trình sn
xut không đm bo, nhân s thiu nng lc, cu trúc báo cáo không cht ch, thiu s
kim soát hoc ch quan.
Theo Manuj và Mentzer (2008), trong hot đng kinh doanh xut nhp khu, ri
ro có th chia thành ba nhóm chính. Các nhóm này bao gm:
+ Ri ro cung ng: s đình tr trong cung cp, bin đng giá c nguyên liu, s
không n đnh ca cht lng đu vào, s bin đng v ngun nguyên liu.
+ Ri ro vn hành: các c s sn xut h hng, nng lc sn xut hay ch bin

không đm bo, s thay đi công ngh.
+ Ri ro v cu: s xut hin ca các sn phm mi, s thay đi ca nhu cu.
[30]
1.1.2 S hình thành và phát trin lý thuyt kim soát ri ro:
Thut ng KSRR đc hình thành t rt sm cùng vi s ra đi ca các công ty
bo him.  kim soát ri ro các doanh nghip mua các dch v bo him đ chuyn
giao toàn b hoc mt phn thit hi v tài sn cho các doanh nghip bo him khi
phát sinh tn tht. S ra đi ca các công ty bo him đã chng t rng các doanh
nghip đã bit s dng các công c đ KSRR ngay t rt xa xa. Các tài liu tìm thy
 công ty bo him Hammurabi cho thy rng dch v bo him đã tn ti cách đây
khong 3.800 nm

. [18]
Khi hot đng kinh doanh càng m rng và phát trin, đc bit vi s phát trin
ca nn kinh t th trng thì doanh nghip phi đi mt vi nhiu loi ri ro mi và


8


phc tp hn, các công c KSRR bt đu đc xây dng đ phc v cho nhu cu ca
doanh nghip. u thp niên 1950, lý thuyt v danh mc đu t ca Harry
Markowitz đ cp đn vic đo lng và KSRR. Theo đó, có s liên h gia ri ro và
li ích k vng ca mt phng án, nhà đu t nên kt hp nhiu phng án khác
nhau đ ti đa li ích và kim soát đc ri ro ca mình. Công c bo him và tái bo
him đc các doanh nghip s dng rng rãi vào nhng nm 1970 cùng vi các công
c phái sinh đ d phòng cho nhng bin đng v giá c th trng. S kt hp công
c bo him và công c phái sinh dn đn vic áp dng hình thc dch v thuê ngoài 
các doanh nghip ln nhm chuyn giao ri ro cho các đi tác bên ngoài khi doanh
nghip thy vic thc hin không còn hiu qu.

Quá trình phát trin ca các công ty  Hoa K cha đng nhiu gian ln gây
thit hi đáng k cho nn kinh t. COSO là mt y ban thuc Hi đng Quc gia Hoa
k v chng gian ln khi lp Báo cáo tài chính. Hi đng quc gia này đc thành lp
vào nm 1985 di s bo tr ca nm t chc: Hip hi k toán viên Công chng M
(AICPA), Hi K toán M (American Accounting Association), Hip hi Qun tr
viên Tài chính (FEI), Hip hi K toán viên Qun tr (IMA), Hip hi Kim toán viên
Ni b (IIA). Qua quá trình nghiên cu và tìm hiu v gian ln, COSO đã nhn thy
KSNB nh hng đn kh nng xy ra gian ln. Báo cáo COSO nm 1992 là kt qu
ca quá trình nghiên cu đc chp nhn rng rãi trên th gii. Theo COSO, KSNB là
mt quá trình chu nh hng bi các nhà qun lý và các nhân viên ca mt t chc,
đc thit k đ cung cp mt s đm bo hp lý nhm thc hin các mc tiêu hot
đng hu hiu và hiu qu, thông tin đáng tin cy, tuân th các lut l và quy đnh;
gm nm b phn có mi liên h cht ch vi nhau: môi trng kim soát, đánh giá ri
ro, hot đng kim soát, thông tin và truyn thông, giám sát. [1]
Báo cáo này không mang tính bt buc nh chun mc mà ch yu mang tính
hng dn, giúp cho doanh nghip đt đc mc tiêu.
n nm 1998, trên c s Báo cáo COSO v KSNB nm 1992, y ban Basel
ban hành báo cáo Basel v KSNB ti các ngân hàng và t chc tín dng. [13]


