CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ TÀI CHÍNH TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH




Nguyn Nh Nguyt


CÁC NHÂN T NH HNG N
HIU QUTÀI CHÍNH TRONG HOT NG KINH DOANH
CA H THNG NGÂN HÀNG THNG MI VIT NAM




LUN VN THC S KINH T






TP. H Chí Minh - Nm 2013



B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH

Nguyn Nh Nguyt


CÁC NHÂN T NH HNG N
HIU QU TÀI CHÍNH TRONG HOT NG KINH DOANH
CA H THNG NGÂN HÀNG THNG MI VIT NAM

Chuyên ngành: Kinh t Tài chính – Ngân hàng
Mã s: 60340201


LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC: PGS.TS. BÙI KIM YN


TP. H Chí Minh - Nm 2013


MC LC
DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG, BIU
U
DANH MC CÁC HÌNH V,  TH
LI M U
U
Chng 1.C S LÝ LUN CHO CÁC NHÂN T TÁC NG N HIU
QU SINH LI TRONG HOT NG KINH DOANH CA NGÂN HÀNG 5

1.1.Tng quan v ngân hàng thng mi 5
1.2.Hiu qu sinh li trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi 5
1.2.1.Tng quan v hiu qu sinh li trong hot đng kinh doanh ca ngân
hàng thng mi 5
1.2.2.Các ch tiêu đo lng hiu qu sinh li trong hot đng kinh doanh ca
ngân hàng thng mi 9
1.3.Các nhân t nh hng đn hiu qu sinh li trong hot đng kinh doanh ca
ngân hàng thng mi 11
1.3.1.Nhóm nhân t đc đim ngân hàng 11
1.3.1.1.Ch tiêu quy mô tng tài sn 11
1.3.1.2.Cht lng tài sn 12
1.3.1.3.T l cp tín dng so vi ngun vn huy đng 13
1.3.1.4.Hiu qu qun lý 14
1.3.1.5.Cu trúc vn ca ngân hàng 15
1.3.2.Nhóm nhân t môi trng v mô 16
1.3.2.1.Tng trng kinh t 16
1.3.2.2.Lm phát 17
1.4.Các nghiên cu gn đây v nhân t nh hng đn hiu qu sinh li trong
hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi 18
1.4.1.Bài nghiên cu ca Vincent Okoth Ongore và Gemechu berhanu Kusa
(2012) v các yu t quyt đnh hiu qu sinh li trong hot đng kinh doanh
ngân hàng ca nc Kenya 18
1.4.2.Mt s bài nghiên cu khác 19
Chng 2.THC TRNG HOT NG KINH DOANH VÀ HIU QU
SINH LI CA H THNG NGÂN HÀNG THNG MI VIT NAM 23
2.1.Phân tích hiu qu sinh li trong hot đng kinh doanh ca NHTM Vit Nam 23
2.1.1.Khái quát quá trình hình thành và phát trin ca h thng ngân hàng
thng mi c phn Vit Nam 23
2.1.2.Bi cnh kinh t Vit nam thi k 2008-2012 25
2.1.2.1.Tng trng kinh t 25

2.1.2.2.Lm phát 27
2.1.3.Phân tích hiu qu sinh li trong hot đng kinh doanh ca h thng ngân
hàng thng mi Vit Nam giai đan 2008-2012 30
2.1.3.1.Tình hình huy đng và cho vay ca các ngân hàng thng mi Vit
Nam 30
2.1.3.2.Li nhun ca các ngân hàng 37
2.1.3.3.Các t sut sinh li 39
2.1.4.Các nhân t nh hng hiu qu sinh li ca các ngân hàng thng mi
Vit Nam trong thi gian va qua 44
2.1.4.1.Quy mô Tng tài sn ngân hàng 44
2.1.4.2.Cht lng tài sn 48
2.1.4.3.Thanh khon ca h thng ngân hàng 53
2.1.4.4.Hiu qu qun lý và nh hng ca nó đn hiu qu sinh li trong
hot đng kinh doanh ca các ngân hàng thng mi Vit Nam 57
2.2.Mô hình kim đnh các nhân t nh hng đn hiu qu sinh li trong hot
đng kinh doanh ca các ngân hàng Vit Nam 60
2.2.1.Gii thiu các bin 60
2.2.2.Phng pháp thu thp s liu 61
2.2.3.Kt qu kim đnh mô hình 62
2.2.4.Nhng hn ch ca mô hình 64
2.3.ánh giá hiu qu sinh li trong hot đng kinh doanh ca các ngân hàng
trong thi gian va qua 65
2.3.1.Thành tu 65
2.3.2.Hn ch 66
2.3.3.Nguyên nhân 68
Chng 3.GII PHÁP NÂNG CAO HIU QU SINH LI TRONG HOT
NG KINH DOANH CA CÁC NGÂN HÀNG THNG MI VIT NAM . 71
3.1.Gii pháp t phía ngân hàng thng mi 71
3.1.1.Ngn nga ri ro tín dng 71
3.1.2.Phát trin dch v tài chính ngân hàng 73

3.1.3.Gii pháp phát trin mng li hot đng bn vng 74
3.1.4.Hin đi hoá công ngh, đa dng hoá và nâng cao tin ích các sn phm,
dch v ngân hàng hin đi da trên công ngh k thut tiên tin. 75
3.1.5.Nâng cao nng lc qun tr nhân viên 76
3.1.6.Nâng cao nng lc tài chính 77
3.1.7.Nâng cao nng lc huy đng 78
3.2.Gii pháp t Chính ph và Ngân hàng Nhà nc 81
3.2.1.Gii pháp đi vi n xu 81
3.2.2.Gii pháp đi vi quy mô ngân hàng 84
3.2.3.Gii pháp đi vi hiu qu qun lý 85
3.2.4.Gii pháp đi vi tính thanh khon 85


DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT

ABB
Ngân hàng TMCP An Bình
ACB
Ngân hàng TMCP Á Châu
BIDV
Ngân hàng đu t và phát trin VN
CIR
T l chi phí hot đng trên tng thu nhp
CTG
Ngân hàng TMCP Công Thng VN
DN
Doanh nghip
EAB
Ngân hàng TMCP ông Á
EIB

