CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN LỢI NHUẬN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM
o0o



Ngô Phng Khanh



CÁC YU T NH HNG N LI NHUN CA
NGÂN HÀNG THNG MI C PHN VIT NAM





LUN VN THC S KINH T





TP.H Chí Minh – Nm 2013
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM
o0o



Ngô Phng Khanh

CÁC YU T NH HNG N LI NHUN CA
NGÂN HÀNG THNG MI C PHN VIT NAM

Chuyên ngành: Kinh t tài chính – Ngân hàng
Mã s: 60.31.12



LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC: PGS.TS Lê Th Lanh



TP.H Chí Minh – Nm 2013

LI CM N

Li cm n đu tiên tôi xin gi ti Quý thy cô trng H Kinh T
TP.HCM đã tn tâm truyn đt kin thc cho tôi cng nh các hc viên cao hc
trong thi gian qua đ tôi có nn tng tri thc và các k nng đ hoàn thành đc
lun vn thc s kinh t.
Và hn ht tôi xin gi li tri ân sâu sc và chân thành ti ngi hng dn
khoa hc là PGS. TS. Lê Th Lanh đã tn tình hng dn tôi trong sut quá trình
thc hin lun vn này.
Do kh nng và điu kin nghiên cu còn hn ch nên lun vn này có nhiu
thiu sót. Kính mong các thy cô cng nh các bn đc thông cm và góp ý. Tôi xin
chân thành cm n.

Hc viên
Ngô Phng Khanh

LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan rng đây là công trình nghiên cu ca tôi, có s hng dn
h tr t ngi hng dn khoa hc là PGS. TS. Lê Th Lanh. Các ni dung nghiên
cu và kt qu trong đ tài này là trung thc và cha tng đc ai công b trong bt
c công trình nghiên cu khoa hc nào. Nhng s liu trong các bng biu phc v
cho vic phân tích, nhn xét, đánh giá đc chính tác gi thu thp t các ngun khác
nhau có ghi trong phn tài liu tham kho.
Nu có bt kì sai sót, gian ln nào tôi xin hoàn toàn chu trách nhim trc
Hi đng cng nh kt qu lun vn ca mình.

TP.H Chí Minh, ngày tháng 05 nm 2013
Tác gi


Ngô Phng Khanh

MC LC

CHNG 1 – GII THIU CHUNG 3
1.1. Lý do chn đ tài 3
1.2. Mc tiêu ca đ tài 4
1.3. i tng nghiên cu và phm vi nghiên cu 4
1.4. Câu hi nghiên cu 4
1.5. Ý ngha ca đ tài 4
1.6. Cu trúc đ tài 5

CHNG 2 – TNG QUAN CÁC NGHIÊN CU THC NGHIM TRC
ÂY V LI NHUN VÀ NHÂN T NH HNG N LI NHUN CA
NGÂN HÀNG 6
2.1. Tng quan các nghiên cu trc đây 6
2.2. Các nghiên cu thc nghim trên th gii gn đây 8
2.2.1. John Goddard, Phil Molyneux và John Wilson (2004) 8
2.2.2. Panayiotis P.Athanasoglou, Sophocles N.Brissimis và Matthaios D.Delis
(2005) 9
2.2.3. Panayiotis Athanasoglou, Matthaiois D.Delis và Christos K.Staikouras
(2006) 9
2.2.4. Pasiouras và Kosmidou (2007) 10
2.2.5. Kosmidou, Pasiouras và Tsaklanganos (2007) 11
2.2.6. Khizer Ali, Muhammad Farhan Akhtar và Hafiz Zafar Ahmed (2010) 11
2.2.7. Deger Alper và Adem Anbar (2011) 12
2.3. Các nghiên cu thc nghim  Vit Nam 13
2.3.1. Nguyn Th Ngân (2011) 13
2.3.2. Ths.Phan Th Hng Nga (2011) 14
2.4. Kt lun chng 2 15
CHNG 3 – D LIU NGHIÊN CU, MÔ HÌNH NGHIÊN CU VÀ
PHNG PHÁP NGHIÊN CU 16
3.1. D liu nghiên cu 16
3.2. Mô hình nghiên cu thc nghim v các nhân t nh hng đn li nhun
ca ngân hàng Vit Nam 17
3.2.1. Các bin nghiên cu 17
3.2.1.1. Các bin ph thuc 17
3.2.1.2. Các bin đc lp 18
3.2.2. Mô hình nghiên cu 27
3.3. Phng pháp nghiên cu 27
3.3.1. Phân tích thng kê mô t 27
3.3.2. Phân tích tng quan 27

3.3.3. Phân tích hi quy 27
3.3.4. Kim đnh ANOVA v tính thích hp ca mô hình 28
3.3.5. Kim đnh Durbin-Watson v t tng quan 28
3.3.6. Kim đnh đa cng tuyn 29
CHNG 4 – KT QU NGHIÊN CU VÀ THO LUN KT QU 30
4.1. Phân tích thng kê mô t 30
4.2. Phân tích tng quan 34
4.3. Phân tích hi quy 39
4.3.1. Kt qu phân tích hi quy ca Mô hình 1 – ROA và các yu t nh
hng 39
4.3.2. Kt qu phân tích hi quy ca Mô hình 2 – ROE và các yu t nh hng
43
4.4. Kim đnh ANOVA v tính thích hp ca mô hình 46
4.5. Kim đnh Durbin-Watson v t tng quang 46
4.6. Kim đnh đa cng tuyn 46
4.7. Kt lun chng 4 48
CHNG 5 – KT LUN VÀ KIN NGH CHÍNH SÁCH 49
5.1. Tóm tt nghiên cu 49
5.2. Kt qu nghiên cu 49
5.3. Kin ngh chính sách 50
5.3.1. i vi các ngân hàng 50
5.3.2. i vi Chính ph 52
5.4. Gii hn ca đ tài 53
5.5. Kin ngh hng nghiên cu trong tng lai 53
TÀI LIU THAM KHO
Các tài liu ting Vit
Các tài liu ting Anh
PH LC

