Luận văn thạc sĩ Rủi ro thanh khoản tại các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam

B GIÁO DC ÀO TO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH

NGUYN QUC VIT


RI RO THANH KHON TI CÁC NGÂN HÀNG
THNGăMI C PHN VIT NAM


LUNăVNăTHCăSăKINH T







TP. H Chí Minh ậ Nm 2013


B GIÁO DC ÀO TO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH

NGUYN QUC VIT

RI RO THANH KHON TI CÁC NGÂN HÀNG
THNGăMI C PHN VIT NAM
Chuyên ngành : Tài chính ậ Ngân hàng

Mã s : 60340201

LUNăVNăTHCăSăKINHăT


NGI HNG DN KHOA HC:
PGS. TS BÙI KIM YN



TP. H Chí Minh ậ Nmă2013


LIăCAMăOAN
Tôi cam đoan lun vn này hoàn toàn do tôi thc hin. Các đon trích dn và s liu
s dng trong lun vn đu đc dn ngun và có đ chính xác cao nht trong phm
vi hiu bit ca tôi.
Thành ph H Chí Minh, ngày 25 tháng 09 nm 2013
TÁC GI


Nguyn Quc Vit


MC LC
Trang
TRANG PH BÌA
LIăCAMăOAN
MC LC
DANH MC CÁC T VIT TT

DANH MC BNG BIU
DANH MCă TH, HÌNH V
MăU 1
1. LỦ do chn đ tài 1
2. Mc đích nghiên cu 2
3. i tng và phm vi nghiên cu 2
4. Phng pháp nghiên cu 3
5. ụ ngha khoa hc và thc tin 4
6. Ni dung nghiên cu 4
CHNGă1: TNGăQUANăVăRIăROăTHANHăKHONăCAăCỄCăNGỂNă
HĨNGăTHNGăMI 5
1.1 Riăroăthanhăkhon 5
1.1.1 Khái nim 5
Thanh khon ca ngân hàng thng mi 5
Ri ro thanh khon ca ngân hàng thng mi 6
1.1.2 nh hng ca ri ro thanh khon đn hot đng ca ngân hàng thng mi .
9
1.1.3 Biu hin ca ri ro thanh khon 11


1.2 Nguyênănhơnădnăđnăriăroăthanhăkhon 12
1.2.1 Nguyên nhân t chính các ngân hàng thng mi 12
Thiu ngân qu đ đáp ng các nhu cu chi tr ca ngân hàng 12
S dng vn ngn hn đu t dài hn 13
S thay đi ca lãi sut th trng 13
C cu khách hàng cha phù hp và cht lng tín dng kém 14
Chin lc qun tr ri ro thanh khon không phù hp 14
1.2.2 Nguyên nhân t khách hàng 15
Hiu ng rút tin dây chuyn và các bin c kinh t – chính tr bt thng . 15
Chu k kinh doanh 15

1.2.3 Ri ro thanh khon đn t chính sách điu tit v mô ca Chính ph 15
1.3 oălngăriăroăthanhăkhon 16
1.3.1 o lng ri ro thanh khon thông qua cung, cu thanh khon 16
1.3.2 o lng ri ro thanh khon bng các ch s thanh khon 18
T l an toàn vn ti thiu 18
H s gii hn huy đng vn (H
1
) 19
Ch s trng thái tin mt (H
2
) 19
Ch s chng khoán thanh khon (H
3
) 19
Ch s nng lc cho vay (H
4
) 19
Ch s Tng d n/ Tin gi khách hàng (H
5
) 20
Ch s Tin vay/ Tng tài sn Có (H
6
) 20
Ch s c cu tin gi (H
7
) 20


1.4 Ri roăthanhăkhonătiămtăsăngơnăhƠngătrênăthăgiiăvƠăbƠiăhcăchoăcácă
ngơnăhƠngăthngămiăVităNam 20

1.4.1 Ri ro thanh khon ti ngân hàng Northern Rock nm 2007 20
1.4.2 Ri ro thanh khon ti ngân hàng Lehman Brothers 24
1.4.3 Bài hc v hn ch ri ro thanh khon cho các ngân hàng thng mi Vit
Nam 25
Ktălunăchngă1 27
CHNGă2: THCă TRNGă RIă ROă THANHă KHONă TIă CỄCă NGỂNă
HĨNGăTMCPăVITăNAM 28
2.1 TngăquanăvăhăthngăngơnăhƠngăthngămiăVităNam 28
2.2 Thcătrngăcácănhơnătănhăhngăđnăriăroăthanhăkhonăcaăcácăngơnă
hƠngăTMCPăVităNam 31
2.2.1 nh hng ca khng hong tài chính th gii 31
2.2.2 Lưi sut huy đng 33
2.2.3 Lưi sut liên ngân hàng 35
2.2.4 Lưi sut cho vay 36
2.2.5 Tng trng tín dng 37
2.3 ánhăgiáăriăroăthanhăkhonătiăcácăngơnăhƠngăTMCPăVităNamăthôngă
quaăcácăchăsăthanhăkhonătiêuăbiu 39
2.3.1 T l an toàn vn ti thiu 40
2.3.2 Ch s trng thái tin mt (H
2
) 44
2.3.3 Ch s chng khoán thanh khon (H
3
) 46
2.3.4 Ch s nng lc cho vay (H
4
) 48
2.3.5 Ch s Tng d n/ Tin gi khách hàng (H
5
) 50

