Luận văn thạc sĩ Nợ nước ngoài đối với tăng trưởng kinh tế của Việt Nam

B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. H CHÍ MINH



VÕ TH THÙY TRANG



N NCăNGOĨIăI VIăTNGăTRNG
KINH T CA VIT NAM



LUNăVNăTHCăSăKINHăT





Tp. H Chí Minh, tháng 11 nm 2013





B GIÁO DCăVĨăĨOăTO

TRNGăI HC KINH T TP. H CHÍ MINH



VÕ TH THÙY TRANG


N NCăNGOĨIăI VIăTNGăTRNG
KINH T CA VIT NAM


Chuyên ngành: Tài chính ậ Ngân hàng
Mã s: 60340201

LUNăVNăTHCăSăKINHăT


Ngi hng dn khoa hc: TS Bùi Hu Phc


Tp. H Chí Minh, tháng 11 nm 2013





LIăCAMăOAN

Tôi xin cam đoan lun vn “N nc ngoài đi vi tng trng kinh t ca Vit
Nam” là công trình nghiên cu ca chính tác gi, ni dung đc đúc kt t quá

trình hc tp và các kt qu nghiên cu thc tin trong thi gian qua, s liu s
dng là trung thc và có ngun gc trích dn rõ ràng. Lun vn đc thc hin di
s hng dn ca TS Bùi Hu Phc.
Tác gi lun vn

Võ Th Thùy Trang






DANH MC T VIT TT
EDT: Tng n nc ngoài
EXP:  m nn kinh t
FDI: Vn đu t nc ngoài
GDP: Tng sn phm quc ni
GSO: Tng cc thng kê Vit Nam
HIPCs: Các nc nghèo có gánh nng n
IMF: Qu tin t th gii
INV: u t ni đa
MOF: B tài chính
NSNN: Ngân sách Nhà nc
TB: Cán cân thng mi
TDS: Tng dch v n
WB: Ngân hàng th gii ậ World Bank

DANH MC BNG BIU
Bng 2.1: Tiêu chí đánh giá an toàn v n ca IMF 11
Bng 2.2: Tiêu chí đánh giá v n nc ngoài ca WB 12
Bng 2.3: Mt s nghiên cu thc nghim gn đây v mi quan h gia n nc ngoài và
tng trng kinh t 17
Bng 3.1: T l tit kim và đu t giai đon 2003 ậ 2012 25
Bng 3.2: T l tng trng vn đu t các thành phn kinh t (theo giá thc t) giai đon
2003 ậ 2012 27
Bng 3.3: C cu đu t phân theo ngành giai đon 2008 ậ 2012 29
Bng 3.4: Tng trng GDP và ICOR mt s quc gia Châu Á giai đan t 2000 ậ 2012 30
Bng 3.5: Thâm ht thng mi ca Vit Nam, giai đon 2000 ậ 2012 33
Bng 3.6: Thâm ht NSNN giai đon 2000 ậ 2013F 35
Bng 3.7: Thâm ht NSNN và cán cân thng mi Vit Nam giai đon 2000 ậ 2012 38
Bng 3.8: Các tiêu chí đánh giá đ an toàn n nc ngoài ca IMF và WB cho HIPCs 41
Bng 3.9: Các ch tiêu giám sát n nc ngoài ca Vit Nam 42
Bng 3.10: Mc ngng ph thuc vào chính sách và th ch theo tiêu chun ca HIPCs 44









DANH MC HÌNH V,ă TH
Hình 2.1: ng cong Laffer n 8
Hình 3.1: N nc ngoài, dch v n, GDP và tng tng GDP trong giai đan 1986 ậ
2012 21

Hình 3.2: Vn đu t theo thành phn kinh t (giá thc t, t đng) giai đon 2003 ậ 201226
Hình 3.3: So sánh t l đu t/GDP (%) ca Vit Nam vi các nc trong khu vc châu Á,
giai đon 2000 ậ 2011 27
Hình 3.4: T l tit kim/GDP, giai đon 2003 ậ 2012 31
Hình 3.5: Quan h t l thâm ht NSNN và cán cân thng mi giai đon 2000 ậ 2012 39
Hình 4.1: ng cong Laffer n ca Vit Nam giai đon 1986 ậ 2012 46








MC LC

Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc t vit tt
Danh mc bng biu
Danh mc hình v, đ th
TÓM TT 1
1. GII THIU 2
1.1 Lý do chn đ tài 2
1.2 Mc tiêu nghiên cu 3
1.3 Câu hi nghiên cu 4
1.4 Phng pháp nghiên cu 4
1.5 B cc ca lun vn 4
2. TNG QUAN LÝ THUYT VÀ CÁC NGHIÊN CU THC NGHIM

