TRNG I HC KINH T TP. HCM
VIN ÀO TO SAU I HC
o0o
DOANH TH NGÂN HÀ
THC TRNG VÀ GII PHÁP NÂNG CAO
TÍNH MINH BCH THÔNG TIN TRÊN
BÁO CÁO TÀI CHÍNH CA CÁC CÔNG
TY C PHN NIÊM YT VIT NAM
LUN VN THC S KINH T
TP. H CHÍ MINH – NM 2013
TRNG I HC KINH T TP. HCM
VIN ÀO TO SAU I HC
o0o
DOANH TH NGÂN HÀ
THC TRNG VÀ GII PHÁP NÂNG CAO
TÍNH MINH BCH THÔNG TIN TRÊN
BÁO CÁO TÀI CHÍNH CA CÁC CÔNG
TY C PHN NIÊM YT VIT NAM
Chuyên ngành: K Toán
Mã s: 60.34.0301
LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC:
TS. NGUYN TH KIM CÚC
TP. H CHÍ MINH – NM 2013
LI CM N
Li đu tiên tôi xin gi li cm n sâu sc đn TS. Nguyn Th Kim Cúc, Cô
đã hng dn tn tình và cung cp cho tôi nhiu tài liu cn thit đ tôi hoàn thành
lun vn này. Xin cm n tt c Quý Thy Cô trng i hc Kinh t TP.HCM đã
tn tình ging dy tôi trong thi gian qua.
Tôi xin cm n các anh ch đng nghip ti khoa K toán – Kim toán, trng
đi hc dân lp Vn Lang đã to điu kin v thi gian và giúp đ tài liu trong sut
quá trình tôi thc hin lun vn.
Tôi cng xin cm n gia đình đã luôn ng h cho công vic cng nh vic hc
tp ca tôi.
Dù đã c gng tìm kim tài liu, nghiên cu và hc hi, song lun vn không
tránh khi nhng khim khuyt. Kính mong nhn đc s góp ý t Quý Thy Cô và
nhng đc gi quan tâm đn đ tài này. Mi ý kin xin gi v hp th đin t:
Xin chân thành cm n.
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan lun vn thc s kinh t: “Thc trng và gii pháp
nâng cao tính minh bch thông tin trên Báo cáo tài chính ca các công ty
c phn niêm yt Vit Nam” là công trình ca vic hc tp và nghiên cu
khoa hc tht s nghiêm túc ca bn thân. Nhng kt qu nêu ra trong lun vn
này là trung thc và cha đc công b rng rãi trc đây. Các s liu trong
lun vn có ngun gc rõ ràng, đc tng hp t nhng ngun thông tin đáng
tin cy.
TP. HCM, tháng 09 nm 2013
Tác gi
Doanh Th Ngân Hà
DANH MC BNG VÀ HÌNH
Danh mc các bng Trang
Bng 2.1: Lnh vc công tác ca nhng nhà đu t chng khoán thc hin kho 26
Bng 2.2: Thi gian tham gia đu t chng khoán ca nhng nhà đu t chng khoán
thc hin kho sát 27
Bng 2.3: ánh giá mc đ s dng các c s đ ra quyt đnh đu t chng khoán
thc hin kho sát 28
Bng 2.4: Kt qu kho sát v nhng yu t thuc môi trng kinh doanh nh hng
đn sn xut kinh doanh ca DN 48
Bng 2.5: Chênh lch li nhun trên BCTC trc và sau kim toán ca CTNY 49
Danh mc các hình Trang
Hình 1.1: c đim cht lng ca báo cáo tài chính 9
DANH MC CH VIT TT
BCTC
BCKT
BCKQHKD
BCLCTT
CTNY
CTCPNY
DN
HTKSNB
TM BCTC
TTCK
UBCKNN
: Báo cáo tài chính
: Bng cân đi k toán
: Báo cáo kt qu hot đng kinh doanh
: Báo cáo lu chuyn tin t
: Công ty niêm yt
: Công ty c phn niêm yt
: Doanh nghip
: H thng kim soát ni b
: Thuyt minh báo cáo tài chính
: Th trng chng khoán
: y Ban Chng khoán Nhà nc
DANH MC PH LC
Ph lc PL2 – 01: Ni dung bng kho sát
Ph lc PL2 – 02: Kt qu tr li Bng kho sát
Ph lc PL – 03: Câu hi I – Phân tích nhà đu t la chn đu t vào danh mc
chng khoán là da vào c s nào?
