Luận văn thạc sĩ Ứng dụng hệ thống xếp hạng tín dụng doanh nghiệp tại các Chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam trên địa bàn TP. HCM

B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. H CHÍ MINH



KHUTăVNăBI



NG DNG H THNG XP HNG TÍN DNG
DOANH NGHIP TI CÁC CHI NHÁNH NGÂN HÀNG
NÔNG NGHIP VÀ PHÁT TRIN NÔNG THÔN
VIT NAM TRểNăA BÀN TP. H CHÍ MINH


Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
Mã s: 60340201



LUNăVNăTHCăSăKINHăT







TP. H Chí Minh - Nm 2013

B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. H CHÍ MINH



KHUTăVNăBI



NG DNG H THNG XP HNG TÍN DNG
DOANH NGHIP TI CÁC CHI NHÁNH NGÂN HÀNG
NÔNG NGHIP VÀ PHÁT TRIN NÔNG THÔN
VIT NAM TRểNăA BÀN TP. H CHÍ MINH


Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
Mã s: 60340201

LUNăVNăTHCăSăKINHăT


NGIăHNG DN KHOA HC
PGS.TS.ăHOĨNGăC




TP. H Chí Minh - Nm 2013

LIăCAMăOAN

Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cu do chính tôi thc hin. Các s
liu thu thp và kt qu phân tích trong lun án là trung thc, và cha tng
đc ai công b trong bt k công trình nào khác.

KhutăVnăBi

MC LC

Trang ph bìa
Liăcamăđoan
Mc lc
Danh mc các ký hiu, các ch vit tt
Danh mc các bng
Danh mc các hình v,ăđ th
M U
1. Lý do chnăđ tài
2. Xácăđnh vnăđ nghiên cu
3. Mc tiêu nghiên cu
4. iătng và phm vi nghiên cu
5. Phngăphápănghiên cu
6. Kt cu caăđ tài
CHNGă 1:ă Că S LÝ LUN V XP HNG TÍN DNG DOANH
NGHIP CAăNGỂNăHĨNGăTHNGăMI 1
1.1. Tng quan v xp hng tín dng 1
1.1.1. Khái nim v xp hng tín dng 1
1.1.2. Phân loiăvƠăđiătng xp hng tín dng 1
1.1.3. Vai trò ca xp hng tín dng 2
1.1.4. Cácăphngăphápăxp hng tín dng 4
1.1.5. Nguyên tc xp hng tín dng 5
1.1.6. Quy trình xp hng tín dng 6
1.2. H thng xp hng tín dng doanh nghip caăngơnăhƠngăthngămi 6
1.2.1. Khái nim v xp hng tín dng doanh nghip 6

1.2.2. Tiêuăchíăđánhăgiáăh thng xp hng tín dng doanh nghip 7
1.2.3. ụănghaăca h thng xp hng tín dng doanh nghip 11
1.3. Kinh nghim xp hng tín dng doanh nghip trên th gii 15
1.3.1. Kinh nghim xp hng tín dng doanh nghip caăMoody’săvƠăS&P 15
1.3.2. Kinh nghim xp hng tín dng doanh nghip ca Fitch 16
1.3.3. Kinh nghim xp hng tín dng doanh nghip caăc 18


1.3.4. Mt s quyăđnh ca y ban Basel v h thng xp hng tín dng ni
b caăcácăngơnăhƠngăthngămi 19
1.3.5. Bài hc kinh nghim v xp hng tín dng doanh nghip cho các chi
nhánh Ngân hàng nông nghip và phát trinănôngăthônătrênăđa bàn TP. H
Chí Minh 21
Kt lunăchngă1 22
CHNGă2:ăTHC TRNG H THNG XP HNG TÍN DNG DOANH
NGHIP CA CÁC CHI NHÁNH NGÂN HÀNG NÔNG NGHIP VÀ PHÁT
TRIN NÔNG THÔN VITăNAMăTRểNăA BÀN TP. H CHÍ MINH 23
2.1. Tng quan v Ngân hàng Nông nghip và Phát trin Nông thôn Vit
Nam 23
2.1.1. Lch s hình thành và phát trin 23
2.1.2. Căcu t chc và hotăđng 25
2.1.3. Kt qu hotăđng kinh doanh ca Ngân hàng Nông nghip và Phát
trin nông thôn Vit Nam ậ cácăchiă nhánhă trênăđa bàn TP.HCM t nmă
2008 ậ 2012 26
2.2. Thc trng h thng xp hng tín dng khách hàng doanh nghip ti
các chi nhánh Ngân hàng nông nghip và phát trinănôngăthônătrênăđa bàn
TP. H Chí Minh. 31
2.2.1. Gii thiu v cách t chc xp hng tín dng khách hàng doanh
nghip 31
2.2.2. iătng áp dng 33

2.2.3. Phngăphápăxp hng 33
2.2.4. Rà soát, chnh sa h thng xp hng 33
2.2.5. Quy trình chmă đim và xp hng tín dng doanh nghip ca
Agribank 34
2.3. Nhn xét v vic hoàn thin h thng xp hng tín dng khách hàng
doanh nghip ca Ngân hàng nông nghip và phát trin nông thôn Vit Nam ậ
cácăchiănhánhătrênăđa bàn TP. H Chí Minh 44
2.3.1. Nhng thành công và kt qu đtăđc 44


