Chính sách nâng cao năng lực cạnh tranh cụm ngành tôm sú tỉnh Bạc Liêu Luận văn thạc sĩ 2013

B GIÁOăDCăVẨăẨOăTO

















LUN VN THC S CHệNHăSÁCHăCỌNG

TP.H CHệăMINHăậ NMă2013

NGI HNG DN KHOA HC
 ANH
NG

B GIÁOăDCăVẨăẨOăTO


NG DY KINH T FULBRIGHT









NgƠnh:ăChínhăsáchăcông
Mƣ s: 60340402




LUN VN THC S CHệNHăSÁCHăCỌNG
TP.H CHệăMINHăậ NMă2013

i
L

Tôi xin cam đoan lun vn nƠy hoƠn toƠn do tôi thc hin. S liu vƠ các thông tin tham
kho đc s dng trong bƠi vit đu đc trích dn, dn ngun vƠ chính xác trong phm
vi hiu bit cu tôi.
Lun vn nƠy không nht thit phn ánh quan đim ca Chng trình Ging dy Kinh t
Fulbright vƠ Trng i hc Kinh t H Chí Minh.








ThƠnhăph H ChíăMinh,ăngƠyă thángă nmă2013
Tácăgi


Liên Thu Trơn



ii
LI CM N

u tiên, tôi xin chân thành cám n các thy cô trong Chng trình Ging dy kinh t
Fulbright đã nhit tình dn dt và truyn đt cho tôi kin thc rt quí báu trong mt nm
hc. Nh vy, tôi có th chun b tt cho đ tài chính sách và có hành trang kin thc đ
vng tin hòa nhp xã hi.
Tôi xin chân thành cám n thy V Thành T Anh đã gi m hng tip cn đ tài, hng
dn và truyn đt nhng kin thc phong phú, thit thc đ tôi thc hin đ tài hiu qu

hn.
Tôi xin đc bày t lòng bit n sâu sc đn thy Phan Chánh Dng đã nhit tình truyn
đt kinh nghim thc t và hng dn chi tit đ tài đ tôi thc hin lun vn.
Xin chân thành cám n các cô chú, anh ch  các c quan hành chính ca tnh Bc Liêu đã
nhit tình giúp đ tôi trong quá trình thu thp s liu và thông tin cn thit cho đ tài.
Li cui, tôi xin bày t lòng trân trng bit n bn bè, đng nghip ca tôi đã đng viên,
giúp đ tôi trong quá trình hc tp và thc hin đ tài chính sách.









iii
 CU

BcăLiêuăcóăbăbinădƠiă56ăkmăniăviăcácăcaăbinăquanătrngănhăGƠnhăHƠo,ăNhƠăMát,
CáiăCùngăthuc binăông nên đc thiên nhiên u ái phát trin ngƠnh thy sn. T lơu,
tôm sú lƠ mt hƠng ch lc xut khu ca tnh. Nông dơn  nhiu huyn,ăxƣ trong tnh đƣ
nhanh chóng chuynăđi mô hình kinh t t lúa sang tôm vƠ hình thƠnh vùng sn xut
chuynăđi  phía Tơy ca tnh.
CmăngƠnhătôm xut khu đƣăphátătrinărtăttătrongăgiaiăđonă2001 - 2010. Nhng t nm
2011 đn nay, ngƠnhăchăbină tômăxutăkhuă caătnhă gp nhiuă khóăkhnărtănanăgii.
Hin nay, ngun tôm nguyên liu thiu ht trm trng cng vi sc cnh tranh ca sn
phm trên th gii gim, lƠm cho yu t đu vƠo vƠ đu raăđu b tr ngi. Yêuăcuăcaă
ngi tiêu dùng vƠ rƠo cn thătrngănhpăkhuăngƠy cƠng cao đòi hi cm ngƠnh phi có
kh nng đáp ng vƠ thích nghi nhanh chóng. Hin nay cm ngƠnh không th phát trin mƠ

có du hiu tt dc khi nhiu côngăty ch bin trong tnh đngătrc nguy c phá sn vƠ
gii th. Vì vy,ăvicănghiên cu cm ngƠnh tôm sú xut khuătrong bi cnh hin nay lƠ
rt cn thit đ tìm ra nguyên nhơn vƠ gii pháp hiu qu nhm nơng cao nng lc cnh
tranh ca cm ngƠnh.
Vi mc đích nghiên cu nh trên, tác gi đƣ dùng lỦ thuyt ktă hpă cm ngƠnh ca
Michael Porter vƠăchui giá tr caăKaplinskyăđc son tho bi V ThƠnh T Anh đ xét
cm ngƠnh theo chiu ngang vƠ chui theo chiu dc. Kt qu cho thy cm ngƠnh còn
kémădoăcácăthƠnhăphnăchaăphátătrinăđngăb, mt s ngƠnh h tr mi xut hin nên vai
trò tng tác còn kém. Khi xem xét chui giá tr, tác gi nhn thy ngƠnh ch bin đa
phng ch mi hot đng vƠ gi v trí ch đo  bn hot đng chính trong chui lƠ: cung
cp nguyên liu, ch bin, hu cn xut khu vƠ marketing - qung bá thng hiu. Vìăvy,
cácădoanhănghipăcha th khai thác các hot đng có giá tr gia tng caoăcaăchui nh
cung cp con ging, thc n tôm vƠ h thng bán buôn, bán l  h ngun.
Mt đim yu rt đáng quan tơm trong cm ngƠnh lƠ mi liên kt gia doanh nghip ch
bin,ăngi nuôi vƠ nhƠ khoa hc khá lng lo. ơyălƠămtătrongănhngănguyênănhơnăctă
yuăcnătrăcmăngƠnhăphátătrinăvìăthiuăsătngăhăchtăchăgiaăcácăthƠnhăphn.ăTtăcă
cácăgiaoădchăthngămiăđuăđămcăchoăcăchăkinhătăthătrngăquytăđnhănênăkhiăcóă
khó khn, cácăthƠnhăphnăriêngălăchăboăvăquynăliăriêngăcaămìnhăvƠăbămcăcácăthƠnhă
phnăcònăli. HuăquălƠăhiuăngăđ v dơyăchuyn,ăthƠnhăphnănƠyăsuyăyuănên chính nó

