CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN TÍNH KỊP THỜI CỦA BÁO CÁO TÀI CHÍNH CÁC CÔNG TY NIÊM YẾT TRÊN SÀN CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM.PDF

B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH




NGUYN AN NHIÊN


CÁC NHÂN T TỄCăNGăN TÍNH KP THI CA
BÁO CÁO TÀI CHÍNH CÁC CÔNG TY NIÊM YT
TRÊN SÀN CHNG KHOÁN VIT NAM




LUN VNăTHCăSă INHăT



Tp. H Chí Minh- Nmă2013


B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH



NGUYN AN NHIÊN

CÁC NHÂN T TỄCăNGăN TÍNH KP THI CA
BÁO CÁO TÀI CHÍNH CÁC CÔNG TY NIÊM YT
TRÊN SÀN CHNG KHOÁN VIT NAM

Chuyên ngành: K toán
Mã s: 60340301

LUNăVNăTHCăSă INHăT

NGIăHNG DN KHOA HC
TS. NGUYN TH THU HIN



Tp. H Chí Minh- Nmă2013


LIăCAMăOAN

Tôi xin cam đoan lun vn nƠy lƠ kt qu nghiên cu ca riêng tôi, không sao chép
ca bt k ai. Ni dung ca lun vn có tham kho và s dng các tài liu, thông tin
đc đng ti trên các tác phm, tp chí và các trang web theo danh mc tài liu ca
lun vn.


TP. H Chí Minh, tháng 11 nm 2013

Nguyn An Nhiên











MC LC
Trang
TRANG PH BÌA
LIăCAMăOAN
MC LC
DANH MC CÁC KÝ HIU, CÁC CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG BIU,ăSă
CHNGă1:ăTNG QUAN V  TÀI 1
1.1 Lý do chnăđ tài 1
1.2 Mc tiêu nghiên cu 2
1.3ăiătng, phm vi và gii hn nghiên cu 3
1.4ăPhngăphápănghiênăcu 3
1.5 Ni dung ca lunăvn 5
1.6ăóngăgóp ca nghiên cu 5
1.7ăHng phát trin caăđ tài 5
CHNGă2:ăCăS LÝ THUYT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CU 6
2.1 Tng quan v báo cáo tài chính 6
2.1.1 Khái nim, vai trò và mc đích ca báo cáo tài chính 6

2.1.1.1 Khái nim ca báo cáo tài chính 6
2.1.1.2 Vai trò ca báo cáo tài chính 6
2.1.1.3 Mc đích ca báo cáo tài chính 7
2.1.2 Các gi thit và nguyên tc k toán chi phi đn vic lp báo cáo tài
chính 9
2.1.2.1 Các gi thit k toán 9
2.1.2.2 Các nguyên tc k toán 9
2.1.3 Các quy đnh chi phi quá trình lp và trình bày báo cáo tài chính .11
2.1.4 Các đc đim cht lng ca báo cáo tài chính .12
2.1.5 Yêu cu v vic công b báo cáo tài chính .16


2.2. Khái nim tính kp thi ca báo cáo tài chính và các nhân t nh
hng… 21
2.3. Lý thuytăcăs và các nghiên cuătrc 22
2.3.1. Lý thuyt c s 22
2.3.1.1 Lý thuyt y nhim 22
2.3.1.2 Lý thuyt thông tin hu ích cho vic ra quyt đnh 25
2.3.2 Tng kt các nghiên cu trc 25
2.4 Mô hình nghiên cuăđ ngh 27
CHNGă3:ăPHNGăPHỄPăNGHIÊN CU 29
3.1. Gi thit nghiên cu 29
3.1.1. Nhân t quy mô 29
3.1.2. Nhân t công ty kim toán 30
3.1.3. Nhân t li nhun kinh doanh 31
3.1.4. Nhân t loi báo cáo tài chính 33
3.1.5 Nhân t loi ý kin kim toán 34
3.1.6 Nhân t “thi hn công b báo cáo tƠi chính” 35
3.2.ăPhngăphápănghiênăcu 36
3.2.1 Phng pháp chn mu nghiên cu 36

3.2.2 Các bc tin hành nghiên cu 37
CHNGă4:ă T QU NGHIÊN CU 38
4.1. Mô t muăđiu tra 38
4.2ăCácăbc phân tích d liu 39
4.3 Thng kê mô t 40
4.4. Ma trn h s tngăquan 41
4.5.ăPhơnătíchăphngăsaiăậ ANOVA 43
4.5.1 Nhân t “Công ty kim toán” 44
4.5.2 Nhân t “Loi báo cáo tài chính hp nht” 45
4.5.3 Nhân t “Loi ý kin kim toán” 47
4.6.ăụănghaărútăraăt kt qu nghiên cu 48


