Luận văn thạc sĩ Nâng cao tính thanh khoản tại các Ngân hàng thương cổ phần nhỏ ở Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM


NGUYN TH THANH THO

NÂNG CAO TÍNH THANH KHON TI CÁC
NGÂN HÀNG THNG MI C PHN NH 
VIT NAM

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
Mã s: 60340201

LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS TRNG QUANG THÔNG

TP.H Chí Minh – Nm 2013
LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan lun vn là kt qu nghiên cu ca tôi, không sao chép ca ai.
Ni dung lun vn có tham kho và s dng các tài liu, thông tin đc đng ti trên các
tác phm, tp chí và các trang web theo danh mc tài liu đính kèm ca lun vn.

Tác gi lun vn

Nguyn Th Thanh Tho

i

MC LC
Trang ph bìa
Li cam đoan
DANH MC T VIT TT iv
DANH MC HÌNH V v
DANH MC BNG BIU vi
M U 1
CHNG 1: TNG QUAN V RI RO THANH KHON
TI CÁC
NHTM
4
1.1 Tng quan v thanh khon, ri ro thanh khon 4
1.1.1 Thanh khon trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng 4
1.1.2 Vai trò ca thanh khon vi h thng ngân hàng 5
1.1.3 Vai trò ca thanh khon đi vi nn kinh t 5
1.2 Ri ro thanh khon ti các NHTM 6
1.2.1 Ri ro thanh khon 6
1.2.2 Nguyên nhân dn đn ri ro thanh khon 6
1.2.3 Các bin pháp hn ch ri ro thanh khon 7
1.2.4 Các yu t tác đng đn ri ro thanh khon 8
1.2.5 o lng ri ro thanh khon 10
1.2.5.1 Phng pháp cung cu thanh khon 10
1.2.5.2 Các h s đánh giá tính thanh khon 11
1.3 Bài hc kinh nghim t hn ch RRTK ca Ngân hàng Trung ng các
quc gia ông Nam Á – SEACEN (The South East Asian Central Banks) 13

1.3.1 Tình hình thanh khon ca NHTW các quc gia ông Nam Á – SEACEN 13
1.3.2 Bin pháp hn ch RRTK ti các NHTW các quc gia ông Nam Á 15
1.3.3 Nhng bài hc kinh nghim cho Vit Nam 17
KT LUN CHNG 1 17
CHNG 2: THC TRNG THANH KHON CA CÁC NGÂN HÀNG
THNG MI C PHN
NH 18
ii

2.1 Gii thiu tng quan v các NHTMCP nh ca Vit Nam 18
2.1.1 c đim ca các NHTMCP nh ca Vit Nam 18
2.1.2 Quy mô tng tài sn, vn t có ca các NHTMCP nh 20
2.1.3 Tình hình hot đng kinh doanh ca các NHTMCP nh 22
2.1.3.1 Hot đng huy đng vn 22
2.1.3.2 Hot đng cho vay 24
2.1.3.3 Kt qu hot đng kinh doanh 26
2.2 Thc trng thanh khon ca các NHTMCP nh giai đon 2008-2012 28
2.2.1. Bi cnh kinh t 28
2.2.2. Din bin cung cu thanh khon ca các NHTMCP nh 32
2.2.2.1 Din bin cung thanh khon 32
2.2.2.2 Din bin cu thanh khon 38
2.2.3 Phân tích các h s đánh giá kh nng thanh khon 40
2.2.3.1 Phân tích h s H1 40
2.2.3.2 Phân tích h s H2 41
2.2.3.3 Phân tích h s H3 42
2.2.3.4 Phân tích h s H4 43
2.2.3.5 Phân tích h s H5 44
2.2.3.6 Phân tích h s H6 46
2.2.3.7 Phân tích h s H7 47
2.2.3.8 Phân tích h s H8 48

2.2.3.9 Kt lun 49
KT LUN CHNG 2 49
CHNG 3: GII PHÁP NÂNG CAO TÍNH THANH KHON H THNG
NHTMCP NH VIT NAM 51
3.1 nh hng phát trin các NHTMCP nh Vit Nam đn nm 2015 và tm
nhìn 2020 51
3.1.1 nh hng phát trin chung 51
3.1.2 nh hng nâng cao tính thanh khon 52
iii

3.2 Gii pháp nâng cao tính thanh khon h thng NHTMCP nh 53
3.2.1 Nhóm gii pháp do các NHTMCP nh t chc thc hin 54
3.2.2 Nhóm gii pháp h tr có tính cht kin ngh 58
3.2.2.1 i vi NHNN Vit Nam 58
3.2.2.2 i vi Chính ph 61
KT LUN CHNG 3 62
KT LUN 63
TÀI LIU THAM KHO vii
PHC LC 1: VN IU L CA CÁC NGÂN HÀNG x
PH LC 2: HUY NG VÀ CHO VAY CA CÁC NGÂN HÀNG xii
PH LC 3:
LI NHUN CA CÁC NGÂN HÀNG xviii
PH LC 4: H S THANH KHON CA CÁC NGÂN HÀNG xxiii