iv
đánh mtăvaiătròătngătácăvƠăhătrăcácăthƠnhăphnăkhác, cácăthƠnhăphnăkhácăcngăriă
vƠoăkhngăhongăvƠăsuyăyu lan dn trong cm ngƠnh.
Vaiătròăcaăchínhăquyn đaăphng kháătíchăccăăkhơuănuôi trng,ăkhuynănôngăkhuynă
ng.ăNhngănhc đimămuăchtăcaăđaăphngăvnălƠăcăsăhătng, hăthngăthyăli
cònăkémădoăthiuăvnăđuăt hayăcònăbăquaămtăsăđimăyu chaăđcăkhcăphcălƠătínhă
liênăktălngăloăgiaăbaăthƠnhăphnănôngădơn,ădoanhănghipăvƠănhƠăkhoaăhc.ăHinănay,ă
tnhăcóămtăsădăánăđuătăcăsăhătngăămtăsăvùngănuôiătrngăđcăquiăhoch.ăVìă
vy,ăchínhăsáchăcaătnhăcnăuătiênăkhcăphcăcácănhcăđimăđ thúcăđyăcmăngƠnhă
phátătrinătt.

Tăđó,ătácăgiăđăxutăcácăchínhăsáchăvƠăbinăpháp khcăphcăcácămtăhnăchăcaăcmă
ngƠnh, xoayăquanhăvaiătròăhătrăcaănhƠăncătrongăvicănơngăcpăcăsăhătng cho vùng
nuôi,ăhăthngăkênhăthyăli đăcung cpăncăttăchoămùaăv.ăNgoƠi ra, tnh cn chú trng
đn căsăhătngăxutăkhu,ăgiaoăthông.ăTnh cn thúc đy công tác ca SăNôngănghipă
vƠăPhátătrinănôngăthônătrong nghiênăcuădchăbnhăvƠălƠmăsch ngunănc, kimăsoátă
chtălngăgingăchtăch;ăđcăbităphtănngăđărnăđe cácăcăsăkinh doanhăgingătráiă
phépăchaăquaăkimădch,ăkhôngărõăngunăgc.ăVaiătròăcaăSăTƠiănguyênăvƠăMôiătrng
lƠăqunălỦăvƠăkimăsoátăôănhimămôiătrngănc,ăđt.
TácăgiăcngăquanătơmăđcăbităđnămiăliênăktăriărcătrongăcmăngƠnhăvƠăđăxutălƣnhă
đoătnhătìmăcáchătuyênătruynăchoăcácătácănhơnănhnăthc đúng vaiătròăvƠănhăhngătíchă
ccăgiaăcácăthƠnhăphnătrongăcmăngƠnh.ăTăđó,ăđaăraăchínhăsáchăphùăhpăđăkhcăphcă
nhc đim.


v
MC LC
LIăCAMăOAN i
LI CMăN ii
TịMăTTăNGHIÊNăCU iii
MC LC v
DANH MC T VIT TT viii
DANH MC T CHUYÊNăNGẨNH ix
DANH MCăHỊNH x
DANH MC BNG xi
DANH MC PH LC xii
CHNGă1- GII THIU 1
1.1. Bi cnhănghiênăcu 1
1.2. Cơuăhiănghiênăcu 2
1.3. Khungăphơnătích 2
1.4. Phngăphápănghiênăcu 2

1.5. Phmăviănghiênăcu 2
1.6. Cuătrúcăd kin ca lunăvn 3
CHNGă2- CăS LụăTHUYTăVẨăTNGăQUANăCÁCăNGHIÊNăCU 4
2.1. LỦăthuyt v khungăphơnătíchăkt hp cmăngƠnhăvƠăchuiăgiáătr 4
2.1.1. Kháiănim v cmăngƠnh 4
2.1.2. Kháiănim chuiăgiáătr toƠnăcu 4
2.1.3. ng cong n ci 5
2.1.4. Cáchătip cn kt hp cmăngƠnhăvƠăchuiăgiáătr 6
2.2. Khungăphơnătíchămôăhìnhăkimăcngăca Michael Porter 6
2.3. PhngăphápăCCED 8
CHNGă3- PHÂNăTệCHăNNGăLC CNH TRANH CA CMăNGẨNHăTỌMăSỎăTNHă
BCăLIÊU 9
3.1. QuáătrìnhăhìnhăthƠnhăvƠălch s phátătrin ca cmăngƠnh 9
3.2. Phơnătíchăbn yu t cnh tranh ca cmăngƠnhătômătheoămôăhìnhăkimăcng 13
3.2.1. iu kin t nhiênăvƠănhơnăt đuăvƠo 14
3.2.2. iu kin cu 17
3.2.3. Trìnhăđ phátătrin ca cmăngƠnh 20
3.2.3.1. Mngăli cung cpănguyênăliu 20
3.2.3.2. Cácădoanhănghip ch bin 22

vi
3.2.3.3. Mng li hu cn xut khu 22
3.2.3.4. MarketingăvƠăthngăhiu 22
3.2.3.5. NgƠnhăsn xutătômăging 23
3.2.3.6. NgƠnhăthuc - Thcănăchoătôm 24
3.2.3.7. NgƠnhăbaoăbìăthc phm 26
3.2.3.8. CácăngƠnhăph gia,ămáyămócăch binăvƠăhóaăcht 26
3.2.3.9. H tngăgiaoăthông,ăvn ti, hu cn 26
3.2.3.10. H tngăthngămi, xut nhp khu 27
3.2.4. CăquanăqunălỦănhƠăncăvƠăt chc hătrăđi viăngƠnhătôm 27

