B GIÁO DO
VII HC
o0o
PHM TH M L
NG CA CHNG
TRI NGHIN S HÀI LÒNG
CA KHÁCH HÀNG SIÊU TH
TI THÀNH PH H CHÍ MINH
LU KINH T
Thành ph H Chí Minh -
B GIÁO DO
VII HC
o0o
PHM TH M L
NG CA CHNG
TRI NGHIN S HÀI LÒNG
CA KHÁCH HÀNG SIÊU TH
TI THÀNH PH H CHÍ MINH
Chuyên ngành: Qun tr kinh doanh
Mã s : 62340102
LU
NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS NGUY
Thành ph H Chí Minh -
i
Tôi xin cam đoan lun vn thc s “nh hng ca cht lng tri nghim
đn s hài lòng ca khách hàng siêu th ti thành ph H Chí Minh” lƠ kt qu ca
quá trình hc tp, nghiên cu khoa hc đc lp và nghiêm túc. Các s liu trong
lun vn đc thu thp t thc t có ngun gc rõ rƠng, đáng tin cy, đc x lý
trung thc và khách quan.
Tác gi: Phm Th M L
ii
i
ii
v
vi
vii
1
1. Lý do chn đ tƠi 1
2. Mc tiêu đ tƠi 3
3. i tng vƠ phm vi nghiên cu 3
4. Phng pháp nghiên cu 4
5. Kt cu ca lun vn 4
5
2.1 Gii thiu 5
2.2 Siêu th, đc trng, vai trò vƠ t chc kinh doanh ca siêu th 5
2.2.1 Khái nim siêu th 5
2.2.2 c trng ca siêu th 6
2.2.3 Vai trò ca siêu th 7
2.2.4 T chc kinh doanh siêu th 7
2.3 Cht lng tri nghim 8
2.3.1 Khái nim 8
2.3.2 Các thƠnh phn ca cht lng tri nghim 9
2.4 S hƠi lòng ca khách hƠng 10
2.4.1 nh ngha 10
2.4.2 Cht lng tri nghim vƠ s hƠi lòng ca khách hƠng 11
2.5 Mô hình nghiên cu vƠ thang đo 12
2.5.1 Mô hình nghiên cu 12
2.5.2 Thang đo cht lng tri nghim 15
2.5.3 Thang đo v s hƠi lòng 17
iii
2.6 Tóm tt chng 2 17
18
3.1 Gii thiu 18
3.2 Thit k nghiên cu 18
3.2.1 Nghiên cu đnh tính 19
3.2.2 Nghiên cu đnh lng 20
3.3 Tóm tt chng 3 25
26
4.1 Gii thiu 26
4.2 Thông tin mu nghiên cu 26
4.3 Kim đnh mô hình đo lng 28
4.3.1 Kim đnh Cronbach Alpha đi vi các thang đo 28
4.3.2 Phơn tích nhơn t khám phá EFA 31
4.4 Kim đnh mô hình nghiên cu bng phơn tích hi quy bi 39
4.4.1 Xem xét ma trn tng quan gia các bin 40
4.4.2 Phơn tích hi quy bi 41
4.5 Phơn tích đánh giá ca khách hƠng v cht lng tri nghim đi vi s hƠi
lòng 43
4.6 Tóm tt chng 4 45
46
5.1 Gii thiu 46
5.2 Ý ngha vƠ kt lun 46
5.3 HƠm ý các chính sách cho các nhƠ qun lý kênh phơn phi siêu th 48
5.3.1 i vi nhƠ cung cp dch v 48
5.3.2 i vi không gian thit k ca siêu th 50
5.3.3 i vi s n tng ca siêu th 51
5.3.4 i vi ngi đi cùng 51
5.3.5 i vi thái đ tiêu cc ca khách hƠng khác 51
5.4 Hn ch ca đ tƠi vƠ hng tip theo 52
5.4.1 Hn ch ca đ tƠi 52
iv
5.4.2 Hng nghiên cu tip theo 53
54
56
60
65
71
77
80
84
v
1. CC : Ngi đi cùng (Customers’ companions)
2. CS : S hài lòng ca khách hƠng (Customer’s Satisfaction)
3. CT : Chính khách hàng (Customers themselves)
4. DS : Không gian thit k (Design)
5. EFA : Phân tích nhân t khám phá (Exploratory Factor Analysic)
6. IP : S n tng (Impression)
7. KMO : H s Kaiser – Meyer – Olkin
8. OC : Khách hàng khác (Other customers)
9. PS : Yu t ngoi vi (Physical Surroundings)
10. Sig : Mc ý ngha quan sát (Observed Significant Level)
11. SP : Nhà cung cp dch v (Service Providers)
12. SPSS : Phn mm thng kê cho xã hi khoa hc
(Statistical Package for the Social Science)
13. TP.HCM: Thành ph H Chí Minh
14. VIF : H s nhân t phóng đi phng sai (Variance Inflation factor)
vi
Bng 3-1 : Mƣ hóa các thang đo cht lng tri nghim và s hài lòng khách
hàng siêu th
Bng 4-1 : Tng hp đc đim mu kho sát
Bng 4-2 : H s Cronbach’s Alpha ca các thành phn thang đo cht lng
tri nghim và s hài lòng ca khách hàng siêu th
Bng 4-3 : Kt qu EFA các thành phn cht lng tri nghim khách hàng siêu
th ln 1
Bng 4-4 : Kt qu EFA các thành phn cht lng tri nghim khách hàng siêu
th ln 2
Bng 4-5 : Kt qu EFA các thành phn cht lng tri nghim khách hàng siêu
th ln 3
Bng 4-6 : Tóm tt kt qu kim đnh thang đo
Bng 4-7 : Ma trn tng quan gia các bin
Bng 4-8 : Thng kê phân tích các h s hi quy
Bng 4-9 : Các thông s ca tng bin trong phng trình hi quy
Bng 4-10: Mc đ tác đng ca các nhân t vào s hài lòng ca khách hàng
Bng 4-11: Giá tr trung bình ca các nhân t tri nghim có tác đng đn s hài
lòng ca khách hàng siêu th
vii
DANH MC HÌNH
Hình 2-1 : Mi quan h gia cht lng tri nghim đn s hài lòng khách
hàng
Hình 2-2 : Mô hình các yu t cht lng tri nghim tác đng vào s hài lòng
khách hƠng đ xut
Hình 3-1 : Quy trình thc hin nghiên cu
Hình 4-1 : Mô hình nghiên cu điu chnh t EFA
1
1. Lý do ch tài
Th trng bán l Vit Nam đc đánh giá nh lƠ mt trong nhng th
trng bán l nng đng và có tc đ phát trin hàng nm khá cao trong khu vc.