Ngân hàng TMCP Xut nhp khu
HDB
Ngân hàng TMCP Nhà TP. HCM
LDR
T l vp tín dng trên vn huy đng
LPB
Ngân hàng TMCP Liên Vit
MBB
Ngân hàng TMCP Quân i VN
MSB
Ngân hàng TMCP Hàng Hi VN
NH
Ngân hàng
NHNN
Ngân hàng nhà nc
NHTM
Ngân hàng thng mi
NPL
T l n xu trên tng d n
NVB
Ngân hàng TMCP Nam Vit
PNB
Ngân hàng TMCP Phng Nam
ROA
Hiu qu sinh li trên tng tài sn
ROE
Hiu qu sinh li trên tng vn ch s hu
STB
Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thng tín'
TCB

Ngân hàng TMCP K Thng
VBARD
Ngân hàng nông nghip và phát trin nông thôn VN
VCB
Ngân hàng ngoi thng VN
VIB
Ngân hàng TMCP Quc t
VP
Ngân hàng TMCP Ngoài Quc doanh



DANH MC CÁC BNG, BIU

Bng 2-1 - T l CIR ca mt s quc gia trong khu vc 59

Bng 2-2 - Các bin đc s dng trong mô hình hi quy 61
Bng 2-3 – Kt qu hi quy mô hình ROE 62
Bng 2-4 – Kt qu hi quy bin ROA 62







DANH MC CÁC HÌNH V,  TH

Hình 2-1 - Tng trng GDP ca Vit Nam giai đon 1990-2012 26

Hình 2-2- T l tng trng GDP ca Vit Nam và các nc trong khu vc 27
Hình 2-3 T l tng trng tín dng và t l lm phát vit nam 2007-2012 30
Hình 2-5: T trng huy đng nn kinh t ca tng nhóm NH so vi tng s
nm 2008 31

Hình 2-6: T trng cho vay nn kinh t ca tng khi TCTD so vi tng s
nm 2009 32

Hình 2-7: T trng huy đng vn ca tng khi TCTD so vi tng s nm 2009 32
Hình 2-8: T trng huy đng và cho vay ca các nhóm NH nm 2010 34
Hình 2-9: Tc đ tng trng tín dng qua các nm 36
Hình 2-10” C cu các ngun thu ca ngân hàng nm 2012 39
Hình 2-11 - ROA và ROE ca mt s ngân hàng giai đon 2008-2012 42
Hình 2-12 - Din bin tng tài sn c các nhóm NH (t đng) 44
Hình 2-13 – C cu tng tài sn NH nm 2011-2012 46
Hình 2-14 - Tc đ tng n xu 48
Hình 2-15 - T l n xu ngành NH và %n xu/GDP 48
Hình 2-16 - T lê n xu ca các nhóm NH đn 31/12/2012 52
Hình 2-17 -T l cp tín dng t ngun vn huy đng 53
Hình 2-18 - C cu chi phí hot đng ca 33 NHTM VN nm 2012 58
Hình 2-19- C cu chi phí hot đng ca VCB và STB t 2008-2012 58

1

LI M U

H thng ngân hàng Vit Nam đã tri qua mt thi gian phát trin khá dài
và bn vng. tuy nhiên, thi gian gn đây ngành ngân hàng bt đu có nhng yu
kém cn đc tái c cu. Do đó, nghiên cu hiu qu hot đng ca ngân hàng
thng mi Vit Nam là mt vn đ cn thit. ã có nhiu bài vit, công trình

nghiên cu đ cp ti hiu qu hot đng kinh doanh ca các ngân hàng Vit Nam.
Tuy nhiên, bài nghiên cu đi sâu vào phân tích hiu qu tài chính – mà c th là
hiu qu sinh li trong hot đng kinh doanh ca các ngân hàng thng mi Vit
Nam và các yu t nh hng đn hiu qu này.
Thông qua lun vn này, tôi mun góp phn làm rõ hn v hiu qu sinh li
trong hot đng kinh doanh ca các ngân hàng Vit Nam cng nh nhng nhân t
nh hng đn hiu qu trên. Và trên c s đó nêu lên mt s kin ngh mi nhm
ci thin hiu qu sinh li trong hot đng kinh doanh cu các ngân hàng thng
mi Vit Nam thi gian ti.
Do trình đ và thi gian có hn, nên chc chn các vn đ trình bày trong
lun vn này không tránh khi nhng hn ch, thiu sót, rt mong nhn đc ý kin
ca thy cô và các bn.
Tôi xin chân thành cm n.
Tp H Chí Minh, tháng 10 nm 2013





2

M đu
1.1. Lý do chn đ tài:
Cng nh các th trng khác, th trng tài chính gi đây phi chu nhng sc
ép ln do khng hong kinh t. c bit các NHTM là t chc trung gian tài chính có
vai trò quan trng trong vic kt ni gia khu vc tit kim và khu vc t nhân ca nn
kinh t ngày càng b cnh tranh bi các trung gian tài chính phi ngân hàng và các ngân
hàng nc ngoài. Ngoài ra, s tng trng nhanh v s lng ca h thng NHTM Vit
Nam trong thi gian qua đt ra vn đ cn quan tâm v cht lng trong hot đng ca
h thng NHTM. H thng NHTM Vit Nam đã bt đu phát l nhng hin tng méo