2.3.2. Hn ch và nguyên nhân hn ch ca h thng xp hng tín dng
doanh nghip ti các chi nhánh Ngân hàng nông nghip và phát trin nông
thônătrênăđa bàn TP. HCM 49
Kt lunăchngă2 53
CHNGă 3:ă GII PHÁP HOÀN THIN H THNG XP HNG TÍN
DNG DOANH NGHIP TI CÁC CHI NHÁNH NGÂN HÀNG NÔNG
NGHIP VÀ PHÁT TRIN NÔNG THÔN VITăNAMăTRểNăA BÀN TP.
H CHÍ MINH 54
3.1. nhăhng phát trin ca các chi nhánh NHNo&PTNT Vit Nam trên
đa bàn TP. H ChíăMinhăđnănmă2015ăậ Tm nhìn 2020. 54
3.1.1. nhăhng phát trin TP. H ChíăMinhăđnănmă2020 54
3.1.2. nhăhng phát trin ca Ngân hàng nông nghip và phát trin nông
thôn Vit Nam t nayăđn 2015 ậ 2020 54
3.1.3. nhă hng phát trin ca các chi nhánh NHNo&PTNT Vit Nam
trênăđa bàn TP. H Chí Minh 55
3.2. Gii pháp hoàn thin h thng xp hng tín dng doanh nghip ti các
chi nhánh Ngân hàng nông nghip và phát trin nông thôn VităNamătrênăđa
bàn TP. H Chí Minh 56
3.2.1. Nhóm gii pháp do bn thân các chi nhánh Ngân hàng Nông nghip
và phát trin nông thôn Vită Namătrênă đa bàn TP. H Chí Minh t chc

thc hin. 56
3.2.2. Nhóm gii pháp h tr 66
Kt lunăchngă3 71
KT LUN CHUNG
Danh mc tài liu tham kho
Ph lc


DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT

Ký hiu Din gii
Agribank Ngân hàng Nông nghip và Phát trin nông thôn Vit Nam
ALCII Công ty cho thuê tài chính II
AIRB Advanced Internal Rating Based Approach: Phng pháp
XHTD tiên tin
Basel Hip c v giám sát hot đng ngân hàng
BCTC Báo cáo tài chính
DN Doanh nghip
EAD Exposure at Default : ri ro v n
FIRB Foundation Internal Rating Based Approach: Phng pháp
XHTD c bn
HTXH H thng xp hng
IPCAS H thng thanh toán và k toán khách hàng ca Agribank
KVMN Khu vc min nam
LGD Loss Given at Default: tn tht v n
Moody’s Moody’s Investors Service
NHNN Ngân hàng Nhà nc
NHNo&PTNT Ngân hàng Nông nghip và Phát trin nông thôn
NHNo Ngân hàng Nông nghip
NNNT Nông nghip Nông thôn

NC Ngi chm đim
NHTM Ngân hàng thng mi
PD Probability of Default: xác sut v n
RM Risk Management
S&P Standard and poors
TCTD T chc tín dng
XHTD Xp hng tín dng
XLRR X lý ri ro




DANH SÁCH CÁC BNG

Bng 2.1. Kt qu hotăđng kinh doanh t nmă2008ă- 2012 30
Bng 2.2. Các ch tiêuăđ xácăđnh quy mô doanh nghip 35
Bngă2.3.ăCăcuătínhăđim 36
Bng 2.5. Mcăđim tng nhóm n 40
Bng 2.6. Kt qu phân loi nhóm n 42
Bng 2.7. ng dng kt qu xp hng doanh nghip trong vic ra quytăđnh
cp tín dng và giám sát sau khi cho vay 43
Bng 3.1. Ma trn xp loi khon vay khách hàng doanh nghip 62




DANHăSÁCHăCÁCăHỊNH,ă TH


Hình 1.1. Quy trình phân loi tín dng ca các t chc xp hng. 17

Hình 1.2. Quy trình XHTD DN caăNgơnăhƠngăc 19
Hìnhă2.1.ăCăcu t chc và hotăđng ca Agribank 25
Hình 2.2. Ngun vn Agribank khu vcăTP.ăHCMănmă2008ă- 2012 26
Hình 2.3. Ngun vn t dơnăcăAgribankăkhuăvcăTP.HCMănmă2008ă- 2012
27
Hìnhă2.4.ăDăn AgribankăKVăTP.ăHCMănmă2008ă- 2012 28





LI M U

1. Lý do chnăđ tài
Xu hng t do hóa trong lnh vc tài chính đư to ra c hi cho các t chc
tín dng m rng hot đng v mt đa lỦ và hn ch đc nhng tn tht do s
thay đi điu kin kinh t trong nc. Tuy nhiên, cnh tranh gia các t chc tài
chính tín dng trên phm vi toàn cu cng to ra mt th trng tài chính ri ro hn.
Trong bi cnh đó, không mt ngân hàng hay t chc tài chính nào có th tn ti lâu
dài mà không có h thng qun tr ri ro hu hiu. Vic xây dng mt h thng
qun tr ri ro nói chung và qun tr ri ro tín dng nói riêng có vai trò sng còn đi
vi hot đng ca t chc.
Chúng ta đang nhn thy nhng l hng trong vic xác đnh “sc khe” tài chính
ca các doanh nghip bng các phng pháp hin thi, vn đ cung cp, công b,
qun lý thông tin do doanh nghip cung cp, vn đ xác đnh giá tr tài sn đm bo
đ cung ng vn cho các doanh nghip là mt vn đ cn xem xét.
Trong quá trình phát trin đó, chúng ta đư không ngng hoàn thin nhng phng
pháp đánh giá nng lc tài chính ca các doanh nghip, bên cnh đó chúng ta cng
đang nghiên cu, tip thu và vn dng nhng phng pháp khác mà các nc trên
th gii đư vn dng t rt lâu và xp hng tín dng doanh nghip là mt trong

nhng phng pháp đó.
Xp hng tín dng doanh nghip ti mt s t chc tín dng là mt trong nhng
công c qun tr ri ro c bn và hu hiu, đc các t chc tín dng trin khai
nhm xây dng mt môi trng tín dng hiu qu và đa ra các chính sách tín dng
phù hp vi tng khách hàng. ây cng là công c tr giúp các t chc tài chính
ngân hàng đánh giá toàn b danh mc tín dng, xác đnh mt cách hp lý, chính xác
mc tn tht tín dng cho tng dòng sn phm hoc lnh vc hay ngành kinh t.
Tuy nhiên h thng này cho đn nay mi đc các t chc tín dng thc hin mt
cách riêng bit, kt qu xp hng khách hàng vn cha có s liên kt vi các yu t
quan trng khác ca khon tín dng. Do đó vic ắng dng h thng xp hng tín