DANH MC BNG

Bng 3.1: Mô t d liu nghiên cu 16
Bng 3.2: nh ngha các bin và mi tng quan k vng gia các bin đc lp và
bin ph thuc 24
Bng 4.1: Thng kê mô t các bin 31
Bng 4.2 – Kt qu phân tích tng quan ca các bin 35
Bng 4.3: Kt qu tóm tt ca Mô hình 1b 40
Bng 4.4: Kt qu phân tích ANOVA ca Mô hình 1
b
40
Bng 4.5: H s hi quy ca Mô hình 1
a
41
Bng 4.6: Kt qu tóm tt ca Mô hình 2
b
43
Bng 4.7: Kt qu phân tích ANOVA ca Mô hình 2
b
43
Bng 4.8: H s hi quy ca Mô hình 44
1

TÓM TT
Mc đích ca bài nghiên cu nhm đo lng các yu t nh hng đn li
nhun các ngân hàng thng mi c phn Vit Nam trong giai đon 2007 - 2011.
Mô hình đc s dng là mô hình hi quy tuyn tính. Bin ph thuc đc nghiên
cu là t sut li nhun trên tài sn (ROA) và t sut li nhun trên vn ch s hu
(ROE). Mi bin đc lp đc s dng đ gii thích cho s thay đi ca li nhun
ngân hàng. Các bin đc lp đi din cho các đc đim ni ti ca ngân hàng là các

ch s tài chính nh quy mô ngân hàng (SIZE), vn ch s hu (CA), cho vay
khách hàng (LA), tin gi ca khách hàng (DP), tính thanh khon (LQD), li nhun
gp ca hot đng cho vay (NIM) và thu nhp ngoài lãi vay (NII). Các bin đc lp
đi din cho yu t kinh t v mô bao gm tc đ tng trng tng sn phm quc
ni thc t hàng nm (RGDP), lm phát (INF) và lãi sut thc (RI). Vic thu thp
d liu ca các bin da trên c s d liu th cp (báo cáo tài chính) ca 17 ngân
hàng TMCP Vit Nam giai đon 2007 – 2011. Các bin t nn kinh t v mô ly t
trang web ca ngân hàng th gii.
Kt qu phân tích cho thy h s hi quy ca bin LA vi ROA và ROE là âm.
iu này có ngha là LA có mi quan h t l nghch vi ROA và ROE, và mi
quan h này có ý ngha thng kê vi đ tin cy 95%. iu này phù hp vi d đoán
ca tác gi khi đánh giá v nh hng ca LA đi vi ROA và ROE ca các ngân
hàng thng mi Vit Nam trong giai đon 2007–2011. Do các ngân hàng cho vay
nhng khách hàng không đ kh nng thanh toán nên làm phát sinh n xu và phi
gánh chu các khon l do n xu, do đó tng cho vay khách hàng làm gim ROA
và ROE.
Ngc li, h s hi quy ca các bin NIM, NII, RGDP và RI là dng và có
ý ngha thng kê vi đ tin cy là 95%. Kt qu phân tích này cng phù hp vi d
báo ca tác gi là hiu qu hot đng ca ngân hàng s có mi tng quan thun vi
hiu qu ca hot đng cho vay (li nhun gp ca hot đng cho vay), li nhun
ngoài lãi vay, tc đ tng trng tng sn phm quc ni thc t hàng nm và lãi
sut thc.
2

Tuy nhiên, kt qu phân tích cho thy h s hi quy ca SIZE, CA, LQD, DP
đi vi ROA và ROE là không có ý ngha thng kê. Nói cách khác, kt qu phân
tích cha cho thy tác đng ca quy mô ngân hàng, vn ch s hu, tính thanh
khon và tin gi ca khách hàng đi vi ROA và ROE.
Da trên kt qu nghiên cu, mt s kin ngh chính sách đc tác gi đ xut
nhm mc đích tng hiu qu hot đng ca các ngân hàng thng mi c phn Vit

Nam.
3

CHNG 1 – GII THIU CHUNG
1.1. Lý do chn đ tài
Trong nn kinh t th trng, h thng ngân hàng đc ví nh mch máu ca
c nn kinh t. H thng ngân hàng hot đng thông sut, lành mnh và hiu qu là
tin đ đ các ngun lc tài chính luân chuyn, phân b và s dng hiu qu, kích
thích tng trng kinh t mt cách bn vng. Tm quan trng ca li nhun ngân
hàng có th đc đánh giá  cp đ vi mô và v mô ca nn kinh t.  cp đ vi mô,
li nhun chính là điu kin thit yu và là ngun vn có chi phí s dng r ca mt
t chc tín dng. Li nhun ngân hàng không ch th hin kt qu ca hot đng
kinh doanh mà còn cn thit cho s thành công ca ngân hàng trong cnh tranh. Vì
vy, mc tiêu c bn ca các nhà qun tr ngân hàng là phi đt đc li nhun nh
là tính tt yu ca bt k hot đng kinh doanh nào.  cp đ v mô, mt h thng
ngân hàng tt và làm n có hiu qu có kh nng đi phó vi các cú sc mang tính
tiêu cc và đóng góp tích cc vào s n đnh ca h thng tài chính quc gia. Do
đó, các nhà nghiên cu, nhà đu t, nhà qun tr và nhà lp pháp rt quan tâm đn
li nhun ngân hàng và các yu t nh hng đn li nhun ca ngân hàng đ đánh
giá đúng thc trng kinh t ca ngân hàng và đa ra các quyt đnh phù hp.
Trên th gii, nhiu nghiên cu thc nghim đã đc thc hin đ tìm hiu
các yu t nh hng đn li nhun ngân hàng, trong đó li nhun đc đo lng
thông qua các ch tiêu v hiu qu hot đng kinh doanh nh ROA và ROE. Nhìn
chung, các kt qu nghiên cu trc đây đã ch ra rng các nhân t nh hng đn
hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân hàng bao gm các đc đim ni ti ca
ngân hàng (đc th hin thông qua các ch s tài chính) và các yu t kinh t v mô
nh tc đ tng trng tng sn phm quc ni thc t hàng nm, lm phát và lãi
sut thc Ti Vit Nam, các đ tài thc nghim phân tích v hiu qu hot đng và
các nhân t nh hng thng s dng d liu ca các doanh nghip. Các nghiên
cu này thng xem xét mi quan h gia cu trúc tài chính hoc qun tr tài sn