mó không bình thng nh cht lng tài sn kém, khó khn v thanh khon, li nhun
thp, yu kém v qun tr và kh nng qun lý ri ro, chng t hot đng ca các
NHTM Vit Nam hin nay là không hiu qu và cnh tranh kém lành mnh. Trc tình
hình đó, đ đm bo an toàn cho h thng ngân hàng và to đng lc nâng cao nng lc
cnh tranh ca các NHTM Vit Nam trong tng lai, chính ph đã nhanh chóng công
b mt k hoch tái cu trúc toàn b h thng ngân hàng. Các ngân hàng không có kh
nng cnh tranh s đc thay th bng các ngân hàng hiu qu hn, điu này cho thy
ch có ngân hàng hiu qu nht mi có li th v cnh tranh. Nh vy hiu qu tr thành
mt tiêu chí quan trng đ đánh giá s tn ti ca mt ngân hàng trong giai đon kinh t
khó khn nh hin nay. Trong đó, hiu qu tài chính là mt nhân t quan trng đo lng
hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân hàng. Do đó, Các yu t nh hng đn hiu
qu tài chính trong hot đng kinh doanh ca các NHTM Vit Nam nh yu t quy mô,
cht lng tài sn, hiu qu qun lý, … cn đc nhn dng và đánh giá nhm tìm ra
nhng gii pháp cho phép hoàn thin, cng c, và tng cng hiu qu tài chính trong
hot đng kinh doanh ca các NHTM Vit Nam.
Xut phát t thc tin và đòi hi cp thit trên, tôi chn đ tài “Các nhân t nh
hng đn hiu qu tài chính trong hot đng kinh doanh ca h thngNHTM Vit Nam”
nhm đóng góp thêm nhng hiu bit v hiu qu hot đng kinh doanh ca các NHTM
hin nay cng nh các yu t nh hng đn nó, t đó có nhng gi ý v gii pháp nhm
mang li mt chic “xng sng” tht s vng chc cho nn kinh t quc gia.


3

1.2. Mc tiêu nghiên cu:
Mc tiêu ca nghiên cu là đánh giá và phân tích hiu qu tài chính trong hot
đng kinh doanh ca các NHTM Vit Nam trong thi gian qua, vn đang bt đu bc
l nhiu yu kém. ng thi, đi sâu vào nghiên cu và phân tích các nhân t nh
hng đn hiu qu tài chính trong hot đng kinh doanh ca h thng NHTM Vit
Nam giai đon 2008-2012. T đó đ xut các gii pháp nhm hng đn mt h thng

ngân hàng thc s khe mnh hn.
Bài nghiên cu thc hin mô hình phân tích đnh tính và đnh lng nhm gii
quyt các câu hi sau:
- Hiu qu tài chính trong hot đng kinh doanh ca các NHTM Vit Nam
trong bi cnh sau khng hong kinh t đn giai đon hin nay nh th nào?
- Nhng nhân t nào nh hng đn hiu qu tài chính trong hot đng kinh
doanh ca các NHTM Vit Nam trong thi gian qua?
Trên c s gii quyt hai câu hi này, tôi s đ xut mt s gii pháp nhm ci thin,
nâng cao hiu qu tài chính trong hot đng kinh doanh ca các NHTM Vit Nam.
1.3. Phm vi ca bài nghiên cu:
Tp trung vào hiu qu tài chính trong hot đng kinh doanh ca nhómcác
NHTM nhà nc và NHTM c phn Vit Nam trong khong thi gian t nm 2008-
2012 gm:
04 NHTM nhà nc:NH đu t và phát trin VN, NHTMCP Công Thng VN,
NH nông nghip và phát trin nông thôn VN, NH ngoi thng VN
14 NHTM c phn:NH TMCP Nam Vit, NH TMCP An Bình, NH TMCP Nhà
TP. HCM, NH TMCP Quc t, NH TMCP Liên Vit, NH TMCP ông Á, NH TMCP
Phng Nam, NH TMCP Á Châu, NH TMCP Xut nhp khu, NH TMCP Quân i
VN, NH TMCP Hàng Hi VN, NH TMCP Sài Gòn Thng tín', NH TMCP K
Thng, NH TMCP Ngoài Quc doanh.


4

Tuy nhiên, do hiu qu tài chính là mt khái nim khá rng và bao gm nhiu
ch tiêu nghiên cu, bài nghiên cu ch đi sâu vào phân tích 02 ch tiêu ph bin nht
và th hin rõ nht hiu qu tài chính trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng: ch
tiêu đánh giá hiu qu sinh li ROA và ROE.
1.4. Phng pháp nghiên cu đ tài:
Phng pháp đnh tính: ánh giá hiu qu sinh li trong hot đng kinh doanh

thông qua 02 ch tiêu, so sánh NHTM Vit Nam vi các NHTM trong khu vc.
Phng pháp đnh lng: thông qua mô hình hi quy Pooled OLS phân tích d
liu chéo theo chui thi gian nhm xác đnh các nhân t nh hng lên hiu qu sinh
li trong hot đng kinh doanh ca các NHTM Vit Nam qua các nm
1.5. Ni dung nghiên cu đ tài:
Bài nghiên cu ca tôi đc trin khai làm 3 phn:
Chng I. C s lý lun cho các nhân t tác đng đn hiu qu sinh li trong
hot đng kinh doanh ca ngân hàng.
Chng II. Thc trng hot đng kinh doanh và hiu qu sinh li ca h thng
ngân hàng thng mi Vit Nam.
Chng III. Gii pháp nâng cao hiu qu sinh li trong hot đng kinh doanh
ca các NHTM Vit Nam.



5

Chng 1. C S LÝ LUN CHO CÁC NHÂN T TÁC NG N
HIU QU SINH LI TRONG HOT NG KINH DOANH CA NGÂN HÀNG
1.1. Tng quan v ngân hàng thng mi
NHTM là mt t chc trung gian tài chính làm cu ni gia khu vc tit kim
vi khu vc đu t ca nn kinh t hay nói c th hn thì NHTM là mt t chc kinh
doanh tin t, nhn tin gi t các tác nhân trong nn kinh t, sau đó thc hin các
nghip v cho vay và đu t vào các tài sn có kh nng sinh li khác, đng thi thc
hin cung cp đa dng các danh m c dch v tài chính, tín dng, thanh toán cho các
tác nhân trong nn kinh t.
NHTM có các chc nng trung gian tín dng, Chc nng trung gian thanh toán,
Chc nng to ra tin bút t theo cp s nhân
Các hot đng c bn ca ngân hàng thng mi gm Các nghip v trong
bng tng kt tài sn (Nghip v ngun vn, Nghip v s dng vn, Dch v ngân