dng doanh nghip” là vô cùng quan trng đi vi các t chc tín dng nói chung
và NHTM nói riêng.
2. Xácăđnh vnăđ nghiên cu
Agribank là mt trong nhng NHTM hàng đu  Vit Nam không ch v quy
mô, s lng khách hàng, mng li hat đng mà c v d n. Tuy nhiên trong
khong thi gian qua n xu ca Agribank liên tc gia tng, đc bit là đi vi
khách hàng doanh nghip ti các chi nhánh trên đa bàn TP. H Chí Minh mc dù
Ngân hàng này đư áp dng h thng XHTD DN đnh k hàng qúy, hàng nm. T đó
cho thy h thng XHTD DN ca Agribank – các chi nhánh trên đa bàn TP. H
Chí Minh còn cha phù hp và nhiu khuyt đim, do đó cn điu chnh, b sung
đ ng dng hiu qu h thng XHTD DN ti các chi nhánh Agribank trên đa bàn
TP. H Chí Minh nhm gim thiu ri ro, hn ch n xu.
3. Mc tiêu nghiên cu
 tài nghiên cu này nhm tr li câu hi là ti sao n xu thuc khi khách
hàng doanh nghip ca Agribank – các chi nhánh trên đa bàn TP. H Chí Minh
trong thi gian qua li gia tng mc dù đư thc hin chm đim, xp hng tín dng
doanh nghip. Mt khác, nghiên cu, phân tích so sánh và kim chng các ch tiêu

đánh giá trong h thng xp hng tín dng doanh nghip ca các chi nhánh
Agribank trên đa bàn TP. H Chí Minh so vi h thng xp hng tín dng ca các
nc trên th gii. T đó rút ra nhng mt tích cc và hn ch trong h thng
XHTD doanh nghip ca Agribank - các chi nhánh trên đa bàn TP. H Chí Minh
đ đ xut các kin ngh, gii pháp nhm hoàn thin h thng XHTD doanh nghip
và gim thiu ri ro, gim thiu n xu đi vi Agribank - các chi nhánh trên đa
bàn TP. H Chí Minh.
4. iătng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu là các ch tiêu đánh giá chm đim trong h thng
XHTD đi vi khách hàng doanh nghip ca Agribank – các chi nhánh trên đa bàn
TP. H Chí Minh



Phm vi nghiên cu là khách hàng doanh nghip ca Agribank trên đa bàn TP.H
Chí Minh t nm 2008 – 2012.
5. Phngăphápănghiênăcu
S dng các phng pháp tng hp thông tin, phân tích và trình bày các bc
trong h thng xp hng tín dng doanh nghip ti các chi nhánh Agribank trên đa
bàn TP. H Chí Minh .
6. Kt cu caăđ tài
Ngoài phn m đu, kt lun, mc lc, danh mc các ch vit tt, danh mc
các hình và bng, ph lc và tài liu tham kho; đ tài nghiên cu đc b cc theo
3 chng nh sau:
 Chng 1: C s lý lun v xp hng tín dng doanh nghip ca Ngân hàng
thng mi
 Chng 2: Thc trng h thng xp hng tín dng doanh nghip ti các chi
nhánh Ngân hàng Nông nghip và Phát trin Nông thôn Vit Nam trên đa
bàn TP. H Chí Minh.
 Chng 3: Gii pháp hoàn thin h thng xp hng tín dng doanh nghip ti

các chi nhánh Ngân hàng Nông nghip và Phát trin Nông thôn Vit Nam
trên đa bàn TP. H Chí Minh.









1



CHNGă 1: Că Să Lụă LUNă Vă XPă HNGă TệNă DNGă DOANHă
NGHIPăCAăNGỂNăHĨNGăTHNGăMI

1.1. Tng quan v xp hng tín dng
1.1.1. Khái nim v xp hng tín dng
Hin nay, mi t chc tài chính, tín dng đnh ngha XHTD theo cách khác
nhau:
Theo Vin nghiên cu Nomura, XHTD là đánh giá hin ti v mc đ sn sàng và
kh nng tr n gc hoc lưi đi vi chng khoán n ca mt nhà phát hành trong
sut thi gian tn ti ca chng khoán đó.
Theo Standards & Poor’s, XHTD là nhng ý kin đánh giá v ri ro tín dng, kh
nng và s sn sàng thanh toán các ngha v tài chính mt cách đy đ và đúng hn
ca mt ch th phát hành, nh mt doanh nghip, mt Chính ph hoc mt y ban
nhân dân. XHTD cng đ cp đn cht lng tín dng ca mt khon n riêng l,
nh mt trái phiu doanh nghip hoc mt trái phiu ca chính quyn đa phng,

và xác sut tng đi mà khon phát hành đó có th v n.
Theo Moody’s, XHTD là nhng ý kin đánh giá v cht lng tín dng và kh nng
thanh toán n ca mt ngha v n riêng l hoc ca ch th phát hành da trên các
kt qu phân tích tín dng c bn và th hin thông qua h thng ký hiu t Aaa đn
C.
(Theo Lê Tt Thành, “Cm nang xp hng tín dng doanh nghip”)
Nh vy, có th hiu XHTD là các ý kin đánh giá v cht lng tín dng và
kh nng tr n ca mt đi tng xp hng thông qua h thng xp hng theo ký
hiu.
1.1.2. Phân loiăvƠăđiătng xp hng tín dng
Mt đi tng xp hng có th là mt ch th phát hành (doanh nghip, Chính ph,
y ban nhân dân) hoc mt khon vay riêng l (mt thng phiu/ k phiu / trái
phiu/ giy nhn n ca doanh nghip; mt tín phiu/ trái phiu ca Chính ph/
chính quyn đa phng).
2