Ph lc PL – 04: Câu hi II (6) – ánh giá mc đ quan trng ca BCTC đi vi
vic ra quyt đnh đu t chng khoán
Ph lc PL – 05: Câu hi II – ánh giá tính minh bch khi trình bày BCTC ca công
ty niêm yt
Ph lc PL – 06: Câu hi II – ánh giá tính minh bch khi trình bày BCTC ca công
ty niêm yt
MC LC
Trang
PHN M U 1
1. Tính cp thit ca đ tài 1
2. Mc tiêu nghiên cu 2
3. i tng và phm vi nghiên cu 3
4. Phng pháp nghiên cu 3
5. Kt cu ca đ tài 4
CHNG 1 TNG QUAN V TÍNH MINH BCH THÔNG TIN TRÊN
BÁO CÁO TÀI CHÍNH CA CÁC CÔNG TY C PHN NIÊM YT 5
1.1 Báo cáo tài chính 5
1.1.1 Vai trò ca báo cáo tài chính 5
1.1.2 Thông tin đc trình bày trên h thng báo cáo tài chính 6
1.1.3 Yêu cu đi vi thông tin trình bày trên báo cáo tài chính 8
1.1.4 Môi trng pháp lý đi vi h thng BCTC ca các DN Vit Nam 12
1.2 Th trng chng khoán và công ty c phn niêm yt 14
1.2.1. Th trng chng khoán 14
1.2.2. Công ty c phn niêm yt 16
1.2.3. Thông tin CTNY công b trên TTCK 16
1.3 Tính minh bch thông tin trên BCTC ca CTNY 18
1.3.1 Th nào là tính minh bch thông tin trên BCTC 18
1.3.2 Tiêu chí đ đánh giá tính minh bch khi trình bày thông tin trên BCTC 20
1.3.3 Tiêu chí đ đánh giá tính minh bch khi công b thông tin trên BCTC 21
1.3.4 Nhu cu s dng thông tin BCTC minh bch ca các nhà đu t chng
khoán 22
KT LUN CHNG 1 24
CHNG 2 THC TRNG TÍNH MINH BCH THÔNG TIN TRÊN
BCTC CA CÁC CÔNG TY C PHN NIÊM YT VIT NAM 25
2.1 Kho sát đánh giá tính minh bch tính minh bch thông tin trên BCTC ca các
công ty c phn niêm yt Vit Nam 25
2.1.1 Mc tiêu kho sát 25
2.1.2 i tng kho sát 26
2.1.3 Phng pháp thc hin kho sát 26
2.1.3 Phân tích kt qu kho sát 27
2.2 Thc trng tính minh bch khi trình bày thông tin trên BCTC ca các công ty
c phn niêm yt Vit Nam 33
2.2.1 Môi trng pháp lý ca h thng k toán Vit Nam 33
2.2.2 Kim toán BCTC 39
2.2.3 HTKSNB trong các CTNY Vit Nam 41
2.3 Thc trng tính minh bch khi công b thông tin trên BCTC ca các công ty c
phn niêm yt Vit Nam 45
2.3.1 Quy đnh pháp lý v công b BCTC trên TTCK 45
2.3.2 Tình hình công b thông tin trên BCTC ca các CTNY Vit Nam 46
2.3.2.1 Thi đim công b BCTC 46
2.3.2.2 Báo cáo gii trình ca các CTNY khi công b BCTC không đúng
hn quy đnh. 47
2.3.2.3 Cht lng ni dung BCTC đc công b. 48
KT LUN CHNG 2 53
CHNG 3 GII PHÁP NÂNG CAO TÍNH MINH BCH THÔNG TIN
TRÊN BCTC CA CÁC CÔNG TY C PHN NIÊM YT VIT NAM 54
3.1 Quan đim v nâng cao tính minh bch thông tin trên BCTC ca các công ty c
phn niêm yt 54
3.1.1 Nâng cao tính minh bch ca vic trình bày thông tin trên BCTC 54
3.1.2 Nâng cao tính minh bch ca vic công b thông tin trên BCTC 55
3.2 Các gii pháp nâng cao tính minh bch khi trình bày thông tin trên BCTC 55
3.2.1 Gii pháp hoàn thin h thng chun mc k toán Vit Nam 55
3.2.2 Gii pháp nâng cao cht lng h thng kim soát ni b 59
3.2.3 Gii pháp nâng cao cht lng ca vic kim toán 61
3.3 Các gii pháp nâng cao tính minh bch khi công b thông tin trên BCTC 67
3.4 Kin ngh 69
3.4.1 Kin ngh đi vi B Tài chính 69
3.4.2 Kin ngh đi vi y ban chng khoán nhà nc 70
3.4.3 Kin ngh đi vi S giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh 71
3.4.4 Kin ngh đi vi Công ty niêm yt 71
KT LUN CHNG 3 73
PHN KT LUN 74
Ph lc
Danh mc tài liu tham kho
1
PHN M U
1. Tính cp thit ca đ tƠi
Quá trình hi nhp kinh t đã đt ra nhng áp lc gay gt buc các doanh
nghip (DN) Vit Nam phi nâng cao nng lc canh tranh. Mc tiêu ca các DN là
phi c gng duy trì và nâng cao li th cnh tranh trong vic tiêu th sn phm, m
rng mng li tiêu th, thu hút và s dng có hiu qu các yu t sn xut nhm đt
li ích kinh t cao và bn vng. Mt trong nhng gii pháp đc đa ra là vic đ cao
tính minh bch đ giúp cho DN có th phát trin bn vng đng thi làm gia tng giá
tr ca DN. Bi vì nh có s minh bch mà DN to đc nim tin vi các nhà đu t,
các đi tác kinh doanh ; t đó to điu kin tt cho vic huy đng vn đu t, tìm kim
đi tác kinh doanh, vay vn ngân hàng thun li hn; mt khác cng nâng cao đc
thng hiu ca DN trên th trng.