V N NCăNGOĨIăVĨăTNGăTRNG KINH T 5
2.1 Khái nim v n nc ngoài và tng trng kinh t 5
2.1.1 N nc ngoài 5
2.1.2 Tng trng kinh t 5
2.1.3 Tác đng ca n nc ngoài đn tng trng kinh t 6
2.1.4 Tiêu chí đánh giá mc đ an toàn n nc ngoài đi các quc gia có
thu nhp thp 10
2.2 Các nghiên cu thc nghim v tác đng ca n nc ngoài đn tng
trng kinh t 13
2.2.1 Các nghiên cu ca tác gi nc ngoài 13
2.2.2 Các nghiên cu ca tác gi trong nc 18




3. THC TRNG N NC NGOÀI CA VITăNAMăGIAIăON 1986 -
2012 21
3.1 Tng quan v n nc ngoài ca Vit Nam giai đon 1986 - 2012 21
3.2 Nhng nguyên nhân làm gia tng n nc ngoài ca Vit Nam 24
3.2.1 N nc ngoài gia tng do thâm ht thng mi 25
3.2.2 N nc ngoài gia tng do thâm ht ngân sách 34
3.3 ánh giá thc trng n nc ngoài ca Vit Nam 37
3.3.1 ánh giá đ an toàn n nc ngoài ca Vit Nam theo mc ngng
ca HIPCs 37
3.3.2 ánh giá tính n đnh ca n theo các tiêu chí giám sát an toàn n
nc ngoài ca Vit Nam 38
3.3.3 ánh giá tính n đnh ca n theo sc mnh th ch và cht lng
chính sách qun lý n nc ngoài 40
4. NHăLNG MI QUAN H GIA N NC NGOÀI VIăTNGă
TRNG KINH T VITăNAMăGIAIăON 1986 - 2012 42

Hình 4.1: ng cong Laffer n ca Vit Nam giai đon 1986 - 2012 43
4.1 Mô hình nghiên cu 44
4.2 D liu và phng pháp nghiên cu 45
4.3 Kt qu kim đnh 46
4.3.1 Kim đnh s phù hp ca mô hình hi quy 46
4.3.2 Phân tích cân bng dài hn 50
4.3.3 Phân tích cân bng ngn hn - Mô hình VECM 55
4.3.4 Kt lun mô hình hi quy 59
5. MT S  XUT NÂNG CAO HIU QU QUN LÝ N NC
NGOÀI 60
KT LUN 63
HN CH CA  TÀI VÀ HNG NGHIÊN CU TIP THEO 65

1

TÓM TT
Bài nghiên cu này vi mc đích đo lng mi quan h gia n nc ngoài đi vi
s tng trng kinh t ca Vit Nam trong thi gian t khi Vit Nam bt đu m ca
nn kinh t nm 1986 đn nm 2012.
Bng k thut kim đnh đng liên kt Jonhansen, nghiên cu đư tìm ra đc mi
quan h cân bng trong dài hn gia các bin nghiên cu. Mô hình hiu chnh sai s
VECM đc s dng đ c lng mi quan h trong ngn hn gia các bin.
Kt qu đư khng đnh rng có tn ti mi quan h gia n nc ngoài đi vi s
tng trng kinh t ca Vit Nam. N nc ngoài hin vn có tác đng tích cc đi
vi s tng trng kinh t và dch v n thì li có tác đng tiêu cc vi s tng
trng kinh t.
T khóa: N nc ngoài, Dch v n, Tng trng kinh t
2

1. GII THIU

1.1 Lý do chnăđ tài
Nn kinh t nc ta đang trong giai đon m ca hi nhp đ phát trin kinh t. 
nn kinh t tng trng thì bên cnh các ngun lc trong nc, chúng ta cn huy
đng thêm các ngun lc bên ngoài, trong đó có vn đ vay n nc ngoài. Vay n
nc ngoài nhm b sung các ngun lc cn thit đ thúc đy tng trng và phát
trin kinh t. Nhng nó cng có cái giá phi tr khi n nc ngoài tng nhanh, vic
s dng n vay kém hiu qu, tht thoát lãng phí, dch v tr n tng nhanh trong
khi nn kinh t tng trng chm, xut khu gp khó khn s dn đn khng hong
n.
Trong điu kin hi nhp kinh t quc t ngày càng sâu rng, khng hong tin t
luôn đe da các nn kinh t, vic vay n nc ngoài luôn gn vi các ri ro tài chính
qua các yu t t giá, chi phí s dng n, lm phát,… đây là vn đ mà nhiu nhà
kinh t đư cnh báo. Khi nn kinh t ri vào tình trng lm phát cao, giá tr đng ni
t ngày càng suy gim so vi ngoi t vay n, thì quy mô n và gánh nng tr n
ngày càng ln. Thc t các nc cho thy, vic vay n và s dng n kém hiu qu
đư dn nhiu nc đn tình trng ắv n”, chìm đm trong khng hong n. Nh
vy, có th xem n nc ngoài nh là mt ắcon dao hai li”, va giúp các nc
đang ắthiu vn” tng cng và đy mnh phát trin kinh t, ngc li s gây ra
nhng tác đng tiêu cc đn quá trình phát trin kinh t ca nc vay n.
Tìm hiu vn đ này, trong nc cng đư có nhiu các phân tích v mi quan h
gia n nc ngoài và phát trin kinh t nhng phn ln các phân tích thuc v đnh
tính, tng hp và đa ra nhn xét tình hình n nc ngoài ca nc ta hin nay. Mt
s ít nghiên cu s dng mô hình đnh lng nhng không có bin trc tip gii
thích mi quan h gia n nc ngoài và tng trng kinh t. Vì vy, đ tìm hiu k
3

