NGHIÊN CỨU CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUYẾT ĐỊNH ĐẦU TƯ CHỨNG KHOÁN CỦA NHÀ ĐẦU TƯ CÁ NHÂN TẠI TPHCM.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
NGUYN TH NGC LINH
NGHIÊN CU CÁC YU T NH HNG
N QUYT NH U T CHNG KHOÁN
CA NHÀ U T CÁ NHÂN TI TPHCM
Chuyên ngành: Thng Mi
Mã ngành: 60.34.10
LUN VN THC S KINH T
1
NGI HNG DN KHOA HC:
GS.TS. OÀN TH HNG VÂN
Thành ph H Chí Minh – Nm 2013
LI CM N
Thông qua lun vn tt nghip này tôi xin gi li tri ân đn Quý Thy Cô
Khoa Thng Mi – Du Lch – Marketing, trng i hc Kinh t TP. H Chí
Minh, đã tn tình truyn đt kin thc cho tôi trong thi gian hc tp va qua. Tôi
cng xin gi lòng bit n sâu sc đn Cô oàn Th Hng Vân đã tn tình giúp đ
và hng dn tôi trong sut quá trình thc hin lun vn. ng thi tôi cng xin
gi li cm n đn ngi thân, bn bè, nhng ngi đã luôn bên cnh giúp đ và
đng viên tôi rt nhiu trong sut quá trình hc tp.
Cui cùng tôi xin chân thành cám n các anh ch đã nhit tình tr li bng câu
hi kho sát phc v cho đ tài nghiên cu.
Mt ln na xin chân thành cm n!
2
Thành ph H Chí Minh, nm 2013
Nguyn Th Ngc Linh
3
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan Lun vn Thc s kinh t này là công trình nghiên cu ca
bn thân, là kt qu ca quá trình hc tp nghiêm túc và kinh nghim thc tin ca

quá trình làm vic và nghiên cu v quyt đnh đu t chng khoán ca nhà đu t
cá nhân ti Thành Ph H Chí Minh,di s hng dn nhit tình ca GS. TS.
oàn Th Hng Vân. Các thông tin và s liu ghi nhn trong Lun vn là hoàn
toàn trung thc.
Tôi xin hoàn toàn ch
u trách nhim vi cam kt trên.
Thành ph H Chí Minh, nm
2013
Ngi cam đoan
Nguyn Th Ngc Linh
4
MC LC
Trang
Trang ph bìa i
Li cm nii
Li cam đoan iii
Mc lciv
Danh mc các bng viii
Danh mc các hình v, đ th ix
5
Danh mc t vit tt x
Li m đu1
• Lí do chn đ tài 1
• Mc tiêu nghiên cu 2
• i tng và phm vi nghiên cu 2
• Phng pháp nghiên cu 2
• Tng quan nghiên cu và tính mi ca đ tài 3
• B cc ca đ tài 4
Chng 1. C S LÝ THUYT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CU5
Các lý thuyt có liên quan đn quyt đnh đu t chng khoán 5

• Lý thuyt trin vng5
•
Lý thuyt tic nui6
• Lý thuyt quá t tin 6
• Lý thuyt mâu thun nhn thc7
1.1.5 Lý thuyt tâm lý đám đông 7
Các mô hình nghiên cu v yu t tâm lý ca nhà đu t cá nhân
8
6
• Mô hình nghiên cu ca Pi – Chuan Sun & Shu Chun Hsiao 8
• Mô hình nghiên cu ca H. Kent Baker & John R. Nofsinger 11
1.3 Mô hình nghiên cu ca Robert A. Nagy & Robert W. Obenberger v
yu t tài chính ca nhà đu t cá nhân 20
Các kt qu nghiên cu trc đây 21
Các gi thuyt và mô hình nghiên cu đ xut 22
• Các gi thuyt nghiên cu 22
• Mô hình nghiên cu đ xut 22
Tóm tt chng 1 26
CHNG 2. GII THIU TH TRNG CHNG KHOÁN VIT
NAM 28
Tng quan v th trng chng khoán Vit Nam 28
• c đim ca th trng chng khoán Vit Nam28
• Vai trò ca th trng chng khoán Vit Nam 28
• Nguyên tc hot đng ca th trng chng khoán Vit Nam 29
• Mt s ch s tài chính 30
Tình hình hot đng ca TTCK Vit trong nm 2012 31
7
c đim nhà đu t cá nhân ti Thành ph H Chí Minh33
Din bin hot đng đu t ca nhà đu t cá nhân 36
Tóm tt chng 2 39