Th trng chng khoán (TTCK) ra đi đóng vai trò là mt kênh huy đng vn
trung và dài hn cho s phát trin kinh t đt nc. TTCK phát trin đc là nh vào
các thông tin đc công b trên th trng giúp cho hot đng giao dch chng khoán
đc din ra hiu qu. Vì th, minh bch hóa các thông tin công b trên TTCK là mt
yêu cu ht sc cp thit, trong đó minh bch thông tin mà báo cáo tài chính (BCTC)
cung cp đóng vai trò rt quan trng.
Theo cách hiu ca k toán, minh bch v thông tin tài chính là vic trình bày
thông tin tài chính trên BCTC theo đúng các chun mc v k toán tài chính giúp
ngi đc nm đc tình hình hot đng hin ti và d đoán trin vng tng lai ca
DN. ng thi, BCTC phi hu ích cho mc tiêu ra quyt đnh ca ngi s dng
BCTC. Mun nh vy thì thông tin và s liu BCTC phi đc cung cp đy đ, kp
thi, trung thc, đúng pháp lut quy đnh, và phi đc kim toán đc lp.
2
Minh bch thông tin tài chính nói chung và thông tin BCTC nói riêng là mt
tiêu chun mà nhng ngi có nhu cu s dng thông tin yêu cu và mong mun, đng
thi đó là mt thách thc buc nhng ngi cung cp thông tin phi c gng đáp ng.
Tuy nhiên Vit Nam tính minh bch trong các BCTC vn cha đc coi trng đúng
mc và còn nhiu hn ch vì điu kin ca nc ta cha đm bo đ đt đc tính
minh bch ca BCTC.
Trong mt vài cuc hi tho quc t, sau khi Vit Nam gia nhp WTO các
chuyên gia cho rng s d các DN Vit Nam không th cnh tranh đc vi các DN
nc ngoài là vì các DN Vit Nam thiu minh bch, trong đó minh bch thông tin tài
chính là yu t quyt đnh. Thc trng ch đ k toán DN, Chun mc k toán
(CMKT) và các quy đnh tài chính hin hành ca Vit Nam cng còn nhiu bt cp và
mang tính cc b. Xut phát t nhng lý do trên tôi đã chn đ tài “Thc trng vƠ
gii pháp nơng cao tính minh bch thông tin trên Báo cáo tƠi chính ca các công
ty c phn niêm yt Vit Nam” đ làm đ tài nghiên cu trong lun vn này.
Ni dung ch yu ca lun vn này là xác đnh thc trng và nguyên nhân nh
hng tính minh bch thông tin tài chính đc trình bày trên BCTC ca các công ty c
phn niêm yt (CTCPNY) Vit Nam đ đa ra nhng gii pháp tng cng tính minh
bch thông tin trên BCTC nhm phc v cho vic ra quyt đnh ca các nhà đu t
chng khoán.
2. Mc tiêu nghiên cu
a. Tìm hiu các vn đ lý thuyt v tính minh bch ca thông tin trên BCTC
b. ánh giá thc trng v tính minh bch ca thông tin trên BCTC công ty c
phn niêm yt Vit Nam
- Kho sát đánh giá mc đ s dng báo cáo tài chính trong vic ra quyt đnh
ca các nhà đu t chng khoán
3
- Kho sát đánh giá ca nhà đu t chng khoán v tính minh bch ca thông tin
trên BCTC ca công ty c phn niêm yt.
c. xut các gii pháp nhm nâng cao tính minh bch ca thông tin trên
BCTC
3. i tng vƠ phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu:
- Các quy đnh pháp lý v vic lp, trình bày BCTC và công b thông tin ca
các DN Vit Nam, nh: Lut DN; Lut k toán; Chun mc k toán; Ch đ k toán;
Quyt đnh, Thông t có liên quan.