2.3.6 Ch s Tin vay/ Tng tài sn Có (H
6
) 52
2.3.7 Ch s c cu tin gi (H
7
) 54
2.4 ánhăgiáăchungăvăriăroăthanhăkhonăcaăcácăngơnăhƠngăTMCPăVită
Nam 55
2.4.1 Ri ro thanh khon ca các ngân hàng TMCP Vit Nam 55
2.4.2 Nguyên nhân dn đn ri ro thanh khon ca các ngân hàng TMCP Vit
Nam 56
Nguyên nhân t vic điu hành chính sách v mô ca Chính ph và ngân
hàng Nhà nc 56
Nguyên nhân đn t hot đng ca các ngân hàng TMCP Vit Nam 59
CHNGă3: GIIă PHỄPă HNă CHă RIă ROă THANHă KHONă TIă CỄCă
NGỂNăHĨNGăTMCPăVITăNAM 62
3.1 nhăhngăhotăđngăcaăcácăngơnăhƠngăTMCPăVităNamătrongăthiă
gianăti 62
3.2 GiiăphápăhnăchăriăroăthanhăkhonăđiăviăChínhăphăvƠăngân hàng
NhƠănc 68
3.2.1 Phi hp cht ch gia chính sách tin t và chính sách tài khóa 68
3.2.2 Hoàn thin h thng pháp lut đ đm hot đng ca các ngân hàng TMCP
đc n đnh 70
3.2.3 y mnh hn na công tác đánh giá xp loi các ngân hàng, khoanh vùng
các ngân hàng TMCP yu thanh khon 71
3.2.4 Chú trng phát trin th trng liên ngân hàng 72
3.3 GiiăphápăhnăchăriăroăthanhăkhonăđiăviăcácăngơnăhƠngăTMCP 73
3.3.1 Thc hin vic c cu li tài sn n và tài sn có cho phù hp 73

3.3.2 Gn ri ro thanh khon vi ri ro th trng 74


3.3.3 y mnh công tác huy đng vn và đa dng hóa ngun vn huy đng 76
3.3.4 i mi c ch chuyn vn ni b phù hp 77
3.3.5 Xây dng đi ng nhân viên có trình đ, nng lc và có đo đc ngh
nghip. 79
Ktălunăchngă3 81
KTăLUN 82
DANH MC TÀI LIU THAM KHO
PH LC


DANH MC CÁC T VIT TT
ABB Ngân hàng TMCP An Bình
ACB Ngân hàng TMCP Á Châu
BCTC Báo cáo tài chính
BIDV Ngân hàng TMCP u t và phát trin Vit Nam
EAB Ngân hàng TMCP ông Á
Eximbank Ngân hàng TMCP Xut nhp khu Vit Nam
GDP Tng sn phm Quc ni
MB Ngân hàng TMCP Quân đi
MDB Ngân hàng TMCP Phát trin Mê Kông
MHB Ngân hàng TMCP Phát trin nhà ng bng sông Cu Long
NamAbank Ngân hàng TMCP Nam Á
NHNN Ngân hàng Nhà nc
TMCP Thng mi c phn
VCB Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam
VIB Ngân hàng TMCP Quc t Vit Nam
Vietinbank Ngân hàng TMCP Công thng Vit Nam

DANH MC BNG BIU
Trang
Bng 2.1: Vn điu l ca các ngân hàng 40
Bng 2.2: Tc đ tng vn điu l ca các ngân hàng so vi nm 2008 41
Bng 2.3: T l an toàn vn ti thiu ca các ngân hàng 42
Bng 2.4: Ch s trng thái tin mt ca các ngân hàng (H
2
) 44
Bng 2.5: Ch s chng khoán thanh khon ca các ngân hàng (H
3
) 46
Bng 2.6: Ch s nng lc cho vay ca các ngân hàng (H
4
) 48
Bng 2.7: Tng d n/ Tin gi khách hàng (H
5
) 50
Bng 2.8: Tin vay/ Tng tài sn Có (H
6
) 52
Bng 2.9: Ch s c cu tin gi ca các ngân hàng (H
7
) 54



DANH MC  TH, HÌNH V
Trang

Biu đ 2.1: Tc đ tng trng GDP ca Vit Nam qua các nm 32
Biu đ 2.2: Tc đ tng trng tín dng ca các ngân hàng 38
Biu đ 2.3: Ch s trng thái tin mt bình quân theo nhóm ngân hàng 45
Biu đ 2.4: Ch s chng khoán thanh khon bình quân theo nhóm ngân hàng 47
Biu đ 2.5: Tng d n/ Tin gi khách (H
5
) hàng bình quân ca các nhóm ngân
hàng 51
Biu đ 2.6: Tin vay/ Tng tài sn Có (H
6
) bình quân ca các nhóm ngân hàng 53
1

