Mối quan hệ giữa phát triển tài chính và tăng trưởng kinh tế nghiên cứu thực nghiệm tại việt nam

B GIÁO DC VÀ ÐÀO TO
TRNG ÐI HC KINH T TP. H CHÍ MINH





PHAN QUC BÌNH


MI QUAN H GIA PHÁT TRIN
TÀIăCHệNHăVÀăTNGăTRNG KINH
T - NGHIÊN CU THC NGHIM
TI VIT NAM


LUNăVNăTHCăSăKINHăT



TP.H Chí Minh ậ Nmă2014




B GIÁO DC VÀ ÐÀO TO
TRNG ÐI HC KINH T TP. H CHÍ MINH

PHAN QUC BÌNH


MI QUAN H GIA PHÁT TRIN TÀI
CHệNHăVÀăTNGăTRNG KINH T -
NGHIÊN CU THC NGHIM TI
VIT NAM

Chuyên ngành:
Tài chính ậ Ngân hàng
Mã s:
60340201


LUNăVNăTHCăSăKINHăT

NGIăHNG DN KHOA HC:
PGS.TS.NGUYN TH NGC TRANG



TP.H Chí Minh ậ Nmă2014




LIăCAMăOAN

Tôiăxinăcamăđoanălunăvnăthcăsăkinhăt “Mi quan h gia phát trin tài chính và
tngătrng kinh t ậ Nghiên cu thc nghim ti VităNam”ălàăcôngătrìnhănghiênă
cu ca riêng tôi, có s h tr t ngiăhng dn khoa hc là PGS.TS.Nguyn Th
NgcăTrang,ăvàăchaătngăđc công b trcăđây.ăCácăs liuăđc s dngăđ
phânătích,ăđánhăgiáătrongălunăvnăcóăngun gcărõăràngăvàăđc tng hp t nhng
ngunăthôngătinăđángătinăcy. Ni dung lunăvnăđm bo không sao chép bt c
công trình nghiên cu nào khác.

TP.HCM, ngày 29 tháng 12 nmă2014
Tác gi


Phan Quc Bình














MC LC
Trang ph bìa
Liăcamăđoană

Mc lc
Danh mc các bng, hình
TÓM TT 1
1. GII THIU 2
2.ăCăS LÝ THUYT 6
2.1. Tng quan v tngătrng kinh t 6
2.1.1. Khái nimătngătrng kinh t 6
2.1.2.ăThcăđoătngătrng kinh t 6
2.1.3. Các nhân t tácăđngăđnătngătrng kinh t 7
2.2. Tng quan v phát trin tài chính 11
2.2.1. Khái nim v phát trin tài chính 11
2.2.2.ăThcăđoăphátătrin tài chính 12
2.3. Cách thc phát trinătàiăchínhătácăđngăđnătngătrng kinh t 13
2.4.ăSălc v mt s nghiên cu liên quan 16
3.ăTịMăLC TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH VÀ KINH T TI VITăNAM….21
3.1. Tình hình kinh t 21
3.2. Tình hình tài chính 22
4. D LIU,ăMỌăHỊNHăVÀăPHNGăPHỄPăNGHIểNăCU 26
4.1. D liu nghiên cu 26
4.1.1. Thu thp d liu 26




4.1.2. Mô t các bin 27
4.2. Mô hình nghiên cu 32
4.3.ăPhngăpháp nghiên cu 35
4.3.1.ăPhngăphápăphânătíchăthànhăphn chính 35
4.3.2.ăPhngăphápăkimăđnh tính dng 37
4.3.3.ăPhngăphápăt hi quy phân phi tr 38

5. KT QU NGHIÊN CU VÀ THO LUN 41
5.1. Phân tích thành phn chính 41
5.2. Kimăđnh tính dng 43
5.3. Kimăđnhăđng liên kt 47
5.3.1. Mô hình không bao gm tácăđng ca khng hong kinh t 47
5.3.2. Mô hình bao gm tácăđng ca khng hong kinh t 55
6. KT LUN 62
TÀI LIU THAM KHO
PH LC
Ph lc 1 ậ Kimăđnh nghimăđnăv ca các chui d liu viăđim bin
đi cu trúc










DANH MC CÁC T VIT TT

ADB
ARDL
GDP
GMM

GNP

IMF
NHNN
NHTW
PCM
WB
WTO
: NgânăhàngăphátătrinăChâuăÁ.
: Autoregressive Distributed Lag, Tăhiăquyăphânăphiătr.
: Gross National Product, Tngăsnăphmăqucăni.
: Generalized Method of Moments, Phngăphápăkimăđnhămomentămă
rng.
: Gross National Product, Tngăsnăphmăqucăgia.
: International Monetary Fund, Quătinătăqucăt.
: Ngânăhàngănhàănc.
: NgânăhàngăTrungăng.
: Principal Component Method, Phngăphápăphânătíchăthànhăphnăchính.
: World Bank, Ngânăhàngăthăgii.
: Tăchcăthngămiăthăgii.

DANH MC CÁC BNG, HÌNH

Bng 2.1: Thng kê tng hp các kt qu nghiên cuătrcăđây 20
Bng 3.1: Tcăđ tngătrng GDP trong giaiăđon 2000-2012 22
Bng 3.2: Tcăđ tngătrng tín dng và cung tinăgiaiăđon 2000 ậ 2012 25
Bng 4.1: Tóm tt mi quan h k vng gia các bin s 30
Bng 4.2: Thng kê mô t 31
Bng 5.1: Kt qu phân tích thành phn chính 41
Bng 5.2: Kt qu kim đnh nghimăđnăv 44
Bng 5.3: Kt qu kimăđnh tính dng 45
Bng 5.4: Kt qu kimăđnh nghimăđnăv viăđim binăđi cu trúc 46
Bng 5.5: Kt qu la chnăđ tr tiău 47
Bng 5.6: Kt qu călng mô hình hiu chnh sai s không gii hn 48
Bng 5.7: Kt qu điu chnhăcălng mô hình hiu chnh sai s không gii hn
49
Bng 5.8: Kt qu kimăđnhăđng liên kt 51
Bng 5.9: Kt qu călng mô hình hiu chnh sai s có gii hn 52
Bng 5.10: Kt qu la chnăđ tr tiăuă(có tácăđng ca khng hong kinh t). 55
Bng 5.11: Kt qu călng mô hình hiu chnh sai s không gii hn (có tác
đng ca khng hong kinh t) 56
Bng 5.12: Kt qu điu chnhăcălng mô hình hiu chnh sai s không gii hn
(có tácăđng ca khng hong kinh t) 57
Bng 5.13: Kt qu kimăđnhăđng liên kt (có tácăđng ca khng hong kinh t)
57