CHNGă5: CÁC KIN NGH VÀ KT LUN 51
5.1. Các kin ngh 51
5.1.1. Tng cng giám sát ca y ban chng khoán đi vi vic công b báo cáo
tài chính ca các công ty niêm yt 51
5.1.2. Nâng cao cht lng kim toán báo cáo tài chính 53
5.1.3. Các kin ngh liên quan đn công ty m 54
5.1.4. Các kin ngh liên quan đn vic ban hành các chun mc k toán 55
5.2. Kt lun, hn ch vƠăđ xutăchoăhng nghiên cu tip theo 58
5.2.1. Kt lun 58
5.2.2. Hn ch ca nghiên cu 58
5.2.3. Hng nghiên cu tip theo 59
Tài liu tham kho
Ph lc

DANH MC CÁC KÝ HIU, CÁC CH VIT TT
HOSE
Ho Chi Minh City Stock Exchange
HNX
Ha Noi Stock Exchange
IAS
International Accounting Standards
IASB
International Accounting Standard Board.
IFAC
International Federation of Accountants
IFRS
International Financial Reporting Standards
N-CP
Ngh đnh - Chính ph
QÐ-BTC
Quyt đnh - B tƠi chính
ROA
Return on assets
ROE
Return on equity
SPSS
Statistical Package for the Social Sciences
TT-BTC

Thông t ậ B tài chính








DANH MC CÁC BNG BIU,ăSă
Danh mc bng, biu
Bng s
Tên bng
Trang
Bng 3.1
Bng tng hp các nhân t tác đng
35
Bng 4.1
Phân b mu điu tra
38
Bng 4.2
Tóm tt phng pháp kim đnh các gi thit nghiên cu
39
Bng 4.3
Bng thng kê mô t
40
Bng 4.4
Ma trân h s tng quan gia các bin đo bng thang đo t
l
42

Bng 4.5
Mô t mu nhân t “Công ty kim toán”
44
Bng 4.6
Kim đnh Leneve nhân t “Công ty kim toán”
44
Bng 4.7
Kim đnh ANOVA nhân t “Công ty kim toán”
44
Bng 4.8
Mô t mu nhân t “Loi báo cáo tài chính hp nht”
45
Bng 4.9
Kim đnh Leneve nhân t “Loi báo cáo tài chính hp nht”
45
Bng 4.10
Kim đnh ANOVA nhân t “Loi báo cáo tài chính hp
nht”
46
Bng 4.11
Mô t mu nhân t “Loi ý kin kim toán”
47
Bng 4.12
Kim đnh Leneve nhân t “Loi ý kin kim toán”
47
Bng 4.13
Kim đnh Anova nhân t “Loi ý kin kim toán”
48

Danh mcăsăđ
Săđ s
Tênăsăđ
Trang
S đ 1.1
Quy trình nghiên cu
4
S đ 2.1
Các đc đim cht lng ca báo cáo tài chính
13
S đ 2.2
Mô hình nghiên cu
28

Danh mc hình v và biuăđ
Biuăđ
Tên biuăđ
Trang
Biu đ 3.1
Doanh thu các công ty kim toán
31



1

Chngă1: TNG QUAN V  TÀI
1.1 Lý do chnăđ tài
Hin nay trong xu hng toàn cu hóa kinh t quc t, đ Vit Nam có th

theo kp các quc gia trong khu vc và trên th gii, các doanh nghip phi c gng
ht sc đ hn ch đn mc thp nht nhng ri ro có th xy ra nhm nâng cao
hiu qu hot đng kinh doanh vƠ nng lc cnh tranh trên thng trng quc t.
Thiu thông tin đc xem là mt trong nhng ri ro tim n có th nh hng đn
s phát trin ca mt doanh nghip nói riêng và nn kinh t nói chung.
Tht vy, thông tin là mt yu t quan trng trong hot đng ca quc gia,
trong đi sng xã hi vƠ cng nh trong s phát trin ca nn kinh t. Thông tin
đc phn ánh đúng, chuyn ti kp thi s h tr tích cc ti hot đng ca các cá
th trong nn kinh t. Trong thi đi công ngh thông tin hin nay, các thông tin
kinh t, chính tr - xã hi, thông tin chính sách, pháp lut…đc cp nht liên tc và
đa dng di nhiu hình thc, qua nhiu kênh thông tin nh: truyn hình, truyn
thanh, báo giy vƠ đc bit lƠ internet…Trc nhiu lung thông tin khác nhau, c
tích cc cng nh trái chiu, nn kinh t chu s tác đng ca các bin đi xã hi
tng ngày, tng gi. Do đó, chúng ta có th nhn thy nhiu tác dng ln ca thông
tin trong hot đng ca bt k nn kinh t nào trên th gii. Vic cp nht thông tin
chính xác, kp thi v tình hình kinh t trong vƠ ngoƠi nc giúp cho các cá th
trong nn kinh t nhn đnh các yu t thun li vƠ khó khn ca th trng, t đó
đa ra nhng đnh hng phát trin phù hp, gim thiu các ri ro có th gp phi
nu thiu thông tin c bit trong th trng chng khoán, thông tin đóng vai trò
vô cùng quan trng đi vi các nhƠ đu t trong vic ra quyt đnh.Vì vy, Nhà
nc đƣ đa ra nhng yêu cu nghiêm ngt v vic công b thông tin ca các công
ty niêm yt k c thông tin tài chính và phi tài chính. Theo thông t s 52/2012/TT-
BTC ngƠy 5 tháng 4 nm 2012, chính ph yêu cu công ty niêm yt có ngha v
công b đy đ, chính xác và kp thi các thông tin đnh k, thông tin bt thng và
thông tin theo yêu cu theo quy đnh ca pháp lut. Và theo ngh đnh s 108
2