9


Nm 2000, y ban Basel ban hành báo cáo b sung liên quan đn kim toán ni
b, quan h gia kim toán viên và ngân hàng. Báo cáo Basel xây dng mt h thng
KSNB hu hiu, ch yu kim soát các ri ro liên quan đn tín dng. Tuy nhiên, báo
cáo Basel có hn ch là cha m rng phm vi ra các loi hình doanh nghip khác
trong vic KSRR. [14]
Nm 2002 đánh du mt ct mc quan trng trong lch s phát trin ca lý
thuyt KSRR vi vic ra đi ca Chun mc Qun lý ri ro (Risk Management

Standards). ây là kt qu t công tác nghiên cu chung ca các doanh nghip ln 
Vng quc Anh, bao gm Vin Qun tr ri ro (Intitute of Risk Management), Hip
hi các nhà qun lý bo him và ri ro (AIRMIC) và Din đàn quc gia v công tác
KSRR đi vi khu vc kinh t (ALARM). Chun mc Qun lý ri ro đã đa ra mt h
thng lý lun v KSRR đy đ hn cho loi hình doanh nghip. [17]
Qun lý ri ro đóng vai trò trng tâm trong công tác qun lý chin lc ca bt
k mt doanh nghip nào. Qun lý ri ro là quy trình trong đó doanh nghip xác đnh
các ri ro theo phng pháp khoa hc bng cách liên kt các hot đng ca mình cùng
vi mc tiêu phát trin bn vng. Qun lý ri ro nhm gim kh nng mc sai lm và
nâng cao c hi đt đc các mc tiêu chung ca doanh nghip.
Chun mc Qun lý ri ro nm 2002 có nhng đc đim nh nhn din ri ro 
c mt tích cc và tiêu cc; ri ro b tác đng bi các yu t bên trong và bên ngoài
ca doanh nghip; các bc tin hành KSRR gm đt ra mc tiêu chin lc, đánh giá
ri ro, đa ra quyt đnh x lý ri ro, báo cáo ri ro sau khi x lý, giám sát.
Tuy nhiên, vào nhng nm đu ca th k 21, các gian ln v k toán xy ra
hàng lot trong các doanh nghip nh Enron Corporation, Arthur Andersen LLP,
WorldCom Incorporated, Adelphia Communications… dn đn các nhà đu t, nhân
viên và các c đông khác phi gánh chu nhng thit hi nng n. ó nh mt hi
chuông thc tnh các doanh nghip v tm quan trng ca KSRR và vic hình thành
mt chun mc, lut l và quy đnh chung v KSRR và qun lý doanh nghip. Do đó,
sau mt thi gian dài nghiên cu và son tho, tháng 8 nm 2004 COSO đã cho ra đi
Khuôn mu Tích hp Qun tr Ri ro doanh nghip (Enterprise Risk Management –


10


Integrated framework) – đây đc xem là mt mc son đánh du mt trang mi trong
lch s phát trin ca lý thuyt KSRR. Báo cáo này đã cung cp mt khuôn kh chung
v QTRR đc chp nhn và s dng rng rãi cho đn nay.

Nm 2009 ISO 31000:2009 v Qun lý ri ro – các nguyên tc và hng dn
đc công b bi y ban OB – 007. ISO này đc áp dng cho tt c các loi hình
doanh nghip,  tt c các hot đng, cho bt k các loi ri ro. Nó không dùng cho
mc đích xác nhn mà nó cung cp mt cách tip cn chung, h tr các tiêu chun đi
phó vi ri ro. Theo tiêu chun quc t này, các t chc nên phát trin, thc hin và
không ngng nâng cao mt khuôn kh tích hp các quy trình qun lý ri ro vào tng
th qun tr, chin lc và lp k hoch, qun lý, báo cáo quá trình, chính sách, các giá
tr và vn hóa ca t chc.
1.2 Khái nim kim soát ri ro:
Kim soát là ch hot đng. Kim soát ri ro đc hiu là vic lng hóa kh
nng xy ra nhng thit hi hoc li nhun thu v thp hn so vi d kin. Mt cách
tng quát, KSRR là nhng k thut, nhng công c, nhng chin lc và nhng quá
trình xem xét toàn b hot đng ca t chc, xác đnh các nguy c tim n, và kh
nng xy ra các nguy c đó, t đó có s chun b các hành đng thích hp đ hn ch
các ri ro đó  mc thp nht.
Nhn din ri ro, kim soát tt ri ro nhm gim thit hi cho doanh nghip
trc nhng ri ro khó lng là mt thách thc ln đt ra cho các nhà qun lý trong
tình hình kinh t bin đng ngày nay. KSRR tp trung vào vic nhn din nhng ri ro
trng yu có th xy ra, làm gim mc đ hot đng ca ri ro và t đó gim bt các
tn tht có th xy ra. Báo cáo COSO nm 2004 ra đi đã cung cp mt đnh ngha
thng nht, mt cách hiu chung nht v KSRR thông qua h thng QTRR doanh
nghip (ERM), h tr các nhà qun lý doanh nghip kim soát tt hn doanh nghip
ca mình.
Qun tr ri ro doanh nghip là mt quy trình đc thit lp bi hi đng qun
tr, ban qun lý và các cán b có liên quan khác áp dng trong quá trình xây dng
chin lc doanh nghip, thc hin xác đnh nhng s v có kh nng xy ra gây nh