Bng 5.14: Kt qu călng mô hình hiu chnh sai s có gii hn (có tácăđng
ca khng hong kinh t) 60
Hình 3.1: Phát trinătàiăchínhăvàătngătrng kinh t ti Vit Nam 25
Hình 5.1: Ch s tng hpăđi din cho phát trin tài chính 43
Hình 5.2: Kt qu kimăđnh tngătíchălyăs dăni phn 54
Hình 5.3: Kt qu kimăđnh tngătíchălyăbìnhăphngăs dăni phn 54
Hình 5.4: Kt qu kimăđnh tngătíchălyăs dăni phn (có tácăđng ca khng
hong kinh t) 61
Hình 5.5: Kt qu kimăđnh tngătíchălyăbìnhăphngăs dăni phn (có tácăđng
ca khng hong kinh t) 61












1

TÓM TT
Nghiên cu tin hành kim tra mi quan h gia phát trin tài chính ậ đcă đoă
lng bng ch s tng hp to ra t 08ă đi din phát trin tài chính khác nhau
thôngăquaăphngăphápăphânătíchăthànhăphn chính ậ vàătngătrng kinh t ti Vit
Nam daătrênă56ăquanăsátătrongăgiaiăđon t Quý I/1999ăđn Quý IV/2012.
Tngăt nhănghiênăcu ca Uddin và cng s (2012) cùng mt s nghiên cu ti
các quc gia khác trên th gii, bài nghiên cu s dng mô hình thc nghim da
trên hàm sn xut Cobb ậDouglas có b sung thêm yu t binăđi cu trúc trong
các chui thiăgianădi tác đng ca cuc khng hong kinh t toàn cuănmă2008.
Cùng vi, kimăđnh t hi quy phân phi tr đc s dngăđ xácăđnh mi quan
h đng liên kt gia các bin s trong mô hình nghiên cu. Kt qu ghi nhn đc
là nht quán khi cho rng tn ti miă tngă quană cùngă chiu gia phát trin tài
chínhăvàătngătrng kinh t trong dài hn ti Vit Nam.
Các t khóa: phát trinătàiăchính,ătngătrng kinh t,ăđng liên kt, Vit Nam.











2



1. GII THIU

Tngătrng kinh t là mt trong nhngăđ tài luôn nhnăđc nhiu s quan tâm
trong sut thi gian vaăqua.ăã có khá nhiu bài nghiên cu trên c haiăphngă
din lý thuyt và thc nghim c gng tìm hiu v các nhân t có kh nng nh
hngăđn tngătrng kinh t. Và hin nay, các nhà nghiên cuăđang đt quan tâm
ca mình vào gi thuyt cho rng phát trin tài chính là mt tác nhân quan trng đi
vi tngătrng kinh t,ădoăđóăvicăxemăxétătácăđng ca phát trinătàiăchínhăđn
tngătrng kinh t s giúp các nhà nghiên cuăđaăraăđc các kin ngh chính
sáchăvămôăđi vi th trng tài chính. H cho rng vai trò ca th trng tài chính
vàăcácătrungăgianătàiăchínhătrongăquáătrìnhătngătrngăthayăđiăđángăk t quc gia
nàyăđn quc gia khác và tùy thuc vào mcăđ t do chính tr, lut pháp, s bo v
quyn s hu ca mi quc gia. Nhăphátăbiu ca Aghion và Howitt (2009), mt
quc gia có các ngân hàng hotăđng hiu qu vàăđángătinăcy thì ngi tiêu dùng s
sn sàng tit kim nhiuăhn vàădoăđóăgii phóng đc nhiu ngun lc hnăcho các
nhà đuăt so vi mt quc gia mà các ngân hàng có th lãng phí tài sn caăngi
gi tin thông qua các khon n xu hoc thm chí là laăđo h.
Ngoài ra, các t chc và th trng tài chính còn có kh nng tng hp ri ro hoc
phân b tiău gia ri ro và li nhun. Ví d, bng cách thu thp các khon tit
kim t nhiuăngi vàăđuăt chúng mtăcáchăđaădng vào các d án, mt t chc
luăký cho phép ngay c nhngăngi tit kim nh cngăcó th tn dng li th ca
lut s ln vàăcóăđc mt t l khá an toàn v li nhun. Các t chc tài chính tt
cngăcóăth giúp làm gim bt các vnăđ liên quan bng cách giám sát cácănhàăđu
t vàăđm bo rng h đang s dng hiu qu các khon vay ca h hnălàăchiătiêu
cho tiêu dùng cá nhân hoc laă đo nhngă ngi cho vay cui cùng (Aghion và
Howitt, 2009).
Mc dù hu nhăkhôngăcóăcácăbtăđngăquanăđim v vic liu phát trin tài chính
có ttăchoătngătrng hayăkhôngănhngăkhôngăcó ch s phát trin tài chính nào
đc chp nhn. K t khi có các kênh truyn dn, nhiu nhà nghiên cuăđưăđaăraă
3

