Luận văn thạc sĩ Nghiên cứu thực nghiệm ảnh hưởng của các nhân tố đến ý kiến kiểm toán đối với BCTC của các doanh nghiệp thuộc lĩnh vực xây dựng và bất động sản tại Việt Nam giai đoạn 2008 - 2010

TP.HCM

-2010

-

2013


-2010
Chuyên ngành :
:

60340301

-


tham


1
TÀI ............................................................................................ 1
2 2.

...................................................................................... 1

3 3.

................................................................ 1

4 4.

............................................................................. 2

5 5.

....................................... 2

6 6.

..................................................................................... 2

7
8 1.1

............. 4

9

............ 6

10

.......................................................................................................... 8

11
2.1 BÁO CÁO

.............................................. 9

2.1

.................................................................................. 9

2.1.2

................................................................................. 9
BÁO CÁO TÀI CHÍNH VÀ

VIÊN ............................................................................................................................ 10
2.2.1 K

áo tài chính ................................................................................ 10


viên ................................................................................... 11
2.2.3

.................................................................................. 11

2.2.3.1 Theo

........................ 11

2.2.3.2. Theo

............................................ 12
oán
..................................... 13

2.3

GIAI
-2010 ........................................................................................... 16

................................................................................................................................ 16

2008 - 2010 ................................................................................................... 18
........................................................................................................ 21
12

:
3.1

.............................................................................. 22
................................................................... 22
.............................................................. 23

3.1.2.1 Bi

........................................................................ 23
phân tích

...................................................................... 24

phân tích

...................................................................... 25
................................................................. 26
......................................................................................... 27

3.1.2.6

........................................................................ 28

3.1.2.7

...................................................................... 29
.......................................................................... 31


3.2.

............................................................................ 31
u ... 33
.................................................................. 33
........................................................................................................ 36

................................................................................. 37
các

........................ 37
...... 37
.. 42
................... 46
....................... 46
.................................................................. 47

4.2

.................................................................................... 47
....... 47

4.

ry

.......................... 50

........................................................................................................ 54
13

:

.................................................................................... 55
5.2

............................................................ 56
......................................... 60

THEO ........................................................................................................................... 63


5.4

...................................................................................... 63
............................................................ 65
........................................................................................................ 67
................................................................................................................. 68

DANH M C CÁC CH
BCTC :
:

VI T T T

Báo cáo tài chính
B

ng s n

CAR :

H s an tồn v n

FDI

V

:

c ti

c ngồi

HNX :

S giao d ch ch ng khốn Hà N i

HSX :

S giao d ch ch ng khoán Thành ph H Chí Minh

ICOR :

H s s d ng v n

LNTT :

L i nhu

LNST :

L i nhu n sau thu

OTC :

Th

T1

:

Ý ki n ki

T2

:

Cơng ty ki m tốn

T3

:

T4

:

T s

T5

:

T s thanh toán hi n hành

T6

:

T s thanh toán nhanh

T7

:

T su t l i nhu n sau thu trên doanh thu

T8

:

T su t l i nhu

c thu trên doanh thu

T9

:

T su t l i nhu

c thu và lãi vay trên doanh thu

T10

:

T s doanh thu trên t ng tài s n

T11

:

T s vòng quay hàng t n kho

c thu

ng ch ng khoán phi t p trung
c (bi

c l p)

c ki m tốn
y tài chính

VSA :

Chu n m c ki m tốn Vi t Nam

Y

Ý ki n ki

:

c (bi n ph thu c)


DANH M C CÁC B NG BI U
B ng 2.1:

ng h

c li t kê vào lo i ý ki n không ph i là ý ki n

ch p nh n toàn ph n ................................................................................ 15
B ng 3.1:

Các bi n

c l p là bi n

c s s ng trong nghiên

c u ........................................................................................................... 30
B ng 3.2:

Các bi

c l p là các t s tài

c s d ng trong nghiên

c u ........................................................................................................... 30
B ng 4.1:

B ng phân lo i ý ki n ki m toán theo bi n ý ki n ki
c ........................................................................................................ 38

B ng 4.2:

K t qu ki

n ý ki n ki

c ........................................................................................................ 39
B ng 4.3:

B ng phân lo i ý ki n ki m tốn theo bi n cơng ty ki m toán ............... 40

B ng 4.4:

K t qu ki

B ng 4.5:

B ng phân lo i ý ki n ki m tốn theo bi

i v i bi n cơng ty ki m toán ...... 40
c

ki m toán ................................................................................................. 41
B ng 4.6:

K t qu ki

i v i bi n quy mô công ty

c ki m toán ........................................................................................ 42
B ng 4.7:

K t qu th ng kê mô t

i v i các t s tài chính theo ki

nh

Mann-Whitney ........................................................................................ 43
B ng 4.8:

B ng so sánh tr trung bình c a các t s tài chính gi a hai nhóm ý
ki n ki m tốn theo ki

B ng 4.9 :

K t qu ki

nh Mann-Whitney....................................... 44

nh Mann-Whitney v m

a các t s tài

chính ........................................................................................................ 45
B ng 4.10:

K t qu ki

B ng 4.11:

i phù h p c a mơ hình .......... 48

K t qu ki

phù h p t ng quát c

i

ng -2LL .............................................................................................. 48
B ng 4.12:

B ng phân lo i ý ki n ki

B ng 4.13:

K t qu ki

nh Wald v

cd

mơ hình ................... 48

a các h s h i quy t ng th ...... 49


B ng 4.14:

K t qu ki

phù h p c a mơ hình v i

các bi n cịn l i ........................................................................................ 50
B ng 4.15:

K t qu

phù h p t ng quát c

B ng 4.16:

B ng phân lo i ý ki n ki

B ng 4.17:

K t qu ki

nh Wald v

ng -2LL ........... 50
cd

mơ hình ................... 51

a các h s h i quy t ng th ...... 51


1

PH N M
1. LÝ DO CH

U

TÀI

m toán ngày

-2010

2. M C TIÊU NGHIÊN C U
c m t s nhân t
ki

n

n vi c hình thành lo i ý ki n

i v i BCTC c a các doanh nghi p thu

c xây d ng và b t

ng s n.
Xây d

c mơ hình d

c a các doanh nghi p thu
t i Vi t Nam d a trên các nhân t
3.

n ki
c xây d ng và b

i v i báo cáo tài chính
ng s

c niêm y t

c ch n.

NG, PH M VI NGHIÊN C U
ng nghiên c u: Ý ki n ch p nh n tồn ph n và ý ki n khơng ph i
là ý ki n ch p nh n toàn ph n trên báo cáo tài chính. Các nhân t

nh

n ý ki n ki m toán (bao g m các y u t tài chính và các y u t
phi tài chính)


2

Ph m vi nghiên c u: Các công ty ho
ng s

c niêm y t trên th

c xây d ng và b t

ng ch ng khoán Vi

n

2008– 2010.
4.

U
c k t qu nghiên c u theo m c tiêu

d ng các

u c th
S d

nh phi tham s Mann-Whitney

pháp Chi -

ki m tra m i liên h gi a các bi

c l p và bi n

ph thu c.
Áp d

phân tích h i quy B

hình d

n ki m tốn.

5.

C VÀ TH C TI N C

TÀI NGHIÊN C U

c: Tính m i trong nghiên c

c th hi n

d ng các k thu t phân tích th ng kê trong mơ hình h i quy Binar
d ng mơ hình d
ng s n,

n ki

ch

s
xây

c xây d ng và b t

giúp ki m tốn viên có thêm cơng c h tr trong vi

ki n ki m toán.
c ti n: Sau khi nghiên c
nghiên c

c là mơ hình d

các doanh nghi p thu

c hồn thành thì s n ph m c a
ý ki n ki m toán v báo cáo tài chính c a

c xây d ng và b

viên có th v n d ng k t qu t nghiên c
c

ng s n. N

y các ki m toán

ng d ng trong th c t công vi c

h tr hi u qu cho các ki m toán viên trong vi

ki n m t cách chính xác và k p th
6.

N I DUNG NGHIÊN C U
tài ti p c

ng nghiên c u g
T ng quan v v

trình bày các nghiên c

nghiên c

p trung vào vi c

c th c hi n

tài này ti p t c nghiên c u và phát tri n nh ng y u t m i

c,


3

lý lu n c a nghiên c u

p trung trình bày t ng

quan v các lý thuy t n n t ng và các cơng trình nghiên c u có liên quan. N i dung
m: t ng quan v ki m toán và ý ki n ki m toán; khái ni m và vai
trị c a báo cáo tài chính, các nghiên c

c hi

tài nghiên c u.
Xây d ng gi thuy t

u.