hàng và các hot đng kinh doanh khác) và các Nghip v ngoài bng tng kt tài sn.
1.2. Hiu qu sinh li trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng
thng mi
1.2.1. Tng quan v hiu qu sinh li trong hot đng kinh doanh ca ngân
hàng thng mi:
Có nhiu cách hiu khác nhau v khái nim hiu qu kinh doanh. Có quan đim
cho rng hiu qu kinh doanh đc xác đnh bi t s gia kt qu đt đc và chi phí
phi b ra đ đt đc kt qu đó. Manfred Kuhn cho rng: Tính hiu qu đc xác
đnh bng cách ly kt qu tính theo đn v giá tr chia cho chi phí kinh doanh. Nhà
kinh t hc Adam Smith cho rng: "Hiu qu là kt qu đt đc trong hot đng kinh
t, là doanh thu tiêu th hàng hoá". Theo ECB (European Central Bank) (9/2010) hiu
qu hot đng là kh nng to ra li nhun bn vng. Li nhun thu đc đu tiên
dùng d phòng cho các khon l bt ng và tng cng v th v vn, ri ci thin li
nhun thu đc trong tng lai thông qua đu t t các khon li nhun gi li. Có
th hiu mt cách khái quát hiu qu kinh doanh là phm trù phn ánh trình đ li


6

dng các ngun lc (nhân lc, tài lc, vt lc) đ đt đc mc tiêu xác đnh. Trình
đ li dng các ngun lc ch có th đc đánh giá trong mi quan h vi kt qu to
ra, đ xem xét vi mi s hao phí ngun lc xác đnh có th to ra kt qu  mc đ
nào. Tóm li, hiu qu kinh doanh phn ánh mt cht lng các hot đng kinh doanh,
trình đ ngun lc sn xut trong quá trình kinh doanh ca doanh nghip trong s vn
đng không ngng ca các quá trình sn xut kinh doanh, không ph thuc vào tc đ
bin đng ca tng nhân t.
NHTM cng là mt loi hình doanh nghip, trên góc đ này ngi ta có th
nghiên cu hiu qu kinh doanh ca mt doanh nghip hot đng kinh doanh trong
lnh vc tin t. Theo Adel Bino & Shorouq Tomar (2007) khi xét v mi quan h
gia qun tr doanh nghip và hiu qu hot đng ngân hàng, hai ông đnh ngha đn

gin: hiu qu hot đng là kt qu cui cùng ca hot đng đó. Theo Perter S.Rose
giáo s kinh t hc và tài chính trng đi hc Yale thì v bn cht NHTM cng có
th đc coi nh mt tp đoàn kinh doanh và hot đng vi mc tiêu ti đa hóa li
nhun vi mc đ ri ro cho phép.
Theo quan đim ca mt s nhà kinh t thì hiu qu ngân hàng phi đc đánh
giá  hai khía cnh: hiu qu kinh doang đi vi xã hi và hiu qu kinh doanh đi vi
bn thân ngân hàng. Trong s đó, nhà kinh t hc ngi Nga Kisileva. I.A cho rng
trong hot đng ca th trng tài chính ngoài hiu qu c th có th cân đm đc,
hot đng tài chính còn mang li hiu qu gián tip cho nn kinh t - xã hi.
Hiu qu kinh t - xã hi mà hot đng kinh doanh ca ngân hàng đem li cho
nn kinh t quc dân là s đóng góp ca nó vào vic phát trin sn xut, đi mi c cu
kinh t, tng nng sut lao đng xã hi, tích lu ngoi t, tng thu cho ngân sách, gii
quyt vic làm, ci thin đi sng nhân dân. Gia hiu qu kinh doanh cá bit và hiu
qu kinh t xã hi có quan h nhân qu và tác đng qua li vi nhau. Hiu qu kinh t
quc dân ch có th đt đc trên c s hot đng có hiu qu ca các ngân hàng.
Hiu qu kinh doanh bn thân NH là hiu qu kinh doanh thu đc t các hot
đng thng mi ca NH khi kinh doanh. Theo thông t ca b tài chính s


7

49/2004/TT-BTC ngày 3 tháng 6 nm 2004 hng dn ch tiêu đánh giá hiu qu hot
đng tài chính ca các t chc tín dng, Hiu qu bn thân NH đc đánh giá thông
qua các nhóm ch tiêu:
Hiu qu tài chính hay còn gi là hiu qu sn xut kinh doanh là hiu qu
kinh t xét trong phm vi 1 NH. Hiu qu tài chính phn ánh mi quan h gia li ích
kinh t mà NH nhn đc và chi phí mà NH b ra đ có đc li ích kinh t. Hiu qu
tài chính NH th hin kh nng trc tip mang li hiu qu cho NH: làm li cho NH
mt trong các ch tiêu hoc mt s ch tiêu hoc tt c các ch tiêu li nhun, s lng
khách hàng, tng th phn, ….Hiu qu tài chính phn ánh kt qu hot đng tài chính

ca NH, đc th hin qua các ch tiêu tài chính ca NH:
Ch tiêu tc đ tng trng huy đng vn:
Tc đô tng tr
n
huy đng vn (%)
=
S d vn huy đng k này
- 1) x 100%
S d vn huy đng k trc
Tình trng TSC:

Ch tiêu phn ánh tình hình tín dng:



Ch tiêu phân tích kh nng sinh li:


8

- T l thu nhp lãi cn biên (NIM)

- T l thu nhp ngoài lãi cn biên

- T sut sinh li trên tng On Assets)
tài sn (ROA: Return
 

àóìâ


- T sut sinh li trên vn c urn On Equity) h s hu (ROE: Ret
 

óìâ

• Nng lc th phn
• Nng lc ngun nhân lc
• Nng lc qun tr
• Nng lc công ngh
• Nng lc cnh tranh h thng kênh phân phi và mc đ đa dng hóa dch v
cung cp
• H thng kênh phân phi
• Mc đ cung cp dch v mi
Trong h thng các ch tiêu trên, bài nghiên cu ch chú trng đi vào nhóm các
ch tiêu sinh li mà c th là 02 ch tiêu ROA và ROE. Kh nng sinh li là ch tiêu
phn ánh tng hp tình hình kinh doanh. Thông qua kh nng sinh li, hiu qu hot
đng kinh doanh ngân hàng đc đánh giá mt cách đy đ v mi mt. Kh nng
sinh li ca NHTM gn lin vi cht lng tài sn và hiu qu s dng tài sn ca
NHTM. Nâng cao cht lng tài sn, cht lng ngun vn cng chính là nâng cao