Mc dù ri khi top 30 nc dn đu th gii v đ hp dn kinh doanh bán l cng
nh b nh hng mnh vì kinh t khó khn, nhng th trng bán l Vit Nam vn
rt tim nng đ các nhƠ đu t nc ngoƠi đn khai thác. Theo s liu ca Tng
cc thng kê, tng mc hàng hóa bán l và doanh thu dch v tiêu dùng trong nm
2012 đt trên 2,32 t đng, tng 16% so vi nm 2011. Theo bƠ inh Th M Loan,
Tng Th ký Hip hi Các nhà bán l: Vi 90 triu dơn, trong đó dơn s tr, nhng
ngi thng xuyên mua sm trên các kênh bán l hin đi chim khong 50%,
Vit Nam vn lƠ đim đn ca nhiu doanh nghip trong lnh vc này. Trong khi
đó, kênh bán l hin đi mi ch chim 20%, d kin đn nm 2020, Vit Nam s
nâng t l này lên 45%, vì vy c hi khai thác th trng này còn rt ln. Do sc
hp dn trên th trng bán l Vit Nam vn còn nhiu nên các nhà bán l nc
ngoƠi đang có mt ti th trng Vit Nam vn tip tc m rng h thng kinh
doanh nh: MetroCash & Carry (c), Family Mart, Ministio (Nht), Lotte (Hàn
Quc) …lƠm cho th trng bán l ca Vit Nam ngƠy cƠng sôi đng hn, trong đó
kênh bán l siêu th đóng vai trò khá quan trng cho s phát trin này.
Ngoài ra, sut hai thp k va qua, nn kinh t Vit Nam đƣ có nhng bc
tng trng mnh m. Trong bi cnh đô th hóa nhanh và hi nhp mnh m hn
vi nn kinh t toàn cu, thu nhp cá nhân ngày càng tng, khách hàng k vng vào
sn phm/dch v phi đt cht lng tt vƠ cao hn trc nên s xut hin ca
nhiu siêu th dn đn nhng thay đi nhanh trong thói quen mua hàng và có đn
85% ngi dân thành th khu vc phía Nam cho bit thích mua sm ti siêu th
(Thanh Niên, 2004). iu này chng t ngi tiêu dùng ngày càng quan tâm và hài
lòng vi kênh phân phi này. Chính s hài lòng ca khách hàng có th giúp doanh
nghip đt đc li th cnh tranh đáng k. Doanh nghip hiu đc khách hàng có
cm giác nh th nào sau khi mua sn phm hay dch v và c th là liu sn phm
hay dch v có đáp ng đc mong đi ca khách hàng? Khách hàng ch yu hình
2
thƠnh mong đi ca h thông qua nhng kinh nghim mua hàng trong quá kh,
thông tin ming t gia đình, bn bè vƠ đng nghip vƠ thông tin đc chuyn giao
thông qua các hot đng marketing nh qung cáo hoc quan h công chúng. Nu
s mong đi ca khách hƠng không đc đáp ng, h s không hài lòng và rt có
th h s k nhng ngi khác nghe v điu đó. Trung bình khách hƠng gp s c
s k cho chín ngi khác nghe v s c này. S hƠi lòng khách hƠng đƣ tr thành
mt yu t quan trng to nên li th cnh tranh. Mc đ hài lòng cao có th đem
li nhiu li ích bao gm: Lòng trung thành: mt khách hàng có mc đ hài lòng
cao là mt khách hàng trung thành. Mt khách hàng rt hài lòng thì kh nng gp 6
ln có th tr thành khách hàng trung thành và tip tc mua sn phm và hoc gii
thiu sn phm so vi khách hàng ch mc đ hƠi lòng. Lòng trung thƠnh tng 5%
có th lƠm tng li nhun 25%-85%; tip tc mua thêm sn phm; gii thiu cho
ngi khác; duy trì s la chn; giúp doanh nghip gim chi phí và giá sn phm có
th bán cao hn
Vì vy, trong nn kinh t cnh tranh khc lit ngày nay, khách hàng trung
thƠnh lƠ tƠi sn vô giá vi doanh nghip. H s không quan tơm đn giá c, th
trc nhng li mi mc ca đi th cnh tranh vƠ lƠ tr th tip th đt lc, sn
sƠng bo v thng hiu mi lúc mi ni - min phí 100%. Tuy nhiên, vic xơy
dng lòng trung thƠnh ca khách hƠng đi vi mt thng hiu gn lin vi s hƠi
lòng ca khách hƠng v thng hiu đó. Trong xu th kinh doanh hin ti, khi mà s
chênh lch v cht lng, mu mã sn phm gia các doanh nghip ngƠy cƠng đc
thu hp, cht lng dch v chm sóc khách hƠng ngƠy cƠng đc ci tin và hin
đi thì vic quan tâm đn nhng giá tr cm nhn mà khách hàng nhn đc v sn
phm/dch v đƣ dn là con át ch bài cho s thành công ca doanh nghip. Ngày