hn v vn đ này, tác gi quyt đnh chn đ tài “N nc ngoài đi vi tng
trng kinh t ca Vit Nam” làm đ tài nghiên cu ca mình.
Do tác đng ca cuc khng hong tài chính toàn cu nm 2008, làm cho n công
và n nc ngoài tr thành vn đ sng còn ca nhiu nc trên th gii, nht là các

nc Châu Âu đang chìm đm trong n và đang là vn đ đc quan tâm đt bit 
Vit Nam hin nay. Bi vì, n nc ngoài là mt bin kinh t v mô tác đng mnh
đn tng trng kinh t ca Vit Nam. Nhng nm gn đây, n nc ngoài ca Vit
Nam tng lên rt nhiu so vi tc đ tng trng kinh t, điu này đư gây nhiu quan
ngi cho nhng nhà kinh t, nhà hoch đnh chính sách và Chính ph Vit Nam. Do
đó, vic nghiên cu sâu hn s tác đng này trong thc trng ca nn kinh t Vit
Nam là ht sc cn thit, đ rút kinh nghim và đ xut nhng bin pháp, nhng
chính sách qun lý vay n nc ngoài mt cách có hiu qu nht, đm bo s tng
trng kinh t bn vng trong tng lai.
Ngoài vic tp trung phân tích nguyên nhân gia tng n nc ngoài  hai góc đ
thâm ht thng mi và thâm ht ngân sách, nghiên cu còn đo lng mt s yu t
v mô nh hng đn tng trng kinh t Vit Nam bng k thut phân tích đng
liên kt và mô hình hiu chnh sai s (VECM ậVector Error correction model). ây
là k thut đc rt nhiu nhà nghiên cu nc ngoài ng dng khi nghiên cu v
tng trng kinh t, vì nó phù hp vi đc đim d liu chui thi gian.
1.2 Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu ca đ tài là phân tích, nghiên cu đ tìm hiu thc trng vay n nc
ngoài ca Vit Nam hin nay. nh lng mi quan h gia n nc ngoài đi vi
tng trng kinh t Vit Nam. T đó, rút ra các nhn xét và đ xut mt s bin
pháp nâng cao hiu qu qun lý n nc ngoài ca Vit Nam.
4

1.3 Câu hi nghiên cu
 đt đc mc tiêu nghiên cu nêu trên thì lun vn đi tìm câu tr li cho các câu
hi sau:
- Mc vay n nc ngoài ca Vit Nam hin nay cao hay thp?
- Có tn ti mi quan h gia n nc ngoài vi tng trng kinh t  Vit
Nam hay không?
1.4 Phngăphápănghiênăcu
 hoàn thành đ tài, tác gi s dng các phng pháp:

- nh tính: Thu thp thông tin, tng hp và phân tích s liu t các bài vit, bài
nghiên cu trong và ngoài nc.
- nh lng: Tác gi s dng k thut phân tích đng liên kt đ phân tích cân
bng dài hn và mô hình VECM đ phân tích cân bng ngn hn ca mt s
yu t v mô nh hng đn tng trng kinh t giai đoan 1986 - 2012.
1.5 B cc ca lunăvn
Ngoài phn gii thiu này thì phn còn li ca lun vn đc chia thành 4 phn:
- Phn 2: Tng quan lý thuyt và các nghiên cu thc nghim v n nc ngoài
và tng trng kinh t
- Phn 3: Thc trng n nc ngoài ca Vit Nam giai đon 1986 - 2012
- Phn 4: nh lng mi quan h gia n nc ngoài và tng trng kinh t ca
Vit Nam
- Phn 5: Mt s đ xut nâng cao hiu qu qun lý n nc ngoài ca Vit Nam
5

2. TNG QUAN LÝ THUYT VÀ CÁC NGHIÊN CU THC NGHIM V
N NCăNGOĨIăVĨăTNGăTRNG KINH T
2.1 Khái nim v n ncăngoàiăvàătngătrng kinh t
2.1.1 N nc ngoài
Theo t đin thut ng v ngân hàng và tài chính ca Nhà xut bn Peter Collin tái
bn nm 1997, thì n nc ngoài là khon vay n ca mt quc gia t mt quc gia
khác, nói cách khác, ch n thng trú  nc ngoài và con n thng trú trong
nc. Nh vy, n nc ngoài bao gm các khon n trên th trng n ni đa
nhng ch n là nhng ngi không c trú  ni đa.
V c cu, n nc ngoài bao gm n nc ngoài ca khu vc công và n nc
ngoài ca khu vc t nhân. N nc ngoài ca khu vc công bao gm: n nc
ngoài ca Chính ph, n nc ngoài ca chính quyn cp tnh, thành ph trc thuc
Trung ng (nu có), n nc ngoài ca các doanh nghip nhà nc, các t chc tài
chính, tín dng nhà nc và các t chc kinh t nhà nc trc tip vay nc ngoài
và n nc ngoài ca khu vc t nhân có bo lãnh ca Chính ph.

