Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận của các ngân hàng thương mại niêm yết tại Việt Nam

B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.HCM


VÕ BO MAI TRÂM


PHÂN TÍCH CÁC NHÂN T NHăHNGăN LI
NHUN CAăCÁCăNGỂNăHĨNGăTHNGăMI
NIÊM YT TI VIT NAM


LUNăVNăTHCăSăKINHăT





TP.H CHÍ MINH - NMă2013

B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.HCM


VÕ BO MAI TRÂM



PHÂN TÍCH CÁC NHÂN T NHăHNGăN
LI NHUN CAăCÁCăNGỂNăHĨNGăTHNGă
MI NIÊM YT TI VIT NAM

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
Mã s: 60340201

LUNăVNăTHCăSăKINHăT

NGIăHNG DN KHOA HC: PGS. TS TRN HOÀNG NGÂN




TP.H CHÍ MINH - NMă2013
LIăCAMăOAN
Tôiăxinăcamă đoanăcôngă trìnhănghiênă cu này là kt qu ca quá trình hc tp,
nghiên cu khoa hcăđc lp và nghiêm túc caăriêngătôiădi s hng dn ca PGS.
TS Trn Hoàng Ngân.
Các thông tin và d liu trong lunăvnăđc thu thp t các website có uy tín và
trích dnăđyăđ. Kt qu nghiên cu caăđ tƠiănƠyăcngăchaăđc công b trong bt
k công trình nghiên cuănƠoătrcăđơy.
Tác gi


Võ Bo Mai Trâm

LI CMăN
Em xin chân thành cmănăQuỦăThy, Cô lpăNgơnăhƠngăNgƠyă2ăcngănhăQuỦă
Thy, Cô  Trngăi hc Kinh t TP.HCMăđƣătruynăđt cho em nhng kin thc
quý báu trong sutăhaiănmăhc vaăqua.ăc bit, em xin gi li cmănăsơuăscăđn
thy PGS. TS Trn Hoàng Ngân ậ ngiăđƣătnătìnhăhng dnăđ em hoàn thành bài
lunăvnăthcăsăca mình.
Em kính chúc Quý Thy,ăCôăđc di dào sc khe, thành công trong công vic!
TP. H Chí Minh, ngày 31 thángă07ănmă2013
Hc viên


Võ Bo Mai Trâm
MC LC
TRANG PH BÌA
LIăCAMăOAN
LI CMăN
MC LC
DANH MC CÁC BNG BIU
M U
1. t vnăđ
2. Mc tiêu nghiên cu
3. iătng và phm vi nghiên cu
4. Phngăphápănghiênăcu
5. ụănghaăthc tin caăđ tài
6. Kt cu ca lunăvn
Chngă1 1
TNG QUAN V NGÂNăHĨNGăTHNGăMI VÀ LI NHUN CA NGÂN
HĨNGăTHNGăMI 1

1.1. Tng quan v ngơnăhƠngăthngămi 1
1.1.1. Khái nim v ngơnăhƠngăthngămi 1
1.1.2. Nhngăđimăđc thù trong hotăđng kinh doanh ca NHTM 3
1.1.3. Chcănngăca NHTM 5
1.1.3.1. Trung gian tài chính 5
1.1.3.2. Trung gian thanh toán 5
1.1.3.3. To tin 6
1.1.4. Vai trò ca NHTM 7
1.2. Tng quan v li nhun caăngơnăhƠngăthngămi 8
1.2.1. Khái nim v li nhun ngân hàng 8
1.2.2. Các dch v to nên li nhun ca NHTM 8
1.2.2.1. Các dch v ngân hàng truyn thng 8
1.2.2.2. Các dch v ngân hàng hinăđi 10
1.3. Vnăđ niêm yt caăcácăngơnăhƠngăthngămi 14
1.3.1. Khái nimăngơnăhƠngăthng mi niêm yt 14
1.3.2. S nhăhng ca vic niêm yt ti li nhun ca các NHTM 14
1.4. Các nhân t nhăhngăđn li nhun caăcácăngơnăhƠngăthngămi 15
1.4.1. Các cuc nghiên cu thc nghim trên th gii 15
1.4.2. Các nhân t nhăhngăđn li nhun ca ngân hàng: 16
1.4.2.1. Các yu t bên trong 16
1.4.2.2. Các yu t bên ngoài 23
TÓM TTăCHNGă1 27
CHNGă2 28
PHÂN TÍCH CÁC NHÂN T NHăHNGăN LI NHUN CA CÁC NHTM
NIÊM YT TI VIT NAM 28
2.1. Mô t mu nghiên cu 28
2.2. Phân tích ch tiêu li nhun caăcácăngơnăhƠngăthngămi 28
2.2.1. Ch tiêu li nhun ROA 28
2.2.2. Ch tiêu li nhun ROE 31
2.2.2.1. Khái nim v ROE 31