iv


DANH MC T VIT TT
NH Ngân hàng.
NHNN Ngân hàng nhà nc.
NHCP Ngân hàng c phn.
NHTM Ngân hàng thng mi
NHTW Ngân hàng trung ng
NHTMCP Ngân hàng thng mi c phn.
TCTD T chc tín dng
RRTK Ri ro thanh khon
QTRRTK Qun tr ri ro thanh khon

v


DANH MC HÌNH V
Hình 2.1: Lãi sut (%)trên th trng liên NH nm 2011 35
Hình 2.1: Lãi sut (%) tin gi và cho vay nm 2011 38

vi


DANH MC BNG BIU

Bng 1.1: Thanh khon ngun vn vào cui tháng 6/2008 15
Bng 2.1: Tng tài sn, vn t có (t đng) các NHTMCP nh nm 2012 21
Bng 2.2: Tng huy đng (t đng) ca các NHTMCP nh 22
Bng 2.3: Huy đng ca các NHTMCP nh 23
Bng 2.4: Tng d n (t đng) ca các NHTMCP 24
Bng 2.5: D n ca các NHTMCP nh 25
Bng 2.6: Li nhun ca các NHTMCP nh nm 2012 27
Bng 2.7: Lãi sut áp dng ti mt s NHTM tháng 8/2011 33
Bng 2.8: Kt qu phân tích h s H1 41
Bng 2.9: Kt qu phân tích h s H2 42
Bng 2.10: Kt qu phân tích h s H3 43
Bng 2.11: Kt qu phân tích h s H4 44
Bng 2.12: Kt qu phân tích h s H5 45
Bng 2.13: Kt qu phân tích h s H6 46
Bng 2.14: Kt qu phân tích h s H7 47
Bng 2.15: Kt qu phân tích h s H8 48

1

M U
1. Lý do chn đ tài
Thanh khon là kh nng ngân hàng đáp ng kp thi nhu cu v vn kh
dng cho các hot đng nh chi tr tin gi, cho vay, thanh toán…Bo đm kh
nng thanh khon là mt trong nhng nhim v quan trng ca các nhà qun tr
ngân hàng và cng là mt trong nhng yu t quyt đnh hiu qu hot đng ca
mt ngân hàng.
Mc dù thanh khon có vai trò quan trng nhng t nm 2008 vn đ thanh
khon ca h thng ngân hàng Vit Nam luôn bt n và tim n các nguy c đ v
bng chng là t l cho vay/huy đng luôn  mc cao, các NHTM phi đi vay đ tài
tr cho các khon tín dng trên th trng liên ngân hàng làm lãi sut trên th trng
này liên tc lên cao. H thng ngân hàng tn ti hai trng thái:
- Các ngân hàng ln có du hiu d tha thanh khon nhng vm luôn phi
thn trng đ bo đm kh nng thanh khon ca chính mình.
- Các ngân hàng nh ri vào tình trng khó khn v tin mt thì tìm mi cách
xoay s đ bù đp thiu ht thanh khon ca mình. Do thiu ht thanh khon, các
ngân hàng nh buc phi chy đua lãi sut huy đng đ đy mnh hot đng huy
đng vn, bên cnh đó phi vay vn vi lãi sut ngày càng cao trên th trng liên

ngân hàng.
Vi tình hình trên đ tìm hiu thc trng RRTK và tìm cách gii quyt vn
đ thanh khon  các NHTMCP nht là các ngân hàng nh tôi chn đ tài “Nâng
cao tính thanh khon ti các ngân hàng thng mi c phn nh  Vit Nam”
đ thc hin Lun vn Thc s.
2. Mc tiêu nghiên cu
- Thc trng thanh khon ca các NHTMCP nh hin nay.
-  xut nghiên cu nhng lý lun v thanh khon và ri ro thanh khon
trong hot đng ca các NHTM.
- ánh giá nhng gii pháp nhm nâng cao nng lc thanh khon cho các
NHTMCP nh.
2

3. i tng và phm vi nghiên cu
Trong bài vit tác gi tp trung đánh giá thc trng tình hình thanh khon ca
các NHTMCP nh thông qua ch tiêu các h s đánh giá kh nng thanh khon
trong giai đon 2008 – 2012.
Nhóm NHTMCP nh đc xem xét có vn điu l <5.000 t đng (theo gi
thit ca chính tác gi). Tính đn ngày 31/12/2012 h thng NHTMCP Vit Nam có
23 ngân hàng nh. Trong đó NHTMCP Phát trin nhà đng bng sông Cu Long là
NHTMCP nhà nc, còn s liu ca NHTMCP Vit Nam Thng Tín không th
thu thp đc (do không công b báo cáo tài chính các nm trên website), các
NHTMCP i Tín, Bc Á, Du khí Toàn cu không công b báo cáo tài chính mt
vài nm trong giai đon 2008-2012 trên website nên s lng ngân hàng tin hành
nghiên cu là 18 ngân hàng, c th là các NH sau:
STT
Ngân hàng
STT
Ngân hàng
1

ông Á (DongA Bank)
10
Vit Á (VietA Bank)
2
Phát trin TP.HCM (HD Bank)
11
Sài Gòn Công Thng (Saigon
Bank)
3
Quc t (VIB)
12
Nam Vit (NaviBank)
4
An Bình (ABBank)
13
Bo Vit (BaoViet Bank)
5
Phng Nam (Southern Bank)
14
Nam Á (NamA Bank)
6
i dng (Ocean Bank)
15
Kiên Long (Kien Long Bank)
7
Phát trin Mê kông (MD Bank)
16
Xng du Petrolimex (PG Bank)
8
Phng ông (OCB)

17
Phng Tây (Western Bank)
9
i Á (aiA Bank)
18
Bn Vit (VietCapital Bank)

4. Phng pháp nghiên cu
Lun vn s dng các phng pháp: mô t - gii thích, phân tích, tng hp,
so sánh – đi chiu.
3

5. Kt cu ni dung nghiên cu
Chng 1: Tng quan v ri ro thanh khon ti các NHTM.
Chng 2: Thc trng thanh khon ca các NHTMCP nh.