lu đng đi vi hiu qu hot đng ca ngân hàng. Mt s khác nghiên cu v
hiu qu hot đng ca các doanh nghip nh và va trên th trng chng khoán.
4

Trong khi đó, các nghiên cu v hiu qu hot đng ngân hàng rt ít và có nhiu
hn ch.
Xut phát t thc t đó, tác gi la chn đ tài “Các yu t nh hng đn li
nhun ngân hàng thng mi c phn Vit Nam” đ nghiên cu cho lun vn thc
s. Thông qua phng pháp nghiên cu đnh lng, tác gi s dng các mô hình
ph bin đ đánh giá các yu t nh hng đn li nhun ca các ngân hàng thng
mi c phn Vit Nam trong giai đon nm 2007 đn 2011.
1.2. Mc tiêu ca đ tài
Mc tiêu nghiên cu ca đ tài là tìm hiu các yu t nh hng đn li nhun
ca ngân hàng thng mi c phn Vit Nam trong giai đon nm 2007 đn 2011.
1.3. i tng nghiên cu và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu ca đ tài là 17 ngân hàng thng mi c phn Vit
Nam.
Phm vi nghiên cu là giai đon nm 2007 đn 2011.
1.4. Câu hi nghiên cu
 tài nghiên cu đc thc hin vi mong đi tr li hai câu hi sau đây:
 Câu hi nghiên cu 1: Nhng ch s tài chính nào ca ngân hàng có nh
hng đn li nhun ca ngân hàng thng mi c phn Vit Nam trong giai đon
nm 2007 đn 2011?
 Câu hi nghiên cu 2: Nhng ch s kinh t v mô nh tc đ tng trng
tng sn phm quc ni thc t, lm phát và lãi sut thc có tác đng đn li nhun
ca ngân hàng thng mi c phn Vit Nam trong giai đon nm 2007 đn 2011
hay không?
1.5. Ý ngha ca đ tài
 tài nghiên cu s cung cp nhiu thông tin giá tr cho các nhà qun tr ca
ngân hàng, các c đông hin hu và các nhà đu t tim nng. Ngoài ra, kt qu

nghiên cu cng s góp phn cung cp các thông tin có hu ích cho các đi tng
có quan tâm.
Các nhà qun lý ca ngân hàng da trên kt qu nghiên cu s cân nhc các
5

yu t trong quá trình xây dng và ra quyt đnh v chính sách qun lý hiu qu
nhm giúp ngân hàng đt đc li nhun cao hn, góp phn nâng cao v th ca
ngân hàng trên th trng.
 tài cng góp phn vào cung cp s hiu bit sâu hn v các yu t tác đng
đn li nhun ca ngân hàng và là cn c đ các nhà đu t quyt đnh v vic đu
t vào c phiu ngân hàng.
 tài cng cung cp bng chng thc nghim v li nhun và các yu t có
nh hng đn li nhun ca ngân hàng đ Chính phú, Ngân hàng Nhà nc và các
hip hi Ngân hàng có c s ban hành các quy đnh và chính sách phù hp
1.6. Cu trúc đ tài
Bài nghiên cu này đc chia làm 05 chng:
 Chng 1: Gii thiu chung v lý do chn đ tài, mc tiêu nghiên cu, câu
hi nghiên cu, đi tng nghiên cu và phm vi nghiên cu, ý ngha ca đ tài và
cu trúc ca đ tài.
 Chng 2: Trình bày tng quan các nghiên cu thc nghim trc đây trên
th gii và  Vit Nam v li nhun và các yu t nh hng đn li nhun ca
ngân hàng.
 Chng 3: Trình bày d liu nghiên cu, mô hình nghiên cu và phng
pháp nghiên cu.
 Chng 4: Trình bày kt qu nghiên cu và tho lun kt qu nghiên cu
 Chng 5: Tóm tt li kt qu nghiên cu ca đ tài và trình bày mt s
kin ngh chính sách, gii hn ca đ tài và hng nghiên cu tip theo.
6