2.2.2.2. S tácăđng ca cu trúc vnăđn ROE 32
2.3.ăăăoălng s nhăhng ca mt s nhân t đn li nhun ca 8 ngân hàng
thngămi Vit Nam 33
2.3.1. Mô hình nghiên cu 33
2.3.2.ăăăụănghaăcácăbinăđc s dng trong mô hình nghiên cu 34
2.3.2.1. Bin LNTA 34
2.3.2.2. Bin CA 34
2.3.2.3. Bin LA 35
2.3.2.4. Bin DP 35
2.3.2.5. Bin NIM và bin NII 36
2.3.2.6. Bin GDP 36
2.3.2.7. INF 36
2.3.3. Phân tích kt qu hi quy 38
2.3.3.1. Thng kê mô t các binăđc la chn 38
2.3.3.2.ăăăcălngăphngătrìnhăhi quy 38
2.3.3.3. Kimăđnh mô hình hi quy 41
2.3.3.4.ăăăụănghaăcácăkt qu călng ca mô hình hi quy (2.1) 44
2.3.3.5.ăăăụănghaăcácăkt qu călng ca mô hình hi quy (2.2) 45
TÓM TTăCHNGă2 49
CHNGă3 50
GII PHÁP NÂNG CAO LI NHUN CAăCÁCăNGÂNăHĨNGăTHNGăMI
NIÊM YT TI VIT NAM 50
3.1. Gii pháp năđnh kinh t vămô,ăkim ch lmăphát,ătngătcăđ phát trin GDP
50
3.1.1.ăăăi vi Chính ph 50
3.1.2.ăăăi viăNgơnăhƠngăNhƠănc (NHNN) 52
3.2. Gii pháp gia tngăli nhun cho các NHTM 53
3.2.1.ăăăTngăquyămôăvn ch s hu 53
3.2.2.ăăăTngăthuănhp t lãi 53
3.2.3.ăăăTngăthuănhp ngoài lãi 54

3.2.3.1. Phát trin dch v thanh toán quc t 54
3.2.3.2. Phát trin dch v th 56
3.2.3.3. Dch v ngơnăhƠngăđin t 58
3.2.3.4. Dch v cung cpăthôngătinătăvn 58
3.2.3.5. Phát trin dch v tài chính phái sinh 60
3.2.3.6. Phát trin các hotăđng kinh doanh khác 60
3.2.3.7. Thu hút tin gi t khách hàng 61
3.3. Gii pháp giúp các NHTM x lý n xu 61
3.3.1. i viăNhƠănc và Chính ph 62
3.3.2.ăăăi viăNgơnăhƠngăNhƠănc 63
3.3.3.ăăăi vi các NHTM 63
3.4. Gii pháp hn ch ri ro ngân hàng 64
3.4.1. Hn ch ri ro tín dng 64
3.4.2. Hn ch ri ro thanh khon 65
3.4.2.1.ăăăi viăNgơnăhƠngănhƠănc 65
3.4.2.2.ăăăi vi các NHTM 66
3.4.3. Hn ch riăroăconăngi 68
3.4.4. Phòng nga ri ro lãi sut 68
TÓM TTăCHNGă3 70
HN CH CAă TÀI 71
KT LUN 72
TÀI LIU THAM KHO
PH LC
DANH MC BNG, BIU
Bng 2.1. Tình hình li nhun thông qua ch tiêu ROA caă8ăngơnăhƠngăthngămi
trong nhngănmăqua
Bng 2.2. Mô t các binăđc s dng trong mô hình nghiên cu
Bng 2.3. Thng kê mô t bin ph thuc và các binăđc lpăđc s dng trong mô
hình hi quy
Bng 2.4. Kt qu hi quy phngătrìnhă(2.1) theo Fixed Effect Model

Bng 2.5. Kt qu hi quy phngătrìnhă(2.2) theo Fixed Effect Model
Bng 2.6. Ma trnătngăquanăgia các binăđc lp
Bng 2.7. Kt qu călng caăcácăphngătrìnhăhi quy ph
M U
1. t vnăđ
Ngân hàng là mt trong các ngành công nghipăraăđi sm nht trong nn kinh t
th trng. Dù  bt c niănƠoătrênăth gii,ăngơnăhƠngăthngămi (NHTM) luôn có
vai trò ht sc quan trngăđi vi nn kinh t. Bng các hotăđng ca mình, ngân hàng
có th huy đngăđc vn  trongăncăvƠăngoƠiăncăđ tngăngun vn cho phát
trin kinh t.ăTrongăđiu kin Vit Nam hin nay, h thngăngơnăhƠngăthngămi là
nhân t nòng ct, tích cc trong công cucăđi mi toàn din nn kinh t đtănc theo
hng công nghip hoá, hinăđi hoá, vn hành bngăcăch kinh t th trng có s
qunălỦăvămôăcaăNhƠăncătheoăđnhăhng xã hi ch ngha.ăNgoƠiăra,ăngơnăhƠngă
thngămi còn có vai trò to ln trong vic làm tài chính trung gian gia tit kim và
đuăt,ăgia các tác nhân tha vn và thiu vn.
Tuyănhiên,ăcácăngơnăhƠngăthngămi VităNamăđangăphiăđi mt vi nhng khó
khn,ătháchăthc trong quá trình hi nhp kinh t quc t ngày càng sâu rng. S gia
tngăcnh trang gay gt không ch giaăcácăngơnăhƠngătrongănc mà c vi các ngân
hƠngănc ngoài có tim lc tài chính mnh. Th nên,ăcácăngơnăhƠngăthngămi phi
không ngngăvnălên,ăphátătrin,ătìmăđ miăcáchăđ giaătngăli nhun. S sng còn
caăngơnăhƠngăthngămiăcngălƠăs sng còn ca h thng tài chính Vit Nam. Trên
th giiăđƣăcóărt nhiu công trình nghiên cu v các yu t nhăhngăđn li nhun
caăcácăngơnăhƠngăthngămiănh:ănghiênăcu ca Fadzlan Sufian & Royfaizal Razali
Chong (2008)  Philippines, nghiên cu ca Sufian & Habibullah (2009)  Trung
Quc, Fadzlan Sufian (2011)  Hàn Quc, Panayiotis P. Athanasoglou et.al (2005) 
Hy Lp, Ben Naceur & Goaied (2008)  Tunisiaầ VităNam,ădngănhăchaăcóă
mt nghiên cu chính thc nào v các yu t nhăhngăđn li nhun ca các ngân
hàng thngămi Vit Nam. Vì nhngălỦădoăđó,ătácăgi chnăđ tài: "Phân tích các
nhân t nh hng đn li nhun ca các ngân hàng thng mi đang niêm yt ti
Vit Nam"ăđ tìmăraăphngăhng và gii pháp nhm nâng cao li nhun cho các ngân