2.1.2 Tngătrng kinh t
Tng trng kinh t là s gia tng v giá tr trong phm vi mt nn kinh t. Tng
trng kinh t đc phn ánh  nhiu ch tiêu nhng ch tiêu thng đc s dng
là Tng sn phm quc ni (GDP), tng sn phm quc dân (GNP), tng thu nhp
quc dân (GNI), tng trng vn, lao đng, s gia tng dung lng th trng S
tng tác gia các b phn cu thành GDP nh tiêu dùng ni đa, đu t, chi tiêu
chính ph và cán cân thng mi s làm thay đi tc đ tng trng kinh t.
Quá trình tng trng th hin các ngun lc tng trng nh tài nguyên thiên
nhiên, vn, lao đng, công ngh, qun lý, quan h, th trng đc khai thác và s
6

dng có hiu qu cao nht. Tng trng kinh t bao hàm c tng trng theo chiu
rng và chiu sâu, s lng và cht lng, ngn hn và dài hn Nhiu công trình
nghiên cu trong ngoài nc đư lng hóa tác đng ca các ngun lc tng trng
đn cht lng và đng thái tng trng thông qua các mô hình nh mô hình tái sn
xut gin đn ca C.Mác, tái sn xut m rng ca V.I.Lênin, mô hình các giai đon
tng trng kinh t ca W.Rostow hoc Solow hoc hàm sn xut Cob Douglas.
Quá trình tng trng kinh t có th có nhiu mô hình khác nhau nh tng trng
kinh t hng ni, tng trng kinh t hng ngoi hoc s kt hp ca c hai mô
hình này tùy điu kin và s la chn chin lc ca các quc gia. Nh vy, tng
trng kinh t là quá trình tích ly giá tr gia tng ca mt nn kinh t t các ngun
lc trong và ngoài nc và nó phi đc thúc đy bng nhng đng lc đ mnh
ca chính sách, lòng t hào dân tc hoc nhng yu t khác trong điu kin toàn cu
hoá và hi nhp kinh t quc t.
2.1.3 Tácăđng ca n ncăngoàiăđnătngătrng kinh t
Theo Tokunbo và cng s (2007), các nghiên cu ban đu ca các nhà kinh t trong
nhng thp niên 50 và 60 đư tìm thy mt lý thuyt chung v n nc ngoài và tng
trng kinh t. Tt c h đu chia s quan đim chung rng vic chuyn giao các
ngun lc nc ngoài (thông qua các khon vay, vin tr và tài tr) ti các nc
kém phát trin là cn thit, nó b sung ngun vn thiu ht trong nc. Vi ngun

vn đc b sung s giúp các nc chuyn đi nn kinh t ca h đ to ra mc
tng trng cao hn. Qua quá trình này có th thy mi liên h gia n nc ngoài
và tng trng kinh t là vi mt quc gia đang phát trin mc vay n hp lý có kh
nng tng cng tng trng kinh t. Các quc gia  giai đon phát trin đu vi
dung lng vn nh hn s có nhng c hi đu t vi t sut hoàn vn cao hn so
vi các nn kinh t phát trin. Do vy ch cn các quc gia này s dng vn vay đ
7

đu t sn xut, tng trng s tng và cho phép h thanh toán các khon n vay kp
thi. iu này cng hàm Ủ rng trong ngn hn mi quan h t l thun gia n
nc ngoài và tng trng có th giúp các nc này vt qua chu k n hp lý.
Theo Soludo (2001), chu k n có 3 giai đon: trong giai đon đu tiên n phát trin
đ b sung vào ngun lc thiu ht trong nc, trong giai đon th hai, quá trình s
dng n to ra thng d nhng có th không đ bù đp các khon thanh toán lãi
sut, trong khi giai đon th ba, quá trình s dng n phi to ra thng d đ đ
trang tri lãi và n gc.
Câu hi đt ra là ti sao mc n tích ly cao quá mc hp lý li có th dn ti tng
trng kinh t thp hn. S lý gii tt nht có th xut phát t lý thuyt ắdebt
overhang”
.

