Tác động của nợ nước ngoài đối với tăng trưởng kinh tế tại Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH









NGUYN TH SONG HOANH


TÁC NG CA N NC NGOÀI I VI
TNG TRNG KINH T TI VIT NAM




LUN VN THC S KINH T

TP.H CHÍ MINH - NM 2012

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH









NGUYN TH SONG HOANH


TÁC NG CA N NC NGOÀI I VI
TNG TRNG KINH T TI VIT NAM

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
Mã s: 60340102

LUN VN THC S KINH T



NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS NGUYN TH LIÊN HOA

TP.H CHÍ MINH - NM 2012


MC LC

DANH MC CÁC BNG, BIU

DANH MC CÁC HÌNH V,  TH
TÓM TT 1
1. GII THIU 2
2. TNG QUAN LÝ THUYT VÀ CÁC KT QU NGHIÊN CU
TRC ÂY. 3
2.1 Lý thuyt và các quan đim ca các nhà kinh t hc trên th gii v mi
quan h gia n nc ngoài đi vi tng trng kinh t. 3
2.2 Các công trình nghiên cu ca các nhà kinh t hc trên th gii v tác
đng gia n nc ngoài đi vi tng trng kinh t. 8
3. PHNG PHÁP NGHIÊN CU VÀ KT QU 24
3.1 Ngun d liu 24
3.2 Phng pháp c lng 25
3.3 Mô hình nghiên cu: 25
3.4 Các bin đc lp 26
3.5 Mô hình nghiên cu tác đng tuyn tính ca n nc ngoài đi vi tng
trng kinh t ti Vit Nam. 31
3.5.1 Kt qu thc nghim 32
3.5.2 Kim đnh các hn ch ca mô hình hi quy 34
3.5.2.1 Kim đnh hin tng đa cng tuyn: 34

3.5.2.2 Kim đnh hin tng t tng quan: 42
3.5.2.3 Kim đnh s phù hp ca hàm hi quy (Kim đnh Wald): 43
3.5.2.4 Kim đnh phn d: 45
3.5.2.5 Kim đnh hin tng phng sai thay đi bng kim đnh White: 47
3.5.3 Kt lun nghiên cu mô hình tác đng tuyn tính ca n nc ngoài
đi vi tng trng kinh t ti Vit Nam 47
3.6 Mô hình nghiên cu tác đng phi tuyn tính ca n nc ngoài đi vi
tng trng kinh t. 50
3.6.1 Kt qu hi quy: 50
3.6.2 Kim đnh hin tng tha bin 51
3.6.3 Kim đnh s phù hp ca hàm hi quy (Kim đnh Wald): 58
3.6.4 Kim đnh phn d: 59
3.6.5 Kim đnh hin tng phng sai thay đi bng kim đnh White: 61
3.6.6 Kt lun nghiên cu mô hình tác đng phi tuyn tính ca n nc
ngoài đi vi tng trng kinh t ti Vit Nam 63
4. KT LUN CHUNG V KT QU NGHIÊN CU 65
5. HN CH CA LUN VN 66
6. MT S GI Ý CHÍNH SÁCH I VI NN KINH T VIT NAM 67
PH LC 71
DANH MC TÀI LIU THAM KHO 81






DANH MC CÁC BNG, BIU

Bng 2.1:Kt qu nghiên cu tác đng tuyn tính ca n nc ngoài và tng
trng kinh t ca Folorunso S. Ayadi và Felix O. Ayadi (2008) đi vi

Nigeria và Nam Phi. 10
Bng 2.2:Kt qu nghiên cu tác đng phi tuyn tính ca n nc ngoài lên
tng trng kinh t ca Folorunso S. Ayadi và Felix O. Ayadi (2008) đi vi
Nigeria và Nam Phi. 12
Bng 2.3:Tng hp kt qu nghiên cu tác đng ca n nc ngoài đi vi
tng trng kinh t ca Catherine Pattillo và cng s (2002) 13
Bng 2.4:Ngng ca bin gi n theo công trình nghiên cu ca Catherine
Pattillo, Hèlene Poirson, and Luca Ricci (2002) 16
Bng 2.5:Kt qu nghiên cu tác đng tuyn tính ca ch s tng n nc
ngoài trên GDP lên tng trng kinh t đi vi các nc đang phát trin ca
Alfredo Schclarek (2004). 20
Bng 2.6: Kt qu nghiên cu tác đng tuyn tính ca ch s tng n nc
ngoài trên xut khu lên tng trng kinh t đi vi các nc đang phát trin
ca Alfredo Schclarek (2004). 21
Bng 2.7: Kt qu nghiên cu tác đng tuyn tính ca ch s tng n nc
ngoài trên xut khu lên tng trng kinh t đi vi các nc công nghip ca
Alfredo Schclarek (2004). 23
Bng 3.1:Tóm tt du tác đng k vng đn n nc ngoài theo lí thuyt và
theo k vng ca tác gi 30
Bng 3.2:Ma trn tng quan gia các bin trong mô hình 32
Bng 3.3: Kt qu kim đnh hin tng đa cng tuyn mô hình (1) 41
DANH MC CÁC HÌNH V,  TH