3.2.4.1. Chi cc Thy li 27
3.2.4.2. TrungătơmăKhuynănôngă- Khuynăngătnh BcăLiêu 28
3.2.4.3. Côngătyăbo him 29
3.2.4.4. NgơnăhƠng,ăcácăt chcătínădng 29
3.2.4.5. Hip hi thy sn 30
3.2.4.6. i hc BcăLiêu 30
3.2.5. Bi cnh cnhătranhăvƠănngălc cnh tranh caăcácădoanhănghip 30
3.2.5.1. Bi cnh cnhătranhătrongănc 30
3.2.5.2. Chinălc cnh tranh ca doanh nghip 31
3.2.5.3. Bi cnh cnh tranh th trngătoƠnăcu 32
3.3. Miăliênăkt gia cmăngƠnhăvƠăchuiăgiáătr 37
3.4. oălngăcácănhơnăt cnh tranh ca cmăngƠnhătômăBcăLiêuăsoăvi cmăngƠnhătômăTháiă
Lan 40
CHNGă4- KIN NGH CHệNHăSÁCHăVẨăKT LUN 43
4.1. Tho lunăvƠăkin ngh chínhăsách 43
4.1.1. iu kin cuăvƠăbi cnh cnh tranh 43
4.1.2. Cácătho lunăvƠăchínhăsáchăđi vi cmăngƠnh 43
4.1.2.1. Mngăli cung cpănguyênăliu 43
4.1.2.2. NgƠnhăsn xutătômăging 44
4.1.2.3. Bo himătôm 44
4.1.2.4. H thng thy li 44
4.1.2.5. ThcănăvƠăthucăchoătôm 45
4.1.2.6. CmăngƠnhăvƠăchuiăgiáătr 45
4.1.3. Vaiătròăcaăcácăt chc h tr 45
4.1.4. iu kinăđuăvƠo 45

vii
4.2. Kt lun 46
TẨIăLIU THAM KHO 47
PH LC 49

viii
DANH MC T VIT TT

B GTVT

B Giao thông vn ti
ChơuăÂu
Europe
EU
CN-BCN

Côngănghip - bánăcôngănghip
Côngăty TNHH

Côngăty thng nghip hu hn
BSCL

ng bngăsôngăCu Long
GVC
Global value chain
Chuiăgiáătr toƠnăcu
Ha

Hecta
HOSO
Head on shell on
u vƠ đuôi nguyên vn
HLSO

Headless shell on

Phn đu đƣ mt vƠ phn thơn (v) còn
nguyên vn
ISO
International
Organization for
Standardization
T chc Quc t v tiêuăchunăhoá
NGTK

Niên giám Thng kê
Raw - PTO
Raw – Peel tail on

Ti - Lt v đ li phnăđuôi
(quiăcáchăch bin)
S NN & PTNT

SăNôngănghipăvƠăPhátătrinănôngăthônă
S KHCN

SăKhoaăhcăvƠăCôngăngh
TMTS

Thngămi thy sn
TTKNKN

TrungătơmăKhuynănôngăKhuynăngă
TP.HCM

ThƠnhăph H ChíăMinh



ix
DANH MC T 

1. HACCP: Phơn tích mi nguy vƠ kim soát đim ti hn an toƠn thc phm, đơy lƠ mt
h thng phơn tích các mi nguy v an toƠn thc phm vƠ t đó đa ra các đim kim soát
ti hn (gii hn an toƠn  mc thp nht ca các mi nguyăđ đm bo sc khe cho
ngi s dng).
2. Nh thu vƠ LC: hai hình thc thanh toán tin t quc t cho hai bên giao dch gia hai
ngơn hƠng  hai nc khác nhau.
3. Post:ătômăconă(ging).
4. 1ăpoundă(vităttălƠ: 1bl, 1bl= 453,6g): lƠăđnăvăkhiălngătheoăhăthngăđoălngăcaă
M.
5. Hi chng tômăcht sm (Early Mortality Syndrome - EMS): lƠămt dng bnh mi ca
tômăđƣăđcăphátăhin  cácătrangătriănuôiătômă ChơuăÁ. Bnh xut hinătrongăvòngă30ă
ngƠyăsauăkhiăth ging vƠăgơyăraăcácătriu chng l đ, v mm sm liăvƠăphn đu, ngc
caătômăb đm vn.ăCácătácăđngăsinhălỦăhc ca bnh EMS xut hin  gan ty.  giai
đon cui, bnhăgơyăcht cao, s nhim khunăpháiăsinhătip tcăgơyătnăthngăganăty.