Theo Krugman (1988) đnh ngha ắdebt overhang” là tình trng trong đó s tin d
kin chi tr n nc ngoài s gim dn khi dung lng n tng lên. LỦ thuyt ắdebt
overhang” cho rng nu nh n trong tng lai vt quá kh nng tr n ca mt
nc thì các chi phí d tính chi tr cho các khon n s kìm hưm đu t trong nc
và đu t nc ngoài, t đó nh hng xu đn tng trng. Các nhà đu t tim
nng s lo s rng khi quc gia đó sn xut càng nhiu, h s b các nc đánh thu
nng hn đ chi tr cho các khon n nc ngoài, do đó các nhà đu t s khó có
th b các chi phí đu t hin ti đ thu v sn lng cao hn trong tng lai. LỦ
thuyt ắdebt overhang” còn đi đn mt kt qu rng hn, đó là mc n nc ngoài

quá cao s làm gim các u đưi ca chính ph cho các hot đng ci t c cu và tài
khóa do vic cng c tình hình tài khóa quc gia có th làm tng áp lc tr n cho
nc ngoài. Nhng bt li này đi vi công cuc ci t đang là mi quan ngi ln 
các nc có thu nhp thp, ni mà vic ci cách c cu là cn thit đ duy trì tc đ
tng trng kinh t.
8

Tình trng ắDebt overhang” cng đng thi kìm hưm đu t và tng trng do gây
ra s lo ngi v các quyt đnh ca Chính ph. Khi quy mô n công tng lên, khó có
th chc chc rng chính ph s vin ti nhng chính sách gì đ gii quyt các
khon n phi tr. Trên thc t, ngi ta cho rng Chính ph có th dùng các công
c tác đng đn đu t đ chi tr cho các khon n (theo Agenor và Montiel 1996).
Lp lun này có th đc xem xét trong đng cong Laffer v n (Hình 2.1), cho
thy rng tng n càng ln s đi kèm vi kh nng tr n càng gim. Trên phn dc
lên ca đng cong, giá tr hin ti ca n càng tng s đi cùng vi kh nng tr n
cng tng lên.Trên phn dc xung ca đng cong, giá tr hin ti ca n càng tng
li đi kèm vi kh nng tr n càng gim.

Debt Overhang

Kh nng
tr n






Dung lng n
Hình 2.1: ng cong Laffer n
Ngun: Catherine Pattillo, Hélène Poirson and Luca Ricci (2002): “External Debt
and Growth”, Magazine Finance and Development of the IMF

9

nh đng cong Laffer n (hình 2.1) là đim mà ti đó s tng lên trong tng n
bt đu to ra gánh nng cho đu t, ci t kinh t và các hot đng khác, đim này
có th liên quan đn đim mà ti đó n bt đu nh hng ngc chiu đn tng
trng. Do vy,  mc n hp lí, vay n tng lên s có tác đng tích cc đn tng
trng. Ngc li, tng n tích ly ln s có th cn tr tng trng.
Dung lng n ln có th nh hng ngc chiu đn tng trng do tác đng xu
đn tích ly vn sn xut và tng trng nng sut các nhân t tng hp. Bên cnh

đó, môi trng chính sách ca Chính ph cng nh hng đn mi quan h gia n
và tng trng.
N công đư tng lên đáng k  hu ht các nc đư và đang phát trin hin nay, đây
là hu qu ca cuc khng hong kinh t toàn cu nm 2008. Và s gia tng n công
đư dy lên lo ngi liu nó đang bt đu đt đn mc đ mà ti đó nó có th làm chm
tng trng kinh t. Có mt "đnh đim" tn ti? Làm th nào tác đng tng trng
mnh m đc nu n đư vt qua ngng? iu gì s xy ra nu n vn  mc cao
trong mt thi gian dài?
Theo nghiên cu ca Reinhart và Rogoff (2010), s dng biu đ tng hp t 44
quc gia phát trin và đang phát trin, h tìm thy mt ngng n ca chính ph
trên GDP 90%, nu vt quá mc này tc đ tng trng thc t gim. Ngng này
đc xem là ắđim ti hn” hay ắngng n”.
Theo nghiên cu ca Mehmet Caner, Thomas Grennes và Koehler Fritzi-Geib, các
chuyên gia kinh t ca World bank (2010) bng lý thuyt và thc nghim trên mu
là 101 quc gia (75 quc gia đang phát trin và 26 quc gia phát trin), trong đó có
Vit Nam, v mi quan h trong dài hn gia n công và tng trng kinh t, giai
đon 1980 - 2008, phân tích này cung cp mt nn tng cho s phát trin các nghiên
cu chng minh s tn ti ngng n và c tính ngng n (n công trên GDP)
10

cho tng quc gia, t đó có nhng chính sách phù hp đi phó vi nguy c khng
hong n đang đe da các nc có n nc ngoài cao hin nay. Và kt qu nghiên
cu cho thy có s tn ti ngng n (Debt threshold), mc ngng ca t l n
công trung bình dài hn so vi GDP là 77% cho các nhóm mu chung (gm các
quc gia đư phát trin và đang phát trin) và 64% cho các các nc đang phát trin.
Nu n công vt qua mc 77%, mi đim phn trm tng thêm trong t l n công
trên GDP ca nn kinh t làm mt 0,0174 đim phn trm tng trng thc trung
bình hàng nm. Hiu ng này là rt quan trng. Di ngng này, mi đim phn
trm tng thêm trong t l n công trên GDP ca nn kinh t làm tng 0,065 đim
phn trm tng trng thc trung bình hàng nm. Nh vy, có s tn ti ngng n,