Chng 3: Gii pháp nâng cao tính thanh khon h thng NHTMCP nh Vit Nam.

4

CHNG 1: TNG QUAN V RI RO THANH KHON TI CÁC
NHTM
1.1. Tng quan v thanh khon, ri ro thanh khon
1.1.1 Thanh khon trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng
Theo PGS. TS Trn Huy Hoàng đã đnh ngha trong giáo trình Qun tr ngân
hàng thì thanh khon là kh nng tip cn các khon tài sn hoc ngun vn có th
dùng đ chi tr vi chi phí hp lý ngay khi nhu cu vn phát sinh. Ngun vn có
tính thanh khon cao khi chi phí huy đng thp và thi gian huy đng nhanh. Tài
sn có tính thanh khon cao khi chi phí chuyn hóa thành tin thp và có kh nng
chuyn hóa thành tin nhanh.
Trong ngân hàng thanh khon bao gm nhiu phng din:
Trong ngn hn: Thanh khon là kh nng ngân hàng có th thc hin ngha
v thanh toán ngay thi đim chúng phát sinh  liên quan đn kh nng sinh lãi 
đm bo thanh khon.
Trong dài hn: Thanh khon là kh nng vay đ vn dài hn vi lãi sut hp
lý nhm h tr cho vic tng tài sn.

Tính thanh khon ca ngân hàng luôn phi đc xem xét  trng thái đng,
tc là xem xét trong tng quan cung - cu thanh khon ca ngân hàng trong giai
đon nht đnh. Tng quan cung-cu v vn thanh khon này quyt đnh trng thái
thanh khon ròng ca ngân hàng ti bt c thi đim nào. Nhng nhân t tác đng
đn cung và cu thanh khon s tác đng đn trng thái thanh khon ca ngân hàng.
C th nh sau:
+ Nhân t tác đng đn cu thanh khon:
- Các điu kin kinh t v mô nh tng trng kinh t, lm phát.
- Lãi sut huy đng và lãi sut cho vay.
- S khác bit đáng k v li tc gia các khon tin gi và các c hi đu t
khác.
+ Nhân t tác đng đn ngun cung thanh khon:
- Quy đnh và chính sách tin t ca NHNN.
5

- Các điu kin kinh t v mô.
- S phát trin và tính d dàng tip cn ca th trng tin t.
- Hot đng ca các th trng khác nh th trng chng khoán phái sinh.
1.1.2 Vai trò ca thanh khon vi h thng ngân hàng
Thanh khon liên quan đn các dòng luân chuyn tin t. Vic không thc
hin đc các ngha v thanh toán s dn đn tình trng thiu ht hay mt kh nng
thanh khon. Vi tính cht đc thù và hiu ng dây chuyn trong h thng ngân
hàng thì thanh khon đóng vai trò cc k quan trng đi vi các ngân hàng. Nu
mt ngân hàng b mt thanh khon thì ngi dân có th  t rút tin và s kéo theo
mt lot các ngân hàng khác cng s ri vào cnh tng t (tính lây nhim). Mt
ngân hàng có đ tài sn đ thanh toán n nhng vn có kh nng mt thanh khon
do các khon đu t, cho vay không thu hi kp đ đáp ng ngha v thanh toán n
đn hn, khi đó nguy c phá sn rt có th xy ra. Nu không mun phá sn hay mt
thanh khon nghiêm trng thì ngân hàng s phi chu vay vn vi lãi sut cao gây
thit hi nghiêm trng cho kt qu kinh doanh ca ngân hàng.

Hai nguyên nhân gii thích ti sao thanh khon có ý ngha đc bit quan
trng đi vi các ngân hàng. Th nht, cn phi có thanh khon đ đáp ng yêu cu
vay mi mà không phi thu hi nhng khon cho vay trong hn hoc thanh lý các
khon đu t có k hn. Th hai, cn có thanh khon đ đáp ng tt c nhng bin
đng hng ngày hay theo mùa v v nhu cu rút tin mt cách kp thi và có trt t.
Do ngân hàng thng xuyên huy đng tin gi ngn hn (vi lãi sut thp) và cho
vay s tin đó vi thi hn dài hn (lãi sut cao hn) nên ngân hàng v c bn luôn
có nhu cu thanh khon rt cao.
1.1.3 Vai trò ca thanh khon đi vi nn kinh t
i vi nn kinh t Vit Nam thì h thng ngân hàng đóng vai trò cc k
quan trng, sc kho ca h thng ngân hàng là mt trong nhng quan tâm hàng
đu khi điu hành chính sách kinh t v mô.
Khi thanh khon ca mt ngân hàng có vn đ thì nó s nh vt du loang,
lan rt nhanh cng vi s lan to ca thông tin hin nay thì không ch mt ngân
6