nay, tri nghim tiêu dùng ngày càng tr nên quan trng đi vi khách hàng và
đc xem nh lƠ dch v mà doanh nghip có th to ra vƠ điu chnh đ đáp ng
nhu cu ngày càng cao ca khách hàng. Thc t, vic qun lý và lp k hoch tri
nghim đc nhn mnh nh lƠ mt trong nhng c s đ doanh nghip phân bit
mình vi các đi th khác vƠ đt đc li th cnh tranh. Theo đó, các sn phm và
dch v có th không còn là nhân t quan trng nht na, mà tri nghim tng
trng cho cm nhn và đáp ng nhu cu bên trong ca con ngi đang tr thành
3
mt yu t ct yu trong giai đon kinh t mi (O'Sullivan & Spangler, nm 1998;
Pine & Gilmore, 1998; Schmitt, 1999). Chính vì th, tác gi đƣ chn mt nhân t
mi nh hng đn s hài lòng ca khách hàng mà t trc đn nay ít đc quan
tâm, nghiên cu đó lƠ cht lng tri nghim vi đ tƠi “nh hng ca cht lng
tri nghim đn s hài lòng khách hàng siêu th ti thành ph H Chí Minh” đ làm
lun vn tt nghip. T đó, giúp các nhƠ phơn phi trên th trng có cái nhìn rõ
hn, c th hn v cht lng tri nghim ca khách hàng t đó quan tơm hn na
đn cm nhn ca khách hàng nhm nâng cao s hài lòng ca khách hàng khi mua
sm ti siêu th.
2. M tài
Nghiên cu này, nhm hng đn các mc tiêu sau:
- Xác đnh, phơn tích vƠ đánh giá các yu t thuc cht lng tri nghim nh
hng đn s hài lòng ca khách hàng siêu th ti H Chí Minh
- Xây dng và kim đnh mô hình v mi quan h gia cht lng tri nghim
và s hài lòng ca khách hàng siêu th ti H Chí Minh
đt đc mc tiêu này, nghiên cu cn tr li câu hi sau:
1. Các yu t nào thuc cht lng tri nghim nh hng đn s hài lòng ca
khách hàng khi mua sm ti siêu th?
2. Thang đo nƠo đ đo lng mc đ hài lòng ca khách hàng khi mua sm ti
siêu th?
3. Có mi quan h nào gia các thành phn ca cht lng tri nghim và s
hài lòng ca khách hàng khi mua sm ti siêu th?
3. ng và phm vi nghiên cu
- i tng kho sát: các khách hàng n đƣ tng mua sm ti siêu th
- Phm vi nghiên cu: khu vc H Chí Minh
4
4. u
- Nghiên cu đc tin hƠnh thông qua hai giai đon chính là: (1) nghiên cu
đnh tính nhm xây dng và hoàn thin bn phng vn; (2) nghiên cu đnh lng
nhm thu thp, phân tích d liu kho sát, cng nh c lng và kim đnh các mô
hình
- tài s dng nhiu công c phân tích d liu nh: thng kê mô t, kim
đnh thang đo (Cronbach Alpha), phân tích nhân t khám phá (EFA), hi quy tuyn
tính vi phn mm SPSS 20
5. Kt cu ca lu
Kt cu ca lun vn đc chia thƠnh 5 chng:
Chng 1: M đu gii thiu tng quan v đ tài nghiên cu
Chng 2: Trình bày v c s lý thuyt v cht lng tri nghim và s hài
lòng ca khách hàng, mi quan h gia cht lng tri nghim s hài lòng t đó xơy
dng mô hình và lý thuyt cho nghiên cu
Chng 3: Trình bƠy các phng pháp nghiên cu đ kim đnh thang đo vƠ
mô hình lý thuyt cùng các gi thuyt đ ra.
Chng 4: Phơn tích kt qu kho sát và bin lun thc trng v nh hng
ca nhân t cht lng tri nghim vi s hài lòng ca khách hàng
Chng 5: Ý ngha vƠ kt lun
5
C LÝ THUYT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CU
2.1 Gii thiu
Trong chng 2, tác gi trình bày nhng ni dung c bn ca các lý thuyt
có liên quan đ lƠm c s nn tng cho nghiên cu này. Nhiu thut ng, khái nim
mô hình chng nƠy đc s dng cho các chng khác. Cui chng, tác gi
đa ra mô hình nghiên cu ca đ tài
2.2 Siêu th, vai trò và t chc kinh doanh ca siêu th
2.2.1 Khái nim siêu th
"Siêu th" lƠ t đc dch ra t các thut ng nc ngoƠi - "supermarket"
(ting Anh) trong đó "super" ngha lƠ "siêu" vƠ "market" lƠ "ch". Siêu th lƠ mt
loi ca hƠng riêng nm trong h thng mng li bán l hƠng hóa vƠ dch v, vi
mt hƠng kinh doanh ch yu lƠ các hƠng hóa thuc nhu cu hƠng ngƠy. T phc v
lƠ phng thc kinh doanh trng yu nhng không phi bt c đơu có phng thc
bán hƠng t phc v đu lƠ siêu th.