9

hiu qu hot đng kinh doanh ca NHTM. Kh nng sinh li là ch tiêu tng hp
đánh giá hiu qu kinh doanh và mc đ phát trin ca 1 NHTM.
1.2.2. Các ch tiêu đo lng hiu qu sinh li trong hot đng kinh doanh ca
ngân hàng thng mi:
 đo lng kh nng sinh li ca các NHTM có nhiu t l s dng trong đó
li nhun ròng trên tài sn có (ROA) và ch tiêu li nhun ròng trên vn t có (ROE)
là nhng ch tiêu chính thng đc s dng. ROA, ROE thng đc s dng rng

rãi trong nhiu bài nghiên cu v hiu qu hot đng ngân hàng, đin hình là các bài
Kunt và Huizinga (1994), Cavallo và majnoni (2001), Ben Naceur (2003), Davis và
Zhu (2005), Toni Uhomoibhi (2008), Husni Ali Khrawish (2011), (Murthy và Sree,
2003; Alexandru và cng s, 2008)…
ROA là mt ch tiêu ch yu phn ánh tính hiu qu qun lý. Nó ch ra rng kh
nng ca hi đng qun tr ngân hàng trong quá trình chuyn tài sn ca ngân hàng
thành thu nhp ròng. ROA đc s dng rng rãi trong phân tích hiu qu hot đng
và đánh giá tình hình tài chính ca ngân hàng, nu mc ROA thp có th là kt qu
ca mt chính sách đu t hay cho vay không nng đng hoc có th chi phí hot đng
ca ngân hàng quá mc. Ngc li, mc ROA cao thng phn ánh kt qu ca hot
đng hu hiu, ngân hàng có c cu tài sn hp lý, có s điu đng linh hot gia các
hng mc trên tài sn trc nhng bin đng ca nn kinh t. ROA cung cp cho nhà
đu t thông tin v các khon lãi đc to ra t lng vn đu t (hay lng tài sn).
Tài sn ca mt ngân hàng đc hình thành t vn vay và vn ch s hu. C hai
ngun vn này đc s dng đ tài tr cho các hot đng ca ngân hàng.
TheoKhrawish, 2011 ch ra rng ROA đánh giá hiu qu ca vic chuyn vn đu t
thành li nhun. ROA càng cao thì càng tt vì ngân hàng đang kim đc nhiu tin
hn trên lng đu t ít. Nói cách khác, nó cho thy tính hiu qu ca các ngun lc
ca công ty đc s dng đ to ra thu nhp. ROA cho thy s hiu qu ca công tác
qun lý ca mt ngân hàng trong vic to ra thu nhp ròng t tt c các ngun lc ca
t chc (Khrawish, 2011), Wen (2010).


10

Thông qua các thành phn cu to ROA, nhà qun tr ngân hàng nhn bit đc
nguyên nhân làm ROA bin đng tng/gim nm  nhân t nào, t đó ngân hàng s có
các bin pháp hu hiu đ điu chnh ROA phù hp vi k hoch đã đnh.
ROE là mt ch tiêu đo lng t l thu nhp cho các c đông ca ngân hàng. Nó
th hin thu nhp mà các c đông nhn đc t vic đu t vào ngân hàng (tc là chp

nhn ri ro đ hy vng có đc thu nhp  mc hp lý). Ch tiêu này cng đc s
khá ph bin trong phân tích hiu qu hot đng nhm phn ánh hiu qu s dng vn
ch s hu. C th, ROE là thc đo chính xác đ đánh giá mt đng vn b ra và tích
ly to ra bao nhiêu đng li. H s này thng đc các nhà đu t phân tích đ so
sánh vi các c phiu cùng ngành trên th trng, t đó tham kho khi quyt đnh mua
c phiu ca công ty nào.T l ROE càng cao càng chng t ngân hàng s dng hiu
qu đng vn ca c đông, có ngha là ngân hàng đã cân đi mt cách hài hòa gia
vn c đông vi vn đi vay đ khai thác li th cnh tranh ca mình trong quá trình
huy đng vn, m rng quy mô. Cho nên h s ROE càng cao thì các c phiu càng
hp dn các nhà đu t hn.Khrawish (2011) gii thích thêm rng ROE đi din cho t
l li nhun thu đc trên qu đu t vào các ngân hàng ca các c đông ca mình.
ROE phn ánh tính hiu qu ca vic ngân hàng qun lý vn ca c đông.
Các c đông khi góp vn đu t vào ngân hàng đu mong mun đt đc h s
ROE  mc ti đa, tuy nhiên nu ROE quá ln so vi ROA chng t vn ch s hu
chim t trng rt nh trong tng ngun vn, ngân hàng đã huy đng ngun vn bên
ngoài nhiu đ cho vay và đu t, điu này nh hng đn kh nng an toàn vn ca
ngân hàng, t đó làm suy gim kh nng chng đ, bù đp ri ro và nim tin ca ngi
gi tin vào uy tín ca ngân hàng. Do đó, không nên đánh giá ch tiêu ROE mt cách
riêng bit, mà cn có s kt hp vi vic đánh giá ch tiêu ROA đ có kt lun bao
quát v kh nng sinh li, hiu qu kinh doanh và kh nng an toàn vn ca NHTM.
Hai ch tiêu này phn nh s đánh đi c bn gia ri ro và thu nhp. Chính điu này
cho thy mt ngân hàng có th có ROA thp nhng vn có th đt đc ROE khá cao
do h s dng đòn by tài chính ln. Nu ROE quá ln so vi ROA chng t vn t
Có chim t l rt nh trong tng ngun vn, ngân hàng đã huy đng vn nhiu đ cho


11

vay. Trong trng hp đó, mt s điu chnh li vn t có theo mt t l hp lý vi
vn huy đng s là cn thit đ đm bo tính vn hành nghiêm túc ca ngân hàng.