CHNG 2 – TNG QUAN CÁC NGHIÊN CU THC NGHIM TRC

ÂY V LI NHUN VÀ NHÂN T NH HNG N LI NHUN CA
NGÂN HÀNG

2.1. Tng quan các nghiên cu trc đây
Trong các nghiên cu thc nghim trc đây, hiu qu hot đng ca ngân
hàng (li nhun) thng đc din t bng hàm s ca các yu t bên trong và yu
t bên ngoài ngân hàng. Yu t bên trong là nhng yu t thuc v đc đim ni ti
ca ngân hàng. Yu t bên ngoài là nhng bin không liên quan đn vic qun lý
ngân hàng, thay vào đó các bin này đi din cho các yu t kinh t v mô và môi
trng pháp lý có tác đng đn hot đng và kt qu tài chính ca ngân hàng. Nhiu
bin gii thích đã đc đ xut cho c hai yu t này tùy thuc vào mc đích và bn
cht ca mi nghiên cu.
Các nghiên cu v hiu qu hot đng ca ngân hàng thng phân tích h
thng ngân hàng  nhiu quc gia hoc  mt quc gia. Nhóm các nghiên cu 
phm vi nhiu quc gia có th k đn Short (1979), Bourke (1989), Molyneux và
Thornton (1992) và Demirguc-Kunt and Huizinga (2000). Nhóm các nghiên cu 
phm vi mt quc gia c th thng nghiên cu v h thng ngân hàng  Hoa K
(thí d, Berger et al., 1987), Châu Âu (thí d, Athanasoglou et al., 2005 và
Kosmidou et al., 2007) hoc  các quc gia đang phát trin (thí d Barajas et al.,
1999; Ali et al., 2010; Deger Alper và Adem Anbar, 2011). c đim chung ca các
nghiên cu này xem xét nh hng ca các yu t ni ti ca ngân hàng và các yu
t kinh t v mô và môi trng pháp lý đn li nhun ca ngân hàng. Kt qu
nghiên cu thc hin là khác nhau do mu nghiên cu và môi trng nghiên cu
khác nhau. Tuy nhiên đc đim chung ca các nghiên cu đã cho phép phân loi các
yu t nh hng đn li nhun ca ngân hàng.
Các yu t ni ti ca ngân hàng đc s dng nh quy mô ngân hàng, vn
ch s hu, qun tr ri ro và chi phí qun lý. Quy mô ngân hàng đc s dng đ
đi din cho đ ln ca ngân hàng hoc th phn. Smirlock (1985) đã tìm thy bng
7

chng v mi tng quan thun đáng k gia quy mô ngân hàng và li nhun ca
ngân hàng. Demirguc-Kunt và Huizinga (2000) cho rng mc đ nh hng ca các
nhân t tài chính, pháp lý và các nhân t khác đn li nhun ca ngân hàng có mi
liên kt cht ch vi quy mô ngân hàng. Bên cnh đó, Short (1979) tranh lun rng
quy mô ngân hàng có quan h mt thit vi vn ch s hu ca ngân hàng vì các
ngân hàng ln thng huy đng vn vi chi phí r hn, do đó có li nhun cao hn.
Vi lp lun tng t, Bikker và Hu (2002), Goddard et al. (2004) và mt s nhà
nghiên cu khác đã cho thy mi quan h gia quy mô ngân hàng, đc bit trong
trng hp ngân hàng nh và va, vi vn ch s hu do đó có mi quan h vi li
nhun. Tuy nhiên, mt s nhà nghiên cu li cho rng vic tng quy mô ca ngân
hàng ch giúp tit kim đc chi phí rt ít (Berger et al., 1987).
Nhu cu qun tr ri ro trong lnh vc ngân hàng là thit yu cho hot đng
ca ngân hàng. Cht lng tài sn thp và kh nng thanh khon thp là hai nguyên
nhân ch yu dn đn s sp đ ca ngân hàng. Trong giai đon mà s mt n đnh
tng lên, các t chc tài chính có th quyt đnh đa dng hóa danh mc đu t
và/hoc tng nm gi các tài sn có kh nng thanh khon cao nhm mc đích gim
ri ro. Da trên quan đim này, ri ro có th đc phân chia thành ri ro tín dng và
ri ro thanh khon. Molyneux and Thornton (1992) đã tìm thy mi tng quan
nghch đáng k gia kh nng thanh khon và li nhun. Ngc li, nghiên cu ca
Bourke (1989) li cho kt qu là kh nng thanh khon có mi tng quan thun
vi li nhun, nhng mi quan h tng quan nghch gia ri ro tín dng và li
nhun là khá rõ ràng (Miller and Noulas, 1997). Kt qu này có th đc gii thích
da trên thc t là các t chc tín dng đã có nhiu khon cho vay có ri ro cao.
iu này có ngha là các t chc tín dng s phi gánh chu các khon l do không
thu hi đc khon cho vay nên đã làm gim li nhun.
i vi các yu t kinh t vi mô và môi trng pháp lý nh hng đn li
nhun ca ngân hàng, các nghiên cu thc nghim thng s dng các ch tiêu nh
lm phát, lãi sut và tc đ tng trng ca tng sn phm quc ni. Revell (1979)
là ngi gii thiu mi quan h gia li nhun ca ngân hàng và lm phát. Ông ta
8