- Các quy đnh ca y ban chng khoán nhà nc v vic công b BCTC ca
các CTCPNY trên th trng chng khoán.
- Mt s quy đnh v vic lp, trình bày BCTC theo thông l quc t.
Phm vi nghiên cu: tài ch tp trung gii quyt vn đ liên quan đn tính
minh bch thông tin trên báo cáo tài chính ca các DN sn xut kinh doanh Vit Nam
là các CTCPNY trên S giao dch chng khoán Tp. HCM, ch không nghiên cu h
thng báo cáo tài chính ca DN đc bit, công ty bo him, ngân hàng và các t chc
tài chính tng t.
4. Phng pháp nghiên cu
tài s dng phng pháp h thng hóa, tng hp, phân tích nhm tìm hiu
nguyên tc, phng pháp trình bày và công b thông tin trên BCTC ca các công ty
niêm yt Vit Nam.
đánh giá thc trng v tính minh bch thông tin trên BCTC ca các công ty
niêm yt, đ tài s dng các phng pháp: chn mu nghiên cu, điu tra, kho sát,
thng kê mô t, phân tich các d liu quá kh đã tp hp đc, kt hp so sánh, đi
chiu t đó đánh giá tình hình thc t, đa ra mt s gii pháp kin ngh đi vi các
4
ch th có liên quan trên c s tuân th các nguyên tc khoa hc và đm bo tính
khách quan trong các gii pháp trình bày.
5. Kt cu ca đ tƠi
Ngoài Phn m đu và Kt lun, lun vn bao gm 3 chng:
Chng 1: Tng quan v tính minh bch ca thông tin trên Báo cáo tài chính
ca các công ty c phn niêm yt.
Chng 2: Thc trng tính minh bch thông tin Báo cáo tài chính ca các công
ty c phn niêm yt Vit Nam.
Chng 3: Gii pháp nâng cao tính minh bch thông tin Báo cáo tài chính ca
các công ty c phn niêm yt Vit Nam.
5
CHNG 1:
TNG QUAN V TệNH MINH BCH THÔNG TIN TRÊN BÁO
CÁO TÀI CHÍNH CA CÁC CÔNG TY C PHN NIÊM YT
Mc tiêu ca chng này là nêu lên đc cách hiu v tính minh bch ca thông
tin trên BCTC ca các CTCPNY. Trc nht, trên c s ni dung ca các quy đnh
pháp lý v vic lp, trình bày BCTC ca Vit Nam cùng vi mt s quy đnh theo
thông l quc t đ tin hành nghiên cu tng quan v báo cáo tài chính đ thy đc
vai trò ca BCTC và đc đim cht lng ca BCTC. Sau đó, tin hành tìm hiu v bn
cht ca th trng chng khoán, công ty c phn niêm yt đ thy đc nh hng
ca BCTC đi vi vic ra quyt đnh ca nhng nhà đu t chng khoán. Tip đn,
da trên mt s bài nghiên cu đ đa ra cách hiu v tính minh bch thông tin trên
BCTC theo quan đim ca k toán. Cui cùng, t nhng yêu cu chung ca k toán và
yêu cu đc thù ca TTCK phân tích đ thy đc tính cp thit phi đm bo tính
minh bch cho thông tin trên BCTC ca các CTCPNY, đng thi ta rút ra nhng tiêu
chí đ đánh giá tính minh bch ca thông tin BCTC ca CTCPNY.
1.1. Báo cáo tài chính
1.1.1. Vai trò ca báo cáo tƠi chính
K toán đc chia ra thành nhiu lnh vc khác nhau nh k toán tài chính, k
toán qun tr, k toán thu … Mi lnh vc k toán có vai trò khác nhau trong vic
cung cp thông tin đ đáp ng nhu cu ca nhiu nhóm đi tng s dng khác nhau.
Trong đó, k toán tài chính cung cp thông tin cho nhng ngi qun lý trong ni b
công ty và c nhng đi tng bên ngoài công ty gm có các c đông, ngân hàng, ch
n, c quan nhà nc,… K toán tài chính cung cp thông tin cho các nhóm đi tng
này thông qua h thng BCTC. BCTC đc xem nh là mc tiêu và sn phm cui
ca k toán tài chính.