đây là giá tr ti hn.
2.1.4 Tiêuăchíăđánhăgiáămcăđ an toàn n ncăngoàiăđi các quc gia có thu
nhp thp
Các ch s đánh giá mc đ an toàn v n nc ngoài đc xây dng thành h thng
nhm xác đnh mc đ nghiêm trng ca n nc ngoài đi vi an ninh tài chính
quc gia. Cng cn phi xác đnh li là các ch tiêu đánh giá chung v n nc
ngoài, trong đó n nc ngoài ca Chính ph là ch yu, còn n ca khu vc t
nhân hu nh không đáng k.

a. Tiêuăchíăđánhăgiáămcăđ an toàn n nc ngoài ca IMF

Theo quan đim ca IMF thì tiêu chí đánh giá an toàn n nc ngoài đi vi các
quc gia có thu nhp thp da vào hin giá thun ca n và dch v n (ngha v tr
n), mt chính sách n yu đng ngha an toàn v n và mt chính sách n mnh
đng ngha vi kém an toàn v n.
11

Bng 2.1: Tiêu chí đánh giá mc đ an toàn v n ca IMF
GánhănngănătheoătiêuăchíăDSF

NPVăcaăn soăvi
(%)
Dchăvăn soăvi
(%)

Xută
khu
GDP
Thu ngân
sách

Xută
khu
Thu ngân
sách
Chính sách n yu
100
30
200
15
25
Chính sách n
trung bình
150
40
250
20
30
Chính sách n
mnh
200
50
300
25
35
- T l NPV ca n/xut khu (NPV/X): đo lng hin giá thun ca n nc
ngoài liên quan đn kh nng tr n ca quc gia t ngun thu xut khu.
Mt nc có chính sách n yu hay  trong ngng an toàn v n nc ngoài
thì s có t l NPV n/xut khu ≤ 100%, chính sách n trung bình vi t l là
150% và chính sách n mnh hay kém an toàn v n thì t l này là 200%.
- T l NPV ca n/thu ngân sách nhà nc (NPV/DBR): đo lng hin giá

thun ca n nc ngoài liên quan đn kh nng tr n ca quc gia ly t
ngun thu ngân sách nhà nc.
Tuy nhiên, ch tiêu th hai ch đc s dng nu nh đáp ng hai điu kin: (i)
t l xut khu/GDP (X/GDP) phi ln hoc bng 30% và (ii) t l thu ngân
sách nhà nc/GDP ( DBR/GDP) phi ln hn 15%. Mt quc gia đc xem
là an toàn nu nh NPVca n/X nh hn 100%; NPVca n/DBR nh hn
200%.
- T l NPV ca n/GDP (NPV/GDP): đo lng hin giá thun ca n nc
ngoài trên tng thu nhp quc ni.
12

- Dch v n/xut khu (TDS/X) và dch v n/ngun thu ngân sách
(TDS/DBR): là nhng ch tiêu đo lng tính lng đc IMF đa vào đ đánh
giá mc đ bn vng n công. TDS/X đo lng kh nng thanh toán dch v
n t ngun thu xut khu. Còn TDS/DBR đo lng kh nng thanh toán dch
v n t thu ngân sách nhà nc. Mt quc gia đm bo tính lng, TDS/X phi
thp hn 15% và TDS/DBR thp hn 25%.
b. Tiêu chí ca Ngân hàng th giiă(WB)ăđánhăgiáămcăđ n ca các quc
gia vay n
Bng 2.2: Tiêu chí đánh giá mc đ n nc ngoài ca WB
Chăs
Mcăđ
bìnhăthng
Mcăđă
khó
Mcăđ
trmătrng
T l % tng n nc ngoài so
vi GDP
≤30%

30-50%
≥50%
T l % tng n nc ngoài so
vi kim ngch xut khu hàng
hóa và dch v
≤165%
165-200%
≥200%
T l % ngha v tr n so vi
kim ngch xut khu hàng hóa và
dch v
≤18%
18-30%
≥30%
T l % ngha v tr n so vi
GDP
≤2%
2-4%
≥4%
T l % ngha v tr lưi so vi
kim ngch xut khu hàng hóa và
dch v
≤12%
12-20%
≥20%
Da vào các ch s trên, các t chc tài chính quc t có th đánh giá mc đ n nn
và kh nng tài tr cho các nc thành viên. Các ch s này cng là cn c đ các
quc gia vay n tham kho, xác đnh tình trng n đ hoch đnh chin lc vay n
cho quc gia.