hàng đó gp vn đ mà còn kéo theo s khng hong c h thng ngân hàng, kéo
theo đó là th trng chng khoán, bt đng sn cng gp ri ro. Do vy thanh
khon trong h thng ngân hàng rt quan trng cho s bình n và phát trin ca mt
quc gia. Các cuc khng hong tài chính th gii cng thng bt đu t mt ngân
hàng ri lan ra trên din rng nh khng hong tài chính th gii 2008 bt đu t h
thng ngân hàng M mà lan rng ra toàn th gii.
Khi thanh khon ca h thng ngân hàng có vn đ s nh hng đn h
thng tài chính ca quc gia, nh hng đn mi lnh vc trong xã hi t th trng
chng khoán đn th trng bt đng sn, th trng lao đng, nh hng đn tin
gi ca ngi dân… nh hng đn tình hình tín dng cho nn kinh t… Tt c
nhng điu này s tàn phá th trng tài chính, nh hng trc tip đn các thành
phn tham gia trong th trng, nhng ngi dân và toàn b xã hi.
1.2 Ri ro thanh khon ti các NHTM
1.2.1 Ri ro thanh khon là loi ri ro xut hin trong trng hp ngân hàng thiu

kh nng chi tr, không chuyn đi kp các tài sn ra tin hoc không có kh nng
vay mn đ đáp ng yêu cu ca các hp đng thanh toán.
Ri ro thanh khon có th gây nh hng tiêu cc lên doanh thu và ngun
vn và có th dn đn s sp đ ca t chc tín dng.
1.2.2 Nguyên nhân dn đn ri ro thanh khon
Ngân hàng vay mn quá nhiu các khon tin gi ngn hn t cá nhân và
các đnh ch tài chính khác, sau đó chuyn hóa chúng thành nhng tài sn đu t dài
hn. Do đó xy ra tình trng mt cân xng gia ngày đáo hn các khon s dng
vn và ngày đáo hn ca ngun vn huy đng, thng gp nht là dòng tin thu hi
t các tài sn nh hn dòng tin phi chi ra đ chi tr tin gi đn hn.
Tin gi ngân hàng nhy cm vi s thay đi lãi sut đu t. Khi lãi sut đu
t tng, mt s ngi gi tin rút vn ra khi ngân hàng đ đu t vào ni có t sut
sinh li cao hn, còn các khách hàng vay tin s tích cc tip cn vi các khon tín
dng vì có lãi sut thp hn. Nh vy, s thay đi lãi sut nh hng đn c khách
hàng gi tin và vay tin, tác đng ti trng thái thanh khon ca ngân hàng. Hn
7

na, nhng xu hng v s thay đi lãi sut còn nh hng đn giá tr th trng
ca các tài sn mà ngân hàng có th mang bán đ tng thanh khon và trc tip nh
hng đn chi phí vay mn trên th trng tin t.
Chin lc qun tr thanh khon ca ngân hàng không phù hp và kém hiu
qu.
S thay đi trong điu hành chính sách tin t ca NHNN thông qua các
công c nh t l d tr bt buc, các loi lãi sut nh lãi sut c bn, lãi sut tái
cp vn, lãi sut chit khu, ….
Thay đi la chn kênh đu t ca các nhà đu t.
Hiu ng dây chuyn trong tâm lý khách hàng. Nhng ngi gi tin vô
cùng nhy cm vi nhng thông tin v “sc khe” ca ngân hàng, ch mt thông tin
kém lc quan có th dn đn tình trng  t rút tin t phía khách hàng dn đn các
ngân hàng ri vào thiu ht cung thanh khon.

1.2.3 Các bin pháp hn ch ri ro thanh khon
• i vi ngân hàng nhà nc
NHNN cn h tr thanh khon cho các NHTM thông qua các công c điu
hành chính sách tin t. Trong bi cnh NHNN thc thi chính sách tht cht tin t,
tín dng nhm kim ch lm phát. i vi các NHTM ln, có nhiu giy t có giá
đ tiêu chun thì vic h tr thanh khon s thông qua nghip v th trng m ti
NHNN. i vi các NHTM nh không đ giy t có giá hoc không có kh nng
cnh tranh trên th trng m thì NHNN h tr thông qua công c tái cp vn.
• i vi các ngân hàng thng mi
Duy trì t l hp lý gia vn dùng cho d tr và vn dùng cho kinh doanh
(chin lc thanh khon) sao cho phù hp vi đc đim hot đng ca ngân hàng.
Chú trng yu t thi gian trong bo đm thanh khon: nhu cu thanh khon
ca ngân hàng gm c trong ngn hn và trong dài hn.
+ Nhu cu thanh khon ngn hn gn nh mang tính tc thi, gm các khon
tin gi giao dch hoc tin gi có k hn đn hn, các công c huy đng thuc th
trng tin t …  đáp ng nhu cu thanh khon này, ngân hàng phi duy trì các
8