hƠngăthngămi niêm yt ti Vit Nam.
2. Mc tiêu nghiên cu
 Xácăđnh các nhân t nhăhngăđn li nhun ca các NHTM niêm yt ti
Vit Nam
 oălng s nhăhng ca các nhân t đóăđn li nhun ca các NHTM
niêm yt ti Vit Nam
  ra mt s gii pháp nhm nâng cao li nhun và hn ch ri ro trong hot
đng ca các NHTM niêm yt ti Vit Nam
3. iătng và phm vi nghiên cu
iătng nghiên cu: các nhân t nhăhngăđn li nhun ca ngân hàng
thngămi (bao gm các nhân t bên trong: quy mô ngân hàng, quy mô
vn ch s hu, quy mô các khon cho vay, quy mô các khon tin gi, thu
nhp lãi thun, thu nhp ngoài lãi thun; và các nhân t bên ngoài: tcăđ
tngătrng kinh t, lm phát)
Phm vi nghiên cu:ăcácăngơnăhƠngăthngămiăđangăniêmăyt ti Vit Nam,
bao gmă8ăngơnăhƠngăthngămi:
 NHTM C phn Á Châu (ACB)
 NHTM Xut nhp khu Vit Nam (Eximbank)
 NHTM C phn Nam Vit (Navibank)
 NHTM C phnăSƠiăGònăThngăTínă(Sacombank)
 NHTM C phn Sài Gòn - Hà Ni (SHB)
 NHTM C phnăQuơnăi (MB)
 NHTM C phn NgoiăthngăVit Nam (Vietcombank)
 NHTM C phnăCôngăthngăVit Nam (Vietinbank)
4. Phngăphápănghiênăcu
Phngă phápă nghiênă cuă đc s dng trong lună vnă lƠă phngă phápă
nghiên cuăđnhălng bng cách dùng mô hình hiăquyăđaăbinăđ phân
tích các nhân t nhăhngăđn li nhun ca cácăngơnăhƠngăthngămi
thông qua d liu bng (panel data).
Phn mmăđc s dngăđ phơnătíchăđnhălng là Eviews 6.0

5. ụănghaăthc tin caăđ tài
ăcpăđăvămô,ăktăquănghiênăcuălƠăcăsăkhoaăhcăđăChínhăph,ăNhƠăncăvƠă
NgơnăhƠngăNhƠăncăxácăđnhăđcăcácăyuătănhăhngăđnăliănhunăcaăcácăngơnă
hƠngăthngămiăVităNam,ătăđóăđaăraăđcănhngăchínhăsáchăvămôăkpăthiăvƠăhpă
lỦă nhmă xơyă dngă mtă hă thngă ngơnă hƠngă vngă chc,ă hotă đngă kinhă doanhă lƠnhă
mnhăvƠăhiuăqu.
ăcpăđăviămô,ăktăquănghiênăcuălƠăcăsăkhoaăhcăđăcácănhƠăqunătrăngơnă
hƠngăxácăđnhăđcăcácăyuătăănhăhngăđnăkhănngăsinhăliăcaăngơnăhƠngăvƠămcă
đănhăhngăcaăchúng,ătăđóăcóăthăđaăraăcácăquytăđnhăhpălỦ,ămangăliăkhănngă
sinhăliăcaoăchoăngơnăhƠngăcaămình,ălƠmăchoăcăphiuăngƠnhăngơnăhƠngăcóăscăhpă
dnăhnătrênăthătrng.
6. Kt cu ca lunăvn
NgoƠiăliămăđuăvƠăktălun,ăktăcuăcaălunăvnăgmă3ăchng:
 Chngă1:ăTng quan v ngơnăhƠngăthngămi và li nhun ca ngân hàng
thngămi
 Chngă2:ăPhơn tích các nhân t nhăhngăđn li nhun ca các NHTM
đangăniêmăyt ti Vit Nam
 Chngă3:ăGii pháp nâng cao li nhun caăcácăNHTMăđangăniêmăyt ti
Vit Nam
1