các kt lun khác nhau v vic phát trin tài chính tácăđng tích cc hay tiêu cc
đnătngătrng kinh t. Và các kt lun này ph thuc vào vic la chn ch s làm
đi din cho phát trin tài chính. Hnăna, mi kênh truyn dn li b nhăhng bi
đcătrngăca mi quc gia (đóălàăs khác bit v th ch chính tr, pháp lý và s
khác nhau v t chc thông qua không gian và thi gian). iu này ng ý rng,
quc gia nào s dng nhiu các ch s phát trin tài chính hnăthìăcó nhiu kh nngă
hiuărõăhnăv cácătácăđng ca phát trinătàiăchínhăđn tngătrng kinh t (George
Adu và các cng s, 2013).
Doăđó,ăbàiănghiên cu này s đaăraăcáchătip cn theo hng to ra mt ch s tng
hp có kh nngă đi din cho nhiu ch s phát trin tài chính khác nhau nhm
nghiên cu nhăhng ca phát trinătàiăchínhăđi viătngătrng kinh t  Vit
Nam.
Mc tiêu nghiên cu:
Nghiên cu thc hină xemăxétă tácă đng ca phát trină tàiă chínhă đnă tngă trng
kinh t ti Vit Nam thông qua mô hình hàm sn xut Cobb ậDouglas, vi câu hi
nghiên cu tng quát: phát trinătàiăchínhătácăđngănhăth nàoăđnătngătrng kinh
t ti Vit Nam? Trênăcăs đó,ămc tiêu nghiên cu s đcăxácăđnh nhăsau:
 ánhăgiáătácăđng ca phát trinătàiăchínhăđnătngătrng kinh t da trên
phân tích thc nghim các s liu thc t.
 M rng phân tích thc nghim mi quan h nàyădi tácă đng ca cuc
khng hong kinh t toàn cuănmă2008.
iătng nghiên cu:
iătng nghiên cu đcăxácăđnh làătácăđng ca phát trinătàiăchínhăđnătngă
trng kinh t ti Vit Nam. Trongăđó,ăphát trinătàiăchínhăđcăđoălng thông qua
ch s tng hpăđc tính toán daătrênăcácăđiălngăđcătrngătrongăkhuăvc ngân
hàng. ng thi,ăđ có th gia tngătính tng quát cho bin s phát trin tài chính,
bài nghiên cuăđư cnăc thêm nghiên cu ca Adu và cng s (2013) đ giaătngă
4

s lng các yu t đi din cho phát trin tài chính, c th nh: tng tín dng ni
đa, tín dng trong khu vcătănhân,ătin mtătrongăluăthông,ăcungătin hp, cung
tin m rng và tng các khon n t tin gi ca ngân hàng.
Trình t thc hin nghiên cu:
Bài nghiên cuăđc tin hành theo phngăphápănghiênăcuăđnhălng, vi quy
trình tin hành nghiên cuănhăsau:ă
Bc 1: Tin hành kim tra, thu thp d liu có liên quan t các website
công b thông tin tài chính, kinh t trongănc và th gii. Kt qu thu mu nghiên
cu gm 12 bin s vămô, vi thi gian nghiên cu 56 Quý t Quý I/2009ăđn Quý
IV/2012.
Bc 2: D liuăthôăsauăkhiăđc thu thp s đc thng kê, x lý và tính
toán trên bng tính excel và phn mm Eviews đ cóăđc bng d liuăđyăđ ca
các bin cn xem xét trong mô hình nghiên cu.
Bc 3: Tin hành các hi quy và kimă đnh bng phn mm Eviews và
SPSSăđ xem xét mi quan h gia phát trinătàiăchínhăvàătngătrng kinh t ti
Vit Nam.
im mi ca bài nghiên cu:
Trcăđâyăcngăđưăcóămt s bài nghiên cu thc hin xem xét v mi quan h gia
phát trinătàiăchínhăvàătngătrng kinh t ti VităNam,ăđinăhìnhănhăNguyen Dinh
Phan (2011), Anwar và Nguyen (2011). Tuy nhiên, các nghiên cuănàyăđu s dng
d liu kiu bng ca 61 tnh/thành ph trongăgiaiăđon t nmă1997ăậ 2004 và giai
đon 1997 ậ 2006. Doăđó, bài nghiên cu ca chúng ta đangăđc thc hin s có
mt s đim khác bit so vi các bài nghiên cuătrcăđây, c th nhăsau:
 D liu ca các bin s là d liu chui thi gian, đc thu thp theo Quý
trongăgiaiăđon t Quý I/1999 ậ Quý IV/2012, trên phm vi tng th toàn
quc.
5

Chúng ta có th nhn thy, mu ca các nghiên cuătrc tm thi dng li 
nmă2006,ătrongăkhiăgiaiăđon t nmă2006ăđn nay li có khá nhiu s kin
quan trng có kh nngătácăđngăđn nn kinh t Vit Nam,ăđin hình nh:
nmă 2007,ă Vit Nam chính thc gia nhp WTO, có quan h vi trên 220
quc gia và vùng lãnh th,ăđánhădu s hi nhp toàn dinăvàăđyăđ ca
Vit Nam vào nn kinh t toàn cuăvàănmă2008,ăkhng hong kinh t, tài
chính toàn cuăđưăxy ra. Doăđó,ăvic m rng muăquanăsátăđnănmă2012ă
có th giúp bài nghiên cu đaăraăđc nhng nhnăđnh mang tính khái quát
ttăhnăsoăvi nhng kt lunătrcăđây.
 Vi nhng binăđng kinh t dinăraănhătrên,ăbài nghiên cu s tin hành
thêm các kimăđnhăliênăquanăđn vic binăđi trong cu trúc ca các chui
s liu thi gian.
 Ngoài ra, đi vi bin s phát trin tài chính, bài nghiên cu s dng nhiu
ch s đi din khác nhauăhnăkhiătin hành kimăđnh: 08 ch s (bài nghiên
cu ca Anwar và Nguyen (2011) ch s dng 02 ch s).
ng thi, bài nghiên cu daătrênăquanăđim ca mt s nghiên cu  các
quc gia khác trên th gii v vic cho rng không có mt ch s tài chính
đnăl nào có th là đi dinăđyăđ cho s phát trin tài chính ca mt quc
gia. Mcăđ phát trin tài chính  mt quc gia nênăđc xem xét là mt ch
s tng hp có ngun gc t mt tp hp gm nhiuăđi din ậ Adu và cng
s (2013). Doăđó, khi tin hành kimăđnh, bài nghiên cu s s dng ch s
tng hp ly thông tin t các ch s đi din khác nhau trong khu vc ngân
hàng bng phngăphápăphân tích thành phn chính.
 Cui cùng, khác vi các nghiên cuătrcăđây, bài nghiên cuăxácăđnh tác
đng ca phát trinătàiăchínhăđnătngătrng kinh t thôngăquaăphngăphápă
t hi quy phân phi tr đ kimăđnh mi liên h đng liên kt gia các bin
s. âyălàămt trong nhng mô hình thành công nht, linh hot và d s dng
cho vic phân tích chui thiăgianăđaăbin.

6



Vi nhngăđim phân tích mi nhătrên,ăbài nghiên cu s đc trình bày xúc tích
trong 06 phn. Phnăđuătiênăđưăthc hin gii thiu v ni dung nghiên cu. Phn
tip theo s tóm tt căs lý thuyt v: tngătrng kinh t, phát trin tài chính và
mi quan h gia hai yu t này,ăđng thi tng kt các kt qu thc nghim trc
đâyăđ cng c cho các lp lun lý thuyt.
 Phn 03: trình bày sălc v tình hình tài chính và kinh t  Vit Nam.
 Phn 04: đ cp chi tit v mô hình nghiên cu,ăphngăphápănghiênă cu
cngănhăcách thc thu thp, x lý d liuăđ tr li cho các câu hi nghiên
cuăđcăđaăra.
 Phn 05: th hin các kt qu nghiên cuăđtăđc và ni dung tho lun.
 Phn 06: là phn kt lun.
2. CăS LÝ THUYT V PHÁT TRIN TÀIăCHệNHăVÀăTNGăTRNG
KINH T
2.1. Tng quan v tngătrng kinh t
2.1.1. Khái nimătngătrng kinh t
Trong tài liuă“kinhăt hc ca s phát trin”ăcaăchngătrìnhăGing dy Kinh t
Fulbright th hin: Tngătrng kinh t là s giaătngăv lng kt qu đu ra ca
nn kinh t trong mt thi k nhtăđnhă(thngălàănm)ăsoăvi k gcă(nmăgc).
S giaătngăđóăđc th hin  c quy mô và tcăđ:ăquyămôătngătrng phn ánh
s giaătngătuytăđi,ătrongăkhiăđóătcăđ tngătrng th hin s so sánh tngăđi
gia các thi k (nm).
2.1.2. Thcăđoătngătrng kinh t
1

Có th s dngăcácăthcăđoăsauăđ phn ánh quy mô và tcăđ tngătrng ca nn
kinh t:

1

7



Quy mô:
 Tng sn phm quc ni (hay tng sn sn phmătrongănc) là giá tr tính
bng tin ca tt c sn phm và dch v cuiăcùngă đc sn xut, to ra
trong phm vi mt nn kinh t trong mt thi gian nhtăđnhă(thng là mt
nmătàiăchính).
 Tng sn phm quc gia: là giá tr tính bng tin ca tt c sn phm và dch
v cuiăcùngăđc to ra bi công dân mtănc trong mt thi gian nht
đnhă (thng là mtă nm).ă Tng sn phm quc dân bng tng sn phm
quc ni cng vi thu nhp ròng.
Tcăđ:
 Tng sn phm bìnhăquânăđuăngi là tng sn phm quc ni chia cho dân
s.
 Tng thu nhpăbìnhăquânăđuăngi là tng sn phm quc gia chia cho dân
s.
2.1.3. Các nhân t tácăđngăđnătngătrng kinh t
 gii thích ngun gc caătngătrng kinh t các nhà kinh t hc dùng các mô
hình kinh t.
 Mô hình David Ricardo (1772-1823): vi lună đimăcă bnă làă đtă đaiă sn
xut nông nghip là ngun gc caătngătrng kinh t.ăNhngăđt sn xut
li có gii hnădoăđóăngi sn xut phi m rng dinătíchătrênăđt xuăhnă
đ sn xut, li nhun ca ch đtăthuăđc ngày càng gim dnăđn chí phí
sn xutălngăthc, thc phm cao, giá bán hàng hóa nông phmătng,ătin

lngădanhănghaătngăvàăli nhun caănhàătăbn công nghip gim, mà li
nhun là ngunătíchălyăđ m rng đuătădnăđnătngătrng.ăNhăvy, do
gii hnăđt nông nghip dnăđnăxuăhng gim li nhun ca c ngi sn
xut nông nghip và công nghip và nhăhngăđnătngătrng kinh t.
8



 Mô hình hai khu vcătngătrng kinh t: da vào s tngătrng hai khu vc
nông nghip và công nhipătrongăđóăchúătrng yu t chínhălàălaoăđng, yu
t tngănngăsutădoăđuătăvàăkhoaăhc k thutătácăđng lên hai khu vc
kinh t. Tiêu biu cho mô hình hai khu vc là mô hình Lewis, Tân c đin và
Harry T. Oshima.
 Mô hình Harrod-Domar: ngun gcătngătrng kinh t làădoălng vn đaă
vào sn xutătngălên.
 Mô hình Robert Solow (1956): vi lună đimăcăbn là vicătngă vn sn
xut ch nhăhngăđnătngătrng kinh t trong ngn hn mà không nh
hng trong dài hn,ătngătrng s đt trng thái dng. Mt nn kinh t có
mc tit kim caoăhnăs có mc snălngăcaoăhnăkhôngănhăhngăđn
tngătrng kinh t trong dài hnă(tngătrng kinh t bng không (0)).
 Mô hình Tân c đin ngun gc caătngătrng tùy thuc vào cách thc kt
hp hai yu t đu vào vn (K)ăvàălaoăđng (L).
T các mô hình kinh t trên, chúng ta có th khái quát v các nhân t có kh nngă
tácăđngăđnătngătrng kinh t nhăsau:
Các nhân t kinh t
Theo tài liuăChngăI,ămônăqun tr kinh doanh ca NguynăìnhăHi (2012) cho
rng: đ xem xét các nhân t tácăđngăđn tngătrng kinh t cn phi xem xét các
nhân t tácăđngăđn tng cung và tng cu ca nn kinh t.
Các nhân t thuc tng cu: Tng mc cu ca nn kinh t đ cpăđn khiălng
màăngi tiêu dùng, các doanh nghip và Chính ph s s dng: GDP = C + I + G +

X ậ Mă(Trongăđó:ăC:ătiêuădùngăcácăh giaăđình,ăG:ăcácăkhon chi tiêu ca chính ph,
I: tngăđuăt cho sn xut ca các doanh nghip và (X - M): Xut khu ròng trong
nm).ăDoăđó,ăs binăđi ca các b phn trên s gây nên s binăđi ca tng cu
và t đóătácăđngăđnătngătrng kinh t. S binăđi ca tng cu có th theo hai
9



hng: suy gimăhayăgiaătngătng cu.ăTheoăhaiăhngăđó,ătácăđng ca s thay
đi tng cuăđnătngătrng kinh t cngăkhácănhau:
 Nu tng cu st gim s gây ra hn ch tngătrng và lãnh phí các yu t
ngun lc vì mt b phnăkhôngăđcăhuyăđng vào hotăđng kinh t.
 Nu tng cuăgiaătngăs tácăđngăđn hotăđng ca nn kinh t nhăsau:
 Nu nn kinh t đangăhotăđngădi mc snălng timănng,ăthìăs gia
tngăca tng cu s giúpătngăthêmăkh nngătn dng snălng tim
nng,ănh đóămàăthúcăđyătngătrng kinh t.
 Nu nn kinh t đangă hotăđngăđưă đt hocăvt mc snă lng tim
nngă(đng cung dài hn là thngă đng) thì s giaă tngă ca tng cu
không làm gia tngăsnălng ca nn kinh t (nghaălàăkhôngăthúcăđy
tngătrng) mà ch làmăgiaătngămc giá.
Các nhân t thuc tng cung: Tng mcăcungăđ cpăđn khiălng sn phm và
dch v mà các ngành kinh doanh sn xutăvàăbánăraătrongăđiu kin giá c, kh
nngăsn xut và chi phí sn xut nhtăđnh.ăNhăvy tng cung liên quan cht ch
đn snălng timănng.ăXétătheoăquanăđim dài hn, s giaătngăsnălng tim
nngăca nn kinh t cóătácăđng quytăđnhăđnătngătrng kinh t. Các nhân t
tácăăđngăđn snălng timănngăvàădoăđóăquytăđnhăđn tng mc cung chính là
các yu t đu vào ca sn xut, c th đóălà: ngun nhân lc, ngunătàiănguyên,ătă
bn và công ngh. Bn yu t này khác nhau  mi quc gia và cách phi hp gia
chúngăcngăđaăđn kt qu khác nhau tngăng.
 Tăbn là mt trong nhng nhân t sn xut bao gm: Máy móc, thit b,

nhàăăxng,ăphngătin vn ti, hàng tn kho là nhng yu t cn thit cho
quá trình sn xut trc tip. H thng kt cu h tng kinh t, xã hiănh:ă
đng sá, cu cng, kho bãi, sân bay, bn cng, thông tin liên lc, các công
trìnhăđin,ănc, vn chuyn du,ăkhíăđt nhm h tr và kt hp các hot
đng kinh t viănhau.ăuătătngăthêmăvnălàmăgiaătngănngălc sn xut,
10



tcălàăgiaătngăsnălng timănng,ălàăcăs đ tngăthêmăsnălng thc t
cóătácăđng trc tipăđnătngătrng kinh t.ăi viăcácăncăđangăphátă
trin, vnăđangălàănhânăt khan him nht hin nay, trong khi nó li là khi
ngunăđ có th huyăđng và s dng có hiu qu các ngun lc khác cho
tngătrng. Vì vy, vn có vai trò ht sc to lnăđi viătngătrng kinh t
caăcácăncăđangăphátătrin. Song,ătácăđng ca yu t nàyăđn mt mcăđ
nhtăđnh s cóă xuă hng gim dn và s thay bng các yu t khác. Tuy
nhiên, trong nn kinh t th trng, ngoài vn vt cht, các tài sn vô hình
nhăgiáătr thngăhiu, v th ca doanh nghip, ca ngành hay quc gia và
các ngun d tr quc gia, nht là d tr tàiăchínhăcngăcóănhăhngăđn
tngătrng kinh t.
 Ngun nhân lc: chtălngăđu vào caălaoăđng tc là k nng,ăkin thc
và k lut caă điă ngă laoă đng là yu t quan trng hàngă đu caă tngă
trng kinh t. Các yu t nhămáyămócăthit b, nguyên vt liu hay công
ngh sn xut ch có th phátăhuyăđc tiăđaăhiu qu biăđiăngălaoăđng
cóătrìnhăđ vnăhóa,ăcóăsc khe và k lutălaoăđng tt. Thc t nghiên cu
các nn kinh t b tàn phá sau Chin tranh th gii ln th II cho thy mc dù
hu htătăbn b phá hyănhngănhngănc có ngun nhân lc chtălng
cao vn có th phc hi và phát trin kinh t mt cách ngon mc.
 Ngun tài nguyên thiên nhiên: là mt trong nhng yu t sn xut c đin,
nhng tài nguyên quan trng nhtălàăđtăđai,ăkhoángăsn,ăđc bit là du m,

rng và ngunănc. Tài nguyên thiên nhiên có vai trò quan trngăđ phát
trin kinh t, có nhngăncăđcăthiênănhiênăuăđưiămt tr lng du m
ln có th đtăđc mc thu nhp cao gnănhăhoànătoànădaăvàoăđóănhă
rp Xê út.ăTuyănhiên,ăcácănc sn xut du m là ngoi l ch không phi
quy lut, vic s hu ngun tài nguyên thiên nhiên phong phú không quyt
đnh mt quc gia có thu nhp cao. Nht Bn là mtănc gnănhăkhôngăcóă
tàiănguyênăthiênănhiênănhngănh tp trung sn xut các sn phm có hàm
11



lngălaoăđng,ătăbn, công ngh cao nên vn có nn kinh t đng th hai
trên th gii v quy mô.
 Công ngh: trong sut lch s loàiăngi,ătngătrng kinh t rõ ràng không
phi là s sao chép ginăđn,ălàăvicăđnăthun ch tngăthêmălaoăđngăvàătă
bn,ăngc li, nó là quá trình không ngng ca vic thayăđi công ngh sn
xut. Công ngh sn xut cho phép cùng mtălngălaoăđngăvàătăbn có th
to ra snălngăcaoăhn,ănghaălàăquáătrìnhăsn xut có hiu qu hn.ăCôngă
ngh phát trin ngày càng nhanh chóng và ngày nay công ngh thông tin,
công ngh sinh hc, công ngh vt liu mi có nhngăbc tinănhăvăbưoă
góp phnă giaă tngă hiu qu ca sn xut.ă Tuyă nhiên,ă thayă đi công ngh
không ch thun túy là vic tìm tòi, nghiên cu; công ngh có phát trin và
ng dng mtăcáchănhanhăchóngăđc là nh "phnăthng cho s đi mi" -
s duyătrìăcăch cho phép nhng sáng ch,ăphátăminhăđc bo v vàăđc
tr tin mt cách xngăđáng.
Các nhân t phi kinh t:
Bên cnhăđó,ăcác nhà nghiên cu kinh t ậ xã hi trong thi gian quan cngăđưăquan
tâm nhiuăđn mt s các nhân t khác nh:ăcăcu dân tc,ătônăgiáo,ăđcăđimăvnă
hoá xã hi và các th ch chính tr ậ kinh t ậ xã hi. Các nhân t nàyăđc gi
chung là các nhân t phi kinh t, bi vì chúng không tham gia trc tip vào các quá

trình kinh t nhălàănhng yu t sn xutăđuăvào,ăcngăkhôngătrc tip biu hin
raănhămt kt qu kinh t đu ra c th. Tuy vy, các nhân t này có nhăhng rt
lnăđn hotăđng kinh t, bi vì chúng s tácăđngăđn các quá trình kinh t ậ xã
hi và s thayăđi ca các quá trình này thông qua hành vi ng x và phn ng ca
cá nhân, cngăđng.
2.2. Tng quan v phát trin tài chính
2.2.1. Khái nim v phát trin tài chính
Theo lý thuyt, h thng tài chính là tng th ca các b phn khác nhau trong mt
căcu tài chính.  đóăcácăquanăh tài chính hotăđngătrênăcácălnhăvc khác nhau
12



nhngăcóămi liên h tác đng ln nhau theo nhng quy lut nhtăđnh. Các b phn
trong h thng tài chính hotăđngătrênăcácălnhăvc: to ra ngun lc tài chính, thu
hút các ngun tài chính và chu chuyn các ngun tài chính. Viăcácălnhăvc hot
đng này, toàn b h thng tài chính thc hinăvaiătròăđc bit quan trng trong nn
kinh t qucădânălàăđm bo nhu cu v vn cho phát trin kinh t xã hi
2
. Doăđó,ă
mt h thng tài chính bn vng và hiu qu s có kh nngăđy mnhătngătrng
bng vic chuyn các ngun lcăđnăđ hu ích nht caăchúngăvàăthúcăđy s phân
b các ngun lc này hiu qu hn.ăng thi, mt h thng tài chính mnh m hnă
và ttăhnăcngăcóăth nângăcaoătngătrng bng vic giaătng t l tit kim tng
th và t l đuăt,ăđy mnh s tíchălyăvn vt cht. S phát trinătàiăchínhăcngă
thúcăđyătngătrng bng vicătngăcng s cnh tranh và khuyn khích các hot
đngăđi miămàăthúcăđy hiu qu đng.
Theo Levine (2008), chcănng tng th ca h thng tài chính là gim thiu nhng
chi phí giao dch và chi phí thông tin làm cn tr các hotăđng kinh t. Và 05 chc
nngănòngăct c th là: (i) x lý thông tin v kh nngăđuătăvàăphânăb ngun

vn; (ii) giám sát các khon đuătăvàăcungăcp cách thc qun tr doanh nghip sau
khi cung cp tài chính; (iii) to thun tin cho vic giao dch,ăđaădng hóa và qun
tr riăro;ă(iv)ăhuyăđng và tp hp các khon tit kim; và (v) ni lng s traoăđi
hàng hóa và dch v. Tính hiu qu ca h thng tài chính ph thuc vào vic h
thng tài chính vn hành 05 chcănngănòngăctănàyănhăth nào và phát trin tài
chính hàm ý mt s ci thin trong hiu qu ca h thng tài chính. Các chcănngă
tài chính này s tácăđngăđn quytăđnh tit kim,ăđuătăvàăci tin công ngh, do
đóătácăđngăđnătngătrng kinh t.
2.2.2. Thcăđoăphátătrin tài chính:
Có th s dngăcácăthcăđoăsauăđ phn ánh quy mô và mcăđ phát trin ca tài
chính.


2

13



Quy mô
 Khiălng tài sn tài chính.
 Luălng di chuyn vn.
 S phát trin ca các t chc tài chính.
 Căs h tng tài chính (pháp lut, hiu lcăthiăhành…).
 Tín dng cho khu vcătănhânăv.v.ă
Mcăđ
 T l ca tín dng cho khu vcătănhânăsoăvi GDP và so vi tng tín dng.
  sâu tài chính [cung tin m rng (M2)/GDP]: Cho bit quy mô ca khu
vc trung gian tài chính so vi nn kinh t.
 S lng vn hóa ca th trng tài chính.

 Biên lãi sut.
 Vaiătròătngăđi caăcácăngânăhàngăthngămi so vi NHTW.
 Ch s t do hóa khu vc tài chính, ngân hàng.
2.3. Cách thc phát trin tài chính tácăđngăđn tngătrng kinh t
Theo Levine (2004), vic phân tích chi tit 05 chcănngănòngăct ca h thng tài
chính là cn thit đ có th hiuărõăhnăv mi quan h gia phát trin tài chính và
tngătrng kinh t:
 u tiên, các h thng tài chính có chcănngăđaăraăthông tin v kh nngă
đu tăvà phân b vn. Chúng ta có th nhn thy, vai trò trung gian ca vic
chuynăđi tit kim thành đuătăph thuc vào s lng và chtălng ca
các thông tin sn có. i vi các nhà tit kim riêng l, thì chiăphíăđ thu
thpăđc nhng thông tin này có th là quá tn kém. Tuyănhiên,ăđi vi các
trungăgianătàiăchínhă nh: ngân hàng,ă…ăthìă vic thu thp, x lý vàăđaăraă
thông tin v các giao dch đuătăkh thi s hiu qu hnănhng nhà tit kim
14



riêng l.ăc trang b vi thông tin nhiuăhnăvàăttăhn,ăcácătrungăgianătàiă
chính s đuătăvàoănhng công ty và ngành công nghip có trin vngăhn,ă
hng ngun vn v nhng nhà sn xutăcóănngăsutăcaoăhnăvàătránhăđu
tăvàoănhng nhà sn xutăcóănngăsut thp. Bên cnhăđó,ăcác trung gian tài
chínhăcngăcóăth khuyn khích s đi mi bng vic nhn bit nhng công
ngh mi và nhng sn phm mi trin vng.
 Th hai, h thng tài chính giám sát hành vi caăcôngătyăvàăđaăvàoăápădng
qun tr doanh nghip. Các c đôngăvà ch n có th giám sát hiu qu và tác
đngăđn vic nhng nhà qun lý trong công ty s dng các ngun tài chính
mà h cung cpănhăth nào, tc là, thc hin qun tr doanh nghip, h s có
s đng viên ttăhnăđ cung cp các ngun tài chính. Vic qun tr  cpăđ
công ty có hiu qu s giúp cho vic phân b các ngun lc cho tng th nn

kinh t tr nên hiu qu hn.ăBên cnhăđó,ăkhi chi phí thông tin và chi phí
giao dch ln s khin các c đôngăvàănhng nhà cp tín dng nh không có
đng lcăđ thamăgiaăgiámăsátăhànhăviăngi qun lý. Tuy nhiên, nhng nhà
đuătălnăhnănhăcácătrungăgianătàiăchínhăli có nhiu đngăcăđ giám sát
vàătácăđng mnh m hnălênăcácănhàăqun lý. Doăđó,ăbng vic ci thin
qun tr doanh nghip, các trung gian tài chính s cóătácăđng tích cc lên
tngătrng.
 Th ba, các công c tài chính, trung gian tài chính và th trng tài chính có
th to thun li cho vic giao dch, phòng nga và qun tr ri ro. Bng vic
choăphépăđaădng hóa ri ro qua các công ty và các ngành công nghip, h
thng tài chính có th nhăhngăđn s phân b các ngun lc và vì th tác
đngăđnătngătrng kinh t. Trong khi các nhà tit kim cá nhân thng
không thích ri ro thì nhngăcăhiăđuătăsinhăli cao li cóăkhuynhăhng
mang ri ro cao. Doăđó,ăvi vic cho phép các cá nhân này đaădng hóa ri ro
ca h, các trung gian tài chính và th trng tài chính s chuynă hng
nhiu vn hnăđn nhng d ánăđuătăsinhăli cao, ri ro cao và vì th đy
mnhănngăsut tng th ca ngun vn. Bên cnhăđó,ăđa dng hóa ri ro
15



cngăcóătácăđng tích cc lên hotăđngăđi mi vì nhng nhà tit kim ngi
ri ro s cóăkhuynhăhngăđuătăvàoădanhămc bao gm c công ngh mi
và sn phm mi hnălàădanhămc ch có công ngh mi hoc sn phm mi
riêng l. Th trngătàiăchínhăvàăcácătrungăgianătàiăchínhăcngălàmăgim ri ro
thanh khon, và vì th thuyt phc đc nhng nhà tit kimăđuătăvàoăcácă
d án sinh liăcaoămàăđòiăhi s giao phó vn dài hn.
 Th t, h thng tài chính có kh nngă tp hpă vàă huyă đng tit kim t
nhng ngun khác nhau đ thc hin đuăt.ăCác trung gian tài chính và th
trng tài chính có kh nng huyăđng đc các khon tit kim t s lng

nhiu nhng cá nhân riêng l, tp hp thành mt khon vn có th đuăt
đc cho các d án ln. Doăđó,ăkhiăkh nng huyăđng ngun tit kim ca
h thng tài chính tt lên thì s toăraăđc ngun vn lnăhnăchoăvicăđu
t,ăt l tíchălyăvnăcngănhanhăhn,ăvàăvìăth thúc đy kinh t tngătrng
hn. iu này cho thy rng, mt trong s nhng du hiu nhn bit v thành
công ca vic phát trin kinh t  Châu Á là t l tit kimăvàăđuătăcao,ăvì
vy chcănngănòngăctănàyăđóngăvaiătròăquanătrngăchoătngătrng ca khu
vc trong quá kh. Tngăquátăhn,ăvic huyăđng các khon tit kim đ đu
tărt cóăýănghaăđi vi nhng nn kinh t thu thp thp, khan him vn.
iu này phn ánh tm quan trngătngăđi cao ca s tíchălyăvn v s
lng trong nhngăbcăđu caăquáătrìnhătngătrng.
 Th nm,ă mcăcăbnăhn,ăcácăcôngăc tài chính, các trung gian và các th
trng tài chính có th khuyn khích s chuyên môn hóa, s đi miăvàătngă
trng bng vic gim các chi phí giao dch. S quáăđ t nn kinh t hàng
đi hàng lên nn kinh t tin t mang v s đt phá trong hiu qu và phúc
li,ăđâyăđc xem nhălàăkt qu ca ba chcănngăcăbn ca tin ậ trung
gianăthanhătoán,ăđnăv tính toán và ct tr. Bng vic gim các chi phí giao
dch trong s traoăđi và hotăđng kinh t, tin cho phép nhngăngi công
nhân chuyên môn hóa các hotăđng riêng bit. S chuyên môn hóa ttăhnă
s ci thin kh nngăsn xut ca các công nhân đ to ra nhng công ngh
16



mi và nhng sn phm mi. Kt qu cui cùng ca s giaătngăchuyên môn
hóaăvàăđi miălàătngătrng kinh t din ra nhanhăhn.ăS gim trong các
chi phí giao dch không dng li vi s xut hin ca tin mà s tip tc
min là có s đi mi tài chính. Các th tín dng và các máy rút tin t đng
(ATM) là hai ví d đin hình cho s đi mi tài chính mà thông qua chúng
các chi phí giao dch đc ct gim. Doăđó,ăkhi các đi mi tài chính làm

gim điă chi phí ca các giao dch và hotă đng trong nn kinh t thì s
khuyn khích s chuyên môn hóa và s đi miăhnăna, vì th đóngăgópă
choătngătrng.
2.4. Sălc v mt s nghiên cu liên quan
Mt lot các nghiên cu thc nghimăđưătinăhànhăđiu tra mi quan h gia phát
trin tài chínhăvàătngătrng kinh t. Mc dù ghi nhnăđc nhiu kt qu khác
nhau v tácăđngăvàăhng ca quan h nhân qu, nhngănóiăchung,ăhu ht các
nghiên cuă đu khngă đnh mt thc t là phát trin tài chính cóă tácă đng cùng
chiu đi viătngătrng kinh t.
Các nghiên cuănc ngoài
Levine và cng s (2000),ăđưăthc hin nghiên cu trên c hai loi d liu chéo và
d liu bng cho 71 qucăgiaătrongăgiaiăđon t nmă1960ăậ 1995. Bng vic s
dngăphngăphápăkimăđnh moment m rng, kimăđnh d liu chéo và la chn
các ch s đi din cho phát trin tài chính bao gm: t s gia n thanh khon và
GDP, t s gia tài sn ca các ngân hàng gi tin và tài sn ca các ngân hàng tin
gi cng vi tài sn niăđa ca NHTW và t s gia tín dng cp cho doanh nghip
tănhânăvàăGDPădanhăngha,ăbàiănghiênăcuăđưăghiănhnăđc mt mi quan h tích
cc gia phát trinătàiăchínhăvàătngătrng kinh t  các qucăgiaăđcăđiu tra.
Mi quan h gia phát trinătàiăchínhăvàătngătrng kinh t ca 06 quc gia ti
TrungăôngăvàăBc Phi (Algeria, Ai Cp, Israel, Maroc, Syria, và Tunisia) đưăđc
Suleiman Abu-Bader và Aamer S. Abu-Qarn (2008) tin hành nghiên cu theo tng
giaiăđon cho mi quc gia trong khong t nmă1960 ậ 2004. Trongăđó,ăphátătrin
17



tàiăchínhăđcăđoălng thông qua 04 bin s: t s gia cung tin M2 và GDP, t
s gia cung tin M2 tr điătin mtătrongăluăthôngăvàăGDP,ăt s gia tín dng
trong khu vcătănhânăvàăGDP,ăt s gia tín dng ca các t chc phi tài chính và
tng tín dng. Vi vic s dngăphngăphápăt hi quy vector VAR ca Toda và

Yamamoto, nghiên cuăđưăng h mnh m gi thuyt cho rng phát trin tài chính
cóătácăđng tích ccăđnătngătrng kinh t xy ra  05 trên 06 quc gia (ngoi tr
Israel).
KargboăvàăAdamuă(2009)ăđưăkim tra mi quan h gia phát trinătàiăchínhăvàătngă
trng kinh t  Sierra Leone da trên d liu chui thi gian trong giaiăđon 1970-
2008.ăPhngăphápăphânătíchăthànhăphnăđc s dngăđ to ra mt ch s hn hp
đi din cho yu t phát trin tài chính t các bin s thành phnănh:ăt s gia các
khon n t tin gi ca ngân hàng và GDP, t s gia tín dng trong khu vcătă
nhân và GDP, tín dng trong khu vcătănhânăvàătínădng niăđa.ăng thi, bài
nghiên cuăcngăs dngăphngăphápăt hi quy phân phi tr đ tìm hiu v mi
liên h đng liên kt gia GDP thc, phát trină tàiă chính,ă đuă tă vàă lưiă sut huy
đng. Kt qu nghiên cu cho thy phát trin tài chính to ra mtătácăđng tích cc
vàăđángăk đnătngătrng kinh t ti Sierra Leone và đuătălàămt yu t quan
trngămàăthôngăquaăđóăphátătrin tài chính s thúcăđyătngătrng kinh t.
Perera, N. & Paudel, R. (2009) nghiên cu v mi quan h gia phát trin tài chính
vàătngătrng kinh t ti Sri Lankan thông qua d liu chui thi gian trong giai
đon t nmă1955ăậ 2005.ăTrongăđó,ăphátătrinătàiăchínhăđcăđoălng thông qua
06 bin s: t s gia cung tin hp (M1) và GDP, t s gia cung tin rng M2 và
GDP, t s gia tit kim và GDP, t s gia tín dng trong khu vcătănhânăvàă
GDP, t s gia tng tín dng và GDP, t s gia tín dng trong khu vcătănhânăvàă
tng tín dng.ăCácăphngăphápăkimăđnhăliênăquanăđn d liu chui thi gian
(nh:ăkimăđnh tính dng, kimăđnhăđng liên kt Johansen, kimăđnh nhân qu
Granger,…)ăđc thc hinăđ đaăraăkt lun rng: bài nghiên cu không ng h
quanăđim v vic nhnăđnh phát trinătàiăchínhăthúcăđyătngătrng kinh t.