6
Theo CMKT Vit Nam (VAS) s 21: BCTC phn ánh theo mt cu trúc cht
ch tình hình tài chính, kt qu kinh doanh ca mt DN. Mc đích ca BCTC là cung
cp các thông tin v tình hình tài chính, tình hình kinh doanh và các lung tin ca mt
DN, đáp ng nhu cu hu ích cho s đông nhng ngi s dng trong vic đa ra các
quyt đnh kinh t. đt mc đích này BCTC phi cung cp nhng thông tin ca mt
DN v:
a/ Tài sn;
b/ N phi tr;
c/ Vn ch s hu;
d/ Doanh thu, thu nhp khác, chi phí, lãi và l;
đ/ Các lung tin.
Các thông tin này cùng vi các thông tin trình bày trong Bn thuyt minh BCTC
giúp ngi s dng d đoán đc các lung tin trong tng lai và đc bit là thi
đim và mc đ chc chn ca vic to ra các lung tin và các khon tng đng
tin.
Nh vy, BCTC là kt qu ca công tác K toán tài chính, là phng tin đ các
công ty báo cáo và công b tình hình tài chính ca mình. BCTC là c s quan trng
trong vic ra quyt đnh kinh t hp lý ca ngi s dng BCTC.
1.1.2. Thông tin đc trình bƠy trên h thng báo cáo tài chính
Thông tin mà k toán tài chính ca các DN Vit Nam cung cp cho các đi
tng s dng đc trình bày trên h thng gm 4 BCTC, c th nh sau:
Bng cơn đi k toán (BCKT)
BCKT trình bày thông tin v toàn b giá tr tài sn hin có và ngun hình
thành tài sn đó ca mt DN ti mt thi đim nht đnh (thng là ngày cui cùng ca
k báo cáo). Thông tin trên BCKT là tài liu đ nghiên cu, đánh giá tng quát tình
hình tài chính và s dng vn ca DN mt thi đim nht đnh, đng thi đánh giá
trin vng kinh t tài chính ca đn v trong tng lai.
7
Thông qua BCKT, ta có th xem xét quan h cân đi ca tài sn và ngun vn
có th giúp cho ngi qun lý thy rõ tình hình huy đng ngun vn ch s hu và
ngun vay n đ mua sm tng loi tài sn, hoc quan h gia công n và kh nng
thanh toán, kim tra các quá trình hot đng, kim tra tình hình chp hành k hoch…
T đó phát hin đc tình trng mt cân đi đ có phng hng và bin pháp kp thi
đm bo các mi quan h cân đi vn cho hot đng tài chính thc s tr nên có hiu
qu, tit kim và có li cho DN.
Báo cáo kt qu hot đng kinh doanh (BCKQHKD)
BCKQHKD, còn gi là báo cáo thu nhp, cung cp thông tin tng hp v tình
hình và kt qu hot đng kinh doanh, phn ánh thu nhp trong mt thi k kinh doanh
nht đnh ca DN bao gm kt qu kinh doanh thông thng và kt qu khác trong mt
k nht đnh.
BCKQHKD cung cp nhng thông tin mt cách đy đ cho ngi s dng v
tình hình và kt qu tt c các hot đng ca DN bao gm hot đng sn xut kinh
doanh, hot đng đu t tài chính và hot đng khác ca DN.
Báo cáo lu chuyn tin t (BCLCTT)
BCLCTT cung cp thông tin c th v vic hình thành và s dng lng tin
phát sinh theo các hot đng khác nhau trong k báo cáo ca DN. BCLCTT ch ra các
lnh vc nào to ra ngun tin, lnh vc nào s dng ngun tin, kh nng thanh toán,
lng tin tha/thiu và thi đim cn s dng đ đt hiu qu cao nht, ti thiu hóa
chi phí s dng vn.
BCLCTT đc tng hp bi 3 dòng tin t 3 hot đng ca DN: hot đng sn
xut, kinh doanh; hot đng đu t; hot đng tài chính. Nó cung cp thông tin cho
ngi s dng đ có th đánh giá kh nng to ra tin trong quá trình hot đng, kh
nng chuyn đi tài sn thành tin, đánh giá kh nng thanh toán ca DN, đánh giá kh
nng đu t ca DN. Chính vì th mà BCTC này là công c đ lp d toán tin, xem
8
xét và d đoán kh nng v s lng, thi gian và đ tin cy ca các lung tin tng
lai.
Thuyt minh BCTC (TMBCTC)
TMBCTC là mt báo cáo tng hp gii thích và b sung thông tin v tình hình
hot đng sn xut kinh doanh, tình hình tài chính ca DN trong k báo cáo mà các
BCTC khác cha trình bày rõ ràng, chi tit và c th đc.