1.3. Các nhân t nh hng đn hiu qu sinh li trong hot đng kinh
doanh ca ngân hàng thng mi
1.3.1. Nhóm nhân t đc đim ngân hàng
1.3.1.1. Ch tiêu quy mô tng tài sn:
Phn ánh toàn b giá tr tài sn hin có ca NHTM gm:
- Tin mt (ngân qu): khon mc này bao gm tin mt ti qu, tin gi ti
NHNN và tin gi ti các t chc tín dng khác. ây là khon mc có tính lng cao
nht trong toàn b tài sn ca ngân hàng dc s dng nhm mc đích đáp ng yêu
cu qun lý ca NHNN, yêu cu rút tin mt, vay vn và các yêu cu chi tr khác hàng
ngày ca NHTM. Dù có tính lng cao nht nhng xét v tính sinh li thì khon mc
này có tính sinh li rt thp hoc hu nh không đem li li nhun cho NHTM nên các
ngân hàng thng ch duy trì  mc ti thiu.
- Cho vay: Gm các khon tín dng cp cho các cá nhân, các t chc kinh t và
các đi tng khác. ây là khon mc chim t trng cao nht trong tng tài sn có
ca ngân hàng và mang li ngun thu ln nht. Hot đng tín dng là hot đng mang
li ngun thu nhp trong hin ti và tng lai ca ngân hàng.
- u t: Gm các chng khoán mà ch yu là thng phiu, trài phiu chính
ph, tín phiu kho bc… vi đc tính là đ ri ro thp và kh nng chuyn hoá thành
tin nhanh chóng.
- Tài sn c đnh (TSC): Tài sn c đnh là c s vt cht ban đu cn thit
cho hot đng ca ngân hàng. Cht lng phc v ca đn v ph thuc khá nhiu vào
trang b c s h tng k thut. Nh vy đ tng cng tính cnh tranh trên th trng
các đn v phi thng xuyên theo dõi tình trng ca nó đ có bin pháp ci to, nâng
cp kp thi. ây cng là khon mc chim t trng khá ln trong Tng tài sn có ca
ngân hàng. B phn tài sn này không sinh li nhng là điu kin đ các NHTM tin


12

hành các hot đng kinh doanh, to hình nh và v th cho NHTM trên th trng. Vì

tính cht không sinh li ca loi tài sn này nên các ngân hàng đã hn ch t trng ca
b phn này  mt mc hp lý đ tránh nh hng đn tình hình kinh doanh ca mình.
Theo quy đnh ca NHNN đu t cho TSC ca các NHTM không ln hn 50% vn
t có ca ngân hàng. Khon mc này đc trình bày theo nguyên giá và hao mòn.
- Tài sn có khác: Ch yu là các khon vn đang trong quá trình thanh toán mà
NHTM phi thu v gm: các khon phi thu, các khon lãi cng dn d thu, tài sn có
kkhác và các khon d phòng ri ro khác.
Nu ngân hàng có tng tài sn càng ln thì đn v càng có kh nng m rng
quy mô cho vay bi vì ngân hàng là doanh nghip đi vay đ cho vay. Vì vy, đn v
phi thng xuyên theo dõi quy mô tng tài sn. Cht lng tài sn ca NHTM là 1
ch tiêu tng hp nói lên kh nng bn vng v tài chính, nng lc qun lý ca mt t
chc tín dng. Hu ht ri ro trong kinh doanh tin t đu tp trung  tài sn có.Ngi
ta cho rng có mt mi quan h đng bin giaquy mô các ngân hàng và hiu qu sinh
li, bi vì bng cách tng quy mô ca ngân hàng, chi phí có th đc gim và do đó,
hiu qu sinh li có th đc ci thin (Berger et al., 1987 và Shaffer, 1985; Smirlock,
1985).
1.3.1.2. Cht lng tài sn
Cht lng danh mc tín dng xác đnh li nhun ca các ngân hàng. Nguy c
cao nht phi đi mt vi mt ngân hàng là nhng tn tht phát sinh t các khon vay
quá hn (ng, 2011). Trong đó, vic xác đnh t l n xu là yu t rt quan trng
trong vic đánh giá cht lng tín dng ca ngân hàng, nhm phn ánh nhng khon
cho vay có kh nng hoàn tr kém. Nh vy, t l n xu là các ch tiêu đi din tt
nht cho cht lng tài sn. ây là mi quan tâm ln ca tt c các NHTM nhm gi
s lng khon n xu đn mc thp. Nu t l này thp chng t tình hình kinh
doanh ca đn v là tt, hu ht các khon tín dng ca doanh nghip đu sinh lãi và
có kh nng thu hi. Ngc li, nu t l này cao thì ngân hàng cn có nhng bin
pháp kim soát n quá hn, hn ch nhng ri ro có th mt vn do nhng khon n


