Hoàn thiện quản lý thuế đối với khu vực doanh nghiệp tại Thủ đô Viêng Chăn Nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
________________




PHOMMASENG VITHAYAKONE



HOÀN THIN QUN LÝ THU I VI KHU VC
DOANH NGHIP TI TH Ô VIÊNG CHN
NC CNG HÒA DÂN CH NHÂN DÂN LÀO

LUN VN THC S KINH T








TP. H Chí Minh – Nm 2013

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
________________

PHOMMASENG VITHAYAKONE



HOÀN THIN QUN LÝ THU I VI KHU VC
DOANH NGHIP TI TH Ô VIÊNG CHN
NC CNG HÒA DÂN CH NHÂN DÂN LÀO


Chyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
Mã s: 60340201





LUN VN THC S KINH T



NGI HNG DN KHOA HC: TS. LÊ QUANG CNG



TP. H Chí Minh – Nm 2013

LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan rng, lun vn thc s kinh t “Hoàn thin qun lý
thu đi vi khu vc doanh nghip ti Th đô Viêng Chn nc CHDCND
Lào” là công trình nghiên cu ca riêng cá nhân tôi. Có s h tr t Giáo viên
hng dn khoa hc là TS. LÊ QUANG CNG. Nhng các s liu nghiên
cu đc s dng và ch rõ ngun trích dn. Kt qu nghiên cu này cha tng
đc công b trong bt k công trình nghiên cu nào khác.

TÁC GI LUN VN


PHOMMASENG VITHAYAKONE

MC LC

Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc các ký hiu, các ch vit tt
Danh mc các bng
Danh mc các hình v, đ th
LI M U 1
1.

Trình bày vn đ nghiên cu 1
2.

Mc tiêu nghiên cu 2
3.

i tng và phm vi nghiên cu 2
4.

Phng pháp nghiên cu 2
5.

Nhng đóng góp ca lun vn 3
6.

Kt cu ca đ tài 3
CHNG
1: TNG QUÁT V QUN LÝ
THU
4
1.1. QUN LÝ THU VÀ HIU QU QUN LÝ
THU
4
1.1.1. Khái nim qun lý thu 4
1.1.2. Vai trò qun lý thu 4
1.1.3. Nguyên tc qun lý thu 5
1.1.4. Hiu qu qun lý thu 5
1.1.4.1. Quan đim và các ch tiêu đánh giá hiu qu qun lý thu 5
1.1.4.2. S cn thit phi hoàn thin công tác qun lý thu 7
1.1.4.3. Các nhân t nh hng đn vic nâng cao hiu qu qun lý
thu
. 8
1.2. CÁC MÔ HÌNH T CH B MÁY QUN LÝ THU 10
1.2.1. Mô hình t chc b máy qun lý theo sc thu 10
1.2.2. Mô hình t chc b máy theo nhóm đi tng np thu 11
1.2.3. Mô hình t chc b máy theo chc nng 13


1.2.4. Mô hình kt hp gia các nguyên tc qun lý
thu
15
1.3. KINH NGHIM QUN LÝ THU  CÁC

NC
TRÊN TH
GII
16
1.3.1. Tng cng s tuân th t nguyn ca
TNT
17
1.3.2. Phân loi các TNT đ thc hin các bin pháp qun lý khác
nhau
18
1.3.3. Áp dng k thut qun lý thu theo ri
ro
19
1.3.4. Chuyn đi v c cu t
chc
20
1.3.5. Xây dng đi ng cán b thu chuyên nghip, tn
tâm
21
1.3.6. ng dng công ngh thông tin trong qun lý thu và cung cp
dch v cho ngi np
thu
21
CHNG 2: THC TRNG QUN LÝ THU I VI KHU VC
DOANH NGHIP TI TH Ô VIÊNG CHN NC CHDCND LÀO
T NM 2009 N NM 2013 24
2.1. KHÁI QUÁT V DOANH NGHIP TI TH Ô VIÊNG CHN
NC CHDCND LÀO 24
2.1.1. Tình hình kinh t - xã hi ca Th đô Viêng Chn 24
2.1.2. Tình hình chung ca các doanh nghip ti Th đô Viêng Chn 27