ghi chú rng nh hng ca lm phát đn li nhun ca ngân hàng tùy thuc vào t
l tng ca lng nhân viên ngân hàng và các chi phí hot đng khác có nhanh hn
t l lm phát hay không. Câu hi là nn kinh t ca mt quc gia đã phát trin đn
mc nào và t l lm phát trong tng lai có th đc d báo đúng đn đn đâu và
do đó ngân hàng có th qun lý chi phí hot đng ca chúng. Da trên quan đim
này, Perry (1992) cho rng mc đ lm phát nh hng đn li nhun ca ngân
hàng tùy thuc vào kh nng d báo đúng đn t l lm phát trong tng lai. T l
lm phát trong tng lai có th đc c tính bi ngân hàng, điu này có ngha là
ngân hàng có th điu chnh t l lãi sut đ đm bo mc đ tng ca doanh thu là
nhanh hn mc đ tng ca chi phí, do đó ngân hàng có th kim đc nhiu li
nhun hn. Phn ln các nghiên cu cho thy mi tng quan thun gia li nhun
vi t l lm phát hoc t l lãi sut dài hn. Ngoài ra, tc đ tng trng tng sn
phm quc ni thc t hàng nm là ch s rt thng đc s dng đ đi din cho
yu t kinh t v mô. Các nghiên cu trc đây thng cho thy mi tng quan
thun gia li nhun ngân hàng và tc đ tng trng tng sn phm quc ni thc
t hàng nm.
2.2. Các nghiên cu thc nghim trên th gii gn đây
2.2.1. John Goddard, Phil Molyneux và John Wilson (2004)
John Goddard, Phil Molyneux và John Wilson (2004) nghiên cu li nhun
ca các ngân hàng Châu Âu ca nhng nm 1990.
Các tác gi s dng bin ph thuc đ nghiên cu là ch s li nhun trên vn
ch s hu (ROE). Các bin đc lp ca mô hình là quy mô ngân hàng, tài sn
ngoài bng cân đi k toán và vn ch s hu.
D liu nghiên cu bao gm 665 ngân hàng t sáu nc Châu Âu (an Mch,
Pháp , c,Ý, Tây Ban Nha và Anh) trong giai đon 1992 – 1998.
Kt qu nghiên cu cho thy rng quy mô ngân hàng không có nh hng
đáng k đn li nhun ca ngân hàng. Kt qu này cng phù hp vi các nghiên cu
trc đó rng hiu qu qun lý chi phí hot đng có nh hng ln đn li nhun
ngân hàng hn là quy mô ngân hàng. Kt qu cng cho thy s khác bit gia các

9

quc gia v mi quan h gia các tài sn ngoài bng cân đi k toán trong danh mc
đu t và li nhun ca ngân hàng. Thí d,  nc Anh, các tài sn ngoài bng cân
đi k toán có mi tng quan thun vi li nhun ca ngân hàng. Tuy nhiên,  các
quc gia khác thì mi quan h này là tng quan nghch hoc trung tính. ng thi,
các tác gi cng đã tìm thy mi tng quan thun gia bin vn ch s hu và li
nhun ngân hàng.
2.2.2. Panayiotis P.Athanasoglou, Sophocles N.Brissimis và Matthaios
D.Delis (2005)
Panayiotis P.Athanasoglou, Sophocles N.Brissimis và Matthaios D.Delis
(2005) đã kim tra các yu t tài chính, ch s ngành và ch s kinh t v mô tác
đng đn li nhun ca ngân hàng Hy Lp trong giai đon 1985 – 2001.
Các tác gi đã s dng bin li nhun trên tài sn (ROA) đi din cho li
nhun ca ngân hàng. Các bin đc lp thì đc chia thành 3 nhóm. Nhóm các ch
s tài chính ca tng ngân hàng nh vn ngân hàng, ri ro tín dng, tng trng
nng sut, qun lý chi phí hot đng và quy mô ngân hàng. Nhóm ch s ngành
ngân hàng gm quyn s hu (ownership) và s tp trung (concentration). Nhóm
các ch s nn kinh t v mô gm ch s lm phát và ch s chu k sn lng
(cyclical output).
Kt qu nghiên cu cho thy vn ngân hàng và tng trng nng sut có mi
tng quan thun vi li nhun ca ngân hàng, mi tng quan này có ý ngha
thng kê. Tip theo ri ro tín dng và qun lý chi phí hot đng có tng quan
nghch đi vi li nhun. Tuy nhiên kt qu nghiên cu cho thy quy mô ngân hàng
không có nh hng ln đn li nhun ngân hàng. Nhóm ch s ngành công nghip
nh bin quyn s hu và s tp trung nh hng không đáng k đn li nhun ca
ngân hàng. Nhóm các ch s nn kinh t v mô gm ch s lm phát và chu k sn
lng nh hng đn hiu qu hot đng ca ngành ngân hàng.
2.2.3. Panayiotis Athanasoglou, Matthaiois D.Delis và Christos
K.Staikouras (2006)

Panayiotis Athanasoglou, Matthaiois D.Delis và Christos K.Staikouras (2006)
10

nghiên cu các yu t quyt đnh li nhun ngân hàng ti khu vc ông Nam Châu
Âu giai đon 1998 – 2002.
Trong nghiên cu này, các tác gi đã s dng hai bin đi din cho hiu qu
hot đng kinh doanh ca ngân hàng là ROA và ROE. Bin đc lp đi din cho đc
đim ni ti ca ngân hàng đc s dng là tính thanh khon, ri ro tín dng, vn
ch s hu, qun lý chi phí hot đng, quy mô ngân hàng, s hu ca nhà đu t
nc ngoài và th phn. Các bin đi din cho ngành là s ci tin h thng ngân
hàng (banking system reform) và s tp trung (concentration). Các bin đi din
cho yu t kinh t v mô là lm phát và hot đng kinh t (economic activity).
D liu nghiên cu là 522 ngân hàng khu vc ông Nam Châu Âu t 7 quc
gia Albania, Bosnia – Herzegovina, Bulgaria, Croatia, Fyrom, Romania và Serbia-
Montenegro trong giai đon 1998 – 2002.
Kt qu nghiên cu cho thy rng li nhun ca ngân hàng chu tác đng bi
yu t ri ro tín dng và quy mô ngân hàng. i vi bin đi din cho yu t kinh t
v mô, lm phát đc xác đnh có nh hng mnh m đn li nhun ngân hàng.
2.2.4. Pasiouras và Kosmidou (2007)
Pasiouras và Kosmidou (2007) nghiên cu các yu t nh hng đn li nhun
ngân hàng thng mi hot đng ti 15 quc gia liên minh Châu Âu giai đon 1995
– 2001.
Các tác gi đã s dng ch tiêu li nhun trên tài sn (ROA) làm bin đi din
cho li nhun ca ngân hàng. Các bin đi din cho đc đim ni ti ca ngân hàng
bao gm: vn ch s hu, chi phí hot đng, tính thanh khon và quy mô ca ngân
hàng. Các bin đi din cho yu t kinh t v mô và cu trúc tài chính bao gm: lm
phát, tc đ tng trng tng sn phm quc dân thc t hàng nm, s tp trung, t
l tài sn ca ngân hàng trên tng sn phm quc dân (total assets of the deposit
money banks divided by the GDP ratio), t l vn hóa th trng ca tài sn trên
tng tài sn ca ngân hàng (stockmarket capitalization to total assets of the