Chngă1
TNG QUAN V NGỂNăHĨNGăTHNGăMI VÀ LI NHUN CA NGÂN
HĨNGăTHNGăMI

1.1. Tng quan v ngơnăhƠngăthngămi
1.1.1. Khái nim v ngơnăhƠngăthngămi
Ngơnă hƠngă thngă mi (NHTM) lƠă đnh ch tƠiă chínhă trungă giană đóngă vaiă tròă
quan trng trong nn kinh t th trng. Ngân hàng có lch s raăđi rtălơu,ă3000ănmă
trc công nguyên. T ngh đi tin ca mt s thngănhơnădn dn hình thành nên

các t chc nhn tin gi, cho vay, chuyn tin, thanh toán hotă đngă nhă cácă
NHTM. Cùng vi s phát trin ca nn kinh t th trngătheoăxuăhng hi nhp quc
t hin nay, các NHTM không ngng phát trin hình thành mngăli rng khp toàn
cu. Hotăđng ngân hàng có tính h thngăcao,ăđcăxemănhămt kênh chu chuyn
vn quan trng và cung ng dch v tƠiăchínhăngƠyăcƠngăđaădng và phong phú, tác
đngăđángăk đn s phát trin ca nn kinh t th trng.
Hin nay, tùy theo lch s hình thành ca h thng ngân hàng có nhiu khái nim
v NHTM:
 Theo Ngân hàng th gii: Ngân hàng là t chc tài chính nhn tin gi ch
yuădi dng không k hn hoc tin giăđc rút ra vi mt thông báo
ngn hn (tin gi có k hn, tin gi tit kim).ă Diătiêuăđ "các ngân
hàng" gm có: NHTM ch tham gia vào các hotăđng nhn tin gi, cho
vay ngn hn, trung dài hn;ăNgơnăhƠngăđuătăhotăđng buôn bán chng
khoán và bo lãnh phát hành; Ngân hàng nhà  cung cpătƠiăchínhăchoălnhă
vc phát trin nhà  và nhiu loi ngân hàng khác na. Ti mt s nc còn
có ngân hàng tng hp kt hp hotăđng NHTM vi hotăđng ngân hàng
đuătăvƠăđôiăkhiăthc hin c dch v bo him.
2

 Ti Hoa K: NHTM là mt t chc kinh doanhă trongă lnhă vc tin t,
chuyên cung cp các dch v v tƠiăchínhănhănhn tin gi, chuyn tin,
thanhătoán,ăchoăvay,ăđuăt,ăđi tin, mua bán ngoi hi và các dch v khác
liênăquanăđn tinănhăbo qun, yăthác,ălƠmăđiălỦătrongănc và quc t.
 Ti Pháp:ă Theoă đo lută ngơnă hƠngă Phápă nmă 1941,ă NHTMă lƠă nhng xí
nghip hay là nhngăcăs mà ngh nghipăthng xuyên là nhn tin bc
caăcôngăchúngădi hình thc ký thác, hocădi các hình thc khác và s
dng s tinăđóăchoăchínhăh trong các nghip v chit khu, tín dng và
cung cp dch v tài chính.
 Ti Vit Nam: Khái nim v NHTMăđcăquyăđnh theo pháp lut: Theo
điu 4, Lut các t chc tín dng,ăngƠyă16ăthángă06ănmă2010,ă"NHTM là

loi hình ngân hàng đc thc hin tt c các hot đng ngân hàng và các
hot đng kinh doanh khác theo quy đnh ca Lut các t chc tín dng
nhm mc tiêu li nhun".
Nhă vy, NHTM là t chcă đc thành lpătheoăquyăđnh ca pháp lut, kinh
doanhătrongălnhăvc tin t vi hotăđngăthng xuyên là nhn tin giădi nhiu
hình thc khác nhau và s dng s tinănƠyăđ cp tín dng, cung ng dch v thanh
toán cho các ch th trong nn kinh t, nhm mc tiêu li nhun.
Hotăđng kinh doanh ca NHTM là hotăđng kinh doanh tin t và các hot
đng khác có liên quan, bao gm:
 Huyăđng vn là hotăđng nhn tin gi ca t chc,ăcáănhơnădi hình
thc tin gi không k hn, tin gi có k hn, tin gi tit kim, phát hành
chng ch tin gi, k phiu, trái phiu theo nguyên tc hoàn tr đyăđ c
gc ln lãi cho kháchăhƠngătheoăđúngăthi hn tha thun.
 Cp tín dng là vic tha thunăđ t chc, cá nhân s dng mt khon tin
hoc cam kt cho phép s dng mt tài sn theo nguyên tc có hoàn tr và
3

lãi bng nghip v cho vay, chit khu, cho thuê tài chính, bao thanh toán,
bo lãnh ngân hàng và các nghip v cp tín dng khác.
 Cung ng dch v thanh toán qua tài khon là vic cung ngăphngătin
thanh toán, thc hin dch v thanh toán séc, y nhim chi, th ngân hàng,
thătínădng và các dch v thanh toán khác cho khách hàng thông qua tài
khon tin gi ca khách hàng.
 Các hotăđng kinh doanh khác ca NHTM:
 Dch v ngân qu
 Dch v y thác
 Dch v môi gii tin t
 Dch v kinh doanh ngoi hi
 Các dch v khác: qun lý tài sn,ătăvn tài chính
1.1.2. Nhng đimăđc thù trong hotăđng kinh doanh ca NHTM

NHTM có nhngăđim khác bit so viăcácăđnăv kinh t khác trong nn kinh t.
Chính nhngă đim khác bit này giúp cho NHTM th hină đc vai trò quan trng
trong quá trình phát trin kinh t - xã hi.
 Th nht, NHTM hotăđngăkinhădoanhătrongălnhăvc tài chính - tin t.
ơyălƠălnhăvcăđc bit, nhy cm,ătácăđng trc tipăđn mi ngành ngh,
mi hotăđng, mi ch th trong nn kinh t.ăDoăđó,ăkhiălnhăvc này có
nhng binăđng xu hoc btăthng thì hotăđng kinh doanh ca NHTM
s gpăkhóăkhn,ăs dnăđn nhng thit hi cho nn kinh t. Mt khác, sn
phm kinh doanh ca NHTM là các dch v gn lin vi s chu chuyn tin
t trong nn kinh t,ăđápăng các giao dch phát sinh gia các ch th mà
các giao dch này cn thit s dng tinăđ đoălng, tính toán giá tr, thanh
toán Cho nên hotăđng ngân hàng luôn chu s kim soát cht ch t phía
4