13

xu gây ra.Ngoài ra,theo quy đnh nu các khon n xu tng cao thì NH đó phi tin
hành trích lp các khon d phòng tng ng % vi các khon n xu đó. Nh vy s
góp phn làm gim li nhun ca các NH. Kéo theo đó là gim hiu qu sinh li ca
ngân hàng. Sangmi và Nazir, 2010 đã chng minh khon n xu thp trên tng d n
cho thy sc khe tt ca các danh mc đu t ti ngân hàng, tc là t l n xu càng
thp các ngân hàng càng có hiu qu sinh li cao hn.
1.3.1.3. T l cp tín dng so vi ngun vn huy đng
ây là mt trong nhng t l an toàn đc nhiu nc trên th gii s dng khá
ph bin.  các nc, t l này đc s dng di hình thc mi quan h gia cho vay
so vi tin gi (loan - to - deposit ratio hoc credit/deposit ratio- LDR). Các nhà phân
tích và qun lí thng xuyên đánh giá nng lc hoàn tr ca ngân hàng đi vi ngi
gi tin và các ch n khác mà không kèm theo các chi phí quá đt, đng thi, vn
duy trì tng trng ngun vn. Cái đc gi là “thanh khon” hay “kh nng chi tr”
(liquidity) ca mt ngân hàng đc đánh giá thông qua mt tp hp đa dng các công
c và k thut, nhng t l LDR là mt trong nhng thc đo nhn đc nhiu s quan
tâm nht. Vic s dng mi quan h gia cho vay và tin gi nh mt thc đo v
thanh khon da trên tin đ cho rng tín dng là tài sn kém linh hot nht trong s
các tài sn sinh li ca ngân hàng. Vì th, khi t l LDR tng thì tính thanh khon ca
ngân hàng gim đi mt cách tng ng.
LDR = Tng các khon cho vay/ Tng tin gi
Mc dù có nhng hn ch, t l LDR vn có mt s giá tr nht đnh, đó là, khi
t l tng lên là tín hiu cnh báo, thúc đy các nhà qun tr, giám sát ngân hàng đánh
giá toàn b chng trình bành trng ca nó. ây không phi là mt thc đo hoàn
ho v tính thanh khon, nhng là mt công c đo lng gn đúng.
Mt s gia tng t l LDR cho thy ngân hàng đang có ít hn “tm đm” đ tài
tr cho tng trng và bo v mình khi nguy c rút tin gi đt ngt, nht là các ngân
hàng da quá nhiu vào ngun tin gi đ tài tr cho tng trng. Khi t l LDR tng
đn mc tng đi cao, các nhà qun tr ngân hàng ít mun cho vay và đu t. Hn

14

na, h s thn trng khi t l LDR tng lên và đòi hi phi tht cht tín dng, do đó,
lãi sut có chiu hng tng lên. Mc dù, mt t l LDR cao cha bao gi đc lng
hóa, nhng nó là mt nhân t nh hng đn các quyt đnh v đu t và cho vay.
T l cp tín dng so vi ngun vn huy đng(LDR) đc s dng trong nghiên
cu này nh mt bin pháp thanh khon. T l này càng cao tính thanh khon ca các
ngân hàng càng thp. Thanh khon không đ là mt trong nhng nguyên nhân chính
gây nên thua l ca ngân hàng. Tuy nhiên, nm gi càng nhiu tài sn lu đng thì chi
phí càng cao hn. Bourke (1989) tìm thy mt liên h đng bin gia tính thanh khon
ngân hàng và hiu qu sinh li. Tuy nhiên, trong thi gian khng hong kinh t hoc
nn kinh t không n đnh các ngân hàng có th la chn tng nm gi tin mt đ
gim thiu ri ro. Ngc li, Molyneux và Thorton (1992) đã đi đn kt lun rng có
mt mi tng quan nghch gia mc đ thanh khon và hiu qu sinh li.
1.3.1.4. Hiu qu qun lý
Hiu qu qun lý thng đc din t thông qua các ch tiêu đánh giá h thng
qun lý, t chc k lut, h thng kim soát, cht lng ca nhân viên, và nhng
ngi khác. Tuy nhiên, mt s ch tiêu tài chính ca các báo cáo tài chính hot đng
nh mt ch s đi din cho hiu qu qun lý. Kh nng qun lý đ trin khai các
ngun lc mt cách hiu qu, ti đa hóa thu nhp, gim chi phí điu hành có th đc
đo lng bng ch tiêu tài chính. Mt trong nhng t l đc s dng đ đánh giá cht
lng qun lý là T l chi phí trên tng thu nhp. T l chi phí trên thu nhp là 1 ch
s tài chính quan trng, đc bit trong vic đánh giá hot đng NH. Nó cho thy đc
mi tng quan gia chi phí vi thu nhp ca NH đó. Công thc tính bao gm: Chi
phí hot đng (Chi phí quan lý và chi phí c đnh nh lng, chi mua TSC; không
bao gm các khon n xu, n khó đòi) chia cho thu nhp. T l này cho nhà đu t 1
cái nhìn rõ hn v hiu qu sinh li trong hot đng kinh doanh ca t chc; t l càng
nh thì NH đó càng hot đng hiu qu.

15

Rahman và cng s trong Ilhomovich, 2009; Sangmi và Nazir, 2010 đã kt lun
T l chi phí trên thu nhp càng thp thì NH qun lý càng hiu qu và càng làm tng
hiu qu sinh li.
1.3.1.5. Cu trúc vn ca ngân hàng:
Cu trúc vn ca doanh nghip đc bit có nh hng đn ROE. NH cng là
mt dng doanh nghip đc thù nên hiu qu sinh li ca NH cng chu nh hng ca
cu trúc vn.Cu trúc vn là thut ng tài chính nhm mô t ngun gc và phng
pháp hình thành nên ngun vn đ doanh nghip có th s dng mua sm tài sn,
phng tin vt cht và hot đng kinh doanh. C th, Cu trúc vn đ cp ti cách
thc doanh nghip tìm kim ngun tài chính thông qua các phng án kt hp gia
bán c phn, quyn chn mua c phn, phát hành trái phiu và đi vay. Cu trúc vn ti
u là phng án, theo đó, doanh nghip có chi phí vn nh nht và có giá c phiu cao
nht.Trong cu trúc vn, NH có la chn s dng n hay vn Ch s hu. Nu s
dng phù hp, NH có th dùng các ngun vn có chi phí c đnh, bng cách huy đng
vn thông qua huy đng tin gi khách hàng, phát hành trái phiu hoc đi vay t các
NH khác đ to ra li nhun cao nht. Chính t l vn huy đng và đi vay trên tng
ngun vn s tác đng lên mc sinh li ca vn ch s hu. các nhà kinh t thng s
dng công thc ROE = T sut sinh li tài sn / (1- H s n)đ thy đc mi tng
quan này.T công thc trên ta thy, khi thu nhp t li nhun ca mt đng tài sn
(ngun vn) không đi, h s n càng cao, thì thu nhp t li nhun ròng ca mt
đng vn ch s hu càng ln. Vì vy, đòn by tài chính (đòn cân n) và dùng nó đ
khuch đi thu nhp ca mt đng vn ch s hu. đi vi các NH, ngun vn huy
đng là mt phn quan trng và tt yu trong hot đng. Do đó, cu trúc vn càng
đóng vai trò quan trng. Tuy nhiên, NH cn cân nhc ch tng huy đng khi nó có th
tin chc rng t sut sinh li trên tài sn cao hn lãi sut vay n. nu tng ngun vn
huy đng mà không s dng hiu qu thì chc chc s làm nh hng đn hiu qu
sinh li trong hot đng kinh doanh ca NH.Cân nhc cu trúc vn là mt yu t quan

trng đi vi hiu qu hot đng kinh doanh ca NH. Nó có th đem li siêu li nhun
cho NH. Vic s dng n quá đà và huy đng mà không có đu ra đ s dng là mt