Ni dung thông tin trên TMBCTC đc dùng làm c s đ phân tích, đánh giá
c th, chi tit hn v tình hình chi phí, thu nhp và kt qu hot đng sn xut kinh
doanh ca DN; tình hình tng gim tài sn c đnh theo tng loi, tng nhóm; tình hình
tng gim vn ch s hu theo tng loi ngun vn và phân tích tính hp lý trong vic
phân b vn c cu, kh nng thanh toán ca DN … ng thi, TMBCTC cung cp
thông tin v ch đ k toán đang áp dng ti DN t đó mà kim tra vic chp hành các
qui đnh, th l, ch đ k toán, phng pháp k toán mà DN la chn áp dng cng
nh nhng kin ngh đ xut ca DN.
1.1.3. Yêu cu đi vi thông tin trình bƠy trên báo cáo tƠi chính.
Vi vai trò là phng tin truyn đt thông tin ca hot đng k toán tài chính
và là mt trong nhng công c quan trng trong qun lý kinh t ta cn có các yêu cu
cht lng đi vi thông tin trình bày trên BCTC.
IASB đã ban hành IASB Conceptual Framework 2010 sau khi d án hi t v
Khuôn mu lý thuyt k toán gia IASB và FASB đã chính thc hoàn thành vào tháng
9/2010. Theo Conceptual Framework 2010, thông tin tài chính là hu ích nu chúng có
đc tính thích hp và th hin trung thc. Tính hu ích ca thông tin tài chính đc
tng cng nu chúng có th so sánh, có th kim tra, kp thi và có th hiu đc. Ni
dung v đc đim cht lng ca BCTC đc tóm tt thông qua s đ sau:
9
Hình 1.1: c đim cht lng ca báo cáo tƠi chính (V Hu c, 2012)
Các đc tính c bn v cht lng ca BCTC là tính thích hp và th hin trung
thc.
- Tính thích hp: Thông tin thích hp khi nó có th làm thay đi quyt đnh ca
ngi s dng. Thông tin tài chính có kh nng làm thay đi quyt đnh ca ngi
s dng. nu nó có giá tr d đoán, giá tr khng đnh hoc c hai.
o Giá tr d đoán: Thông tin tài chính có giá tr d đoán nu nó đc dùng
nh mt d liu đu vào cho quá trình d đoán kt qu trong tng lai
ca ngi s dng thông tin. iu này có ngha là các thông tin tài chính
này có th giúp ngi đc t đa ra d đoán ca mình ch bn thân nó
không phi là mt con s d đoán
o Giá tr khng đnh: là cung cp phn hi v nhng d đoán trc đó.
c đim cht lng ca báo cáo tài chính
Th hin trung thc
Giá tr khng
đnh
y
đ
Trung
lp
Không sai
sót
Thích hp
Giá tr d
đoán
Trng yu
Có th so sánh
Có th kim tra
Kp thi
Có th hiu đc
10
Giá tr d đoán và giá tr khng đnh ca thông tin tài chính có liên quan đn
nhau. Thông tin có giá tr d đoán thng cng có giá tr khng đnh. Ví d, thông
tin doanh thu cho nm hin ti, có th đc s dng làm c s đ d đoán doanh
thu trong nm tng lai, cng có th đc so sánh vi d đoán doanh thu cho nm
nay đã đc thc hin trong nm trc. Kt qu ca nhng so sánh có th giúp
ngi dùng chnh sa và hoàn thin quy trình đã đc s dng đ thc hin nhng
d đoán trc đó.
Trng yu: Thông tin trng yu khi vic trình bày sai hay b sót nh hng đn
quyt đnh ca ngi s dng thông tin khi da trên BCTC ca 1 đn v c th.
Không th quy đnh mt mc trng yu c th thng nht đc mà phi da vào
tng tình hung c th.
Trng yu là 1 khía cnh ca thích hp. Ch nhng thông tin trng yu mi phn
ánh trên BCTC và các thông tin này nh hng ti quyt đnh ca ngi s dng
BCTC.
- Th hin trung thc: BCTC trình bày các hin tng kinh t bng ch và s.
có ích, thông tin tài chính không nhng trình bày các hin tng có liên quan, mà
còn phi th hin trung thc v nhng ni dung mà nó trình bày. Tính th hin
trung thc đc đm bo qua ba đc đim là đy đ, trung lp, không sai sót.
o y đ: các thông tin cn thit phi đc phn ánh đy đ đ ngi đc
hiu đc hin tng kinh t, bao gm mô t và gii thích.
o Trung lp: ngha là không thiên lch trong la chn hay trình bày thông
tin, nhm hng ngi đc đn mt phn ng đnh trc
o Không sai sót: ngha là không có sai sót trong mô t hin tng cng nh
trong la chn và áp dng các quy trình lp BCTC
BCTC đt cht lng khi nó hu ích cho ngi dùng BCTC. Tính hu ích ca
BCTC s đt đc khi thông tin trên BCTC đc trình bày thích hp và th hin trung
11
thc. Hai đc tính này phi đng thi đm bo thì BCTC mi đt đc tính hu ích và
chúng đc th hin qua các tiêu chun sau:
+ Có th so sánh: thông tin BCTC s hu ích hn nu ta có th tin hành so sánh ni
dung BCTC ca các đn v khác nhau vi nhau hay so sánh ni dung BCTC ca đn v
gia các k khác nhau vi nhau.