Chính ph nhm năđnh tin t và hn ch nguyăcăkhng hong tài chính
có th xy ra.
 Th hai, hotăđng kinh doanh ca NHTM ph thuc vào lòng tin và mc
đ tín nhim caăkháchăhƠngăđi viăngơnăhƠng.ăiu này giúp cho ngân
hàng có th d dƠngăhuyăđng vn t công chúng và s dng ngun vn này
đ choăvay.ăDoăđó,ăkhiălòngătinăcaăkháchăhƠngăđi vi NHTM gim sút thì
ngân hàng s rtăkhóăkhnătrongăhuyăđng vn, quan h tín dng gia ngân
hàng và khách hàng s khôngăđc thit lp,ăđng thi vic cung ng các
dch v khácăcngăgp nhngăkhóăkhnănhtăđnh.
 Th ba, hotăđng kinh doanh ca NHTM có th xut hin ri ro. Ri ro
trong kinh doanh ca NHTM bao gm: ri ro thanh khon, ri ro t giá, ri
ro lãi sut, ri ro h thng Nhng ri ro này có kh nngăxy ra bt c lúc
nào trong quá trình hotăđng kinh doanh ca NHTM khi nn kinh t bin
đng t các yu t kinh t, chính tr btăthng. Bn thân NHTM là mt t
chcăđiăvayăđ cho vay li, kh nngăthanhăkhon ca ngân hàng ph thuc
cung cu vn trên th trng, kh nngăhuyăđng vn ca ngân hàng, kh

nngătr n caăngiăđiăvayăvƠănngălc qun tr ngân hàng Mt khác, khi
s binăđng ca lm phát trong nn kinh t nm ngoài kh nngăd báo thì
NHTM còn phiăđi mt vi nhng ri ro t giá, ri ro lãi sut
 Th t,ăhotăđng kinh doanh ca các NHTM chu nhăhng dây chuyn
vi nhau. Trong thc t, hotă đng kinh doanh ngân hàng mang tính h
thng, khi có mt ngân hàng mt kh nngăthanhătoánăthìăs to ra mt tác
đng lan truynăđn các NHTM khác. Trong xu th toàn cu hóa hin nay s
ph thuc và mcăđ liên kt gia các ngân hàng càng cao, mt NHTM phá
sn có th nhăhngăđn toàn h thngăngơnăhƠngătrongănc, khu vc và
th gii. Chính vì vy, trong kinh doanh các NHTM cnh tranh vi nhau
5

nhm khngăđnh v th ca mình trên th trngătrênăcăs cùng tn ti ch
không trit tiêu ln nhau.
1.1.3. Chcănngăca NHTM
Trongăcăch kinh t th trng, NHTM thc hinăđc 3 chcănngăcăbn sau:
1.1.3.1. Trung gian tài chính
Trung gian tài chính là chcănngăquanătrng nht ca NHTM, quytăđnh s phát
trin và m rng quy mô hotăđng kinh doanh ca ngân hàng. Trong chcănngănƠyă
NHTMăđóngăvaiătròălƠămtăđnh ch tƠiăchínhătrungăgianăđng ra tp trung ngun vn
tm thi nhàn ri t các t chc và cá nhân trong nn kinh t đ điu chuyn cho các t
chc và cá nhân có nhu cu v vn, góp phnăđy nhanh tcăđ luân chuyn vn, góp
phnăđiu tit ngun vn cho nn kinh t. Mtăkhác,ăNHTMăcngălƠămt ch th tham
gia trên th trng tài chính bng các hotăđngăđuătăsinhăli, cung cp các dch v
tài chính khác cho các ch th trong nn kinh t,ănhăvyăNHTMăcngălƠămt trong
nhng ch th tham gia vào vic phân phi tài chính cho nn kinh t.
1.1.3.2. Trung gian thanh toán
NHTMălƠăngi qun lý tin trên tài khon tin gi thanh toán ca khách hàng,
doăđóăNHTMăthc hinăđc chcănngătrungăgianăthanh toán cho khách hàng. Trong
chcănngănƠy,ăNHTMăđóngăvaiătròălƠă mt t chc trung gian thc hin vic thanh

toán, chi tr thay cho nhng khách hàng có nhu cu thanh toán qua ngân hàng theo s
y nhim caăkháchăhƠng.ă thc hin chcănngănƠy,ăNHTMăphi t chc m tài
khon tin gi thanh toán cho khách hàng, phát hành và qunălỦăcácăphngătin thanh
toán, t chc thc hin thanh toán khi nhnă đc lnh thanh toán ca khách hàng.
Chcănngătrungăgianăthanhătoánămangăli s tin li cho khách hàng trong hotăđng
thanhătoánăđng thi góp phnăthuăhútălng tin nhàn ri trong nn kinh t, nâng cao
uyătínăthngăhiu ngân hàng trên th trng.
6