11

hng đn doanh nghip, đng thi qun lý ri ro trong phm vi cho phép nhm đa
ra mc đ đm bo trong vic đt đc mc tiêu ca doanh nghip. [15]
ERM đc tóm tt li thành nhng hot đng sau:
- Là mt hot đng din ra liên tc trong mt t chc
- c thi hành bi mi nhân viên trong t chc đó, gm tt c các cp đ
- c ng dng khi lên phng án điu hành, hot đng
- Áp dng trên toàn doanh nghip,  mi cp và tng đn v, bao gm c vic
xây dng mt danh mc ri ro doanh nghip.
- c thit k đ xác đnh nhng s kin có th nh hng đn t chc và
x lý nhng ri ro có th xy ra.
- Có kh nng đa ra nhng đm bo hp lý cho qun lý ca t chc và hi
đng qun tr.
- Hng ti đ đt đc nhng mc tiêu riêng bit nhng có liên quan ln
nhau trong mt t chc.
- Qun tr ri ro doanh nghip hoàn toàn khác vi ri ro bình thng. Nó chú
trng vào toàn b t chc hn là dn s chú ý và phòng nga đi vi mt cá
nhân, ch th đn l.
KSRR chu nh hng bi quy mô, hình thc t chc ca doanh nghip và nhn
thc ca các cp qun lý. Ri ro hin din trong mi quyt đnh đu t hay giao dch
kinh doanh ca tt c các doanh nghip, không phân bit quy mô hay loi hình. Mc
đ nh hng khác nhau gia các doanh nghip tùy thuc vào hình thc t chc, quy
mô ca tng doanh nghip. Các doanh nghip có quy mô ln thng có b máy t
chc đng b, đi ng nhân viên chuyên nghip, có i hi đng c đông, HQT, ban
kim soát giám sát ln nhau, chng trình qun lý ri ro cht ch. Nhng doanh
nghip này có điu kin đ s dng các công c hin đi đ KSRR nên có th ngn
chn và gim thiu trong mc chp nhn đc. i vi doanh nghip quy mô nh và
va, do kh nng ca các ngun lc b hn ch, chng trình KSRR không có kh
nng đc thit lp mt cách đy đ nên tác đng ca ri ro thng rt nng n. Trong

12


các doanh nghip này thng ch s hu doanh nghip là ngi qun lý doanh nghip
nên các quyt đnh đu t thng do ý chí ch quan ca mt vài ngi. [6]
1.3 Các thành phn cu thành nên h thng kim soát ri ro:
KSRR thông qua vic xây dng h thng QTRR đang đc xem là mt xu
hng mi ca nn kinh t - mt cách thc tt nht đ đm bo ngun lc bên trong và
bên ngoài ca doanh nghip đc s dng mt cách hu hiu và hiu qu nhm mc
đích ti thiu hóa ri ro và ti đa hóa li nhun. Nhng nhà đu t vào doanh nghip
tip tc yêu cu HQT và Ban giám đc chu trách nhim cho vic giám sát ri ro và
đm bo tính minh bch trong KSRR.
H thng KSRR ca mt đn v đc cu thành bi tám thành phn:
- Môi trng ni b
- Thit lp các mc tiêu
- Xác đnh các s kin
- ánh giá ri ro
- Các phn ng đi vi ri ro
- Hot đng kim soát
- Thông tin và truyn thông
- Giám sát
Các thành phn trên tn ti xuyên sut  bn cp đ chính ca mt doanh
nghip. COSO trình bày các thành phn này theo hình thc ma trn nh hình 1.1 đ
thy rõ đc mi quan h gia các thành t vi các mc tiêu và cp đ trong doanh
nghip. Các thành phn này không nht thit tuân theo mt trình t nht đnh mà có
th theo nhiu hng khác nhau vi mi nhân t có liên h và nh hng ti nhng
nhân t còn li.