Vic xp hng tín dng thng da trên mc đ tin cy c tính ca đi tng là
xp hng cá nhân, doanh nghip hoc thm chí là quc gia.
- Xp hng tín dng cá nhân: các yu t có th nh hng đn xp hng tín
dng cá nhân bao gm các thông tin v nhân thân, kh nng chi tr, lch s tín dng
ca khách hàng ti các t chc tín dng, nhu cu cp tín dng,
- XHTD doanh nghip: các yu t có th nh hng đn XHTD DN bao gm
loi hình doanh nghip, ngành kinh t, ch tiêu tài chính, ch tiêu phi tài chính, lch
s tín dng ca khách hàng ti (các) t chc tín dng, tính kh thi ca phng án
vay vn,
- XHTD quc gia: vic XHTD quc gia nhm ch ra mc đ ri ro ca môi
trng đu t ca mt quc gia và thng đc s dng bi các nhà đu t có nhu
cu tìm kim môi trng đu t  mt quc gia khác. Vic đánh giá bao gm các

loi ri ro nh ri ro chính tr, ri ro kinh t, ri ro pháp lý,
1.1.3. Vai trò ca xp hng tín dng
XHTD là mt trong nhng c s đ qun tr ri ro tín dng, nhm hn ch
và gii hn ri ro, h tr các NHTM trong vic phân loi n và trích lp d phòng
đ x lý ri ro tín dng, t đó tin ti mc tiêu ti đa hóa li nhun ca các NHTM.
Bi vy, có th nói XHTD góp phn bo v s n đnh ca h thng ngân hàng,
giúp th trng tài chính – ngân hàng minh bch hn, tng cng kh nng giám sát
th trng ca các c quan qun lỦ Nhà nc và nâng cao hiu qu ca nn kinh t.
1.1.3.1. i viăNgơnăhƠngăthngămi
XHTD là c s đ đánh giá kh nng tr n ca đi tng có nhu cu
cp tín dng góp phn phc v cho vic ra quyt đnh cp tín dng (cp hay không
cp tín dng, xác đnh hn mc tín dng, thi hn, mc lãi sut, bin pháp bo đm
tin vay, ) và công tác qun lý tín dng. XHTD cng h tr ngân hàng trong vic
phân loi n và trích lp d phòng ri ro, đng thi cng tin ti mc đích ti đa
hóa li nhun ngân hàng, nâng cao hiu qu hot đng ca ngân hàng và góp phn
bo v s n đnh ca h thng ngân hàng, th hin  nhng đim chính sau:
3




H tr phê duyt tín dng: ci thin tính chính xác và hiu lc ca vic ra
quyt đnh cp tín dng, cung cp phng tin h tr đ quá trình này tr nên hiu
qu, tit kim thi gian, chi phí và gim bt s can thip ca con ngi. Trong giai
đon thm đnh, kt qu XHTD đc s dng đ quyt đnh vic đng ý hay t chi
cp tín dng cho khách hàng, ti u hóa t l phê các đ ngh vay vn thông qua
vic xác đnh mt mc đim t chi.

Thc hin qun tr ri ro tín dng: XHTD là mt công c đ đánh giá mc
ri ro ca khách hàng. H thng XHTD chun mc s giúp ngân hàng đánh giá kh

nng mt khách hàng “tt” hay “xu”, cng nh xác đnh xác sut v n (PD) ca
khách hàng. Nh tích hp trong nó các nguyên tc, khung, chính sách và tiêu chun
tín dng cn bn ca ngân hàng, h thng XHTD to ra mt cn c đc lp đ
TCTD đánh giá hiu qu quá trình ri ro ca các b phn có trách nhim liên quan,
bo đm rng chc nng cp tín dng đc qun lý phù hp, các tài sn có ri ro tín
dng nm trong các gii hn, thng nht vi các tiêu chun thn trng, và kh nng
phát hin sm các khon tín dng xu.

H tr xác đnh giá khon tín dng: mc giá chào cho khon tín dng phi
phù hp và đ đ bi hoàn tn tht tín dng và tng ng vi mc đ ri ro. XHTD
phân loi các mc đ ri ro, và là mt trong nhng cn c tin cy đ xác đnh giá
cho các khon tín dng, theo nguyên tc mc XHTD thp (ri ro cao) s tng ng
vi mc giá cao và ngc li.

H tr qun lý và qun tr khách hàng: Quan h khách hàng ca các TCTD
ph thuc vào mc đ XHTD ca khách hàng đó. Nhng khon vay có mc ri ro
cao cn phi kim soát, đánh giá thng xuyên, nhng khon vay có mc XHTD
thp cng cn phi đc chú trng theo dõi. Ngc li, nhng khách hàng tt vi
mc XHTD cao s đc u ái hn trong các quan h giao dch.

Làm cn c đ trích lp d phòng tín dng: mc trích lp d phòng các
khon tín dng ph thuc vào mc đ ri ro ca khon tín dng đó. Mc XHTD
cng rt hu ích trong vic xác đnh khon vn cn thit đ “hp th” đ nhng tn
tht tín dng bt thng ngoài d kin.  bù đp cho tn tht tín dng các TCTD
4



cng áp dng chính sách bo đm tín dng phù hp vi mc đ ri ro ca khon
cp tín dng, theo đó các khon cp tín dng có mc ri ro cao (XHTD thp) s

phi có mc bo đm tín dng cao và ngc li.