MăU
1. LỦădoăchn đătƠi
Mt trong nhng nhim v quan trng hàng đu ca ngân hàng thng mi là đm
bo kh nng thanh khon đy đ. Mt ngân hàng thng mi thanh khon tt nu
nó tip cn d dàng các ngun vn kh dng  chi phí hp lỦ và đúng lúc cn thit.
Trên th gii đư có nhiu bài hc v vic các ngân hàng b phá sn do mt thanh
khon. Cuc khng hong tài chính và suy thoái kinh t toàn cu bt đu  M t
cui nm 2007, nhng thc s bùng n và tác đng mnh đn toàn th gii khi các
ngân hàng ln có nhiu nm tui b phá sn hoc đng trên b vc phá sn do mt
thanh khon.
 Vit Nam, do đc đim h thng ngân hàng còn non tr nên vn đ ri ro thanh
khon cha đc quan tâm đúng mc, cùng vi s phát trin ca nn kinh t th
trng, h thng ngân hàng  Vit Nam ngày càng phát trin c v quy mô và s
lng, nhiu ngân hàng mi đc thành lp, m rng mng li chi nhánh. Các
ngân hàng cnh tranh nhau đ gia tng li nhun, mãi chy theo ch tiêu li nhun,
tng trng tín dng mà vn đ ri ro thanh khon không đc các ngân hàng quan
tâm đúng mc.

Ngoài ra, ngân hàng có th b mt kh nng thanh khon nu ch s tín nhim ca
ngân hàng gim sút, hay mt s kin nào đó khin cho các đi tác không mun giao
dch hay cho vay đi vi ngân hàng thì ngân hàng s phi đi mt vi tình trng
lng tin ra  t không d kin trc đc. Ngân hàng cng phi đi mt vi ri ro
thanh khon nu th trng hot đng ca ngân hàng này có nguy c mt kh nng
thanh khon.
Mc dù cha b khng hong thanh khon nh các ngân hàng khác trên th gii
nhng các ngân hàng Vit Nam, đt bit là các ngân hàng TMCP đư có nhng giai
đon gp phi khó khn thanh khon. Vì vy, vn đ ri ro thanh khon phi đc
các ngân hàng TMCP Vit Nam đt lên hàng đu.
2

2. Mc đích nghiênăcu
Thông qua vic tìm hiu v tính thanh khon và ri ro thanh khon ti các ngân
hàng TMCP tiêu biu ca Vit Nam đ đánh giá tng quan ri ro thanh khon ti
các ngân hàng TMCP Vit Nam, t đó đa ra nhng gii pháp nhm hn ch ri ro
thanh khon ti các ngân hàng TMCP Vit Nam.
3. iătngăvƠăphmăviănghiênăcu
Nhm gii hn phm vi nghiên cu, đ tài tp trung xem xét, phân tích và đánh giá
các ngân hàng TMCP tiêu biu trong h thng ngân hàng TMCP Vit Nam t nm
2008 đn thi đim 30/06/2013, chia làm hai nhóm:
Nhóm ngân hàng TMCP có vn Nhà nc, gm 04 ngân hàng TMCP Nhà
nc là: Ngân hàng TMCP Công thng Vit Nam, Ngân hàng TMCP Ngoi
thng Vit Nam, Ngân hàng TMCP phn u t và phát trin Vit Nam,
Ngân hàng TMCP Phát trin nhà ng bng sông Cu Long.
Nhóm ngân hàng TMCP khác gm 08 trong tng s 35 ngân hàng TMCP
không có vn Nhà nc là: Ngân hàng TMCP Á Châu, Ngân hàng TMCP
Quân đi, Ngân hàng TMCP Xut nhp khu Vit Nam, Ngân hàng TMCP
ông Á, Ngân hàng TMCP An Bình, Ngân hàng TMCP Nam Á, Ngân hàng
TMCP Quc t Vit Nam và Ngân hàng TMCP Phát trin Mê Kông.

Các ngân hàng TMCP không có vn Nhà nc đc la chn da trên Báo cáo
thng niên Ch s tín nhim Vit Nam 2012 ca Công ty C phn Xp hng Tín
nhim Doanh nghip Vit Nam (CRV). Theo kt qu xp hng nng lc cnh tranh
ca 32 ngân hàng thng mi Vit Nam đc la chn xp thành 4 nhóm A, B, C,
D. Kt qu xp hng gm 9 ngân hàng thuc nhóm A, 9 ngân hàng thuc nhóm B,
11 ngân hàng thuc nhóm C và 3 ngân hàng thuc nhóm D. Trong đó:
ACB, EAB, Eximbank, MB thuc nhóm A và VIB thuc nhóm B. Các ngân
hàng thuc hai nhóm này đc đánh giá là có nng lc cnh tranh tt. C th:
nhóm A là nhng ngân hàng có nng lc cnh tranh cao, nng lc tài chính
3