+ Có th kim tra: tiêu chun này giúp đm bo vi ngi s dng BCTC rng thông
tin đc th hin trung thc. Có th kim tra tc là nu chúng ta da trên nhng quan
đim, hiu bit khác nhau và nhng ngi kim tra đc lp thì đu thng nht v
nhng thông tin đã đc trình bày.
+ Kp thi: tc là thông tin đ ra quyt đnh đc cung cp vào thi đim vn nh
hng đn quyt đnh ca ngi đc thông tin. Tuy nhiên, mt s thông tin vn kp
thi sau khi kt thúc k báo cáo bi chúng còn có giá tr trong vic d đoán và đánh
giá xu hng.
+ Có th hiu đc (D hiu): Phân loi, mô t và trình bày thông tin rõ ràng và chính
xác làm cho thông tin d hiu. Tt nhiên, có mt vài hin tng kinh t có bn cht
phc tp, khó hiu. nu ta trình bày chúng trên BCTC thì BCTC s gây khó hiu. Tuy
nhiên nhng BCTC nh th s không đy đ và d gây hiu lm.
Nh vy, BCTC có cht lng thì phi có ni dung đm bo mt s yêu cu sao
cho thông tin đc công b phi hu ích cho ngi s dng ra quyt đnh kinh t đó là
thông tin phi trình bày thích hp và trung thc. Mun nh vy thì thông tin phi đc
lp mt cách đy đ, khách quan, không sai sót đ ngi s dng thông tin có th tin
cy đc; thông tin phi th hin đy đ tình hình tài chính ca DN mt cách d hiu ,
có th kim tra và có th so sánh có nh vy ngi s dng thông tin mi có th đánh
giá đc tình hình DN mt cách thun li nht; ngoài ra thông tin phi đc cung cp
mt cách kp thi thì ngi dùng thông tin mi có th có đc nhng quyt đnh hiu
qu nht.
12
1.1.4. Môi trng pháp lỦ đi vi h thng BCTC ca các DN Vit Nam
cung cp thông tin đy đ, trung thc, kp thi, công khai, minh bch, đáp
ng yêu cu t chc, qun lý điu hành ca c quan nhà nc, DN, t chc và cá nhân
thì BCTC phi đc lp da trên khuôn kh ca h thng pháp lut nht đnh. BCTC là
kt qu ca công tác k toán hot đng tuân theo h thng pháp lut v k toán.
H thng pháp lut v k toán chính là h thng các vn bn quy phm pháp lut
v k toán do c quan Nhà nc có thm quyn ban hành, làm c s điu chnh toàn b
hot đng k toán trong nn kinh t quc dân. H thng pháp lut v k toán DN ca
Vit Nam hin nay có bao gm:
- Lut K toán và các Ngh đnh hng dn thi hành Lut;
- H thng chun mc k toán Vit Nam;
- Ch đ, hng dn k toán c th.
Lut k toán là vn bn pháp lý cao nht v k toán do Quc hi ban hành vào
ngày 19/6/2003 ti k hp th 3 Quc hi khoá XI, có hiu lc thi hành t 01/01/2004.
Sau đó đc c th hóa bng 2 Ngh đnh hng dn:
o Ngh đnh 128 ngày 31/05/2004 áp dng cho các đn v k toán trong lnh
vc Nhà nc,
o Ngh đnh 129 ngày 31/05/2004 áp dng cho các đn v k toán thuc lnh
vc kinh doanh.
Lut K toán quy đnh v nhng vn đ mang tính nguyên tc và làm c s nn
tng đ xây dng Chun mc k toán và Ch đ hng dn k toán. Lut k toán có
nhng quy đnh chung các ni dung nh: đi tng áp dng, phm vi điu chnh Lut;
nhim v, yêu cu nguyên tc k toán; đn v tính s dng trong k toán, k k toán;
giá tr ca tài liu, s liu k toán; …
Ngoài ra, Lut k toán còn quy đnh khá chi tit nhng vn đ c th v: Ni
dung công tác k toán; T chc b máy k toán và ngi làm k toán; Hot đng ngh
nghip k toán; Qun lý Nhà nc v k toán…
13
Chun mc k toán Vit Nam da trên c s nhng quy đnh chung Lut K
toán, đa ra các quy đnh v nhng nguyên tc và phng pháp k toán c bn làm c
s cho vic ghi chép k toán và lp BCTC. CMKT ch quan tâm đn phng pháp k
toán và BCTC thuc k toán tài chính, không quan tâm đn k toán qun tr cho nên
ni dung CMKT ch tp trung vào quá trình lp và trình bày BCTC phc v cho nhng
ngi s dng bên ngoài DN. CMKT không đ cp đn các vn đ mang tính quy đnh
c th nh chng t k toán, tài khon k toán và s k toán…
Vào cui nm 2001, B tài chính đã ban hành 4 CMKT đt 1 và đã có hiu lc
thi hành t ngày 01/01/2002. Cho đn nay Vit Nam đã có 26 chun mc và các thông
t hng dn thi hành. ây là c s pháp lý vng chc cho công tác k toán trong các
DN hot đng trên lãnh th Vit Nam. ó là c s đ trình bày, công b và đánh giá
BCTC. Trong 26 CMKT đã ban hành, thì CMKT s 1: chun mc chung (Theo quyt
đnh 165/2002/Q – BTC ngày 31/12/2002) đc B Tài chính xây dng trên tinh
thn là khuôn mu lý thuyt k toán. VAS 01 quy đnh và hng dn các nguyên tc và
yêu cu k toán c bn, các yu t và cách ghi nhn các yu t trên BCTC ca DN.
Ch đ, hng dn k toán là nhng quy đnh và hng dn v k toán trong
mt lnh vc hoc mt s công vic c th do c quan qun lý nhà nc v k toán
hoc t chc đc c quan qun lý nhà nc v k toán u quyn ban hành. Các DN
đu phi tuân th theo các ch đ k toán đã quy đnh, vic áp dng các ch đ k toán
không ch nâng cao hiu qu ca b máy k toán mà còn giúp nâng cao hiu qu ca
công tác qun lý các hot đng kinh t tài chính ngày càng phc tp, phong phú và đa
dng ca nn kinh t nói chung vi tin trình m ca, hi nhp nói riêng.
Ni dung ca các ch đ k toán là tng hp các vn bn pháp lut v ch đ K
toán Vit Nam bao gm:
o Q 12/2001/Q-BTC (13-03-2001) – Ch đ k toán các đn v ngoài công
lp: Giáo dc, Y t, Vn hóa, Th thao.
o Q 15/2006/Q-BTC (20-03-2006) – Ch đ k toán doanh nghip
14
o Q 19/2006/Q-BTC (30-3-2006) – Ch đ k toán hành chính s nghip
o Q 48/2006/Q-BTC (14-09-2006) – Ch đ k toán doanh nghip nh và
va
Khi thc hin công tác k toán thì các k toán phi nghiên cu các ch đ k
toán đc áp dng cho đn v mình cùng vi vic kt hp nhng hng dn và quy
đnh ca Lut và Chun mc k toán đ x lý tt các nghip v kinh t và lp BCTC
theo đúng yêu cu v cht lng.
1.2. Th trng chng khoán vƠ công ty c phn niêm yt.
1.2.1. Th trng chng khoán
TTCK là ni din ra hot đng giao dch, mua bán các loi chng khoán đc
tin hành bi nhng đi tng khác nhau theo quy đnh ca pháp lut. ây là ni gp
g, giao dch gia nhng ngi có nhu cu huy đng vn đu t – là nhng ngi phát
hành chng khoán, vi nhng ngi có ngun cung vn nhàn ri mun đu t – là
nhng ngi mua chng khoán; cng nh gia các nhà kinh doanh chng khoán vi
nhau.
Vic mua – bán chng khoán đc din ra tp trung trên TTCK, thông qua h
thng giao dch đin t ca S giao dch chng khoán và các h thng giao dch không
tp trung khác có liên thông vi nhau, nhm kt ni gia t chc phát hành và các nhà
đu t, đáp ng nhu cu mua – bán chng khoán ca các đi tng tham gia TTCK.
Nh vy, TTCK đóng vai trò là ni huy đng vn cho nn kinh t, ti đây có th
tha mãn cùng lúc yêu cu ca nhiu ch th tham gia th trng đng thi đáp ng
tin đ phát trin theo kp vi xu th phát trin chung ca nn kinh t th trng.
- Da vào tiêu chí lu thông chng khoán thì TTCK đc chia ra thành TTCK
s cp và TTCK th cp:
+ Th trng chng khoán s cp: là ni các chng khoán ln đu tiên đc bán
cho các nhà đu t. Th trng này hot đng không liên tc mà ch hot đng khi có
đt phát hành chng khoán mi. i tng tham gia vào TTCK s cp gm có nhà