CHNG 3.THT K NGHIÊN CU40
Quy trình nghiên cu40
3.2 Nghiên cu đnh tính 40
• Mc tiêu 40
3.2.2 Cách thc hin 41
3.2.3 Kt qu 42
3.3 Nghiên cu đnh lng 45
3.3.1 Thit k mu nghiên cu45
3.3.2 Các bin đo, thang đo và phng pháp phân tích 46
Tóm t
t chng 3 53
CHNG 4. PHÂN TÍCH KT QU NGHIÊN CU55
4.1 Thng kê mô t mu55
Kim đnh thang đo60
Phân tích nhân t 62
8
Xây dng ma trn tng quan gia bin đc lp và bin ph thuc
66
Xác lp phng trình hi quy 67
Hiu chnh mô hình nghiên cu71
Tóm tt chng 4 73
CHNG 5. CÁC GII PHÁP VÀ KIN NGH  THU HÚT NHÀ
U T CÁ NHÂN GÓP PHN PHÁT TRIN TH TRNG CHNG
KHOÁN VIT NAM 74
Mc đích xây dng gii pháp 74
Cn c xây dng gii pháp 74
Các gii pháp 74
Các kin ngh
81
Tóm tt chng 5 82

Kt lun83
Tài liu tham kho 86
Ph lc 89
Ph lc 1. Danh sách khách hàng tr li phng vn
Ph lc 2. Bng câu hi đnh tính
9
Ph lc 3. Bng câu hi đnh lng
Ph lc 4. Bng mã hóa bin
Ph lc 5. Thng kê mô t mu
Ph lc 6. Kim đnh đ tin cy ca thang đo
Ph lc 7. Phân tích nhân t
Ph lc 8. Phân tích hi quy
DANH MC CÁC BNG
Bng 1.1 Các yu t nh hng đn tâm lý nhà đu t ca H. Kent Baker & John
R. Nofsinger 11
Bng 3.1 Bng phân nhóm các bin đo, thang đo và phng pháp phân tích 47
Bng 4.1 Phân loi mu theo sàn đu t 55
Bng 4.2 Phân loi mu theo thi gian tham gia th trng chng khoán 56
Bng 4.3 Phân loi mu theo loi nhà đu t 56
Bng 4.4 Phân loi mu theo gii tính 57
10
Bng 4.5 Phân loi mu theo trình đ 57
Bng 4.6 Phân loi mu theo tui tác 58
Bng 4.7 Phân loi mu theo tình trng gia đình 58
Bng 4.8 Phân loi mu theo thu nhp hàng tháng 59
Bng 4.9 Kim đnh đ tin cy ca thang đo60
Bng 4.10 Kt qu phân tích nhân t 63
Bng 4.11 Kt qu phân tích h s tng quan Pearson66
Bng 4.12 Kt qu phân tích hi quy 68
DANH MC CÁC HÌNH V,  TH

11
Hình 1.1 Mô hình nghiên cu ca Pi-Chuan Sun & Shu Chun Hsiao 8
Hình 1.2 Mô hình nghiên cu đ xut23
Hình 2.1 Tình hình th trng chng khoán Vit Nam nm 2012 32
Hình 2.2  th bin đng s lnh mua bán t 10/ 2011 đn 3/ 2012 38
Hình 2.3  th bin đng khi lng mua bán t 10/ 2011 đn 3/ 2012 49
Hình 3.1 S đ quy trình nghiên cu40
Hình 4.1 Mô hình nghiên cu hiu chnh 71
12
DANH MC CÁC T VIT TT
CP: C phiu
DN: Doanh nghip
SGDCK: S giao dch chng khoán
SBS: Công ty C phn Chng khoán Ngân hàng Sacombank
TP. HCM: Thành Ph H Chí Minh
TTCK: Th trng chng khoán
LI M U
13
Lí do chn đ tài
Ngày 20 tháng 7 nm 2000, s ra đi ca Trung tâm giao dch chng khoán
TP. HCM (nay là S Giao Dch Chng Khoán TP. HCM) đã đc công chúng,
các chuyên gia kinh t rt hoan nghênh, là mt s kin rt đáng khích l ca nn
kinh t nc ta theo xu hng hi nhp quc t và xây dng nn kinh t theo c
ch th trng có s qun lý ca nhà nc. Cùng vi h thng ngân hàng thng
mi, th
trng chng khoán là mt kênh huy đng vn cho các doanh nghip và
nn kinh t nc ta.
Qua 13 nm phát trin, th trng chng khoán Vit Nam đã tri qua nhiu giai
đon: giai đon hình thành và phát trin, giai đon tng trng mnh, giai đon
điu chnh, giai đon bt đu suy thoái, giai đon suy thoái và giai đon phc hi.