/2013/N-CP va đc ban hành, chính ph đa ra mt s quy đnh x pht vi
phm v công b thông tin ca các công ty niêm yt trên th trng chng khoán.
Báo cáo tài chính ca doanh nghip đc xem là mt trong nhng công c

hu hiu trong vic cung cp thông tin tài chính cho nhiu đi tng bên ngoài
doanh nghip quan tâm, đc bit là các nhƠ đu t, ch n, c quan qun lý nhà
nc …. S d nh vy là vì, báo cáo tài chính cung cp thông tin toàn din nht v
kt qu kinh doanh, tình trng tƠi chính cng nh các lung tin ca doanh nghip.
Chính t nhng thông tin này s giúp cho các đi tng s dng thông tin ra các
quyt đnh kinh t. Chính vì tm quan trng ca báo cáo tài chính, nên mt trong
nhng yêu cu đt ra đi vi các doanh nghip là luôn phi cung cp báo cáo tài
chính kp thi cho nhƠ đu t cng nh các đi tng s dng khác trong vic ra
quyt đnh đu t đ cung ng các ngun lc v tài chính cho mt doanh nghip.
Tuy nhiên, mt vn đ ni cm bao lâu nay là s minh bch trong công b thông tin
ca các t chc niêm yt. S chm tr, thm chí che giu thông tin ca các t chc
niêm yt nh hng ln ti quyt đnh, cng nh nim tin ca nhƠ đu t đi vi c
phiu đc niêm yt. Do đó, bên cnh tính chính xác vƠ có đ tin cy, tính kp thi
cng đc xem là mt trong nhng yu t góp phn to nên tính hu ích ca mt
báo cáo tài chính.
Xut phát t thc tin nh vy, tác gi đƣ chn đ tài nghiên ”Các nhân t
tác đng đn tính kp thi ca báo cáo tài chính các công ty niêm yt trên sàn
chng khoán Vit Nam”.
1.2 Mc tiêu nghiên cu
Nghiên cu tp trung vào hai mc tiêu chính:
- Kim đnh mô hình các nhân t tác đng đn tính kp thi ca báo cáo tài
chính  các công ty niêm yt trên sàn chng khoán Vit Nam nm.
3

-  xut mt s kin ngh da trên kt qu nghiên cu v ci thin tính kp
thi ca báo cáo tài chính các công ty niêm yt trên sàn chng khoán Vit Nam.
1.3 iătng, phm vi và gii hn nghiên cu
- i tng nghiên cu ca đ tài là tính kp thi ca báo cáo tài chính các
công ty niêm yt trên sàn chng khoán.
- Phm vi và gii hn nghiên cu: Tác gi ch kho sát, thu thp d liu

trong nm 2012. Và ngoài ra d liu ch đc thu thp t báo cáo tài chính ca 173
công ty niêm yt trên hai sàn chng khoán Hà Ni và H Chí Minh đc chn làm
mu.
1.4 Câu hi nghiên cu và phngăphápănghiênăcu
Câu hi nghiên cu: “ Báo cáo tài chính ca các công ty niêm yt trên sàn
chng khoán Vit Nam s chu tác đng bi các nhân t nào?”
Phngă phápă nghiênă cu:  tài s dng phng pháp lun nghiên cu
đnh lng vƠ trên c s các nghiên cu trc suy din mô hình nghiên cu và
kim đnh vi trng hp các công ty niêm yt ti Vit Nam. Quy trình nghiên cu
đc th hin  s đ 1.
Phng pháp chn mu, thu thp và phân tích d liu:
- Phng pháp chn mu: Mu trong nghiên cu nƠy đc chn là nhng
công ty niêm yt trên sàn chng khoán Vit Nam. Sau khi loi b nhng mu không
phù hp vi nghiên cu, tác gi dùng công c chn mu ngu nhiên trên trang web
đ chn ra 173 mu đ nghiên cu. Danh sách công ty
trong mu nghiên cu th hin trong ph lc 1.
- Phng pháp thu thp d liu: Các thông tin đc thu thp t báo cáo tài
chính ca 173 công ty đc chn làm mu. Ngi nghiên cu ly báo cáo tài chính
ca các công ty t trang web

4

- Phng pháp phân tích d liu: S dng k thut phân tích thng kê mô
t đ mô t nhng đc tính c bn ca d liu thu thp đc, và s dng ma trn h
s tng quan, phơn tích phng sai (ANOVA) đ kim đnh mi liên h ca các
nhân t tác đng đn tính kp thi ca báo cáo tài chính.