2.1.2.1. i vi doanh nghip Nhà nc 27
2.1.2.2. i vi doanh nghip ngoài quc doanh 28
2.1.2.3. H kinh doanh cá th 29
2.2.THC TRNG QUN LÝ THU I VI KHU VC DOANH
NGHIP TI TH Ô VIÊNG CHN T NM 2009 N NM 2013 31
2.2.1. V t chc b máy qun lý thu 31
2.2.2. V qun lý đi tng np thu 34
2.2.3. Tình hình đng ký, kê khai, np thu 38
2.2.4. V qun lý doanh thu tính thu 41
2.2.5. Tình hình thc hin nhim v thu 43
2.2.6. V công tác qun lý thu np thu 47
2.2.7. V quyt tóan thu 49


2.2.8. V công tác thanh tra - kim tra 50
2.3. ÁNH GIÁ THC TRNG CÔNG TÁC QUN LÝ THU I VI
KHU VC DOANH NGHIP TI TH Ô VIÊNG CHN T NM 2009
N NM 2013 51
2.3.1. Nhng thành tu đã đt đc 51
2.3.2. Nhng tn ti trong công tác qun lý thu đi vi doanh nghip 52
2.3.2.1. V c ch qun lý thu 53
2.3.2.2. V t chc b máy qun lý thu 53
2.3.2.3. V đi ng cán b thu 55
2.3.3. V công ngh qun lý 57
2.3.3.1. Phân tích, x lý thông tin qun lý thu 57
2.3.3.2. Quy trình qun lý thu 57
2.3.3.3. ng dng công ngh thông tin 59
2.3.3.4. Tuyên truyn và h tr đi tng np thu 60
2.3.3.5. Thanh tra, kim tra x lý các hành vi vi phm v thu 62
2.3.4. Mt s hn ch khác 63

CHNG 3: HOÀN THIN QUN LÝ THU I VI KHU VC
DOANH NGHIP TI TH Ô VIÊNG CHN NC CHDCND LÀO . 68
3.1. MC TIÊU, YÊU CU HOÀN THIN QUN LÝ I VI KHU
VC DOANH NGHIP TI TH Ô VIÊNG CHN 68
3.1.1. Mc tiêu hoàn thin qun lý thu 68
3.1.2. Yêu cu hoàn thin qun lý thu 69
3.2. PHNG HNG HOÀN THIN QUN LÝ THU I VI KHU
VC DOANH NGHIP TI TH Ô VIÊNG CHN NC CHDCND
LÀO 71
3.2.1. Ci cách qun lý thu gn lin vi ci cách chính sách thu 71
3.2.2. Hoàn thin qun lý thu 72
3.3. CÁC GII PHÁP CH YU HOÀN THIN QUN LÝ I VI KHU
VC DOANH NGHIP TI TH Ô VIÊNG CHN 74


3.3.1. Ci cách chính sách thu 74
3.3.2. Các cách qun lý thu 75
3.3.3. Hoàn thin t chc b máy và chc nng, nhim v qun lý thu 75
3.3.4. Nâng cao nng lc đi ng cán b, công chc thu 77
3.3.5. Công ngh qun lý 79
3.3.5.1. Xây dng, hoàn thin h thng thông tin qun lý thu 79
3.3.5.2. T chc phân tích d liu, x lý thông tin 81
3.3.5.3. Quy trình qun lý thu 84
3.3.5.4. Phát trin tin hc đáp ng yêu cu qun lý thu 86
3.3.5.5. Tuyên truyn h tr t chc, cá nhân np thu 88
3.3.5.6. Thanh tra, kim tra thu 90
KT LUN 94
DANH MC TÀI LIU THAM KHO
PHC LC

DANH MC CÁC KÝ HIU, CÁC CH VIT TT

WTO T chc thng mi th gii
ASEAN Hip hi các Quc gia ông Nam Á
CHDCND Cng Hoà Dân Ch Nhân Dân
DN Doanh nghip
DNNN Doanh nghip Nhà nc

DN NQD Doanh nghip ngoài quc doanh
DNTN Doanh nghip t nhân
TNT i tng np thu
GDP Tng sn phm quc ni
GTGT Giá tr gia tng
HND Hi đng nhân dân
H Hoá đn
NDCM Nhân dân cách mng
NN Nhà nc
NSNN Ngân sách Nhà nc
NS Ngân sách
SXKD Sn xut kinh doanh
TTB Tiêu th đc bit
TNHH Trách nhim hu hn
XHCN Xã hi ch ngha
UBND U ban nhân dân