Hình 2.1: ng cong Laffer ca n 7
Hình 3.1: Kt qu hi quy ca mô hình (1) 33
Hình 3.2: Kt qu hi quy ca mô hình (1.1) 36
Hình 3.3: Kt qu hi quy ca mô hình (1.2) 37
Hình 3.4: Kt qu hi quy ca mô hình (1.3) 38
Hình 3.5: Kt qu hi quy ca mô hình (1.4) 39
Hình 3.6: Kt qu hi quy ca mô hình (1.5) 40

Hình 3.7: Kt qu kim đnh Breusch-Godfrey mô hình (1) 43
Hình 3.8: Kt qu kim đnh Wald mô hình (1) 44
Hình 3.9:Kt qu kim đnh hin tng phân phi chun phn d mô hình (1)
45
Hình 3.10: Kt qu kim đnh nghim đn v phn d ca mô hình (1) 46
Hình 3.11:Kt qu kim đnh hin tng phng sai thay đi mô hình (1) 47
Hình 3.12: Kt qu hi quy mô hình (2) 51
Hình 3.13: Kt qu kim đnh hin tng tha bin ca bin OPEN
i
mô hình
(2) 52
Hình 3.14: Kt qu kim đnh hin tng tha bin ca bin FISBAL
i
mô
hình (2) 53
Hình 3.15: Kt qu kim đnh hin tng tha bin ca bin DEBTSERX
i
. 54
Hình 3.16: Kt qu kim đnh hin tng tha bin ca bin DEBTGDP
i
mô
hình (2) 55
Hình 3.17: Kt qu kim đnh hin tng tha bin ca bin DEBTGDP
i
2
mô
hình (2) 56
Hình 3.18: Kt qu hi quy mô hình (2.2) 56
Hình 3.19: Kt qu kim đnh Wald mô hình (2.2) 59
Hình 3.20: Kt qu kim đnh nghim đn v phn d ca mô hình (2.2) 61

Hình 3.21: Kt qu kim đnh phân phi chun phn d ca mô hình (2.2) 60
Hình 3.22:Kt qu kim đnh hin tng phng sai thay đi mô hình (2.2) 62








1

TÓM TT

Lun vn nghiên cu tác đng ca n nc ngoài lên tng trng kinh t
ti Vit Nam. c bit, lun vn nghiên cu tác đng tuyn tính và phi tuyn
tính ca n nc ngoài đi vi tng trng kinh t ti Vit Nam thông qua
vic s dng b d liu chui thi gian ca Vit Nam trong giai đon t nm
1986 đn 2010. Phn đu tiên lun vn s trình bày c s lý thuyt
v mi
quan h gia n nc ngoài và tng trng kinh t,
đng thi tóm tt mt s
mô hình thc nghim và kt qu nghiên cu mi quan h gia n nc ngoài
và tng trng kinh t t các công trình nghiên cu ca các nhà kinh t trên
th gii. T đó, tác gi đã xây dng mô hình nghiên cu cho lun vn ca
mình. Bng cách s dng phng pháp hi quy bình phng ti thiu (OLS),
kt qu nhn thy rng ti thi đim nghiên cu, trong điu kin các yu t
khác không đi, n có tác đng cùng chiu vi tng trng kinh t ti Vit
Nam, khi t l n nc ngoài trên GDP tng 1% thì tc đ tng trng thu
nhp bình quân đu ngi tng 0.040055% và ngc li khi t l n nc

ngoài trên GDP gim 1% thì tc đ tng trng thu nhp bình quân đu
ngi gim 0.040055%. Bên cnh đó, nghiên cu nhn thy có s hin din
tác đng phi tuyn tính ca n nc ngoài đi vi tng trng kinh t ti Vit
Nam. Khi n nc ngoài cha vt qua mc ngng, n có tác đng cùng
chiu đn tng trng kinh t nhng khi n tng và vt qua mc ngng đó
thì n có tác đng ngc chiu vi tng trng kinh t ti Vit Nam.






2


1. GII THIU

Trong hn ba thp k qua, đã có nhiu nghiên cu thc nghim v mi
quan h gia n nc ngoài và tng trng kinh t  nhiu quc gia cng nh
nhiu nhóm quc gia trên th gii. Tuy nhiên, các nhà kinh t đã không thng
nht vi nhau rng liu n nc ngoài có vai trò thúc đy hay làm chm tng
trng kinh t. Nhng ngi ng h cho vic vay n nc ngoài nh
Avramovic, D. (1964)
1
cho rng, vic vay n nc ngoài làm tng tng ngun
lc kh dng cho nn kinh t trong mt thi k nht đnh
t đó làm tng chi
tiêu và to c hi đu t phát trin  mc cao hn kh nng ca nn kinh t
đó cho phép mà không phi gim tiêu dùng trong nc
. N