Săđă1.1:ăQuyătrìnhănghiênăcu

VN  NGHIÊN CU
Các nhân t tác đng đn tính kp thi ca báo cáo tài chính ti các
công ty niêm yt trên sàn chng khoán Vit Nam
Quan h: Các nhân t tácăđngăđn nhân t b tácăđng

C S LÝ THUYT
Các công trình nghiên cu trc
MÔ HÌNH NGHIÊN CU
Mô hình đo lng các nhân t tác đng
 àà à   
NGHIÊN CU NH LNG
Thng kê mô t
Phân tích h s tng quan vƠ phơn tính phng sai (ANOVA)

5

1.5 Niădungăcaălunăvn
Lun vn đc chia làm 5 chng nh sau:
Chng 1: Tng quan
Chng 2: C s lý thuyt và mô hình nghiên cu
Chng 3: Phng pháp nghiên cu.
Chng 4: Kt qu nghiên cu
Chng 5: Các kin ngh và kt lun
1.6 óngăgópăca nghiên cu
Kt qu nghiên cu b sung thêm bng chng thc nghim t các công ty
niêm yt ti Vit Nam v các nhân t nh hng đn tính kp thi ca báo cáo tài
chính.
T đó, nghiên cu hy vng s cung cp nhng gi Ủ cho nhƠ điu hành, lp
quy v các chính sách liên quan nhm ngày càng nâng cao cht lng ca vic công
b báo cáo tƠi chính đn ngi s dng. Ngoài ra, nghiên cu cng hy vng s có
nhng đóng góp nh cho nhng công trình nghiên cu k toán ti Vit Nam.
1.7 Hng phát trin caăđ tài
Các nghiên cu trong tng lai có th phát trin theo hng đánh giá nh
hng ca các nhân t khác mà nghiên cu nƠy cha đ cp.
Phát trin m rng vic thc hin nghiên cu nh tng s lng mu.
NgoƠi ra cng có th phát trin nghiên cu theo hng nhm khc phc
nhng hn ch ca nghiên cu này.


6

Chngă2:ăCăS LÝ THUYT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CU
2.1. Tng quan v báo cáo tài chính
2.1.1 Khái nim, vai trò và mcăđíchăca báo cáo tài chính
2.1.1.1 Khái nim ca báo cáo tài chính

Báo cáo tài chính, theo ngha rng là công tác báo cáo thông tin tài chính
(financial reporting), đó lƠ toƠn b quá trình chun b và cung cp các thông tin tài
chính cho các đi tng s dng đc thc hin bng các hình thc khác nhau.
Cùng vi báo cáo tài chính, doanh nghip còn cung cp b sung các gii thích ca
các nhà qun lý (magagement commentary) qua các báo cáo ca nhà qun tr đính
kèm.
Báo cáo tài chính (financial statements), theo ngha hp đ cp đn các bng
báo cáo v tình hình tài chính, kt qu hot đng kinh doanh và dòng lu chuyn
tin t ca doanh nghip, c th, đó lƠ Bng cơn đi k toán, Báo cáo kt qu hot
đng kinh doanh, Bng lu chuyn tin t, Báo cáo v s thay đi vn ch s hu
vƠ Bn thuyt minh báo cáo tƠi chính.  Vit Nam, Báo cáo v s thay đi vn ch
s hu đc tích hp trong Bn thuyt minh báo cáo tài chính.
2.1.1.2 Vai trò ca báo cáo tài chính
ợiăviădoanhănghip: Báo cáo tƠi chính đóng vai trò quan trng trong s
phát trin lơu dƠi ca doanh nghip. Các chuyên gia qun lỦ tƠi chính doanh nghip
s phơn tích các s liu thu chi đ nm bt đc thc trng hot đng ca doanh
nghip. T đó s đa ra các quyt đnh chính xác v các lnh vc cn thit đ can
thip, các c hi đu t kinh doanh mang li thƠnh công cho doanh nghip. Các c
đông s dng báo cáo tƠi chính đ theo dõi tình hình vn đu t ca mình đang
đc qun lỦ nh th nƠo. Ngoài ra, báo cáo tƠi chính còn lƠ công c h tr doanh
nghip trong quá trình hi nhp kinh t c trong khu vc vƠ quc t. Cui cùng, báo
7

cáo tƠi chính còn th hin trách nhim ca doanh nghip đi vi xƣ hi trong vic
truyn đt thông tin liên quan ti li ích cng đng.
iăviănhƠăđuăt: Báo cáo tƠi chính giúp các nhƠ đu t nm rõ đc tình
hình ca doanh nghip, t đó đánh giá thc trng doanh nghip có đang phát trin
hay không, h thng tƠi chính doanh nghip hot đng nh th nƠo, t đó quyt
đnh có tip tc đu t hay rút vn đu t ra khi doanh nghip. Ngi cho vay vn
vƠ cung ng vt liu xem báo cáo tƠi chính vi mc đích xác đnh kh nng thanh