13



Hình 1.1 Các thành phn ca h thng QTRR
1.3.1 Môi trng ni b
Môi trng ni b phn ánh sc thái vn hóa chung ca mt t chc, tác đng
đn ý thc ca mi ngi trong đn v và là nn tng cho các b phn khác trong h
thng kim soát ni b.
Môi trng ni b chu nh hng ca vn hóa và lch s ca t chc và ngc
li nó nh hng đn ý thc ca nhân viên t chc đó. Các đn v có h thng KSNB
hu hiu thng có các nhân viên đ nng lc, đc hun luyn quan đim v tính
trung thc và ý thc v vic kim soát. Quan đim này do cp qun lý cao nht thit
lp thông qua ban hành và xây dng các chính sách nh bng quy tc ng x trong đó
đa ra các giá tr đo đc mà các thành viên phi tuân th đ đt đc mc tiêu chung
ca đn v.
Môi trng ni b bao gm tính trung thc và các giá tr đo đc; cam kt v
nng lc, trit lý và phong cách điu hành ca nhà qun lý; cách thc phân đnh quyn
hn và trách nhim; chính sách nhân s; s quan tâm và ch đo ca Hi đng qun tr.
Môi trng ni b nh hng đn cách thc kinh doanh ca doanh nghip, đn
các mc tiêu đc thit lp, đn các b phn còn li ca h thng KSNB. [1]
- Tính trung thc và các giá tr đo đc:
Tính trung thc và các giá tr đo đc là nhân t quan trng ca môi trng ni
b. Nó tác đng đn vic thit k, thc hin và giám sát các nhân t khác ca kim
soát ni b. Thái đ và s quan tâm ca nhà qun lý cao cp đi vi kim soát hu


14

hiu phi đc lan ta đn toàn doanh nghip. Nói nhng điu đúng cha đ mà bn
thân nhà qun lý còn phi làm gng. Ngi qun lý doanh nghip cn chp nhn
quan đim hành đng tuân th nguyên tc đo đc chính là phng thc kinh doanh
đúng đn. Nu doanh nghip ch tp trung vào kt qu trc mt có th gây hu qu
không tt trong dài hn và thm chí c ngay trong ngn hn. Vic ch tp trung vào các
mc tiêu kinh doanh nh doanh thu hay li nhun bng mi giá cng đa đn h thp
giá tr đo đc ca doanh nghip. Tuy nhiên s hu hiu ca h thng kim soát không
ch to bi tính trung thc và các giá tr đo đc ca nhng ngi sáng lp, ngi qun
lý mà còn ca toàn th nhân viên trong toàn đn v.
- Cam kt v nng lc:
Nng lc phn ánh kin thc và k nng cn thit đ hoàn thành mt nhim v
nht đnh. Nhà qun lý cn xác đnh rõ yêu cu v nng lc cho mt công vic nht
đnh và c th hóa thành các yêu cu v kin thc và k nng.
- Hi đng qun tr và y ban kim toán:
Môi trng kim soát chu nh hng đáng k bi Hi đng qun tr và y ban
kim toán. Tính hu hiu ca nhân t này ph thuc vào s đc lp ca Hi đng qun
tr và y ban kim toán vi ban điu hành. S hu hiu còn ph thuc vào vic Hi
đng qun tr và y ban kim toán có phi hp vi ngi qun lý trong vic gii quyt
các khó khn liên quan đn vic thc hin k hoch hay không. Chính vì th, mt Hi
đng qun tr nng đng và tn tâm, hng dn và giám sát vic thc hin ca ngi
qun lý là nhân t thit yu đ kim soát ri ro hu hiu.
- Trit lý qun lý và phong cách điu hành ca nhà qun lý:
Trit lý qun lý và phong cách điu hành gm s tip cn, kh nng nhn thc
và giám sát ri ro trong kinh doanh, quan đim v tính chính xác ca d liu k toán,
quan đim v kh nng thc hin đc các mc tiêu hot đng. Nó tác đng đn cách
thc doanh nghip đc điu hành. Mt doanh nghip đi phó thành công thng
xuyên vi các ri ro trng yu s có quan đim khác v kim soát ri ro so vi mt
doanh nghip hot đng trong môi trng có ri ro kinh doanh thp. Bên cnh đó, trit
lý qun lý và phong cách điu hành còn th hin thông qua thái đ và quan đim ca