DANH MC CÁC BNG

Bng 2.1. Tình hính qun lý doanh nghip ti Th đô Viêng Chn 36
Bng 2.2. Tình hình kê khai thu ti Th đô Viêng Chn các nm 39
Bng 2.3. Kt qu thc hin d toán thu NSNN Th đô Viêng Chn 43
Bng 2.4. Kt qu thc hin nhim v ngân sách ca S thu Th đô Viêng

Chn …. 45
Bng 2.5. Tình hình np thu ca các doanh nghip 48
Bng 2.6. Tng hp tình hình quyt toán thu nm 2013 49





















DANH MC CÁC HÌNH V,  TH

Hình 2.1. Bng đ Th đô Viêng Chn 27
Hình 2.2. S đ t chc b máy S Thu Th đô Viêng Chn - Nc CHDCND
Lào 33
 th 2.3. Tình hình qun lý doanh nghip ti Th đô Viêng Chn 37

 th 2.4. Tng s các doanh nghip cha np t khai 39
 th 2.5. Kt qu thu NSNN trong tng giai đon 44
 th 2.6. Kt qu thu thu trong tng giai đon 45
 th 2.7. N đng thu trong tng giai đon 48



















1

LI M U

1. Trình bày vn đ nghiên cu
Vic chuyn đi t c ch qun lý nn kinh t k hoch hóa tp trung sang
c ch th trng có s qun lý ca Nhà nc theo đnh hng xã hi ch ngha

đòi hi phi đi mi toàn din nhiu lnh vc trong đó có lnh vc tài chính nói
chung và thu nói riêng. T nm 1988 đn nay, Nhà nc đã tng bc thc hin
ci cách h thng chính sách thu và b máy ngành thu đc t chc li thng
nht theo ngành dc t Trung ng đn qun huyn. Qun lý thu thu đã đc
đi mi cn bn, tng bc hin đi hóa và phát huy đc vai trò tích cc trong
vic thc hin các lut thu mi và tng thu cho ngân sách nhà nc.
Trong qun lý thu các khu vc kinh t, thì khu vc doanh nghip luôn
đc quan tâm hàng đu vì đây là khu vc đóng góp ln nht vào thu ngân sách
nhà nc, mc dù s doanh nghip ch chim khong 10% trong tng s đi
tng np thu, nhng đóng góp gn 2/3 tng thu ni đa. S thu ca mt đi
tng  khu vc này thng gp nhiu ln s thu ca đi tng là h cá th . Mt
khác, đây là khu vc đòi hi trình đ qun lý cao ca cán b thu và là khu vc
có nhiu phc tp nht trong quá trình chuyn đi c ch qun lý.
Quá trình thc hin đi mi qun lý thu khu vc doanh nghiêp cng bc
l nhiu bt cp c v qui trình qun lý, ng dng công ngh tin hc, b trí ngun
nhân lc, trình đ cán b qun lý ca c quan thu, cha áp dng đc kinh
nghim qun lý thu thu ca các nc tiên tin. S lng đi tng np thu nói
chung và s doanh nghip nói riêng tng lên nhanh chóng; tính tuân th, t
nguyn ca đi tng np thu cha cao, tình trng trn thu, n đng thu vn
còn và din ra  nhiu đa phng trong c nc.
Trc vn đ đt ra nh trên đòi hi phi có nhng nghiên cu c bn t
lý lun đn thc tin đ tìm ra nguyên nhân và gii pháp khc phc trong đó hoàn
thin qun lý thu đc coi là ni dung trng tâm ca ci cách h thng thu.
2

Chính vì vy vic nghiên cu đ tài: "Hoàn thin qun lý thu đi vi khu vc
doanh nghip ti Th đô Viêng Chn - Cng Hoà Dân Ch Nhân Dân Lào" có
ý ngha thit thc c v lý lun ln thc tin.
2. Mc tiêu nghiên cu
Trc vn đ đt ra nh trên đòi hi phi có nhng nghiên cu c bn t

