Các yếu tố ảnh hưởng đến sự thỏa mãn trong công việc và lòng trung thành đối với tổ chức của dược sỹ trên địa bàn TP hồ chí minh

B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
**********


TRN MINH TIN



CÁC YU T NHăHNGăN S THA MÃN
TRONG CÔNG VIC VÀ LÒNG TRUNG THÀNH
I VI T CHC CAăDC S
TRểNăA BÀN THÀNH PH H CHÍ MINH


LUNăVNăTHC S KINH T


Thành ph H Chí Minh - Nmă2014
B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
**********

TRN MINH TIN


CÁC YU T NHăHNGăN S THA MÃN
TRONG CÔNG VIC VÀ LÒNG TRUNG THÀNH
I VI T CHC CAăDC S
TRÊN A BÀN THÀNH PH H CHÍ MINH

Chuyên ngành : Qun tr kinh doanh
Mã s : 60340102
LUNăVNăTHC S KINH T

NGIăHNG DN KHOA HC: PGS. TS. TRN KIM DUNG
Thành ph H Chí Minh - Nmă2014


LIăCAMăOAN
KínhăthaăquỦăThyăCô,ăkínhăthaăquỦăđc gi, tôi là Trn Minh Tin, hc viên Cao
hc ậ khóa 20 ậ ngành Qun tr Kinh doanh ậ trngăi hc Kinh t Thành ph H
ChíăMinh.ăTôiă xinăcamăđoană toƠnăb lună vnătrìnhăbƠyădiăđơyădoăchínhătôiăthc
hin.
Căs lý thuyt liên quan và nhng trích dn trong lun vnăđu có ghi ngun tham
kho t các sách, tp chí, nghiên cu, bài báo hoc báo cáo. D liu phân tích trong
lună vnălƠă thôngătină să cpăđc thu thp t cácă Dc s đng nghip trong cng
đngăDc Vit Nam. Quá trình x lý, phân tích d liu, ghi li các kt qu nghiên cu
trong lunăvnănƠyăcngădoăchínhătôiăthc hin.
Mt ln na,ătôiăxinăcamăđoanălunăvnănƠyăkhôngăsaoăchépăt các công trình nghiên
cu khoa hc khác.

Thành ph H ChíăMinh,ăngƠyă22ăthángă06ănmă2014
Hc viên thc hin lunăvn


TRN MINH TIN


MC LC
TRANG PH BÌA

LIăCAMăOAN
MC LC
DANH MC CÁC BNG
DANH MC CÁC HÌNH
DANH MC CÁC PHNGăTRỊNH
TÓM TT
CHNGă1 TNG QUAN V NGHIÊN CU 1
1.1 LÝ DO CHNă TÀI NGHIÊN CU 1
1.2 MC TIÊU NGHIÊN CU 2
1.3 IăTNG VÀ PHM VI NGHIÊN CU 3
1.4 PHNGăPHÁPăNGHIểNăCU 4
1.5 KT CU LUNăVN 4
CHNGă2 CăS LÝ THUYT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CU 5
2.1 CăS LÝ THUYT 5
2.1.1 S tho mãn công vic 5
2.1.2 LòngătrungăthƠnhăđi vi t chc 12
2.1.3 Mi quan h gia s tha mãn vƠălòngătrungăthƠnhăđi vi t chc 17
2.1.4 Dc s 18
2.2 XÂY DNG MÔ HÌNH VÀ GI THUYT NGHIÊN CU 20
2.2.1 Bin lunăcăs đ xut mô hình nghiên cu 20
2.2.2 Mô hình nghiên cu 22
2.2.3 Gi thuyt nghiên cu 24
CHNGă3 PHNGăPHÁPăNGHIểNăCU 27
3.1 THIT K NGHIÊN CU 27
3.2 PHNGăPHÁPăCHN MU VÀ X LÝ S LIU 34
3.2.1 Phngăphápăchn mu 34
3.2.2 Phngăphápăx lý s liu 34
3.3 XÂY DNG THANGăO 35
CHNGă4 KTăQUăNGHIểNăCU 43
4.1 THÔNG TIN TNG HP V MU KHO SÁT 43

4.2 ÁNHăGIÁăSăB THANGăO 45

4.2.1 ánhăgiáăthangăđoămcăđ tha mãn các thành phn trong công vic 45
4.2.2 ánhăgiáăthangăđoămcăđ tha mãn chung và lòng trung thành 47
4.3 PHÂN TÍCH NHÂN T KHÁM PHÁ (EFA) 48
4.3.1 Kimăđnhăthangăđoăbng EFA 48
4.3.2 PhơnătíchănhơnătăEFAăbinăphăthuc 51
4.4 PHỂNăTệCHăTNGăQUANăVÀăHI QUY 52
4.4.1 Tngăquanăgia các bin 53
4.4.2 Xây dngăphngătrìnhăhi quy 55
4.4.3 ánhăgiáămôăhìnhăphơnătíchăhi quy 59
4.4.4 Tng hp kt qu hi quy và kimăđnh gi thuyt 61
4.5 KIMăNH S KHÁC BIT 63
4.5.1 Gii tính 63
4.5.2 Thâm niên công tác 64
4.5.3 Chc danh công vic 67
4.5.4 Loi hình doanh nghip 68
4.6 THO LUN KT QU 69
4.6.1 V mcăđ tha mãn trong công vic 69
4.6.2 V lòngătrungăthƠnhăđi vi t chc 70
CHNGă5 72
KT LUN VÀ HÀM Ý GII PHÁP 72
5.1. KT QU NGHIÊN CU 72
5.2. ịNGăGịPăCAă TÀI 73
5.3. HÀM Ý GII PHÁP 74
5.4. HN CH CAă TÀI 77
5.5. CÁC NGHIÊN CU TIP THEO 77
TÀI LIU THAM KHO
PH LC

DANH MC CÁC BNG
Bng 2.1: Các thang đoălòngătrungăthƠnhăvƠăgn kt vi t chc 16
Bng 2.2: Tng hp các nghiên cu liên quan 21

Bng 3.1: Hiu chnhăthangăđo 36
Bng 3.2: ThangăđoăthƠnhăphn Bn cht công vic 37
Bng 3.3: ThangăđoăthƠnhăphn Tinălngăậ Thu nhp 37
Bng 3.4: ThangăđoăthƠnhăphnăCăhiăđƠoăto - thngătin 38
Bng 3.5: ThangăđoăthƠnhăphn Cp trên 38
Bng 3.6: ThangăđoăthƠnhăphnăng nghip 39
Bng 3.7: ThangăđoăthƠnhăphnăMôiătrng ậ iu kin làm vic 39
Bng 3.8: ThangăđoăthƠnhăphn Phúc li 40
Bng 3.9: ThangăđoăthƠnhăphnăThngăhiu ca t chc 40
Bng 3.10: ThangăđoăthƠnhăphnăc tôn trng ậ th hin bn thân 41
Bng 3.11: Thangăđoămcăđ tha mãn chung trong công vic 41
Bng 3.12: ThangăđoălòngătrungăthƠnhăđi vi t chc 42
Bng 4.1: Kt qu thng k mô t mu kho sát 444
Bng 4.2: Kt qu đ tin cyăCronbach’săAlphaăca các thành phn công vic 45
Bng 4.3: Kt qu Cronbach’săAlpha mcăđ tha mãn chung và lòng trung thành . 48
Bng 4.4: Kt qu kimăđnh KMO và Barlett trong EFA các binăđc lp 49
Bng 4.5: Kt qu phân tích nhân t EFA các binăđc lp 49
Bng 4.6: Kt qu Cronbach’săAlphaăvƠăphơnătíchăEFAăca các bin 52
Bng 4.7: Bng h s tngăquanăPearsonăgia các bin trong mô hình 54
Bng 4.8: Kt qu v tácăđng ca các yu t thành phnăđn s tho mãn chung 55
Bng 4.9: Kt qu hi quy các yu t nhăhngăđn s tha mãn chung 55
Bng 4.10: Kt qu v tácăđng ca các yu t thành phnăđn lòng trung thành 57
Bng 4.11: Kt qu phân tích hiăquyălòngătrungăthƠnhăđi vi t chc 58
Bng 4.12: Bng tng hp kt qu hi quy 61
Bng 4.13: Thng kê s tha mãn và lòng trung thành theo gii tínhầầầầầầ 63