u ngun vn vay
này đc s dng hp lý thì có th góp phn kích thích tng trng kinh t
và gim nghèo cho các nc có thu nhp thp,
làm n đnh tiêu dùng trong
nc đ ng phó vi nhng bin c.
Tuy nhiên, n nc ngoài cng có mt
bt li khi nó đc tích ly vt quá mt gii hn nht đnh. N
u ngun vn
này không đc phân b hiu qu s không to đc ngun đ tr n. Khi đó
chi phí ca ngun vn nc ngoài có th gây ra các vn đ v mô. Nhng
ngi không ng h cho vic vay n nh Todd J. Moss & Hanley S.Chiang
(2003)
2
lp lun rng khi
n quá nhiu có th làm gim tng trng kinh t
thông qua vic tr n vay,
các khon tr n cao có th cn tr tng trng
bng cách ly đi ngun ngoi hi cn thit cho vic nhp khu t liu sn xut
ca mt quc gia, ngun
d tr ngoi t gim do đc s dng đ tr n s
nh hng đn kh nng thanh toán n, làm gim kh nng tip cn các
ngun lc tài chính bên ngoài t đó có nhng tác đng bt li đn tng

1
Sheku Bangura, Damoni Kitabire, and Robert Powell, (2000). External Debt Management in Low – Income countries,
IMF Working Paper Policy Development and Review Department.
2
Todd J. Moss & Hanley S.Chiang, (2003). The Other Costs of High Debt in Poor Countries: Growth, Policy Dynamics,
and Institutions. Center for Global Development Washington DC.

3

trng kinh t.
Có nhiu nghiên cu cng cho thy rng tác đng ca n nc ngoài đi
vi các nc thu nhp thp có th khác so vi các nc th trng mi ni vì
hu ht các nc thu nhp thp không tip cn vi các th trng vn quc t.
Hn na, do s khác bit trong cu trúc nn kinh t gia hai nhóm quc gia
này nên n nc ngoài nh hng đn tng trng kinh t cng có th thông
qua các kênh khác nhau. Do vy, tht khó đ nói liu n nc ngoài có tác
đng tiêu cc hay tích cc đn tng trng kinh t. Các tài liu nghiên cu
thc nghim hin cung cp hn ch bng chng v tác đng ca n nc
ngoài đn tng trng nh th nào cng nh có
tng đi ít nghiên cu v

mi quan h gia n nc ngoài đi vi tng trng cho mi quc gia riêng
bit

đc bit là đi vi Vit Nam. Do vy, tht cn thit đ tôi chn đ tài
“Tác đng ca n nc ngoài đi vi tng trng kinh t ti Vit Nam” làm
lun vn tt nghip cho mình nhm tìm ra câu tr li cho các câu hi sau:
1. N nc ngoài có tác đng đn tng trng kinh t ti Vit Nam hay
không?
2. Mi quan h gia n nc ngoài và tng trng kinh t ti Vit Nam là
mi quan h nh th nào?
Lun vn s tr li các câu hi trên và hy vng đóng góp mt phn hoàn
thin trong vic nghiên cu mi quan h gia n nc ngoài và tng trng
kinh t.
2. TNG QUAN LÝ THUYT VÀ CÁC KT QU NGHIÊN CU
TRC ÂY.
2.1 Lý thuyt và các quan đim ca các nhà kinh t hc trên th gii v

mi quan h gia n nc ngoài đi vi tng trng kinh t.
in hình cho lý thuyt v mi quan h gia n nc ngoài và tng
trng kinh t là tác đng bt li ca lý thuyt “debt overhang” - “d n quá
4

mc”. Lý thuyt “d n quá mc” tp trung vào nhng tác đng ngc chiu
ca n nc ngoài lên đu t. Theo Benedict Clements (2003)
3
“d n quá
mc” làm suy gim đu t và tng trng kinh t bi tính không chc chn
ngày càng tng vì vi tác đng ngc chiu lên đu t, khi quy mô n công
tng s làm tng tính không chc chn v nhng hành đng và chính sách mà
chính ph s áp dng đ đáp ng vi nhng ngha v tr n. C th,  mc đ
n nc ngoài cao có th làm gim s khuyn khích các chính ph tin hành
nhng ci cách v tài chính và c cu bi bt c s cng c tài chính nào
cng có th làm tng áp lc tr n nc ngoài.
Krugman (1988)
4
đnh ngha “d n quá mc” là tình trng khi vic
hoàn tr n nc ngoài không đt ti giá tr n theo hp đng. Nu mc đ
n ca mt quc gia vt quá kh nng tr n ca quc gia đó trong tng lai
thì vic thanh toán gc và lãi n có kh nng là mt ngha v tng thêm cho
mc sn lng quc gia. Do đó, mt phn li nhun t đu t trong nc thc
s nh mt khon thu b đánh bi các ch n nc ngoài, do đó, vic đu t
ca các nhà đu t trong và ngoài nc cng nh tng trng kinh t không
đc khuyn khích. iu này có ngha rng các kênh nh hng ca “d n
quá mc” lên tng trng không ch thông qua s lng đu t mà còn thông
qua môi trng chính sách v mô kém hn có th nh hng đn hiu qu đu
t.
Todd J. Moss & Hanley S.Chiang (2003)

5
cho rng lý thuyt “s d n
quá mc” tn ti khi gánh nng n nn ca mt quc gia cao s làm suy gim


3
Benedict Clements, Rina Bhattacharya, and Toan Quoc Nguyen, (2003). External Debt, Public Investment, and Growth
in Low-Income Countries. IMF Working Paper Fiscal Affairs Department.
4
Benedict Clements, Rina Bhattacharya, and Toan Quoc Nguyen, (2003). External Debt, Public Investment, and Growth
in Low-Income Countries. IMF Working Paper Fiscal Affairs Department.
5
Todd J. Moss & Hanley S.Chiang, (2003).The Other Costs of High Debt in Poor Countries: Growth, Policy Dynamics,
and Institutions. Center for Global Development Washington DC.