x
DANH M

Hìnhă2-1.ăng cong n ci 5
Hìnhă2-2.ăMôăhìnhăkimăcngăca Michael Porter 6

Hìnhă3-1.ăSăđ kt hp cmăngƠnhăvƠăchuiăgiáătr xut khuătômăsú 9
Hìnhă3-2. Dinătíchămtăncănuôiăthy sn ca BcăLiêuăsoăviăcácăvùngătrongănc 10
Hìnhă3-3. Giáătr xut khu thy sn BcăLiêu 10
Hìnhă3-4. GDP thy sn so vi GDP tng ca tnh 11
Hìnhă3-5. Sn lngătômănuôiăcaăCƠăMau,ăBcăLiêu,ăSócăTrng 11
Hìnhă3-6. Snălng thy snăcácătnhăBSCL 12
Hìnhă3-7.ăMôiătrng kinh doanh  tnh BcăLiêuătheoămôăhìnhăkimăcngăca Porter 13
Hìnhă3-8. Bnăđ v tríăđaălỦăvƠămi quan h liênăvùngătnh BcăLiêu 14
Hìnhă3-9. Quy hoch tng th phátătrin kinh t - xƣăhi tnh BcăLiêuăđn 2020 15
Hìnhă3-10.ăLaoăđngătrongăngƠnhăthy sn tnh BcăLiêu 17
Hìnhă3-11. Th trng nhp khuătômăthángă01ănmă2013 17
Hìnhă3-12.ăTiêuăchun cmăquanăthƠnhăphmăkháchăhƠngăM 18
Hìnhă3-13. Vit Nam xut khuătômăsangăNhtănmă2011ă- 2012 19
Hìnhă3-14. Bngăgiáămuaătômăsúăv nguyênăliu 20
Hìnhă3-15.ăTômănguyênăliuăthuămuaătrungăbìnhămtăngƠy 21
Hìnhă3-16. Mt s chng nhn chtălngăđcăyêuăcu 23
Hìnhă3-17.ăPhơnătíchăchiăphíătngăcôngăđon caăquiătrìnhăch binătômăRawăậ PTO 31
Hìnhă3-18. VităNamăxutăkhuătômăsangăMănmă2011ă- 2012 34
Hìnhă3-19. VităNamăxutăkhuătômăsangăEUănmă2011ăậ 2012 35
Hìnhă3-20. VităNamăxutăkhuătômăsangăỎcănmă2011ăậ 2012 36
Hìnhă3-21. Chuiăgiáătr tômăsúăRawăPDă- IQF xut khu 37
Hìnhă3-22.ăCácănhơnăt điu kinăđuăvƠo 40
Hìnhă3-23.ăCácănhơnăt điu kin cu 40
Hìnhă3-24. Chinălc, cuătrúcăvƠăđi th cnh tranh ca doanh nghip 41
Hìnhă3-25.ăCácăngƠnhăh tr vƠăvaiătròăcaăchínhăph 41


xi
DANH MC BNG

Bng 3.1. BngăgiáăthucăchuyênădùngăchoătômăcaăCôngătyăTháiăToƠnăPhát 24
Bng 3.2. BngăbáoăgiáăthcănănuôiătômăsúăcaăCôngătyăthcănăTomkingăBcăLiêu 25
Bngă3.3.ăCácăqucăgiaăđngăđuăvăxutăkhuătômăsangăthătrngăM 33
Bngă3.4.ăCácănc cung cpătômăhƠngăđuăchoăEUănmă2012 35
Bng 3.5. Quan h liênăkt dc trong chuiăgiáătr tômăsúăxut khu 38


xii
DANH MC PH LC

Ph lc 1 - Dinătíchămtăncănuôiătrng so vi c nc 49
Ph lc 2 - Snălngătômănuôiăca ba tnhăquaăcácănm 49
Ph lc 3 - Nhităđ khôngăkhíătrungăbìnhăcácăthángătrongănm 50
Ph lc 4 - Lngămaăcácăthángătrongănm 50
Ph lc 5 - GDP ca thy sn so vi tng GDP ca tnh BcăLiêu 51
Ph lcă6ă-ăLaoăđngăngƠnhăthyăsnătrongătngăsălaoăđngăcaătnh 51
Ph lc 7- Tiêuăchun chtălngăthƠnhăphmăkháchăhƠngăM 53
Ph lc 8 - Danh mc ch tiêuăhóaăhcă(khángăsinh)ăch đnh kim nghimăđi viălôăhƠngă
thy sn 54
Ph lc 9- Danh mc ch tiêuăviăsinhăch đnh kimătraăđi viălôăhƠngăthy sn 57
Ph lc 10- Phiuăphơnătíchăkhángăsinh 60
Ph lc 11- Bngăgiáămuaătômăsúăv nguyênăliu 61
Ph lc 12- Kt qu xơyă dng kt cu h tngă giaoă thôngă tnh Bcă Liêuă 15ă nmăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăă
(1997 ậ 2011) 61
Ph lc 13- Sn phmăcôngănghip ch yu ca BcăLiêuă(2000ăậ 2010) 62
Ph lc 14- Bngăcơuăhi phng vn h nôngădơn 62
Ph lc 15- Bngăcơuăhi phng vnăthngălái/doanhănghipăthuămuaătômănguyênăliu 65
Ph lc 16- Bngăcơuăhi phng vn doanh nghip ch bin xut khu 66
Ph lc 17- Danhăsáchănôngădơnăđc phng vn 69
Ph lc 18- Danhăsáchăthngăláiă(doanhănghip)ăthuămuaătômănguyênăliuăđc phng vn 69

Ph lc 19- Danhăsáchădoanhănghip ch binăđc phng vn 69
Ph lc 20- Danh sáchăchínhăquyn tnh, S banăngƠnhăđc phng vn 70
Ph lc 21- Bngăđoălngănhơnăt cnhătranhătrongămôăhìnhăkimăcngăca Porter 70
Ph lc 22- Bngăcơuăhiăđánhăgiáăcácănhơnăt 72
Ph lc 23- Danhăsáchăchuyênăgia,ălƣnhăđo doanh nghipăđc phng vn 74
Ph lc 24- Bng kt qu đánhăgiáăcácănhơnăt cnh tranh 75