n đnh, hot đng kinh doanh hiu qu và có tim nng phát trin trong dài
hn; nhóm B là nhng ngân hàng có kh nng cnh tranh khá, có nng lc tài
chính hp lý và hot đng kinh doanh n đnh vi tim nng phát trin tt.
ABB, NamAbank thuc nhóm C, nhóm ngân hàng có nng lc cnh tranh
trung bình. Ngân hàng có nng lc tài chính chp nhn đc và hot đng
kinh doanh n đnh, hoc có nng lc tài chính tt nhng hot đng kinh
doanh kém n đnh hn.
MDB thuc nhóm D, nhóm các ngân háng có nng lc cnh tranh hn ch.
Các ngân hàng thuc nhóm này có mng li kinh doanh yu, nng lc tài
chính chp nhn đc và hot đng kinh doanh kém n đnh.
 thun tin cho vic phân tích, đánh giá ri ro thanh khon ca các ngân hàng, các
ngân hàng TMCP không có vn Nhà nc đc gp thành 2 nhóm, nhóm th nht
gm các ngân hàng thuc nhóm A và B; nhóm th hai gm các ngân hàng thuc
nhóm C và D.
Các ngân hàng đc la chn nm trong tt c các nhóm đ vic đánh giá ri ro
thanh khon ca các ngân hàng TMCP Vit Nam đc tng quát hn, thuyt phc
hn.
4. Phngăphápănghiênăcu
Lun vn s dng các phng pháp nghiên cu đin hình sau:

Thu thp, tham kho các c s lý thuyt, s liu t các giáo trình, bài nghiên
cu, các báo cáo ca ngân hàng, thông tín báo chí…
S dng phng pháp duy vt bin chng kt hp gia phân tích và tng
hp, gia nghiên cu lý thuyt và phân tích thc tin, phng pháp thu thp
s liu, so sánh.
Phân tích s liu, đánh giá s liu v s tuyt đi, s tng đi ca các ch
tiêu phân tích t s liu có đc, t đó đa ra nhn xét đánh giá t tng quát
đn chi tit ca vn đ.
4

5. ụănghaăkhoaăhcăvƠăthcătin
T vic nghiên cu, đánh giá thc trng ri ro thanh khon ca các ngân hàng
TMCP Vit Nam t nm 2008 đn thi đim 30/06/2013 thông qua các ch tiêu
thanh khon ca mt s ngân hàng TMCP đin hình, đ tài đư đa ra mt s gii
pháp nhm gim thiu, hn ch ri ro thanh khon cho các ngân hàng TMCP Vit
Nam.
Qua đó cng thy đc rng kinh doanh ngân hàng đóng vai trò rt quan trng trong
vic phát trin mt nn kinh t vng mnh. ây là mt hot đng mang li li nhun
cao đng thi ri ro cng rt ln, bi s sp đ ca mt ngân hàng không nhng có
th kéo theo s sp đ ca c h thng ngân hàng, mà còn có th khin cho các t
chc kinh doanh khác trong nn kinh t đi đn b vc phá sn.
Vì vy, vn đ ri ro thanh khon ti các ngân hàng TMCP Vit Nam phi đc
quan tâm hp lỦ và đúng mc hn na, đm bo cho hot đng n đnh ca h
thng ngân hàng Vit Nam, t đó góp phn vào mc đích đm bo s an toàn và
phát trin toàn din cho nn kinh t Vit Nam.
6. Niădungănghiênăcu
Ngoài phn m đu và kt lun, lun vn đc chia làm 3 chng nh sau:
Chng 1: Tng quan v ri ro thanh khon ca các ngân hàng thng mi.
Chng 2: Thc trng ri ro thanh khon ti các ngân hàng TMCP Vit Nam.
Chng 3: Gii pháp hn ch ri ro thanh khon ti các ngân hàng TMCP

Vit Nam.
5

CHNG 1:
TNGăQUANăVăRIăROăTHANH KHONăCAăCỄCăNGỂNăHĨNGă
THNGăMI
1.1 Ri ro thanh khon
1.1.1 Khái nim
Thanh khon ca ngân hàng thng mi
Có nhiu đnh ngha khác nhau v thanh khon, theo ngha hp thanh khon là kh
nng bin đi mt tài sn nào đó ra tin mt mt cách nhanh chóng, vi mt chi phí
thp nht có th. Mt cách đy đ hn, da vào c hai tip cn t tài sn và ngun
vn, thanh khon là kh nng tip cn các tài sn và ngun vn vi mt chi phí hp
lỦ đ phc v các nhu cu hot đng khác nhau ca ngân hàng. Mt tài sn có tính
thanh khon cao khi có chi phí chuyn đi thành tin thp và thi gian chuyn đi
thành tin nhanh, trong khi đó ngun vn có tính thanh khon cao khi chi phí huy
đng vn thp và thi gian huy đng nhanh. Theo đó cng có nhiu đnh ngha v
thanh khon ca ngân hàng thng mi nh sau:
Thanh khon là mt thut ng chuyên ngành nói v kh nng ca các ngân
hàng thng mi đáp ng các nhu cu v s dng vn kh dng phc v cho
hot đng kinh doanh ti mi thi đim nh chi tr tin gi, cho vay, thanh
toán, giao dch vn Thanh khon là kh nng tip cn các tài sn hoc
ngun vn vi chi phí hp lỦ đ phc v các nhu cu phát sinh (Trn Huy
Hoàng, 2011).
 Ngun vn có tính thanh khon cao khi chi phí huy đng thp và thi
gian huy đng nhanh.
 Tài sn có tính thanh khon cao khi chi phí chuyn đi thành tin thp
và kh nng chuyn hóa ra tin nhanh.
Theo đnh ngha ca y ban Basel v giám sát ngân hàng: Thanh khon ca
ngân hàng là kh nng ca ngân hàng đó đ tng thêm tài sn và đáp ng các