p

trung trình bày vi c ch n các bi

t gi thuy t

u cho các bi n

vi c ch n m u công ty

nghiên c u và l a ch

u s s d ng c th

ti p theo.
Th c tr ng quy trình nghiên c u và k t qu nghiên c
s mơ t chi ti t quy trình nghiên c u c
a các bi
b

tài, b

u t vi c ki

c l p và bi n ph thu

nh m i

n khi phân tích s li u

c ch n và cu

t qu nghiên c u

c th .
Tóm t t nghiên c u, th o lu n k t qu nghiên c u, ng d ng mơ
hình nghiên c u cho m
ti

báo, h n ch
tóm t t l i các v

vào k t qu nghiên c
d

xu
chính c

nêu tóm t t nh ng h n ch n u có c
t i (n u có) s
c th c hi n.

xu t nh

tài nghiên c

c, tác gi s trình bày m t s

c t m t s doanh nghi p thu

ng nghiên c u

ng d ng c a mơ hình
c nghiên c u. Ngồi ra

tài và t nh ng h n ch t n

ng nghiên c u ti p theo trên n n t ng c

4

T NG QUAN V V

1.1 C

t

NGHIÊN C U


5

(3

.


6

-

do

tên

-2010 và

n tích


7

thanh tốn.

ngồi

pháp hierarchical MHD

i quy.


8

K t lu

V i lý do là t i Vi t Nam, các nghiên c u th c nghi
xây d ng mơ hình d
hình d

n ki

c bi t là các mô

ng riêng cho các doanh nghi p thu

ng s n. Chính vì v y mà nghiên c
v c xây d ng và b

c mơ hình d
nghi p thu
doanh nghi p thu

c xây d ng và b t

a ch n các doanh nghi p thu

ng s

ng nghiên c

xây d ng

n ki m tốn báo cáo tài chính dành riêng cho các doanh
c này. Vi c l a ch

ng và ph m vi nghiên c u là các

c xây d ng và b

m t ph

chung. V
Logistic, hy v ng r ng mô hình d

ng s

ng bi
ng l

ng khá l

n 2008-2010
n 2008-

n s phát tri n c a n n kinh t nói
c s d ng là mơ hình h i quy Binary
n ki

tr thành công c h tr hi u qu cho ki m toán viên trong vi
toán.

n vi c

n ki m


9

LÝ LU N C A NGHIÊN C U
2.1 BÁO CÁO TÀI CHÍNH VÀ VAI TRỊ C A BÁO CÁO TÀI CHÍNH
2.1.1 Khái ni m báo cáo tài chính
Báo cáo tài chính (financial statements), Là h th
chu n m c và ch

k toán hi n hành (ho

tin kinh t , tài chính ch y u c

c l p theo

c ch p nh n) ph n ánh các thông

. (Theo chu n m c ki m toán Vi t Nam

200)
H th ng báo cáo tài chính bao g m: b

ik

báo cáo

v tình hình tài s n, n ph i tr và ngu n v n c a doanh nghi p hi n có t i m t th i
m c th . B ng báo cáo k t qu ho

ng kinh doanh nh m cung c p thơng tin

v tình hình doanh thu, chi phí và k t qu ho
k tốn. B

ng c a doanh nghi p trong m t k

n ti n t nh m cung c p thông tin v tình hình thu,

chi ti n t các ho

ng và cu i cùng là b ng thuy t minh báo cáo tài chính dùng

trình bày chi ti t các n i dung c n ph i làm rõ trong doanh nghi p kèm theo

nh ng thơng tin phi tài chính quan tr

n ho

ng c a doanh

nghi p.
Ngoài b n báo cáo ch y u trên cịn có báo có v s
h u. Tuy nhiên

Vi t Nam thì báo cáo v s

i v n ch s

i v n ch s h

c trình

bày k t h p trong b n thuy t minh báo cáo tài chính.
2.1.2 Vai trị c a báo cáo tài chính
Báo c

c l p nh m m

p thơng tin v tình hình

tài chính, tình hình kinh doanh và các lu ng ti n c a m t doanh nghi
nhu c u cho s

i s d ng trong vi

ng
nh kinh t

(chu n m c k tốn s 21-Trình bày BCTC)
i v i doanh nghi p: BCTC cung c p các thơng tin h u ích cho vi
các quy

nh qu

hình qu n lý v

n, các c

s d

theo dõi tình

n lý có th d a vào thơng tin tài chính cung c p

phân b ngu n l c m t cách h p lý. Ngồi ra BCTC cịn ph

cb m t


10

tài chính c a doanh nghi
nghi

u b m t tài chính t t s góp ph n giúp doanh

ng v

dàng.