1

GII THIU
1.1. Bi cnh nghiên Ếu
BcăLiêuălƠămtătrongăbaătnhăxutăkhuătômăsúălnănhtăcăncăbênăcnhăCƠăMauăvƠăSócă
Trng. BcăLiêuăcóădinătíchămtănc nuôiătômălƠă126,9ănghìnăhaă(nmă2011), snălng
đt 72.400 tn
1
. NgƠnhăxutăkhuătômăsúămangăli mt din mo mi cho b mt kinh t
toƠnătnh,ănơngăcaoăthuănhpăchoăcácăh giaăđìnhănôngădơn.
Tuy có điu kin t nhiênăthun li nhng hin nay cmăngƠnhăgp nhiu khóăkhn. H
thng thy li phc v choănuôiătrng thy snăchaătt. Nmă2012,ădch bnhătrongăđó hi
chngătômăcht sm (EMS) lƠmămùaăv thtăbát,ăgơyăthit hi ln v snălngăvƠăcht
lng tômădoăbnhănƠy chaăcóăthuc cha tr. Nhiu nhƠămáyăch bin phi ngng sn
xut vì lngănguyênăliu thiu ht.ăBênăcnhăđó,ăchiăphíăsn xutătngăđt bin nơng giáă
thƠnh tôm Vit Nam xut khu cao hn các nc cnh tranh,ărƠoăcnăkhángăsinhăvƠăviăsinhă
ti th trngănhpăkhuăngƠyăcƠngătht chtănênătínhăcnhătranhăcaătômăxut khu gim
mnh. Nmă2012,ăxut khuătômăca VităNamăđt 2.237,435 triu USD, gim 6,6% so vi
nmă2011. Trongăđó,ăxut khuătômăsúăđt 1.250,734 triu USD, gim 12,6% so viănmă
2011
2
.

NgoƠiăra,ăliênăktălngăloăgiaădoanhănghipăvƠăngiănuôi đƣămangăli nhng khóăkhnă
cho tină trìnhă kimă soátă chtă lngă snă phm. Mtă sădoanhănghipă cóă xuă hngăhìnhă
thƠnhătrangătriănuôiăriêngăđ gim ph thucăvƠoăngunănguyênăliu t bênăngoƠiăvƠăd
kimă soátă chtă lng. Kt qu lƠă ngiă nôngă dơn b đy ra khiă vaiă tròă cungă cpă tômă
nguyênăliuătrongăchui. TìnhătrngănƠyăcn thităcóăcácăchínhăsáchăh tr caăchínhăquyn
đaăphngăđ nơngăcaoătínhăliênăkt giaăcácăt chc trong cmăngƠnhăvƠămiăliênăkt
gia doanh nghipăvƠănhƠănông.ă
Vìăvy,ăvnăđăđtăraăcaăđătƠiălƠătìmăhiuănguyênănhơnădnăđnănhngăkhóăkhnăhin nay,
liênăkt ri rcăgiaădoanhănghip, nhƠ khoa hc vƠăngiănuôi. T đó,ănghiênăcuănƠy đaă
ra kinănghăchínhăsáchăđúngăđnăđn chính quyn đa phng đănơngăcaoănngălcăcnhă
tranhăcmăngƠnhănƠy.ă


1
Xem Ph lcă1ăvƠăPh lc 2
2
NguynăBíchăă(2013)ă

2
1.2. Câu hi nghiên Ếu
Nhngănhơnăt quan trng quytăđnhănngălc cnhătranhăcmăngƠnhătômăsúătnhăBcăLiêu
Chínhăsáchăcn thităđ nơngăcaoănngălc cnh tranh cmăngƠnhătômăsúăca tnh?
1.3. Khung phân tíẾh
Khungăphơnătíchăch yuăđc s dng lƠămôăhìnhăkimăcngăcaăMichaelăPorter.ăTácăgi
đt cmăngƠnh vƠoăv tríătrungătơmăvƠ xemăxétăbn yu t ca môăhìnhătácăđngăđnănngă
lc cnh tranh ca cmăngƠnhănhăth nƠo.
Tác gi dùng lỦ thuyt kt hp cmăngƠnhăvi chuiăgiáătr đ đánhăgiáănng lc cnh tranh
ca cm ngƠnh trong th trng sn xut niăđaăvƠătoƠnăcu.
1.4. Phng pháp nghiên Ếu
Dùngăphngăphápăđnhătínhănh: Phngăphápăphơnătíchămôăt,ăsoăsánh,ătngăhpădaă

trênăsăliuăthu thp đc. Thôngătin, s liuăthăcpăcaăđ tƠiăđcăthu thp t Niênăgiámă
ThngăkêăvƠ tƠi liu đc các s, ban, ngƠnh cung cp. Thôngătinăsăcpăđcăthuăthpă
bngăphngăphápăphngăvnăsơu:
Bc 1: Phng vnădoanhănghipăchăbinătrongătnh:
Ni dung phng vn xoay quanh nhngăkhóăkhn hin nay v nngălc sn xut,ătínhăbin
đng ca th trng, chinălc cnh tranh ca doanh nghip vƠăchínhăsáchătácăđng ca
chínhăquynăđaăphng.
Bc 2: Phngăvnăhănôngădơnănuôiătôm:
Phng vn nông dơn v cácăkhóăkhnăliên quan kăthut nuôi, giáăc binăđng. Chínhăsáchă
h tr vay vn caăchínhăquynăđaăphngăvƠătínhăliênăkt giaănhƠănông, nhƠ khoa hc
vi doanh nghip.
Bc 3: Phng vn cácăs, ban,ăngƠnh, chínhăquynătnhăvƠăphng,ăxƣ ca BcăLiêu. S,
ban, ngƠnhăvƠăchínhăquynăđaăphngăcó chínhăsáchăgìăh tr đ kíchăthíchăcmăngƠnhă
phátătrin.
1.5. Phm vi nghiên Ếu
 tƠi xem xét cm ngƠnh tôm sú xut khu, phm vi nghiên cu  đa bƠn tnh Bc Liêu
trong giai đon t nm 1996 đn nay.


3
1.6. Cu trúẾ ế kin ca lun vn
Lun vn gmă4ăchng: Chngă1 s gii thiu tngăquanăđ tƠi, Chngă2ăs gii thiu
c s lỦ thuyt ca đ tƠi. Ni dung chính ca lun vn gm: Chng 3 tp trung phơn tích
môi trng kinh doanh vƠ các yu t nh hngăđn nng lc cnh tranh ca cm ngƠnh.
Cui cùng, Chng 4 nêu đ xut kin ngh chính sách vƠ kt lun các vnăđ ca lun
vn.