16

con dao “nhiu li”, chính nó là mt trong nhng nguyên nhân ca nhiu cuc khng
hong kinh t va qua, nó làm cho nhiu NH điêu đng và phi phá sn khi quá lm
dng nó. LEV - T l vn CSH trên tng huy đng. Trong nghiên cu ca Logan
(2001), đòn by là tng d n huy đng trên vn CSH nghch bin vi ri ro phá sn
ngân hàng Anh Quc ti thi đim trc khi ngân hàng phá sn mt quí. òn by càng
cao do huy đng nhiu thì ri ro càng cao.
Ebaid(2009) đã phát hin thycónh hngtiêu cc đáng kcác khon nngn
hnvàTng n lên ROAnhngkhôngcó mi quan hđáng k gian dài hnlên các ch
tiêu trên. Ông cng đ xutrngkhôngcónh hng đáng kca các khon n(n ngn
nhn, dài hn và tng n)lên ROE và NIM. Ahmad và Abdullah và Roslan (2012 ) đã
xác nhn rng n ngnhnvà tng n có tác đng ln lên ROA trong khi ROE không
chu nh hng lm ca cu trúc vn. Kt qu nghiên cuxác nhns ph thucmnh
m tích cccan ngn hn trên vn ch s hu trêntt c cácch s ROA, ROE và
EPS. N dài hn trên vn ch s hu cótác đngtiêu ccROA, ROE và EPS. Tng s
n trên vn ch s hu vàkích thccông tycó quan h đng bin ln vi ROA, ROE
và EPS. Bài nghiên cu kt lun rngcó tn ti mtmi quan hquan hđng bin gia
t l n trên vn ch s hu và hiu qu sinh li trong hot đng ca các ngân
hàngPakistan.
Tuy nhiên, cu trúc vn là mt vn đ khá rng, phc tp gm nhiu ch tiêu
nh bên trong và cn nhiu thi gian đ nghiên cu nm rõ nên lun vn s không đi
sâu vào phân tích và không đa bin này vào mô hình nghiên cu.
1.3.2. Nhóm nhân t môi trng v mô
1.3.2.1. Tng trng kinh t:
Trong kinh t, tng sn phm ni đa hay GDP (vit tt ca Gross Domestic

Product) là giá tr tính bng tin ca tt c sn phm và dch v cui cùng đc sn
xut ra trong phm vi lãnh th trong mt khong thi gian nht đnh, thng là mt
nm. Khi áp dng cho phm vi toàn quc gia, nó còn đc gi là tng sn phm quc
ni. GDP là mt trong nhng ch s c bn đ đánh giá s phát trin kinh t ca mt


17

vùng lãnh th nào đó. GDP, nh mt ch s v kích c ca nn kinh t, nhng li
không chun xác trong đánh giá mc sng.GDP không tính đn kinh t ngm, kinh t
phi tin t nh kinh t trao đi, các công vic tình nguyn, chm sóc tr em min phí
do các ông b bà m (không làm vic) đm nhim hay sn xut hàng hóa ti gia đình.
Vì vy, ti các nc mà vic kinh doanh thc thi mt cách không chính thc chim
phn ln thì s liu ca GDP s kém chính xác. GDP không tính đn tính hài hòa ca
s phát trin. Ví d mt nc có th có tc đ tng trng GDP cao do khai thác quá
mc tài nguyên thiên nhiên. GDP tính c nhng công vic không đem li li ích ròng
và không tính đn nhng hiu ng tiêu cc.
GDP đc d kin s có tác đng đn rt nhiu yu t liên quan đn cung và
cu huy đng và cho vay ca ngân hàng. Theo các tài liu v mi liên h gia tng
trng kinh t và hiu qu sinh li ca lnh vc tài chính, tng trng GDP d kin s
có mt mi quan h tích cc đn hiu qu sinh li ca ngân hàng (Demirguc-Kunt và
Huizinga, 1999; Bikker và Hu, 2002). Trong bài nghiên cu này, tôi mong đi mt
mi quan h đng bin gia kh nng sinh li ca ngân hàng và tng trng GDP.
1.3.2.2. Lm phát:
Ch tiêu lm phát đo lng t l tng tng th ch s giá tiêu dùng (CPI) đi vi tt
c hàng hóa và dch v. Lm phát nh hng đn giá tr thc ca chi phí và doanh thu.
i vi hot đng huy đng vn: do lm phát tng cao, vic huy đng vn ca
các ngân hàng gp nhiu khó khn.  huy đng đc vn, hoc không mun vn t
ngân hàng mình chy sang các ngân hàng khác, thì phi nâng lãi sut huy đng sát vi
din bin ca th trng vn. Nhng nâng lên bao nhiêu là hp lý, luôn là bài toán khó

đi vi mi ngân hàng. Mt cuc chy đua lãi sut huy đng ngoài mong đi ti hu
ht các ngân hàng luôn to ra mt bng lãi sut huy đng mi, ri li tip tc cnh
tranh đy lãi sut huy đng lên, có ngân hàng đa lãi sut huy đng gn sát lãi sut tín
dng, kinh doanh ngân hàng l ln nhng vn thc hin, gây nh hng bt n cho c
h thng NHTM. Lm phát tng cao, Ngân hàng Nhà nc (NHNN) phi thc hin
tht cht tin t đ gim khi lng tin trong lu thông, nhng nhu cu vay vn ca