15


nhà qun lý v vic lp và trình bày báo cáo tài chính, vic la chn các chính sách k
toán và phân nhim k toán viên.
- C cu t chc:
C cu t chc cung cp khuôn kh mà trong đó các hot đng ca doanh
nghip đc lp k hoch, thc hin, kim soát và giám sát. Các hot đng này bao
gm mua hàng, sn xut, tip th và các hot đng h tr khác.
Mt nguyên tc cn tuân th khi t chc c cu công ty là phi đm bo cho
công ty đc t chc theo hình thc có th làm tng kh nng thc hin các chc nng
đã đnh ca công ty, gm ba cp đ: cp đ c cu v mô, cp đ vi mô, h thng b
tr.
- Phân đnh quyn hn và trách nhim: là vic xác đnh mc đ t ch, quyn
hn ca tng cá nhân hay tng nhóm trong vic đ xut và gii quyt vn đ, trách
nhim báo cáo đi vi các cp có liên quan.
Nh phân đnh quyn hn và trách nhim hp lý mà ngn chn đc gian ln
trong vic đt hàng nhà cung cp. Vic mua hàng giao cho phòng thu mua tin hành và
phòng này phi đc lp vi các phòng khác. Phòng thu mua ch đt hàng nhà cung cp
khi nhn đc phiu đ ngh mua hàng đã đc ngi có thm quyn ký duyt. Quyn
hn và trách nhim ca ngi ký duyt  phòng mua hàng cn đc quy đnh c th.
Bên cnh đó, đn đt hàng phi đc đánh s trc và tham chiu đn s ca phiu đ
ngh mua hàng, và cung cp các thông tin liên quan đn hàng hóa, dch v, s lng,
giá c, quy cách,… Các liên ca đn đt hàng này đc chuyn đn phòng nhn hàng,
phòng k toán và phòng đ ngh mua hàng đ giúp kim tra nhn hàng và thanh toán
sau đó.
- Chính sách nhân s:
Chính sách nhân s là thông đip ca doanh nghip v yêu cu đi vi tính
chính trc, hành vi đo đc và nng lc mà doanh nghip mong đi t nhân viên.

Chính sách này biu hin trong thc t thông qua vic tuyn dng, hng nghip, đào
to, đánh giá, t vn, đng viên, khen thng và k lut.
1.3.2 Thit lp các mc tiêu


16


Mi đn v luôn phi đi phó vi hàng lot ri ro t bên trong ln bên ngoài.
iu kin tiên quyt đ đánh giá ri ro là thit lp các mc tiêu. Mc tiêu phi đc
thit lp  các mc đ khác nhau và phi nht quán.
Các mc tiêu đc thit lp đu tiên  cp đ mc tiêu chin lc, t đó đn v
xây dng các mc tiêu liên quan: mc tiêu hot đng, mc tiêu báo cáo và mc tiêu
tuân th.
- Mc tiêu chin lc: là nhng mc tiêu cp cao ca đn v, các mc tiêu này
phù hp và ng h cho s mng mà đn v đã đ ra. Nó th hin s la chn ca nhà
qun lý v cách thc đn v to lp giá tr cho ch s hu ca mình.
- Mc tiêu hot đng: liên quan đn tính hu hiu và hiu qu ca hot đng
trong đn v. Chúng bao gm nhng mc tiêu chi tit có liên quan đn hot đng nhm
nâng cao tính hu hiu và hiu qu trong vic đt đc mc tiêu cui cùng ca t
chc.
- Mc tiêu báo cáo tài chính: liên quan đn vic công b báo cáo tài chính đáng
tin cy, bao gm vic ngn nga và phát hin gian ln trong vic son tho báo cáo tài
chính, mc tiêu này xut phát t yêu cu bên ngoài.
- Mc tiêu tuân th: liên quan đn s tôn trng nhng lut l và quy đnh trong
môi trng kinh doanh và pháp lý mà đn v đang hot đng. Các mc tiêu này thng
ph thuc vào nhân t bên ngoài.
1.3.3 Xác đnh các s kin
Da trên mc tiêu đã thit lp, ngi qun lý cn nhn dng và phân tích ri ro
đ có th đa ra nhng bin pháp đ qun lý chúng. Quá trình nhn dng và phân tích

ri ro là mt quá trình lp đi lp li không ngng và là mt nhân t then cht đ kim
soát ri ro hiu qu.
Hot đng ca đn v có th gp ri ro do s xut hin ca nhng nhân t bên
trong và bên ngoài. Ri ro đc nhn dng  các mc đ sau:
- Ri ro  mc đ toàn đn v: có th phát sinh do nhng nhân t bên ngoài và
bên trong đn v.