5

đng c đ đu t vì các nhà đu t cho rng khon tr n vay trong tng lai
ging nh mt khon thu đánh trên li nhun. Do đó, các khon n ln s
cn tr tng trng kinh t. Bng cách gii thích rng các t l n nh n so
vi xut khu, n so vi thu ngân sách ca chính ph, hoc n so vi GDP, là
các ch tiêu đi din cho các loi thu d kin trong tng lai và có mi
tng quan ngc chiu vi đu t và tng trng kinh t. Các hi quy d
liu bng ca nhng nn kinh t b hn ch tín dng đã cho thy rng t l n
trên xut khu có mi tng quan ngc chiu và có ý ngha đn t l đu t
so vi GDP và tc đ tng trng thu nhp bình quân đu ngi, nhng t l
n trên thu ngân sách có mi tng quan không đáng k vi c đu t và tng
trng.
Theo Catherine Pattillo, Hèlene Poirson, and Luca Ricci (2004)
6

, tác
đng ca n lên tng trng có th xy ra qua tt c các ngun chính ca tng
trng kinh t, đc bit là thông qua kênh tích ly vn và đc ng h bi hai
lý l. u tiên, khái nim “d n quá mc” ng ý rng khi n nc ngoài tng
cao, các nhà đu t gim k vng v li nhun d kin vì mt phn li nhun
này phi đc dùng đ tr n. Phn li nhun này ging nh là mt loi thu
bin dng, vì th đu t trong nc và nc ngoài không đc khuyn khích,
t đó làm chm s tích ly vn. Mt khác, các nhà đu t s gim đu t 
các nc đang n nn cao vì s không chc chn rng ngun vn t vic vay
n có thc s đc s dng đúng mc đích hay không. ng thi Catherine
Pattillo và cng s (2004) còn cho rng tn ti mi quan h phi tuyn gia n
và các ngun lc ca tng trng kinh t. i vi mt nc mc n trung
bình, khi n  mc đ thp, n có tác đng cùng chiu đn tng trng kinh
t nhng s có tác đng ngc chiu khi n  mc đ cao. i vi các nc


6
Catherine Pattillo, Hèlene Poirson, and Luca Ricci, (2004). What are the channels through which External Debt affects
Growth?. IMF Working Paper African and Asia and Pacific Departments.

6

mc n cao, tác đng ca n cao lên tng trng kinh t hu nh luôn luôn có
ý ngha.
Theo lý thuyt, mt quc gia có mc vay hp lý s có kh nng thúc đy
tng trng kinh t thông qua tích ly vn và tng trng nng sut. Nhng
quc gia  giai đon đu phát trin có ngun vn nh và có th có c hi đu
t vi mc li nhun cao hn nhng nn kinh t phát trin min là quc gia
đó s dng vn vay đ đu t sn xut và không b nh hng t s bt n
kinh t v mô, các chính sách bóp méo đng lc phát trin kinh t, hoc nhng

cú sc gây bt li ln thì tng trng kinh t s tng và cho phép vic tr n
kp thi. Tuy nhiên, khi các khon n tích ly  mc đ ln s dn đn tng
trng kinh t thp hn và có th xy ra thông qua các kênh đu t. iu này
đc gii thích bi lý thuyt “d n quá mc” rng nu có kh nng trong
tng lai các khon n ln hn kh nng tr n ca quc gia, chi phí tr n d
kin s không khuyn khích phát trin đu t trong nc và nc ngoài
(Krugman, 1988; Sachs, 1989)
7
.
Cng theo lý thuyt, n nc ngoài có tác đng tích cc lên đu t và
tng trng đn mt ngng nht đnh, tuy nhiên, vt qua mc ngng này,
tác đng ca n s tr nên bt li. Catherine Pattillo (2002)
8
cho rng mc dù
lý thuyt “d n quá mc” không nhn thy tác đng ca n lên tng trng
mt cách rõ ràng, nhng mi quan h gia n nc ngoài và tng trng kinh
t có th đc m rng thành mt đng cong n Laffer phn nh tác đng
ca n lên tng trng.
ng cong n Laffer th hin rng cùng phía bên trái, hoc là mt “tt”


7
Catherine Pattillo, Hèlene Poirson, and Luca Ricci, (2002). External Debt and Growth. IMF Working Paper Rearch
Department.
8
Catherine Pattillo, Hèlene Poirson, and Luca Ricci (2002). External Debt and Growth. IMF Working Paper Rearch
Department.

7

ca đng cong, khi ngha v n gia tng thì s tng ng vi s gia tng kh
nng tr n, tuy nhiên, dc theo mt bên phi hay mt “xu”ca đng cong
n Laffer, khi tng n càng tng lên s dn đn kh nng tr n càng gim.
Hình 2.1: ng cong Laffer ca n

(Ngun: Catherine Pattillo, Hèlene Poirson, and Luca Ricci, “External Debt and
Growth” (2002), IMF Working Paper Rearch Department.)
Do đó, có mt mc n ti u mà tng trng s đt ti đa, tuy nhiên khi
d n tng vt quá ngng này s cn tr tng trng kinh t và vic tr n
s bt đu gim vì đnh ca đng cong là đim mà ti đó n bt đu có tác
đng biên ngc chiu lên tng trng kinh t.
Savvides (1992)
9
khng đnh rng nu mt quc gia con n không th tr
n nc ngoài thì s nh hng đn tình hình kinh t ca đt nc. Quc gia
đó ch đc hng li mt phn t s gia tng sn lng hoc xut khu bi
vì mt phn ca s gia tng đó đc dùng đ thanh toán các món n cho các


9
Erdal Tanas Karagol, (2004). A Critical Review of External Debt and Economic Growth Relationship: A Lesson for
Indebtedness Countries. Ege Academic Review.
8

ch n. Nh vy, đi vi quc gia con n nói chung, “d n quá mc” ging
nh mt mc thu sut cn biên cao, do đó làm gim li nhun đ đu t và
không khuyn khích vic hình thành vn trong nc. Tác đng không khuyn
khích ca “d n quá mc” có th nh hng đn tit kim và đu t t nhân,
ngay c khi tt c các khon n nc ngoài đc vay bi chính ph. Chính
ph có ít đng lc đ tin hành nhng chính sách thúc đy s hình thành

ngun vn trong nc hoc làm gim tiêu dùng hin ti đ nn kinh t tng
trng cao trong tng lai và có th tr n cao hn.
Theo Benedict Clements (2003)
10
, thanh toán n nc ngoài cng có kh
nng nh hng đn tng trng kinh t do làm gim đu t t nhân. Khi các
yu t khác không đi, thanh toán n cao có th làm tng thâm ht ngân sách,
gim tit kim công, điu này ln lt có th làm tng lãi sut hoc làm gim
ngun tín dng sn có ca đu t t nhân t đó làm gim tng trng kinh t.
Tr n cao cng có th có nhng tác đng bt li đn các thành phn ca chi
tiêu công bng cách sit cht các ngun lc sn có cho c s h tng làm nh
hng tiêu cc đn tng trng kinh t.
Trên đây là lý thuyt và mt s quan đim ca các nhà kinh t trên th
gii v n nc ngoài và tng trng kinh t. Tuy nhiên, đ có c s m rng
và tìm hiu v các tác đng ca n nc ngoài đi vi tng trng kinh t
đng thi làm cn c vn dng các nghiên cu đó ti Vit Nam, tác gi s tìm
hiu thêm mt s công trình nghiên cu thc nghim v mi quan h gia n
nc ngoài và tng trng kinh t.
2.2 Các công trình nghiên cu ca các nhà kinh t hc trên th gii
v tác đng gia n nc ngoài đi vi tng trng kinh t.


10
Benedict Clements, Rina Bhattacharya, and Toan Quoc Nguyen, (2003). External Debt, Public Investment,
and Growth in Low-Income Countries. IMF Working Paper Fiscal Affairs Department.
9

Tác gi nghiên cu ba công trình nghiên cu thc nghim v mi quan
h và tác đng ca n nc ngoài lên tng trng kinh t ti các quc gia trên
th gii mang tính đi din và có th ng dng vào phân tích đi vi Vit

Nam. Tóm lc các công trình nghiên cu c th nh sau:
Th nht, Công trình nghiên cu ca Folorunso S. Ayadi và Felix O. Ayadi
(2008) “The impact of external debt on economic growth: a comparative
study of Nigeria and South Africa” - “Tác đng ca n nc ngoài đn tng
trng kinh t: Mt nghiên cu so sánh gia Nigeria và Nam Phi” trong tp
chí nghiên cu phát trin bn vng  Châu Phi. Công trình nghiên cu đã
nghiên cu tác đng ca n nc ngoài cao đc bit là vn đ thanh toán n
nc ngoài lên tng trng kinh t đng thi tác gi cng khám phá tác đng
tuyn tính và phi tuyn tính ca n nc ngoài đn tng trng và đu t ca
hai nn kinh t Nigeria và Nam Phi trong khong thi gian t 1994 đn 2007.
 đánh giá tác đng ca các nhân t lên tng trng kinh t, công trình
nghiên cu đã s dng bin ph thuc và bin đc lp c th nh sau:
 Bin ph thuc: Tc đ tng trng hàng nm ca GDP (RGDP) hay
đc ký hiu là Y
g
và đc đo lng: tc đ tng trng hàng nm ca GDP
= tc đ tng trng hàng nm ca GDP ca nm t (RGDP
t
) - tc đ tng
trng hàng nm ca GDP ca nm t-1 (RGDP
t-1
)/ tc đ tng trng hàng
nm ca GDP ca nm t (RGDP
t
).
 Bin đc lp: là các nhân t tác đng lên tng trng gm:
 Bin t l tng đu t so vi GDP (RGFI / RGDP)
 Bin Tc đ tng trng hàng nm ca xut khu (EXPO)
 Bin T l thanh toán gc và lãi n trên GDP (DSERGDP)
 Bin Tng trng tng vn đu t (GCAP)