toán ca doanh nghip khi quyt đnh giao dch vi doanh nghip.
ợiăviănnăkinhăt: Báo cáo tƠi chính giúp các c quan chc nng xác đnh
cu trúc tƠi chính, theo dõi tình hình hot đng ca nhiu doanh nghip, qua đó lƠm
gim ri ro xy ra các cuc khng hong tƠi chính do nh hung tiêu cc t các v
bê bi liên quan đn thông tin tƠi chính. NgoƠi ra, báo cáo tƠi chính còn cung cp s
liu thng kê cho c quan chc nng, t đó đa ra các chính sách kinh t phù hp
vi tình hình hot đng ca các doanh nghip, góp phn thúc đy s phát trin ca
nn kinh t.
2.1.1.3 Mcăđíchăca báo cáo tài chính
Khuôn mu lý thuyt k toán ca Chun mc báo cáo tài chính quc t
(IASB, 2010) có nêu rng mc tiêu ca báo cáo tƠi chính lƠ cung cp thông tin hu
ích v tình hình tƠi chính, kt qu hot đng vƠ nhng thay đi tình hình tƠi chính
ca mt doanh nghip cho nhiu đi tng s dng trong vic ra quyt đnh kinh t.
Theo Chun mc k toán Vit Nam s 21 ậ Trình bày báo cáo tƠi chính (B
TƠi Chính, 2003), “mc đích ca báo cáo tƠi chính lƠ cung cp các thông tin v tình
hình tƠi chính, tình hình kinh doanh vƠ các lung tin ca mt doanh nghip, đáp
ng nhu cu hu ích cho s đông nhng ngi s dng trong vic đa ra các quyt
đnh kinh t”.
8

Thông tin v tình hình tài chính ch yu đc cung cp qua Bng cơn đi k
toán. Tình hình tài chính ca mt doanh nghip, chu nh hng ca các nhân t
nh ngun lc kinh t do doanh nghip kim soát, c cu tài chính, tính thanh
khon và kh nng thanh toán, kh nng thích ng và phù hp vi môi trng hot
đng ca doanh nghip. Thông tin v tình hình tƠi chính giúp ngi đc đánh giá
kh nng to ra tin trong tng lai ca doanh nghip, d đoán nhu cu thanh toán,
kh nng tr lãi vay, phân phi c tc t li nhun cng nh kh nng huy đng vn
t các ngun tài tr ca doanh nghip.
Thông tin v tình hình kinh doanh ca các doanh nghip đc cung cp qua
Báo cáo kt qu hot đng kinh doanh. Các thông tin v tình hình kinh doanh giúp

d đoán kh nng sinh li trong tng lai, kh nng to ngun tin ca doanh
nghip, đánh giá hiu qu ca các ngun lc doanh nghip đang hoc có th s
dng.
Thông tin nhng bin đng v tình hình tƠi chính đc cung cp qua Báo cáo
lu chuyn tin t. Các thông tin này rt cn thit trong vic đánh giá các hot đng
đu t, tƠi tr và kinh doanh ca doanh nghip trong k báo cáo, ngi s dng có
th đánh giá v kh nng to ra các ngun tin và các khon tng đng tin cng
nh vic s dng các ngun tin này.
Ngoài ra, nhng thông tin khác liên quan đn vic trình bày báo cáo tài chính
s đc th hin trên Thuyt minh báo cáo tƠi chính. Báo cáo đc dùng đ mô t
mang tính tng thut hoc phân tích chi tit các thông tin s liu đƣ đc trình bày
trong Bng cơn đi k toán, Báo cáo kt qu hot đng kinh doanh, Báo cáo lu
chuyn tin t cng nh các thông tin cn thit khác theo yêu cu ca chun mc k
toán c th. Thí d các thông tin b sung cn thit v Bng cơn đi k toán và Báo
cáo kt qu hot đng kinh doanh, các ri ro và nhng tình hung không chc chn
trong hot đng ca doanh nghip, các ngun lc hoc ngha v cha đc trình
bƠy trên báo cáo tƠi chính…
9

2.1.2 Các gi thit và nguyên tc k toán chi phiăđn vic lp báo cáo tài chính
2.1.2.1 Các gi thit k toán
Các gi thit k toán là nhng gi đnh c s, không cn hoc không th đnh
ngha. ó lƠ nhng qui c trong trình bày các thông tin k toán
a/ Gi thit k k toán
Gi thit này yêu cu k toán phi công b các thông tin đnh k bng cách
phơn chia đi sng ca hot đng doanh nghip thành tng niên đ. iu này xut
phát t nhu cu ca ngi s dng thông tin tài chính mun bit tình hình tài chính
cng nh kt qu hot đng ca doanh nghip trong tng thi k.
b/ Gi thit v tính đc lp và trn vn ca mt đn v k toán
Gi thit nƠy đc hiu theo hai khía cnh:

- Phân bit kt qu hot đng và tài sn ca doanh nghip vi các giao dch
thng mi và tài sn ca ch s hu.
- Phân bit tài sn và hot đng ca tng doanh nghip vi nhau.
c/ Gi thit v đn v tính toán
Theo gi thit này, tt c các tài sn và các nghip v kinh t phát sinh trong
doanh nghip đu đc th hin trong k toán bng mt đn v đo lng duy nht là
tin t. Nh vy mà các nghip v kinh t phát sinh rt đa dng trong thc t đu có
th tng hp, phân tích, thông tin k toán đc truyn đt kp thi và hiu qu.
2.1.2.2 Các nguyên tc k toán
Theo Chun mc k toán Vit Nam s 1”Chun mc chung”, vic lp và
trình bày báo cáo tài chính còn chu s chi phi ca mt s nguyên tc k toán sau:
a/ C s dn tích
10

Theo c s dn tích thì mi nghip v kinh t tài chính ca doanh nghip
liên quan đn tài sn, n phi tr, ngun vn ch s hu, doanh thu, chi phí phi
đc ghi s k toán vào thi đim phát sinh, không cn c vào thi đim thc t thu
hoc chi tin hoc tng đng tin.
b/ Nguyên tc hot đng liên tc
Báo cáo tài chính phi lp trên c s gi đnh là doanh nghip đang hot
đng liên tc và s tip tc hot đng kinh doanh bình thng trong tng lai gn,
ngha lƠ doanh nghip không có Ủ đnh cng nh không buc phi ngng hot đng
hoc phi thu hp đáng k quy mô hot đng ca mình. Trng hp thc t khác
vi gi đnh hot đng liên tc thì báo cáo tài chính phi lp trên c s khác và phi
gii thích c s đƣ s dng đ lp báo cáo tài chính.
c/ Nguyên tc giá gc
Theo nguyên tc này, tài sn phi đc ghi nhn theo giá gc. Giá gc ca
tài sn đc tính theo s tin hoc khon tng đng tin đƣ tr, phi tr hoc tính
theo giá tr hp lý ca tài sn đó vƠo thi đim tài sn đc ghi nhn.
d/ Nguyên tc phù hp

Vic ghi nhn doanh thu và chi phí phi phù hp vi nhau. Khi ghi nhn mt
khon doanh thu thì phi ghi nhn mt khon chi phí tng ng có liên quan đn
vic to ra doanh thu đó.
e/ Nguyên tc nht quán
Các chính sách vƠ phng pháp k toán doanh nghip đƣ chn phi đc áp
dng thng nht ít nht trong mt k k toán nm. Trng hp có thay đi chính
sách vƠ phng pháp k toán đƣ chn thì phi gii trình lý do và nh hng ca s
thay đi đó trong phn thuyt minh báo cáo tài chính.
f/ Nguyên tc thn trng
11

Thn trng là vic xem xét, cân nhc, phán đoán cn thit đ lp các c tính
k toán trong các điu kin không chc chn. Nguyên tc thn trng đòi hi:
- Phi lp các khon d phòng nhng không lp quá ln;
- Không đánh giá cao hn giá tr ca tài sn và các khon thu nhp
- Không đánh giá thp hn giá tr ca các khon n phi tr và chi phí
- Doanh thu và thu nhp ch đc ghi nhn khi có bng chng chc chn v
kh nng thu đc li ích kinh t, còn chi phí phi đc ghi nhn khi có
bng chng v kh nng phát sinh chi phí.
g/ Nguyên tc trng yu
Thông tin đc coi là trng yu trong trng hp nu thiu thông tin hoc
thiu chính xác ca thông tin đó có th làm sai lch đáng k báo cáo tài chính, làm
nh hng đn quyt đnh kinh t ca ngi s dng báo cáo tài chính. Tính trng
yu ph thuc vƠo đ ln và tính cht ca thông tin hoc các sai sót đc đánh giá
trong hoàn cnh c th. Tính trng yu ca thông tin phi đc xem xét trên c
phng din đnh lng và đnh tính.
2.1.3.ăCácăquyăđnh chi phi quá trình lp và trình bày báo cáo tài chính
ợc đim ca Vit Nam lƠ nn kinh t th trng theo đnh hng Xƣ hi ch
ngha, nhà nc qun lỦ nn kinh t thông qua h thng pháp lut vƠ các chính sách
kinh t. MƠ k toán lƠ công c phc v cho qun lỦ kinh t nên cng chu s chi

phi ca các lut đnh. Do vy, công tác k toán phc v cho quá trình son tho vƠ
trình bày báo cáo tƠi chính tt nhiên cng chu s chi phi bi các chính sách, ch
đ k toán vƠ lut kinh t quy đnh bi nhƠ nc (ợoƠn Ngc Qu, 2007).
H thng các vn bn lut đó lƠ Lut k toán, Ch đ K toán, Chun mc k
toán Vit Nam vƠ các thông t hng dn thi hƠnh các chun mc vƠ ch đ k toán
tƠi chính. Tính đn nay, B TƠi chính đƣ ban hƠnh 26 chun mc k toán Vit Nam
12

(VAS). Trong dó, Chun mc chung k toán Vit Nam đc ban hƠnh theo Quyt
đnh 165/2002/Qợ-BTC ngƠy 31/12/2002 nhm mc đích quy đnh vƠ hng dn
x lỦ các yêu cu k toán c bn, các yu t vƠ vn đ v ghi nhn các yu t ca
báo cáo tƠi chính , đánh giá, trình bƠy vƠ công b thông tin. Bên cnh dó, s ra đi
ca Quyt đnh 15/2006/Qợ-BTC ngƠy 20/03/3006 ca B tƠi chính qui đnh v
Ch đ k toán doanh nghip to mt khuôn kh pháp lỦ chung công tác lp vƠ trình
bày báo cáo tƠi chính ti doanh nghip.
2.1.4 Các đcăđim chtălng ca báo cáo tài chính
 có th cung cp nhng thông tin hu ích, báo cáo tài chính cn tha mãn
các đc đim cht lng. Khuôn mu lý thuyt IASB (2010) đƣ đa ra hai nhóm đc
đim cht lng bao gm:
 Nhóm đc đim cht lng c bn (fundamental qualitative
characteristics), bao gm: thích hp (relevance) và phn ánh trung
thc (faithful representation)
 Và nhóm đc đim cht lng nâng cao (enhanced qualitative
characteristics), bao gm: có th so sánh (comparability), có th kim
tra (verifiability), kp thi (timeliness) và có th hiu đc
(understandability).
13

Các đc đim cht lng ca báo cáo tƠi chính đc th hin trong s đ sau:

ĐC ĐIM CHT LNG CA THÔNG TIN TÀI CHÍNH
HU DNG

Đàà
àà
àà
T 


P  


Tàà
àà
àà
àà

G 
 


G 




Khách

quan


Không
sai
sót
















T


Đ 

Đàà
àà
nâng cao

Càà
so sánh

Càà
à

Kà

Cààà



Săđ 2.1 Cácăđcăđim chtălng ca báo cáo tài chính (Framework-
2010)
(i) Các đc đim cht lng cn bn
Thích hp (relevance): Thông tin thích hp khi nó có th giúp ngi s dng
đa ra quyt đnh khác hn khi không có thông tin nƠy.  đm bo tính thích hp,
đòi hi thông tin phi có giá tr d đoán vƠ giá tr khng đnh. Trong đó, giá tr d
đoán lƠ kh nng giúp d đoán kt qu cui cùng ca các s kin đƣ hoc đang xy
ra. Giá tr d đoán không phi d đoán tng lai (theo mô hình thng kê). Thông tin
có giá tr d đoán giúp ngi đc t đa ra d đoán ca mình. Giá tr khng đnh là
cung cp phn hi v nhng d đoán trc đó. Tính thích hp ca thông tin liên
quan đn ni dung và mc trng yu ca thông tin Thông tin trng yu khi vic
14

trình bày sai hay b sót nh hng đn quyt đnh ca ngi s dng thông tin khi
da trên báo cáo tài chính ca mt doanh nghip c th. Tính trng yu tùy thuc
vào s tin và tính cht ca thông tin hoc sai sót đc đánh giá trong hoàn cnh c
th. Nh vy, trng yu là mt khía cnh ca thích hp.
Phn ánh trung thc (faithful representation): Báo cáo tài chính đc xem là
hu ích khi chúng đc lp trên c s các thông tin k toán (bao gm s đánh giá
và din đt) phn ánh trung thc v nhng nghip v kinh t đƣ xy ra và có liên
quan đn vic xác đnh các ch tiêu trên báo cáo tài chính ti thi đim lp báo cáo.
 đm bo phn ánh trung thc, thông tin cung cp phi khách quan, đy đ và

không sai sót. Thông tin khách quan ngha lƠ không có s thiên v khi la chn và
trình bƠy thông tin đó. Thông tin đy đ, ngha lƠ bao gm các thông tin cn thit đ
hiu đc bn cht kinh t các giao dch, s kin, ngha lƠ không b sót mt phn
thông tin bao gm c các din gii, gii thích.  trình bày trung thc đòi hi không
có sai sót hay b sót các thông tin cn thit đ hiu đc bn cht các giao dch/s
kin, và cn din gii bn cht giao dch s kin vƠ quy trình, phng thc to lp
thông tin. Tuy nhiên, không có sai sót không có ngha lƠ chính xác, vì trong nhiu
trng hp s chính xác ti mt thi đim nht đnh không cho thông không chính
xác bng giá tr c tính trong mt khong hp lý. Mc khác, mt s sai sót không
trng yu li không làm nh hng đn tính đáng tin cy ca thông tin nên đôi khi
s chính xác không cn thit.
(ii) Các đc đim cht lng nâng cao:
Có th so sánh (comparability): Báo cáo tài chính ch hu ích khi có th so
sánh vi nm trc, vi doanh nghip khác. Do đó, các nghip v ging nhau phi
đc đánh giá vƠ trình bƠy mt cách nht quán trong toàn doanh nghip, gia các
thi k và gia các doanh nghip. Vic thuyt minh là cn thit đ bo đm tính so
sánh đc.
15