6

ngha v n khi đn hn mà không b thit hi quá mc (Basel, 2008). Nh
vy thanh khon ca mt ngân hàng liên quan đn tin mt và các dòng lu
chuyn tin t đ thc hin các ngha v thanh toán ti mt thi đim.
Thanh khon đi din cho kh nng thc hin tt c các ngha v thanh toán
khi đn hn đn mc ti đa bng đn v tin t đc quy đnh. Theo đó, vic
không thc hin đc các ngha v thanh toán s dn đn thiu kh nng
hoc mt thanh khon ca ngân hàng. Mt ngân hàng có thanh khon tt nu
nh ngân hàng đó nm gi nhiu tài sn thanh khon, d dàng chuyn sang
tin mt hoc có kh nng huy đng thêm ngun vn vi thi gian và chi phí
thp đ đáp ng nhu cu v vn khi cn thit (Trng Quang Thông, 2012).
Tính thanh khon có s khác bit vi kh nng thanh toán ca ngân hàng thng
mi đó là tính cht thi đim. Ngân hàng vn còn kh nng thanh toán trong điu
kin có vn đ trang tri các khon chi phí. Tuy nhiên, nu không có kh nng
thanh toán các khon n vào thi đim đn hn thì ngân hàng s ri vào tình trng
thiu thanh khon. Nh vy, mt ngân hàng có th mt thanh khon trong khi vn
có kh nng thanh toán, hay nói cách khác vn là điu kin cn nhng cha đ đ
mt ngân hàng đm bo kh nng thanh khon.
Ri ro thanh khon ca ngân hàng thng mi
Ri ro thanh khon là loi ri ro xut hin trong trng hp ngân hàng thiu kh
nng chi tr, không chuyn đi kp thi các loi tài sn ra tin hoc không có kh
nng vay mn đ đáp ng các yêu cu ca các hp đng thanh toán (Trn Huy
Hoàng, 2011).
Ri ro thanh khon là mt loi ri ro quan trng bc nht đi vi các các ngân hàng
thng mi. Mt ngân hàng hoàn toàn có th phá sn do yu t ri ro thanh khon
ca tài sn không bù đp ni kh nng thanh toán trong thi đim đó.  mc nh
hn, ri ro này có th gây nên khó khn hoc đình tr hot đng kinh doanh ca
ngân hàng trong mt thi đim c th. Ri ro thanh khon ca ngân hàng còn có th
đc đnh ngha nh sau:

7

Ri ro thanh khon là tình trng ngân hàng không đáp ng đc nhu cu s
dng vn kh dng (nhu cu thanh khon). Tình trng này nh thì gây thua
l, hot đng kinh doanh b đình tr, nng thì làm mt kh nng thanh toán
dn đn ngân hàng phá sn.
Ri ro thanh khon là mt loi ri ro ca ngân hàng khi ngân hàng không có
đ các ngun tài chính đ thanh toán các ngha v n vào thi đim đn hn,
hoc là phi s dng nhng ngun tài chính vi chi phí cao mc dù ngân
hàng vn có kh nng thanh toán.
Ri ro thanh khon là ri ro khi ngân hàng thiu ngân qu hoc tài sn ngn
hn mang tính kh thi đ đáp ng nhu cu ca ngi gi tin và ngi đi
vay.
Ri ro thanh khon là s bin đng v thu nhp ròng và th giá ca vn ch
s hu, xut phát t khó khn ca ngân hàng trong vic huy đng ngay lp
tc các khon ngân qu sn có bng hình thc vay mn hoc bán tài sn.
Chúng ta có th chia ri ro thanh khon làm 4 nhóm theo cu trúc nh sau:
Ri ro thanh khon rút tin trc hn: iu này liên quan đn c tài sn và
n. Vic rút tin da trên c s quyn chn có th đc thc hin. Nhng
khon tin gi có th đc rút mnh tay vào ngày sm nht thay vì đi đn
hn.
Ri ro thanh khon có k hn: iu kin thanh toán theo đúng hp đng,
nhng khon tin gi đc tp trung rút quá nhiu vào ngày đáo hn.
Ri ro thanh khon tài tr: Nu mt tài sn không đc tài tr hp lý, vic
tài tr theo sau đó có th phi đc thc hin trong nhng điu kin bt li,
ngha là vi giá chênh lch cao hn.
Ri ro thanh khon th trng: Các điu kin th trng bt li có th làm
gim kh nng chuyn đi các tài sn kh nhng thành tin mt.
8

Hoc theo ngun gc dn ti ri ro thanh khon ngân hàng, có th chia ri ro thanh
khon thành 3 nhóm:
Ri ro thanh khon t tài sn N có th phát sinh bt c lúc nào khi ngi
gi tin rút tin trc hn và c khi đn hn, nhng ngân hàng thng mi
không sn có ngun vn đ thanh toán, đ chi tr. Vi mt lng tin gi
đc yêu cu rút ra ln và đt ngt buc các ngân hàng thng mi phi đi
vay b sung trên th trng tin t, phi huy đng vn đt xut vi chi phí
cao, hoc bán bt tài sn đ chuyn hoá thành vn kh dng đáp ng nhu cu
chi tr.
Ri ro thanh khon t tài sn Có, ch yu phát sinh liên quan đn vic thc
hin các cam kt tín dng, cho vay. Cam kt tín dng cho phép ngi vay
vn tin hành rút tin bt c lúc nào trong thi hn theo tho thun trong hp
đng tín dng. Khi ngi vay yêu cu ngân hàng thng mi thc hin cam
kt tín dng thì ngân hàng phi đm bo đ tin ngay lp tc đ đáp ng nhu
cu ca khách hàng nu không ngân hàng s phi đi mt vi uy tín trên
thng trng, thm chí đi mt vi mt kh nng thanh toán. Khi đó ngân
hàng thng mi s phi huy đng thêm ngun vn mi vi chi phí cao hoc
bán tài sn vi giá thp.
Ri ro thanh khon t hot đng ngoi bng: Cùng vi s phát trin mnh
m ca các công c tài chính phái sinh, ri ro thanh khon đn t hot đng
ngoi bng cng ngày càng tng. Khi các ngha v thanh toán bt thng xy
ra nh thc hin các cam kt bo lãnh, ngha v thanh toán các hp đng k
hn, hp đng hoán đi hay hp đng quyn chn, các hp đng đó đn hn
thì s phát sinh nhu cu thanh khon. Khi đó, ngân hàng thng mi có th
phi đi mt vi ri ro thanh khon nu không có k hoch chun b ngun
thanh khon kp thi, không có nhng tài sn nhanh chóng hay d dàng
chuyn thành tin, nhng công c có th giao dch trên th trng tin t
(Trng Quang Thông, 2012).
9

1.1.2 nh hng ca ri ro thanh khonă đn hotă đng ca ngân hàng
thngămi
Thanh khon có Ủ ngha đc bit quan trng đi vi hot đng ca ngân hàng, c
th nh:
Cn phi có thanh khon đ đáp ng yêu cu vay mi mà không cn phi thu
hi nhng khon cho vay đang trong hn hoc thanh lý các khon đu t có
k hn.
Cn có thanh khon đ đáp ng tt c các bin đng hàng ngày hay theo mùa
v v nhu cu rút tin mt cách kp thi và có trt t. Do ngân hàng thng
xuyên huy đng tin gi ngn hn (vi lãi sut thp) và cho vay s tin đó
vi thi hn dài hn (lãi sut cao hn) nên ngân hàng v c bn luôn có nhu
cu thanh khon rt ln.
Thanh khon nh hng đn lòng tin ca ngi gi tin và ngi cho vay.
Thanh khon kém, ch không phi là cht lng tài sn có kém, mi là
nguyên nhân trc tip ca hu ht các trng hp đ v ngân hàng.
Vì vy ri ro thanh khon có tác đng rt ln đn hot đng ca các ngân hàng
thng mi, t đó tác đng đn hot đng ca nn kinh t. Chng hn nh:
Khi ri ro thanh khon xy ra, các ngân hàng thng la chn các gii pháp
nh nâng mc lãi sut cao đ huy đng thêm vn, hoc thu hi hoc hn ch
bt các khon cho vay mi, hoc bán tài sn đ chuyn sang tin mt. Tuy
nhiên, khi các ngân hàng đu c gng s dng các gii pháp cùng lúc vi
nhau s không đt đc hiu qu, chng hn nh vic tht cht tín dng,
hoc bán các loi tài sn th chp đ thu hi n s làm tài sn b gim giá do
đó càng làm tng ri ro tín dng và tình trng cng thng thanh khon s lan
rng ra th trng, làm st gim mnh li nhun ca ngân hàng.
i vi mt ngân hàng, ri ro thanh khon có nguy c làm gim uy tín ca
ngân hàng đó và đc bit nghiêm trng khi các thông tin b rò r ra bên ngoài.
10

Do bt cân xng thông tin trong các giao dch gia khách hàng và ngân hàng,

khi các biu hin thiu thanh khon xut hin s nhanh chóng dn đn hin
tng khách hàng rút tin hàng lot đ bo toàn vn. iu này làm cho các
ngân hàng tr nên cn kit v thanh khon, và thm chí buc phi đóng ca.
Ri ro thanh khon có th làm cho các ngân hàng thiu ht tm thi v thanh
khon, khi đó các ngân hàng phi tìm các ngun b sung thanh khon bng
cách vay mn t các ngân hàng khác hoc vay ngân hàng Trung ng đ
gii quyt các nhu cu đt bin v vn. Tình trng thiu ht tm thi v
thanh khon có th dn đn thanh khon ca ngân hàng nhanh chóng cn kit
và ngân hàng s ri vào tình trng mt kh nng chi tr. Khi đó, vic h tr
thanh khon ca ngân hàng Trung ng cho các ngân hàng này s làm tng
thêm ri ro h thng và tng chi phí cu tr.
Ri ro thanh khon ca ngân hàng có hiu ng lan truyn và gây đ v trong
toàn h thng do các ngân hàng thng thc hin các khon vay mn ln
nhau. Khi mt ngân hàng không đ kh nng chi tr các khon vay n, s
làm nh hng đn các ngân hàng khác và t đó kéo theo s sp đ ca toàn
b h thng.
H thng ngân hàng thng mi đóng vai trò c bn nh là ngi to thanh
khon cho nn kinh t thông qua các hot đng ch yu là nhn tin gi, cho
vay, và nhiu hot đng tài chính khác, do đó ri ro thanh khon ca mt
ngân hàng s có nh hng đn c h thng và toàn b nn kinh t. Ri ro
thanh khon có th dn đn phá sn ngân hàng ti mt thi đim mc dù kh
nng tài chính ca ngân hàng đó vn đm bo kinh doanh có li nhun. Do
vy xy ra tình trng thiu kh nng thanh khon đc xem là loi ri ro
nghiêm trng nht đi vi các ngân hàng. Ngân hàng phá sn s dn đn s
hong lon ca ngi gi tin, kéo theo s rút tin hàng lot  các ngân hàng
khác và khi đó s kéo theo s sp đ ca toàn h thng ch không ch ca
mt ngân hàng riêng l, nh hng đn hot đng ca c nn kinh t.
11