loi tài sn có tính thanh khon cao (tin mt ti qu, tin gi ti NHTW và các
đnh ch tài chính khác… )
+ Nhu cu thanh khon dài hn do các nhân t mang tính thi v, chu k và
xu hng to ra.  đáp ng nhu cu thanh khon này ngân hàng phi d phòng
trc kh nng cung cp vn t nhiu ngun khác nhau và  mc đ cao hn so vi
nhu cu thanh khon ngn hn.
Thc hin vic c cu li tài sn n và tài sn có cho phù hp. ây là công
vic ht sc quan trng đ qun lý RRTK ca các NHTM, nhm hn ch thp nht
ri ro có th xy ra, đó là c cu li ngun vn huy đng và cho vay trên th trng;
gia d n cho vay ngn hn vi cho vay trung hn, gia ngun huy đng ngn hn
dùng đ cho vay trung, dài hn.
Thc hin vic phát hành các giy t có giá, điu chnh c cu huy đng vn

gia th trng I và th trng II (th trng liên ngân hàng); điu chnh c cu cho
vay vào các lnh vc nhy cm và ri ro cao nh chng khoán, bt đng sn và tiêu
dùng.
Hoàn thin các quy đnh liên quan đn huy đng và cho vay (nht là huy
đng, cho vay trung, dài hn) theo lãi sut th trng; không đ xy ra tình trng các
khách hàng gi tin rút tin trc hn khi lãi sut th trng tng cao hoc khi có
các đi th khác đa ra lãi sut cao, hp dn khách hàng hn. Hin nay, xut hin
mt thc t là các doanh nghip vay vn ngân hàng đn hn không chu tr n vay
vì h e ngi sau khi tr s rt khó vay li đc tin t ngân hàng. Vì th, h sn sàng
chu pht lãi sut quá hn ghi trong hp đng vì nh vy, so ra vn còn thp hn lãi
sut cho vay mi. Chính điu này đã gây nh hng ln đn kh nng thanh khon
ca ngân hàng.
1.2.4 Các yu t tác đng đn ri ro thanh khon
Ri ro thanh khon chu nh hng ca nhiu loi ri ro khác nh ri ro lãi
sut, ri ro tín dng, ri ro hot đng. Theo Decker (2000) các nhân t tác đng đn
ri ro thanh khon có th chia thành 2 nhóm: nhóm các nhân t mang tính đc thù/
9

ni ti ca ngân hàng và nhóm các nhân t bên ngoài, chng hn các nhân t kinh t
v mô.
Các nhân t ni ti ca mt ngân hàng
Quy mô tng tài sn v mt lý thuyt ngân hàng có tng tài sn càng ln thì
s ít gp ri ro thanh khon hn. Ngân hàng ln có th da vào th trng liên ngân
hàng, hay t h tr thanh khon t phía ngi cho vay cui cùng. a s các ngân
hàng trên th gii và c  Vit Nam khi mà luôn cho rng “quá ln nên khó sp đ”
đã s dng nhng li th ngm đnh này gim thiu chi phí huy đng vn và điu
đó cho phép h có th mnh dn đu t vào nhng tài sn nhiu ri ro hn, chng
hn nhng khon cho vay. Do đó, ngân hàng ln có kh nng đu t nhiu hn vào
các khon cho vay t đó làm tng ri ro thanh khon.
D tr thanh khon chia làm 2 loi: d tr s cp và d tr th cp. Thc

t cho thy nhng ngân hàng nào có d tr thanh khon cao s ít gp và đi phó vi
nhng khó khn thâm ht thanh khon thng xuyên. Ngân hàng có th bán hay
cm c ngay tài sn thanh khon đ có đc nhng ngun vn thanh khon, do đó
gi nhng tài sn thanh khon có th làm gim ri ro thanh khon.
Các ngun tài tr bên ngoài nu ngân hàng s dng chin lc qun tr
thanh khon da vào ngun vn thì khi có nhu cu ngân hàng s vay trên th trng
liên ngân hàng đ bù đp nhu cu thanh khon. Tuy nhiên, chin lc này s gp ri
ro thanh khon ca th trng rt cao nht là khi ngân hàng có th phi vay mn
trên th trng liên ngân hàng vi mt mc lãi sut rt cao trong thi kì khng
hong thanh khon. Hn th na, vic ngân hàng tip tc vay mn đ đáp ng nhu
cu rút tin ca ngi gi tin có th làm gia tng h s n trên vn ch s hu, và
do đó, tác đng đn n lc duy trì cu trúc vn ti u ca ngân hàng T đó s làm
gia tng ri ro thanh khon.

Vn t có/ tng ngun vn huy đng vn t có chính là tm đm, là phòng
tuyn cui cùng đ chng đ các ri ro khác nhau ca ngân hàng (Trng Quang
Thông, 2012). Nu các ngân hàng không còn ngun nào có th s dng đ đáp ng
thanh khon thì bc cui cùng là phi s dng đn vn t có ca chính mình.
10

Các nhân t bên ngoài ngân hàng
Tng trng kinh t v mt lí thuyt, ngân hàng s d tr thanh khon
nhiu hn trong thi kì kinh t suy thoái, khi mà cho vay s gp nhiu ri ro hn;
ngc li, trong thi kì tng trng kinh t, ngân hàng li có xu hng gim d tr
thanh khon đ có th cho vay nhiu hn, trong khi huy đng có th gim sút, t đó
làm gia tng ri ro thanh khon.
Lm phát ri ro thanh khon ph thuc vào mc đ k vng ca lm phát.
Nu lm phát đc kì vng hoàn toàn, ngân hàng có th điu chnh lãi sut đ gia
tng thu nhp lãi nhanh hn so vi mc đ gia tng ca chi phí lãi. Ngân hàng do
đó có th gia tng các khon cho vay, trong khi do áp lc cnh tranh thì các hot

