Luận văn thạc sĩ Các nhân tố tác động đến vốn luân chuyển của các doanh nghiệp tại Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH




NGUYN TH MINH LIÊN



CÁC NHÂN T TÁC NG N
VN LUÂN CHUYN CA
CÁC DOANH NGHIP TI VIT NAM


LUN VN THC S KINH T



TP. H Chí Minh – Nm 2013

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH


NGUYN TH MINH LIÊN


CÁC NHÂN T TÁC NG N
VN LUÂN CHUYN CA
CÁC DOANH NGHIP TI VIT NAM

Chuyên ngành: Tài chính ngân hàng
Mã s: 60340201

LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
TS. NGUYN VN LNG

TP. H Chí Minh – Nm 2013


i



LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan lun vn “ Các nhân t tác đng đn vn luân chuyn ca
các doanh nghip ti Vit Nam” là công trình nghiên cu ca chính tác gi. Ni

dung nghiên cu đc đúc kt t quá trình hc tp và kt qu nghiên cu thc tin
trong thi gian qua. Các thông tin, d liu đc s dng trong lun vn là trung
thc và có ngun gc trích dn rõ ràng; các kt qu trình bày trong lun vn này
cha đc công b ti bt k công trình nghiên cu khoa hc nào.

TP. H Chí Minh, ngày 25 tháng 9 nm 2013
Tác gi lun vn


Nguyn Th Minh Liên
ii



LI CM N

Trc tiên, em xin bày t lòng cm n chân thành và sâu sc đn TS. Nguyn
Vn Lng đã tn tình ch bo, đnh hng khoa hc và to mi điu kin thun li
nht cho tôi trong sut thi gian thc hin lun vn.
Em xin chân thành cám n các Thy Cô trong trng nht là Thy Cô khoa Tài
Chính đã cung cp cho em nhng kin thc chuyên môn quý báu, nhng li khuyên
hu ích và hn ht là nim say mê nghiên cu khoa hc.
Cám n Vin ào To Sau i Hc và nhà trng đã giúp đ em hoàn thành
lun vn này.
Cám n gia đình, bn bè và c quan to điu kin cho em hc tp và hoàn thành
lun vn.
Trân trng cám n!


Tác gi lun vn

Nguyn Th Minh Liên

iii



MC LC

Tóm tt 1
1. Gii thiu mc tiêu nghiên cu và vn đ cn nghiên cu 2
1.1. Mc tiêu nghiên cu 3
1.2. Câu hi nghiên cu 3
2. Các kt qu nghiên cu trc đây 3
3. Phng pháp nghiên cu 11
3.1. Phng pháp thu thp s liu 11
3.2. Phng pháp nghiên cu 12
3.3. Mô hình nghiên cu và các gi thuyt nghiên cu 14
4. Ni dung và các kt qu nghiên cu 17
4.1. Mô t thng kê d liu 17
4.2. Phân tích tng quan gia các bin trong mô hình 21
4.3. Xây dng mô hình hi quy 23
5. Kt lun 28
TÀI LIU THAM KHO 300
PH LC A: DANH SÁCH CÁC CÔNG TY TRONG MU NGHIÊN CU
322
PH LC B: KT QU HI QUY 377

iv



DANH MC T VIT TT

OC : Chu k hot đng (Operating Cycle)
FEM : Mô hình các yu t tác đng c đnh (Fixxed Effect Model)
Growth : T l tng trng doanh thu ca doanh nghip
GDPG : T l tng trng GDP thc
IndD : Ngành hot đng kinh doanh
Lev : òn by tài chính (Leverage)
OCF : Dòng tin hot đng (Operating Cashflow)
ROA : T sut sinh li trên tng tài sn (Return on Assets)
REM : Mô hình các yu t nh hng ngu nhiên (Random Effect Model)
Size : Quy mô doanh nghip
Tobin’s Q : Giá tr Tobin’s Q ca doanh nghip
TTCKVN : Th trng chng khoán Vit Nam
WC : Vn luân chuyn (Working capital)
WC_TA
i
: Vn luân chuyn đã đc gim tr tác đng quy mô ca công ty i
v



DANH MC BNG

Bng 3.1: Bng tóm tt các gi thuyt nghiên cu 16
Bng 4.1: Mô t thng kê các bin 19

Bng 4.2: Giá tr trung bình ca các bin theo các nm quan sát 20
Bng 4.3: Ma trn tng quan ca các bin trong mô hình 22
Bng 4.4: Bng tng hp kt qu hi quy 25
Bng 4.5: Kt qu kim đnh Hausman Test 26


1



Tóm tt
Nghiên cu này xây dng mô hình hi quy đi vi d liu bng ca 183 doanh
nghip niêm yt trên S giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh và S giao
dch chng khoán Hà Ni đ kim đnh mi quan h gia các bin chu k hot
đng, dòng tin hot đng, t l tng trng doanh thu, t sut sinh li trên tng tài
sn, giá tr Tobin’s Q ca doanh nghip, đòn by tài chính, quy mô doanh nghip, t
l tng trng GDP thc và ngành hot đng kinh doanh đn vn luân chuyn ca
doanh nghip. Kt qu cho thy mô hình các yu t nh hng ngu nhiên REM
(Random Effect Model) là phù hp; và các bin đc lp chu k hot đng, giá tr
Tobin’s Q, đòn by tài chính, t l tng trng GDP thc có nh hng đn vn
luân chuyn ca doanh nghip (vi đ tin cy 90%).