lý lun đn thc tin đ tìm ra nguyên nhân và gii pháp khc phc trong đó hoàn
thin qun lý thu đc coi là ni dung trng tâm ca công cuc ci cách h
thng thu.
Trc ht, tng hp trình bày có h thng nhng vn đ khái quát v
thu, nhng nguyên tc trong vic xây dng h thng thu phc v cho phát trin
kinh t trong các doanh nghip.
Th hai, thông qua thc trng din bin tình hình ca vic thc thi thu và
đánh giá s lc tình hình các doanh nghip và công tác qun lý thu ti Th đô
Viêng Chn - Cng hoà dân ch nhân dân Lào.
Th ba, đ xut nhng gii pháp có tính cht kh thi hoàn thin h thng
thu thu vào các doanh nghip nhm thu hút và s dng có hiu qu hot đng
ca các doanh nghip trong giai đon hin nay.
3. i tng và phm vi nghiên cu
Nghiên cu nhng vn đ c bn, lý lun v thu và qun lý thu. Thc
t qun lý thu đi vi các doanh nghip ti Th đô Viêng Chn. T đó đ ra các
gii pháp hoàn thin qun lý thu đi vi các doanh nghip, phc v s nghip
công nghip hóa - hin đi hóa, hi nhp kinh t vi khu vc và th gii.
4. Phng pháp nghiên cu
Trong quá trình phân tích lý thuyt và thc tin các vn đ v thu và
thu đi vi kích thích phát trin các doanh nghip, lun vn đã s dng phng
pháp phân tích, thng kê, mô t đ đánh giá các vn đ v thu din ra trong thc
t nhm gii quyt các vn đ đt ra trong lun vn.
3

5. Nhng đóng góp ca lun vn

V mt lý lun: công tác qun lý thu là hot đng t chc, điu hành và
giám sát ca c quan thu nhm đm bo ngi np thu chp hành ngha v
np thu vào Ngân sách Nhà nc theo quy đnh ca pháp lut.
m bo tính hiu lc ca chính sách thu và nâng cao hiu qu thu

thu; to điu kin thun li cho ngi np thu np đúng, đ, kp thi s tin
thu vào Ngân sách Nhà nc và c quan qun lý thu kim tra thu đúng, thu
đ tin thu.
Qun lý thu có vai trò bo đm cho chính sách thu đc thc thi
nghiêm chnh trong thc tin đi sng kinh t - xã hi.
V mt thc tin: To c s khoa hc cho s thu Th đô Viêng Chn có
nhng đnh hng và quyt đnh trong qun lý thu mang li hiu qu cao. Mt
khác đ tài cng là tài liu tham kho hu ích đi vi nhng ngi quan tâm đn
lnh vc thu, qun lý thu nhm đm bo công bng, đng viên đi vi các ch
th kinh t phát huy ngun lc ca mình đy mnh sn xut, nâng cao nng sut
lao đng.
6. Kt cu ca đ tài
Ngoài phn m đu và kt lun, ph lc và danh mc tài liu tham kho,
đ tài đc kt cu thành 3 chng:
Chng 1: Tng quan v qun lý thu.
Chng 2: Thc trng qun lý thu đi vi khu vc doanh nghip ti Th đô
Viêng Chn - CHDCND Lào t nm 2009 đn nm 2013.
Chng 3: Hoàn thin qun lý thu đi vi khu vc doanh nghip ti Th đô
Viêng Chn - CHDCND Lào.




4

CHNG
1

TNG QUAN V QUN LÝ
THU

1.1. QUN LÝ THU VÀ HIU QU QUN LÝ THU
1.1.1. Khái nim qun lý thu.
Khái nim qun lý thu có phn hp hn so vi khái nim v thu. Ch
th qun lý là Nhà nc mà c th là c quan thu các cp. i tng qun lý
các doanh nghip và cá nhân liên quan có ngha v v thu. Các c quan thu tác
đng lên đi tng np thu (các doanh nghip và các cá nhân có ngha v v
thu) bng các phng thc, phng tin ca mình đt đc mc đích nht đnh.
Qun lý thu gm nhng hot đng có t chc trong b máy Nhà nc thuc lnh
vc hành pháp và t pháp v thu ca c quan thu các cp vi các chc nng,
nhim v, quyn hn do lut đnh nhm thc hin chính sách thu đã đc c
quan Nhà nc có thm quyn thông qua. Hay nói cách khác, qun lý thu là
hot đng t chc, điu hành và giám sát ca c quan thu nhm đm bo ngi
np thu và Ngân sách Nhà nc theo quy đnh ca pháp lut.
Nh vy, qun lý thu là khâu t chc, phân công trách nhim cho các b
phn trong c quan thu, xác lp mi quan h phi hp gia các b phn mt
cách hu hiu trong vic thc thi các chính sách thu đ ngày mt nâng cao cht
lng cng nh hiu qu thu ngân sách nhà nc, góp phn khuyn khích sn
xut kinh doanh phát trin, thúc đy tng trng kinh t, nâng cao ý thc t giác
np thu cho đi tng np thu và phi coi đó nh là bn phn và trách nhim
ca đi tng np thu.
1.1.2. Vai trò qun lý thu
Qun lý thu có vai trò bo đm cho chính sách thu đc thc
thi nghiêm chnh trong thc tin đi sng kinh t - xã hi. Chính sách thu
thng đc thit k nhm thc hin nhng chc nng ca thu nh điu tit
kinh t v mô phc v mc tiêu tng trng ca đt nc hay phân phi thu
nhp nhm bo đm s công bng gia các tng lp dân c trong xã hi.
5