H tr công tác qun lý thông tin (MIS) theo danh mc và to lp báo cáo:
D liu đa vào h thng XHTD là rt đa dng, phong phú và thuc nhiu loi
trng thông tin khác nhau liên quan đn hot đng kinh doanh ca khách hàng
cng nh ca khon cp tín dng. Hn na h thng XHTD thng đc các
TCTD thit lp nn tng công ngh tin hc cao, cho phép chit xut, qun lý các
thông tin theo tng danh mc yêu cu và đa ra h thng báo cáo hiu qu.
1.1.3.2. i vi Chính ph, th trng tài chính và nn kinh t
XHTD giúp th trng minh bch hn, tng cng kh nng giám sát
th trng ca Chính ph, nâng cao hiu qu ca nn kinh t và có th góp phn tích
cc vào tng trng kinh t bng cách giúp m rng kh nng tip cn vi th
trng tín dng, gim chi phí tín dng, gim n quá hn, n xu,
1.1.3.3. i viănhƠăđuăt
XHTD giúp nhà đu t có thêm công c đ đánh giá ri ro tín dng,
gim thiu các chi phí v thu nhp, phân tích và giám sát kh nng tr n ca các t
chc phát hành trái phiu hoc các công c tài chính,
1.1.3.4. i vi doanh nghip
XHTD giúp doanh nghip m rng th trng vn trong và ngoài nc
và gim bt s ph thuc vào các khon cp tín dng ca ngân hàng. XHTD là c
s đ đánh giá nng lc ca doanh nghip, to s bình đng, cnh tranh hn trong
hot đng huy đng vn ca doanh nghip, có nhiu c hi tip cn ngun vn vi
lãi sut hoc các điu kin u đưi t ngân hàng, , ngun vn cng đc chuyn
giao đn doanh nghip tt đ tip tc thúc đy các doanh nghip này phát trin.
1.1.4. Cácăphngăphápăxp hng tín dng
Hin nay h thng XHTD thng đc phát trin theo ba phng pháp là
phng pháp chuyên gia, phng pháp mô hình toán hc và phng pháp hn hp;
trong đó, phng pháp xp hng hn hp đc các TCTD s dng ph bin nht.
5

Nhng t chc XHTD ln, có uy tín trên th gii nh Standard and Poor’s,
Moody’s, Fitch,… có th phát trin các phng pháp riêng nhng v c bn vn
da trên phân tích đnh tính và đnh lng đa ra các h thng ch s XHTD đc
trng ca mình.
 Phng pháp chuyên gia:  đánh giá kh nng thanh toán n ca đi tng
cn xp hng, các nhà phân tích (trên c s kt hp ca mt nhóm chuyên gia) s
da trên các thông tin t báo cáo ca đi tng cn xp hng, thông tin th trng,
thông tin phng vn t lưnh đo doanh nghip,…đ đánh giá tình hình tài chính,
qun tr doanh nghip, chin lc và chính sách qun tr ri ro ca doanh
nghip,…t đó đa ra mc xp hng.
 Phng pháp mô hình toán hc: là phng pháp ch yu tp trung vào các
d liu đnh lng và kt hp cht ch vi mô hình toán hc. Thông qua mô hình
toán hc, các t chc xp hng có th đánh giá cht lng tài sn, kh nng sinh li,
kh nng tr n.
 Phng pháp xp hng hn hp: kt hp c yu t chuyên gia và kt qu mô
hình tính toán.
1.1.5. Nguyên tc xp hng tín dng
Khái nim hin đi v XHTD đc tp trung vào các nguyên tc ch yu bao gm
phân tích tín nhim trên c s ý thc và thin chí tr n ca ngi đi vay và tng
khon vay; đánh giá ri ro dài hn da trên nh hng ca chu k kinh doanh và xu
hng kh nng tr n trong tng lai; đánh giá ri ro toàn din và thng nht da
vào h thng ký hiu xp hng.
Trong phân tích xp hng tín dng cn thit s dng phân tích đnh tính đ b sung
cho nhng phân tích đnh lng. Các d liu đnh lng là nhng quan sát đc đo
lng bng s, các quan sát không th đo lng đc bng s đc xp vào d liu
đnh tính. Các ch tiêu phân tích có th thay đi phù hp vi s thay đi ca công
ngh và yêu cu qun tr ri ro.
6

Vic thu thp s liu đ đa vào mô hình XHTD cn đc thc hin mt cách
khách quan, linh đng. S dng cùng lúc nhiu ngun thông tin đ có đc cái nhìn
tng th v tình hình tài chính ca khách hàng vay.
1.1.6. Quy trình xp hng tín dng
Cn c vào chính sách tín dng và các quy đnh liên quan mà mi ngân
hàng xây dng mt quy trình XHTD riêng. Mt quy trình xp hng tín dng bao
gm các bc c bn nh sau:
(i) Thu thp thông tin liên quan đn các ch tiêu s dng trong phân tích, đánh
giá thông tin xp hng ca các t chc tín dng liên quan đn đi tng xp hng.
Trong quá trình thu thp thông tin, ngoài nhng thông tin do khách hàng cung cp,
ngi chm đim phi s dng nhiu ngun thông tin khác t các phng tin
thông tin đi chúng, thông tin t trung tâm tín dng ca ngân hàng nhà nc, thông
tin t các công ty xp hng.
(ii) Phân tích bng mô hình đ kt lun v mc xp hng. Mc xp hng cui
cùng đc quyt đnh sau khi tham kho ý kin ca Hi đng xp hng. Trong
XHTD ca các NHTM thì kt qu xp hng thng không đc công b rng rãi.
(iii) Theo dõi tình trng tín dng ca đi tng đc xp hng đ điu
chnh mc xp hng, các thông tin điu chnh đc lu gi. Tng hp kt qu xp
hng so sánh vi thc t ri ro xy ra, và da trên tn sut phi điu chnh mc xp
hng đư thc hin đi vi khách hàng đ xem xét điu chnh mô hình xp hng.
1.2. H thng xp hng tín dng doanh nghip caăngơnăhƠngăthngămi
1.2.1. Khái nim v xp hng tín dng doanh nghip
Xp hng tín dng doanh nghip là vic đánh giá, xp loi các doanh
nghip vi phng pháp và các ch tiêu đánh giá phù hp nhm làm rõ thc
cht hot đng sn xut kinh doanh c v ngun lc, tim nng, li th kinh
doanh cng nh nhng ri ro tim n, và kh nng tr n ca doanh nghip
(Theo TS Nguyn Hu ng – Phó giám đc Trung tâm Thông tin tín dng