2



1. Gii thiu mc tiêu nghiên cu và vn đ cn nghiên cu
Cuc suy thoái kinh t đang din ra khin nhiu doanh nghip lâm vào tình cnh
khng hong và thiu ht dòng tin hot đng. Khi vn và các khon tín dng đang
dn tr nên cn kit, khách hàng thc hin chính sách tht lng buc bng, nhà

cung cp không chp nhn các khon thanh toán tr hn, thì cng là lúc các doanh
nghip nhìn li chính sách qun tr vn luân chuyn ca mình.
Ngày nay mt doanh nghip mun đng vng trên th trng đòi hi doanh
nghip đó phi bit s dng vn trit đ và không ngng nâng cao hiu qu s dng
vn kinh doanh mà đc bit là vn luân chuyn. Qun tr vn luân chuyn đóng mt
vai trò quan trng trong vic quyt đnh li nhun và tính thanh khon ca doanh
nghip, ri ro cng nh giá tr ca doanh nghip. Qun tr vn luân chuyn hiu qu
là mt vn đ thit yu trong chin lc chung ca doanh nghip nhm to ra giá tr
cho c đông.
Vic nâng cao hiu qu s dng vn sn xut kinh doanh nói chung và vn luân
chuyn nói riêng có ý ngha ht sc quan trng, là s sng còn ca các doanh
nghip khi tìm ch đng trong nn kinh t th trng. Do đó, vic nâng cao hiu qu
s dng vn luân chuyn đang là vn đ bc thit đt ra đi vi tt c các doanh
nghip thuc mi thành phn kinh t.
 xây dng mt chính sách qun tr vn luân chuyn hiu qu, các doanh
nghip cn hiu bit v các nhân t nh hng đn vn luân chuyn ca mình. Các
nghiên cu kinh t quc t cho thy nhng nhân t nh hng đn vn luân chuyn
có kh nng thay đi theo đc thù ca nn kinh t mà doanh nghip đang hot đng.
Vì th, vic nghiên cu nhng nhân t nh hng đn vn luân chuyn ca các
doanh nghip Vit Nam là cn thit. Tác gi la chn “ Các nhân t tác đng đn
vn luân chuyn ca các doanh nghip ti Vit Nam”.
3



1.1. Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu nghiên cu ca đ tài nhm kho sát các nhân t chu k hot đng,
dòng tin hot đng, t l tng trng doanh thu ca doanh nghip, t sut sinh li
trên tng tài sn, giá tr Tobin’s Q ca doanh nghip, đòn by tài chính, quy mô
doanh nghip , tc đ tng trng ca nn kinh t, ngành hot đng kinh doanh nh

hng đn vn luân chuyn cng nh đo lng mc đ tác đng ca nhng nhân t
này lên vn luân chuyn ca các doanh nghip ti Vit Nam da trên c s các lý
lun c bn cng nh các nghiên cu thc nghim trên th gii v vn luân chuyn.
Thông qua các kt qu nghiên cu đt đc, tác gi hy vng có th lý gii các
đc tính riêng bit v vn luân chuyn ca các doanh nghip ti Vit Nam (nu có),
hoc đóng góp các khuyn ngh nhm qun tr vn luân chuyn hiu qu.
1.2. Câu hi nghiên cu
Da vào các lý do la chn đ tài cng nh mc tiêu nghiên cu, tác gi đ xut
các câu hi nghiên cu nh sau:
- Các nhân t chu k hot đng, dòng tin hot đng, t l tng trng doanh
thu ca doanh nghip, t sut sinh li trên tng tài sn, giá tr Tobin’s Q ca
doanh nghip, đòn by tài chính, quy mô doanh nghip, t l tng trng
GDP thc và ngành hot đng kinh doanh có nh hng đn vn luân
chuyn ca các doanh nghip ti Vit Nam hay không?
- Xu hng nh hng ca các nhân t đn vn luân chuyn ca các doanh
nghip ti Vit Nam, mnh hay yu?
2. Các kt qu nghiên cu trc đây
Trong quá trình tìm hiu các nghiên cu trên th gii liên quan đn vn luân
chuyn, tác gi nhn thy có th phân chia xu hng nghiên cu v vn luân
chuyn nh sau:
- Nghiên cu v nhng nhân t tác đng (quyt đnh) đn vn luân chuyn.
- Nghiên cu toàn din v qun tr vn luân chuyn
4



- Nghiên cu v các thành phn riêng bit ca Qun tr vn luân chuyn,
chng hn qun tr hàng tn kho, qun tr các khon phi tr, qun tr các
khon phi thu, các vn đ xoay quanh chu k hot đng…
- Các nghiên cu không tp trung các vn đ truyn thng nêu trên