Tuy nhiên, các mc tiêu này ch tr thành hin thc nu qun lý thu đc

thc hin tt, đ ai là ngi np thu thì phi np thu và ngi np thu phi
np đúng, np đ và np đúng hn s thu phi np vào ngân sách Nhà nc.
Vì vy, có th khng đnh qun lý thu có vai trò quyt đnh cho s thành
công ca tng chính sách thu.
1.1.3. Nguyên tc qun lý th
u

Vic qun lý thu cn tuân th các nguyên tc sau:
− Vic qun lý thu phi bo đm quyn và li ích hp pháp ca ngi
np thu.
− Vic qun lý thu đc thc hin theo các quy đnh ca pháp lut có
liên quan.
− Vic qun lý thu phi bo đm công khai, minh bch, bình đng.
V mt xã hi, các nguyên tc này nhm ngn nga hin tng lm thu đi
vi đi tng np thu, ngn nga hin tng tham ô và bin ln thu  nhân
viên thu, đng thi cho thy thái đ tôn trng ngi np thu ca Chính ph.
Trong kinh doanh, thu là mt khon chi phí (ngha v) nhng cng có th là mt
khon u đãi (quyn li); do đó, s rõ ràng ca thu giúp các ch th kinh doanh
hoch đnh chính xác mi chi phí v thu và đánh giá đy đ u đãi ca thu. T
đó, h cm thy yên tâm sn xut kinh doanh và mnh dnh b vn đu t lâu dài.
1.1.4. Hiu qu qun lý thu

1.1.4.1. Quan đim và các ch tiêu đánh giá hiu qu qun lý
thu


Hiu qu qun lý thu là đ cp đn khi lng công vic ca qun lý thu
đc trin khai đng b, đúng quy đnh, đúng thi gian, hng đn đt đc
mc tiêu cao nht vi chi phí thp nht. Hiu qu qun lý thu đc xem xét,
đánh giá trong mi quan h gia s thu thu đc vi chi phí b ra, hiu qu

qun lý thu cao khi s thu thu đc xem xét, đánh giá trong mi quan h gia
s thu thu đc vi chi phí b ra, qun lý thu cao khi s thu thu đc càng
ln trong khi chi phí b ra càng thp. Chi phí thu np thu không ch bao gm
6

chi phí phát sinh t phía c quan thu thu mà còn phi tính đn các chi phí mà
xã hi b ra đ thc hin ngha v thu. Các chi tiêu đánh giá hiu qu qun lý
thu rt đa rng, có các chi tiêu mang tính đnh lng, cng có mt s chi tiêu
mang tính đnh tính, sau đây là mt s ch tiêu c bn:
• T l huy đng ca s thu so vi GDP

Vic huy đng tin thu t nn kinh t phi đm bo mt t l phù hp,
va có tác đng làm tng thu, đm bo các chi tiêu, k hoch thu ngân sách
nhng cng phi đm bo bi dng, nuôi dng ngun thu. Không nhng
th, vic đm bo mt t l huy đng thích hp cùng vi chính sách u đãi
hp lý còn có kh nng kích thích, to đng lc cho các doanh nghip nâng
cao s đóng góp ca mình cho ngân sách nhà nc, tránh tình trng trn thu,
chây , n đng thu.
• C cu thu thu đm bo tính hp lý gia các sc thu