Bng 4.14: Kimăđnh T-test s tha mãn và lòng trung thành theo gii tínhầầầ 64
Bng 4.15: Thng kê theo thâm niên công tácầầầầầầầầầầầầầầầ 65
Bng 4.16: Kimăđnh ANOVA theo thơmăniênăcôngătácầầầầầầầầầầầ.65
Bng 4.17: Kimăđnh ANOVA theo thâm niên công tác ầầầầầầầầầầầ66
Bng 4.18: Thng kê theo chc danh công vicầầầầầầầầầầầầầầầ 67

Bng 4.19: Kimăđnh T-test theo chc danh công vicầầầầầầầầầầầ 67
Bng 4.20: Kimăđnh ANOVA theo loi hình doanh nghipầầầầầầầầầ 68

DANH MC CÁC HÌNH
Hình 2.1: Các cp bc nhu cu ca Maslow 8
Hình 2.2: Thuyt hai nhân t ca Herzberg 10
Hình 2.3:ăMôăhìnhăđoălng s gn kt caănhơnăviênăđi vói t chc 17
Hình 2.4: Mô hình nghiên cuăđ ngh 27
Hình 3.1: Quy trình nghiên cu 33
DANH MCăCÁCăPHNGăTRỊNH
Phngătrìnhă3.1:ăphngătrình hiăquyăsăthaămưnătrongăcôngăvicăầầầầ.ầ. 61
Phngătrìnhă3.2:ăphngătrìnhăhiăquyălòngătrungăthƠnhăđiăviătăchcầầầầầ63


TÓM TT
ătƠiănghiênăcuăắCácăyuătănhăhngăđnăsăthaămưnătrongăcôngăvică
vƠălòngătrungăthƠnhăđi viătăchcăcaăDcăsătrênăđaăbƠnăThƠnhăphăHăChíă
Minh” đcăthcăhinănhmăđoălngămcăđătha mưnăcôngăvicăvƠănhăhngăcaă
cácăyuătăthƠnhăphnăca côngăvicăđnălòngătrungăthƠnhăđiăviătăchcăcaăDcăsă
đangălƠmăvicătiăThƠnhăphăHăChíăMinh.
NghiênăcuăđcăthcăhinădaătrênăcăsălỦăthuytăthápăbcănhuăcuăconăngiă
caăMaslow,ăvăkhíaăcnhăcácăthƠnhăphnăthaămưnăcôngăvicăcaăSmithăetăală(1969)ăvƠă
văkhíaăcnhălòngătrungăthƠnhăcaănhơnăviênă viătăchcăcaăMowdayăetă ală(1979).ă
LunăvnăsădngăphnămmăSPSSă16.0ăviăphngăphápăphơnătíchănhơnătăkhámăpháă

EFAăvƠăkimătraăđătinăcyăCronbachăAlphaăđăđánhăgiá,ăxơyădngăvƠăkimăđnhăthangă
đoăvƠăcácăgiăthuytănghiênăcuăvƠăđcăthcăhin viămuăkhoăsátă300ăDcăsăhină
đangălƠmăvicătrongăcácătăchc/ădoanhănghipăDcătrênăđaăbƠnăThƠnhăphăHăChíă
Minh.
Ktăquăkimăđnhămôăhìnhnghiênăcuăchoăthyăthangăđoămcăđăthaămưnăcôngă
vicăvƠălòngătrungăthƠnhăđiăviătăchcăcóă9ăthƠnhăphnăviă37ăbinăquanăsátăbaoăgm:ă
bnăchtăcôngăvic;ătinălngăvƠăthuănhp;ăcpătrên;ăcăhiăđƠoătoăvƠăthngătin;ăđngă
nghip;ămôiătrngăvƠăđiuăkinălƠmăvic;ăphúcăli;ăthngăhiuătăchc/ădoanhănghipă
vƠăcuiăcùngălƠăyuătăđcătônătrngăvƠăthăhinăbn thơn.ăNgoƠiăra,ăthangăđoămcăđă
tha mưnăchungătrongăcôngăvicăgmă4 binăquanăsátăvƠăthangăđoălòngătrungăthƠnhăcaă
nhơnăviênăđiăviătăchcăgmă4ăbinăquanăsát.
Ktăquăphơnătíchăhiăquyăcaănghiênăcuăchoăthyăsăthaămưnăchungătrongă
côngăvic bănhăhngăbiă5ăthƠnhăphnăthaămưnăcôngăvicăcaănhơnăviênăvƠălòngă
trungăthƠnhăcaănhơnăviênăđiăviătăchcăcngăbănhăhngăbiă5 thƠnhăphnăthaă
mưnăcôngăvicăcaănhơnăviên,ătrongăđóăthƠnhăphnăyuătăđcătônătrngăvƠăthăhină
bnăthơnălƠănhăhngănhiuănht.ăiuănƠyăchoăthyărngăthcătăhinănayăngiăDcă

sărtăchúătrngăđnăvnăđăđcătônătrngăvƠăthăhinăbnăthơnătrongăcôngăvic,ănóă
cngăphùăhpăviăđcătrngăcaăngƠnhăDcălƠămtăngƠnhăcóătínhăxưăhiăcao,ăđòiăhiă
lngăchtăxám,ătriăthcăcaoăvƠăthiênăvăxuăhngăkhoaăhcăậ kăthut.
V Ủănghaăthcătin,ăktăquănghiênăcuăsălƠăcăsăkhoaăhcăvƠăkháchăquană
giúpăchoăcácănhƠălưnhăđoătrongăcácăđnăvăngƠnhăDcăhiuărõăhnăvănhơnăviênăđngă
thiăđaăraăgiiăphápăđănơngăcaoăsăthaămưnăcôngăvicăvƠălòngătrungăthƠnhăcaănhơnă
viênăđiăviătăchc/ădoanhănghip.