Theo Quy ch Siêu th, Trung tơm thng mi ca B Thng mi Vit Nam
(nay lƠ B Công Thng Vit Nam) ban hƠnh ngƠy 24 tháng 9 nm 2004: Siêu th
lƠ loi hình ca hƠng hin đi; kinh doanh tng hp hoc chuyên doanh; có c cu
chng loi hƠng hoá phong phú, đa dng, bo đm cht lng; đáp ng các tiêu
chun v din tích kinh doanh, trang b k thut vƠ trình đ qun lý, t chc kinh
doanh; có các phng thc phc v vn minh, thun tin nhm tho mƣn nhu cu
mua sm hƠng hóa ca khách hƠng.
Trên th gii hin có mt s khái nim v siêu th nh sau:
Philips Kotler cho rng siêu th lƠ "ca hƠng t phc v tng đi ln có
mc chi phí thp, t sut li nhun không cao vƠ khi lung hƠng hóa bán ra ln,
đm bo tha mƣn đy đ nhu cu ca ngi tiêu dùng v thc phm, bt git, các
cht ty ra vƠ nhng mt hƠng chm sóc nhƠ ca". NhƠ kinh t Benoun ca Pháp
li phát biu siêu th lƠ "ca hƠng bán l theo phng thc t phc v có din tích
t 400m
2
đn 2500m
2
ch yu bán hƠng thc phm".
6
2.2.2 a siêu th
Theo Vin nghiên cu Thng mi Vit Nam, siêu th có các đc trng sau:
- óng vai trò ca hƠng bán l: Siêu th thc hin chc nng bán l - bán hàng
hóa trc tip cho ngi tiêu dùng cui cùng đ h s dng ch không phi đ bán
li. ơy lƠ mt kênh phơn phi mc phát trin cao, đc quy hoch vƠ t chc
kinh doanh di hình thc nhng ca hƠng quy mô, có trang thit b vƠ c s vt
cht hin đi, vn minh, do thng nhơn đu t vƠ qun lý, đc NhƠ nc cp
phép hot đng.
- Áp dng phng thc t phc v (self-service hay libre - service): ơy lƠ
phng thc bán hƠng do siêu th sáng to ra, đc ng dng trong nhiu loi ca
hƠng bán l khác vƠ lƠ phng thc kinh doanh ch yu ca xƣ hi vn minh gia
phng thc t chn vƠ t phc v có s phơn bit:
T chn: khách hàng sau khi chn mua đc hƠng hóa s đn ch ngi bán
đ tr tin hƠng, tuy nhiên trong quá trình mua vn có s giúp đ, hng dn
ca ngi bán.
T phc v: khách hƠng xem xét vƠ chn mua hƠng, b vƠo gi hoc xe đy
đem đi vƠ thanh toán ti quy tính tin đt gn li ra vƠo. Ngi bán vng
bóng trong quá trình mua hàng.
- Phng thc thanh toán thun tin: HƠng hóa gn mƣ vch, mƣ s đc đem
ra quy tính tin ca ra vƠo, dùng máy quét đ đc giá, tính tin bng máy vƠ t
đng in hóa đn. ơy chính lƠ tính cht u vit ca siêu th, đem li s tha mƣn
cho ngi mua sm c đim nƠy đc đánh giá lƠ cuc đi "cách mng" trong
lnh vc thng mi bán l.
- Sáng to ngh thut trng bƠy hƠng hoá: qua nghiên cu cách thc vn đng
ca ngi mua hƠng khi vƠo ca hƠng, ngi điu hƠnh siêu th có cách b trí hƠng
hóa thích hp trong tng gian hƠng nhm ti đa hoá hiu qu ca không gian bán
hƠng. Do ngi bán không có mt ti các quy hƠng nên hƠng hóa phi có kh nng
"t qung cáo", lôi cun ngi mua. Siêu th lƠm đc điu nƠy thông qua các
nguyên tc sp xp, trng bƠy hƠng hóa nhiu khi đc nơng lên thƠnh nhng th
thut. Chng hn, hƠng có t sut li nhun cao đc u tiên xp nhng v trí d
thy nht, đc trng bƠy vi din tích ln; nhng hƠng hóa có liên quan đn nhau
7
đc xp gn nhau; hƠng khuyn mƣi phi thu hút khách hƠng bng nhng kiu
trng bƠy đp vƠo mt; hƠng có trng lng ln phi xp bên di đ khách hƠng
d ly; bƠy hƠng vi s lng ln đ to cho khách hƠng cm giác lƠ hƠng hoá đó
đc bán rt chy
- HƠng hóa ch yu lƠ hƠng tiêu dùng thng ngƠy nh: thc phm, qun áo,
bt git, đ gia dng, đin t vi chng loi rt phong phú, đa dng. Siêu th thuc
h thng các ca hƠng kinh doanh tng hp, khác vi các ca hƠng chuyên doanh
ch chuyên sơu vƠo mt hoc mt s mt hƠng nht đnh. Theo quan nim ca nhiu
nc, siêu th phi lƠ ni mƠ ngi mua có th tìm thy mi th h cn vƠ vi mt
mc giá "ngƠy nƠo cng thp" (everyday-low-price). Chng loi hƠng hóa ca siêu
th có th lên ti hƠng nghìn, thm chí hƠng chc nghìn loi hƠng. Thông thng,
mt siêu th có th đáp ng đc 70-80% nhu cu hƠng hóa ca ngi tiêu dùng v
n ung, trang phc, m phm đ lƠm bp, cht ty ra, v sinh
2.2.3 Vai trò ca siêu th
Siêu th nm trong h thng phân phi bán l, là cu ni quan trng gia sn
xut và tiêu dùng
Các siêu th hot đng trong mng li lu thông phơn phi bán l, gi vai
trò ngày càng quan trng trong quá trình sn xut m rng xã hi
Siêu th giúp gim thiu các tng, nc trung gian trong h thng phân phi,
hình thành nên mt h thng phân phi liên kt dc vng chc, giúp gim thiu thi
gian và chi phí giao dch, h giá thƠnh, đm bo kinh doanh hiu qu.
2.2.4 T chc kinh doanh siêu th
Vit Nam, có nhiu mô hình t chc kinh doanh siêu th khác nhau:
- Mô hình siêu th đc lp: ơy lƠ các siêu th hot đng đn l, thuc v các
ch s hu khác nhau, hu ht do doanh nghip t nhơn m mt cách t phát, quy
mô nh và rt nh, ch vài chc m
2
, kinh doanh đôi ba ngƠn mt hàng, theo hình
thc t chn. Hàng hóa ch yu là ly t ch âuôn bán và nhp khu nên thiu s
liên kt vi nhà cung cp, ngun hàng không n đnh, giá c cao. Cht lng và
hiu qu hot đng thp.
8
- Mô hình siêu th dng chui: ơy lƠ mô hình mƠ doanh nghip m
hai, ba hay nhiu siêu th nhiu đa đim khác nhau, ti mt hay nhiu đa phng
khác nhau, kinh doanh các mt hƠng tng t nhau và chu s thng nht qun lý
ca doanh nghip kinh doanh siêu th. Ngi tiêu dùng có th đn bt k mt siêu
th nào trong chui siêu th nƠy đu có th mua đc mt hàng mong mun và yên
tâm vi cht lng và giá c mình đƣ chn. Kinh doanh siêu th theo dng chui,
mi siêu th trong h thng s đc thng nht qun lý và các siêu th thành viên có
th h tr nhau đ huy đng hàng hóa s lng ln, giá c cnh tranh, tranh th
đc khuyn mãi và h tr t nhà sn xut. Tiêu biu cho dng này là h thng siêu
th Co.opMart. Tính đn 07/2013, h thng Co.opMart ti có 63 siêu th, riêng TP.
HCM có 26 siêu th. Ngoài chui Co.op Mart, TP.HCM còn có chui siêu th
Maximart thuc Công ty C Phn u T An Phong, hin ti Maximart có 7 siêu
th (3 Nha Trang, 1 Cn Th vƠ 4 ti TP.HCM).
- Mô hình đi siêu th và ca hàng, kho hàng ca các tp đoƠn nc ngoài: h
thng siêu th Big C hot đng kinh doanh theo mô hình “Trung tơm thng mi”
hay “i siêu th”, lƠ hình thc kinh doanh bán l hin đi đang đc Tp đoƠn
Casino (Tp đoƠn m ca siêu th Big C) trin khai. Hin ti, siêu th Big C Vit
Nam có tng cng 24 siêu th Big C trên toàn quc, trong đó có 6 siêu th ti
TP.HCM. Ngoài ra, có mt s h thng siêu th bán l nc ngoƠi đƣ thơm nhp và
tng lai s m rng quy mô phát trin ti Vit Nam nh: LotteMart (HƠn Quc)
vi 2 siêu th ti TP.HCM, Daiso (Nht Bn).v.v…
2.3 Chng tri nghim
2.3.1 Khái nim
Khái nim cht lng tri nghim ln đu tiên đc gii thiu bi Ting-Yueh
Chang và Shun-Ching Horng trong nghiên cu “Khái nim vƠ đo lng cht lng
tri nghim: nhn thc ca khách hƠng” nm 2010. Vic nghiên cu và xây dng
mô hình cht lng tri nghim ca hai ông đc tham kho nghiên cu v cht
lng và tri nghim cuc sng ca Csikszentmihalyi vƠ LeFevre’s (1989). H tin
rng các doanh nghip thành công nh hng đn khách hàng ca mình thông qua
9
vic tham gia và tri nghim thc s, cái to nên giá tr cá nhân cho tng khách
hàng (Chang và Horng 2010).
Theo đó, hai ông đƣ đa ra khái nim v cht lng tri nghim nh sau:
“Cht lng tri nghim đc xem nh lƠ tng hp ca tt c nhng kinh nghim
mt khách hàng có đc trong thi gian h tham gia tiêu dùng mt loi sn
phm/dch v nƠo đó vƠ tng tác vi nhà cung cp đó liên quan đn các yu t
ngoi vi, nhà cung cp dch v, khách hƠng khác, ngi tham gia cùng h”
Cht lng tri nghim cm nhn v cht lng mt hàng hóa/dch v ca
mt khách hàng khi h tng tác vi mt t chc. ó lƠ s pha trn ca các hot
đng th cht ca mt t chc, các giác quan đc kích thích vƠ khi dy cm xúc,
s k vng ca khách hàng đc đo lng liên tc trong sut thi gian tng tác.
Khi tng tác vi bt k mt t chc nào, trong quá trình mua hàng hóa/dch v
khách hàng nhn đc mt ít kinh nghim, t tiêu cc đn tích cc.
2.3.2 Các thành phn ca chng tri nghim
Da vào các lý thuyt v tri nghim ca Abbott (1995), Berry, Carbone &
Haeckel (2002), Holbrook (2000), lý thuyt tri nghim dch v ca Bitner, Hubbert
& Zeithaml (1997), Grace & O’Gass (2004) cng nh lý thuyt v cht lng dch
v ca Parasuraman (1988), Chang vƠ Horng (2010) đƣ đa ra nm thƠnh phn ca
cht lng tri nghim, đó lƠ: yu t ngoi vi (physical surroundings), các nhà cung
cp dch v (service providers), hành vi tiêu cc ca các khách hàng khác (other
customers), ngi tham gia cùng (customers’ companions), chính bn thân khách
hàng (customers), c th nh sau:
1. Các yu t ngoi vi (physical surroundings): Khi khách hàng tham gia s
dng mt dch v, h s tng tác vi các yu t ngoi vi thông qua nm
giác quan và thu nhn đc nhng kinh nghim ngay lúc đó. Có bn
thành phn cm tính ph đc hình thƠnh trong quá trình tng tác ca
khách hƠng đi vi các yu t ngoi vi đó lƠ không khí (astmosphere), s
tp trung (concentration), hình nh (imagination) và s ngc nhiên
(surprise).
10
2. Nhà cung cp dch v: đó chính lƠ nhng nhà cung cp sn phm, hàng
hóa, dch v cho khách hƠng. Tng tác gia khách hàng và nhà cung cp
dch v đc xem là nhân t trng đim nht ca tri nghim dch v.
3. Khách hƠng khác: đó lƠ nhng ngi cng tham gia vƠo vic s dng sn
phm, hàng hóa, dch v ca nhà cung cp cùng ti mt đim không gian,
thi gian. Cht lng tri nghim vi các khách hƠng khác đc th hin
qua cm nhn ca khách hàng khi h tng tác vi nhng khách hàng
khác tham gia vào vic mua sm, tiêu dùng sn phm/dch v ti đa đim
mƠ mình đang thc hin giao dch. Thái đ tiêu cc ca nhng khách
hƠng nƠy đƣ to ra nhng n tng không my tt đp v hình nh cng
nh cht lng ca dch v vƠ ngc li.
4. Ngi đi cùng: đó chính lƠ nhng ngi cùng tham gia tiêu dùng sn
phm, dch v vi khách hàng và có quan h nƠo đó vi khách hàng. Quá
trình mua sm, tiêu dùng sn phm, dch v vi ngi tham gia cùng h
cng to nên cho khách hàng nhng kinh nghim riêng.
5. Chính bn thơn khách hƠng: đó chính lƠ bn thân ca khách hàng khi thc
hin giao dch vi nhà cung cp dch v. ơy lƠ mt Qua vic mua sm,
tiêu dùng sn phm/dch v khách hàng s xác đnh rõ ràng liu mình có
thích thú, hài lòng vi cht lng sn phm, dch v mƠ mình đang dùng
hay không.
2.4 S hài lòng ca khách hàng
2.4.1
S hài lòng ca khách hàng (Customer satisfaction) đc xem là nn tng
trong khái nim ca marketing v vic hài lòng nhu cu vƠ mong c ca khách
hƠng (Spreng, MacKenzie, & Olshavsky, 1996). Khách hƠng đc hài lòng là mt
yu t quan trng đ duy trì đc thành công lâu dài trong kinh doanh và các chin
lc kinh doanh phù hp nhm thu hút và duy trì khách hàng (Zeithaml & ctg,
1996). Trên thc t có nhiu quan đim khác nhau v s hài lòng ca khách hàng
chng hn: Brown (1992) cho rng s hài lòng ca khách hàng là mt trng thái
11
trong đó nhng gì khách hàng cn, mun, vƠ mong đi sn phm; và gói dch v
đc tho mƣn hay vt quá s tho mãn, kt qu là có s mua hàng lp li, lòng
trung thành và giá tr ca li truyn ming mt cách thích thú. Bachelet (1995) phát
biu s hài lòng ca khách hàng là mt phn ng mang tính cm xúc ca khách
hàng phn ng li kinh nghim ca h đi vi mt sn phm hay dch v. Oliver
(1997) li cho rng s hài lòng ca khách hàng là s phn ng ng ca ngi tiêu
dùng vi vic đáp ng yêu cu, mong mun ca h. Zeithaml & Bitner (2000) phát
biu s hài lòng ca khách hàng là s đánh giá ca khách hàng v mt sn phm
hay mt dch v đƣ đáp ng đc nhu cu vƠ mong đi ca h. Kotler & Keller
(2006) nói rng s hài lòng là mc đ ca trng thái cm giác ca mt ngi bt
ngun t vic so sánh nhn thc v mt sn phm so vi mong đi ca ngi đó.
Theo đó, s hài lòng có ba cp đ sau: (1) Nu nhn thc ca khách hàng nh hn
k vng thì khách hàng cm nhn không hài lòng, (2) Nu nhn thc bng k vng
thì khách hàng cm nhn hài lòng, (3) Nu nhn thc ln hn k vng thì khách
hàng cm nhn là hài lòng hoc thích thú.
Mt đn v kinh doanh, mt công ty cn theo dõi và nâng cao s hài lòng
khác hàng. Mc đ hài lòng càng cao thì càng d gi đc khách hàng. ơy lƠ bn
điu thc t:
1. GiƠnh đc khách hàng mi tn kém gp 5-10 ln nhiu hn so vi vic
hài lòng và gi nhng khách hàng hin có.
2. Trung bình, mi nm các công ty thng mt 10-30% lng khách hàng
hin có.
3. Gim 5% t l mt khách hàng này thì có th lƠm tng 25-85% li nhun,
tùy vƠo lnh vc kinh doanh.
4. T l li nhun trên khách hƠng có xu hng tng trong sut chu k sng
ca khách hàng mà công ty gi đc.
2.4.2 Chng tri nghim và s hài lòng ca khách hàng
Thông thng các nhà kinh doanh dch v thng cho rng cht lng ca
dch v là cht lng tri nghim ca khách hàng. Tuy nhiên, nhiu nhà nghiên cu
12
cho thy, cht lng dch v và cht lng tri nghim là hai khái nim khác nhau
đu phn ánh đc s hài lòng ca khách hàng. Trong khi, cht lng dch v ch
tp trung vào các thành phn c th ca dch v thì cht lng tri nghim đo lng
mt cách khách quan nhng cm nhn, đánh giá ca khách hàng v sn phm/dch
v ca nhà cung cp c v mt cm tính ln lý tính.
Có hàng lot các nghiên cu v mi quan h gia cht lng dch v và s
hài lòng ca khách hàng. Các nghiên cu nƠy đƣ kt lun ra rng cht lng dch v
là tin đ ca s hài lòng (Cronin và Taylor, 1992; Spreng và Mackoy, 1996) và là
nhân t ch yu nh hng đn s hài lòng (Ruyter và, Bloemer và Peeters, 1997).
Tuy nhiên, vi nhng tính cht riêng ca mình, cht lng tri nghim có nhng tác
đng nht đnh đn s hài lòng ca khách hƠng. iu nƠy đƣ đc Chang và Horng,
2010 thc hin nghiên cu vƠ đa ra kt lun cht lng tri nghim là mt phn
nhân t quyt đnh đn s hài lòng ca khách hàng.
Hình 2.1: Mi quan h gia cht lng tri nghim đn s hài lòng khách hàng
2.5 Mô hình nghiên cu
2.5.1 Mô hình nghiên cu
Theo Zeithaml & Bitner (2000), s hài lòng ca khách hàng chu tác đng
bi các yu t: Cht lng dch v, cht lng sn phm, giá, nhng nhân t tình
hung và nhng nhân t cá nhân, tuy nhiên các yu t nƠy đƣ đc nhiu nhà
nghiên cu quan tâm thc hin. Theo nghiên cu ca Chang vƠ Horng (2010) đƣ
cho thy có mi quan h gia cht lng tri nghim và s hài lòng ca khách hàng.
Tác gi mun đi sơu nghiên cu v mi quan h nƠy nên đƣ tin hành nghiên cu
kim đnh v mi quan h gia các thành phn cht lng tri nghim vi s hài
lòng ca h thng siêu th ti TP.HCM.
Thang đo cht lng tri nghim ca Chang vƠ Horng (2010) đc tin hành
nghiên cu cho hai ca hàng thuc hai lnh vc khác nhau: (1) Ca hƠng đ lót n
Easy Shop và (2) là quán cafe Starburks. Kt qu cho thy, hai lnh vc khác nhau
S tho mãn ca khách hàng
(Customer Satisfaction)
Cht lng tri nghim
(Experience Quality)
13
(1) thuc v thi trang và (2) thuc v n ung thì cht lng tri nghim đu đc
đo lng t nm thƠnh phn yu t ngoi vi (physical surroundings), các nhà cung
cp dch v (service providers), hành vi tiêu cc ca các khách hàng khác (other
customers), ngi tham gia cùng (customers’ companions), chính bn thân khách
hàng (customers).
Mc dù nghiên cu ca Chang vƠ Horgn đc thc hin ti Ơi Loan vi đc
đim kinh t, xã hi hoàn toàn khác so vi Vit Nam. Tuy nhiên, đu là nhng quc
gia thuc khu vc châu Á vi nhng nét tng đng v vn hóa nên tác gi đƣ da
trên mô hình nghiên cu nƠy đ phân tích mi quan h v cht lng tri nghim
vi s hài lòng ca khách hàng siêu th. Cùng vi vic da vƠo c s lý thuyt ca
thang đo cht lng tri nghim, mô hình nghiên cu đƣ đ xut nh sau:
- Bin đc lp:
Các yu t ngoi vi
Nhà cung cp dch v
Thái đ tiêu cc ca khách hàng khác
Ngi đi cùng
Chính bn thân khách hàng
- Bin tim n: S hài lòng ca khách hàng
14
Hình 2.2: Mô hình các yu t chng tri nghing vào s hài lòng khách
xut
T mô hình trên, tác gi thit lp các gi thuyt sau:
- Gi thuyt H1: hp dn ca các yu t ngoi càng ln thì s hài lòng ca
khách hƠng cƠng cao vƠ ngc li. Hay nói cách khác, thành phn các yu t ngoi
vi có mi quan h cùng chiu vi s hài lòng ca khách hàng.