1.1.3.3. To tin
Trong chcănngănƠyăđòiăhi phi có s tham gia ca nhiu ngân hàng và nhiu
khách hàng. Khi kt hp chcănngătrungăgianătínădng và chcănngătrungăgianăthanhă
toán, NHTM có kh nngăto ra mtălng tin trên tài khon tin gi thanh toán ca
khách hàng lnă ă hnă gp nhiu ln so viă lng tin giă bană đu ca khách hàng.
Lng tin ghi s do NHTM to ra ph thuc vào s tin giăbanăđu ca khách hàng,
s lng ngân hàng tham gia vào quá trình to tin và t l d tr bt buc.ăGiáoăsă
P.Samuelsonăđƣăđaăraăcôngăthcăxácăđnh kh nngăto tin caăNHTMănhăsau:
=
trongăđó:
Mn: Tng khi lng tin ghi s to ra
M0:ăLng tin giăbanăđu
n: S ngân hàng tham gia vào quá trình to tin
q: T l cho vay tiăđa
1-q: T l d tr bt buc
Tuy nhiên kh nngăto tin ca NHTM theo công thc trên ch đúngăkhiăhiăđ
cácăđiu kinănh:ăh thng ngân hàng t chc theo mô hình ngân hàng 2 cp: tt c
cácăgiaoădichăđu thc hin bng hình thc thanh toán chuyn khon và các NHTM
phiăđtăđc t l cho vay tiăđa.ăTrênăthc t khó có th ph nhnăđc kh nngăto
tin caăNHTMănhngăđ tínhătoánăđc mt t l to tin chính xác và kh nngăto
tin  mc tiăđaă thìă khóă cóă th xácă đnhăđc. Vì hotă đng ca NHTM chu nh

hng bi nhiu nhân t vƠăđc bităkhiămôiătrng kinh t thayăđi hocătrc nhng
điu chnh ca vicăđiu hành chính sách tin t caăngơnăhƠngătrungăngăs gây tác
đngăđángăk đnătìnhăhìnhăhuyăđng vn và cho vay caăNHTM,ăđiu này s làm thay
đi kh nngăto tin ca NHTM. Ngày nay trong k thut qun tr ngân hàng, ng
7

dng kh nngăto tinăđcăxemănhălƠăngh thut trong vic kim soát kh nngăcungă
ng tinătrongăluăthôngăgópăphn năđnhăluăthôngătin t.
1.1.4. Vai trò ca NHTM
 iu tit ngun vn, góp phn nâng cao hiu qu s dng vn cho nn kinh
t. Nh hotă đng ca NHTM mà ngun vn nhàn ri trong nn kinh t
đc tp hp li thành ngun vn ln phc v choăđi sng xã hi và phát
trin kinh t. NHTM tr thành kênh chu chuyn vn quan trng trong nn
kinh t, cung ng vn cho các ch th trong nn kinh t, góp phnăthúcăđy
kinh t phát trin.
 Toăđiu kinăthúcăđy th trng tài chính phát trin: hotăđng ca NHTM
va mang tính cnhă tranhănhngăcngă vaăcóă tácă đng h tngă đn các
hotăđngăkhácătrongălnhăvcătƠiăchínhănh:ăth trng chng khoán, bo
him Khi NHTM ngày càng phát trin và hoàn thin thì càng có nhiu dch
v h tr cho các hotăđngătrên.ăNgc li, s phát trinăphongăphúăvƠăđaă
dng ca các sn phm trên th trng tài chính s tácăđngăđn s phát trin
ca các sn phm kinh doanh ca NHTM, t đó,ăxut hin s kt hp và bán
chéo sn phm ca NHTM viăcácăđnh ch tƠiăchínhăkhácănh:ăcôngătyăbo
him, công ty chng khoán, công ty tài chính và qu đuăt gópăphn gia
tngădoanhăs giao dch trên th trng tài chính.
 Góp phn thc thi chính sách tin t quc gia: ngân hàng trungăngălƠăcă
quan xây dngăvƠăđiu hành chính sách tin t nhngăđ thc thi chính sách
tin t ngơnăhƠngătrungăngăphi s dng các công c nh:ăd tr bt buc,
lãi sut, tái cp vn, th trng m tácăđng trc tipăđn hotăđng kinh
doanh ca NHTM,ă thayă điă tngă hoc gim khiă lng tin t trong nn

kinh t, góp phn bình năluăthôngătin t ca quc gia, kim soát lm phát.
8

1.2. Tng quan v li nhun caăngơnăhƠngăthngămi
1.2.1. Khái nim v li nhun ngân hàng
Ngân hàng có hai nghip v ch yu: nhn tin gi và cho vay. Trong nghip v
nhn tin gi, ngân hàng tr li tcăchoăngi gi tin; còn trong nghip v cho vay,
ngân hàng phi thu li tc caăngiăđiăvay.ăV nguyên tc, li tc cho vay phi cao
hnăli tc nhn tin gi.
Chênh lch gia li tc cho vay và li tc nhn tin gi, sau khi tr điănhng chi
phí v nghip v kinh doanh ngân hàng, cng vi các thu nhp khác (thu dch v, ngoi
hi ) hình thành nên li nhun ca ngân hàng.
1.2.2. Các dch v to nên li nhun ca NHTM
1.2.2.1. Các dch v ngân hàng truyn thng
Khiănóiăđn dch v ngân hàng truyn thng,ăchúngătaăthng ng Ủănóiăđn hot
đng ca các sn phmă đƣă thc hin trong nhiuă nmă trênă nn công ngh c,ă quenă
thuc vi khách hàng. Có th k đn mt s sn phm dch v truyn thng ca ngân
hƠngănhăsau:
 Dch v huy đng vn
Các NHTM trin khai dch v huyăđng vn trong tt c các thành phn kinh t
đ nhn tin gi và bo qun h ngi gi tin vi cam kt hoàn tr đúngăhn. Vn huy
đng theo tính chtăđc phân loi thành hai nhóm :
 Nhóm 1: bao gm tin gi không k hn ca các t chc kinh t, cá nhân, tin
gi không k hn ca các t chc tín dng khác. Vi loi tin gi này khách hàng có
th linh hot s dng, thông qua vicăđc lpăthăchuyn tin, phát hành séc rút tin
t tài khon mt cách t do. Các ch tài khon gi tin vào tài khon không nhm mc
đíchăhng lãi mà nhm phc v nhu cu giao dchăthanhătoánăchoăchínhămình.ăDoăđó,ă
đi vi loi sn phm này ngân hàng cn phi có nhng th tc nhanh chóng, thun li,
an toàn thì kh nngăthuăhútăkháchăhƠngăcƠngăcao.
9