1

CHNGă1
TNGăQUANăVăNGHIểNăCU
1.1 LụăDOăCHNăăTÀIăNGHIểNăCU

NhuăcuăchmăsócăscăkheăcaăconăngiăhinănayălƠărtălnăvìăcucăsngăngƠyă
cƠngăhinăđiăphátăsinhănhiuăbnhăttămiănguyăhimăhnăvƠăcóămiăđeădaărtălnăđnă
scăkheăconăngi. Doăđó, hăthngăchmăsócăscăkheăcngăphiăcƠngăđcăhoƠnă
thinăttăhn.ăBênăcnhăBácăsălƠăngiănmăvaiătròătrcătipătrongăchnăđoánăvƠăđiuă
trăchoăbnhănhơnăthìăDcăcngăcóăvaiătròăkhôngăkémăphnăquanătrng caăhăthngă
này. NghăDcăchínhălƠănghăliênăquanăđn dc phm (thuc) lƠămtăphnăkhôngăthă
thiuă đ cha tr, phc hi hay nâng cao scă đ khángă cngă nhă sc khe ca con
ngi,ăcngăđngătrongăđóăcóălăthƠnhăphnăquanătrngăvƠăchăđoănhtăchính lƠăngiă
Dcăsăcóătrìnhăđăđiăhc.ăCăthăhn, sau khi tt nghip vƠăbcăvƠoăconăđng
ngh nghip ca mình, ngi Dc s cn phiăcóăđyăđ kh nngăvƠănngălc cung
cpăthôngătin,ăhng dn s dng thuc cho miăngi; nghiên cu, bào ch, sn xut
dc phm; qun lý và cung ng thucătrongăcácăcăs y t và cngăđng; có kh nngă
t hcăvnălênăđápăng nhu cuăchmăsócăsc khe nhân dân.
Vi vai trò rt quan trng trong vic chm sóc sc khe con ngi nh vy nên
vic nghiên cu v vn đ qun tr ngun nhân lc trong ngành Dc tr nên ht sc
cn thit cho các nhà lãnh đo và qun lý, đc bit là nghiên cu v s tha mãn trong
công vic và long trung thành đi vi t chc ca Dc s. Vn đ qun tr ngun
nhân lc mà tiêu biu nht là nghiên cu v s tha mãn trong công vic và lòng trung
thành đi vi t chc đư đc rt nhiu nhà nghiên cu khoa hc thc hin trên nhiu
đi tng và trong nhiu lnh vc, ngành ngh khác nhau. Tuy nhiên, hin nay vn
cha hoc có rt ít nghiên cu  Vit Nam nói riêng và trên th gii nói chungv vn
đ tha mãn trong công vic và lòng trung thành đi vi t chc ca nhân s trong
2

ngành Dc, đc bit là trên đi tng Dc s. Vi đc đim ni tri không ging
nhnhng ngành khác là mt ngành mang tính xã hi cao, đòi hi lng cht xám ln
và yêu cu trình đ k thut tiên tin, công ngh hin đi liu có s khác bit nào trong
các yu t nh hng đn s tha mãn trong công vic không? Ngi Dc s s gn
bó vi t chc vì mt hay nhiu lý do nào khác hay không? Có mi liên quan nào gia
s tha mãn trong công vic và lòng trung thành vi t chc không?  tr li cho các

câu hi này, vic nghiên cu v tha mãn công vic và lòng trung thành trên đi tng
này càng có ý ngha hn bao gi ht. ó cng chính là lý do đătƠiănghiênăcuăắCác
yu t nhăhngăđn s tha mãn trong công vicăvƠălòngătrungăthƠnhăđi vi t
chc ca Dc s trên đa bàn Thành ph H ChíăMinh” đưăđcălaăchn.ă
Hy vng kt qu caăđ tài nghiên cu này s giúp cho các nhà lưnhăđo và qun
tr Nhân s Dc có mt bc tranh tng th v mcăđ tha mãn trong công vic và
lòngătrungăthƠnhăđi vi t chc ca ngun nhân lcăDc nhm b sung hocăthayăđi
mt s chính sách thu hút nhân s phù hpăhnătrong nhng k hoch phát trin sp ti
ca các t chc hoc doanh nghipăDc. ng thi, hy vng kt qu ca nghiên cu
cngăs là mt ngun thông tin tham kho hu ích cho các Dc s có th la chn
đc công vic phù hpăvƠăconăđng s nghip đúngăđn trongătngălai.
1.2 MC TIÊU NGHIÊN CU
NghiênăcuănhmămcătiêuălƠmăsángătămcăđăthaămưnătrongăcôngăvică và
lòngătrungă thƠnhă điă viă tă chcăcaă cácă Dcăs trênă đaăbƠnă ThƠnhă phăHă Chíă
Minh,ăđătƠiăđtăraăcácămcătiêuăcăthănhăsau:
 XácăđnhăcácăyuătăthƠnhăphnăcaăcôngăvicăcaăDcăs trongăcácătăchc/ă
doanhănghipăDc tiăThƠnhăph HăChíăMinh.
 oălngămcăđăthaă mưnăcôngăvicăcaăDcăs trongăcácă tăchc/ădoanhă
nghipăDc tiăThƠnhăph HăChíăMinh.
 oălngămcăđănhăhngăcaăcácăyuătăthƠnhăphnăca côngăvicăđnălòng
3

trungăthƠnhăcaăDcăs điăviătăchc.
 Kimă traă xemă cóă să khácă bită vă mcă đă thaă mưnă côngă vică vƠă lòngă trungă
thƠnhăcaăDcăs điăviătăchc/ădoanhănghipăDcătiăThƠnhăphăHăChíă
Minh theoămtăsăyuătănhăgiiătính,ăthơmăniênăcôngătác,ăchcădanhăcôngăvică
vƠăloiăhìnhădoanhănghip.
ăđtăđcăcácămcătiêuănƠy,ănghiênăcuăcnătrăliăcácăcơuăhiăsauăđơy:
1. Các yu t thành phn ca công vic nh hng nh th nào đn s tha mãn
chung trong công vic ca Dc s?

2. Các yu t thành phn ca công vic nh hng đn lòng trung thành ca
Dc s đi vi t chc nh th nào ?
3. Các Dc s có tha mãn đi vi công vic và trung thành vi t chc hay
không?
4. Có hay không s khác bit v s tha mãn chung trong công vic và lòng trung
thành vi t chc theo gii tính, thâm niên công tác, chc danh công vic và
loi hình doanh nghip?
1.3 IăTNG VÀăPHMăVIăNGHIểNăCU
iătngănghiênăcuălƠăsăthaămưnăcôngăvic,ăcácănhơnătănhăhngăđnăsă
thaămưnăcôngăvicăcaănhơnăviên,ălòngătrungăthƠnhăcaănhơnăviênăđiăviătăchcăvƠă
miătngăquanăcaăchúng.ă
Ngunădăliu:ăătƠiăsădngăngunădăliuăsăcpăthôngăquaăvicăđiuătraăvƠă
thuăthpăthôngătinătăđiătng đcăkhoăsátăbngăbngăcơuăhiăđ xácăđnhăsăthaă
mưnăcôngăvicăcaăngiăDcăs ătngănhơnătăca côngăvicăvƠănhăhngăcaăcácă
nhơnătă nƠyă đnă săthaă mưnăchungătrongăcôngă vică vƠălòngătrungăthƠnhă điă viătă
chc.ă
PhmăviănghiênăcuăđcăgiiăhnăăđiătngăkhoăsátălƠăDcăsăđăđmăboă
tínhăđcătrngăvƠăđiădinăchoăngƠnhăDcăvƠăđmăboămuănghiênăcuătngăđiăcóă
4

nhiuăđimătngăđngănhăhngătiăhƠnhă vi.ăVămtăđaălỦ,ăđătƠiăchă khoăsátăă
ThƠnhăphăHăChíăMinh,ăkhôngăkhoăsátănhơnă viênălƠmăvicăăcácătnhăthƠnhăkhác.ă
ThiăgianăthcăhinăcucăkhoăsátălƠăcuiănmă2013ăđnăgiaănmă2014.
1.4 PHNGăPHÁPăNGHIểNăCU
uătiên,ălunăvnădaăvƠoălỦăthuytăsăthaămưnătrongăcôngăvic,ălòngătrungă
thƠnhăcaănhơnăviênăđiăviătăchcăcùngăviăcácănghiênăcuăđưăcóămƠăchnăthangăđoă
tngăngăvƠăphùăhp.ăSauăđó,ănghiênăcuăđcătinăhƠnhăquaă2ăgiaiăđonăvà nghiên
cuă chínhă thc să dng phngă phápă nghiênă cuă đnhă lngă đcă tină hƠnhă bngă
phngăphápălyămuăthunătinăviă300ăDcăsăhinăđangălƠmăvicătoƠnăthiăgiană
trongăcácălnhăvcăkhácănhauăcaăngƠnhăDcătiăThƠnhăphăHăChíăMinh.