Có th kim tra (verifiability): ơy lƠ đc đim cn thit đ bo đm s trình
bày trung thc ca thông tin. Có th kim chng là kh nng thông qua s đng
thun gia nhng ngi đánh giá (đ nng lc vƠ đc lp) đ bo đm thông tin phù
hp vi nghip v/s kin mun trình bày hoc phng pháp đánh giá đc chn
không có sai sót hoc thiên lch. Có hai loi kim chng: kim chng trc tip và
kim chng gián tip. Kim chng trc tip là xác minh li thông tin bng nhng
quan sát trc tip, loi kim chng này có th phát hin đc thiên lch do phng
pháp; thí d kim chng giá c mua vào ca mt cn nhƠ có th kim chng đc
thiên lch ca ngi đo lng vƠ phng pháp đo lng. Kim chng gián tip là
làm li th tc k toán, loi kim chng này có th phát hin ra các sai lch do
ngi đo lng gây ra, thí d kim tra chi phí khu hao.

Kp thi (timeliness): Báo cáo tài chính phi cung cp thông tin mt cách kp
thi đn ngi s dng khi cn ra quyt đinh. Thông thng, các thông tin c có
tính hu dng thp. Nhng có mt vƠi thông tin c vn có giá tr s dng cao, ví d:
ngi s dng cn thông tin vi nhu cu nhn đnh vƠ đánh giá khuynh hng.
Có th hiu đc (understandability):  cung cp thông tin hu ích, báo
cáo tài chính phi có th hiu đc bi ngi s dng. Thông tin v nhng vn đ
phc tp cn phi đc trình bày và gii thích trong thuyt minh báo cáo tài chính
đính kèm.
Da vào khuôn mu ký thuyt IASB, Chun mc k toán Vit Nam s
1”Chun mc chung” đƣ đa ra mt s yêu cu c bn đi vi thông tin k toán
nh: Trung thc, khách quan, đy đ, kp thi, d hiu và có th so sánh đc.
Thêm vƠo đó, chun mc k toán Vit Nam s 21 “Trình bƠy báo cáo tƠi
chính” cng quy đnh c th v các đc đim cht lng ca thông tin đc cung
cp t báo cáo tài chính trong phn quy đnh v chính sách k toán, theo đó báo cáo
tài chính phi cung cp đc các thông tin đáp ng các yêu cu sau:
“ a/ Thích hp vi nhu cu ra các quyt đnh kinh t ca ngi s dng;
16

b/ áng tin cy khi:
- Trình bày trung thc, hp lý tình hình tài chính, kt qu kinh doanh ca
doanh nghip;
- Phn ánh đúng bn cht kinh t ca các giao dch và s kin không ch đn
thun phn ánh hình thc hp pháp ca chúng;
- Trình bày khách quan, không thiên v;
- Tuân th nguyên tc thn trng;
- Trình bƠy đy đ trên mi khía cnh trng yu”
Nh vy có th thy rng, h thng các chun mc k toán Vit Nam hin ti
cng th hin chi tit các yêu cu v trình bày và công b báo cáo tài chính. Các yêu
cu nƠy cng đng nht vi các quy đnh v cht lng ca báo cáo tài chính ca
Khuôn mu lý thuyt k toán (IASB). iu này có th thy rng, vic son tho vƠ

trình bày báo cáo tƠi chính đc đt trong mt khuôn kh pháp lỦ thng nht vƠ
tng đi n đnh thông qua h thng ch đ vƠ chun mc k toán, đƣ đt ti mt
mc đ hòa hp đáng k vi thông l vƠ chun mc K toán quc t v quan đim
đo lng, ghi nhn vƠ trình bƠy báo cáo tài chính.
2.1.5 Yêu cu v vic công b báo cáo tài chính
Theo Lut doanh nghip, doanh nghip có ngha v t chc công tác k toán,
lp và np báo cáo tài chính trung thc, chính xác, đúng thi hn theo quy đnh ca
pháp lut v k toán, trong đó, công ty c phn phi gi báo cáo tài chính hng nm
đƣ đc i hi đng c đông thông qua đn c quan nhƠ nc có thm quyn theo
quy đnh ca pháp lut v k toán và pháp lut có liên quan (Quc hi, 2013).
Theo Lut k toán, báo cáo tƠi chính nm ca đn v k toán phi đc np
cho c quan nhƠ nc có thm quyn trong thi hn 90 ngày, k t ngày kt thúc k
k toán nm theo quy đnh ca pháp lut, đng thi đn v k toán thuc hot đng