 Nhóm 2: bao gm tin giăđnh k, tin gi tit kim ca các cá nhân, t chc,
tin phát hành k phiu, trái phiuầcăđim ca loi ngun vn này là khách hàng
ch đc rút tin khi đáoăhnă(tuyănhiênătrongăđiu kinăbìnhăthng các ngân hàng vn
choăphépăkháchăhƠngăđc rút tinătrc k hnănhngăch đcăhng lãi sut không
k hn).ăi vi vnăhuyăđngăđnh k,ăngi gi tin có mcăđíchăxácăđnhălƠăhng
lãi, vì vy h s chn ngân hàng nào có lãi sutăcaoăhnăđ gi tin vào. ViălỦădoăđó,ă
cácăngơnăhƠngăthng s dng công c lãi sutăđ thu hút ngun vn này. Cnh tranh
lãi sut tr thành mt trong nhng loi cnh tranh hp lý và gay gtătrongăgiaiăđon hi
nhp hin nay, ngân hàng nào có lãi sutăcaoăhn,ăkhuyn mãi nhiuăhn,ătip th tt
hnăthìăs có li th trong vic thu hút tin gi ca khách hàng.
 Dch v cho vay
Cho vay là hotăđng mang li li nhun ch yu cho các NHTM. Hotăđng cho
vay bao gmăchoăvayăthngămi, cho vay tiêu dùng, cho vay chit khu giy t có
giáầTu theo nhu cu v thi gian vay vn ca khách hàng mà ngân hàng áp dng các
hình thc cho vay ngn hn, trung hn và dài hn. Lãi sut cho vay áp dng cho tng
điătng khách hàng và theo tng thiăđim lãi sut khác nhau.
 Chit khu thng phiu và cho vay thng mi
Ngay  thi k đu,ăcácăngơnăhƠngăđƣăchit khuăthngăphiu mà thc t là cho
vayăđi viăcácădoanhănhơnăđaăphngă- nhngăngi bán các khon n (khon phi
thu) ca khách hàng cho ngơnăhƠngăđ ly tin mt.ăóălƠăbc chuyn tip t chit
khuăthngăphiu sang cho vay trc tipăđi vi các khách hàng, giúp h có vnăđ
mua hàng d tr hoc xây dngăvnăphòngăvƠăthit b sn xut.
 Bo qun vt có giá tr
Ngay t thi Trung c, các ngơnăhƠngăđƣăbtăđu thc hin vicăluăgi vàng và
các vt có giá khác cho khách hàng trong kho bo qun. Mtăđiu hp dn là các giy
chng nhn do ngân hàng ký phát cho khách hàng (ghi nhn v các tài snăđangăđc
10

luăgi) có th đcăluăhƠnhănhătin.ăóălƠăhìnhăthcăđu tiên ca séc và th tín

dng.
 Dch v thanh toán
Hu ht các giao dch thanh toán giaăcácăkháchăhƠngătrongăncăvƠănc ngoài
đuăđc thc hin qua ngân hàng. Nh vic nm gi tài khon caăkháchăhƠng,ăđng
thi thông qua vic kim soát chng t thanh toán mà các ngân hàng hoàn toàn có kh
nngăthc hin các dch v thanh toán theo yêu cu ca khách hàng.
Hin nay, các NHTM  Vit Nam s dng các dch v thanhătoánănh:ăthanhătoánă
séc, y nhim thu, y nhimăchi,ăthătínădng, hi phiu, lnh phiu
 Dch v y thác
Ngân hàng nhn thc hin các công vic mà khách hàng u thácănh:ăbo qun
tài sn cho các cá nhân, bo qun chngăthăquanătrng, bo qunăvƠăluăgi chng
khoán ca khách hàng, phát hành c phiu, trái phiu h, tr lãi, tr gc, tr c
tcầchoăcácăt chc phát hành chng t có giá.
Ngoài ra, còn có các sn phm dch v truyn thngăkhácănh:ădch v ngân qu,
dch v chuyn tin, dch v cung cp các tài khon giao dchầ.
Các sn phm dch v truyn thng ca ngân hƠngăđc ci tinătheoăhng hoàn
chnhăhn,ăgn v th tc, rút ngnăđc thi gian giao dch,ăcácăngơnăhƠngăđƣăhng
ti vic xut phát t nhu cu caăkháchăhƠngăhnălƠăápăđt sn phm mình có.
1.2.2.2. Các dch v ngân hàng hinăđi
Ngoài các dch v truyn thng, dch v ngân hàng hinăđi là hình thc dch v
ngân hàng miăđcăđaăvƠoăhotăđng ca t chc tín dng,ăđcăraăđi trên nn các
công ngh mi,ăđemăli các tin ích mi cho khách hàng. Mt s dch v ngân hàng
hinăđi có th k đnănh sau:
 Dch v t vn tài chính
Các ngân hàng t lơuăđƣăđc khách hàng yêu cu thc hin hotăđngătăvn tài
chính,ăđc bit là v tit kimăvƠăđuăt.ăNgơnăhƠngăngƠyănayăcungăcp nhiu dch v
11

