TÁC ĐỘNG CỦA TỶ GIÁ THỰC HIỆU LỰC ĐẾN XUẤT NHẬP KHẨU CỦA VIỆT NAM.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM




BÙI TH THANH CHÚC



TÁC NG CA T GIÁ THC HIU LC
N XUT NHP KHU CA VIT NAM

LUN VN THC S KINH T









TP. H Chí Minh – Nm 2013
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM




BÙI TH THANH CHÚC

TÁC NG CA T GIÁ THC HIU LC
N XUT NHP KHU CA VIT NAM




Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã s: 60340201

LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC: TS. OÀN NH LAM



TP. H Chí Minh – Nm 2013
LI CAM OAN


Tác gi cam đoan Lun vn Thc s kinh t này do chính tác gi nghiên cu
và thc hin. Các thông tin, s liu đc s dng trong lun vn này là trung thc
và đc tng hp t các ngun đáng tin cy.



Tác gi: Bùi Th Thanh Chúc

MC LC

Trang
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC T VIT TT
DANH MC CÁC BNG
DANH MC CÁC  TH
CHNG 1: GII THIU 1
CHNG 2: TNG QUAN CÁC KT QU NGHIÊN CU 2
2.1 Khung lý thuyt v mi quan h gia t giá hi đoái và cán cân
thng mi
2
2.2 Các kt qu nghiên cu gn đây
2
CHNG 3: D LIU VÀ PHNG PHÁP NGHIÊN CU 6
3.1 D liu 6
3.2 Tính t giá thc REER 8
3.3 Phng pháp nghiên cu 11
CHNG 4: KT QU NGHIÊN CU 13
4.1 Phng trình hi quy xut khu 13
4.2 Phng trình nhp khu. 17
CHNG 5: KT LUN 23
TÀI LIU THAM KHO 24
Ph lc 1: Ngun d liu 26
Ph lc 2: Các bng d liu 27
Ph lc 3: Kim đnh nghim đn v và
đ tr 39

DANH MC CÁC T VIT TT

ADB (Asian Development Bank): Ngân hàng phát trin châu Á
ADF: Kim đnh nghim đn v Augmented Dickey Fuller
AIC: Tiêu chun Akaike information criterion
AUD (Australian Dollar): ô la Úc
CNY (Chinese Yuan Renminbi): Nhân dân t Trung Quc
CPI (Consumer price index): Ch s giá tiêu dùng
EUR: ng EURO
FDI (Foreign direct investment): Ngun vn đu t trc tip nc ngoài
GBP (British Pound): Bng Anh
GDP (Gross Domestic Product): Tng sn phm ni đa
HKD (Hong Kong dollar): ô la Hng Kông
ICP (International Comparison Program): Chng trình so sánh Quc t
IMF (International Monetary Fund): Qu tin t quc t
JPY (Japanese Yen): Yên Nht
KRW (Korean Won): Won Hàn Quc
MYR (Malaysian ringgit): Rinhgit Malaixia
NHNN: Ngân hàng Nhà nc
OECD (The Organisation for Economic Co-operation and Development): T chc
hp tác và phát trin Kinh t
OLS (Ordinary least squares): Phng pháp bình phng nh nht
PPP (Purchasing Power Parity):cân bng sc mua
REER (Real effective exchange rate): T giá thc hiu lc
SC: Tiêu chun Schwarz criterion
SGD (Singapore dollar): ô la Singapore
THB (Thai Baht): Bt Thái
TWD (Taiwan New Dollar): ô la ài Loan

USD (The United States dollar): ô la M
VECM (Vector Error Correction Model): Mô hình Vector hiu chnh sai s
VND: Vit Nam đng
DANH MC CÁC BNG

Tên bng Trang
Bng 4.1: Ma trn tng quan 13
Bng 4.2: Phng trình hi quy xut khu theo các bin 13
Bng 4.3: Kim đnh bin b sót trong hàm xut khu 14
Bng 4.4: Xut khu theo mô hình VECM 15
Bng 4.5: Mi tng quan gia các bin trong mô hình nhp khu 17
Bng 4.6: Phng trình hi quy khi lng nhp khu 17
Bng 4.7: Kim đnh s có mt ca bin không cn thit: bin lãi sut cho vay 18
Bng 4.8: Phng trình hi quy khi lng nhp khu 18
Bng 4.9: Kim đnh bin b sót trong hàm nhp khu 20
Bng 4.10: Nhp khu theo mô hình VECM 20
Bng 4.11:  co giãn ca nhp khu theo giá và thu nhp 22
Các bng ph lc 2:

Bng 2.1: T giá danh ngha các nc so vi USD
27
Bng 2.2: Bng CPI Các nc
29
Bng 2.3: Giá tr xut khu ca Vit Nam vi các nc
30
Bng 2.4: Giá tr nhp khu ca Vit Nam vi các nc
32
Bng 2.5: T trng xut nhp khu ca tng nc
34
Bng 2.6: Kt qu tính REER

35
Bng 2.7: Ch s giá nhp khu ca các nc
36
Bng 2.8: Các bin đa vào mô hình hi quy xut nhp khu
38
Các bng ph lc 3:
Bng 3.1: Kim đnh ADF ca nghim đn v 39
Bng 3.2: Kim đnh đ tr 39
Bng 3.3: Kt qu kim tra đng tích hp không gii hn 40


DANH MC CÁC  TH

Tên đ th Trang
 th 3.1: Kt qu REER t 2005-2012 11

1

CHNG 1: GII THIU
T giá hi đoái là nhân t rt quan trng đi vi các quc gia vì nó nh hng đn
giá tng đi gia hàng hoá sn xut trong nc vi hàng hoá trên th trng quc t. T
giá hi đoái luôn đc xem là mt trong nhng nhân t quan trng, có nh hng nhanh,
mnh và trc tip đn hot đng xut, nhp khu. Vi xu th t do hoá thng mi, t giá
ngày càng đc s dng nh mt công c chính đ điu tit các quan h kinh t quc t bi
s tác đng đn kh nng cnh tranh ca hàng hoá sn xut trong nc, trng thái ca cán
cân thng mi và thanh toán quc t. Ti Vit Nam, hin nay cha có c quan nào công
b t giá thc ngoài mt s đ tài ca mt vài nhà nghiên cu tài chính có đ cp đn vn
đ này.
T giá Vit Nam hin ti có đm bo kh nng cnh tranh ca hàng hoá Vit Nam
vi các nc hay không? Mc dù tt c mi ngi đu quan tâm nhng lý thuyt hin ti

v ch đ này rt ít. Cho đn gn đây, vic thiu d liu thích hp trong mt khong thi
gian dài liên tc đã làm nn lòng nhng nhà nghiên cu trong vic tìm hiu s liên quan
gia t giá hi đoái thc hiu lc ca VND đn xut nhp khu ca Vit Nam.
Lun vn này nhm đóng góp mt góc nhìn v khi lng xut nhp khu ca Vit
Nam b nh hng bi t giá thc hiu lc ca VND nh th nào.
Mc tiêu nghiên cu ca lun vn này là nhm đánh giá tác đng ca t giá thc đn
khi lng xut nhp khu ca Vit Nam t nm 2005-2012, tác gi đc bit tính t giá thc
đa phng sau đó phân tích nh hng ca nó đn hot đng xut nhp khu ca Vit Nam.
Vi lun vn này, tác gi dùng phng pháp c lng OLS cho mô hình hi quy
khi lng xut khu và nhp khu theo t giá REER. Sau đó tác gi dùng mô hình hiu
chnh sai s VECM đ c lng tác đng ca t giá thc hiu lc lên khi lng xut khu
và nhp khu trong ngn hn và dài hn.
Lun vn nghiên cu Tác đng ca t giá thc hiu lc đn xut nhp khu ca
Vit Nam đc sp xp theo cu trúc nh sau:
Chng 1: Gii thiu
Chng 2: Tng quan các kt qu nghiên cu
Chng 3: D liu và phng pháp nghiên cu
Chng 4: Kt qu nghiên cu
Chng 5: Kt lun

2

CHNG 2: TNG QUAN CÁC KT QU NGHIÊN CU

2.1 Khung lý thuyt v mi quan h gia t giá hi đoái và cán cân thng mi.
Theo lý thuyt tác đng ca t giá đn cán cân thng mi nh sau:
Khi t giá ca đng tin ca mt quc gia tng lên thì giá c ca hàng hóa nhp
khu s tr nên r hn trong khi giá hàng xut khu li tr nên đt đ hn đi vi ngi
nc ngoài. Vì th vic t giá đng ni t tng lên s gây bt li cho xut khu và thun li
cho nhp khu dn đn kt qu là xut khu ròng gim. Ngc li, khi t giá đng ni t

gim xung, xut khu s có li th trong khi nhp khu gp bt li và xut khu ròng tng
lên.
Nh vy:
- Khi t giá cao thì khuynh hng xut khu ròng gim mnh.
- Khi t giá gim thì khuynh hng xut khu ròng tng mnh.
2.2 Các kt qu nghiên cu gn đây
Trong thi gian qua đã có nhiu nghiên cu v t giá tác đng đn cán cân thng
mi  Trung Quc nh :
Cerra và Dayal-Gulati (1999) s dng mô hình hiu chnh sai s đ c lng đ co
giãn theo giá ca hot đng xut và nhp khu ca Trung Quc giai đon 1983-1997 và thy
rng đi vi hot đng xut khu thì chúng có tác đng âm (-30%) còn đi vi hot đng
nhp khu thì chúng có tác đng dng đáng k (60%).
Dees (2001) hoàn thin phân tích trc đó bng vic tách bit xut khu và nhp
khu ca Trung Quc thành hai loi: các sn phm gia công và nhng sn phm còn li.
Ông nhn thy rng, trong dài hn, vic t giá hi đoái gia tng làm gim xut khu. Ông
cng ch ra rng các sn phm xut khu thông thng thì co giãn theo giá nhiu hn các
sn phm xut khu gia công. Tuy nhiên trong ngn hn ch có nhu cu ca th gii mi nh
hng đn xut khu.
Yue và Hua (2002) s dng d liu cp tnh hàng nm và ch ra rng khi giá tr thc
ca đng Nhân dân t tng thì có s st gim trong xut khu. Cng ging nh Cera và
3

Dayal-Gulati, nhng vi ngun d liu mi hn, Yue va Hue ch ra rng xut khu ca
Trung Quc ngày càng tr nên co giãn nhiu hn theo giá.
Bénassy- Quéré và Lahrèche-Révil (2003) mô phng tác đng ca vic đng Nhân
dân t gim giá 10% và kt qu cho thy có s gia tng trong xut khu ca Trung Quc vào
các nc OECD và có s st gim trong nhp khu ca Trung Quc t các nc Châu Á
vi điu kin t giá hi đoái các nc này không đi. Bài nghiên cu cho thy t giá thc
tng nh hng đn cán cân thng mi nhng không có bng chng chc chn v s bin
đng t giá lên cán cân thng mi.

Eckaus (2004) s dng d liu tng hp hàng nm t 1985 đn 2002 đ phát hin ra
rng s tng giá ca đng Nhân dân t làm gim xut khu ca Trung Quc vào M và t l
nhp khu t Trung Quc trong tng nhp khu ca M. Phn sau ch ra rng tác đng thay
th ca các nc xut khu khác vào th trng M, tuy nhiên kt qu phi đc xem xét
thn trng vì s lng mu quan sát nh và vic s dng giá tr xut, nhp khu đ thay cho
khi lng.
Lau, Mo và Li (2004) c đoán xut khu và nhp khu ca Trung Quc vi các
nc G3 (M, c, Nht). Trong dài hn, s gia tng ca t giá hi đoái thc đc cho là
có ý ngha trong vic làm gim xut khu. Ngc li, c nhp khu sn phm thông thng
cng nh nhp khu sn phm đ gia công đu dng nh không b nh hng bi t giá
hi đoái thc hiu lc (REER). Trong bt k trng hp nào, các kt qu đu khó gii thích
bi vì cách mà h khu tr giá tr xut, nhp khu thì không rõ ràng và s lng các quan
sát là rt ít (d liu hàng quý t 1995 đn 2003).
Kamada và Takagawa (2005) dùng mô hình mô phng đ c lng tác đng ca s
ci thin t giá hi đoái ca Trung Quc và ch ra rng vic nâng giá 10% s đy nhp khu
ca Trung Quc tng nh, trong khi tác đng đi vi xut khu là rt nh. Tuy nhiên, mô
hình c lng bình phng nh nht ca h đi vi phng trình v nhp khu ca Trung
Quc không ch ra đc t giá hi đoái thc t có nh hng đáng k đn khi lng hàng
hóa nhp khu. áng tic là h không c lng phng trình xut khu ca Trung Quc.
Theo kt qu ca h, xut khu đy mnh nhp khu, điu này có th hàm ý rng có th có
s tác đng gián tip ca t giá hi đoái đi vi nhp khu thông qua xut khu.
Thorbecke (2006) s dng mô hình lc hp dn đ nghiên cu tác đng ca thay đi
t giá hi đoái đi vi mô hình thng mi ba bên  Châu Á và tách hàng hóa xut khu
4

thành bán thành phm, vn, và thành phm. Các kt qu ca ông ch ra rng mt khi đng
Nhân dân t tng giá tr 10% s làm gim xut khu ca Trung Quc gn 13%. Tuy nhiên,
đng Nhân dân t tng giá không có tác đng đáng k đi vi nhp khu hàng hóa vào
Trung Quc t M.
Ln lt Voon, Guangzhong và Ran (2006) s dng d liu theo khu vc cho giai

đon t 1978 đn 1998 và kt hp vi đnh giá cao đng Nhân dân t khi c tính các
phng trình xut khu ca Trung Quc; h ch ra mt s st gim trong giá tr xut khu
sang M nh là mt kt qu ca t giá hi đoái thc tng.
Shu và Yip (2006) c tính tác đng ca bin đng t giá hi đoái đi vi kinh t
Trung Quc mt cách tng th và nhn thy rng vic tng giá tin t có th làm gim xut
khu do tác đng chuyn đi chi phí, dn đn kt qu là s gim sút va phi trong tng
cu.
Jin (2003) c lng mi quan h gia t l lãi sut thc, t giá hi đoái thc và cán
cân thanh toán ca Trung Quc và kt lun rng mt s gia tng giá tr thc có khuynh
hng làm tng thng d ca cán cân thanh toán.
Cerra và Saxena (2003) dùng d liu theo khu vc đ nghiên cu hành vi ca các nhà
xut khu Trung Quc và nhn thy rng s tng giá ca đng Nhân dân t đã thc s đy
mnh hot đng xut khu, đc bit trong nhng nm gn đây. Trong bt k trng hp
nào, các kt qu ca h cng nh bt k nghiên cu s dng d liu theo khu vc nên đc
xem xét cn thn bi vì ch có khong 50% các nhà xut khu Trung Quc đc kho sát và
không có s điu chnh đi vi d liu v đn giá.
N lc gn đây nht nhm c lng các phng trình xut khu và nhp khu ca
Trung Quc là ca Marquez và Schindler (2006). H c lng tác đng ca vic thay đi
t giá hi đoái thc đi vi th phn ca Trung Quc trong thng mi toàn cu thay cho
khi lng nhp khu và xut khu. iu này nhm tránh vic dùng giá xut khu và nhp
khu ca Trung Quc làm đi din. Ging nh Dees (2001) và Lau Mo & Lin (2004) h
phân tích hot đng xut khu và nhp khu thành hai nhóm: hàng hoá thông thng và gia
công. Mt ln na, vic tng giá thc ca đng Nhân dân t dng nh làm gim xut khu
cng nh nhp khu ít nht là đi vi các hàng hoá thông thng. áng chú ý là các kt qu
này không làm gia tng s khác bit do chm tr v thi gian, đc bit đi vi hàng hóa
xut, nhp khu các sn phm gia công.
5

Alicia Garca-Herrero và Tuuli Koivu (2007), bng cách xác đnh đ nhy ca xut
nhp khu Trung quc vi s thay đi ca t giá hi đoái thc ca đng Nhân dân t, giai

đon 1994-2005 ch ra rng cán cân thng mi ca Trung Quc b nh hng mnh bi t
giá hi đoái thc hiu lc ca đng Nhân dân t, mc dù vi mc đ thng d này thì mt
mình chính sách t giá thì không th to nên s mt cân bng. Mt trong nhng lý do chính
gii thích ti sao vic gim thng d thng mi b hn ch là nhp khu ca Trung Quc
gim cùng vi vic nâng giá tr thc ca đng Nhân dân t.
 Vit Nam cng có các nghiên cu v t giá tác đng đn cán cân thng mi nh:
Phan Thanh Hoàn, Nguyn ng Hào (2007), đã ch ra tác đng tích cc ca vic
tng t giá thc đi vi hot đng xut khu ca Vit Nam thi k 1995-2004.
Nghiên cu ca nhóm tác gi V Quc Huy, Nguyn Th Thu Hng và V Phm
Hi ng (2011) ch ra rng t giá có nh hng ln đn xut khu ca Vit Nam, tác đng
này ph thuc vào hai yu t sn phm xut khu và th trng xut khu, kt lun này
không mi nhng nó tái khng đnh kh nng s dng công c t giá trong vic thúc đy
xut khu.
Phm Th Tuyt Trinh (2012), ch ra rng t giá thc hiu lc có tác đng tích cc
đn cán cân thng mi trong dài hn. S phá giá có th dn đn ci thin cán cân thng
mi. Bin đng ca t giá t nm 2005 đã gây ra thâm ht ln ca cán cân thng mi. Tuy
nhiên tác đng ca REER rt hn ch (h s co giãn là 0,2) nên REER b đnh giá cao
không phi là yu t quyt đnh chính ca thâm ht cán cân thng mi.
Bài lun vn này tác gi s dng d liu gn đây và làm phong phú phân tích ca
mình bng vic thêm hai bin kim soát là đu t trc tip nc ngoài FDI và lãi sut cho
vay ca Vit Nam t nm 2005-2012

6

CHNG 3: D LIU VÀ PHNG PHÁP NGHIÊN CU
3.1 D liu
 xác đnh đ nhy ca xut nhp khu vi s thay đi ca t giá VND, tác gi
c lng tính đ co giãn v giá đi vi khi lng xut và nhp khu. Theo Thirlwall
(1979), mô hình xut khu và nhp khu cho loi phân tích này gm hai hàm cân bng sau:
X

t
= 
0
+ 
1
REER
t
+ 
2
Y
t
* +
+
t

M
t
= 
0
+ 
1
REER
t
+ 
2
Y
t
+ + 
t
X

t
: Khi lng xut khu hàng hóa
M
t
: Khi lng nhp khu hàng hóa
REER: t giá hi đoái thc hiu lc
Y
t
*: cu t nc ngoài đi vi hàng hóa trong nc
Y
t
: cu ni đa đi vi hàng hóa trong nc
Do đó 
1
là đ co giãn ca giá đi vi xut khu, 
2
là đ co giãn ca thu nhp đi
vi xut khu, 
1
là đ co giãn ca giá đi vi nhp khu, 
2
là đ co giãn ca thu nhp đi
vi nhp khu.
Giá tr hàng hoá xut khu đc ly t ngun Tng cc thng kê, quy v Vit Nam
đng và kh lm phát bng ch s CPI ca Vit Nam.
Giá tr hàng hóa nhp khu đc ly t ngun Tng cc thng kê, quy v Vit Nam
đng và đc kh lm phát bng ch s giá nhp khu, ch s giá nhp khu đc tính bng
t s giá xut khu ca 15 nc có t trng thng mi ln vi Vit Nam.
Cu t nc ngoài đi vi hàng hóa trong nc đc đo bng giá tr nhp khu th
gii đc điu chnh bng ch s giá nhp khu th gii.

Cu ni đa đi vi hàng hóa trong nc tác gi ly GDP ca Vit Nam đã điu
chnh theo ch s CPI ca Vit Nam.
Tác gi hy vng đ co giãn v thu nhp là dng cho c xut khu và nhp khu.
tt
n
i
controls

3

t
t

n
i
controls



3

7

Hàm xut khu ph thuc vào t giá thc REER. Khi phá giá tin t, đng ni t
mt giá, hàng hoá xut khu ca Vit Nam tr nên r hn trên góc đ ngi tiêu dùng nc
ngoài. Do đó to nên li th cnh tranh v giá c, thúc đy các doanh nghip trong nc
tng cng xut khu hàng hoá và dch v ra nc ngoài.
Tng t nh vy, hàm nhp khu th gii cng chu tác đng ca t giá thc. Khi
đng tin trong nc mt giá, hàng hoá nc ngoài tr nên đt đ hn, nên ngi tiêu dùng
trong nc có xu hng chuyn sang tiêu dùng các mt hàng thay th mang li nhng li

ích tng t có giá c r hn. Ngoài ra, nhp khu th gii có th thay đi khi thu nhp
quc dân thay đi. Cùng vi đà tng trng và phát trin kinh t, thu nhp ngi tiêu dùng
ngày càng đc ci thin. Khi thu nhp tng lên, ngi tiêu dùng có khuynh hng thích
s dng hàng ngoi hn vì vy s làm tng nhp khu.
Tác gi chn thêm 2 bin kim soát (controls) có th liên quan đn cán cân thng
mi ca Vit Nam. Th nht, tng t nh nghiên cu ca tác gi Alicia Garca-Herrero và
Tuuli Koivu (2007), tác gi đa vào bin ngun vn đu t trc tip nc ngoài (FDI) đã
kh lm phát bng ch s CPI, đc đa thêm vào c hai phng trình xut khu và nhp
khu. V nguyên tc, s gia tng vn FDI s làm tng xut khu. Các công ty thích s dng
máy móc, thành phn riêng l và ph tùng nhp khu trong sn phm ca h nên nó cng
tác đng đn nhp khu.
Th hai, ging nghiên cu ca Jin (2003) khi c lng mi quan h gia lãi sut
thc, t giá hi đoái thc và cán cân thanh toán ca Trung Quc, tác gi chn bin lãi sut
cho vay ca Vit Nam. Lãi sut ly t ngun IMF và đc điu chnh lm phát qua ch s
CPI ca Vit Nam. Lãi sut cng có quan h cht ch vi xut nhp khu, khi lãi sut gim,
tiêu dùng ca cá nhân đc m rng làm tng chi tiêu ca doanh nghip, thúc đy xut
khu hàng hóa và dch v, hn ch nhp khu. Ngc li khi lãi sut tng làm cho tiêu
dùng gim, đu t gim, xut khu gim, nhp khu tng. Bin lãi sut này cng s đc
đa vào c hai phng trình xut khu và nhp khu.
Cui cùng, tác gi thêm mt xu hng trong c hai phng trình xut khu và nhp
khu đó là bin xu th, bin xu th s th hin nhng thay đi ca nn kinh t Vit Nam,
nhng thay đi mà chúng ta không th đo lng đc.
Tác gi s dng d liu hàng quý cho giai đon t quý 1 nm 2005 đn quý 3 nm
2012. Nm 2005 là nm chng trình So sánh Quc t (ICP) ca Ngân hàng Th gii trin
8

khai mt cách toàn din hot đng thu thp s liu giá c ti 146 quc gia và vùng lãnh th.
Da trên thông tin mi này vi mc thi gian là nm 2005, c lng PPP ca rt nhiu
quc gia đã đc tính li vi nhng mc điu chnh ln, trong đó đáng k nht là vic GDP
ca Trung Quc và n  (đu gim đi gn 40%). Giai đon này cng là giai đon chng

kin s thay đi ca Vit Nam trc và sau khi gia nhp vào T chc Thng mi Th gii
WTO (ngày 11/01/2007). Nc ta đã tham gia đy đ các đnh ch kinh t toàn cu, m
rng th trng hàng hoá, dch v, đu t quc t, đi mi mnh m hn và đng b hn
các th ch nh đó ci thin đáng k môi trng kinh doanh cho các doanh nghip.
3.2 Tính t giá thc REER
Theo phng pháp chun đc s dng ti IMF và đc mô t trong Zanello và
Desruelle (1997), t giá hi đoái thc hiu lc (REER) đc xây dng nh trng s trung
bình ca các ch s CPI, PPI, hoc ULCs ca mt quc gia vi các đi tác thng mi. C
th, trong bài lun vn này tác gi s dng ch s CPI đ tính REER vi công thc sau:

S liu đc thu thp t các ngun đáng tin cy ngoài Vit Nam nh v t giá gia
đng tin các nc so vi USD ly t các ngun nh Qu tin t Quc t (IMF), Ngân
hàng Phát trin châu Á (ADB), cc d tr liên bang M, tác gi chn k gc là quý 1 nm
2005.
 có cái nhìn tng quát và toàn din, chúng ta cn phi so sánh t giá ca Vit
Nam vi các bn hàng thng mi mà Vit Nam đang giao thng, đó không ch là USD
mà còn có th là JPY, TWD, EUR ca các nc trong cng đng chung châu Âu…. Do đó
tác gi tin hành tính t giá thc đa phng.  đn gin, thay vì đi chiu vi tt c các
đi tác thng mi, tác gi la chn 15 bn hàng có tng kim ngch xut nhp khu nhiu
nht và xem xét mi quan h t giá ca Vit Nam so vi 15 quc gia này. ng tin ca 15
quc gia này s tham gia vào “r tin” khi tính t giá thc đa phng. Sau đây, tác gi trình
bày phng pháp đ tính t giá thc đa phng.
Thu nhp d liu
T giá danh ngha: Thu thp t giá gia Vit Nam đng và các đng tin trong “r
tin” vào cui k (quý).
9

Chn r tin t đc trng: Cn c vào t trng thng mi ca Vit Nam và đi tác
thng mi, tác gi chn ra các đng tin tham gia “r tin” đ tính t giá thc đa phng
(REER) theo nguyên tc u tiên chn đng tin ca các đi tác có t trng thng mi ln

vi Vit Nam. Ngoài ra, các đi tác có s cnh tranh trong xut khu vi Vit Nam, các
đng tin mnh, các đi tác tim nng cng đc xem xét trong vic la chn đng tin
nào tham gia “r tin”.
ô la M là đng tin hin nhiên có mt trong “r tin” do đng tin này là đng
tin mnh nht th gii cho ti thi đim hin nay.
ng Euro cng là đng tin không th thiu trong “r tin” vì nó là mt trong
nhng đng tin mnh nht trên th gii và vì khu vc s dng đng Euro có giao thng
rt ln vi Vit Nam, đng thi chn các quc gia châu Âu làm đi din là Pháp, c, an
Mch, Hà Lan.
Bng Anh là mt ngoi t mnh, t trng thng mi Vit Nam và vng quc Anh
cng khá ln do đó tác gi chn bng Anh cng là mt ngoi t trong “r tin”.
Trung Quc là quc gia ngoài vic là đi th cnh tranh trc tip, trao đi thng
mi song phng ca Vit Nam vi Trung Quc có t trng ln nht và Vit Nam luôn
chu tình cnh nhp siêu ln nht vi h. T nm 2001 đn 2008 Vit Nam liên tc nhp
siêu vi Trung Quc c nm sau ln hn nm trc và đn 2008 nhp siêu lên ti trên 11
t đô la. Vì vy, đng tin ca Trung Quc rt đáng đc quan tâm trong vic tính t giá
thc đa phng.
K đn là đng yên Nht cng là mt la chn không tranh cãi, do đây là đng tin
ca mt quc gia có nn kinh t đng hàng th hai th gii và Nht cng là mt trong
nhng đi tác thng mi ln ca Vit Nam.
ng tin ca các nc ASEAN nh Thái Lan, Singapore, Malaisia đc chn do
các nc này là nhng đi th cnh tranh trc tip ca Vit Nam trong giao thng quc
t. Tng t, đng tin ca ài Loan và Hàn Quc đi din cho các nc phát trin  châu
Á đc chn do kim ngch xut nhp khu ca h vi Vit Nam là rt ln.
ng AUD ca Australia và đô la Hng Kông đc đa vào r tin do AUD và
HKD là đng tin có th chuyn đi đc và cng thuc din đng tin mnh. Ngoài ra,
kim ngch xut nhp khu trong thi gian nghiên cu ca Australia và Hng Kông khá n
đnh.
10

Chn quyn s: là t trng thng mi ca các đi tác vi Vit Nam trong mu dch
quc t (tng giá tr xut nhp khu ca Vit Nam vi các đi tác thng mi có đng tin
tham gia vào “r tin”).  tính t trng thng mi, trc tiên tác gi cng tt c các giá
tr xut nhp khu ca Vit Nam và các đi tác  tng thi k (W
t
). Ly giá tr xut nhp
khu ca tng đi tác chia cho tng giá tr kim ngch xut nhp khu ca tt c các đi tác
ta đc t trng thng mi ca tng đi tác. Tng các t trng thng mi này là bng 1.
iu chnh ch s tiêu dùng CPI v k gc. Chn k gc là quý 1 nm 2005, k gc
có ch s CPI là 100.
Tính ch s t giá danh ngha song phng ca 15 đng tin trong r tin vi Vit
Nam đng. K gc là nm 2005, ta ly t giá  thi đim t chia cho k gc ri nhân li vi
100.
Tính t giá thc song phng ca Vit Nam đng vi tng đng tin trong “r tin”.
Ly ch s t giá danh ngha nhân vi CPI ca tng nc tng ng chia cho CPI ca Vit
Nam ta đc t giá thc song phng ca tin đng so vi đng tin ca tng đi tác.
Cui cùng ta có ch s REER theo công thc tính nh sau:

n là s lng đn v tin t có trong ch s REER. e là là ch s t giá thc song
phng ca mi đi tác vi Vit Nam. w
j
là t trng thng mi ca các đi tác. CPI
j
là ch
s giá ca các đi tác. CPI
i
là ch s giá  trong nc.
Qua tính toán ta đc biu đ 3.1, đây là biu đ biu th kt qu tính REER VND
thi k 2005-2012. T giá thc hiu lc có xu hng gim trong giai đon nghiên cu,
nguyên nhân ca REER gim là do tc đ lm phát thng xuyên cao hn rt nhiu so vi

tc đ mt giá danh ngha ca VND, t giá thc hiu lc ngày càng gim, đng Vit Nam
lên giá thc t khá mnh. áng chú ý REER gim mnh nht vào quý 3 nm 2008, tuy có
phc hi trong giai đon t quý 1 nm 2009 đn cui nm 2009 do nhng n lc t NHNN
trong vic gim giá VND, nhng sau đó REER li gim xung và vn không th tr li
đc mc ban đu.
11


 th 3.1: Kt qu REER t nm 2005-2012 (Theo tính toán ca tác gi)
3.3 Phng pháp nghiên cu
Tác gi s dng dng Logarit cho tt c các bin.
u tiên tác gi phân tích tính dng ca các bin, s dng kim đnh nghim đn v
Augmented Dickey Fuller (ADF) ca mi nghim đn v. Qua kim nghim  bng 3.1 ca
ph lc 3 tác gi nhn thy rng tt c các bin điu không dng  bc t nhiên 0, tuy
nhiên khi kim đnh nghim sai phân bc mt ca các bin thì tt c các bin đu dng, đáp
ng đc yêu cu chui thi gian cho kim tra đng tích hp.
Tác gi thc hin kim đnh AIC (Akaike information criterion) và SC (Schwarz
criterion) đ xác đnh đ tr ca các mô hình xut khu và nhp khu. Da vào kt qu 
bng 3.2 ca ph lc 3, vi hàm xut khu trong giai đon tng th có đ tr bng 2 là ti
u. Tác gi chn đ tr cho mô hình xut khu bng 2 bi vì khi xét v phân tích chui thi
gian ngi ta hay s dng tiêu chun AIC hn là tiêu chun SC. Vi mô hình hàm nhp
khu, tác gi chn đ tr bng 1 theo tiêu chun AIC và SC.
Tip theo tác gi kim đnh đng tích hp Johansen vi đ tr đc chn là 2 quý
cho mô hình xut khu và mt quý cho mô hình nhp khu. Tác gi thy rng có ba vect
đng tích hp cho chui hi quy xut khu và hai vector đng tích hp cho nhp khu. Tuy
nhiên, do tác gi xem xét mi quan h gia t giá thc và thu nhp lên mô hình xut khu,
nhp khu nên tác gi chn mt mi quan h đng tích hp cho c hai mô hình.
Cui cùng, tác gi s dng phng pháp c lng OLS đ hi quy mô hình xut
nhp khu và VECM đ c tính đ co giãn ca giá đi vi khi lng xut khu và nhp
khu ti Vit Nam trong dài hn và ngn hn.

60
70
80
90
100
110
03/2005
07/2005
11/2005
03/2006
07/2006
11/2006
03/2007
07/2007
11/2007
03/2008
07/2008
11/2008
03/2009
07/2009
11/2009
03/2010
07/2010
11/2010
03/2011
07/2011
11/2011
03/2012
07/2012
REER

REER
12

Phng pháp s dng mô hình Vector hiu chnh sai s có u đim hn so vi hu
ht các nghiên cu dùng c lng phng trình OLS tnh. Nu nh vic c lng các
phng trình tnh đn l thng phi có gi đnh mnh v dng mô hình và quan h nhân
qu gia các bin, thì mô hình VECM bao cha mi quan h tng h đng theo thi gian
gia các bin, theo đó, phân tích đc tác đng trong ngn hn, cng nh quá trình điu
chnh đn quan h n đnh trong dài hn.
Mô hình VECM rt hu ích trong vic th hin không ch mi quan h dài hn gia
các bin s mà còn th hin đc đng thái trong ngn hn mi quan h gia các bin s
trong vic gi cho h thng quy v mi quan h cân bng dài hn.
Vi c lng VECM, tác gi hi quy vi đ tr bng 2 quý và 1 vector đng tích
hp cho mô hình xut khu, vi mô hình nhp khu, đ tr đc áp dng là 1 quý và 1
vector đng tích hp. Giai đon sau khi Vit Nam gia nhp WTO, do mô hình thiu d liu
nên tác gi ch kim đnh đn đ tr bng 1 quý và 1 vector đng tích hp cho c hai mô
hình xut khu và nhp khu.

13

CHNG 4: KT QU NGHIÊN CU
Tác gi chy hi quy các chng trình xut khu và nhp khu cho mu tng th
trong giai đon 2005-2012 và giai đon t quý 1 nm 2007 đn quý 3 nm 2012 (Giai đon
sau khi Vit Nam gia nhp WTO)
4.1 Phng trình hi quy xut khu
Trc ht, tác gi kim đnh mi tng quan gia các bin trong mô hình hi quy
xut khu. Qua bng 4.1 tác gi nhn thy không có mi tng quan cao gia các bin. Do
đó các bin đu đc đa vào mô hình hi quy xut khu.
Bng 4.1: Ma trn tng quan

Xut
khu
REER
Nhp khu
th gii
FDI
Lãi sut cho
vay
Xut khu 1

-0.719

0.388

0.0915

0.537

REER -0.719

1

-0.034

-0.282

-0.417

Nhp khu th gii 0.388

-0.034

1

0.299

0.209

FDI 0.092

-0.282

0.299

1

-0.101

Lãi sut cho vay 0.537

-0.417

0.209

-0.101

1

Ngun: theo tính toán ca tác gi
Tip theo, tác gi dùng phng pháp c lng OLS cho c hai giai đon. Kt qu

cho phng trình xut khu đc th hin qua bng 4.2
Bng 4.2: Phng trình hi quy xut khu theo các bin
Ngun: Theo tính toán ca tác gi
Phng trình hi quy xut khu trong mu tng th
Included observations: 31
Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob.
C
5.379

4.906

1.096

0.283

REER
-3.186

0.565

-5.643

0.000

Nhp khu th gii
2.040

0.590

3.456

0.002

FDI
-0.064

0.036

-1.764

0.089

Lãi sut cho vay
0.141

0.129

1.091

0.285

R-squared: 0.717
Phng trình hi quy xut khu sau khi Vit Nam gia nhp WTO
Included observations: 23
Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob.
C 2.865

5.452

0.526

0.606

REER -2.493

0.989

-2.521

0.021

Nhp khu th gii 1.991

0.777

2.563

0.020

FDI -0.087

0.043

-2.020

0.059

Lãi sut cho vay 0.148

0.155

0.955

0.353

R-squared: 0.576
14

Phng trình hi quy OLS cho hàm xut khu trong mu tng th.
Xut khu = 5.379 –3.186 REER+2.040 NK Th gii –0.064 FDI+0.141 Lãi sut CV
(1.096) (-5.643) (3.456) (-1.764) (1.091)
Phng trình hi quy OLS cho hàm xut khu trong mu sau khi gia nhp WTO
Xut khu = 2.865 –2.493 REER+1.991 NK Th gii –0.087 FDI+0.148 Lãi sut CV
(0.526) (-2.521) (2.563) (-2.020) (0.955)
Kt qu bng 4.2 cho thy trong hàm hi quy mu tng th, các bin t giá thc hiu
lc, giá tr nhp khu th gii, đu t trc tip nc ngoài và lãi sut cho vay gii thích
71.7% s thay đi ca bin xut khu, có th nói rng mc đ này phù hp khá cao, sau khi
Vit Nam gia nhp WTO, các bin đc lp gii thích 57.6% s thay đi ca bin xut khu.
 co giãn theo giá ca hot đng xut khu có giá tr âm điu này cho thy vic
tng giá tr thc VND s có khuynh hng làm gim xut khu trong c hai mu tng th và
mu sau khi gia nhp WTO.
S gia tng trong tng cu th gii có tác đng dng đi vi khi lng xut khu,
điu này cho thy khi tng cu th gii tng s có khuynh hng làm tng khi lng xut
khu.
i vi bin kim soát, tác đng ca s gia tng lng vn đu t trc tip nc
ngoài (FDI) đn hot đng xut khu có giá tr âm và rt nh, điu này có ngha là tác đng
ca s gia tng lng vn đu t trc tip nc ngoài có khuynh hng làm gim hot đng
xut khu nhng không đáng k.
nh hng ca lãi sut cho vay đi vi hot đng xut khu mang du dng, cho
thy khi lãi sut cho vay tng, khi lng xut khu s tng theo.

Tác gi dùng kim đnh Ramsey RESET vi hàm vi phân bc hai đ kim đnh bin
b sót trong mô hình xut khu giai đon tng th và có kt qu nh bng sau:
Bng 4.3: Kim đnh bin b sót trong hàm xut khu
Ramsey RESET Test:
F-statistic 0.207

Prob. F(2,24) 0.814

Log likelihood ratio 0.531

Prob. Chi-Square(2) 0.767

Ngun: theo tính toán ca tác gi
Vi kt qu ca bng trên ta thy F=0.207có p-value = 0.814 nên mô hình bng 4.2
là đúng.
Vy vi mô hình c lng khi lng xut khu dùng phng pháp OLS trong giai
đon tng th ta có kt qu sau: khi t giá thc tng lên 1% thì s làm cho khi lng xut
khu gim 3.186%, khi cu t nc ngoài đi vi hàng hóa trong nc tng 1% thì khi
15

lng xut khu s tng 2.040% và khi lãi sut cho vay tng 1% thì khi lng xut khu s
tng 0.141%. u t trc tip nc ngoài tác đng âm lên khi lng xut khu nhng
không đáng k (ch 0.064).
Sau khi Vit Nam gia nhp WTO, tác đng ca các nhân t lên khi lng xut khu
ln lt nh sau: khi REER tng 1% thì khi lng xut khu s gim 2.493%, khi nhp
khu th gii tng 1% thì khi lng xut khu s tng 1.991%, lãi sut cho vay tng 1% s
làm tng 0.148% khi lng xut khu, tng t vi mu tng th, FDI tng 1% ch làm
cho khi lng xut khu gim 0.087%.
Cui cùng tác gi c lng tác đng trong dài hn và ngn hn bng mô hình
VECM vi phng trình xut khu.  tr đc la chn là 2 quý vi mu tng th và 1

quý đi vi mu sau khi Vit Nam tham gia WTO, tác gi chn mt mi quan h đng tích
hp cho c hai mu.
Vy ta có đ co giãn ca giá và thu nhp ti khi lng xut khu trong ngn hn và
dài hn theo mô hình VECM  bng 4.4.  mu tng th, khi t giá thc tng 1% vi các
yu t khác không đi thì khi lng xut khu gim 10.014%, khi cu nc ngoài đi vi
hàng hóa trong nc tng 1% các yu t khác không thay đi thì khi lng xut khu tng
0.164%. Sau khi gia nhp WTO, khi t giá thc tng lên 1%, các yu t khác không thay
đi thì khi lng xut khu s tng 0.175% và khi cu xut khu tng lên 1% thì khi
lng xut khu gim 1.716%.
Trong mô hình xut khu dài hn, FDI tác đng âm đi vi khi lng xut khu
trong mu giai đon tng th (0.121) nhng li tác đng dng trong giai đon sau khi Vit
Nam gia nhp WTO (0.272).
Trong khi đó, lãi sut cho vay li tác đng dng trong mu tng th (0.859) và tác
đng âm trong giai đon sau khi Vit Nam gia nhp WTO (0.301) đi vi khi lng xut
khu.

Bng 4.4: Xut khu theo mô hình VECM
H s Tng th Sau WTO
Trong dài hn
Xut khu (-1) 1.000

1.000

REER (-1)

-10.014

0.175

(-1.332)

(-0.286)

Nhp khu th gii (-1) 0.164

-1.716

(-0.705)

(-0.190)


16

FDI (-1) -0.121

0.272

(-0.054)

(-0.024)

Lãi sut cho vay (-1) 0.859

-0.301

(-0.185)

-(0.076)

@TREND (1)

-0.035

-0.030

(-0.002)

(-0.002)

C 8.977

5.939

Trong ngn hn
D(Xut khu)

-0.185

-0.262

(0.042)

(-0.142)

D(Xut khu(-1))

-0.304

0.028

(0.143)

(-0.275)

D(Xut khu(-2))

-0.584

(0.118)

D(REER(-1))

-1.322

-0.828

(0.439)

(-0.793)

D(REER(-2))

-1.374

(0.482)

D(Nhp khu th gii(-1))

2.362

1.920

(0.511)

(-0.766)

D(Nhp khu th gii(-2))

-0.843

(0.495)

D(FDI(-1))

-0.079

-0.034

(0.014)

(-0.047)

D(FDI(-2))

-0.030

(0.016)

D(Lãi sut cho vay(-1))

0.075

-0.059

(0.046)

(-0.073)

D(Lãi sut cho vay(-2))

0.156

(0.045)

C

0.031

0.025

(0.011)

(-0.021)

R-squared 0.881

0.558

Adj. R-squared 0.799

0.369

Standard errors in ( ). Ngun: theo tính toán ca tác gi
Trong ngn hn, xut khu quý trc có nh hng đn xut khu quý hin ti. Khi
lng xut khu  các đ tr có s tng quan nghch chiu vi khi lng xut khu.
Mô hình cng cho thy mi tng quan nghch chiu gia xut khu và t giá thc
hiu lc cng nh gia xut khu và đu t trc tip nc ngoài. Tuy nhiên tác đng ngc
17

chiu gia xut khu và đu t trc tip nc ngoài trong ngn hn rt nh hu nh không
đáng k.
S thay đi ca nhp khu th gii có nhng chiu hng tác đng trái chiu nhau 
nhng đ tr khác nhau đi vi xut khu.
 c hai đ tr 1 và 2 quý, tác đng ca lãi sut cho vay lên xut khu luôn cùng
chiu, tác đng ca đ tr quý 1 gn nh không đáng k nhng đn quý 2 tác đng này
mnh lên điu này cho thy lãi sut cho vay làm cho xut khu phát huy tác dng t quý 2
tr đi.
Trong mô hình xut khu ca Vit Nam sau khi gia nhp WTO, tác đng ca quý
trc đn quý hin ti có chiu hng trái chiu nhau  nhng đ tr khác nhau, tác đng
ca REER, FDI và lãi sut cho vay lên xut khu có tng quan nghch chiu còn tác đng
ca nhp khu th gii lên xut khu có tng quan cùng chiu.
4.2 Phng trình nhp khu.
Trc ht tác gi kim đnh mi tng quan ca các bin trong mô hình nhp khu.
Tác gi tính toán đc kt qu nh sau:
Bng 4.5: Mi tng quan gia các bin trong mô hình nhp khu
Nhp khu REER GDP FDI Lãi sut cho vay
Nhp khu 1.000

-0.755

0.387

0.160

0.391

REER -0.755

1.000

-0.298

-0.282

-0.417

GDP 0.387

-0.298

1.000

0.445

0.096

FDI 0.160

-0.282

0.445

1.000

-0.101

Lãi sut cho vay 0.391

-0.417

0.096

-0.101

1.000

Ngun: theo tính toán ca tác gi
Ma trn tng quan  bng 4.5 cho thy h s tng quan gia các bin không cao
do đó các bin trên đu đc đa vào mô hình nhp khu.
Tác gi tin hành hi quy OLS hàm nhp khu, sau khi hi quy OLS có kt qu qua
bng sau:
Bng 4.6: Phng trình hi quy khi lng nhp khu
Included observations: 31
Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob.
C
31.752

5.932

5.353

0.000

REER
-5.653

1.170

-4.833

0.000

GDP
0.689

0.409

1.682

0.105

FDI
-0.073

0.077

-0.945

0.353

Lãi sut cho vay
0.120

0.257

0.466

0.645

R-squared: 0.620
18

Phng trình hi quy nhp khu sau khi Vit Nam gia nhp WTO
Included observations: 23
C
18.317

7.081

2.587

0.019

REER
-2.547

1.500

-1.698

0.107

GDP
0.821

0.441

1.860

0.079

FDI
-0.167

0.080

-2.084

0.052

Lãi sut cho vay
0.129

0.244

0.530

0.603

R-squared: 0.418
Ngun: theo tính toán ca tác gi
Qua bng 4.6 tác gi nhn thy bin lãi sut cho vay có h s hi quy p-value bng
0.645 vi mu tng th và bng 0.603 vi mu sau khi gia nhp WTO không có ý ngha, tc
bin lãi sut có th là bin không cn thit đa vào mô hình.  có c s kt lun v điu
này, tác gi tin hành kim đnh Wald vi gi thit:
H
0
: 
5
= 0, kt qu ca kim đnh th hin trong bng 4.7
Bng 4.7: Kim đnh s có mt ca bin không cn thit: bin lãi sut cho vay
Wald Test:
Vi mu tng th
Test Statistic Value df Probability
F-statistic 0.217

(1, 26) 0.645

Chi-square 0.217

1

0.641

Null Hypothesis Summary:
Normalized Restriction (= 0)
Value Std. Err.
C(5)
0.120

0.257

Mu sau khi gia nhp WTO
Test Statistic Value df Probability
F-statistic 0.281

(1, 18)
0.603

Chi-square 0.281

1

0.596

Null Hypothesis Summary:
Normalized Restriction (= 0) Value Std. Err.
C(5)
0.129

0.244

Restrictions are linear in coefficients.
Ngun: theo tính toán ca tác gi
Theo bng trên vi mu tng th F= 0.217 có p-value là 0.645 và mu sau khi gia
nhp WTO F=0.281 có p-value = 0.603 nên ta chp nhn gi thit H
0
tc bin lãi sut cho
vay không cn thit đa vào mô hình hi quy nhp khu.

Tác gi tin hành hi quy li phng trình nhp khu sau khi đã loi b bin lãi sut cho vay
ra khi mô hình, kt qu đc trình bày trong bng 4.8.