BngăcơuăhiădoăđiătngătătrăliălƠăcôngăcăchínhăđăthuăthpădăliu.ăDă
liuăthuăthpăđcăxălỦăbngăphnămmăSPSSă16.0ănhm:ăKimăđnhăthangăđoăbngăhă
sătinăcyăCronbach’săAlpha;ăPhơnătíchănhơnătăkhámăpháă(EFAă- Exploratory Factor
Analysis)ăđărútăgnăcácăbinăquanăsátăvƠăxácăđnhăliăcácănhómătrongămôăhìnhănghiênă
cu;ăPhơnătíchăhiăquyăđăxemăxétămcăđănhăhngăcaăcácăthƠnhăphnăcaăcôngă
vică đnă să thaă mưnă chungă trongă côngă vică vƠă lòngă trungă thƠnhă caă nhơnă viênă vƠă
Kimăđnhăsăkhácăbităgiaăcácănhómătheoăcácăyuătăkimăsoát.
1.5 KTăCUăLUNăVN
ătƠiănghiênăcuăgmăcó:
Chngă1
: Tngăquanăvănghiênăcu.
Chngă2: CăsălỦăthuytăvƠămôăhìnhănghiênăcu.ă
Chngă3
: Phngăphápănghiênăcu.ă
Chngă4
: Ktăquănghiênăcu.
Chngă5
: Ktălun và hƠmăỦăgiiăpháp.ă
TÀI LIU THAM KHO
PH LC

5

CHNGă2
CăSăLụăTHUYTăVÀăMỌăHỊNHăNGHIểNăCU
Chngă1 giiă thiuătngăquană văđă tƠiă nghiênă cu.ă Tipătheo,ăchngă 2 să
trìnhăbƠyăcácăkháiănim,ăcácălỦăthuytăliênăquanăđnăsăthaămưnăcôngăvic,ăcácăthƠnhă
phnăcaăthaămưnăcôngăvic,ălòngătrungăthƠnhăđiăviătăchc,ăDcăs vƠămiăquană
hăgiaăchúng.ăTăđó,ăxơyădngămôăhìnhănghiênăcuăvƠăphátăbiuăcácăgiăthuyt.
2.1 CăSăLụăTHUYT

2.1.1 Săthoămưnăcôngăvic
2.1.1.1 nh ngha
Cóăkháănhiuăđnhănghaăvăsăthaămưnăcôngăvic,ătheoăJamesăLăPriceă(1997)
thìă să thaă mưnă côngă vică đcă đnhă nghaă lƠă mcă đă mƠă nhơnă viênă cmă nhn,ă cóă
nhngăđnhăhngătíchăccăđiăviăvicălƠmătrongătăchcă(JamesăLăPrice,ă1997,ăp.470)
SăthaămưnăviăcôngăvicăđngăthiăcngăđcăđnhănghaănhălƠănhngătìnhăcmătheoă
chiuăhngătíchăccămƠănhơnăviênăhngăđnăcôngăvicăhăđangălƠmă(Schermerhom,ă
Hunt and Osborn, 1997: 98);ăKhiănhơnăviênăcmăthyăhnhăphúcăvuiăvătrongăcôngăvică
chúngătaăcóăthănóiărngăanhătaăhƠiălòngăviăcôngăvic.
Theo Schermerhonă(1993)ăđcătríchădnăbiăLuddyă(2005),ăsăthaămưnăcôngă
vicăđcăđnhănghaănhălƠăsăphnăngăvămtătìnhăcmăvƠăcmăxúcăđiăviăcácăkhíaă
cnhăkhácănhauătrongăcôngăvicăcaănhơnăviên.
Theo Spectoră(1997)ăsăthaămưnăcôngăvicăđnăginăđcăđnhănghaălƠămcăđă
mà nhân viên yêuăthíchăcôngăvicăcaăh,ăđóălƠătháiăđădaătrênăsănhnăthcăcaănhơnă
viênă(tíchăccăhayătiêuăcc)ăvăcôngăvicăhayămôiătrngălƠmăvicăcaăh.
Cóărtănhiuăđnhănghaăkhácănhauăvăsăthaămưnăcôngăvicăcaănhơnăviênănhă
đưănêuătrên,ămiănhƠănghiênăcu đuăcóăcáchănhìnăvƠăcáchălỦăgiiăkhácănhauăvăthaă
mưnăviăcôngăvicăđăsădngăvƠoăcôngătrìnhănghiênăcuăcaămình.ăNhìnăchung,ăsă
6

thaămưnăviăcôngăvicăđcăhiuălƠăcmăxúcăyêuăthíchăvƠăhngăđnăcôngăvicăcaă
mình.ăSăthaămưnăđiăviăcôngăvicăcaănhơnăviênăđcăđnhănghaăvƠăđoălngătheoă
căhaiăkhíaăcnh:ăthaămưnăchungăđiăviăcôngăvicăvƠăthaămưnătheoăcácăyuătăthƠnhă
phnăcôngăvic.ăSăthaămưnăchungăthăhinăcmăxúcăbaoăhƠmăchungălênăttăcăcácă
khíaăcnhăcaăcôngăvic. Mtăquanăđimăkhácăxemăs thaămưnăcôngăvicălƠătháiăđă
nhăhng,ăghiănhnăcaănhơnăviênăvăcácăkhíaăcnhăkhácănhauătrongăcôngăvicăcaăhă
(Smith, Kendal and Hulin, 1969).ăCáchătipăcnătheoăcácăkhíaăcnhăkhácănhauăcaăcôngă
vicăcngăđcăsădngătrongănhiu nghiênăcuăkhác.ăCăhaiăcáchătipăcnăđuăphùă
hpăchoăvicăđoălngămcăđăthaămưnăcaănhơnăviênătrongăcôngăvică(Priceă1997).ă
Tuyănhiên,ăsădngăcáchătipăcnătheoăthƠnhăphnăcôngăvicăsăgiúpăcácănhƠăqunătră

bitărõăhnăvănhngăđimămnh,ăđimăyuătrongăvicăđiuăhƠnhătăchcăvƠăhotăđngă
nƠoăđcănhơnăviênăđánhăgiáăcaoănhtăhocăkémănht.
Nhăvy,ăcóărtănhiuăcácăđnhănghaăkhácănhauăvăsăthaămưnăcôngăvicănhngă
chúngătaăcóăthărútăraăđcărngămtăngiăđcăxemălƠăcóăsăthaămưnăcôngăvicăthìă
ngiăđóăsăcóăcmăgiácăthoáiămái,ădăchuăđiăviăcôngăvicăcaămình.ăLiênăquanăđnă
nguyênănhơnănƠoădnăđnăsăthaămưnăcôngăvicăthìămiănhƠănghiênăcuăđuăcóăcáchă
nhìn,ălỦăgiiăriêngăquaăcácăcôngătrìnhănghiênăcuăcaăh.ăPhnătipătheoăsăđăcpăđnă
lỦăthuytănnătngăsădngăchoănghiênăcuăvƠăcácănghiênăcuăthcătinăliênăquanăđnă
săthaămưnăcôngăvicăcùngăviăthangăđoăcácăthƠnhăphnăcaăthaămưnăviăcôngăvic.
2.1.1.2 Lý thuyt xây dng thang đo mc đ tha mãn trong công vic
ThuytănhuăcuăcpăbcăcaăMaslowă(1943)
NóiăđnăsăthaămưnănóiăchungăngiătaăthngănhcăđnălỦăthuytănhuăcuăcpă
bcăcaăMaslowă(1943).ăTheoăôngănhuăcuăcaăconăngiăđcăchiaălƠmănmăcpăbcă
tngădn:ăsinhălỦ,ăanătoƠn,ăxưăhi,ătătrngăvƠătăthăhin.ăSauăkhiămtănhuăcuănƠoăđóă
đưăđcăthaămưnăthìănhuăcuăăcpăbcăcaoăhnăkătipăsăxutăhin. TălỦăthuytănƠy,ă
taăcóăthăthyănhƠăqunălỦăcnăphiăbităđcănhơnăviênăcaămìnhăđangăăcpăbcănhuă
7