NHNN) .
7



Tip tc, thng xuyên đánh giá, cp nht xp loi các doanh nghip vi phng
pháp và các ch tiêu đánh giá phù hp nhm làm rõ thc cht hot đng sn xut
kinh doanh c v ngun lc, tim nng, li th kinh doanh cng nh nhng ri ro
tim n, và kh nng tr n ca doanh nghip. ánh giá kh nng thc hin các
ngha v tài chính ca doanh nghip, mc đ ri ro tín dng, đc xác đnh thông
qua đánh giá bng thang đim, tuân th theo các nguyên tc nht đnh, phù hp vi
thông l quc t, có đt trong mi quan h bin chng vi môi trng kinh t xã
hi.
1.2.2. Tiêu chí đánhăgiá h thng xp hng tín dng doanh nghip
1.2.2.1.  tin cy ca thông tin, d liuăđu vào ca doanh nghipăđc
xp hng
Ngun thông tin đu vào là c s cho quá trình xp hng doanh nghip,
tùy theo mc tiêu phân tích ca các c quan xp hng mà lng thông tin đu vào
cn thu thp ít hay nhiu. Thông tin, d liu thu thp đc bao gm thông tin tài
chính và thông tin phi tài chính phi có đ tin cy cao, có cht lng đ đm bo kt
qu xp hng s phn ánh đúng thc trng ca doanh nghip. Nguyên liu đu vào
ca xp hng doanh nghip có  rt nhiu ni, nm ri rác  các c quan đn v
khác nhau.  có th thu thp đc ngun s liu này đm bo tính chính xác cao
thì các c quan xp hng nên thu thp li t các NHTM, các c quan ca Chính ph
và các c quan thông tin khác đc phép thu thp thông tin.
1.2.2.2. Quy trình xp hng
Các c quan xp hng tín dng thng tin hành vic phân tích, xp
hng doanh nghip qua 5 bc. Quy trình hp lý là mt trong nhng tiêu thc đ
đánh giá kt qu ca vic xp hng doanh nghip, s hp lý ca quy trình đc th
hin  s đúng đn  tng bc ca quy trình.

Thu thp tài liu và x lý s liu, đây là bc quan trng, nh hng rt ln đn kt
qu phân tích. Tài liu thu thp phi đy đ không mu thun gia các s liu thu
thp và phi đc su tp qua các nm hot đng, các s liu k hoch d kin đ
làm c s cho vic so sánh, đánh giá phân tích.
8



Xây dng các bng biu, các ch tiêu tài chính phn ánh hot đng kinh doanh ca
doanh nghip. Trên c s các s liu và tài liu thu thp, xây dng các bng biu,
đ th, xác đnh các ch tiêu kinh t đ nêu thc trng hot đng sn xut kinh doanh
ca doanh nghip.
Nghiên cu các nhân t nh hng đn thc trng hot đng doanh nghip. Thc
cht là nghiên cu các nguyên nhân khách quan và ch quan nh hng tích cc và
nh hng xu đn kt qu và hiu qu hot đng kinh doanh ca doanh nghip,
đn tng khâu, tng giai đon ca quá trình kinh doanh. ng thi nhà phân tích
cn s dng phng pháp thích hp đ xác đnh mc đ nh hng ca tng nhân
t đn đi tng nghiên cu.
Tng hp kt qu phân tích, đa ra kt lun đánh giá thc trng hot đng kinh
doanh ca doanh nghip nh tình hình doanh thu, th trng tiêu th sn phm, li
nhun, tình hình s dng vn vay. Nhà phân tích tng hp li các kt qu phân tích
đ đa ra nhn đnh chung tng hp đánh giá thc trng hot đng kinh doanh ca
công ty bao gm mt mnh, mt còn tn ti, nêu các tim nng trong hot đng
cha khai thác ht.
Xây dng đnh hng và đa ra các gii pháp c th, trên c s nhng mt mnh,
mt yu ca doanh nghip, đa ra nhng gii pháp khc phc các mt còn tn ti và
phát huy mt mnh, xây dng đnh hng phát trin trong thi gian ti nhm nâng
cao hiu qu hot đng ca doanh nghip.
1.2.2.3. La chn các ch tiêu phân tích
Kt qu ca vic xp hng doanh nghip ch yu ph thuc vào vic

la chn các ch tiêu phân tích ca c quan xp hng doanh nghip. Tùy tng mc
đích xp hng mà các ch th xp hng la chn các ch tiêu phân tích khác nhau.
Các ch tiêu phân tích thng đc chia ra hai loi đó là các ch tiêu tài chính và các
ch tiêu phi tài chính.

i vi các ch tiêu tài chính, phân tích tài chính là quá trình xem xét, kim
tra, đi chiu và so sánh s liu tài chính hin hành vi quá kh. Thông qua vic
9



phân tích tài chính có th đánh giá tim nng, hiu qu kinh doanh cng nh ri ro
trong tng lai, và trin vng ca doanh nghip.
Tùy theo mc tiêu phân tích mà nhà phân tích chú trng hn ti nhóm t s này hay
nhóm t s khác. Chng hn các ch n ngn hn quan tâm đn tình hình kh nng
thanh toán ca ngi vay. Trong khi các nhà đu t dài hn quan tâm nhiu hn đn
kh nng hot đng và hiu qu sn xut, kinh doanh, h cng nghiên cu kh nng
thanh toán đ đánh giá kh nng ca doanh nghip đáp ng nhu cu thanh toán hin
ti và xem xét li nhun đ d tính kh nng tr n cui cùng ca doanh nghip.
Bên cnh đó, h cng chú trng đn t s v c cu vn thì s thay đi t s này
nh hng đáng k đn li ích ca h. Mi nhóm t s bao gm nhiu t s và
trong tng trng hp các t s đc la chn s ph thuc vào bn cht, quy mô
hot đng ca nhà phân tích.