Belt & Smith (1991) và Khoury & các đng tác gi đã nghiên cu thc tin qun
tr vn luân chuyn ti các công ty Úc, M và Canada da trên bng kho sát ca
Smith và Bell xut bn nm 1980. Nhng kho sát này s dng bng câu hi ging
nhau, vì th cho phép so sánh kt qu thc tin gia các công ty M, Canada và Úc.
Nhng kt qu nghiên cu cho thy mt vài s khác bit trong chính sách qun tr
vn luân chuyn gia các nc là do s khác nhau v th ch, chng hn nh h
thng ngân hàng. Ngoài ra, Howorth và Westhead (2003) đã nghiên cu thc tin
qun tr vn luân chuyn ca nhng công ty nh  Anh. Các tác gi phát hin có th
chia các công ty thành bn dng khi cn c vào vic qun tr vn luân chuyn ca
nó. Dng đu tiên tp trung vào nhng th tc qun tr tin mt, nhng công ty
thuc nhóm này nhìn chung có quy mô ln và tr, có kh nng đt đc tài tr bên
ngoài nhiu nht. Dng th hai vi kh nng tìm tài tr bên ngoài thp hn thì tp
trung vào qun tr hàng tn kho. Dng th ba nhn mnh tm quan trng v th tc
qun tr doanh thu. Dng th t gn nh không áp dng th tc qun tr vn luân
chuyn nào. Các công ty thuc dng th t có k nng tài chính thp nht, các công
ty  dng th nht và th ba có k nng tài chính cao nht. Bên cnh đó, hot đng
ca các công ty này ít mang tính thi v, tng trng chm hn các công ty  dng
khác, và có mc tài tr bên ngoài thp hn so vi các công ty  dng th hai. Các
công ty  dng th t có chu k hot đng ngn nht, điu này lý gii nhu cu thp
hn v qun tr vn luân chuyn.
Trong khi đó, Hsieh & các đng tác gi (2006) và Chen & các đng tác gi
(2009): xây dng mô hình hi quy đng cong đ qun tr vn luân chuyn thun
(đc bit là tin mt và tài sn lu đng) trong các công ty xây dng. Mc đích ca
các tác gi là xây dng mt mô hình cho các nhà qun tr doanh nghip. Rielly &
Rielly (2002) tranh lun rng vn luân chuyn cng nên đc đo lng trên phng
5



din hot đng, hn là ch chú trng vào các ch s tài chính. Các tác gi còn gii

thiu nhng công c đo lng giúp ngi đc hiu đc các đánh đi gia chi phí –
li nhun trong qun tr vn luân chuyn. Kaiser & Young (2009) li nhn mnh
tm quan trng ca vic qun tr vn luân chuyn và vic gii phóng tin mt t
chính quy trình SXKD ca công ty. Các tác gi mô t các li thng gp trong vic
qun tr vn luân chuyn.
Bên cnh đó, Jose và các tác gi (1996) đc xem là nhng ngi đu tiên
nghiên cu v mi quan h gia qun tr vn luân chuyn và li nhun. H phát
hin rng chu k hot đng ngn hn s dn đn li nhun cao hn
Còn Strischek (2002) thì tho lun v tm quan trng ca qun tr vn luân
chuyn trong vic thng tho hp đng vay n vi ngân hàng. Bài nghiên cu còn
nhn mnh rng các nhà đu t cng hng thú vi kh nng qun tr vn luân
chuyn ca công ty.
V nhng nhân t tác đng đn vn luân chuyn, các nhà nghiên cu trên th
gii thng đ cp và s dng nhng nhân t sau trong bài vit ca h:
 Chu k hot đng (Operating Cycle):
Chu k hot đng là mt nhân t quan trng đ quyt đnh vn luân chuyn.
Chu k hot đng khi đu bng vic mua và s dng nguyên vt liu, và kt thúc
vi vic sn xut ra thành phm. Chu k hot đng có tính n đnh kéo dài thì vn
luân chuyn càng nhiu.
S ngày chu k hot đng ca công ty (kí hiu OC) đc tính bng công thc
sau:
OC = s ngày hàng tn kho + s ngày các khon phi thu
Mian Sajid Nazir & Talat Afza (2009) đã tìm thy mi quan h thun chiu gia
vn luân chuyn vi chu k hot đng trong nghiên cu “Nhu cu vn luân chuyn
và nhng nhân t quyt đnh  Pakistan” nhm kim tra các nhân t mang tính cht
quyt đnh đn vn luân chuyn đi vi 132 công ty sn xut thuc 14 nhóm ngành
công nghip đang niêm yt trên th trng chng khoán Karachi (KSE) trong thi
gian t 2004 – 2007. Bên cnh đó, Amarjit Gill (2011) cng đa ra kt lun tng
6