đng huy đng vn có th st gim do đó làm gia tng ri ro thanh khon.
1.2.5 o lng ri ro thanh khon
1.2.5.1 Phng pháp cung cu thanh khon
Trng thái thanh khon ròng= cung thanh khon-  cu thanh khon
Xác đnh cung cu thanh khon:
+ Cung thanh khon là các khon vn làm tng kh nng chi tr ca ngân
hàng, là ngun cung cp thanh khon cho ngân hàng gm: các khon tin gi đang
đn (S1); doanh thu t vic bán các sn phm dch v (S2); thu hi tín dng đã cp
(S3); bán các tài sn đang kinh doanh và s dng (S4); vay mn t th trng tin
t (S5).
+ Cu thanh khon là nhu cu vn cho các mc đích hot đng ca ngân
hàng, các khon làm gim qu ca ngân hàng. Nhng hot đng to ra nhu cu
thanh khon: khách hàng rút tin gi (D1); yêu cu cp các khon tín dng cht
lng cao (D2); hoàn tr các khon vay mn phi tin gi (D3); chi phí phát sinh
khi kinh doanh các sn phm và dch v (D4); thanh toán c tc cho c đông (D5).
Có 3 kh nng có th xy ra:
- Thng d thanh khon: cung thanh khon vt quá cu thanh khon, ngân
hàng trong trng thái d tha thanh khon. Nhà qun tr lúc này cn tính toán vic
11

đu t s vn thng d này vào đâu đ mang li hiu qu cao nht trong lúc s vn
này cha cn đ đáp ng nhu cu thanh khon.
- Thâm ht thanh khon: khi cu thanh khon ln hn cung thanh khon, lúc
này ngân hàng phi đi din vi tình trng thâm ht thanh khon. Nhà qun tr phi
xem xét nên s dng ngun tài tr thanh khon nào, và vi chi phí bao nhiêu.
- Cân bng thanh khon: khi cung thanh khon cân bng vi cu thanh
khon.
1.2.5.2 Các h s đánh giá tính thanh khon
H s H1 =

Trong đó: Vn t có ca ngân hàng gm: vn điu l, qu d tr b sung
vn điu l, qu đu t phát trin nghip v, li nhun không chia.
Tng ngun vn huy đng gm: tin gi không k hn, tin gi có k hn, tin gi
tit kim, phát hành k phiu ngân hàng, chng ch tin gi đ huy đng vn, các
khon tin gi h và đi thanh toán, tin gi ca Kho bc nhà nc.
H s này đa ra nhm gii hn mc vn huy đng ca ngân hàng đ tránh tình
trng khi ngân hàng huy đng vn quá nhiu vt mc bo v ca vn t có làm
cho ngân hàng có th mt kh nng chi tr.
H s H2 =

Tng tài sn có ca ngân hàng gm:
+ Tài sn có sinh li: tín dng, các khon mc đu t, …
+ Tài sn không sinh li: tin mt ti qu, tin gi ti ngân hàng khác, tài sn c
đnh, chi phí, các khon phi thu….
H s này đ đánh giá mc đ ri ro ca tng tài sn có ca mt ngân hàng. Ngân
hàng gp s st gim v tài sn (do ri ro xut hin) càng ln thì li nhun ca ngân
hàng đó càng gim thp. Vì vy, h s này cho phép tài sn ca ngân hàng st gim
 mc đ nht đnh so vi vn t có ca chính ngân hàng.
12

H s H3=

ây là h s trng thái tin mt, h s này càng ln càng hàm ý các NH càng có kh
nng x lý các nhu cu tin mt tc thi.
H s H4 =

H s H4 phn ánh nng lc cho vay. ây là h s thanh khon âm vì cho vay là tài
sn có tính thanh khon thp nht.
H s H5 =

H s d n/ tin gi khách hàng, đánh giá ngân hàng đã s dng tin gi ca
khách hàng đ cung ng tín dng vi t l bao nhiêu phn trm. T l này càng
cao, kh nng thanh khon càng thp.
H s H6 =

H s này phn ánh t l nm gi các chng khoán có th d dàng chuyn đi thành
tin mt, đáp ng nhu cu thanh khon trên tng tài sn có ca ngân hàng. T l này
càng cao, kh nng thanh khon ca ngân hàng càng cao.
H s H7 =

H s trng thái ròng ca mt TCTD. H s này càng cao cho thy tính thanh khon
ca TCTD càng tt.
H s H8 =
H s này càng cao phn ánh kh nng thanh khon ca TCTD càng tt.