Vic phân đnh theo c cu cân đi, n đnh gia các loi thu thu nhp,
thu tiêu dùng và thu tài sn cng nh các sc thu trong tng loi thu này cn
đc th hin rõ nét, đc bit cn chú trng ti vai trò ca thu tài sn. C cu
s thu gia các sc thu: thu nhp doanh nghip, thu nhp cá nhân, xut nhp
khu, tiêu th đc bit và các loi thu khác cn đc điu chnh mt cách hài
hoà nhm làm gim gánh nng thu đi vi doanh nghip, tng kh nng cnh
tranh ca h thng thu và to nn tính đc lp tng đi ca NSNN, không quá
ph thuc và mt sc thu nào.
• Th tc qun lý thu đm bo tính đn gin, tit kim chi phí

Tính hiu qu ca quy trình qun lý thu thu có th k ti nh vic gim
thiu thi gian cp mã s thu thi gian np thu ca ngi dân, vic thanh tra,
kim tra thu da trên mc đ tuân th pháp lut và các tiêu chí đánh giá ri
ro v thu. B máy cán b qun lý đc t chc chuyên nghip, thc hin các
nhim v trng tâm nhm gim chi phí qun lý thu, h tr ngi np thu,
tránh gây phin toái, nhng nhiu các c s kinh doanh. Các chi tiêu đnh tính
khác ca hiu qu qun lý thu nh ý thc t giác chp hành ngha v thu
7

ca ngi np thu đc nâng lên, trn lu thu, gian ln thu gim, s thu thu
đc ngày càng phn ánh sát thc hot đng sn xut kinh doanh và thu nhp
ca các ch th, s n thu gim,
1.1.4.2. S cn thit phi hoàn thin công tác qun lý thu

Mt là, tp trung, huy đng đy đ, kp thi s thu cho ngân sách Nhà
nc trên c s không ngng nuôi dng và phát trin ngun thu.  hu ht
các quc gia trên th gii, s thu thu hàng nm chim t trng ch yu trong
tng s thu ca ngân sách Nhà nc. Vì vy, làm tt công tác qun lý thu s có
tác dng ln trong vic tp trung, huy đng đy đ, kp thi s thu cho ngân sách
nhà nc.
Mt khác, các chính sách thu trc tip hay gián tip đu có tác đng đn
thu nhp ca các t chc kinh t và cá nhân. Qua đó tác đng đn quá trình phát
trin kinh t, c s to ra ngun thu thu trong tng lai đ tng trng và n
đnh s thu ca ngân sách nhà nc trong tng lai, trong công tác qun lý
thu cng cn duy trì và phát trin các c s to ra ngun thu thu.
Hai là, phát huy tt nht vai trò ca thu trong nn kinh t. Vai trò ca
thu mang tính toàn din trên nhiu lnh vc. Xong, nhng vai trò đó không
mang tính khách quan, mà nó là kt qu ca nhng tác đng t phía con ngi.
Nhng tác đng này đc thc hin thông qua nhng ni dung, nhng công vic
c th ca công tác qun lý thu.

Ba là, tng cng ý thc chp hành pháp lut cho các t chc kinh t
dân c. Trong c ch kinh t th trng, Nhà nc thông qua công c lut
pháp đ thc hin s tác đng vào nn kinh t và dân c có nh hng không
nh đn nn kinh t. Qua công tác t chc thc hin và kim tra, thanh tra vic
chp hành các lut thu cùng vi vic tng cng tính pháp ch ca các lut thu,
ý thc chp hành các lut thu đc nâng cao.
Bn là, tng cng hiu qu, cách thc t chc qun lý và nng lc điu
hành ca c quan qun lý thu thu. Vic nâng cao hiu qu qun lý thu thu
cng đng ngha vi vic quy đnh rõ quyn và ngha v ca các t chc kinh t,
8

ngi np thu cng nh c quan Nhà nc chu trách nhim qun lý, tính rõ
ràng, minh nch trong các quy đnh pháp lý giúp cho quy trình qun lý thu
đc điu hành mt cách hiu qu, chuyên nghip và thông sut.
1.1.4.3. Các nhân t nh hng đn vic nâng cao hiu qu qun lý
thu