t trong nghiên cu “Các nhân t nh hng đn nhu cu vn luân chuyn 
Canada” đc thc hin vi mt mu nghiên cu gm 166 công ty niêm yt trên
TTCK Toronto (Canada) t 2008 – 2010.
 Dòng tin hot đng (Operating Cashflow):
Dòng tin hot đng là mt thut ng k toán dùng đ ch s tin mà mt doanh
nghip nhn đc và phi chi ra trong mt khong thi gian xác đnh. Vic tính toán
dòng tin có th đc s dng vào các mc đích:
- ánh giá tình trng kinh doanh ca mt doanh nghip
- ánh giá kh nng thanh khon, bi vì có lãi không có ngha là có kh nng
thanh khon tt. Mt công ty làm n có lãi nhng thiu tin mt thì hoàn toàn
có th phá sn.
- Kim tra thu nhp hay tng trng ca mt doanh nghip khi ngi ta cho
rng s liu k toán không phn ánh chính xác thc t kinh doanh.
- Xác đnh mc đ bn vng trong ngn hn ca doanh nghip. Nu dòng tin
hot đng dng thì nó s làm tng tính thanh khon cho công ty, sn sàng
đáp ng nhng nhu cu v tin mt, tng ngun vn luân chuyn. Thông tin
này ch có trong báo cáo lu chuyn tin t mà không xut hin trên báo cáo
kt qu kinh doanh và bng cân đi k toán. Nhiu nhà đu t không my tin
tng vào các con s công b trong báo cáo kt qu kinh doanh, thích s
dng bin pháp phân tích dòng tin đ thay th, vì các con s thì có th đc
nhào nn ra ch dòng tin thì không.
Trong nghiên cu “Các hot đng ca vn luân chuyn ròng: cái nhìn đu tiên”,
Matthew, D. Hill. G. Wayne Kelly, Michael J. Highfield (2010) đã s dng mu
nghiên cu gm 3.343 công ty, to thành 20.710 quan sát trong giai đon t 1997
đn 2006 nhm đt đc s hiu bit sâu sc hn v nhng nhân t nh hng đn
các hot đng ca vn luân chuyn ròng, và đã rút ra kt lun rng dòng tin hot
đng có mi quan h cùng chiu vi vn luân chuyn; trong khi Mian Sajid Nazir &
Talat Afza (2009) và Amarjit Gill (2011) li không tìm thy mi quan h gia dòng

tin hot đng và vn luân chuyn.
7



 Tng trng doanh thu (Growth):
Vn luân chuyn có xu hng tng lên cùng vi s tng trng doanh thu, bi
vì mt công ty tng trng doanh thu s cn nhiu vn luân chuyn đu t vào
nguyên vt liu, hàng tn kho đáp ng cho quá trình đy mnh sn sut, đu t chi
phí cho quá trình qung bá, tiêu th sn phm.
Matthew và các đng tác gi (2010) và Amarjit Gill (2011) đã kt lun rng vn
luân chuyn có mi quan h nghch chiu vi tng trng doanh thu. iu này cho
thy rng vic tng lên trong nhân t này s khin các công ty càng cn phi qun lý
cht ch vn luân chuyn. Tuy nhiên, trong nghiên cu ca mình, Mian Sajid Nazir
& Talat Afza (2009) không tìm thy mi quan h đáng k v mt thng kê gia t l
tng trng doanh thu vi vn luân chuyn ca doanh nghip.
 T sut sinh li trên tng tài sn (Returns on asset – ROA):
Li nhun thun là kt qu cui cùng ca quá trình kinh doanh, đây là phn li
ích đ phân phi cho các ch n, ch s hu ca doanh nghip và gi li đu t m
rng kinh doanh trong tng lai. Vì th, đ ln ca vn luân chuyn còn tùy thuc
vào li nhun thun. Khi li nhun thun tn ti di dng tin mt tng lên, nó tr
thành ngun tài tr cho vn luân chuyn. Vn luân chuyn ca doanh nghip li
tng thêm nu ban giám đc thc hin chính sách c tc gi li đu t m rng kinh
doanh trong tng lai.
Amarjit Gill (2011) và Mian Sajid Nazir & Talat Afza (2009) đã tìm thy mi
quan h cùng chiu gia vn luân chuyn và t sut sinh li trên tng tài sn. Bên
cnh đó, Banos – Caballerro và các đng tác gi (2010) cng có kt lun tng t.
Nhóm tác gi này cho rng, các công ty có t sut sinh li trên tng tài sn cao hn
thì chính sách vn luân chuyn ni lng hn, tc là chu k hot đng ngn hn.
 Giá tr Tobin’s Q ca doanh nghip:

Tobin’s Q ca doanh nghip đo lng giá tr th trng ca doanh nghip. Các
nhà đu t trên th trng chng khoán luôn la chn các doanh nghip có vn luân
chuyn cao vì các doanh nghip vi ch s vn luân chuyn cao luôn có kh nng
8



chi tr n tt. Khi giá tr th trng ca doanh nghip tng thì các nhà qun tr tng
vn luân chuyn đ tha mãn mong đi ca nhà đu t v mt doanh nghip có tính
thanh khon cao.
Giá tr Tobin’s Q ca doanh nghip đc đo bng công thc:



Các nhà nghiên cu trên th gii th hin nhng quan đim trái ngc nhau v
mi quan h gia Tobin’s Q và vn luân chuyn ca doanh nghip. Trong khi Mian
Sajid Nazir & Talat Afza (2009) cho rng gia Tobin’s Q và vn luân chuyn ca
doanh nghip có mi quan h cùng chiu, thì Amarjit Gill (2011) li cho rng chúng
không có mi quan h nào vi nhau.
 òn by tài chính (Leverage):
Mt doanh nghip có th s dng đòn by tài chính b sung vn luân chuyn, đ
mua nguyên vt liu, tài tr hàng tn kho, duy trì hot đng sn xut kinh doanh,
bng cách tip cn vi tín dng ngân hàng thông qua hn mc tín dng kèm theo
nhng điu khon u đãi. Vì vy, mt doanh nghip khi s dng đòn by tài chính
s c gng gim vn luân chuyn.
Trong nghiên cu ca Mian Sajid Nazir & Talat Afza (2009) rút ra kt lun rng
có mi quan h ngc chiu gia đòn by tài chính vi vn luân chuyn. Ngc li,
Amarjit Gill (2011) li không tìm thy mi quan h gia chúng. Bên cnh đó, Hill
và các đng tác gi (2010) cho rng các công ty có đòn by tài chính quá cao (đã b
kit qu tài chính) thì qun tr vn luân chuyn ca h ni lng hn.

 Quy mô doanh nghip (Size):
Quy mô có th đc đo lng trên phng din phm vi hot đng, đa dng hóa
lnh vc kinh doanh ca doanh nghip. Khi so sánh gia hai doanh nghip có quy
mô khác nhau thì lng vn luân chuyn cng khác nhau. Mt doanh nghip ln có
phm vi hot đng ln thì cn nhiu vn luân chuyn hn mt doanh nghip nh đ
Q =
Giá tr s sách tng n + Giá tr th trng vn ch s hu
Giá tr s sách tng tài sn ca công ty
9



đáp ng cho quá trình sn xut. Mt khác, doanh nghip nh thì quá trình kinh
doanh ch yu da vào s vn đng lng vn luân chuyn thp.
Tuy nhiên, nhng kt qu nghiên cu thc nghim li không đng nht vi lý
thuyt. Trong nghiên cu ca Mian Sajid Nazir & Talat Afza (2009) đã kt lun
rng không có mi quan h đáng k v mt thng kê gia vn luân chuyn vi quy
mô ca công ty. Tuy nhiên, Chiou & Cheng (2006) cho rng có mi quan h cùng
chiu gia hai đi lng này. Quan đim này đc ng h bi Matthew và các đng
tác gi (2010) và Banos – Caballerro và các đng tác gi (2010). Nhng tác gi này
cho rng, nhng công ty ln vi kh nng tip cn th trng vn hn và có th kéo
dài các khon tín dng thng mi, còn các công ty nh thì s dng nhiu hn các
khon tín dng thng mi t nhà cung cp. Ngc li, Amarjit Gill (2011) tìm
thy mi quan h trái chiu gia vn luân chuyn và quy mô công ty.
 T l tng trng GDP thc (GDP growth):
T l tng trng GDP thc là ch s c bn đ đánh giá s phát trin kinh t
ca mt nc. Khi nn kinh t suy thoái trong cuc khng hong tài chính, các công
ty b gii hn tài chính trì tr và kh nng to tin b gii hn. Và s cng thng ca
khng hong tài chính có th gây ra cho các công ty s st gim vn luân chuyn và
vic gia tng các khon phi thu, tht cht điu kin tín dng, thanh lý hàng tn kho

hin có, và kéo dài các điu khon tín dng đc cp bi các nhà cung cp, gim
đáng k mc đ tín dng thng mi có liên quan đn các đi tác. Ngc li, khi
nn kinh t tng trng, doanh nghip tng vn luân chuyn nhm đu t vào
nguyên vt liu, hàng tn kho đy mnh tng công sut sn xut. Vn luân chuyn
tng quan thun vi tng trng kinh t, hay t l tng trng GDP thc. Nhng,
trong nghiên cu ca Mian Sajid Nazir & Talat Afza (2009) đã kt lun rng không
có mi quan h đáng k v mt thng kê gia vn luân chuyn vi tng trng kinh
t, hay t l tng trng GDP thc.


10



 Ngành hot đng kinh doanh ca doanh nghip (Industry):
c đim ngành hot đng kinh doanh cng nh hng đn vn luân chuyn.
Ngành thng mi dch v thì cn lng vn luân chuyn nh hn so vi ngành sn
xut.
Mian Sajid Nazir & Talat Afza (2009) và Amarjit Gill (2011) đu tìm thy mi
quan h gia ngành hot đng kinh doanh ca doanh nghip vi vn luân chuyn
ca nó. Khác vi nhng tác gi trên, Howorth và Westhead (2003) kt lun rng,
ngành ngh hot đng không nh hng đn vn luân chuyn ca mt doanh
nghip.
Nh vy, các nghiên cu trc đây cho thy mt s nhân t có chiu tác đng
ngc nhau lên nhu cu vn luân chuyn ca các doanh nghip ti các quc gia
khác nhau. Do đó, tác gi s không s dng tt c kt qu ca các nghiên cu trên,
mà s cn c vào tình hình thc t ca nn kinh t Vit Nam, tác gi ng dng mô
hình ca bài nghiên cu “Các nhân t nh hng đn nhu cu vn luân chuyn
 Canada” ca tác gi Amarjit Gill (2011) đ la chn mt s nhân t phù hp.
Bao gm: chu k hot đng, dòng tin hot đng, t l tng trng doanh thu ca

doanh nghip, t sut sinh li trên tng tài sn, giá tr Tobin’s Q ca doanh nghip,
đòn by tài chính, quy mô doanh nghip, t l tng trng GDP thc, ngành hot
đng kinh doanh đa vào mô hình đnh lng nhm phân tích đánh giá cho các
doanh nghip ti Vit Nam.
Trong phn này, tác gi đã trình bày mt s công trình nghiên cu mang tính
thc nghim v các nhân t tác đng lên nhu cu vn luân chuyn, mô hình cng
nh kt qu kim đnh ti các doanh nghip trên Th Gii.  t đó xác đnh mt s
nhân t nh hng đn vn luân chuyn ca các doanh nghip ti Vit Nam theo
mt mô hình đc la chn phù hp nht.
Phn tip theo, da trên phng pháp nghiên cu, tác gi tin hành xây dng các
gi thuyt v các nhân t tác đng đn vn luân chuyn và xu hng tác đng ca
chúng.

11



3. Phng pháp nghiên cu
3.1. Phng pháp thu thp s liu
 Phng pháp chn mu
Mu nghiên cu chn các doanh nghip hin đang niêm yt trên hai th trng
chng khoán tp trung là S giao dch Chng khoán thành ph H Chí Minh
(HOSE) và S giao dch Chng khoán Hà Ni (HNX) và tha mãn các điu kin
nh sau:
- c niêm yt trc ngày 31/12/2007
- Có đy đ s liu v báo cáo tài chính trong giai đon t nm 2007 đn nm
2012
- Cha tng b sáp nhp hay b loi khi danh sách niêm yt trên hai th trng
chng khoán tp trung S Giao Dch chng khoán thành ph H Chí Minh
(HOSE) và S giao dch chng khoán Hà Ni (HNX) trong giai đon nghiên

cu.
Tác gi chn mu nghiên cu theo điu kin trên nhm có th chn đc mt
s lng doanh nghip khá ln niêm yt trc 31/12/2007 và thu thp d liu trong
thi gian quan sát khá dài t nm 2007 đn nm 2012.
Vi các điu kin chn mu nêu trên, s lng các doanh nghip đc chn vào
mu nghiên cu ch còn li 183 doanh nghip (gm có 101 doanh nghip niêm yt
trên HOSE và 82 doanh nghip niêm yt trên HNX) to ra 1.098 quan sát theo nm
cho bài nghiên cu này.
Mã chng khoán và tên ca các công ty trong mu nghiên cu đc lit kê trong
ph lc A.
12



 Phng pháp thu thp s liu
D liu s dng trong nghiên cu là s liu th cp t các báo cáo tài chính hàng
nm đc ly t các trang web ca các công ty chng khoán:
- Công ty c phn chng khoán Ngân hàng u t và phát trin Vit Nam
(www.bsc.com.vn)
- Công ty c phn chng khoán FPT (www.fpts.com.vn)
C th, d liu đc ly t bng cân đi k toán, báo cáo thu nhp và báo cáo lu
chuyn tin t, bao gm các ch tiêu tài chính sau: tài sn lu đng, n ngn hn,
tng tài sn, phi thu khách hàng, hàng tn kho, doanh thu thun, dòng tin hot
đng, doanh thu, li nhun sau thu, tng n. D liu này đc s dng đ tính toán
bin ph thuc nhu cu vn luân chuyn (WC_TA) và các bin gii thích nh: chu
k chuyn hoá tin mt (OC), dòng tin hot đng (OCF_TA), t l tng trng
doanh thu (Growth), t sut sinh li trên tng tài sn (ROA), giá tr Tobin’s Q (Q),
đòn by tài chính (Lev), quy mô doanh nghip (Size).
Riêng s liu v t l tng trng GDP thc (GDPG) đc ly t bng d liu
ca Ngân hàng Th gii

(
Bin gi ngành hot đng kinh doanh (IndD) đc thu thp ti phn ngành ngh
kinh doanh chính trong báo cáo thng niên ca tng doanh nghip. Nu doanh
nghip kinh doanh ch yu là sn xut thì bin ngành hot đng kinh doanh nhn
giá tr 1, ngc li thì nhn giá tr 0.
3.2. Phng pháp nghiên cu
Phng pháp nghiên cu ca đ tài này bao gm: phng pháp tìm kim, trích
lc, thng kê, phân tích và so sánh s liu t d liu ca báo cáo tài chính cng nh
các báo cáo thng niên ca các doanh nghip. C th nh sau:
- Thu thp và thng kê s liu t báo cáo tài chính theo nm ca các doanh
nghip. T đây, tác gi tính toán và xác đnh thành phn các nhân t tác đng
vn luân chuyn ca các doanh nghip.
13



- Trên c s đã tính toán các nhân t, tác gi s dng phn mm SPSS đ tin
hành phân tích thng kê mô t s liu thu thp đc (vic phân tích thng kê
mô t bao gm phân tích giá tr trung bình, đ lch chun, giá tr thp nht,
giá tr cao nht).
- Tác gi tính toán h s tng quan gia bin ph thuc và bin đc lp, gia
các bin đc lp vi nhau đ miêu t mc đ tng quan gia chúng; và t
đó, tác gi cng nh ngi đc s có cái nhìn tng quan và xác đnh mt s
câu hi gi m v vn đ liên quan đn vn luân chuyn.
- Da trên mô hình kinh t lng, tác gi s dng phng pháp bình phng
bé nht thông thng (OLS – Ordinary Least Squares) đ c lng các
tham s hi quy ca mô hình hi quy gc, mô hình các yu t tác đng c
đnh (FEM – Fixxed Effect Model) và phng pháp bình phng bé nht
tng quát (GLS – Generalized Least Squares) đ c lng các tham s hi
quy ca mô hình các yu t tác đng ngu nhiên (REM – Random Effect