Theo nhn đnh cng nh các kt qu
kho sát v các yu t nh hng đn quyt
đnh ca nhà đu t thì yu t tài chính & yu t tâm lý là hai nhóm yu t tác
đng ch yu khi h ra quyt đnh. C th mc tiêu li nhun riêng mi cá nhân
và tâm trng ca nhà đu t là hai nhân t nh hng mnh đn phn ln quyt
đnh ca các nhà đu t cá nhân. Tuy nhiên, nhng yu t 
nh hng trên đc
các nghiên cu tìm ra khi h ra quyt đnh  thi đim th trng giao dch c
phiu rt kh quan. Tình hình bin đi tt ca th trng cng là mt trong nhng
điu kin góp phn to hng phn cho các nhà đu t t tin khi tham gia vào th
trng và d dàng ra quyt đnh. Tt c các nghiên cu và nhn đnh trên đu xét
ti th
i đim th trng chng khoán tng trng mnh kt hp vi nhng d báo
v trin vng phát trin theo chiu hng tt hn na trong tng lai ca th
trng chng khoán và không xét đn s suy thoái ca th trng c phiu. Trên
thc t, th trng c phiu đã bt đu suy thoái t cui nm 2007 và ch mi b
t
đu phc hi t đu nm 2012, do đó quyt đnh ca nhà đu t s b nh hng
14
ca nhiu nhân t khác nhau tùy theo tng giai đon.
Là mt nhân viên ca công ty chng khoán, qua quá trình làm vic, tip xúc
vi nhà đu t, tác gi nhn thy đc  mi thi đim khác nhau nhà đu t
thng quyt đnh mua bán c phiu da vào nhng yu t khác nhau. Do đó tác
gi đã tin hành nghiên cu các yu t nh hng đn quyt đnh ca nhà đu t

cá nhân trong din bin th trng đang phc hi. T nghiên cu này s khng
đnh li và nhn dng thêm các yu t nh hng xét trong hoàn cnh c th khi
th trng đang phc hi, t đó đa ra nhng gii pháp góp phn phát trin th
trng chng khoán Vit Nam.
Mc tiêu nghiên cu

 tài có 3 mc tiêu chính:
• Nhn dng các yu t
nh hng đn quyt đnh ca nhà đu t cá nhân xét ti
thi đim th trng c phiu đang phc hi.
• ánh giá mc đ nh hng ca các yu t này đn quyt đnh ca nhà đu t
cá nhân.
•  xut gii pháp nhm thu hút nhà đu t góp phn phát trin th trng
chng khoán Vit Nam.
i tng và phm vi nghiên cu
• i tng nghiên cu: các nhà đu t cá nhân tham gia giao dch c phiu trên
th trng chng khoán ti TP. HCM, ch kho sát các nhà đu t trong nc,
không xét các nhà đu t nc ngoài.
15
• Phm vi nghiên cu: ch thc hin nghiên cu ti các sàn giao dch ca công ty
chng khoán ngân hàng Sacombank (SBS).
Phng pháp nghiên cu
Gm 2 phng pháp: nghiên cu đnh tính và nghiên cu đnh lng
• Nghiên cu đnh tính dùng đ nghiên cu khám phá: s dng các câu hi m
đ phng vn trc tip và trao đi vi 5 nhà đu t cá nhân ti các sàn giao dch
ca công ty chng khoán SBS đ khám phá các yu t nh hng đn quyt đnh
ca nhà đu t cá nhân và b sung vào mô hình nghiên cu làm tin đ cho nghiên
cu đnh lng. Ni dung ch yu trong phn phng vn ca nghiên cu đnh tính
s tp trung vào hai nhóm yu t tài chính và yu t tâm lý.
• Nghiên cu đnh lng dùng đ nghiên cu chính thc: s dng k thut
phng vn bng bng câu hi đi vi các nhà đu t cá nhân ti TP. HCM v
i s
lng mu n = 154 nhm mc đích kim đnh thang đo và mô hình lý thuyt.
Thang đo đc kim đnh s b bng h s tin cy Cronbach Alpha, phân tích
nhân t EFA và phân tích hi qui thông qua phn mm x lý s liu thng kê
SPSS.

Tng quan nghiên cu và tính mi ca đ tài
Các đ tài v chng khoán đã đc các nhà nghiên cu và hc viên cao hc
nghiên cu khá nhiu:
• Nghiên cu “The Influence of Investor Psychology on Disposition Effect” c
a
Pi-Chuan Sun và Shu Chun Hsiao ch nghiên cu các yu t tâm lý tác đng đn
nhà đu t cá nhân và kt qu là các yu t s quá t tin, chng li s tic nui, s
tính toán bt hp lý và s t kim soát có nh hng đn quyt đnh ca nhà đu
16
t cá nhân.
• Nghiên cu “Psychological Biases of Investors” ca H. Kent Baker và John R.
Nofsinger (2002) cng ch nghiên cu v các yu t tâm lý và xác đnh đc các
yu t nh hng đn quyt đnh ca nhà đu t cá nhân là cách nhà đu t ngh,
cách nhà đu t cm nhn và nh hng ca xã hi.
• Nghiên cu “Factors Influencing Individual Investor Behavior” ca Robert A.
Nagy và Robert W. Obenberger (1994) nghiên cu v các yu t tài chính có nh
hng đn quyt đnh ca nhà đ
u t cá nhân là yu t v nhn thc cá nhân,
thông tin v c phiu, thông tin th trng và nhu cu tài chính cá nhân.
•  tài lun vn thc s kinh t: “Nghiên cu các yu t tác đng đn quyt
đnh đu t chng khoán ca nhà đu t Vit Nam ti TTCK TP. HCM ” ca hc
viên Man Thái Hng (Trng i hc Bách Khoa TP. HCM – nm 2007) đã xác
đnh đc các yu t hng đn quyt đ
nh ca nhà đu t cá nhân là tâm lý nhà
đu t, phân tích c bn và thông tin th trng, nhng nghiên cu này thc hin
vào thi đim th trng chng khoán đang tng trng và không đa ra yu t
tâm lý c th nào.
• Tng t, đ tài lun vn thc s kinh t: “Nghiên cu các yu t nh hng
đn xu hng mua c phiu ca nhà đu t cá nhân nm 2007” c
a hc viên ng

Th Thúy Dung (Trng i hc Bách Khoa TP. HCM – nm 2007) cng thc
hin vào thi đim th trng đang tng trng và xác đnh đc các yu t nh
hng đn quyt đnh ca nhà đu t cá nhân là nim tin đi vi nhân viên môi
gii, yu t nhn bit v c phiu, yu t chp nhn ri ro và yu t
hài lòng v
nhng quyt đnh mua trc đây.
Tuy nhiên, các đ tài nghiên cu nc ngoài ch nghiên cu v các yu t tài
chính hoc các yu t tâm lý nh hng đn nhà đu t cá nhân, còn các nghiên
17
cu trong nc ch yu nghiên cu trong thi đim th trng chng khoán đang
tng trng, do đó đ tài này có tính mi là s nghiên cu c yu t tài chính và
tâm lý nh hng đn quyt đnh ca nhà đu t cá nhân trong thi đim th
trng đang phc hi.
B cc ca đ tài
Lun vn đc chia thành 5chng:
• Ch
ng 1: C s lý thuyt và mô hình nghiên cu.
• Chng 2: Gii thiu v th trng chng khoán Vit Nam.
• Chng 3: Thit k nghiên cu.
• Chng 4: Phân tích kt qu nghiên cu.
• Chng 5: Các gii pháp và kin ngh đ thu hút nhà đu t cá nhân góp phn
phát trin th trng chng khoán Vit Nam.
Ngoài ra, còn có Li m đu và Kt lun.
CHNG 1
18
C S LÝ THUYT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CU
CÁC LÝ THUYT CÓ LIÊN QUAN N QUYT NH U T
CHNG KHOÁN
Liên quan đn các quyt đnh ca nhà đu t chng khoán có mt s lý thuyt
mà các nhà nghiên cu đã thc hin là lý thuyt tài chính hành vi bao gm lý