depositmoney banks ratio), t l vn hóa th trng trên GDP (the ratio stockmarket
capitalization to GDP).
11

D liu nghiên cu là 584 ngân hàng thng mi hot đng trên 15 quc gia
Châu Âu trong thi gian 1995 – 2001, bao gm 4088 mu quan sát.
Kt qu nghiên cu cho thy rng li nhun ca ngân hàng b nh hng bi
các ch s tài chính ngân hàng và các yu t kinh t v mô. Vn ngân hàng và chi
phí là các yu t nh hng chính đn ROA trong tt c các trng hp. c bit là
vn ngân hàng đã có mi tng quan thun đáng k đn li nhun ca ngân hàng.
Ngoài ra, các yu t kinh t v mô nh tc đ tng trng tng sn phm quc ni
thc t và lm phát cng tng quan thun đn li nhun ca ngân hàng.
2.2.5. Kosmidou, Pasiouras và Tsaklanganos (2007)
Kosmidou, Pasiouras và Tsaklanganos (2007) xem xét các yu t nh hng
li nhun ca các ngân hàng Hy Lp hot đng  nc ngoài giai đon 1995 –
2001.
Tác gi s dng bin ph thuc là li nhun trên tài sn (ROA). Các bin đc
lp đi din cho các đc đim ni ti ca ngân hàng là các ch s hot đng ca
ngân hàng nh cho vay khách hàng, tính thanh khon, vn ch s hu, qun lý chi
phí hot đng và quy mô ngân hàng. Các bin đi din cho yu t kinh t v mô
cng đc s dng nh vn hóa th trng chng khoán và th phn.
D liu đc phân tích là 19 chi nhánh ngân hàng Hy Lp hot đng ti 11
quc gia trong giai đon 1995 đn 2001, gm 92 mu quan sát.
Kt qu nghiên cu cho thy rng quy mô ngân hàng có mi tng quan thun
đn li nhun ngân hàng. Ngoài ra, nghiên cu cng ch ra rng các kt hp ca các
bin có th gii thích nhiu hn đi vi li nhun ngân hàng Hy Lp hot đng 
nc ngoài.
2.2.6. Khizer Ali, Muhammad Farhan Akhtar và Hafiz Zafar Ahmed
(2010)
Khizer Ali, Muhammad Farhan Akhtar và Hafiz Zafar Ahmed (2010) nghiên

cu các ch s tài chính và ch s kinh t v mô tác đng đn li nhun ca ngân
hàng thng mi Pakistan giai đon 2006 – 2009.
Các tác gi s dng hai bin ph thuc là li nhun trên tài sn (ROA) và li
12

nhun trên vn ch s hu (ROE). Nghiên cu s dng sáu bin đc lp là các ch
s tài chính ca các ngân hàng, nh quy mô ngân hàng, hiu qu hot đng, vn ch
s hu, ri ro tín dng, hiu qu qun lý tài sn, cu trúc danh mc đu t (portfolio
composition). Hai bin đc lp đi din cho các yu t kinh t v mô là tc đ tng
trng tng sn phm quc ni và lm phát.
D liu nghiên cu là ngân hàng thng mi Pakistan giai đon 2006 – 2009,
bao gm 88 mu quan sát.
Kt qu nghiên cu cho thy ROA và ROE có mi tng quan thun vi hiu
qu qun lý tài sn và tc đ tng trng tng sn phm quc ni. Trong khi, ROA
có mi tng quan nghch vi vn ch s hu, ri ro tín dng và lm phát, ROE có
mi tng quan nghch bin hiu qu hot đng.
2.2.7. Deger Alper và Adem Anbar (2011)
Deger Alper và Adem Anbar (2011) nghiên cu v ch s tài chính ngân hàng
và ch s kinh t v mô nh hng đn li nhun ca ngân hàng thng mi Th
Nh K giai đon 2002 - 2010.
Các tác gi s dng hai bin ph thuc là li nhun trên tài sn (ROA) và li
nhun trên vn ch s hu (ROE). Ngoài 7 bin đc lp đi din cho các đc đim
ni ti ca ngân hàng là các ch s tài chính ca ngân hàng, bao gm quy mô ngân
hàng, vn ch s hu, cho vay khách hàng, tính thanh khon, tin gi ca khách
hàng và cu trúc thu nhp – chi phí. i vi bin đi din cho các yu t kinh t v
mô, bài nghiên cu đã s dng tc đ tng trng tng sn phm quc dân thc t
hàng nm, lm phát và lãi sut thc.
D liu nghiên cu là 10 ngân hàng giao dch trên sàn chng khoán Istanbul
Exchange (ISE) trong thi gian 2002 – 2010, bao gm 90 mu quan sát.
Kt qu nghiên cu cho thy ROA có mi tng quan thun vi quy mô ngân

hàng và ch s thu nhp ngoài lãi vay. ROA cng có tng quan nghch vi khon
cho vay khách hàng. Trong khi đó, ROE có mi tng quan thun vi quy mô ngân
hàng và có mi tng quan nghch vi lãi sut thc.
13