- Gi thuyt H2: Cht lng phc v ca nhà cung cp dch càng cao thì s hài
lòng ca khách hàng càng ln vƠ ngc li. Hay nói cách khác, có mi quan h
cùng chiu gia cht lng phc v ca nhà cung cp vi s hài lòng ca khách
hàng.
- Gi thuyt H3: Phn ng tích cc ca ngi đi cƠng biu hin rõ thì s hi
lòng ca khách hƠng cƠng tng lên vƠ ngc li. Hay nói cách khác, có mi quan h
cùng chiu gia ngi đi cùng vƠ s hài lòng ca khách hàng.
- Gi thuyt H4: Thái đ tiêu cc ca các khách hàng khác càng nhiu thì s
hà lòng ca khách hàng càng gim vƠ ngc li. Hay nói cách khác, thái đ tiêu cc
ca khách hàng khác có mi quan h ngc chiu vi s hài lòng ca khách hàng.
H1 (+)
H2 (+)
H3 (+)
H4 (-)
H5 (+)
Các yu t ngoi vi
(Physical surroundings - PS)
S hài lòng ca khách hàng
(Customers’Satification - CS)
Nhà cung cp dch v
(Service providers - SP)
Ngi đi cùng
(Customers’companions - CC)
Thái đ tiêu cc ca khách
hàng khác
(Other customers - OC)
Khách hàng
(Customers themselves - CT)
(
15
- Gi thuyt H5: Khách hàng càng thích thú, càng phn khi khi đi mua sm t
siêu th thì s hài lòng ca h cƠng cao vƠ ngc li. Hay nói cách khác, có mi
quan h cùng chiu gia s thích thú, phn khi ca khách hàng vi s hài lòng ca
khách hàng.
2.5.2 ng tri nghim
Thang đo cht lng tri nghim theo Chang và Horng (2010) gm ba mi
tám bin quan sát đ đo lng nm thƠnh phn ca cht lng tri nghim. Trong
đó, (1) thành phn các yu t ngoi vi gm mi by bin quan sát, (2) thành phn
nhà cung cp dch v gm nm bin quan sát, (3) thành phn thái đ tiêu cc ca
các khách hàng khác gm bn bin quan sát, (4) thành phn ngi đi cùng gm bn
bin quan sát và (5) thành phn chính khách hàng gm tám bin quan sát, c th
nh sau:
Thành phn các yu t ngoi vi:
1. Cách trang trí ca siêu th làm tôi thy thoi mái
2. Thit k màu sc ca siêu th là tôi thy d nhìn
3. Ánh sáng ca siêu th làm tôi cm thy m áp và thm phc
4. Không gian thit k ca siêu th làm tôi cm thy thoi mái
5. Tôi thng thy thi gian trôi qua nhanh khi mua sm ti siêu th
6. Tôi b hàng gi ti siêu th
7. Tôi siêu th trong mt thi gian dài mà không có s chú ý nào
8. Mua sm ti siêu th làm tôi có cm giác quên đi thi gian
9. Tôi la chn sn phm mt cách chm rãi ti siêu th
10. Cách trang trí ca siêu th đem li cho tôi cm giác thích thú
11. Cách bài trí ca siêu th nh lƠ k mt câu chuyn
12. Bc chân vào siêu th nh lc vào th gii khác
13. ng ti siêu th nh lƠ đang mt không gian đy p trí tng tng
16
14. Tôi ngc nhiên khi bit thit k thc ca siêu th đp hn so vi trong
hình
15. Bên trong siêu th đc thit k theo phong cách l mà tôi him khi nhìn
thy
16. Cách bài trí ca siêu th đc thit k khác so vi k vng ca tôi
17. Tht là tuyt khi nhìn thy thit k bên trong siêu th
Thành phn nhà cung cp dch v:
18. Nhân viên siêu th cung cp dch v mt cách thu đáo
19. Liên h vi đi ng qun lý làm tôi cm thy d chu
20. Nhân viên siêu th phc v tôi mt cách thân thin và t t
21. Tng tác vi đi ng qun lý làm tôi cm thy mình đc tôn trng
22. i ng qun lý chào hi tôi nh lƠ nhng ngi bn
Thành ph tiêu cc ca khách hàng khác:
23. Tôi không vui khi khách hàng khác to ting trong siêu th
24. Quá nhiu khách hàng ti siêu th làm tôi mt nhiu thi gian đ mua các
món hàng tôi mun mua
25. Tôi không thích s ct ngn ca khách hƠng khác khi tôi đang trao đi
vi đi ng qun lý
26. Hng thú mua sm ca tôi b nh hng khi các khách hàng khác làm xáo
trn cách bài trí sn phm ti siêu th
Thành ph
27. Tôi chia s nhng sn phm mi vi bn bè vƠ gia đình khi đi siêu th
cùng tôi
28. Tôi tìm thy đc nhng món hƠng đc bit ti siêu th vi bn bà và gia
đình
29. Tôi thích nói chuyn vi bn bè và gia đình khi đang siêu th