cuănƠoăđătăđóăđngăviênănhơnăviênăcaămìnhăbngăcáchăđápăngăcácănhuăcuăcáănhơnă
đóăcaăh.
ơyălƠălỦăthuytăvănhuăcuăcaăconăngiăvƠă nóăđcăxemăxétăvƠăngădngă
trongănghiênăcuănƠyăvìăchăkhiănƠoăcácănhuăcuăcaănhơnăviênăđcăđápăngăthìăhă
miăcóăthăcóăsăthaămưnătrongăcôngăvic.ăCácănhuăcuătrongălỦăthuytănƠyăđuăđcă
đăcpădiădngăcácăbinăkhácănhau.ăVíădănhăsăthaă mưnăvănhuăcuăsinhălỦăvƠă
antoƠnăcóăthăđcăthăhinăăcácăbinăđoălngăs thaămưnăvăthuănhpăvƠăphúcăliă
côngăty.ăTngăt,ăsăthaămưnăvănhuăcuăxưăhiăvƠătătrngăđcăthăhinăăcácăbină
thăhinăsătha mưnăvămiăquanăhăviăcpătrên vƠăviăđngănghipăcngănhăbină
thăhinăquynătăch,ăđcătônătrng trongăthcăhinăcôngăvic.

Hình 2.1:ăCácăcpăbcăcaănhuăcuăMaslow

ắNgun: />”
8

ThuytăhaiănhơnătăcaăHerzbergă(1959)
ThuytănƠyăchiaăcácănhơnătălƠmăhaiăloi:ăcácănhơnătăđngăviênăvƠăcácănhơnătă
duyătrì.ăCácănhơnătăđngăviênăgmăthƠnhătu,ăsăcôngănhnăcaăngiăkhác,ăbnăchtă
côngăvic,ătráchănhimăcôngăvic,ăsăthngătinăvƠăsătinăb,ăvƠătrinăvngăcaăsăphátă
trin. Nuănhơnăviênăđcăđápăngăsămangăliăsăthaămưnătrongăcôngăvicăchoăh,ă
ngcăliănhơnă viênăsăkhôngăcóăsăthaă mưn.ăCácănhơnătăduyătrìă gmăchínhăsáchă
côngă ty,ă să giámă sátă caă cpă trên,ă lngă bng,ă miă quană hă viă cpă trênă vƠă đngă
nghip,ăđiuăkinălƠmăvic,ăđiăsngăcáănhơn,ăvătríăcôngăvicăvƠăsăđmăboăcaăcôngă
vic,ănuăđcăđápăngăsăkhôngăcóăsăbtămưnătrongăcôngăvic,ăngcăliăsădnăđnă
săbtămưn.ăNhăvy,ăHerzbergăđưătáchăbitătngăđiăhaiănhómănhơnătănƠyăvƠăchoă
rngăchăcóănhngănhơnătăđngăviênămiăcóăthămangăliăsăthaămưnăchoănhơnăviênă
vƠănuăkhôngălƠmăttăcácănhơnătăduyătrìăsădnăđnăsăbtămưnăcaănhơnăviên.
Nhiuănghiênăcuăđưăđaăraăktăquăkhôngăngăhăsăphơnăchiaăhaiănhóm nhân
tănhă trnăcaă Herbergăcngă nhăbácă bă vică choărngăcácănhơnă tăduyă trìă khôngă
mang liăsăthaămưnătrongăcôngăvică(Kreitner & Kinicki, 2007). Thcătăchoăthyă
rngăcácănhơnătăthucăhaiănhómătrênăđuăcóănhăhngăítănhiuăđnăsăthaămưnătrongă
vic.ăTuyănhiên,ăthôngăquaălỦăthuytăcaăHezbergătaăcngăcóăthăthyăđcătmăquană
trngăcaănhơnătăđngăviênătrongăvicămangăliăsăthaămưnătrongăcôngăvicăcngănhă
tácăđngăcaăcácănhơnătăduyătrìătrongăvicădnăđnăsăbtămưnăcaănhơnăviên.

Hình 2.2: ThuytăhaiănhơnătăcaăHerzberg
(Ngun: www.valuebasedmanagement.net)

9

2.1.1.3 Các nghiên cu đo lng mc đ tha mãn vi công vic
CácăhcăthuytăliênăquanăđnăsăthaămưnăcôngăvicănêuătrênăđưăđcăcácănhƠă

nghiên cuăsauănƠyăxemăxét,ăngădngăvƠătinăhƠnhănghiênăcuăđăxácăđnhăvƠăkimă
đnhăcácănhơnă tă nƠoă thcă să nhăhngă đnă să thaă mưnă côngă vicăcaăngiă laoă
đng.ăCácănhƠănghiênăcuăSmith,ăKendallăvƠăHulină(1969)ăcaătrngăiăhcăComellă
đưăxơyădngăcácăchăsămôătăcôngăvică(JDI)ăđăđánhăgiáămcăđăthaămưnăcôngăvică
caă mtăngiă thôngăquaă cácă nhơnă tălƠă bnăchtă côngă vic,ă tinălng,ăthngătin,ă
đngănghip,ă vƠă să giámă sátă caă cpă trên.ă Cònă cácă nhƠă nghiênă cuă Weissă vƠă đngă
nghipă(1967)ăcaătrngăiăhc Minnesotaăthìăđaăraăcácătiêuăchíăđoălngăsăthaă
mưnăcôngăvicăthôngăquaăBngăcơuăhiăthaămưnăMinnesotaă(MSQ)ătrongăđóăcóăcácă
cơuăhiăvăkhănngăsădngănngălcăbnăthơn,ăthƠnhătu,ătinăb,ăthmăquyn,ăchínhă
sáchăcôngăty,ăđưiăng,ăđngănghip,ăsángăto,ăsăđcălp,ăgiáătrăđoăđc,ăsăthaănhn,ă
tráchănhim,ăsăđmăbo,ăđaăvăxưăhi,ăsăgiámăsátăcaăcpătrên,ăđiuăkinălƠmăvic,ă
v.v ăCóăthăthyăJDIăvƠăMSQălƠăcácăchăsăvƠătiêuăchíăđánhăgiáăsăthaămưnăcôngăvică
caănhơnăviênăđcăsădngănhiuătrongăcácănghiênăcuăvăsăthaămưnăcôngăvic.Sau
đơyăchúngătaăhưyăđimăquaămtăsănghiênăcuănƠy.
Luddyă(2005)ăđưăsădngăchăsămôătăcôngăvicăJDIăđătìmăhiuăsăthaămưnă
côngăvicăcaăngiălaoăđngăăVinăyătăcôngăcngăăWestemăCape,ăNamăPhi.ăLuddyă
đưăkhoăsátăsăthaămưnăănmăkhíaăcnhăthaămưnătrongăcôngăvic,ăđóălƠăthuănhp,ă
thngătin,ăsăgiámăsátăcaăcpătrên,ăđngănghipăvƠăbnăchtăcôngăvic.ăKtăquăchoă
thyărngăngiălaoăđngăăVinăyătăcôngăcngăăWestemăCapeăhƠiălòngăviăđngă
nghipăcaăh hnăht,ăkăđnălƠăbnăchtăcôngăvicăvƠăsăgiámăsátăcaăcpătrên.ăCă
hiăthngătinăvƠătinălngălƠăhaiănhơnătămƠăngiălaoăđngăăđơyăcmăthyăbtămưn.ă
NgoƠiăra,ăchngăloiănghănghip,ăchngătc,ăgiiătính,ătrìnhăđăhcăvn,ăthơmăniênă
côngătác,ăđătui,ăthuănhpăvƠăvătríăcôngăvicăcngăcóănhăhngăđángăkăđnăsăthaă
mưnăcôngăvic.
Boeveă (2007)ă đưă tină hƠnhă cucă nghiênă cuă să thaă mưnă côngă vică caă cácă
10