13

Quy mô n và tr n, tr lãi so vi ngun thu trc tip và gián tip đ tr n thng
đc dùng đ đánh giá mc đ n. Mc đ n cng ngm cho bit kh nng tr n
ca các quc gia trong trung và dài hn. Các ch tiêu thng dùng:
- Kh nng hoàn tr n vay nc ngoài: đo bng t s Tng n/Tng kim ngch xut
khu hàng hóa dch v (EDT/XGS). Ch tiêu này biu din t l n nc ngoài bao
gm n t nhân, n đc chính ph bo lãnh trên thu nhp xut khu hàng hóa và
dch v. ụ tng s dng ch tiêu này là nhm phn ánh ngun thu xut khu hàng
hóa và dch v là phng tin mà mt quc gia có th s dng đ tr n nc ngoài.
- T l n nc ngoài so vi tng sn phm quc ni (EDT/GDP): ây là ch tiêu
đánh giá kh nng tr n thông qua tng sn phm quc ni đc to ra. Hay nói
cách khác, nó phn ánh kh nng hp th vn vay nc ngoài. Thông thng các
nc đang phát trin thng đánh giá cao giá tr đng ni t hoc s dng ch đ đa
t giá dn ti làm gim tình trng trm trng ca n. Do vy, tình trng n có th
không đc đánh giá đúng mc.
2.2 Các nghiên cu thc nghim v tácă đng ca n ncă ngoàiă đnă tngă
trng kinh t
2.2.1 Các nghiên cu ca tác gi nc ngoài
n nay, trên th gii đư có rt nhiu nghiên cu thc nghim v tng trng kinh
t. Các tác gi tp trung vào vic đo lng nh hng ca các bin kinh t v mô tác
đng nh th nào đn tng trng kinh t và ph bin là đo lng nh hng ca n
nc ngoài, ngha v tr n, đu t ni đa, đu t nc ngoài, đn tng trng
kinh t.
Cunningham (1993) vi nghiên cu 16 nc là con n ln trong giai đon t nm
1980 đn 1987 đư tìm ra kt qu có mi quan h ngc chiu gia tng trng kinh
14

t và gánh nng vay n. Và Fosu (1999) trong bài nghiên cu cho 35 nc châu Phi
đư chng minh s tn ti ca lý thuyt ắdebt overhang”. Tuy nhiên, Cohen (1993)

trong nghiên cu 81 nc đang phát trin đư đa ra kt lun rng n nc ngoài
không nh hng đn tc đ tng trng GDP trong giai đon nghiên cu t nm
1971 đn 1988.
Mt vài nghiên cu gn đây li tìm ra các kt qu cho thy tn ti mi quan h phi
tuyn dng đng cong Laffer nh mi quan h ắthreshold level” gia dung lng
n nc ngoài và tng trng. S dng b s liu ca 93 nc đang phát trin trong
giai đon 1969 ậ 1998, Pattillo (2002) đư chng minh rng nh hng ca n nc
ngoài tác đng ngc chiu đn tng trng GDP bình quân đu ngi ti t l giá
tr hin ti ca n trên xut khu là 160-170% và trên GDP là 35-40%.
Tokunbo và cng s (2007) nghiên cu mi quan h thâm ht ngân sách, n nc
ngoài và tng trng kinh t ca Nigeria trong giai đon phát trin kinh t t nm
1970 ậ 2003. Nghiên cu đư khng đnh tn ti đng cong Laffer n ti Nigeria.
Ngng n đc tìm thy  mc 60%. Di mc này quan h gia GDP và t l n
nc ngoài trên GDP là cùng chiu, nu vt quá 60% s tác đng tiêu cc đn
GDP.
Bài nghiên cu này tác gi s dng mô hình đnh lng tng t nh nghiên cu
ca Frimpong, J. M. and Oteng-Abayi, E. F., đng trong Tp chí Khoa hc và Công
ngh, Vol 26 No.3, 12/2006 ắThe Impact Of External Debt On Economic Growth In
Ghana: A Cointegration Analysis”. Trng tâm nghiên cu ca Frimpong, J. M. and
Oteng-Abayi, E. F là đánh giá tác đng ca n nc ngoài đn tng trng kinh t
ca Ghana bng cách phân tích s liu chui thi gian. Tác gi đư s dng b d
liu thi gian t nm 1970 - 1999 đ tin hành các bc thc nghim.
Tình hình kinh t ca Vit Nam có nhiu đim tng đng vi Ghana đu là các
15

nc đang phát trin, đc bit là có mc n nc ngoài cao trong nhng nm ca
thp niên 80 nhng hin ti nh nhng chính sách vay và s dng n hp lý thì thc
trng n nc ngoài đư có nhiu chuyn bin tích cc.
Nhng nm ca thp niên 80, Ghana phi đi mt vi mt vn đ n rt nghiêm
trng, các khon thanh toán n nc ngoài là 577 triu USD (114% GDP) vào cui