iv

c ti p

c n thơng tin v tình hình ho

ng và tình hình tài chính c a doanh nghi p m t

cách d

kh

doanh nghi

nc a

u qu .

iv

g:

c tình hình bi
doanh nghi

mb t

ng c a n n kinh t thông qua các b c tranh tài chính c a các
c cung c

n pháp qu n lý th
h tr

trong t ng tình hu ng c th
M c dù m

lý các doanh nghi p

c ph

c cung c p.

ng khác nhau s d

m

ph c v cho các

tc

chung là mu

ng k p th i

u có m t nhu c u

c cung c p các BCTC ph n ánh các thông tin m t cách minh

b ch, trung th c và h p lý.

c nh

tin c

c bi t là

c cung c p b i các doanh nghi p niêm y t thì khơng th khơng c
s tham gia c a các cơng ty ki m tốn trong vi
trung th c và h p lý
c

tuân th

n

n xác nh n v tính
nh và chu n m c hi n hành

c cung c p.

2.2 KI M TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH VÀ Ý KI N C A KI M TỐN VIÊN.
2.2.1 Ki m tốn báo cáo tài chính
Ki m tốn báo cáo tài chính là q trình các ki m tốn viên và cơng ty ki m
tốn ti n hành ki m tra, xác nh n v tính trung th c, h p lý và tính tuân th các quy

nh c a chu n m
c

i v i các s li u k

c trình bày trên báo cáo tài chính

c ki m toán.
M c tiêu c a ki m toán báo cáo tài chính là giúp cho ki m tốn viên và công

ty ki
tuân th

n xác nh n r
nh c a chu n m c và ch

cl
k toán hi n hành hay khơng? Có

tn th pháp lu t liên quan và có ph n ánh trung th c và h p lý trên các khía c nh
tr ng y u hay khơng? Ngồi ra m c tiêu c a ki m tốn báo cáo tài chính cịn giúp


11

c ki m toán th y rõ nh ng t n t
cao ch

ng thơng tin tài chính c

kh c ph c nh m nâng

(Chu n m c ki m toán Vi t Nam s

200)
2.2.2 Ý ki n c a ki m toán viên
Ý ki n c a ki m toán viên là k t qu t ng h p cu i cùng c a cu c ki m toán,
c ki

m tốn nh m xác nh n v tính trung

th c và h

chu n m

nh pháp lu t c a các

báo cáo tài chính, tuy nhiên ý ki n c a ki m toán viên ch cung c
d ng m t s

m b o h p lý mà không ph i s

Ý ki n c a ki

m b o tuy

is

i.

ng thêm s tin c y c a báo cáo tài chính,

i s d ng báo cáo tài chính khơng th cho r ng ý ki n c a ki m toán
viên là s

m b o v kh

hi u qu và hi u l

n t i c a doanh nghi

u hành c a b máy qu n lý (Chu n m c ki m toán Vi t

Nam s 200)
2.2.3 Các d ng ý ki n ki m toán
nh c a chu n m c ki m toán Vi t Nam hi n hành
T

u 34 c a chu n m c ki m toán Vi t Nam s 700 (1999)

toán viên sau khi ki m tốn thì có th

nh, ki m

t trong các lo i ý ki n v báo cáo tài

Ý ki n ch p nh n toàn ph n
Ý ki n ch p nh n t ng ph n;
Ý ki n t ch i (ho c ý ki n không th
Ý ki n không ch p nh n (ho c ý ki

Ý ki n ch p nh n toàn ph n:

c trình bày tr

n);
c).
ng h p ki m tốn viên và

cơng ty ki m toán cho r ng báo cáo tài chính ph n ánh trung th c và h p lý trên các
khía c nh tr ng y u tính hình tài chính c
chu n m c và ch

c ki m toán và phù h p v i

k toán Vi t Nam hi n hành. Ý ki n ch p nh n tồn ph n
c ki

có

ng y u (Chu n m c ki m toán Vi t Nam s 700, 1999)


12

Ý ki n ch p nh n t ng ph n:

ng h p ki m tốn viên và

cơng ty ki m tốn cho r ng, báo cáo tài chính ch ph n ánh trung th c và h p lý trên
các khía c nh tr ng y u tình hình tài chính c