gingă viênă khoaăđƠoă toătrălỦă bácă săăcácătrngăyă tiăMă trênă căsă sădngălỦă
thuytă haiă nhơnă tă caă Herzbergă vƠă chă să môă tă côngă vică caă Smith,ă Kendallă &ă
Hulin.ăTheoăđó,ănhơnătăsăthaămưnăcôngăvicăđcăchiaălƠmăhaiănhóm:ănhómănhơnătă

niătiăgmăbnăchtăcôngăvicăvƠăcăhiăphátătrinăthngătinăvƠănhómănhơnătăbênă
ngoƠiăgmălng,ăsăhătrăcaăcpătrênăvƠămiăquanăhăviăđngănghip.ăMcăđíchă
caănghiênăcuănƠyălƠăkimăđnhătínhăđúngăđnăcaăcăhaiălỦăthuytătrên. Trong nghiên
cuănƠyăcaăBoeve,ăcácăthngăkêămangătínhăđnhălngăđưăđcăápădngănhăhăsă
Cronbach’săAlpha,ăhăsătngăquanăSpearman vƠăhiăquyătuynătính.
KtăquăphơnătíchătngăquanăcaănmănhơnătătrongăJDIăđiăviăsăthaămưnă
côngăvicănóiăchungăđưăchoăthyănhơnătăbnăchtăcôngăvic,ămiăquanăhăviăđngă
nghipăvƠăcăhiăphátătrinălƠăcóătngăquanămnhănhtăviăsăthaă mưn côngăvică
trongăkhiăsăhătrăcaăcpătrênăvƠălngăbngăcóătngăquanăyuăđiăviăsăthaămưnă
côngăvicăcaăcácăgingăviên.ăPhơnătíchăhiăquyăđưăchoăthyăngoƠiăbnănhơnătălƠăbnă
chtăcôngăvic,ămiăquanăhăviăđngănghip,ăcăhiăphátătrinăvƠăsăhătr caăcpă
trên,ăthiăgianăcôngătácătiăkhoaăcngănhăhngăđnăsăthaămưnăcaăgingăviênă(cƠngă
gnăbóălơuădƠiăviăkhoaăcƠngăcmăthyăthaămưnăcôngăvic).ăiuănƠyăcngălỦăgiiăsă
thaămưnăcôngăvicătrongănghiênăcuănƠyăliălnăhnăsăthaămưnăcaătngănhơn tăcaă
JDI.ăRõărƠngăngoƠiăcácănhơnătăđcăđăcpătrongăJDIăcònăcóăcácănhơnătăkhácănhă
hngăđnăsăthaămưnătrongăcôngăvicăvƠăthiăgianăcôngătácălƠămtătrongăcácănhơnătă
đó.ăThiăgianăcôngătácăcóănhăhngăđnăsăthaămưnăcôngăvicătrongătrngăhpănƠy
lƠădoătínhăđcăthùăcaăcôngăvicătiăkhoaăgingădyănƠy.ăTrongăcácănhơnătănhăhngă
đcăxétătrongănghinăcuănƠyăthìăbnăchtăcôngăvicălƠănhơnătănhăhngămnhănhtă
đnăsăthaămưnăcôngăvicănóiăchung.ăQuaănghiênăcuăcaămình,ăBoeveăcngăđưăkimă
đnhătínhăđúngăđnăcaălỦăthuytăcaăHerzbergăvƠăchăsămôătăcôngăvicăJDI.
Laura et al (2007)ătinăhƠnhănghiênăcuăsătha mưnătrongăcôngăvicăviămuă
766 DcăsătiăBcăAi-len theoăcácăyuătăgiiătính,ăchngătc,ălnhăvcăhotăđng,ă
thuănhp,ă đătui và 8 nhơnă tăthƠnhă phnă côngă vic. Ktă quă nghiênăcuă choăthyă
11

8nhân tăcóănhăhngăđnămcăđăthaămưnătrongăcôngăvicăcaăđiătngăkhoăsátă
đóălà nhnăthcăvăcôngăvic,ălưnhăđo,ăđngănghip,ăthuănhp,ăthngătin,ăđiuăkină
côngăvic,ăphúcăliăvƠăyuătăđcăthăhinăbnăthơn. Trong khi Kiron (2012) nghiên
cuătiăKerala,ăChơuăPhiătrênă53ăDcăsăcngăcóăktăquălƠă8ăyuătănhngăyuătă

đcăthăhinăbnăthơnăđcăthayăthăbngăyuătătngătácăviăbnhănhơn.
Mtănghiênăcuăkhác cngăđcăthcăhinăvƠoănmă2007 caăHipăhiăDcăsă
caăMătrênă472ăDcăsăđangălƠmăvicătrongăcácăbnhăvinătiăMăvămcăđăthaă
mưnătrongăcôngăvicădaătrênărtănhiuătiêuăchíăliênăquanăđnăcácăyuătăthucăvăcáă
nhơn,ăcucăsng,ăcôngăvic. NghiênăcuăchoăthyăngoƠiăcácăyuătăkimăsoátănhăgiiă
tính,ăthơmăniênăcôngătác,ăvătríăcôngăvic,ăbngăcpăchuyênămônăthìăcóă9ănhómăyuătă
nhăhngăđnăsăthaămưnătrongăcôngăvicălƠăyuătăquynătăch,ăcpătrên,ăvaiătròă
côngăvic,ătngătác viăbnhănhơn,ăphúcăliăcngăđng,ăđngănghip, thngătin công
vic,ăthuănhpăvƠămôiătrngălƠmăvic.ăMtăsănghiênăcuăkhácănhănghiênăcuăcaă
Hincapieă(2012)ătiăMănhngăăđiătngălƠăDcăsă cngăđng cngăcóă ktălună
tngătăviă9ănhómăyuătătrên;ănghiênăcu caăKidwellă(2009)ătiăNamăPhiăthìăktă
quăchăđăcpăđnă5ăchăsăcuăthƠnhătrongăthangăđoăJDIăvƠăyuătătngătácăviăbnhă
nhơnăcònănghiênăcuăcaăMosammodă(2011) thcăhinăvicăđoălngămcăđăthaămưnă
trongăcôngăvicătrongăngƠnhăDcătiăBangladesh thìăktăquăliăkhôngăbaoăgmă2ăyuă
t lƠăbnăchtăcôngăvicăvƠătngătácăviăbnhănhơn.
Michaelă(2012)ăđưăthcăhinămtănghiênăcuăkhácătiăMăvăsăthaămưnăcôngă
vicăcaăDcăsăbnhăvinădaătrênăthuytăhaiănhơnătăcaăHerzbergătrênămuăkhoă
sátă140ăđiătng.ăTrongănghiênăcuănƠy,ătácăgi đưăđaăraăhaiănhómăyuătătácăđngă
đnămcăđăthaămưnătrongăcôngăvic caăngiăDcăs. Nhómăyuătăbênătrongăbaoă
gmăthƠnhătíchăcôngăvic,ăcăhiăthngătin,ăsăphátătrinăcáănhơn,ănhnăthcăcáănhơn,ă
tráchănhimăvƠăbnăchtăcôngăvic.ăNhómăyuătănhăhngăbênăngoƠiăgmăcpătrên,ă
đngănghip,ăđiuăkinălƠmăvic,ăthuănhp,ăniăquyăcôngăty,ăboăđmăcôngăvic,ătìnhă
trngăcôngăvicăvƠăcucăsngăcáănhơn.ă
12