10

 Bin Quy mô n nc ngoài trên GDP (DEBGDP)
Công trình nghiên cu đã s dng mô hình hi quy tuyn tính nh sau:

Tác gi đã s dng phng pháp phân tích mô hình tuyn tính bình
phng nh nht thông thng (OLS) kt hp vi phng pháp bình phng
ti thiu tng hp (GLS). Kt qu nghiên cu thc nghim nh sau:
Bng 2.1:Kt qu nghiên cu tác đng tuyn tính ca n nc ngoài và
tng trng kinh t ca Folorunso S. Ayadi và Felix O. Ayadi (2008) đi
vi Nigeria và Nam Phi.


 Tng trng vn đu t (GCAP) góp phn đáng k trong vic gii thích
tng trng sn lng tng nhanh hn  Nigeria và Nam Phi.
 T l tng đu t so vi GDP (RGFI / RGDP) có tng quan ngc nhiu
đn tng trng kinh t  Nigeria và Nam Phi vi mc ý ngha 1%.
 Quy mô n so vi GDP (DEBGDP) ch có tác đng đi vi tng trng
kinh t  Nam Phi và là mi tng quan cùng chiu vi mc ý ngha 1%.
11

 T l thanh toán n trên GDP (DSERGDP) không tác đng đn tng
trng kinh t  c Nigeria và Nam Phi.
 Tc đ tng trng xut khu (EXPO) không tác đng đn tng trng
kinh t  Nigeria nhng có góp phn to tng trng kinh t  Nam Phi
vi mc ý ngha 1%.
 đánh giá mi quan h phi tuyn tính gia n nc ngoài và tc đ tng
trng thông qua vic điu tra tác đng n quá mc ca đng cong n
Laffer, công trình nghiên cu đã s dng:
 Bin ph thuc là Tc đ tng trng hàng nm ca GDP (RGDP) hay

đc ký hiu là Yg và đc đo lng: tc đ tng trng hàng nm ca GDP
= tc đ tng trng hàng nm ca GDP ca nm t (RGDP
t
) - tc đ tng
trng hàng nm ca GDP ca nm t-1 (RGDP
t-1
)/ tc đ tng trng hàng
nm ca GDP ca nm t (RGDP
t
).
 Bin đc lp: là các nhân t tác đng lên tng trng gm:
 Bin Quy mô n nc ngoài trên GDP (DEBGDP)
 Bin Ch s thanh toán gc và lãi n trên xut khu (DSEREXP)
 Bin thay đi các điu khon thng mi (TOT)
 Bin Tng trng tng vn đu t (GCAP)
Công trình nghiên cu đã s dng mô hình hi quy nh sau:

Kt qu:
 Quy mô n nc ngoài so vi GDP (DEBGDP) ch có tác đng đi vi
tng trng kinh t đi vi Nigeria và tác đng này là cùng chiu vi mc
ý ngha là 5%.
12

 iu kin thng mi (TOT) thun li, đo lng mc đ ca nhng cú sc
bên ngoài có tác đng tích cc vào tng trng phù hp vi lý thuyt. Bin
này có ý ngha  mc 10%  Nigeria và  mc 5%  Nam Phi.
 Tng trng vn đu t có tác đng cùng chiu và ý ngha đn tng trng
 Nigeria và Nam Phi vi mc ý ngha là 1%.
Bng 2.2:Kt qu nghiên cu tác đng phi tuyn tính ca n nc ngoài
lên tng trng kinh t ca Folorunso S. Ayadi và Felix O. Ayadi (2008)

đi vi Nigeria và Nam Phi.

 Ch s thanh toán gc và lãi n trên xut khu (DSEREXP) không có tác
đng đn tng trng kinh t  c hai nc.
 Có s hin din tác đng phi tuyn tính ca n nc ngoài lên tng trng
kinh t khi n ch đóng góp tích cc cho s phát trin trng trong giai
đon đu vay n và sau đó khi khon vay n ngày càng nhiu và vic qun
lý n không tt dn đn không th tr đc n và s đóng góp ca n tng
thêm dn đn tng trng kinh t b suy yu  Nigeria.
13

Th hai, công trình nghiên cu ca Catherine Pattillo, Hèlene Poirson, and
Luca Ricci (2002)
“
External Debt and Growth”-“N nc ngoài và tng
trng kinh t” s dng b d liu bng ln ca 93 nc đang phát trin các
vùng Sub-Saharan Châu Phi, Châu Á, Châu M La Tinh, và Trung ông
trong giai đon 1969-1998 đ nghiên cu mi quan h gia n nc ngoài và
tng trng kinh t  các quc gia này. C th, tác gi đánh giá tác đng tuyn
tính ca n lên các thành phn ca tng trng kinh t thông qua vic s dng
mô hình:
Y
it
=
it
+ X
it
+ D
it
+ 

it
Trong đó,
Y
it
: Bin ph thuc là Tc đ tng trng GDP thc
X
it:
Thu nhp bình quân đu ngi, T l đu t trên GDP thc, T l tuyn
sinh các trng trung hc, T l tng dân s,  m ca ca nn kinh t, Cán
cân ngân sách trên GDP thc, iu khon v tng trng thng mi
D
it:
Các ch tiêu n gm N nc ngoài so vi GDP, N nc ngoài so vi
Xut khu và T l thanh toán gc và lãi n trên xut khu hàng hóa và dch
v
Bng 2.3:Tng hp kt qu nghiên cu tác đng ca n nc ngoài đi vi
tng trng kinh t ca Catherine Pattillo và cng s (2002)
Bin đc lp đc s dng