4

 U
2.1. Lý thuỔt v khung phân tíẾh kt hp cm ngành và Ếhui giá tr
2.1.1. Khái nim v cm ngành
CmăngƠnhălƠăs tp trung v mtăđaălỦăca mtănhómăcôngăty vƠăcácăth ch liênăquan,ă
đc ni kt vi nhau bi s tngăđngăvƠătngăh. PhmăviăđaălỦăca mt cmăngƠnhă
cóăth lƠămtăthƠnhăph, mtăvùng,ămt qucăgiaăhayăcóăth lƠămtănhómăcácăquc gia
3
.
Cuătrúcăca cmăngƠnhărtăđaădng gm: Cácădoanhănghip sn xut sn phm cuiăcùng,ă
cácădoanhănghip  thng ngunăvƠăh ngun,ăcácădoanhănghip cung ngăchuyênăbit,
cácăđnăv cung cp dch v vƠăcácăngƠnhăliênăquanăv sn xut,ăcôngăngh, quan h kháchă
hƠng,ăcácăth ch h tr (tƠiăchính,ăgiáoădc,ănghiênăcuăvƠăcăs h tng)
4
.
CmăngƠnhăraăđiăvƠăphátătrin s giúpăchoăcácădoanhănghipăgiaătngăuăth cnh tranh
nh vƠoăkh nngăthúcăđyăđi mi,ăgiaătngănngăsutăvƠăthúcăđyăthngămiăhóaăcng
nhătoăcăhi cho doanh nghip miăraăđi

5
. CmăngƠnhăgiaătngănngăsut bngăcáchă
tngă tip cn viă cácă yu t đuă vƠoă (nguyênă vt liu,ă thôngă tin,ă dch v,ă laoă đngă kă
nngầ), gimăchiăphíăgiao dch,ătngăđngăcăvƠănngălc cnhătranh,ătngăscăépăđi mi
vƠănhuăcu chinălcăphơnăbităhóaăsn phm. CmăngƠnhătngăcng kh nngăđi mi
nh s hin hu ca nhiuănhƠăcungăng,ăcácăchuyênăgiaăhƠngăđuăvƠăcácăth ch h tr.
NgoƠiăra,ăcmăngƠnhăphátătrinăthúcăđyăcăhiăđi miăcôngăngh, m rng th trng.
CmăngƠnhăkhuyn khíchăcácădoanhănghip miăraăđi trong h thng cmăngƠnhănh cácă
ngun lc v tƠiăchínhăvƠăkănng,ăcácămi quan h thngămiăvƠăs giaătngănhuăcu.
2.1.2. Khái nim chui giá tr toàn Ếu
Chuiăgiáătr mô t toƠn b cácăhotăđng cn thit ca mtăchuătrìnhăsn xut sn phm
hoc dch v t cácăgiaiăđonănghiênăcuăđnăcácăgiaiăđonătrongăquáătrìnhăsn xut,ăphơnă
phi sn phmăđnăngiătiêuădùngăcui,ăsauăcùngălƠăx lỦărácăthi sau s dng
6
. Nu mt
chuiăgiáătr sn phmăcóăhotăđng din ra qua nhiuăncătrênăphmăviătoƠnăcuăthì đc
giălƠăchuiăgiáătr toƠnăcu,ălƠăchuiăchoăphépăcácăcôngăđon caănóăđc thc hin tiăcácă
đaăđim, qucăgiaăkhácănhauăvi hiu qu cao nhtăvƠăchiăphíăthp nht. Cuătrúcăca mt

3
VăThƠnhăT Anh (2012, tr.11)
4
Porter, 2008,ătríchătrongăVăThƠnhăT Anh, 2012
5
Porter, 2008,ătríchătrongăVăThƠnhăT Anh, 2012
6
Kaplinsky, 2000, tríchătrongăVăThƠnhăT Anh, 2012.


5

chuiăgiáătr đinăhìnhărt phc tp,ăthngăcóăbnăphơnăkhúc:ăThit k, sn xut, tip th,
tiêuădùngăvƠătáiăch.
2.1.3. ng cong n Ếi
CácănhƠănghiênăcuămôăphng mcăđ phơnăb giáătr cácăkhơuătrongăchuiăgiáătr toƠnăcu
(GVC) ca mt s mtăhƠngăquaădng Parabol ngaă(đng cong n ci)ănhămôăhìnhă
bênădi:
2-1. ng cong n i



Ngun: V Thành T Anh, Lý thuyt kt hp cm ngành và chui giá tr (2012, tr.30)

Theoămôăhìnhătrên,ăcácăkhơuătrong chuiăcóăgiáătr caoălƠăcácăkhơuăthit k vƠăkhơuătiêuă
th. McătiêuăcaăcácădoanhănghipăvƠăcácăqucăgiaălƠădch chuyn sn xut t cácăkhơuăcóă
giáătr thp ( giaăđngăcong)ăsangăcácăkhơuăcóăgiáătr caoă(haiăbênăcaăđng cong).
ơyălƠămt mc tiêuăkhóăđtăđc trong thi gian ngnăvìăkhơuăthit k đòiăhi nhiu kin
thc vƠăthôngătin,ătrongăkhiăkhơuătiêu th kháăphc tp gm nhiu hotăđngăkhácănhauă
nh:ăThit k kênhătiêuăth, chinălcăgiáăc, qungăbáầ
CácăqucăgiaăkhiăthamăgiaăvƠoăchuiăgiáătr cn đnhăhngănơngăcaoănngălc cnh tranh
đ dch chuynălênăcácăphơnăkhúcăcóăgiáătr giaătngăcaoăhnăhocăphòngăb đ khôngăb
loi ra khi chuiămƠăh tham gia.

Thităk
Snăxută
Qungăbáă
vƠăphơnă

Tiêuă
dùng/Dchăvă
Giáătr

gia

6
2.1.4. CáẾh tip cn kt hp cm ngành và Ếhui giá tr
Haiăcáchătip cn cm ngƠnh vƠ chui giá tr dngănhămơuăthun nhau nuătaăxétăriêngăl
chúng.ăVì cmăngƠnhănhn mnhăđnăvaiătròătngătácăgiaăcácăcôngăty vƠăth ch  đa
phng,ătrongăkhiăchuiăgiáătr liăxemăxétătngătácăgiaăcácăthƠnhăviênătrongăchuiătrênă
khp th gii.
Tuyănhiên,ănu kt hpă haiăcáchătip cnă nƠyăthìă chúngăcóăth b sungă uă đimă vƠă b
khuyt cho nhau. C th,ăcácădoanhănghip trong cmăngƠnhăphi tham gia chuiăgiáătr
toƠnăcu, ph thucăvƠoăcácădoanhănghip nhp khuăvƠăngiămuaătoƠnăcu trongăkhiăcácă
lỦăthuyt v cmăngƠnhăkhôngăđ cpăđn s tng tác vi môiătrngăbênăngoƠi.ăNgc
li,ă cácă thƠnhă viênă trongă chuiă giáă tr đu chuă tácă đng trc tip caă cácă nhơnă t đa
phng nh môiătrng cnh tranh, th trngălaoăđng,ăcăs h tng sn xutăvƠăgiaoă
thôngăcôngăcng nhngălỦ thuyt chui b qua nhngătngătácănƠy.
Cáchăkt hpătrênăgiúpăchoăcácănhƠănghiên cu có tm nhìnătng quan, xemăxét s h tr
gia cácăthƠnhăphn trong cm ngƠnh,ăđnhăhng doanh nghip tinăxaăhnăv haiăđu ca
đng cong n ci, tip cn cácăhotăđng trong chuiăcóăgiáătr giaătngăcao.ăơyălƠămt
côngăc hiu qu đ nơngăcp hotăđngăvƠănơngăcaoănngălc cnh tranh ca doanh nghip
trong môi trng cnh tranh toƠnăcu.
2.2. Khung phân tíẾh mô hình kim Ếng Ếa Michael Porter
2-2. a Michael Porter



7
Ngun: Porter (2008, tr.227)

Bn thucătínhăca mt qucăgiaăđnhăhìnhămôiătrng kinh doanh vƠătoăthƠnhăliênăkt
ắhìnhăthoi”ălƠ:ăiu kin v yu t sn xut,ăcácăđiu kin cu,ăcácăngƠnhăcôngănghip ph

tr vƠăliênăquan,ăchinălc côngăty, cuătrúcăvƠăcnh tranh niăđa (Hìnhă2-2).
Cácăđiu kin v yu t sn xut gm: V trí đa lỦ, ngunănhơnălc, ngunătƠiăsn vt cht,
ngun kin thc, ngun vnăvƠăcăs h tng. Doanh nghip mtăncăđc li th cnh
tranh khi cácăyu t sn xut toăđiu kin thun li viăchiăphí thpăvƠăchtălng cao
7
.
in hình nh v tríăcaăSingaporeătrênătuynăđng vn chuynăchínhăt Nht Bn qua
Trungăôngăđƣăto li th choăncănƠyătr thƠnhăcng quc t vƠătrungătơmăsa chaătƠuă
bin.
Cácăđiu kin cu gm: Kt cu,ăquyămôăvƠăhìnhămu tngătrng ca cuătrongănc, mc
đ đòiăhi caăkháchăhƠng,ăcuătrongănc d báoăcu  cácăth trngătiêuăth Nu cu
trongănc chm phn ng vi nhng nhu cu mi  ncăkhác thìăcácăcôngăty niăđa s
bt liăvìăcácăqucăgiaăkhácăthíchănghiăsm hnăvƠăd dƠngăchimălnhăth trng viăuă
th thayăđiăvƠăhoƠnăthin chtălng sn phmătrc.

CácăngƠnhăcôngănghip ph tr vƠăliênăquanăđóngăvaiătròăquanătrng trong vic toănênăkh
nngăcnh tranh quc t ca mt quc gia
8
.ăinăhìnhănhăThyăin ln mnh v sn
phmăthépăch toă(vòngăbiăvƠămáyăct) nh vƠoăs phátătrin caăcácăngƠnhăthépăđc bit.
Porter cngănêuătrongăắLi th cnh tranh qucăgia”ărng liăíchăcaăcácăngƠnhăph tr
nmătrongăquáătrìnhăđi miăvƠăci tin. Mi quan h giaănhƠăcung cpăvƠănhƠăsn xut
giúpăchoă cácăcôngăty ápădngăcácăphngăphápăvƠăcôngăngh mi t nhƠăcungăcpăđa
phng.ăNgc li,ăcácăcôngăty nhăhngăđn n lc ci tinăkăthutăcôngăngh caănhƠă
cung cpăvƠătr thƠnhăngi kimătraăđu ra sn phm.
Nhơnăt cóăvaiătròăquytăđnh li th cnh tranh quc gia trong mtăngƠnhălƠăchinălc
côngăty, cuătrúcăvƠăcnh tranh niăđa. C th, đó lƠ hoƠnăcnhămƠăcácăcôngăty đcăhìnhă
thƠnh,ăt chcăvƠăqunălỦăcngănhăbn cht cnhătranhătrongănc
9
.ăVíăd cácăcôngăty ụă

đngăhƠngăđu th gii trong nhiuăngƠnhăb phơnăđonănh:ăènăchiuăsáng,ăđ ni tht,
giƠy ăCôngăty ụ cnh tranh vi chinălc phơnăbităhóaăsn phmăvƠăchn th trng