Tiêuăbiuănhtă VităNam,ăTrnăKimăDungă(2005)ăđưăthcăhinănghiênăcuăđoă
lngămcăđăthaămưnăcôngăvicătrongăđiuăkinăcaăVităNamăbngăcáchăsădngă
Chăsămôătăcôngăvică(JDI)ăcaăSmithăvƠăđngănghip.ăTuyănhiên,ăngoƠiănmănhơnătă
đcăđănghătrongăJDI,ătácăgiăđưăđaăthêmăhaiănhơnătănaălƠăphúcăliăcôngătyăvƠăđiuă
kină lƠmă vică đă phùă hpă viă tìnhă hìnhă că thă caă Vită Nam.ă Mcă tiêuă chínhă caă

nghiênăcuănƠyănhmăkimăđnhăgiáătrăcácăthangăđoăJDIăcngănhălƠăxácăđnhăcácănhơnă
tănhăhngănhăthănƠoăđnămcăthaă mưnăcôngă vicăcaănhơnă viênăăVităNam.
ThangăđoăLikertăbyămcăđ,ăphơnătíchănhơnătă(EFA)ăvƠăphơnătíchănhơnătăkhngăđnhă
(CFA)ăđưăđcăsădng.ăKtăquănghiênăcu đưăchngăminhărng,ătrongăđiuăkinătiă
VităNam,ăhaiăyuăt phúcăliăvƠăđiuăkinălƠmăvicăđmăboăđcăđătinăcyăvƠăgiáătră
thangăđo.
Nhăvy,ăđimăquaăcácănghiênăcuăvăsăthaămưnăcôngăvicătrong cácălnhăvcă
Y ậ Dcăăcácăqucăgiaăkhácănhau,ătaăcóăthăthyăChăsămôătăcôngăvicăJDIăđưăđcă
cácănhƠănghiênăcuăsădngăkháăphăbinătrongăvicătìmăhiuămcăđăthaămưnăcôngă
vicăcaănhơnăviênăăcácălnhăvc,ăqucăgiaăkhácănhau. Huăhtăcácănghiênăcuăđuă
kimăđnhăđcărngăcácănhơnătătrongăJDIăđưăphnăánhăđcăsăthaămưnăcôngăvică
caănhơnăviên,ăhocăăncănƠyăhocăăncăkhác,ăhocăălnhăvcănƠyăhocăălnh vcă
khác.ăiuănƠyăcngănóiălênărng,ăsăthaămưnăcôngăvicăcaănhơnăviênăcóăthăsăphă
thucă vƠoănmă nhơnătă chínhă trongă thangăđoă JDIă lƠă să thaă mưnă điă viăthuă nhp,ă
thng tin,ăcpătrên,ăđngănghip,ăbnăchtăcôngăvic vƠămtăsănhơnătăkhácătùyătheoă
đcătrngăvƠăđcăđimăcaătngăngƠnhănghăkhácănhau.
2.1.2 Lòng trung thànhăđiăviătăchc
2.1.2.1 Khái nim lòng trung thành đi vi t chc
TrungăthƠnhăcóăthălƠămtăyuătăthƠnhăphnăcaăsăgnăktăviătăchc,ăcngăcóă
thălƠămtăkháiănimăđcălp.ă Allenă&ăMayeră(1990)ă chúătrngăbaătrngătháiătơmălỦă
khácănhauăcaănhơnăviênăkhiăgnăktăviătăchc.ăNhơnăviênăcóăthătrungăthƠnhăviătă
chcăxutăphátătătìnhăcmăthcăsăcaăh;ăhăsăăliălƠmăvicăviătăchcădùăniăkhácă
13

cóătrălngăcaoăhn,ăđiuăkinălƠmăvicăttăhn;ăhăcóăthătrungăthƠnhăviătăchcăchă
vìăhăkhôngăcóăcăhiătìmăđcăcôngăvicăttăhn;ăvƠăhăcóăthătrungăthƠnhăviătăchcă
vìănhngăchunămcăđoăđcămƠăhătheoăđui.
Mowday el al. (1979)ăchoărngălòngătrungăthƠnhălƠăỦăđnhăhocămongămunăduyă
trìălƠăthƠnhăviênăcaătăchcă(theoăTrnă&ăNguynă2005).
JaeridăRossiăchoărng:ăgingănhăchcănngăcaăthiăgian,ălòngătrungăthƠnhălƠăỦă

tngăhnăc,ăcôngăvicăchăthcăsăhpădnăkhiăthngăxuyênăđcăhcăhiă(theoă
Trnă&ăNguynă2005).
CònăcácătăchcăkinhădoanhăthìăchoărngăhìnhăthcătrungăthƠnhăttănhtălƠăkhiăcă
công ty và nhơnăviênăcùngăcóăli.
Cóănhiuăđnhăngha,ăcáchănhìnăkhácănhauăvălòngătrungăthƠnh. VƠănghiênăcuă
này sădngăđnhăngha lòng trung thành caăMowdayălƠăỦăđnhăhocămongămunăduyă
trìălƠăthƠnhăviênăcaăt chc,ăvƠăthamăgiaănhitătình,ălƠmăvicăhtămìnhăvìămcătiêuăcaă
t chc.
2.1.2.2 Lý thuyt và thang đo đo lng lòng trung thành đi vi t chc
NghiênăcuălòngătrungăthƠnh,ăcácănhƠănghiênăcuăcóăthăxemălòngătrungăthƠnhă
lƠămtăkháiănimăđcălp,ăhocălƠămtăthƠnhăphnăcaăsăgnăkt (commitment).ăVƠăđaă
phnăcácănhƠ nghiênăcuăxemălòngătrungăthƠnhăcaănhơnăviênălƠămtăthƠnhăphnăcaă
săgnăktăchung.ăSăgnăktăchung nƠyăthngăđcăxemăxétăănhiuăkhíaăcnh:ăgnă
ktăviătăchc, viăđiănhómăvƠăviălưnhăđoăhayăgn ktăviănhimăv,ă viănghă
nghipăbnăthơn,ăhayăgn ktăđoăđcănimătin,ăgiáătr caăhăviănimătin,ăgiáătrăcaă
tăchc.ăHinănay,ănghiênăcuăniăbtănhtăvălòngătrungăthƠnhăđiăviătăchcăchínhă
là bngăcơuăhiăđoălngăsăgnăktăviătăchcăOCQă(OrganizationalăCommitmentă
Questionnaire)ăcaăMowdayăet al (1979)ă(theoăTrnă&ăNguynă2005).ăNgoƠiăraăcònăcóă
thangăđoăcaă Allenă&ăMayeră(1990),ăthangăđoăNOSă(NationalăOrganizationsăStudy)ă
caăKallebergă(1996).
14