K
vng
tác
đng
Kt qu phân tích hi quy
Ghi chú

OLS IV FE

Thu nh
p b

ình quân
đ
u
ngi
_ _ _ _
Có ý ngh
a vi tt
c các phng pháp
T
 l đu t
 trên GDP
thc
+ + + +
Có ý ngh
a vi tt
c các phng pháp
14

T
 l tuyn sinh các
trng trung hc
+ + + _
Không có ý ngh
a
vi phng pháp FE

T l tng dân s _ _ _ _
Không có ý ngh
a
vi phng pháp FE


 m ca ca nn kinh
t
+ + + +
Ch
 có ý ngha vi
phng pháp FE
Cán cân ngân sách trên
GDP thc
+ + + +
Không có ý ngh
a
vi phng pháp IV

i
u khon v tng
trng thng mi
+ + + +
Có ý ngh
a vi tt
c các phng pháp
T
 l thanh toán gc v
à
lãi n trên xut khu
hàng hóa và dch v
_ _ _ _
Không có ý ngh
a

trong tt c các
phng pháp

N
 n

c ngo
ài so v
i
Xut khu
_ _ _ _
Ch
 có ý ngh
a vi
phng pháp FE
N nc ngoài so vi
GDP
_ _ _ _
Ch
 có ý ngha vi
phng pháp OLS
và FE
(Ordinary Least Squares (OLS): Phng pháp bình phng ti thiu, Instrumental variables (IV):
Phng pháp bin công c, Fixed effects (FE): Phng pháp tác đng c đnh)
Kt qu phân tích hi quy cho thy du tác đng ca các bin đc lp ti
bin ph thuc phù hp vi k vng. Tuy nhiên, theo tác gi, có nhiu lý do
thuc v lý thuyt cho rng mt mô hình tuyn tính có th không đ đ xác
đnh tác đng ca n lên tng trng kinh t vì mi liên h này là phi tuyn
tính. Trên thc t, tác đng ca n có th tác đng cùng chiu lên tng trng
khi n  mc đ thp vì vic vay n nc ngoài làm gim bt nhng hn ch

thanh khon trong nn kinh t. Tuy nhiên, tác đng ca n có th tr nên tiêu
15

cc khi n nc ngoài tr nên quá mc vì d n quá mc có th làm tng
trng kinh t b suy gim. Do đó, theo tác gi, các c lng tuyn tính s
không c lng đc mi quan h phi tuyn gia n và tng trng.
Do đó, đ đánh giá mc đ n mà ti đó tác đng biên ca n lên tng
trng kinh t tr nên ngc chiu, tác gi s dng mô hình có dng phng
trình bc 2, c th nh sau:
Y
it
=
(it)
+ X
it
+ D
it
+ D
2
it
+ 
it
Nu h s ca ch s n có tác đng cùng chiu và h s ca ch s n
bình phng có tác đng ngc chiu thì mi quan h gia n và tng trng
kinh t là phi tuyn tính hay mi quan h theo đng cong n Laffer đc xác
nhn. Kt qu cho thy có tác đng phi tuyn ca n đi vi tng trng, khi
n  mc thp thì n có tác dng cùng chiu đi vi tng trng, nhng khi
n vt qua đim gi là ngng “thresholds” thì vic tng thêm n bt đu có
tác đng ngc chiu đn tng trng. i vi mt quc gia có n  mc
trung bình, t l n tng gp đôi s làm gim tc đ tng trng bình quân

đu ngi hàng nm t 0,5 -1%. Cng theo nghiên cu này, tác gi cho rng
n cao làm gim tc đ tng trng vì làm gim hiu qu đu t hn là vic
gim s lng đu t.
  nghiên cu mc đ n mà ti đó tác đng ca n lên tng trng
kinh t tr nên ngc chiu, công trình nghiên cu đã s dng mô hình thêm
mt b các bin gi ca n trong hi quy:
Y
it
=
(it)
+ X
it
+ 
2
d
2
+ 
3
d
3
+ 
4
d
4
+ 
5
d
5
+ 
it

Trong đó,
Y
it
: Bin ph thuc là Tc đ tng trng GDP thc
X
it:
Các bin đc lp gm Thu nhp bình quân đu ngi tr 1 thi k, T l
đu t trên GDP thc, T l tuyn sinh các trng trung hc, T l tng dân
16

s,  m ca ca nn kinh t, Cán cân ngân sách trên GDP thc, iu khon
v tng trng thng mi
d
2 ,
d
3,
d
4,
d
5
là các bin gi đc xây dng riêng cho tng ch s n.
Các ngng phân v cho các bin n c th nh sau:
Bng 2.4:Ngng ca bin gi n theo công trình nghiên cu ca
Catherine Pattillo, Hèlene Poirson, and Luca Ricci (2002)