7
Porter (2008)


8
Porter (2008)


9
Porter (2008)



8
chuyênăbit, nh viăphongăcáchăriêngăcaămình.ăCnh tranh niăđa buc côngăty gim chi
phí,ănơngăcaoăchtălng sn phm, dch v vƠăsángătoăquáătrìnhăsn xut mi vi công
ngh ci tin.
2.3. Phng pháp CCED
Tácăgi s dngăphngăphápăCCEDătrongănghiênăcu v Phátătrin kinh t thƠnhăph da
vƠoăcmăngƠnhă(Clusterăậbased City Economic Development), mt h thng gmă39ănhơnă
t đ đoălngănngălc cnh tranh ca cmăngƠnhă ChơuăÁ
10
. Cácănhơnăt đc chia
thƠnhă5ănhómătheoămôăhìnhăkimăcngăca Porter: Cácăđiu kin v nhơnăt sn xut,ăcácă
điu kin cu,ăcácăngƠnhăcôngănghip h tr cóăliên quan, chinălc, cu trúcăvƠăđi th
cnhătranh,ăvaiătròăcaăchínhăquyn
11

. Tácăgi lyăỦăkinăđánhăgiáămcăđ cnh tranh ca
39ănhơnăt theoăthangăđim t 1ăđnă5ă(thangăđoăLikert) t mt s chuyênăgia, lƣnhăđo
doanh nghip. Nuăđimătrungăbình tng lnăhnă3,75ăth hin cmăngƠnhărt mnhăvƠăcóă
sc cnh tranh quc t; đim 3,0 cho thy cmăngƠnhăcóăsc cnhătranhătrongănc; đim
2,5 chng t cmăngƠnhănh, mi niăvƠămnh trong mtăvùng; đim 2,0 tr xung th
hin cmăngƠnh yuăvƠămiăđcăhìnhăthƠnh.


10
Choe,ăRobertsăvƠăcácăcng s,ă2011,ătríchătrongăVăThƠnhăT Anh, 2012.
11
Ph lc 21.


9

C CNH TRANH
CA C 
3.1. Quá trình hình thành và lch s phát trin ca cm ngành
3-1.  kt hp cchu xut kh


Tt
Khá
Trung bình
Kém
Ngun: Tác gi t v
Chú thíẾh:
CmăngƠnhătômăsúăxut khu: các thƠnh phn trong khung gch ni mƠuăđ.
Chuiăgiáătr tômăsú xut khu: các thƠnh phn trong khung gch ni mƠuăxanh.

10
3-2. Dithy sn ca B so vi  c



Ngun: Niên giám Thng kê (NGTK) Vit Nam 2011.
Cm ngƠnh banăđu hình thƠnh t điu kinăđt đai vƠ khí hu rt thích hp vi tôm sú (tên
khoa hc lƠ: Penaeus monodon). DinătíchămtăncănuôiăCƠăMauăvƠăBcăLiêuăcaoănht so
viăcácăvùngăkhácătrongăc nc. Dinătíchănuôi caăCƠăMauălƠă300,5ănghìnăhecta (ha);
BcăLiêuăcóă126,9ănghìnăhaăvƠ SócăTrngălƠă68,4ănghìnăha. Dinătíchămtăncăuăáiăchoă
nuôiătrng thy sn nên vùngăcóăngun thy sn diădƠoăcungăcp cho vic ch bin xut
khu. ThiênănhiênăuăáiăngƠnhătômăsúăxut khu vƠăcmăngƠnhăđƣăphátătrinăcôngăngh 
trìnhăđ cao ti ba tnhănƠy.ă
Ban đu, ngƠnh thy sn ch yu phc v nhu cu tiêu th trongănc vƠ xut khu rt ít.
CmăngƠnhătômăBcăLiêuăcngănhăngƠnhăch bin thu sn xut khu cácătnh ng bng
sôngă Cu Long (BSCL) bt đu phátă trin khi nhu cu tiêu th tng mnh  cácă th
trng nh: Nht, M,ăChơuăÂuầvƠăđc bit sau khi M kíăHipăđnhăthngămi song
phngă(BTA)ăvi Vit Nam nmă2001.
3-3.  xut khu thy sn B



Ngun: NGTK Bc Liêu 2000, 2005, 2009, 2011.
ngă
bngă
sôngă
Hng
Trung
duăvƠă

mină
núiăphíaă
Bc
BTBăvƠă
duyênă
hiămină
Trung
Tơy
Nguyên
ôngă
NamăB
BSCL
Kiên
Giang
Sóc
Trng
Bcă
Liêu
CƠăMau
Dinătích
126.4 41.7 81.8 12.2 52.8 127.9 116.1 68.4 126.9 300.5
0
50
100
150
200
250
300
350
Nghìnăha

0
50000
100000
150000
200000
250000
Giáătrăxutăkhu
NghìnăUSD

11

Trong giai đon 1996 - 2001, giá tr xut khu tôm daoăđng t 14 triu USD đn hn 60
triu USD. Sau đó, giá tr nƠy tng đáng k t 63 triu USD đn 237 triu USD trongănmă
2002 - 2011. Kt qu th hin s tng vt giáătr xut khu đn 17 ln, chng t cm ngƠnh
đƣ tng trng rt nhanh trong 15 nm.

3-4. GDP thy sn so vi GDP tng ca tnh



Ngun: NGTK Bc Liêu 2000, 2005, 2009, 2011.

Giaiăđon 1996 - 2000, GDP thy sn tng t 20% đn 22% GDP toƠnătnh.T nmă2005ă
v sau, GDP thy snătngăđángăk vƠădaoăđng t 35%ăđn 40% GDP tng. iu nƠy
chng t ngƠnh thy sn đƣ góp phn đángăk vƠoăvic nơng cao GDP ca tnh vƠ ci thin
thu nhpăchoăngi dơn.

3-5. Sn l

Ngun: NGTK Cà Mau, Bc Liêu và Sóc Trng 2000, 2005, 2009, 2011.
0.0
2000.0
4000.0
6000.0
8000.0
10000.0
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Tăđng
GDPăthyăsn
GDPătng
0
20000
40000

60000
80000
100000
120000
140000
Tn
CƠăMau
BcăLiêu
SócăTrng