tăvnătƠiăchínhăđaădng, t chun b v thu và k hoch tàiăchínhăchoăcácăcáănhơnăđn
tănhơnăv cácăcăhi th trngătrongăncăvƠăngoƠiănc cho các khách hàng kinh

doanh ca h.
 Dch v cho thuê tài chính
Cho thuê tài chính là hotăđng tín dng trung và dài hn ca ngân hàng dành cho
khách hàng doanh nghip.ăKhiăđó,ăngơnăhƠngăcamăkt mua và cho thuê li máy móc,
thit b,ăphngătin vn chuynăvƠăcácăđng sn khác theo yêu cu ca doanh nghip.
Trong sut thi gian thuê, ngân hàng vn là ch s hu tài sn và doanh nghip có
nghaăv thanh toán tin thuê cho ngân hàng theo hpăđngăđƣăkỦăgia 2 bên.
uăđim ca cho thuê tài chính là doanh nghipăđc ch đng la chn tài sn
(máy móc, thit b,ăphngătin vn chuynầ)ăđápăngăđc mcăđíchăs dng ca
mình vi mc chi phí phù hp nht nh đc thanh toán dn tinăthuêătheoănngălc tr
n. Ngoài ra, t l cho thuê tài chính có th lênăđn 90% tng giá tr tài sn.
ơyălƠădch v dành cho khách hàng là t chc thuc mi thành phn kinh t hot
đng kinh doanh ti Vit nam có nhu cu thuê và trc tip s dng tài sn thuê.
 Cho vay tài tr d án
Tài tr d án là nhng khon vay trung, dài hn ca ngân hàng dành cho doanh
nghip.ăiătngăđc tài tr bao gm:
ậ Các d ánăđuătăxơyădng btăđng snă(nhăd ánăchungăcăcaoăcp,ăcnă
h cho thuê, cao căvnăphòng, khách sn,ăkhuădơnăc )
ậ Các d án xây dng mi hoc m rngă că s kinh doanh hin ti ca
doanh nghip
ậ uătăvƠoăcácăd ánăđ thành lp doanh nghip mi
ậ Góp vn liên doanh, liên kt, góp vn c phn vi các doanh nghip khác
ậ Và các hình thc hp tácăđuătăkhác.
NuăđcăngơnăhƠngăđng ý tài tr, doanh nghip có th vay s vnălênăđn 70-
85%ăchiăphíăđuătăd án (có th không gii hn quy mô d án) vi thi hn cho vay
12

linh hot, có th kéoădƠiăđnă15ănm.ăV tài snăđm bo, doanh nghip có th s dng
chính hpăđngăđu ra ca d ánăđ đm boăchoăcácănghaăv bo lãnh tín dng phát
sinh.

Không ch vy, doanh nghip còn có th đc tài tr trn gói d án vi các dch
v trnăgóiănhăbo lãnh, tín dng, thanh toán theo trình t phát sinh nhu cu khi tham
gia d án.
 Th tín dng
Tùy vào nhu cu và thu nhp ca khách hàng, ngân hàng s cp mt hn mc tín
dng th hin qua loi th (chun hocăvƠng).ăơyălƠăhn mcăđc dùng và rút tin
mt caăkháchăhƠngătrongătháng.ăc bit, khi dùng th tín dngăđ thanh toán, ch th
s không b tính lãi nu hoàn tr khon vay trong vòng 45 ngày.
Hu htăcácăđim bán l ln hinănayăđu chp nhn vic thanh toán bng th tín
dng ca hu ht các ngân hàng khác nhau. Ngoài ra, các ngân hàng còn cung cp hai
loi th tín dng niăđa và quc t đ khách hàng la chn.
 S dng dch v  máy rút tin t đng (ATM)
Thp niên 80 chng kin s phát trin ca các máy rút tin t đngăđaăchcănng.ă
NhngămáyănƠyăđƣăđc ni mngăđin toán nhm cung cp rt nhiu dch v ngân
hàng và vn hành vi th h mi nht ca các tm th nha có mt di t tínhăđcăluă
tr các chi tit tài chính cá nhân caăngi cm th. Các ngân hàng khác nhau thì vn
hành các loiămáyăkhácănhau.ăKhiăđaăth vƠoămáy,ăhƠnhăđng này kt ni máy ATM
vi máy tính caăNgơnăhƠng.ăThôngăquaăthôngătinăluătr trên di t tính ca th, máy
tính có th tra cu tài khon ca khách hàng. Ngoài ra, ATM còn giúp khách hàng thc
hin các giao dchăkhácănhărútătin mt, chuyn khon, thanh toán tin hàng hóa dch
v
Ngày nay, giaăcácăngơnăhƠngăđƣăcóăs hp tác viănhau,ătheoăđóămt th ATM
ca ngân hàng này có th đc dùng vi máy rút tin ca ngân hàng khác trong khi vn
có th ghi n vƠoăđúngătƠiăkhon.