13

1.3 Bài hc kinh nghim t hn ch RRTK ca Ngân hàng Trung ng các
quc gia ông Nam Á – SEACEN (The South East Asian Central Banks)
SEACEN là vit tt ca The South East Asian Central Banks – Ngân hàng
trung ng các quc gia ông Nam Á ban đu có thành viên là NHTW các nc
ông Nam Á nhng đn nay đã có 19 thành viên ch yu  khu vc châu Á nh
Hàn Quc, Sri Lanka, ài Loan.
Thi gian va qua các cuc khng hong tài chính trên phm vi toàn cu
din ra cha tng có v quy mô nh cuc khng hong thanh khon ca các NHTM
Nga vào nm 2004 hay khng hong ca Northern Rock Bank (Anh) nm 2007 và
Lehman Brothers (M) nm 2008. Ri ro thanh khon là thách thc không ch vi
mi ngân hàng nói riêng mà còn vi c h thng ngân hàng nói chung. Vì vy
nghiên cu thanh khon cng nh kinh nghim hn ch ri ro thanh khon ca
SEACEN đ rút ra bài hc cho Vit Nam là rt hu ích.

1.3.1 Tình hình thanh khon ca NHTW các quc gia ông Nam Á – SEACEN
Hin nay tính thanh khon ca h thng SEACEN khá n đnh. Mô hình kinh
doanh ca các nc này ch yu da trên tin gi cá nhân, ngun vn ch yu là
tin gi và cho vay, ch không phi da trên vn vay t các TCTD khác. Mt đc
đim ni bt trong h thng SEACEN là vai trò quan trng ca các t chc tài chính
chuyên ngành trong vic cung cp tín dng cho nhng ngành b hn ch tip cn
ngun vn vay ngân hàng.
Các ngân hàng có tng trng huy đng lành mnh, vi t l cho vay trên
tng tin gi trung bình đt khong 70-80%. Các ngân hàng cng nm gi mt
lng tài sn thanh khon và d tr d tha đ trang tri n ngn hn. Kt qu
thng kê tháng 6/2008 cho thy các ngân hàng đc kho sát đu d tha d tr, t
Philippines có t l thp nht 19,8% và cao nht là Hàn Quc vi t l 2.281,9%,
cao hn mc quy đnh ti thiu (Subhanij, 2010).



14

Bng 1.1: Thanh khon ngun vn vào cui tháng 6/2008
n v tính: (%)

T l d tr bt
buc
T l d tr
vt mc
(6/2008)
D tr
vt mc
T l cho
vay trên

tin gi
Tng
trng huy
đng
T l giá
tr tài sn
thanh
khon/n
ngn hn
Hàn Quc
Tin gi k
hn, tin gi tit
kim, CDs:7%
Các loi tin
gi khác: 2%
2.281,90
2.304,80
108,12
3,42
122,60
Malaysia
D tr bt buc
là thng d gia
tài sn có và tài
sn n tr đi d
phòng ri ro
(8%)
298
324
81

1,61
24,78
Myanmar
7,26
411,90
538,86
58,83
46,59
64,07
Philippines
19
19,8
23,40
69,10
10,20
51,80
ài Loan
7
212,20
304,40
76,80
11,50
28,31
Thái Lan
6
272,24
399,10
102,80
-1,62
29,90

Ngun: Subhanij (2010)
Ti Hàn Quc, tin gi cá nhân trong tng ngun vn huy đng khong 50%
và t l cho vay trên tng ngun vn huy đng khong 70% trong nhng nm gn
đây, phn ln ngun vn là t chng ch tin gi, tín phiu và mua bán li. Mc dù
có nhng áp lc v tng ngun vn và RRTK th trng sau cuc khng hong tài
chính toàn cu, h thng ngân hàng vn gi đc tính thanh khon nh ngun tin
gi ca khách hàng. Ti Thái Lan, t l cho vay trên tin gi là 102,80%, các NH
Thái Lan phát hành hi phiu đ to ngun vn tài tr.
 Malaysia, thanh khon h thng tài chính đc đm bo, các ngân hàng
nm gi mt lng ln thanh khon d tha, khong 1,55 ln tin gi đáo hn trong
15

vòng 1 tháng và khong 24% trong tng s tin gi ngân hàng. T l cho vay trên
tin gi khong 81% đng ngha vi vic các ngân hàng không phi da vào các
khon vay liên ngân hàng đ tài tr cho các khon vay ca khách hàng. (Mohd
Sabri, 2010).
i vi Myanmar k t nm 2005, tính thanh khon đc đm bo vi t l
cho vay trên tin gi khong 60-70%, trong khi h thng ngân hàng có tng trng
huy đng lành mnh. T l giá tr tài sn thanh khon trên n ngn hn là tng đi
cao phn ánh nhu cu d tr tài sn có tính thanh khon (Toe Win, 2010).
Ti ài Loan, các ngân hàng trong nc đã đáp ng đc yêu cu v d tr
bt buc vi t l quy đnh là 7% (Lin, 2010). T l thanh khon trung bình  mc
cao khong 28,31% và hu ht các ngân hàng có mt lng d tr ln khong
304,4% d tr bt buc. T l cho vay trên tin gi là 76,8%, điu này là do các
ngân hàng luôn có yêu cu kht khe vi các khon cho vay. D tha thanh khon
cao ca SEACEN mt phn là do nhu cu vay vn trong khu vc thp, thêm vào đó
là nh kinh nghim rút ra t cuc khng hong tài chính Châu Á (1997 – 1998), nên
các ngân hàng trong khu vc đã chun b tt đ đi mt vi khng hong vi mt
môi trng pháp lý mnh hn.
Nhìn vào các h s v thanh khon ca SEACEN, ta thy các ngân hàng đu