nm 1982. Cuc khng hong n này là do s tng vt giá du trên th trng quc
t, và vic tng lưi sut cho vay  phng Tây, trong bi cnh các chính sách kinh t
và qun lý kinh t trong nc yu kém. Vào cui nm 2000, n ca Chính ph
Ghana và n bo lưnh đư lên đn 6 t USD, chim khong 571% ca doanh thu tài
chính, 157% xut khu hàng hóa và dch v, và 78% ca GDP.
Tình trng n nc ngoài ca Ghana cng ging nh các nc HIPCs vi các t s
v n nc ngoài trên GDP rt cao, ch ra rng Ghana đng nguy c ca vic tích
ly n, có th là không bn vng trong dài hn. Xu hng này nu không đc kim
tra có th có dn vào mt cuc khng hong n, có th làm cho đt nc mt tình
trng ri ro tài chính nghiêm trng.
 đo lng các nhân t tác đng đn tng trng kinh t trong mô hình thc
nghim, tác gi đư s dng phng pháp Augmented Dickey-Fuller (ADF), Phillips-
Perron (PP) và KPSS đ kim nghim đn v và tip tc s dng phng pháp phân
tích đng tích hp (Co-integration) ca Johansen-Juselius đ đo lng các mi quan
h trong dài hn gia các bin (quan h đng liên kt). Cui cùng, tác gi s dng
mô hình điu chnh sai s VECM (Vector Error Correction Model) đ thc hin
kho sát mi quan h đng trong ngn hn gia các bin v mô. T đó, rút ra kt
lun và nhn xét đ xut. Mô hình c th nh sau:
Y
t
= 
0
+ 
1
lnEDT
t
+ 
2
lnTDS
t

+ 
3
lnINV
t
+ 
4
lnFDI
t
+ 
5
EXP
t
+ 
t

16

Trong đó: Bin Y là bin ph thuc đi din cho mc tng trng kinh t, bin EDT
là t s gia tng s n nc ngoài trên GDP, bin TDS là t l tng dch v n trên
xut khu, bin INV là t l đu t trong nc trên GDP, bin FDI là t l đu t
trc tip nc ngoài trên GDP, và bin EXP là ch tiêu đi din cho bin đo lng
đ m ca nn kinh t, đc tính bng cách ly tng giá tr xut khu hàng hóa dch
v chia cho tng giá tr nhp khu; 
1
,…, 
5
ln lt là h s c lng ca các bin
kinh t trên.
Các yu t quyt đnh phân tích ca tác gi là mt mô hình tng trng Elbadawi. Et
al (1996) trong đó tng trng ph thuc vào đu t quc ni, đu t trc tip nc

ngoài, dch v n, ngun vn n nc ngoài và nng lc xut khu.
Kt qu thc nghim có s tn ti ca mt phng trình tng trng dài hn ti
Ghana. Trong dài hn, dòng n nc ngoài (EDT), dch v n (TDS) và đu t trc
tip nc ngoài (FDI) nh hng đn tng trng GDP. S gia tng dòng vn n
nc ngoài có tác dng tích cc đi vi tng trng GDP. Tuy nhiên, s gia tng
dch v n nc ngoài làm gim tng trng kinh t, hay tn ti ắhiu ng ln át” .
Bên cnh đó, vn đu t trc tip nc ngoài (FDI) có nh hng tích cc và đáng
k đn tng trng GDP. u t ni đa (INV) đư bt ng tác đng tiêu cc và đáng
k vào s tng trng.
Ngoài ra, còn mt s nghiên cu phân tích đánh giá mi quan h tác đng gia n
nc ngoài đn tng trng kinh t ti các nc Kenya, Nepal, Pakistan và Turkye,
vi kt qu tóm lt nh sau:



17

Bng 2.3: Mt s nghiên cu thc nghim gn đây v mi quan h gia n
nc ngoài và tng trng kinh t
Nm
Tác gi
Thi gian và
Kt qu


quc gia nghiên

cu

1994
Rockerbie
1965-1990,
13 nc đang
phát trin
Vic chi tr cho các khon n nc
ngoài nh hng ngc chiu đn
tng trng kinh t.




2001
Maureen
1970-1995,
N nc ngoài đư tác đng tiêu cc


Were
Kenya
tng trng kinh t thc, s gia tng




trong t l dch v n hin ti nh

hng tiêu cc đn đu t t nhân,




điu này khng đnh hiu ng ln át



dch v n trên đu t t nhân.




2002
Karagol,
1965-2001,
Tn ti mt mi quan h tiêu cc gia


Causality
Turkey
n nc ngoài và tng trng kinh t




trong thi gian dài. Chi tr cho n

nc ngoài ngc chiu đn tng



trng kinh t trong dài hn.



Có quan h nhân qu đn hng chy




t dch v n đn tng trng kinh t





2008
Krishna
1986- 2006,
S gia tng n nc ngoài và dch v


Prasad Regmi

Nepal

n đư tác đng tiêu cc, gây khó khn




tr ngi tng trng kinh t.




2010
Shahnawaz
1972-2005,
N nc ngoài tác đng tiêu cc đáng


Malik ;
Pakistan
k đn tng trng kinh t. n nc


Muhammad

ngoài, là nguyên nhân chính ca suy


Khizar Hayat

gim trong đu t s dn đn suy

và

gim tng trng kinh t.

Muhammad



Umer Hayat