2.3. Các nghiên cu thc nghim  Vit Nam
Ti Vit Nam, các nghiên cu thc nghim ch tht s ph bin t khong nm
2010 tr li đây. Tuy nhiên, đa phn các nghiên cu v các nhân t nh hng đn
li nhun đã s dng d liu phân tích là các doanh nghip niêm yt, ít tác gi
nghiên cu v lnh vc ngân hàng.
i vi các nghiên cu v doanh nghip, nhiu tác gi tìm bng chng thc
nghim v tác đng ca cu trúc vn đn hiu qu hot đng (Nguyn Th Dim,
2012; Phan Th Phng, 2012; ng Th Dim Kiu, 2012; Phan Vn Nht, 2012;
Trng Quc Bình, 2012). Bên cnh đó, nhiu tác gi cng nghiên cu v tác đng
ca qun tr vn lu đng đi vi hiu qu hot đng ca doanh nghip (Nguyn
Th Vit Thy, 2012; Trn Th Bích Vân, 2012; Nguyn Công Anh, 2012; Chu Th
Oanh, 2012). Mt s tác gi khác nghiên cu v các nhân t tác đng đn hiu qu
ca các doanh nghip nh và va niêm yt trên th trng chng khoán (Nguyn
Th Thu Ngân, 2012; ng Ngc Tú, 2012).
Trong khi đó, theo ngi vit đc bit (đn thi đim tháng 01/2013) thì ch
có hai tác gi nghiên cu thc nghim v hiu qu hot đng ca ngân hàng thng
mi Vit Nam là Nguyn Th Ngân (2011) và Ths.Phan Th Hng Nga (2011).
2.3.1. Nguyn Th Ngân (2011)
Trong lun vn thc s kinh t ca mình, Nguyn Th Ngân (2011) đã tìm hiu
thc trng hot đng chung ca các ngân hàng thng mi c phn Vit Nam trong
giai đon 2006-2010. Nghiên cu đã cung cp bng chng thc nghim v quan h
gia cu trúc vn và hiu qu hot đng ca ngân hàng.
D liu nghiên cu là 37 ngân hàng thng mi c phn Vit Nam. Bin ph
thuc đc nghiên cu là ROE. Bin đc lp đc s dng là t l tng n trên tng
tài sn, t l n ngn hn trên tng tài sn, t l n dài hn trên tng tài sn, t trng

tài sn c đnh trong tng tài sn, t trng chng khoán kinh doanh, đu t và góp
vn, mua c phn trong tng tài sn, t trng tin gi ca khách hàng trong tng
ngun vn, s tham gia ca c đông chin lc nc ngoài.
Kt qu nghiên cu cho thy t trng cho vay khách hàng trong tng tài sn,
14

t trng chng khoán kinh doanh, đu t và góp vn, mua c phiu trong tng tài
sn có tng quan nghch vi ROE. Trong khi đó, t trng tin gi ca khách hàng
trong tng ngun vn, s tham gia ca c đông chin lc nc ngoài có tng
quan thun vi ROE ca ngân hàng quy mô ln. i vi các ngân hàng có quy mô
nh, t trng tài sn c đnh trong tng tài sn có tng quan thun vi ROE, trong
khi đó t trng tin gi ca khách hàng trong tng ngun vn có tng quan nghch
vi ROE. c bit, đi vi tt c các ngân hàng không phân bit quy mô thì các
bin t l tng n trên tng tài sn, t l n ngn hn trên tng tài sn, t l n dài
hn trên tng tài sn đu có tng quan thun vi ROE. H s hi quy th hin mc
đ tác đng ca t l n dài hn trên tng tài sn cao hn t l n ngn hn trên
tng tài sn, tuy nhiên chênh lch này là không đáng k.
Nhìn chung, nghiên cu ca Nguyn Th Ngân đã cung cp bng chng thc
v mt s nhân t tác đng đn hiu qu hot đng ca các ngân hàng thng mi.
Tuy nhiên, nghiên cu này có mt s hn ch. Th nht, tác gi cha nghiên cu
các nhân t nh hng đn ROA. Th hai, các yu t tác đng đn ROE đc
nghiên cu ch yu là cu trúc vn, trong khi đó mt s đc đim ni ti khác và
các yu t kinh t v mô không đc xem xét.
2.3.2. Ths.Phan Th Hng Nga (2011)
Tng t, trong lun vn thc s kinh t ca Ths.Phan Th Hng Nga (2011)
nghiên cu các yu t quyt đnh đn li nhun các ngân hàng niêm yt giai đon
2005 – 2010
Li nhun ca ngân hàng đc đi din bng hai t s li nhun sau thu trên
tài sn (ROA) và li nhun sau thu trên vn ch s hu (ROE). i vi bin đc
lp, bài nghiên cu s dng các bin vn ngân hàng (vn CSH/tài sn), quy mô tin

gi (Tin gi/tài sn), quy mô d n (tng d n/Tài sn) và chi phí d phòng ri ro
tín dng.
Bài nghiên cu s dng d liu ca 6 ngân hàng niêm yt trên sàn giao dch
tp trung là ACB, EIB, STB, VCB, CTG và SHB giai đon 2005-2010, 30 quan sát.
Kt qu cho thy rng li nhun ca ngân hàng niêm yt chu nh hng bi
15