1.1.3 Biu hin ca ri ro thanh khon

Ri ro thanh khon xut hin khi:
Ngân hàng thiu ngân qu đ đáp ng nhu cu chi tr tin cho ngi gi tin
và thanh toán các khon n ngn hn mà ngân hàng đư vay.
Ngân hàng thiu ngân qu đ gii ngân cho các hp đng tín dng đư tha
thun.
Ngân hàng thiu ngân qu đ đáp ng nhu cu ca các bên đi tác ca ngân
hàng dn đn tn tht cho ngân hàng.
Mt s du hiu cho thy ngân hàng đang đi mt vi ri ro thanh khon:
Lãi sut huy đng vn ca các ngân hàng đư có nhng din bin bt thng:
Lãi sut huy đng vn các k hn ngn li cao hn lưi sut huy đng các k
hn dài, các ngân hàng ch tp trung huy đng vn ngn hn. iu này phn
ánh vic h thng ngân hàng đang thiu thanh khon, mc đích huy đng vn
ca các ngân hàng lúc này ch yu là nhm đm bo kh nng thanh khon
ch không phi vì mc tiêu sinh li.
Lãi sut vay trên th trng liên ngân hàng tng lên nhanh chóng: Nguyên
nhân chính ca hin tng này là do các ngân hàng đu đang có vn v thanh
khon, trong điu kin tình hình huy đng vn t dân c và doanh nghip
không thun li buc các ngân hàng phi chp nhn đi vay vi lãi sut cao
trên th trng liên ngân hàng đ gii quyt nhu cu thanh khon trc mt
ca các ngân hàng.
Thiu kh nng đáp ng nhu cu vay vn ca khách hàng: Cho vay là mt
trong nhng hot đng quan trng nht ca ngân hàng thng mi vì hot
đng này to nhiu li nhun nht và kéo theo các nghip v khác phát trin.
Do đó, khi ngân hàng không đáp ng đy đ và kp thi các cam kt tín dng
thì chng t ngân hàng đang thiu ngun cung thanh khon.
12

S bin đng giá c phiu ca ngân hàng: Khi giá c phiu ca ngân hàng có
xu hng gim, chng t tính hp dn ca chúng đi vi nhà đu t đư gim
đi, nh hng ln đn tâm lý ca ngi gi tin. Ngi dân có xu hng rút

tin khi ngân hàng đ gi tin sang ngân hàng khác hoc đu t vào nhng
kênh có li nhun cao hn. Trong khi đó các khon cho vay đn hn thanh
toán không đc thanh toán dn đn cu thanh khon ln hn cung thanh
khon khin cho ngân hàng ri vào tình trng ri ro thanh khon. Ngc li,
giá c phiu tng hoc n đnh thì s cng c lòng tin ca công chúng vào
kh nng thanh khon ca ngân hàng.
Tình trng khách hàng rút tin hàng lot, dn đn hiu ng lan ta dây
chuyn làm cho các ngân hàng phi tp trung ngun vn đ phc v cho nhu
cu rút tin ca khách hàng.
L t vic bán tài sn: Khi ngân hàng bán tài sn mt cách vi vã và sn
sàng chu l ln chng t ngân hàng đang gp phi mt vn đ nào đó trong
vn đ thanh khon. Bán tài sn có ngha là ngân hàng s phi chp nhn mt
đi nhng khon thu nhp to ra t tài sn trong tng lai cng nh các chi
phí giao dch tr cho ngi môi gii liên quan đn vic bán tài sn.
1.2 Nguyên nhân dnăđn ri ro thanh khon
1.2.1 Nguyên nhân t chính cácăngơnăhƠngăthngămi
Thiu ngân qu đ đáp ng các nhu cu chi tr ca ngân hàng
Thiu ngân qu có th xut phát t phía ngun vn ca ngân hàng, c th ngân hàng
thiu ngân qu đ đáp ng đ đáp ng các nhu cu chi tr cho nhng ngi gi tin,
hoc thanh toán cho các khon n ngn hn mà ngân hàng đư vay. Ri ro thanh
khon càng cao khi ngi gi tin mun rút tin ngay lp tc và các ngân hàng
mun thu hi li vn. Khi đó, ngân hàng phi tìm cách huy đng các ngun vn b
sung hoc tìm cách bán hay chuyn các tài sn thành tin mt đ hn ch ri ro
thanh khon (Trng Quang Thông, 2012).
13