− Tính đn gin, hiu qu và n đnh ca h thng chính sách thu. Mt h
thng vn bn pháp quy và hng dn thc hin các ngha v thu đn gin, d
áp dng vào thc tin s có tác dng tit kim thi gian, chi phí cho đi tng
np thu cng nh c quan Nhà nc trong qun lý thu. Tính n đnh ca h
thng chính sách thu cng to điu kin cho các nhà đu t khi đa ra các
quyt đnh và to thun li cho c quan qun lý trong vic tuyên truyn,
hng dn np thu, tránh chng chéo và hiu sai các quy đnh ca Nhà nc v
qun lý thu. Mt h thng chính sách thu hiu qu, n đnh là điu kin vô
cùng quan trng trong bi cnh các nc đang trong quá trình hi nhp mnh m,
nâng cao kh nng cnh tranh ca doanh nghip và thu hút vn đu t nc
ngoài.
− Chính sách thu rõ ràng, minh bch s to điu kin cho ngi np
thu thc hin tt ngha v ca mình tit kim chi phí thu np thu, t đó hiu

qu qun lý thu đc nâng cao, vic kt hp các mc tiêu ca chính sách xã hi
trong các sc thu xét v khía cnh xã hi là cn thit, tuy nhiên nhng mc tiêu
này cn đc kt hp sao cho hài hoà, không mâu thun đ có th to ra các sc
thu thng nht, minh bch, rõ ràng, hiu qu trong mt s trng hp, các chính
sách xã hi đc lng ghép trong chính sách thu đã không thc s ci thin
đc tình hình xã hi nh mong mun mà ch có làm li cho mt s cá nhân và
t chc nht đnh, hay nói cách khác, hiu qu xã hi ca thu không đc phát
huy đúng hng mà có th làm phát sinh thêm các chi phí qun lý.
− T chc b máy qun lý thu thu và quy trình qun lý thu thu. Hiu qu
qun lý thu ph thuc vào cách thc t chc và hot đng ca b máy c quan
qun lý thu, bao gm các yu t cu thành ca h thng (c ch hot đng ca
9

t chc b máy, các ch đ liên quan đn con ngi ) con ngi hot đng
trong h thng và ngi lãnh đo ca h thng đó cng nh quy trình qun lý
thu thu. Mt h thng phù hp tác đng tích cc đn lòng nhit tình, ch đ
trách nhim ca cán b công chc đc đ cao, ngc li, nu h thng yu s
dn đn tiêu cc ca con ngi trong h thng. Nh vy, qun lý thu có đt
đc hiu qu cao hay không đòi hi b máy qun lý hành chính không ngng
nâng cao nng lc, hiu qu hot đng ca nó ngha là h thng qun lý thu
luôn phi đc cng c trên c ba mt v t chc b máy, đi ng cán b công
chc và ngi đng đu c quan thu, trong đó chú trng c ch hot đng ca
t chc b máy và ngi lãnh đo. Bi l, bn cht con ngi là ngi thay đi,
nên quan
tâm đn đi mi c ch hot đng ca b máy là nhân t hàng đu
đ không ngng nâng cao hiu lc, hiu qu công tác thu trong tình hình hin
nay. Mt khi có quy trình qun lý thu phù hp s góp phn cao ý thc tuân th
ca ngi np thu, phát huy th mnh ca b phn qun lý thu t đó góp
phn tng thu và tit kim chi phí qun lý, hiu qu qun lý thu đc nâng cao.
− Trang thit b c s vt cht phc v cho công tác qun lý thu. iu

này cng có nh hng nht đnh đn hiu qu công tác qun lý thu. Mt khi
trang b tt cho công tác qun lý s to c s cho vic tit kim chi phí thu
np, nhanh chóng v thi gian, kim tra, kim soát s tt hn, t đó góp phn
nâng cao hiu qu qun lý thu. Trang thit b hin đi s to điu kin cho c
quan thu cung cp các dch v cho ngi np thu tt hn nh dch v cung
cp thông tin qua mng, dch v khai thu đin t, đc bit, trong điu kin
hin nay khi s lng ngi np thu ngày càng nhiu, mun nâng cao hiu qu
qun lý thu thu thì cn chú trng đn công tác hin đi hoá, áp dng các bin
pháp tiên tin trong qun lý thu thu.
− Mc đ tuân th ca ngi np thu khi ngi np thu am hiu pháp lut
thu, t giác chp hành s to c s cho vic tit kim chi phí qun lý ca c
quan thu thu đc có th s đy đ hn mun nâng cao mc đ tuân th ca
ngi np thu thì c quan thu cn chú trng đn công tác tuyên truyn h tr,
10