yu t quy mô tin gi, quy mô d n và chi phí d phòng ri ro tín dng.
Nhìn chung, Ths.Phan Th Hng Nga (2011) đã có nhiu đóng góp khi áp dng
mô hình hi quy đ xác đnh đc các yu t nh hng đn ngân hàng niêm yt.
Tuy nhiên, các kt qu nghiên cu có mt s gii hn. Th nht, d liu nghiên cu
ch là 6 ngân hàng thng mi niêm yt giai đon 2005 - 2010 nên có th cha đi
din đc cho tng th các ngân hàng thng mi niêm yt trên sàn ti Vit Nam.
Th hai, các bin đc lp đc phân tích cha bao gm các yu t kinh t v mô.
2.4. Kt lun chng 2
Da trên mô hình nghiên cu và các kt qu nghiên cu trc đây, đc đim
ni bc là các nghiên cu đu s dng ch s li nhun trên tài sn (ROA) và li
nhun trên vn ch s hu (ROE) là bin ph thuc đi din cho li nhun ca ngân
hàng. Các nghiên cu trc đây chia các yu t nh hng li nhun vào hai nhóm
là các bin đi din cho đc đim ni ti ca ngân hàng (th hin  các t s tài
chính ca ngân hàng) và các bin đi din cho yu t kinh t v mô.
Các đc đim ni ti ca ngân hàng là các yu t ni b chu nh hng bi
các chính sách ca nhà qun lý, bao gm: quy mô, vn ch s hu, cho vay khách
hàng, tin gi ca khách hàng, tính thanh khon, cu trúc thu nhp – chi phí.
Các yu t kinh t v mô là nhng yu t không chu s nh hng ca các
quyt đnh qun lý ca ngân hàng, bao gm: tc đ tng trng tng sn phm quc
ni thc t hàng nm, lm phát và lãi sut thc.
16

CHNG 3 – D LIU NGHIÊN CU, MÔ HÌNH NGHIÊN CU VÀ

PHNG PHÁP NGHIÊN CU

3.1. D liu nghiên cu
D liu nghiên cu là s liu đc thu thp t báo cáo tài chính ca các ngân
hàng thng mi c phn Vit Nam trong giai đon nm 2007 đn 2011. Do ti Vit
Nam cha có h thng c s d liu chính thc và thng nht nên tác gi phi thu
thp d liu th công t nhiu ngui khác nhau. Báo cáo tài chính ca các ngân
hàng thng mi đc thu thp t website các ngân hàng. Ngoài ra, các thông tin v
yu t kinh t v mô đc thu thp t website ca ngân hàng th gii ti đa ch:

Sau khi thu thp d liu, tác gi đã loi b các mu quan sát không đ s liu
hoc không phù hp. Kt qu cui cùng ca d liu là 81 mu quan sát ca 17 ngân
hàng thng mi c phn Vit Nam trong giai đon 2007 đn 2011.
Toàn b 81 mu quan sát ca 17 ngân hàng thng mi c phn Vit Nam
đc mô t theo tng nm nh sau
1
:
Bng 3.1: Mô t d liu nghiên cu
Ngân hàng/Nm 2007

2008

2009

2010

2011

Tng

Ngân hàng TMCP Xut Nhp Khu Vit
Nam (EIB)
1 1 1 1 1 5
Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) 1 1 1 1 1 5
Ngân hàng TMCP Quân đi Vit Nam
(MBB)
1 1 1 1 1 5
Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thng Tín
(STB)
1 1 1 1 1 5
Ngân hàng TMCP Công Thng Vit Nam
(CTG)
1 1 1 1 1 5
Ngân hàng TMCP Ngoi Thng Vit Nam
(VCB)
1 1 1 1 1 5
Ngân hàng TMCP Sài Gòn - Hà Ni (SHB) 1 1 1 1 1 5

1
Danh sách đy đ ca 81 mu kho sát đc trình bày  Ph lc 1
17


Ngân hàng TMCP Nam Vit (NVB) 1 1 1 1 1 5
Ngân hàng TMCP Phng Nam 1 1 2
Ngân hàng TMCP ông Á 1 1 1 1 1 5
Ngân hàng TMCP Phát trin TP.HCM 1 1 1 1 1 5
Ngân hàng TMCP An Bình 1 1 1 1 1 5
Ngân hàng TMCP Vit Á 1 1 1 1 4
Ngân hàng TMCP K Thng 1 1 1 1 1 5

Ngân hàng TMCP Sài gòn Công Thng 1 1 1 1 1 5
Ngân hàng TMCP i Tín 1 1 1 1 1 5
Ngân hàng TMCP i Dng 1 1 1 1 1 5
Tng 15 16 16 17 17 81

3.2. Mô hình nghiên cu thc nghim v các nhân t nh hng đn li
nhun ca ngân hàng Vit Nam
3.2.1. Các bin nghiên cu
3.2.1.1. Các bin ph thuc
 đánh giá li nhun (hiu qu hot đng) ca ngân hàng, các nhà nghiên
cu thng s dng ch tiêu li nhun trên tài sn (ROA) và li nhun trên vn ch
s hu (ROE).
ROA là mt ch tiêu tài chính đo lng bi mi quan h gia li nhun hoc
thu nhp ròng và tài sn. ROA phn ánh kh nng qun lý ngân hàng đ to ra li
nhun (Tarawneh, 2006). Ch tiêu này cho thy tính hiu qu trong vic qun lý
ngân hàng ca các nhà lãnh đo cp cao đ có th chuyn đi tài sn ca ngân hàng
hoc tài sn ca t chc sang thu nhp ròng, li nhun (Samad,1999). ROA là t l
quan trng nht trong so sánh hiu qu hot đng ca ngân hàng vì nó cho bit li
nhun đc to ra t các tài sn đc tài tr ca ngân hàng. Công thc xác đnh
ROA nh sau: