BăGIÁOăDCăVÀăÀOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP.HCM
NGUYNăTRNăLINHăLAN
NÂNG CAO NNGăLCăQUNăTR RIăRO
TÍN DNGăTIăNGÂN HÀNG THNGăMI
CăPHNăVITăNAMăTHNHăVNG
LUNăVNăTHCăSăKINHăT
TP.H CHÍ MINH – NMă2013
BăGIÁOăDCăVÀăÀOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP.HCM
NGUYNăTRNăLINHăLAN
NỂNGăCAOăNNGăLCăQUNăTRăRIăROă
TệNăDNGăTIăNGÂN HÀNG THNGăMIă
CăPHNăVITăNAMăTHNHăVNG
Chuyên ngành: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
Mưăs:ă60340201
LUNăVNăTHCăSăKINHăT
NGIăHNGăDNăKHOAăHC
TSăTHỂNăTHăTHUăTHY
TP.HăCHệăMINHă– NMă2013
LI CAM OAN
Tôi tên là Nguyn Trn Linh Lan là tác gi ca Lun vn thc s “Nơng cao nng
lc qun tr ri ro tín dng ti Ngơn hƠng thng mi c phn Vit Nam Thnh
Vng.”.
Tôi xin cam đoan lun vn nƠy lƠ công trình do tôi t nghiên cu kt hp vi s
hng dn khoa hc ca TS. Thân Th Thu Thy. S liu nêu trong lun vn đc
thu thp t ngun thc t, đc công b trên các báo cáo ca các c quan nhà nc;
đc đng ti trên các tp chí, báo chí, các website hp pháp. Nhng thông tin và
ni dung nêu trong đ tài đu da trên nghiên cu thc t và hoàn toàn đúng vi
ngun trích dn.
TP. H Chí Minh, ngày 12 tháng 04 nm 2013
Hc viên thc hin
NGUYNăTRNăLINHăLAN
MC LC
Trang
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc ch vit tt
Danh mc các bng, biu
Danh mc các hình v
Danh mc các ph lc
LI M U 1
CHNG 1: C S LÝ LUN V QUN TR RI RO TÍN DNG TI NGÂN
HÀNG THNG MI 3
1.1 Ri ro tín dng ti ngơn hƠng thng mi 3
1.1.1 Khái nim ri ro tín dng 3
1.1.2 Phân loi ri ro tín dng 3
1.1.3 c đim ca ri ro tín dng 4
1.1.4 Nguyên nhân dn đn ri ro tín dng 5
1.1.4.1 Nguyên nhân khách quan 5
1.1.4.2 Nguyên nhân ch quan 7
1.1.5 nh hng ca ri ro tín dng 9
1.1.5.1 nh hng ca ri ro tín dng đn ngơn hƠng thng mi 9
1.1.5.2 nh hng ca ri ro tín dng đn nn kinh t - xã hi 10
1.2 Qun tr ri ro tín dng vƠ nơng cao nng lc qun tr ri ro tín dng ti ngân hàng
thng mi 11
1.2.1 Khái nim qun tr ri ro tín dng vƠ nng lc qun tr ri ro tín dng 11
1.2.2 Tiêu chí đánh giá nng lc qun tr ri ro tín dng ti ngơn hƠng thng mi 12
1.2.3 Mô hình qun tr ri ro tín dng theo y ban Basel 13
1.2.3.1 Nhn din và phân loi ri ro 14
1.2.3.2 Tính toán, cân nhc các mc đ ri ro và mc đ chu đng tn tht khi xy ra
ri ro 14
1.2.3.3 Áp dng các chính sách, công c phòng chng thích hp vi tng loi ri ro và
tài tr ri ro 18
1.2.3.4 Theo dõi, đánh giá vƠ điu chnh phng pháp phòng chng 19
1.2.4 S cn thit phi nơng cao nng lc qun tr ri ro tín dng ti ngơn hƠng thng
mi 20
1.3 Kinh nghim qun tr ri ro tín dng ca mt s ngơn hƠng thng mi trên th
gii và bài hc kinh nghim cho Ngân hàng TMCP Vit Nam Thnh Vng 22
1.3.1 Kinh nghim qun tr ri ro tín dng ca mt s ngơn hƠng thng mi trên th
gii 22
1.3.2 Bài hc kinh nghim cho Ngân hàng TMCP Vit Nam Thnh Vng 24
KT LUN CHNG 1 26
CHNGă2:ăTHC TRNGăNNGăLC QUN TR RI RO TÍN DNG TI
NGỂNăHÀNGăTHNGăMI C PHN VIT NAM THNHăVNG 27
2.1 Gii thiu v Ngân hàng TMCP Vit Nam Thnh Vng 27
2.1.1 Quá trình hình thành và phát trin ca Ngân hàng TMCP Vit Nam Thnh Vng
27
2.1.2 Tình hình hot đng kinh doanh ca Ngân hàng TMCP Vit Nam Thnh Vng
29
2.1.2.1 Chin lc hot đng ca Ngân hàng TMCP Vit Nam Thnh Vng 29
2.1.2.2 Thc trng hot đng kinh doanh 30
2.2 Thc trng ri ro tín dng ti Ngân hàng TMCP Vit Nam Thnh Vng 34
2.2.1 Tình hình hot đng tín dng 34
2.2.2 Tình hình n quá hn, t l n xu và phân loi n 36
2.2.3 Tình hình trích lp và s dng qu d phòng ri ro 38
2.3 Thc trng nng lc qun tr ri ro tín dng ti Ngân Hàng TMCP Vit Nam Thnh
Vng 39
2.3.1 B máy qun tr, điu hành h thng qun tr ri ro 39
2.3.2 Chính sách tín dng 42
2.3.2.1 nh hng tín dng 42
2.3.2.2 Gii hn ri ro tín dng 43
2.3.3 Quy trình nghip v tín dng 44
2.3.3.1 B máy phê duyt tín dng 44
2.3.3.2 Nguyên tc thm đnh và phê duyt các khon cp tín dng 45
2.3.3.3 Quy trình cp tín dng 46
2.3.4 Kt qu xp hng tín dng ni b khách hàng 49
2.3.5 iu kin v bo đm tin vay vƠ quy trình đnh giá tài sn bo đm 52
2.3.6 Quy trình kim tra, giám sát vn vay 53
2.3.7 Qun lỦ các khon tín dng có ri ro cao 53
2.3.8 Quy trình theo dõi, giám sát và x lý n có vn đ 54
2.3.9 Kim toán ni b theo đnh hng ri ro 55
2.3.10 Báo cáo ni b v ri ro tín dng 56
2.4 ánh giá công tác qun tr ri ro tín dng ti Ngân hàng TMCP Vit Nam Thnh
Vng 57
2.4.1 Kt qu đt đc 57
2.4.2 Nhng tn ti và nguyên nhân ca tn ti 59
KT LUN CHNG 2 64
CHNGă3:ăGIIăPHÁPăNỂNGăCAOăNNGăLC QUN TR RI RO TÍN
DNG TIă NGỂNă HÀNGă THNGă MI C PHN VIT NAM THNH
VNG 65
3.1 nh hng phát trin ca Ngân Hàng TMCP Vit Nam Thnh Vng 65
3.2 Gii pháp nơng cao nng lc qun tr ri ro tín dng ti Ngân hàng TMCP Vit
Nam Thnh Vng 68
3.2.1 Xây dng và hoàn thin môi trng qun tr ri ro tín dng 68
3.2.1.1 nh k xem xét li các chin lc và chính sách qun tr ri ro tín dng 68
3.2.1.2 Tng cng công tác đánh giá ri ro thông qua vic nhn dng ri ro, phân tích
vƠ đánh giá ri ro 69
3.2.1.3 Chú trng cht lng và tính chuyên nghip ca cán b làm công tác tín dng
70
3.2.1.4 Xơy dng chính sách qun lỦ lao đng vƠ c ch đưi ng lao đng hp lỦ 71
3.2.2 Tng cng hiu qu thc thi quy trình nghip v tín dng 71
3.2.2.1 Tip tc xơy dng bng gii hn ri ro, th t u tiên cp tín dng, vƠ hoàn
thin h thng chm đim tín dng 71
3.2.2.2 Thit lp vƠ qun lỦ các hn mc tín dng, ch đng phân tán ri ro đ ngn
nga và hn ch ri ro tín dng 72
3.2.2.3 Phân cp xét duyt tín dng và hn mc phán quyt tín dng cho tng cp mt
cách hp lý 73
3.2.3 Phát huy nng lc giám sát ri ro tín dng, nhn bit sm ri ro tín dng vƠ qun
lỦ các khon n có vn đ 74
3.2.3.1 Tng cng kim soát vic theo dõi sau cho vay 74
3.2.3.2 Xơy dng h thng cnh báo sm v các khon vay có vn đ sau khi cho vay
75
3.2.3.3 Qun lý có hiu qu vic x lý các khon n xu và trích lp d phòng đy đ
76
3.2.4 HoƠn thin h thng xp hng tín dng khách hƠng theo Basel II 77
3.2.5 Tng cng kh nng nhn bit vƠ ngn chn tình hình giy t gi mo trong
hot đng tín dng 78
3.2.6 Chú trng cht lng và hiu qu ca hot đng kim toán ni b 79
3.2.6.1 Quy đnh tiêu chun đi vi kim toán ni b 79
3.2.6.2 m bo cht lng hot đng kim toán ni b 79
3.2.7 Nâng cao cht lng h thng thông tin qun tr ri ro và báo cáo ri ro trong
hot đng tín dng 80
3.2.7.1 Các yêu cu đi vi h thng thông tin qun tr ri ro 80
3.2.7.2 Quy đnh v báo cáo ri ro 81
3.3 Các gii pháp h tr 81
3.3.1 i vi Chính ph 81
3.3.2 i vi Ngơn hƠng NhƠ nc 82
3.3.2.1 Hoàn thin h thng pháp lut Ngân hàng 82
3.3.2.2 Nơng cao hot đng thanh tra kim soát, giám sát ngơn hƠng 83
3.3.2.3 Hoàn thin c ch, quy ch phát hành và qun lý, phi hp vi các c quan
chc nng nhm hn ch tình hình giy t gi mo trong giao dch ngân hàng 84
3.3.2.4 Hoàn thin h thng thông tin tín dng trong hot đng ngân hàng 86
3.3.2.5 Hoàn thin quy đnh v xp hng khách hàng ca ngân hàng thng mi 87
3.3.2.6 Yêu cu các ngơn hƠng thng mi minh bch thông tin 87
KT LUN CHNG 3 89
KT LUN 90
Tài liu tham khoầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ.92
Ph lc
DANH MC CH VIT TT
Ting Anh
CIC Credit Information Certer Trung tâm thông tin tín dng
SME Small and Medium Enterprise Doanh nghip va và nh
VPBank Vietnam Prosperity Bank Ngân hàng TMCP Vit Nam
Thnh Vng
Ting Vit
Alfreshco H thng qun lý chng t đin t ca VPBank
AO Cán b phc v khách hàng ti Chi nhánh và Phòng giao dch
CA Cán b h tr tín dng ti Chi nhánh
CBTD Cán b tín dng
CGPD Chuyên gia phê duyt
CO Cán b x lý Tín dng ti CPC
CPC Trung tâm xét duyt tín dng tp trung
CSO Cán b h tr tín dng ti CPC
DN Doanh nghip
FO Cán b thc đa
GCN Giám đc Chi nhánh
GPGD Giám đc Phòng giao dch
HQT Hi đng qun tr
HMTD Hn mc tín dng
KH Khách hàng
KHCN Khách hàng Cá nhân
KHDN Khách hàng Doanh nghip
NH Ngân hàng
NHNN Ngân hàng Nhà nc
NHTM Ngân hàng thng mi
NHTW Ngân hàng trung ng
O/S Bn sao có công chng hoc Bn sao đã đc A/O đi chiu vi
Bn gc và ký xác nhn
PGD Phòng giao dch
PO Cán b Thm đnh tài sn bo đm
QCA Mô hình đánh giá ri ro tín dng đnh tính dành cho KHDN
RRT H thng đánh giá ri ro tín dng đin t ca VPBank
RSM Mô hình chm đim tín dng dành cho KHCN
T24 H thng phn mm ngân hàng T24
TCTD T chc tín dng
TD Tín dng
TG Tng giám đc
TMCP Thng mi c phn
TSB Tài sn bo đm
XHTDNB Xp hng tín dng ni b
DANH MC CÁC BNG BIU
Trang
Bng 2.1: Mt s ch tiêu hot đng chính ca VPBank 31
Bng 2.2: C cu d n theo thi gian đáo hn ca VPBank 34
Bng 2.3: Hiu sut s dng vn ca VPBank 35
Bng 2.4: Tình hình n quá hn ti VPBank 37
Bng 2.5: Tình hình n xu ti VPBank 37
Bng 2.6: D phòng ri ro các khon cho vay ti VPBank 38
Bng 2.7: Bin đng d phòng chung cho các khon cho vay khách hàng 39
Bng 2.8: Bin đng d phòng c th cho các khon cho vay khách hàng 39
Bng 2.9: Trình t thc hin cp tín dng ti các chi nhánh có Ban tín dng 46
Bng 2.10: Trình t thc hin cp tín dng ti Trung tâm x lý tín dng tp trung CPC
47
Bng 2.11: Xp hng khách hàng theo mc đ ri ro 49
Bng 2.12: ánh giá tín dng kt hp 50
DANH MC CÁC HÌNH V
Trang
Hình 2.1: S đ c cu t chc ca Khi Qun tr ri ro 41
Hình 2.2: S đ c cu t chc ca Khi Kim toán ni b 42
DANH MC CÁC PH LC
Trang
Ph lc 01: Bng gii hn ri ro tng th 94
Ph lc 02: Bng gii hn ri ro tín dng đi vi KHDN ti VPBank 98
Ph lc 03: Bng gii hn ri ro tín dng đi vi KHCN ti VPBank 100
Ph lc 04: Quy trình cp tín dng ti các chi nhánh có ban tín dng 103
Ph lc 05: Quy trình xét duyt tín dng tp trung áp dng cho KHDN va và nhầ
108
Ph lc 06: Quy trình xét duyt tín dng tp trung áp dng cho KHCN 109
Ph lc 07: B câu hi QCA dùng đ đánh giá ri ro tín dng đnh tính áp dng cho
KH SME 110
Ph lc 08: B câu hi RSM dùng đ chm đim tín dng cho các KHCN vay mua ô
tô 117
Ph lc 09: B câu hi RSM dùng đ chm đim tín dng cho các KHCN vay khácầ.
120
Ph lc 10: B máy phê duyt tín dng ti VPBank 124
Ph lc 11: Mt s nguyên tc phê duyt tín dng ti VPBank 129
Ph lc 12: Bng đánh giá tín dng kt hp 132
1
LI M U
1. Lý do nghiên cuăđ tài
Qun tr ri ro luôn là mc tiêu cao nht ca các TCTD, trong đó qun tr vic
cp TD là mc tiêu hƠng đu, bi đơy lƠ hot đng mang li li nhun cao nht cho
NH, nhng đng thi cng lƠ hot đng tim n ri ro ln nht. P.Volker, cu Ch tch
Cc d tr liên bang M cho rng: “Nu NH không có nhng khon n xu thì đó
không phi là hot đng kinh doanh”. iu đó cho thy ri ro TD luôn tn ti và n
xu là mt thc t hin nhiên bt c NH nào, k c các NH hƠng đu trên th gii
bi có nhng ri ro nm ngoài tm kim soát ca con ngi. Tuy nhiên, s khác bit
c bn ca các NH có nng lc qun tr ri ro TD là kh nng khng ch n xu mt
t l có th chp nhn đc nh xây dng mt mô hình qun tr ri ro hiu qu, phù
hp vi môi trng hot đng đ hn ch đc nhng ri ro TD mang tính ch quan,
xut phát t yu t con ngi và nhng ri ro TD khác có th kim soát đc.
Trong quá trình chuyn đi, vi phng châm hƠnh đng ca VPBank “Nn tng
vng chc, bt phá thƠnh công”, bên cnh các sáng kin nhm thúc đy hot đng bán
hàng, phân khúc KH nhm nâng cao giá tr và cht lng dch v, phát trin mng li
và các kênh phân phi, vic chú trng các bin pháp đm bo NH phát trin bn vng
và vn hành theo các chun mc an toàn, lành mnh trong hot đng NH, đc bit là
trong hot đng TD là mt nhu cu cp thit, đ hng tin ti mt mô hình qun tr
ri ro toàn din và hiu qu. Xut phát t nhu cu cp thit đó, tôi chn đ tài “Nâng
cao nng lc qun tr ri ro tín dng ti Ngân hàng thng mi c phn Vit Nam
Thnh Vng” cho ni dung nghiên cu ca lun vn.
2. Mc tiêu nghiên cu
Da vào c s lý lun v ri ro TD và nng lc qun tr ri ro TD ti các NHTM,
nhm nghiên cu thc trng nng lc qun tr ri ro TD ti VPBank thông qua mô
hình phê duyt TD tp trung và mô hình chm đim tín dng KH đang trin khai và
2
tip tc nhân rng, t đó đ xut gii pháp nơng cao nng lc qun tr ri ro TD ti
VPBank.
3. Phng pháp nghiên cu
S dng các phng pháp nghiên cu khoa hc kt hp vi các phng pháp
thng kê, so sánh, phân tích, đi t c s lý lun đn thc tin nhm gii quyt và làm
sáng t mc tiêu nghiên cu ca lun vn. ng thi, tip nhn nhng Ủ kin đóng
góp ca các chuyên gia, cán b qun lý, điu hành có liên quan đ hoƠn thin gii
pháp.
4. i tng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu ca lun vn lƠ thc trng qun tr ri ro TD ti VPBank.
Phm vi nghiên cu ca lun vn lƠ hot đng TD ti VPBank trong giai đon t
nm 2008 đn nm 2011.
5. Kt cu lunăvn
Ngoài phn m đu và kt lun, ni dung ca lun vn gm 3 chng:
Chng 1: C s lý lun v qun tr ri ro tín dng vƠ nng lc qun tr ri ro tín
dng ti ngân hàng thng mi
Chng 2: Thc trng nng lc qun tr ri ro tín dng ti Ngân hàng thng mi
c phn Vit Nam Thnh Vng
Chng 3: Gii pháp nâng cao nng lc qun tr ri ro tín dng ti Ngân hàng
thng mi c phn Vit Nam Thnh Vng
3
CHNGă1: C S LÝ LUN V QUN TR RI RO TÍN
DNG VÀă NNGă LC QUN TR RI RO TÍN DNG TI
NGÂN HÀNG THNG MI
1.1 Ri ro tín dng ti ngân hàng thngămi
1.1.1 Khái nim ri ro tín dng
Ri ro TD là loi ri ro phát sinh trong quá trình cp TD ca NH, biu hin trên
thc t qua vic KH không tr đc n hoc tr n không đúng hn cho NH.
Có th nói ri ro TD có th xut hin trong các mi quan h mƠ trong đó NH là
ch n mà KH li không thc hin hoc không đ kh nng thc hin ngha v tr n
khi đn hn. Ri ro TD din ra trong quá trình cho vay, chit khu công c chuyn
nhng và giy t có giá, cho thuê tài chính, bo lãnh, bao thanh toán ca NH. ơy
còn đc gi là ri ro mt kh nng chi tr và ri ro sai hn, là loi ri ro liên quan đn
cht lng hot đng TD ca NH.
1.1.2 Phân loi ri ro tín dng
Cnăc vào nguyên nhân phát sinh ri ro
- Ri ro giao dch: là mt hình thc ca ri ro TD mà nguyên nhân phát sinh là
do nhng hn ch trong quá trình giao dch và xét duyt cho vay, đánh giá KH. Ri ro
giao dch bao gm ri ro la chn, ri ro bo đm và ri ro nghip v.
Ri ro la chn: ri ro liên quan đn quá trình đánh giá phơn tích TD, khi NH
la chn phng án vay vn có hiu qu đ ra quyt đnh cho vay.
Ri ro bo đm: ri ro phát sinh t các tiêu chun đm bo nh các điu khon
trong hp đng cho vay, các loi TSB, ch th đm bo, cách thc đm bo và mc
cho vay trên tr giá ca TSB.
Ri ro nghip v: ri ro liên quan đn công tác qun lý khon vay và hot đng
cho vay, bao gm c vic s dng h thng xp hng ri ro và k thut x lý các
khon cho vay có vn đ.
- Ri ro danh mc: là mt hình thc ca ri ro TD mà nguyên nhân phát sinh là
4
do nhng hn ch trong qun lý danh mc cho vay ca NH, đc phân chia thành ri
ro ni ti và ri ro tp trung.
Ri ro ni ti: xut phát t các yu t, các đc đim riêng có, mang tính riêng
bit bên trong ca mi ch th đi vay hoc ngƠnh, lnh vc kinh t. Xut phát t đc
đim hot đng hoc đc đim s dng vn ca KH vay vn.
Ri ro tp trung: xy ra khi NH tp trung vn cho vay quá nhiu đi vi mt s
KH, cho vay quá nhiu DN hot đng trong cùng mt ngƠnh, lnh vc kinh t; hoc
trong cùng mt vùng đa lý nht đnh; hoc cùng mt loi hình cho vay có ri ro cao.
Cnăc vào kh nngătr n ca KH
- Ri ro không hoàn tr n đúngăhn: khi thit lp mi quan h TD, NH và
KH phi quy c v khong thi gian hoàn tr n vay. Tuy nhiên đn thi hn mà NH
vn cha thu hi đc vn vay, nhng tn tht xy ra trong trng hp này là ri ro
không hoàn tr n đúng hn.
- Ri ro do không có kh nng tr n: ri ro xy ra trong trng hp KH đi
vay đư mt kh nng chi tr. Do vy NH phi thanh lý tài sn ca KH đ thu n.
- Ri ro không gii hn hotă đng cho vay: bao gm các hot đng khác
mang tính cht TD ca NH nh bo lãnh, cam kt, chp thun tài tr thng mi, cho
vay th trng liên NH, TD thuê mua, đng tài trầ
1.1.3 căđim ca ri ro tín dng
qun tr ri ro TD có hiu qu, nhn bit các đc đim ca ri ro TD là rt
cn thit và hu ích. Ri ro TD có nhng đc đim c bn sau:
Ri ro TD mang tính gián tip: ri ro TD xy ra sau khi NH gii ngân
vn vay và trong quá trình s dng vn vay ca KH. Do tình trng thông tin bt cân
xng nên thông thng NH vào th b đng, NH thng bit thông tin sau hoc bit
thông tin không chính xác v nhng khó khn, tht bi ca KH và do đó thng có
nhng ng phó chm tr.
Ri ro TD có tính cht đa dng và phc tp: đc đim này biu hin s đa
dng, phc tp ca nguyên nhân, hình thc, hu qu ca ri ro TD do đc trng NH là
NH trung gian tài chính kinh doanh tin t. Do đó khi phòng nga và x lý ri ro
5
TD phi chú ý đn mi du hiu ri ro, xut phát t nguyên nhân bn cht và hu
qu do ri ro TD đem li đ có bin pháp phòng nga phù hp.
Ri ro TD có tính tt yu: ri ro TD luôn tn ti và gn lin vi hot đng
TD ca NHTM. Chp nhn ri ro là tt yu trong hot đng NH. Các NH cn phi
đánh giá các c hi kinh doanh da trên mi quan h ri ro ậ li ích nhm tìm ra
nhng c hi đt đc nhng li ích xng đáng vi mc ri ro chp nhn. NH s
hot đng tt nu mc ri ro mà NH gánh chu là hp lý và kim soát đc, nm
trong phm vi kh nng các ngun lc tài chính và nng lc TD ca NH.
1.1.4 Nguyên nhân dnăđn ri ro tín dng
Trong quan h TD có hai đi tng tham gia là NH cho vay và ngi đi vay.
NH và ngi đi vay hot đng tuân theo s chi phi vi nhng điu kin c th ca
môi trng kinh doanh. Môi trng kinh doanh là đi tng th ba có mt trong
quan h TD. Ri ro TD xut phát t môi trng kinh doanh gi là ri ro do nguyên
nhân khách quan. Ri ro xut phát t ngi đi vay và NH cho vay gi là ri ro do
nguyên nhân ch quan. S tip cn các yu t, nguyên nhân gây ri ro giúp chúng ta
nhìn nhn ri ro mt cách đy đ, toàn din và khách quan, t đó s đa ra đc
nhng đ xut phòng nga, gim thiu ri ro trong kinh doanh ca NHTM mt cách
hu ích và thit thc hn.
1.1.4.1 Nguyên nhân khách quan
Ri ro t môiătrng kinh doanh
Nguyên nhân t môi trng t nhiên: nn kinh t chu tác đng trc tip ca môi
trng t nhiên. Các din bin không nh d đoán ca thiên nhiên, nht là các thm
ha nh l lt, hn hán, dch bnh, ha honầ gơy tác đng nng n đn sn xut,
kinh doanh ca các DN, các h sn xut hot đng trong lnh vc nông nghip, công
nghip, thng miầ vƠ lƠm cho h không có kh nng tr n, dn đn ri ro cho
NHTM.
Nguyên nhân t môi trng kinh t: môi trng kinh t tác đng mnh m đn
lnh vc kinh doanh ca NH cng nh các DN trong nn kinh t. Khi nn kinh t tng
trng n đnh thì các DN lƠm n hiu qu và có nhiu kh nng tr n NH. Ngc
6
li, khi nn kinh t suy thoái, mt n đnh, sc mua gim sút, hàng hóa đng, làm
cho các DN khó khn, thua l và nh hng ti kh nng tr n cho NH. Thm chí,
khi lãi sut th trng thay đi không nh NHTM d kin cng dn đn ri ro TD.
Ngoài ra các chính sách qun lỦ v mô ca Chính ph cng nh hng ln đn hot
đng ca các DN và ca NH. Chng hn khi Chính ph gim thu nhp khu mt hàng
nƠo đó s nh hng trc tip đn tiêu th các sn phm tng t trong nc, làm
cho kh nng cnh tranh ca sn phm cùng loi trong nc st gim, DN kinh doanh
sn phm đó s khó khn trong tr n đúng hn cho NH.
Nguyên nhân t môi trng chính tr- xã hi- vn hóa quc gia: môi trng
chính tr- xã hi n đnh to điu kin cho các DN phát trin. Ngc li, nu các DN
hot đng trong tình trng bt an nht là chin tranh, cm vn, chính tr bt n ầ thì s
gp ri ro rt ln trong kinh doanh. Mi ri ro ca DN đu dn đn tình trng tài chính
xu, lƠm cho DN khó khn hoc không có kh nng tr n. Vn hóa ca mt đt nc,
ca mt đa phng liên quan đn s hiu bit và thói quen s dng các dch v NH,
thói quen s dng, ct tr tin mt, thói quen tiêu dùng theo mùa vầ đu ít nhiu nh
hng ti hot đng ca NH nói chung vƠ đn ri ro TD nói riêng.
Ri ro t môiătrng pháp lý
Các chính sách, quy đnh ca pháp lut v hot đng NH vn đang trong quá
trình hoàn thin đ tip cn các chun mc, quy tc quc t. Nhiu khi các quy đnh
pháp lut đc ban hành da trên ý chí ch quan ca c quan ban hƠnh thay vì da
trên các cn c khoa hc.
S kém hiu qu ca c quan pháp lut cp đa phng. Vic thc thi pháp lut
đ h tr hot đng NH cha hiu qu, đc bit là trong vic cng ch thu hi n.
Theo quy đnh thì trong trng hp KH không tr đc n, NHTM có quyn x lý
TSB đ thu hi n vay. Tuy nhiên trên thc t, các NHTM không th cng bc
buc KH bàn giao TSB cho NH đ x lý nu KH không hp tác mà phi x lý qua
con đng t tngầ dn đn tình trng NHTM không th gii quyt đc n tn đng
dù có TSB.
S thanh tra, kim tra, giám sát cha hiu qu ca NHNN. Hot đng thanh tra
7
NH vƠ nng lc cán b thanh tra, giám sát cha theo kp s phát trin ca h thng
NH. Ni dung vƠ phng pháp thanh tra, giám sát chm đi mi, kh nng kim soát
th trng tin t và giám sát ri ro còn yu. Thanh tra NH ch yu x lý v vic đư
phát sinh, ít có kh nng ngn chn, cnh báo phòng nga ri ro và vi phm. Nhng
sai phm v cho vay, cp TD mt s NHTM có th đư đc ngn chn nu b máy
thanh tra phát hin và x lý kp thi.
Ri ro do h thng thông tin
Nhng thách thc cho h thng NH là vic thiu thông tin tng xng đ làm c
s trong vic m rng và kim soát TD cho nn kinh t, do đó nu các NH m rng
TD trong điu kin môi trng thông tin cha cơn xng s gia tng nguy c n xu
cho h thng NH.
H thng thông tin và th trng thông tin cha thc s phát trin, s ngun và
kênh thông tin b hn ch, trong khi đó đ chính xác, tính công khai, minh bch ca
thông tin cha đc đm bo. Các NH vì s nh hng đn danh ting và nim tin ca
công chúng nên không công khai các v v n do KH c ý la đo, các th đon mà
chúng đư s dng đ các NH khác có th cp nht các thông tin này đ cnh giác vƠ đ
phòng, góp phn gim thiu ri ro.
1.1.4.2 Nguyên nhân ch quan
Ri ro TD do các nguyên nhân t phíaăngi vay
S thay đi ca chính sách, pháp lut nh hng bt li đn hot đng kinh
doanh ca DN.
Kh nng qun lý kinh doanh kém. Khi các DN vay tin NH đ m rng quy mô
kinh doanh, đa phn là tp trung vn đu t vƠo tƠi sn vt cht ch ít DN nào mnh
dn đi mi cung cách qun lỦ, đu t cho b máy giám sát kinh doanh, tài chính, k
toán theo đúng chun mc. Quy mô kinh doanh phát trin quá nhanh so vi t duy
qun lý là nguyên nhân dn đn s phá sn ca các phng án kinh doanh đy kh thi
mà l ra nó phi thành công trên thc t.
Tình hình tài chính DN yu kém, thiu minh bch. Vic ghi chép các s sách k
toán vn cha đc các DN tuân th nghiêm chnh và trung thc. Khi cán b NH lp
8
các bng phân tích tài chính ca DN da trên s liu do các DN cung cp, thng
thiu tính thc t và xác thc. ơy cng lƠ nguyên nhơn vì sao NH vn luôn xem nng
phn tài sn th chp nh lƠ ch da cui cùng đ phòng chng ri ro TD.
Ngi vay c ý la đo, làm gi mo giy t đ vay vn NH. H s giy t làm
gi rt tinh vi, bng mt thng hoc ch s dng nhng thit b k thut thô s nh
đèn cc tím, kính lúp vn không th phát hin tài liu gi hoc nhm ln gia tài liu
tht và tài liu gi.
Ri ro TD do các nguyên nhân t phía NH
Do các quy trình, quy đnh trong hot đng TD thiu cht ch, cha đy đ, b
máy qun tr và kim soát ri ro hot đng cha hiu qu.
Cho vay vƠ đu t vn quá nhiu vào mt DN hoc mt ngành kinh t hoc mt
đa bƠn nƠo đó.
Do thiu am hiu th trng, thiu thông tin hoc phơn tích thông tin không đy
đ dn đn cho vay đu t không hp lý. Thm đnh s sƠi dn đn không phát hin
KH vay vn thiu nng lc pháp lỦ, nng lc tài chính.
Công tác kim soát ni b còn lng lo, cha đt hiu qu cao.
B trí cán b thiu đo đc vƠ trình đ chuyên môn nghip v. o đc ca
CBTD là mt trong các yu t ti quan trng đ gii quyt vn đ kim soát ri ro TD.
Mt cán b kém v nng lc có th bi dng thêm, nhng mt cán b tha hóa v đo
đc mà li gii v mt nghip v thì vô cùng nguy him khi đc b trí trong công tác
TD.
Thiu giám sát và qun lý sau khi cho vay. Các NH thng có thói quen tp
trung nhiu công sc cho vic thm đnh trc khi cho vay mƠ li lng quá trình kim
tra, kim soát đng vn sau khi cho vay. Khi NH cho vay thì khon cho vay cn phi
đc qun lý mt cách ch đng đ đm bo s đc hoƠn tr. Theo dõi n là mt
trong nhng trách nhim quan trng nht ca CBTD nói riêng và ca NH nói chung.
Vic theo dõi hot đng ca KH vay nhm tuân th các điu khon đ ra trong hp
đng TD gia KH và NH nhm tìm ra nhng c hi kinh doanh mi và m rng c
hi kinh doanh.
9
S cnh tranh không lành mnh nhm thu hút KH gia các NHTM khin cho
vic thm đnh KH tr nên s sƠi, qua loa, lƠ nguyên nhơn lƠm gia tng ri ro TD.
đt đc u th trong cnh tranh, mt s NH đư h thp tiêu chun TD, gim thi gian
thm đnh, nhm lôi kéo KH mà không quan tâm nhiu đn hiu qu đng vn cho
vay. Hn na, nhiu NHTM do quá chú trng đn li nhun nên đư chp nhn ri ro
cao, chy theo doanh s hoc các KH chp nhn mc lãi sut cao, bt chp nhng
khon vay không lành mnh, thiu an toƠn. ơy lƠ mt vn đ cha đng nhiu nhân
t dn đn mt an toàn vn ca NHTM.
S hp tác gia các NHTM còn lng lo. Trong qun tr tài chính, kh nng tr
n ca mt KH là mt con s c th, có gii hn ti đa ca nó. Nu do s thiu trao
đi thông tin, dn đn vic nhiu NH cùng cho vay mt KH đn mc vt quá gii
hn ti đa nƠy thì ri ro chia đu cho các NH, ch không ngoi tr mt NH nào. Trong
tình hình cnh tranh gia các NHTM ngày càng gay gt, s hp tác cht ch gia các
NHTM là rt quan trng trong vic cung cp thông tin kp thi, chính xác đ các NH
có các quyt đnh cho vay hp lý.
1.1.5 nhăhng ca ri ro tín dng
1.1.5.1 nhăhng ca ri ro tín dng đn ngân hàng thngămi
Làm gim li nhun và kh nngăthanhătoánăca NHTM
Nhng khon TD gp ri ro s gây cho NHTM nhng thit hi to ln v mt tài
chính. Khi ri ro TD xy ra, NH không thu đc vn TD đư cp vƠ lưi cho vay, nhng
NH phi tr vn và lãi cho khon tin huy đng khi đn hn, điu này s làm cho NH
mt cơn đi trong vic thu chi, vòng quay vn TD gim làm cho NH kinh doanh không
hiu qu, chi phí ca NH tng lên so vi d kin. ng thi ri ro TD cng lƠm chm
quá trình chu chuyn vn ca các NHTM do các khon lãi hay n quá hn, làm NH
mt c hi đu t vƠo nhng d án kh thi, có kh nng mang li li nhun cho NH.
Ri ro TD đư khin cho vic hoàn tr tin gi ca NH gp khó khn. Nu mt
khon vay nƠo đó b mt kh nng thu hi thì NH phi s dng các ngun vn ca
mình đ tr cho ngi gi tin, đn mt chng mc nào đó, NH không có đ ngun
vn đ tr cho ngi gi tin thì NH s ri vƠo tình trng mt kh nng thanh toán, có
10
th dn đn nguy c gp ri ro thanh khon.
Làm gim uy tín ca NHTM
Ri ro TD đư lƠm gim uy tín ca NH và nh hng đn hot đng kinh doanh
ca NH. KH mt lòng tin NH s không gi tin vào NH, thm chí có th rút li
nhng khon tin đư gi. iu này không nhng gơy khó khn cho hot đng huy
đng vn ca NH mà còn làm gim quy mô hot đng ca NH. NHTM gp ri ro cng
s làm mt lòng tin đi vi các NH khác, NH nc ngoài nên rt khó có th nhn đc
nhng khon TD t phía các NH này khi cn thit. Ngoài ra, NH không có uy tín s
khó có th có các quan h đi lý tin cy làm cu ni trong thanh toán quc t, do đó
khó phát trin các dch v ca NH.
LƠănguyăcădnăđn phá sn NHTM
NHTM gp ri ro TD đư lƠm gim sút lòng tin ca KH giao dch, đc bit là lòng
tin ca dân chúng. Vì lo s b mt nhng khon tin đư gi, KH s đn rút tin đ tìm
c hi đu t có li hn mt NH khác. Trong trng hp nghiêm trng, khi có quá
nhiu ngi đn rút tin ti cùng mt thi đim thì NH s không đ tin mt đ thanh
toán, làm cho KH tin rng NH có nguy c phá sn vƠ cƠng đ xô đn rút tin, kt cc
làm NH phá sn thc s.
1.1.5.2 nhăhng ca ri ro tín dng đn nn kinh t - xã hi
Ri ro TD có th gây nhăhngăđn tính an toàn và hiu qu ca c h
thng NH
Bt ngun t bn cht và chc nng ca NH là mt t chc trung gian tài chính
chuyên huy đng vn nhàn ri trong nn kinh t đ cho các t chc và cá nhân có nhu
cu vay li. Do đó, thc cht quyn s hu nhng khon cho vay là quyn s hu ca
ngi đư gi tin vào NH. Bi vy, khi ri ro TD xy ra thì không nhng NH chu
thit hi mà quyn li ca nhng ngi gi tin cng b nh hng. Bên cnh đó, ngƠy
nay hot đng ca NH mang tính xã hi hóa cao nên mt khi ri ro TD xy ra đi vi
NH thì s nh hng rt ln đn nn kinh t - xã hi. Nu có s tht thoát trong hot
đng TD, dù ch mt NH mƠ không đc ng cu kp thi thì có th gây phn ng
dây chuyn đe da đn tính an toàn và n đnh ca c h thng NH. T đó s gây ra
11
nhng bt n v kinh t - xã hi. Chính vì th, NHTW ca tt c các nc đu có
chính sách bt buc các NHTM phi đm bo an toàn mc đ nht đnh nhm gim
tác đng tiêu cc ca ri ro t mt NH đn nn kinh t.
Ri ro TD có th gây hu qu tiêu ccăđi vi nn kinh t - xã hi
Ri ro TD có th gây ra hu qu tiêu cc ti mi đi tng trong xã hi, thm chí
khi đu cho chu k lm phát mi, làm trm trng thêm tình trng tht nghip, gây
tâm lý hoang mang, to môi trng cho các t nn xã hi phát trin. Ri ro TD làm
gim lòng tin ca dân chúng vào s lành mnh và vng chc ca h thng tài chính
quc gia, vào chính sách tin t ca NHTW, dn đn khuynh hng tiêu dùng và tích
ly cho đu t không hiu qu.
1.2 Qun tr ri ro tín dng vƠănơngăcaoănngălc qun tr ri ro tín dng ti
ngân hàng thngămi
1.2.1 Khái nim qun tr ri ro tín dng và nngălc qun tr ri ro tín dng
Chp nhn và qun tr ri ro là nguyên tc c bn trong kinh doanh NH. Tuy
nhiên, NH cn phi tính đn kh nng chp nhn ri ro trong chin lc kinh doanh
ca mình và cn hiu thu đáo, đo lng và kim soát ri ro trong phm vi kh nng
sn sàng ng phó đi vi nhng bt li có th chp nhn đc.
Qun tr ri ro TD là quá trình xây dng và thc thi các chin lc, chính sách
qun lý, kinh doanh TD, tng cng các bin pháp phòng nga, hn ch và gim thp
n quá hn, n xu nhm đt đc các mc tiêu an toàn, hiu qu, nâng cao cht lng
và phát trin bn vng đi vi hot đng TD ca NH.
Qun tr ri ro TD chính là vic xây dng h thng qun lý và các chính sách
qun tr ri ro thích hp đi vi hot đng TD nhm tuân th các quy đnh ca pháp
lut, nhn din, cnh báo vƠ đ ra các bin pháp hn ch s xut hin ca ri ro TD,
gim thiu nhng thit hi khi chúng phát sinh, đng thi xác đnh s tng quan hp
lý gia các ngun lc ca NH vi mc đ mo him có th khi s dng vn NH cho
nghip v cp TD. Qun tr ri ro TD tt chính là mt ngun li th cnh tranh và là
mt công c to ra giá tr, cng góp phn to ra chin lc kinh doanh hiu qu hn.
T đó có th thy rng ri ro TD luôn tn ti và n xu là mt thc t hin nhiên bt
12
c NH nƠo. Nng lc qun tr ri ro TD là kh nng khng ch n xu mt t l có
th chp nhn đc nh xây dng mt mô hình qun tr ri ro TD hiu qu, phù hp
vi môi trng hot đng đ hn ch đc nhng ri ro TD mang tính ch quan, xut
phát t yu t con ngi và nhng ri ro TD khác có th kim soát đc.
1.2.2 Tiêuăchíăđánhăgiá nngălc qun tr ri ro tín dng ti ngơnăhƠngăthngă
mi
Mt trong nhng ch tiêu quan trng đ đánh giá nng lc qun tr ri ro tín dng
ti các NHTM chính là báo cáo d liu tn tht v s lng, tính cht và mc đ thit
hi do ri ro TD gây nên. Nng lc qun tr ri ro tín dng còn đc th hin qua vic
NHTM đáp ng đc các yêu cu th hin di dng các câu hi sau:
Nhn bit và truynăđt thông tin
Các thành viên HQT và TG ngân hàng có nhn bit đc các ri ro và các li
ích trong hot đng TD ca NH không?
Ngơn hƠng đư xơy dng đc mt khuôn kh báo cáo qun tr hiu qu và có hiu
lc cho phép thông tin ti tt c các cp ra quyt đnh kinh doanh ca ngơn hƠng cha?
Các báo cáo cho cp qun lý hin ti có cho phép truyn đt thông tin v ri ro
hiu qu cha?
T chc qun tr ri ro
C cu t chc ca ngân hàng có phù hp đ thc hin kim soát và qun tr ri
ro không?
ư có đi ng cán b có k nng phù hp đ thc hin quy trình và giám sát các
hot đng thm đnh, phê duyt cp TD cha?
Phngăphápăđoălng ri ro
Công ngh đo lng ri ro đang áp dng đi vi tt c các loi ri ro đư đo lng
ri ro mt cách hp lỦ cha?
Có th đo lng đc đ nhy cm v thu nhp và vn trong tình hung “chc
chn xy ra” hoc tình hung “xu nht” không?
o lng ri ro có cho phép so sánh các danh mc, đi tác và các khu vc kinh t
không?