Thông tin phi tài chính là rt cn thit trong quá trình XHDN, nó khc phc
đc nhc đim ca thông tin tài chính, thông tin cha phn ánh đc xu th phát
trin ca doanh nghip trong tng lai, điu này rt quan trong vi nhà đu t trong
vic phán đoán tình hung có th xy ra ri ro dn đn không thu hi đc vn
trong tng lai. Các thông tin phi tài chính có rt nhiu loi, vn đ đt ra là phi
chun hóa và xây dng mt s ch tiêu c bn đ phân tích và đa ra các phán đoán

v din bin kinh doanh ca doanh nghip. Tùy tng mc đích ca các ch th phân
tích mà la chn các ch tiêu nào, nhiu hay ít các ch tiêu phi tài chính.
1.2.2.4. Xácăđnh ngành kinh t và quy mô doanh nghip
Xác đnh ngành kinh t và quy mô doanh nghip là mt khâu quan
trng và nh hng ln đn quá trình xp hng ca doanh nghip. Hin nay mi c
quan xp hng đu có cách xác đnh ngành kinh t và quy mô doanh nghip đa vào
phân tích khác nhau.
Vic XHDN đc đt trong bi cnh ngành do mi ngành có nhng đc đim khác
nhau nh c cu chi phí, tc đ tng trng, tính chu k, kh nng sinh li, môi
trng pháp lý, tính cnh tranh trong ngành.
10



Vi nhng ngành ngh khác nhau thì đc trng ca tng ngành là khác nhau cho
nên đi vi các ch tiêu tài chính thì mi ngành cng có nhng mc chun khác
nhau, có nhng ngành coi trng ch tiêu này nhng có nhng ngành li coi trng ch
tiêu khác (ví d ngành công nghip coi trng các ch tiêu phân tích nng lc tài sn,
ch tiêu vòng quay hàng tn kho, trong khi các ngành thng mi, dch v li coi
trng đn các ch tiêu liên quan đn hiu qu s dng vn ngn hn). Do đó không
th áp dng chun ca ngành này vào ngành khác và trong phân tích báo cáo tài
chính không th áp dng phân tích, chú trng tt c các ch tiêu nh nhau  mi
ngành ngh.
H thng xác đnh ngành kinh t dùng đ XHDN phi phù hp vi trình đ phát
trin nn kinh t và môi trng pháp lý ca tng quc gia, tuy nhiên phi gn sát
vi thông l quc t.
Trong thc t vic xác đnh ngành kinh t luôn gp khó khn vì nhng tiêu chun
làm cn c cho vic xác đnh không đáp ng đc mi yêu cu. Ngoài ra, còn vn
đ ranh gii hai ngành cng nh trong trng hp hot đng đa ngành.
Vic xác đnh ngành kinh t là tùy theo điu kin hoàn cnh mi nc, không th áp

đt hoc hc tp duy Ủ chí đc. Các c quan đánh giá có th cn c theo cách xác
đnh ngành ca Chính ph hoc t đa ra mt cách xác đnh riêng cho phù hp vi
điu kin, hoàn cnh, đc đim ca mình.
Quy mô doanh nghip cng là mt yu t cn xem xét, bi doanh nghip s khó đa
dng hóa hot đng đ gim thiu ri ro kinh doanh và nâng cao u th cnh tranh
khi quy mô ca nó quá nh, bi chúng không có u th v quy mô sn xut, nhân s
và tim lc tài chính. Vic xác đnh quy mô thng cn c vào các ch tiêu nh quy
mô vn kinh doanh, doanh thu, tng s lao đng, np thu,…
1.2.2.5. Kh nngăđoălng ri ro
Kt qu xp hng tín dng ni b đi vi khách hàng doanh nghip
giúp ngân hàng đo lng ri ro tín dng. Theo đó, t l n xu phát sinh ca tng
nhóm khách hàng theo th hng kt qu xp hng tín dng ni b là mt trong
nhng ch tiêu cho phép đo lng ri ro tín dng. Chng hn, nu t l n xu phát
11



sinh trong k xp hng ca nhóm AAA cao hn nhóm A hoc BBB thì có ngha là
công tác xp hng, kt qu xp hng khách hàng tr n ca khách hàng.
1.2.2.6. S lng doanh nghipăđc xp hng
Mt ngân hàng có công tác xp hng tín dng ni b đi vi khách
hàng doanh nghip đc đánh giá là thành công thì công tác xp hng tín dng ni
b ca ngân hàng đó phi xem xét qua nhiu k xp hng vi s lng khách hàng
(quy mô công vic) đa vào xp hng không hn ch, nhng vn cho ra kt qu xp
hng khách hàng đm bo đo lng đc ri ro tín dng chính xác nht.
1.2.3. ụănghaăca h thng xp hng tín dng doanh nghip
Xp hng tín dng trên phng din là h thng cung cp thông tin có vai
trò quan trng đi vi nhng cá nhân, t chc tham gia th trng tài chính. H
thng XHTDDN góp phn thu hp khong cách hiu bit gia ngi cho vay và
ngi đi vay. H thng thông tin đc cung cp  đây là uy tín tr n ca ngi đi