thuyt trin vng, lý thuyt tic nui, lý thuyt quá t tin, lý thuyt mâu thun nhn
thc và lý thuyt tâm lý đám đông.
Lý thuyt trin vng
Theo lý thuyt trin vng ca Kahneman & Tversky’s (1979), nhà đ
u t có
khuynh hng xem kh nng bù đp mt khon l quan trng hn kh nng kim
đc nhiu li nhun hn. Khi khon đu t có khuynh hng mang li li nhun,
nhà đu t thng thích vic nm chc ngay khon li nhun hin ti hn là c
gng tip tc đu t cho li nhun nhiu hn trong tng lai. Nh
ng ngc li,
khi khon đu t có nguy c b thua l thì nhà đu t li c gng duy trì vi hy
vng s nhn đc khon li trong tng lai, mc dù lúc này ri ro l nhiu hn
ca h là rt ln. iu này cho thy, khi đi mt vi khon li nhun thì nhà đu
t mun nm chc nó, nhng vi khon l, nhà
đu t tr nên liu lnh hn, chp
nhn ri ro nhiu hn.
Lý thuyt này dùng đ gii thích xu hng mua bán c phiu ca các nhà đu
t: bán quá nhanh c phiu có li và gi c phiu l quá lâu, bi vì nhà đu t k
vng rng c phiu đang st giá s tt hn c phiu đang li ca h trong tng
lai. Mt nhà
đu t đã mua c phiu vì nhng thông tin có trin vng s nhanh
chóng bán c phiu này khi giá c phiu tng bi vì h tin vào thông tin ca h và
19
h cho rng thông tin này bây gi đã tng ng vi giá c phiu (Brad M. Barker,
1999, The Courage of Misguided Conviction: The Trading Behavior of Individual
Investors). Nh vy, lý thuyt này tp trung vào tâm lý k vng vào li nhun ca
nhà đu t và tâm lý thích an toàn, khi nhà đu t cm thy h đt đc li nhun
mong mun thì s bán c phiu đi đ kim li mà không phân tích kh nng tng
thêm li nhun”
Lý thuyt tic nui

Kahneman, Paul Slovic và Tversky’s c
ng đa ra lý thuyt tic nui vào nm
1982 là con ngi luôn có khuynh hng cm thy kh s, đau bun sau khi phm
phi mt sai lm trong phán đoán. Bên cnh đó, lý gii cho xu hng “bán c
phiu li quá nhanh và gi c phiu l quá lâu” lý thuyt tic nui ca Odean
(1998) cho rng nhà đu t luôn ngh rng nhng c phiu b l s nhanh chóng
tt tr li, h
 s phi nui tic khi bán l c phiu này.
Lý thuyt này đã tp trung lý gii cho tâm lý ca nhà đu t khi đi mt vi
tình trng thua l, lúc này nhà đu t li càng k vng vào li nhun ca h trong
tng lai, h s nui tic nu nh phi bán l. Trong hoàn cnh đi mt vi ri ro,
nhà đu t càng th hin s li
u lnh ca mình.
Lý thuyt quá t tin
S t tin ca con ngi th hin  con ngi có xu hng đánh giá s chính
xác v hiu bit ca h (Fischhoff, Slovic & Lichtentein, 1977) và kh nng phán
đoán ca h (Lichtentein, Fischhoff & Phillips, 1982).
Hu ht các nhà đu t xem bn thân h tt hn nhng nhà đu t khác và
20
đánh giá cao bn thân hn nhng gì ngi khác đánh giá (Taylor & Brown, 1988).
Và h thng phóng đi nhng gì h hiu bit (Fischhoff, 1982).
Odean (1998) đã chng minh đc lý thuyt này liên quan đn hành vi đu t
nh sau: nhng nhà đu t quá t tin giao dch nhiu hn nhng nhà đu t khác.
S quá t tin làm tng các hot đng giao dch bi vì nó là lý do khin nhà đu
t sn sàng v quan đim ca h, h không cn tham kho thêm nhng quan đim
thích đáng ca nhng nhà đu t khác.
S quá t tin cng làm tng tính không đng nht trong nim tin ca nhà đu
t. Nhà đu t quá t tin cng cho rng hành đng ca h ít ri ro hn các nhà đu
t khác cm nhn. Tuy nhiên nhng nhà đu t quá t tin li thng hiu sai giá
tr thông tin h nhn đc, không nhng tính chính xác ca thông tin mà còn hiu

sai c ý ngha ca thông tin.
Lý thuyt mâu thun nhn thc
Lý thuyt này không nhng bao gm c nhng ri ro đc xem xét và thông
tin mong đi mà còn có c nhu cu ca nhà đu t đ t bin h cho h khi b thua
l. Khi nhà đu t thua l, thay vì h tha nhn “tôi đu t b l” thì h li ngh
“vic đu t ca tôi s tt tr l
i” (Zuchel, 2001).
Zuchel cho rng mâu thun v nhn thc ch phát sinh khi thua l. Bi vì con
ngi thng khó chp nhn mình b l hn, còn khi li h thích nói nhiu v điu
đó hn.
21
Lý thuyt này cho thy s t tin quá mc ca nhà đu t, h không chp nhn
sai lm ca h mà vn tìm lý l đ bin h và níu kéo hy vng. Chính lý thuyt
này gii thích nguyên nhân các nhà đu t càng lún sâu vào các khon đu t l,
thay vì tha nhn và đu t vào nhng loi c phiu mi.
Lý thuyt tâm lý đám đông
Theo lý thuyt này, làm theo đám đông không ch gii hn vi nh
ng nhà đu
t cha có kinh nghim mà vic làm theo đám đông xut hin trc tip đn nhng
tình hung không chc chn và m h (Olsen & Robert A., 2000).
Khi 1 tình hung ra quyt đnh tr nên không chc chn thì nh hng hành vi
và quan đim ca đám đông s làm cho các cá nhân tr nên chc chn hn (Blake
& Helson, 1957; Crutchfield, 1955; Ghosh & Ray, 1997). Nhng nhà nhân chng
hc đã ghi chép trong khong thi gian rt lâu rng mt trong nhng m
 c c
bn xã hi ca loài ngi và nhng đng vt khác là s thôi thúc giao tip xã hi.
Hu nh trong lch s nhân loi, s giao tip xã hi đc đáp ng bi nhng thành
viên ca mt nhóm ngi. Khi xut hin nhng hành vi ca mt nhóm ngi s
gây s chú ý đn b não ca con ngi (Brothers, 1997).
Nh vy lý thuyt này đã khng đnh, tâm lý đám

đông luôn tn ti trong quá
trình ra quyt đnh ca con ngi cng nh nhà đu t không phân bit vic có
kinh nghim hay không. Và lý thuyt nh hng đám đông này càng thy rõ khi
nhà đu t buc phi đa ra các quyt đnh nhanh chóng, cha có đy đ thông tin
cn thit.
CÁC MÔ HÌNH NGHIÊN CU V YU T TÂM LÝ CA NHÀ U
22
T CÁ NHÂN
Có khá nhiu nghiên cu v tâm lý ca nhà đu t cá nhân, tuy nhiên sau khi
đã xem xét k v đc đim nhà đu t cá nhân ti thành ph H Chí Minh có 2
nghiên cu phù hp vi nghiên cu này là nghiên cu ca Pi-Chuan Sun & Shu
Chun Hsiao và nghiên cu ca H. Kent Baker & John R. Nofsinger. Trc ht,
xem xét nghiên cu ca Pi-Chuan Sun & Shu Chun Hsiao.
Mô hình nghiên cu ca Pi – Chuan Sun & Shu Chun Hsiao
Theo Pi-Chuan Sun & Shu Chun Hsiao tâm lý nhà đu t đc da trên 4 yu
t: S quá t tin (Overconfidence), Chng li s nui tic (Regret aversion), S
tính toán bt hp lý (Mental Account) và S t kim soát (Self-Control).
Hình 1.1 Mô hình nghiên cu ca Pi-Chuan Sun & Shu Chun Hsiao
23
1.2.1.1 S quá t tin
V s quá t tin, Fischhoff & Phillips (1982) cho rng con ngi thng phán
đoán sai v kh nng nhng gì có th xy ra và liên tng đn nhng ln xy ra
trong thc t ging vi nhng điu mình phán đoán đ làm c s đánh giá cao s
phán đoán ca mình trong tình hung này. iu này có ngha là con ngi đã quá
t tin bi vì h tin là mình đúng và tìm nhng dn chng
đ ng h cho nhn đnh
ca mình, biu hin cách nhìn vn đ thiu ch quan.
Odean (1998) thì li nhn mnh rng s quá t tin có th là kt qu ca vic
đánh giá quá cao nhng điu ni bt trc đây và kin thc v c phiu. Con
ngi thng nh nhng thành công và d dàng quên đi nhng tht bi. Quá t tin

thng là lý do dn đ
n quyt đnh sai bi vì đánh mt c hi hiu chnh và nâng
cao kh nng ra quyt đnh đúng.
1.2.1.2 Chng li s nui tic
Shefrin & Statement (1985) cho rng nui tic là 1 cm xúc liên quan s la
chn tt hn trong quá kh mà nhà đu t đã b qua.
Barber & Odean (1999) thì li đa ra gi thuyt là nhà đu t mun né tránh s
nui tic. Do đó, khi nhà đu t thy giá c
 phiu đi xung, h vn mong giá s
lên tr li và h tip tc gi c phiu.
Còn theo Siller (2000) lý thuyt s nui tic có th giúp gii thích nhng yu
t mà nhà đu t trì hoãn viêc bán c phiu đã gim giá và sn sàng bán c phiu
24
đang tng giá. Bi vì nhà đu t ngh giá c phiu s tuân theo chu k, sau khi
gim thì s li tng cho nên nhà đu t chp nhn ch đi c phiu tng giá tr li
hn là phi bán l ngay mà không phân tích nhiu v nguyên nhân tht s làm cho
giá c phiu gim.
Trong trng hp này cng th hin s t tin quá mc vào kh nng t kim
soát tình hung c
a nhà đu t. H cho nhng gì mình ngh v chu k giá là đúng
nên da vào đó mà quyt đnh.
1.2.1.3 Tính toán bt hp lý
Các nhà nghiên cu Tversky & Kahneman (1981), Thaler (1985), Kahneman
& Lovallo (1993) cho rng tính toán bt hp lý là vic nhà đu t chia kt qu ra
thành nhiu phn riêng bit còn đi vi Thaler (1999) cho rng nhng tính toán
gi thuyt v thành công hay tht bi thì đòi hi phi khéo léo, nhng rõ ràng vic
nhn thy s tht bi th
c t rt khó so vi tht bi trong gi thuyt. Bi vì, tht
bi thì tht ti t, mt d báo v vic tính toán bt hp lý là con ngi s min
cng bán c phiu đang b thua l ca h. Nguyên nhân chính ca vic nhn ra

tht bi thc t khó hn trong gi thuyt bi vì lúc này nhà đu t xem xét vn đ
không theo tng th mà li tách t
ng thành phn liên quan ra thành nhng yu t
nh đ phân tích đc lp, trong khi nhìn tng th các yu t này có th nh hng
qua li vi nhau. Do đó, nhng tính toán này ca nhà đu t dn đn nhng quyt
đnh sai lm.
Nm 2000, Shefrin & Statement cng đã phát trin lý thuyt danh mc đu t
ca hành vi đu t da trên lý thuyt trin vng ca Lopes (1987) và Kahneman &
Tversky (1979). Hai ông đã tn dng nh
ng tính toán đn gin và phc tp đ suy
25