Model) bng phn mm EVIEW.
- Sau khi c lng mô hình FEM và REM, tác gi s dng kim đnh
Hausman Test đ la chn mô hình ti u.
- Da vào các tham s ca mô hình hi quy ti u đã đc chn, tác gi kim
đnh mi quan h gia các bin chu k hot đng, dòng tin hot đng, t l
tng trng doanh thu ca doanh nghip, t sut sinh li trên tng tài sn, giá
tr Tobin’s Q ca doanh nghip, đòn by tài chính, quy mô doanh nghip, tc
đ tng trng ca nn kinh t, ngành hot đng kinh doanh đn vn luân
chuyn ca các doanh nghip Vit Nam. Ngoài ra, chúng còn giúp hiu rõ
hn tác đng ca các bin đc lp lên bin ph thuc nh th nào, nh hng
bao nhiêu và nhân t nào tác đng mnh đn nhu cu vn luân chuyn.
14



3.3. Mô hình nghiên cu và các gi thuyt nghiên cu
 Mô hình nghiên cu
K tha kt qu nghiên cu thc nghim ca tác gi Amarjit Gill, tác gi đã thit
lp mô hình đ nghiên cu các nhân t tác đng đn vn luân chuyn nh sau:
WC_TA
it
= 
0
+ 
1
OC
it
+ 
2
OCF_TA

it
+ 
3
GDPG
t
+ 
4
Growth
it
+ 
5
ROA
it

+ 
6
Q
it
+ 
7
Lev
it
+ 
8
Size
it
+ 
9
IndD
it

+ 
i

Trong đó:
Bin ph thuc WC_TA
it
là nhu cu vn luân chuyn đã đc gim tr tác đng
quy mô ca doanh nghip th i ti nm t. WC_TA
it
có th đc đo lng bng công
thc:



Bin đc lp gm:
 OC
it
là chu k hot đng ca doanh nghip th i ti nm t, đc đo lng
bng công thc:
OC

= Ln(s ngày các khon phi thu + s ngày hàng tn kho).




 OCF_TA
it
là dòng tin hot đng đã đc gim tr tác đng quy mô ca
doanh nghip th i ti nm t, đc thu thp t báo cáo LCTM.

 GDPG
t
là t l tng trng GDP thc ca ncVit Nam ti nm t, đc thu
thp t bng d liu ca Ngân hàng Th gii.
 Growth
it
là t l tng trng doanh thu ca doanh nghip th i ti nm t,
đc đo lng bng công thc:

WC_TA =
Tài sn ngn hn – N ngn hn
Tng tài sn
S ngày các khon phi thu =
Các khon phi thu
Doanh thu thun / 365
S ngày hàng tn kho =
Hàng tn kho
Doanh thu thun / 365
Growth =
Doanh thu nm t – Doanh thu nm (t-1)
Doanh thu nm (t-1)
15




 ROA
it
là t sut sinh li trên tng tài sn ca doanh nghip th i ti nm t, đo
lng kh nng sinh li trên 1 đng vn đu t, đc đo lng bng công

thc:


 Q
it
là giá tr Tobin’s Q ca doanh nghip th i ti nm t, đo lng giá tr th
trng ca DN, đc đo lng bng công thc:


 Lev
it
là đòn by tài chính, đc đo lng bng công thc:


 Size
it
là quy mô doanh nghip i ti nm t, đc đo lng bng công thc:
Size = Ln(Tng tài sn)
 IndD
it
là bin gi đi din cho ngành hot đng kinh doanh, doanh nghip
nhn giá tr 1 nu là doanh nghip sn xut, và ngc li là 0.
 Gi thuyt nghiên cu
Da trên c s mc tiêu nghiên cu và mô hình nghiên cu, có chín gi thuyt
v nhân t tác đng đn vn luân chuyn ca các doanh nghip ti Vit Nam. Các
gi thuyt này s đc kim đnh nhm xem xét liu các nhân t này có tác đng
đn vn luân chuyn ca các doanh nghip ti Vit Nam hay không? Hay nói cách
khác là kim đnh mi tng quan gia các nhân t này vi vn luân chuyn ca
các doanh nghip. Các gi thuyt này đc xây dng liên quan đn gi thuyt H
0

và
H
1
. Các gi thuyt nghiên cu s đc trình bày tóm tt qua bng sau:
ROA =
Li nhun thun x 100
Tng tài sn
Q =
Tng n + Giá tr th trng vn ch s hu
Tng tài sn
Lev =
Tng n
Tng tài sn
16



Bng 3.1: Bng tóm tt các gi thuyt nghiên cu
Gi thuyt
Gi thuyt 1
H
0
: Không có mi tng quan dng có ý ngha thng kê
gia chu k hot đng và vn luân chuyn
H
1
: Có mi tng quan dng có ý ngha thng kê gia chu
k hot đng và vn luân chuyn
Gi thuyt 2
H

0
: Không có mi tng quan dng có ý ngha thng kê
gia dòng tin hot đng và vn luân chuyn
H
1
: Có mi tng quan dng có ý ngha thng kê gia dòng
tin hot đng và vn luân chuyn
Gi thuyt 3

H
0
: Không có mi tng quan dng có ý ngha thng kê
gia t l tng trng doanh thu vn luân chuyn
H
1
: Có mi tng quan dng có ý ngha thng kê gia t l
tng trng doanh thu và vn luân chuyn
Gi thuyt 4