, n u khơng b

ng b i

các y u t tùy thu c (ho c ngo i tr ) mà ki m toán viên nêu ra trong báo cáo ki m
toán (Chu n m c ki m toán Vi t Nam s - 700, 1999)
Ý ki n t ch i (không th

n):

c

ng h p h u qu

c a vi c gi i h n ph m vi ki m toán là quan tr ng ho c thi u thông tin liên quan
nm ts

ng l n các kho n m c t i m c mà ki m toán viên khơng th thu th p

và thích h p các b ng ch ng ki

có th cho ý ki n v báo cáo tài

chính (Chu n m c ki m tốn Vi t Nam s -700, 1999)
Ý ki n khơng ch p nh n (ý ki
v

không th ng nh t v
ng l n các kho n m

t ng ph

c):

ng h p các

c là quan tr ng ho
nm

nm ts

mà ki m toán viên cho r ng ý ki n ch p nh n

th hi n tính ch t và m

sai sót tr ng y u c a báo cáo

tài chính (Chu n m c ki m toán Vi t Nam s - 700, 1999)
Ngồi ý ki
trình bày thêm nh
t m t vài y u t

c trình bày trong báo cáo ki m tốn thì ki m tốn viên có th
n nh n m nh, ho c nh

n gi i thích nh m làm sáng

ng không tr ng y

g không

i ý ki n ki m toán.
2.2.

nh c a chu n m c ki m toán qu c t
theo ISA-700, Ý ki n ki m tốn v báo cáo tài chính bao g m hai d ng

chính, c th là:
Ý ki n ch p nh n toàn ph n (Unqualified opinion)
Ý ki n không ph i là ý ki n ch p nh n toàn ph n (Qualified opinion)
Ý ki n ch p nh n toàn ph n (Unqualified opinion)
h p, báo cáo tài chính khơng ch

ng các sai sót tr ng y u, vi c trình bày báo

cáo tài chính là trung th c và h p lý, tuân th c
ki n ch p nh n tồn ph n cịn có th bao g
s v

ng

nh liên quan. Ngoài ra ý
n nh n m

n ý ki n c a ki m toán viên.

làm sáng t m t

13

Ý ki n không ph i là ý ki n ch p nh n toàn ph n (Qualified opinion):
b

ng h

c ki m tốn có ch

c trình

ng các sai sót

tr ng y u, ho c ki m toán viên b gi i h n v ph m vi ki m toán và s gi i h n này
ng tr ng y

n k t qu ki m tốn, ho c có nh ng b

quan tr ng gi a ki

i qu

ng v nh ng v n
c ki m toán làm nh

n k t qu ki m toán.
y, N u so sánh v i chu n m c ki m toán Vi t Nam thì d ng ý ki n
khơng ph i là ý ki n ch p nh n toàn ph n (Qual

nh trong

ISA700 là s bao g m t ng h p c a ba d ng ý ki n ki m tốn cịn l
trong chu n m c ki m tốn Vi t Nam s

nh

n ch p nh n t ng ph n; ý

ki n t ch i và ý ki n không ch p nh n.
2.2.3.3

i m i c a chu n m c ki m toán Vi t Nam theo chu n m c ki m toán

Qu c t v ý ki n ki

i v i báo cáo tài chính.

ti n t i s hịa h p v i chu n m c ki m toán qu c t , chu n m c ki m
toán Vi t Nam luôn c g ng c p nh t, s
l c c a Vi t Nam trong vi c s

i và b sung k p th

i và b sung các chu n m c ki m toán m

th hi n qua 37 chu n m c ki m tốn m
chính th

c áp d ng b

. Nh ng n
c

c ban hành vào 06/12/2012 và s

u t 1/1/2014. Trong s

n m c liên

n ý ki n ki m toán v báo cáo tài chính là:
VSA 700 – “Hình thành ý ki n ki m toán và báo cáo ki m toán v báo cáo
tài chính”
VSA 705 – “Ý ki n ki m tốn không ph i là ý ki n ch p nh n toàn ph n”
VSA 706 –

n nh n m nh v

và v

khác trong báo cáo ki m

toán v báo cáo tài chính”
Nh

m m i trong các chu n m c m i ban hành v ý ki n ki

báo cáo tài chính so v i chu n m
Theo VSA 700 –

-

hi n

ch :

iv i


14

Theo
-

-

Theo chu n m c ki m toán Vi t Nam s 705, ki m
toán viên ph
ki m toán n u thu c m

n không ph i là ý ki n ch p nh n toàn ph n trong báo cáo
ng h p.


15

C

báo cáo tài chính

lan

t

chu

trong