N
 n

c ngo

ài so
vi Xut khu
N
 n

c ngo
ài
so vi GDP
M
c đ n th nht (dummy1)

0

0

M
c đ n th hai

(dummy2)

100

25

M
c đ n th ba

(dummy3)

165

40

M
c đ n th t
 (dummy4)

244

59

M
c đ n th nm (dummy5)

367

95


Nghiên cu tha nhn rng tác đng trung bình ca n bt đu tr nên
tiêu cc là ti mc đ n th ba ngha là t 160-170% kim ngch xut khu
hoc 35-40% GDP. Tuy nhiên, kt qu này có ý ngha trong các phng pháp
c lng khác nhau. Tc đ tng trng bình quân đu ngi gia các quc
gia có mc n nc ngoài di 100% kim ngch xut khu (ti mc đ n
thp nht) và quc gia có mc n nc ngoài trên 300% kim ngch xut khu
(ti mc đ n cao nht) là chênh lch khong hn 2% mi nm. i vi
nhng quc gia đc hng li t vic gim n di s khi xng ca
HIPC hin hành, thì tc đ tng trng bình quân đu ngi có th tng 1%
nu không b hn ch bi s bóp méo cu trúc kinh t và kinh t v mô khác.
Th ba, Công trình nghiên cu ca Alfredo Schclarek (2004) “Debt and

Economic Growth in Developing and Industrial Countries”- “N và tng
17

trng kinh t  các quc gia công nghip và các quc gia đang phát trin”
s dng b d liu bng ca 59 quc gia đang phát trin và 24 nc công
nghip kéo dài t nm 1970 đn 2002 đc chia thành by giai đon, mi giai
đon là 5 nm đ nghiên cu mi quan h gia n và tng trng ti mt s
nn kinh t công nghip và nn kinh t đang phát trin đng thi công trình
nghiên cu các kênh mà thông qua đó n tác đng đn tng trng đc bit là
n nc ngoài ca chính ph đn tng trng kinh t ti các nc công
nghip.
 tìm hiu mi quan h gia n nc ngoài và tng trng kinh t cng
nh mi quan h gia n và các yu t quyt đnh đn tng trng kinh t,
công trình nghiên cu s dng phng trình hi quy có dng nh sau:
Y
i, t
= X
it
+ D
it
+ 
i
+ 
t
+ 
it
(1)
Trong đó,
- Y
i, t

là bin ph thuc, công trình nghiên cu đã s dng bn bin ph thuc
(Y
i, t
) khác nhau gm:
 tc đ tng trng bình quân đu ngi GDP
 tc đ tng trng nng sut nhân t tng hp
 tc đ tng trng tích ly vn
 t l tit kim t nhân.
- X
it
: công trình s dng nm b bin đc lp gm:
 B th nht gm: thu nhp bình quân đu ngi ban đu (linitial) và kt
qu đt đc trong giáo dc (lschool).
18

 B th hai gm: thu nhp bình quân đu ngi (linitial), kt qu đt
đc trong giáo dc (lschool), quy mô ca chính ph (lgov), đ m trong
giao thng (ltrade), và lm phát (lpi).
 B th ba gm: thu nhp bình quân đu ngi (linitial), kt qu đt đc
trong giáo dc (lschool), quy mô ca chính ph, đ m trong giao thng
(ltrade), lm phát (lpi), mc đ phát trin trung gian tài chính (lprivo).
 B th t gm: thu nhp bình quân đu ngi (linitial) và kt qu đt
đc trong giáo dc (lschool), tc đ tng trng dân s (lpop), t l đu
t trên GDP (linv).
 B th nm gm: thu nhp bình quân đu ngi (linitial) và kt qu đt
đc trong giáo dc (lschool), tc đ tng trng dân s (lpop), t l đu
t trên GDP(linv), đ m trong giao thng (ltrade), tng trng các
điu kin thng mi(ltot) và cán cân ngân sách (lfbal).
- D
it

là các bin n.
 i vi các quc gia đang phát trin, s dng 15 ch s n khác nhau
gm: Tng n nc ngoài so vi GDP, Tng n nc ngoài so vi xut
khu, tng n nc ngoài so vi thu ngân sách chính ph, n nc ngoài
công so vi GDP, n nc ngoài công so vi xut khu, n nc ngoài công
so vi thu ngân sách ca chính ph, n nc ngoài ca t nhân so vi GDP,
n nc ngoài ca t nhân so vi xut khu, n nc ngoài ca t nhân so
vi thu ngân sách ca chính ph, t l thanh toán lãi so vi GDP, t l thanh
toán lãi so vi xut khu, t l thanh toán lãi so vi thu ngân sách ca chính
ph, t l thanh toán gc và lãi so vi GDP, t l thanh toán gc và lãi so vi
xut khu, t l thanh toán gc và lãi so vi thu ngân sách chính ph.