có đ tài sn có tính thanh khon đ đáp ng các khon phi tr ngn hn, các nc
cng thc hin chng trình bo him tin gi, h thng qun lý ri ro tt hn, ci
thin cht lng tài sn.
1.3.2 Bin pháp hn ch RRTK ti các NHTW các quc gia ông Nam Á
Các quc gia có nhng chính sách c th khác nhau đ hn ch và gii quyt
khi gp ri ro thanh khon, trong đó ph bin là lp k hoch vn d phòng và kim
tra sc chu đng ca các ngân hàng trc nhng cú sc t th trng. Các nc có
yêu cu, quy đnh, tiêu chun khác nhau đi vi vn đ thanh khon.
- Xây dng chính sách qun tr thanh khon cho tng ngân hàng cng nh
NHTW có nhng bin pháp qun tr chung cho c h thng: NHTW yêu cu các
nc có chin lc ni b đ qun lý ri ro thanh khon, tuân th cht ch theo quy
16

đnh ca NHTW. Chin lc qun tr thanh khon ca mi ngân hàng s gm các
quy trình ni b đ đo lng, giám sát, và kim soát ri ro thanh khon, còn qun tr
thanh khon ca toàn h thng đc NHTW qun lý bng nhiu hình thc nh: yêu
cu cung cp thông tin đy đ, kim tra sc chu đng ca các ngân hàng trc
nhng cú sc th trng và thit lp các gii hn ni b.
- Xây dng k hoch vn d phòng: mi ngân hàng lp k hoch vn d
phòng nm trong chin lc đi phó vi khng hong. Mi quc gia có s khác
nhau v chi tit các ngun thanh khon, xác đnh ngi chu trách nhim và x lý
quan h công chúng. Vn đ thanh khon có liên quan mt thit đn lòng tin ca
khách hàng vi mt ngân hàng.  Hàn Quc, các ngân hàng cng có k hoch vn
d phòng mi giai đon đ ng phó kp thi vi th trng khi các ch s thanh
khon tng hoc gim trên mc ngng.
- Kim tra sc chu đng ca các ngân hàng đ ng phó vi các cú sc thanh
khon: các ngân hàng phi tri qua mt bài test đ kim tra sc chu đng và phân
tích các kch bn nhm xác đnh đim yu, l hng thanh khon đ kp thi ng phó
khi cng thng thanh khon xy ra. Các quc gia nh Malaysia, ài Loan, Vit
Nam đã thc hin bt buc kim tra sc chu đng ca các ngân hàng. Ti Hàn

Quc và Thái Lan cha thc hin nhng kim tra này tuy nhiên đó là mt ni dung
trong hng dn bo đm nhu cu thanh khon ca mi ngân hàng và kt hp các
kt qu này trong chin lc qun tr ri ro thanh khon và k hoch vn d phòng.
- NHTW yêu cu các NH trong h thng duy trì t l d tr bt buc. Tuy
nhiên các nc đa ra các gii hn bao gm mc tiêu v tài sn lng, gii hn v
chênh lch k hn, gii hn v s ph thuc vào mt ngun vn tài tr ri ro thanh
khon c th. Trng hp các gii hn đc thit lp nhm mc tiêu khác nhau thì
cu trúc thanh khon ca ngân hàng s có nhng khác bit nhng có chung mc
đích nhm hn ch tn tht do ri ro thanh khon gây ra.



17

1.3.3 Nhng bài hc kinh nghim cho Vit Nam
- Các ngân hàng cn đa dng các ngun vn đ tài tr thanh khon. Nu ch
trông cy vào mt ngun bo đm tài tr, khi mà ngun này không th đáp ng kp
thi nhu cu thanh khon thì bn thân ngân hàng s vô cùng nguy him.
- Cn d tr các tài sn có tính thanh khon cao nh trái phiu kho bc, các
chng khoán khác ca chính ph, đ đáp ng kp thi thanh khon khi nhu cu gia
tng.
- Báo cáo tình hình thanh khon thng xuyên, cht ch và toàn din theo
yêu cu ca NHTW cho phép ngân hàng ch đng trong qun tr ri ro thanh khon
- Áp dng các bin pháp đo lng và qun lý thanh khon đ nm chc v trí
thanh khon ca mi ngân hàng, t đó ch đng vi nhng cú sc th trng.
KT LUN CHNG 1
Trong Chng 1 tác gi đã h thng li toàn b các lý lun c bn v thanh
khon, ri ro thanh khon ti các NHTM, cng nh đã đi sâu trình bày các ni dung
nh nguyên nhân dn đn ri ro thanh khon, các yu t tác đng đn ri ro thanh
khon, xác đnh các phng pháp đo lng ri ro thanh khon ca ngân hàng.

Nhng bài hc kinh nghim t qun tr thanh khon ca các ngân hàng trên th gii
cng cung cp cho các ngân hàng Vit Nam nhng bài hc kinh nghim trong điu
hành thanh khon. Trên c s nhng lý lun đã trình bày trong chng 1 tác gi tip
tc trin khai nhng mc tiêu nghiên cu tip theo  các chng sau.