vay. T chc cho vay có th s dng nhiu ngun thông tin khác nhau nh: h
thng phân tích riêng ca h, kt qu XHTDDN t mt t chc đc lp, kt qu
phân tích bi bên th ba,…Vic s dng thông tin đa chiu giúp cho t chc cho
vay có th tin tng vào kt qu XHTD khi tt c các lung thông tin đó cung cp
kt qu tng đng nhau. Do đó h thng XHTDDN có Ủ ngha vô cùng quan trng
đi vi hot đng kinh doanh ca ngân hàng, đi vi khách hàng và đi vi nn
kinh t.
1.2.3.1. i vi hotăđng kinh doanh caăngơnăhƠngăthngămi
H thng ngân hàng chim mt v trí quan trng nh là huyt mch ca
nn kinh t vi vai trò cung cp các sn phm dch v ch yu trong quá trình hot
đng ca doanh nghip. Trong đó tín dng là mt phn quan trng nht ca hot
đng ngân hàng. Tuy nhiên hot đng tín dng luôn tim n nhiu ri ro, đc bit là
các nc có nn kinh t mi ni nh Vit Nam bi h thng thông tin thiu minh
bch và không đy đ, trình đ qun tr ri ro còn nhiu hn ch, tính chuyên
nghip ca cán b ngân hàng cha cao,… N xu luôn tn ti  bt k ngân hàng
nào t ngân hàng nh đn các ngân hàng hàng đu th gii vì nó là mt phn tt yu
12



trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng. Hiu qu ca qun tr ri ro tín dng là
kim soát đc n xu  mt mc đ nht đnh đm bo cho s hot đng bn vng
ca ngân hàng. QTRR tín dng đc th hin thông qua c ch, chính sách, mô
hình t chc và mô hình qun tr ri ro phù hp vi điu kin kinh doanh, c s h
tng, chính sách qun lý ca Vit Nam nhm hn ch nhng ri ro tín dng có th
xy ra.
Trong nhng nm gn đây, h thng ngân hàng đư bc l nhiu đim yu kém trong
hot đng tín dng, n xu tng cao, nguyên nhân xut phát t phía khách quan do
tác đng ca cuc khng hong tài chính, tin t toàn cu và cng mt phn không
nh xut phát t phía ch quan do vic qun lý tín dng còn cha cht ch và mt

b phn cán b tín dng trình đ và đo đc ngh nghip yu kém. Trc thc trng
trên, NHNN nhng nm gn đây đư tp trung đnh hng qun lý ri ro trong lnh
vc ngân hàng theo yêu cu ca Basel II thông qua các quy đnh v qun lý ri ro
và các bui tp hun, đào to cho cán b ngân hàng. Mt trong các yêu cu cho đnh
hng trên là xây dng, hoàn thin và phát trin h thng XHTDDN.
H thng XHTDDN giúp ngân hàng gim chi phí và thi gian ra quyt đnh cho vay
thông qua thc hin chính sách khách hàng nh hn mc cho vay, thi hn cho vay,
giá tr tài sn bo đm cn cho khon vay, lãi sut cho vay. H thng XHTDDN
giúp ngân hàng qun lý tt hn danh mc cho vay: giám sát và đánh giá các khon
tín dng cho bit khon vay có cht lng tt hay đang có xu hng xu đ t đó
đa ra nhng gii pháp kp thi. H thng XHTD DN giúp phát trin chin lc
hng ti các doanh nghip tt và ri ro ít hn. Và đc bit hoàn thin h thng
XHTDDN giúp ngân hàng qun tr ri ro tt hn.
1.2.3.2. i vi khách hàng
Trên th gii, XHTD doanh nghip là hot đng ph bin nhng  Vit
Nam điu này vn còn khá mi m. Hin ti, không nhiu doanh nghip trong nc
tin hành xp hng tín nhim, tuy nhiên đây là yu t quan trng cho quá trình quc
t hóa thng hiu doanh nghip nói riêng, hi nhp nói chung.
13



Do đó yêu cu phi có h thng XHTD doanh nghip là điu tt yu. Thông qua h
thng XHTD DN, doanh nghip khng đnh đc uy tín và v th ca mình. C ch
th trng và hi nhp quc t đc xây dng trên c s h thng thông tin minh
bch, c ch lu chuyn thông tin và xây dng lòng tin gia các thành phn tham
gia trong nn kinh t. Thng hiu, uy tín và v th đc khng đnh thông qua
bng xp hng các doanh nghip ca xp hng tín dng.
H thng xp hng tín dng s giúp các doanh nghip xây dng hình và đ tín
nhim ca mình trong sn xut kinh doanh nht là trong thi k hi nhp quc t

ca Vit Nam. Khi các doanh nghip tham gia đánh giá xp hng tín dng doanh
nghip s nhn đc nhng thông tin đánh giá ht sc đc lp, khách quan v tình
hình sn xut kinh doanh ca mình, t mình hiu đc mình v nng lc tài chính,
kh nng thanh toán,… Mt khác, doanh nghip còn nhn đc nhng dch v t
vn tài chính, qun lý, th trng, Kt qu xp hng doanh nghip hàng nm do c
quan XHDN đa ra s tôn vinh các doanh nghip có v trí xp hng cao, đng thi
doanh nghip cng có gii pháp khi doanh nghip b tt hng. iu này s góp phn
rt ln trong vic qung bá và phát trin thc lc ca doanh nghip trên th trng
trong nc cng nh quc t.
1.2.3.3. i vi nn kinh t
Ti Vit Nam, khi xu hng c phn hóa các doanh nghip din ra
mnh m, cùng s phát trin ca th trng chng khoán tt yu dn đn nhu cu
hình thành và phát trin ca lnh vc XHTD nói chung và XHTD doanh nghip nói
riêng. Do đó h thng XHTDDN là vô cùng quan trng đi vi nn kinh t. H
thng XHTDDN giúp to lp môi trng công bng, khách quan trong quan h tín
dng, góp phn lành mnh s phát trin ca nn kinh t, gim thiu ri ro tài chính
trong h thng ngân hàng, giúp doanh nghip tng bc nâng giá tr hình nh,
thng hiu, nng lc qun tr thông qua vic quan tâm gi gìn hoc ci thin kt
qu xp hng ca mình.
H thng XHTDDN có Ủ ngha quan trng trong vic góp phn s phát trin kinh t
thông qua vic m rng tip cn đi vi th trng tín dng, gim giá thành tín