Vic thiu ngân qu còn đn t phía tài sn ca ngân hàng, chng hn nhu cu gii
ngân cho các khon tín dng đư cam kt. Khi khách hàng mun rút vn theo nhu
cu và theo lch đư tha thun trc đó, khi đó s làm phát sinh cu thanh khon.
Cng ging nh vic đáp ng nhu cu rút vn ca các ngi gi tin và ca các t

chc tín dng, trong trng hp này ngân hàng phi s dng tin mt d tr, vay n
b sung hoc bán các tài sn đ đáp ng nhu cu thanh khon ca khách hàng.
S dng vn ngn hn đu t dài hn
Ngân hàng vay mn quá nhiu các khon tin gi ngn hn t các cá nhân và đnh
ch tài chính khác, sau đó chuyn hóa chúng thành nhng tài sn đu t dài hn. Do
đó xy ra tình trng mt cân xng gia ngày đáo hn ca các khon s dng vn và
ngày đáo hn ca các ngun vn huy đng, mà thng gp nht là dòng tin thu hi
t các tài sn đu t nh hn dòng tin phi chi ra đ chi tr tin gi đn hn (Trn
Huy Hoàng, 2011).
S thay đi ca lãi sut th trng
Do tin gi ngân hàng rt nhy cm vi s thay đi ca lãi sut đu t. Khi lưi sut
đu t tng, mt s ngi gi tin rút vn ca h ra khi ngân hàng đ đu t vào
ni có t sut sinh li cao hn; đng thi khách hàng vay tin s luôn hng đn
các t chc tín dng có lãi sut tin vay thp hn, ngc li, khi lãi sut đu t
gim, lng tin đ vào ngân hàng nhiu và nhu cu vay vn ca khách hàng gim.
Nh vy s thay đi lãi sut nh hng đn c khách hàng gi tin và vay tin, tác
đng đn thanh khon ca các ngân hàng. Hn na, nhng xu hng v s thay đi
lãi sut còn nh hng đn giá tr th trng ca các tài sn mà ngân hàng có th
đem bán đ tng thêm ngun cung thanh khon và trc tip nh hng đn chi phí
vay mn trên th trng tin t (H Diu, 2002).
Bên cnh đó, tính liên kt h thng gia các ngân hàng đ đm bo an toàn thanh
toán yu, to s cnh tranh không lành mnh, đy lãi sut lên cao to khe h cho
khách hàng gi tin đòi hi lãi sut cao hoc rút tin chuyn sang các ngân hàng
khác dn đn làm suy yu kh nng chng đ thiu ht thanh khon ca h thng.
14

C cu khách hàng cha phù hp và cht lng tín dng kém
Ngân hàng tp trung tín dng vào mt s khách hàng ln hoc t trng tín dng cho
mt s ngành, mt đa phng nào đó chim phn ln trong tng d n hoc trong
tng huy đng vn ca ngân hàng và khi xy ra bin đng trong mt ngành mà ngân

hàng tp trung rót vn s dn đn ri ro thanh khon do ngân hàng không có s c
cu, phân tán ri ro trong tng ngun vn.
Ngân hàng cng đi mt vi ri ro thanh khon nu khách hàng có nguy c mt kh
nng thanh khon. Ri ro thanh khon thng đi kèm vi nhiu ri ro khác trong đó
quan trng không kém đó là ri ro tín dng. Nu mt s đi tác chim t trng ln
trong c cu tín dng ca ngân hàng có nguy c v n thì ngân hàng s phi huy
đng tin t nhng ngun khác đ thanh toán khon đi vay ca ngân hàng. Nu
trong thi gian ngn ngân hàng không có kh nng huy đng tin t các ngun khác
đ thanh toán khon n thì chính ngân hàng này cng phi đi mt vi ri ro v n.
Nh vy, ri ro thanh khon gn lin vi ri ro tín dng.
Chin lc qun tr ri ro thanh khon không phù hp
Ngân hàng có chin lc và phng pháp qun tr thanh khon không phù hp và
kém hiu qu nh các chng khon mà ngân hàng đang s hu có tính thanh khon
thp, d tr ca ngân hàng không đ cho nhu cu chi tr
Trong danh mc tài sn ca mình, ngân hàng có phn đu t vào c phiu và trái
phiu, trong đó quan trng nht là trái phiu chính ph, tín phiu kho bc. Trái
phiu chính ph, tín phiu kho bc mc dù lãi sut không hp dn nhng nó li là
mt ngun cc k quan trng cho ngân hàng đ nhn chit khu t ngân hàng Nhà
nc mt khi thanh khon có vn đ. Các ngân hàng nh vi tim lc tài chính yu
kém thì khó có th cnh tranh vi các ngân hàng ln hn trong vic đu thu các
loi tài sn trên. Vì vy các ngân hàng thng la chn nhng danh mc ri ro cao
vi t sut sinh li cao đ đu t, khi ri ro xy ra ngân hàng không th thu hi các
khon n trong ngn hn dn đn vic thiu thanh khon và to nên ri ro thanh
khon.