Thangăđoă NOSăcaă Kallebergă(1996)ă tpă trungăchă yuăchoă săkhácănhauă vă
lòngătrungăthƠnhăđiăviătăchcătheoăgiiătínhănênăkhôngăphùăhpăchoălunăvnănƠy.ă
ThangăđoăcaăMayeră&ăAllenă(1990),ălòngătrungăthƠnhăđuăhinădinătrongăcăbaăyuătă
(affective, continuance, normative)ănênărtăkhóăđoălngăriêngăbitălòngătrungăthƠnh.
VƠăđơyălƠănhngăvnăđăthíchăđángăcnăphiăquanătơmăkhiăsădngăthangăđoăcaăAllenă
& Mayer (1990).
ThangăđoăOCQăcaăMowdayăet al. (1979)ăphùăhpăviămcătiêuăcaălunăvnăvìă
nóătáchăhnălòngătrungăthƠnhăraălƠmămtăthƠnhăphnăcaăsăgnăktăviătăchc.ănhă

nghaălòngătrungăthƠnhălƠăắỦ đnhăhocămongămunăduyătrìălƠăthƠnhăviênăcaătăchc”
thìătngătănhăkháiănimăắDuyătrì” trongăcácănghiênăcuăăphmăviăqucăgiaătrongă
nhiuănmălinăcaăVinăAonăConsulting:ănhơnăviênăcóăỦăđnhăăliălơuădƠiăcùngăt
chc/ doanhănghip;ăsăăliăcùngăt chc/doanhănghipămcădùăniă khácăcóăliăđă
nghă lngă bngă tngă điă hpă dnă hn (Stumă 1999,ă 2001,ă theoă Trnă &ă Nguynă
2005).ăăVităNam,ăthangăđoănƠyăcngăđcăTrnăKimăDungăđiuăchnhăvƠăsădngă
trongăcácănghiênăcuăắPhmăchtălưnhăđoăvƠănhăhngăca phmăchtălưnhăđoăđnă
săgnăktăviătăchc”,ăắnhăhngăcaăvnăhóaătăchcăvƠăphongăcáchălưnhăđoăđnă
ktăquălƠmăvicăcaănhơnăviênăvƠălòngătrungăthƠnhăcaăhăđiăviătăchc”ăbngăbaă
bin:ă(1)ănhơnăviênăcmăthyămunăăliălƠmăvicăcùngăt chcăđnăkhiăvăhu, (2)
NhơnăviênăsăăliălƠmăvicăcùngăt chcălơuădƠiămcădùăcóăniăkhácăđănghălngă
bngăhpădnăhn, (3) CmăthyămìnhătrungăthƠnhăviăt chc (Trnă&ăNguynă2005).ă
Doăđó,ălunăvnănƠyăcngădùngăthangăđoălòngătrungăthƠnhăcaăMowdayăet al. (1979)
viăbaăbinăđưăđcăTrnăKimăDungăhiuăchnhătrongăđiuăkinăVităNam.
Tuyănhiên,ăquáătrìnhăthcăhinănghiênăcuăkhámăpháăchoăthyărngăkháiănimă
lòngătrungăthƠnhăcònănhiuăkhíaăcnhăcnăphiăxemăxét.ăNuăchoărngătrungăthƠnhălƠă
phiă ă liă lƠmă vică lơuă dƠiă thmă chíă lƠmă vică sută điă cùngă tă chcă thìă trongă cácă
nghiênăcuăcngăđưăchăraă rngăvicăăliă lƠmă vicăchoătăchcă khôngăchă vìătrungă
thƠnhăviătăchcăcònăchuăsătácăđngăcaăcácăyuătăkhácănhăcung - cuătrênăthă
15

trngălaoăđng,ăhyăvngăvănhngăcăhiăvicălƠmăkhác,ăthơmăniên, đcăbitămtă
binătrungăhòaăquanătrngănhăhngătiăsăthuyênăchuynăcôngăvicălƠăắtrìnhăđăthcă
hină nhimă vă caă ngiă laoă đng” (Nguynă 2009:ă 113-114).ă Rõă rƠng,ă viă nhngă
ngiăthcăhinăcôngăvicăkémăhiuăqu,ătăchcăkhôngămunăgiăhăli,ăthmăchíăcònă
đaăraă nhngă khuynă khíchăchoăhă nghă vică hocă chuynă côngătác.ăNhngănhngă
nhơnăsălaoăđngăkémăhiuăquănƠyăthngăkhôngăcóăỦăđnhăraăđi.ăHăsăphiăthayăđiă
hayăthuyênăchuynăcôngăvic,ănênăhăluônălƠmăvicălơuădƠiăvƠămunăđcălƠmăvică
sutăđiăviătăchc.ăGingăviăquanănimăcaăcácătăchcăvălòngătrungăthƠnh,ărngă
hăkhôngămongămunălòngătrungăthƠnhămtăcáchămùăquáng,ătrungăthƠnhăttănhtălƠăkhiă

cănhơnăviênăvƠăcôngătyăcùngăcóăli. Hămunăcóăđcănhngănhơn viênătƠiăgiiădùă
lƠmăvicătrongăthiăgianăngnăhnăcóăđcăsătrungăthƠnhăcăđiăcaănhngănhơnăviênă
lƠmăvicăkémăhiuăqu.ăCngănhăquanăđimălòngătrungăthƠnhăcaătrungătơmănghiênă
cuălòngătrungăthƠnhă(LoyaltyăResearchăCenteră2004)ăđóăchínhălƠăsănhitătình làm
vicăchoăthƠnhăcôngăcaătăchcăvƠătinătngărngălƠmăvicăchoătăchcălƠăsălaăchnă
ttănht.ăNghiênăcuăchoărngăđơyălƠăđimăquanătrngăcnăphiăxemăxétătrongăvicăxácă
đnhăvƠăđoălngălòngătrungăthƠnhăcaănhơnăviên.ăNhngăvìăquanăđimănƠyăchaăđcă
sădngărngărưiăăcácădoanhănghipăVităNamăvƠăcngăchaăcóăthangăđoăcăth.ăDoă
đó,ălunăvnănƠyăvnăsădngăthangăđoălòngătrungăthƠnhăcaăTrnăKimăDungă(gmăbaă
bin)ăđưăđiuăchnhătăthangăđoăOCQăcaăMowdayăet al. (1979) có băsungăthêmăbină
thătăắNhơnăviênăluônălƠmăvicăhtămìnhăvìăt chc”.ăBinănƠyălƠăktăquăcaănghiênă
cuăkhámăpháăxutăphátătănhngăquanăđimăkhácănhauăvălòngătrungăthƠnhăvƠăquană
đimămiăngƠyănay.
16

Tómăli,ăkhiănghiênăcuăvălòngătrungăthƠnh,ăcácănhƠănghiênăcuăthngănghiênă
cuălòngătrungăthƠnhălƠămtăthƠnhătăcaăsăgnăktăviătăchc. Doăđó,ălunăvnănƠyă
cngăxemăxétălòngătrungăthƠnhălƠămtăthƠnhăphnăcaăsăgnăktăviătăchcăvƠădùngă
thangăđoăcaăMowdayăet al. (1979)ăđưăđcăTrnăKimăDungăđiuăchnhătrongăđiuăkină
VităNamăviăbaămcăhi,ăđngăthiăbăsungăthêmămcăthătălà ắNhơnăviênăluônălƠmă
vicăhtămìnhăvìătăchc”.
Bngă2.1: Các thang đoăvălòng trung thành vƠăgnăktăđiăviătăchc
ThangăđoăOCQăcaă
Mowday, Porter &
Steer (1979)
S đng nht (Identification):ăđng nhtăviămcătiêu,ă
giáătrăvƠănimătinăcaătăchc
Lòng trung thành (Loyalty):ăcóăỦăđnhăhayămongămună
duyătrìălƠăthƠnhăviênăcaătăchc
S dn thân (Involvement):ătănguynăthamăgiaăvƠoăcácă

hotăđngăcaătăchc,ăttăcăvìămcătiêuăcaătăchc
Mayer & Allen
(1990)
Gn kt bng tình cm (Affective commitment): trung
thƠnhăăliătăchcădùăniăkhácăcóănhng đưiăngăhpădnă
hn
Gn kt duy trì (Continuance commitment): trung thành
vìăsătnătiăcaăh
Gn kt chun mc (Normative commitment): trung
thƠnhăvìătráchănhim,ănghaăvăđiăviăcôngăvic
NOSăcaăKallebergă
(1996)
Tpătrungăchăyuăchoăsăkhácănhauăv săgn ktăviăt
chcătheoăgiiătính