H
0
: Không có mi tng quan dng có ý ngha thng kê
gia t sut sinh li trên tng tài sn và vn luân chuyn
H
1
: Có mi tng quan dng có ý ngha thng kê gia t
sut sinh li trên tng tài sn và vn luân chuyn
Gi thuyt 5

H

0
: Không có mi tng quan dng có ý ngha thng kê
gia giá tr Tobin’s Q và vn luân chuyn
H
1
: Có mi tng quan dng có ý ngha thng kê gia giá
tr Tobin’s Q và vn luân chuyn
Gi thuyt 6

H
0
: Không có mi tng quan âm có ý ngha thng kê gia
đòn by tài chính và vn luân chuyn
H
1
: Có mi tng quan âm có ý ngha thng kê gia đòn by
tài chính và vn luân chuyn
Gi thuyt 7

H
0
: Không có mi tng quan dng có ý ngha thng kê
gia quy mô doanh nghip và vn luân chuyn
H
1
: Có mi tng quan dng có ý ngha thng kê gia quy
mô doanh nghip và vn luân chuyn
Gi thuyt 8
H
0

: Không có mi tng quan dng có ý ngha thng kê
gia t l tng trng GDP thc và vn luân chuyn
H
1
: Có mi tng quan dng có ý ngha thng kê gia t l
tng trng GDP thc và vn luân chuyn
Gi thuyt 9
H
0
: Không có mi tng quan dng có ý ngha thng kê
gia ngành hot đng kinh doanh và vn luân chuyn
H
1
: Có mi tng quan dng có ý ngha thng kê gia
ngành hot đng kinh doanh và vn luân chuyn


17



Tóm li, phn 3 nêu mt cách khái quát phng pháp nghiên cu, mô hình
nghiên cu, phng pháp chn mu nghiên cu, cách thu thp và x lý d liu. T
mô hình nghiên cu, tác gi đa ra các gi thuyt gia bin ph thuc và bin đc
lp.
Trên c s các gi thuyt ca mô hình, trong chng tip theo tác gi tin hành
nghiên cu đnh lng các nhân t tác đng vn luân chuyn ca các doanh nghip
ti Vit Nam, nhm xác đnh mc đ tác đng ca chúng lên vn luân chuyn.
4. Ni dung và các kt qu nghiên cu
4.1. Mô t thng kê d liu

u tiên là Bng 4.1 thng kê mô t toàn b mu nghiên cu, tng nhóm ngành
doanh nghip theo giá tr trung bình, đ lch chun, trung v, giá tr nh nht, và giá
tr ln nht. Bng này cho thy mt cái nhìn tng quát v vn luân chuyn và các
nhân t tác đng đn vn luân chuyn ca DN, c th nh sau:
- Vn luân chuyn bình quân ca các doanh nghip là 21,7%, mc ln nht là
961,6% và mc thp nht là -324%. Kt qu cho thy vn luân chuyn bình
quân ca các doanh nghip trong mu nghiên cu rt thp. Kt qu này thp
so vi mt s nghiên cu trên th gii nh: vn luân chuyn bình quân ca
các doanh nghip ti Pakistan khong 66,19% (Mian Sajid Nazir & Talat
Afza, 2009), các doanh nghip ti Canada khong 45% (Amarjit Gill, 2011).
c bit, đ lch chun ln, giá tr ln nht và giá tr nh nht trái du, cho
thy vn luân chuyn ca các doanh nghip có s khác bit rt ln.
- Vn luân chuyn bình quân ca các doanh nghip thuc nhóm ngành sn
sut cao hn các doanh nghip thuc nhóm ngành phi sn xut (24,4% so vi
18,8%). Bên cnh đó, vn luân chuyn ca c 2 nhóm ngành đu có đ lch
chun ln, và giá tr ln nht và giá tr nh nht trái du, cho thy vn luân
chuyn ca các doanh nghip  hai nhóm ngành có s khác bit rt ln.
- Chu k hot đng trung bình ca các doanh nghip sn xut nh hn các
doanh nghip phi sn xut (4,9765 so vi 5,0169).
18



- Tuy nhiên, t sut sinh li trên tng tài sn (ROA) trung bình ca các công ty
hot đng trong lnh vc sn xut li thp hn nhiu ln so vi các doanh
nghip phi sn xut (8,9% so vi 21,06%). iu này cho thy doanh nghip
sn xut đu t vào tài sn nhiu hn doanh nghip phi sn xut nên t sut
sinh li trên tài sn ca doanh nghip sn xut nh hn.
- Không có s khác bit ln gia 2 nhóm ngành doanh nghip trong các ch
tiêu còn li, bao gm: dòng tin hot đng, tc đ tng trng doanh thu, giá

tr Tobin’s Q, đòn by tài chính và quy mô DN.
Tip theo là Bng 4.2 thng kê mô t toàn b mu nghiên cu, tng ngành
doanh nghip theo các nm quan sát.
- Ch có duy nht nhân t chu k hot đng tng theo thi gian. Mt khác, vn
luân chuyn, dòng tin hot đng, tc đ tng trng doanh thu, t sut sinh
li trên tng tài sn có xu hng bin đng không theo qui lut nht đnh.
- Các bin còn li gm có giá tr Tobin’s Q, đòn by tài chính và quy mô
doanh nghip thay đi không đáng k qua các nm.