ci thin dch v công tác trong c quan thu
1.2. CÁC MÔ HÌNH T CHC B MÁY QUN LÝ THU
Mô hình t chc b máy qun lý thu là khái quát b máy qun lý thu
theo mt nguyên tc c bn nht, bao trùm và chi phi vic xác đnh s lng các
b phn, chc nng, nhim v qun lý thu ca tng b phn trong c cu t
chc.
T chc b máy qun lý thu có vai trò quyt đnh đn toàn b h thng
thu. B máy qun lý thu đc t chc hp lý, thc hin đy đ các chc nng
qun lý thu thì s phát huy đc ti đa hiu lc ca toàn b h thng thu và
hiu qu qun lý s cao. Ngc li, mt c cu t chc qun lý không phù hp s
kìm hãm, làm suy yu t chc và hn ch tác dng ca b máy.
Vic nghiên cu, áp dng và ci tin mô hình qun lý thu sao cho phù
hp vi đc đim và qui mô ca tng nc, tng đa phng là vic ti cn thit.
Các nhà nghiên cu chính sách và qun lý thu đã tng kt các mô hình t chc
qun lý thu đã đc các nc trên th gii áp dng nh sau:

1.2.1. Mô hình t chc b máy qun lý theo sc
thu

ây là mô hình ly vic qun lý theo sc thu là nguyên tc bao trùm.
Theo đó, c cu t chc bao gm các b phn (gi chung là phòng) qun lý
mt hoc mt s loi thu c th (ví d: phòng thu thu nhp; phòng thu giá
tr gia tng, phòng thu tiêu th đc bit…). c đim c bn ca mô hình này là
mi phòng thc hin tt c các chc nng đ qun lý các loi thu mà phòng đó
chu trách nhim.
u
đim


− To điu kin đ chuyên sâu qun lý tng sc thu, hiu rõ phng
pháp qun lý sc thu mt cách hiu qu nht, cho phép tng phòng t
phát trin các chng trình chuyên sâu phù hp nht theo yêu cu qun lý ca
tng sc thu.
− Phn ng kp thi vi nhng thay đi ca lut thu hay nhng bin
11

pháp qun lý đi vi tng sc thu (ch phi thay đi trong mt phòng qun lý
sc thu đó), đc bit là khi có sc thu mi phát sinh.
− Mô hình này thun li và phù hp vi các nc có môi trng tài chính
không n đnh và th tc qun lý thu đi vi tng loi thu khác nhau.

Nhc đim
− Chi phí qun lý cao, hiu sut qun lý thp vì chc nng qun lý b
chng chéo gia các b phn. Mi b phn đu phi thc hin đy đ các chc
nng qun lý trong khi có nhng chc nng có th ch do mt b phn qun
lý hoc mi b phn phi có mt h thng chng trình phm mm riêng phc

v qun lý
− Gây khó khn trong vic tuân th lut thu ca đi tng np thu, vì đ
hiu và thc hin đy đ ngha v thu, h phi cn đn s h tr ca nhiu
b phn trong cùng mt c quan thu. Dn đn chi phí tuân th pháp lut
ca đi tng np thu và ca c quan thu cao.
− D xy ra s thông đng gia đi tng np thu và cán b qun lý
thu do mi phòng hot đng đc lp và t ch vi các phòng khác, làm cho s
kim tra chéo gia các phòng kém hiu qu.
1.2.2 Mô hình t chc b máy theo nhóm đi tng np thu

ây là mô hình t chc ly qun lý theo nhóm đi tng np thu là
nguyên tc bao trùm. Theo đó, c cu t chc bao gm các b phn (phòng)
qun lý theo nhóm đi tng np thu.  mt s nc phân loi nhóm đi tng
theo quy mô. Mt s nc khác phân loi nhóm đi tng theo qui mô, mt s
nc khác phân loi theo ngành ngh kinh doanh hoc theo hình thc s hu.
T đó, hình thành các phòng qun lý thu thu theo đi tng (phòng qun lý
thu các doanh nghip ln , phòng qun lý thu các doanh nghip va, nh; hoc
phòng qun lý thu ngành công nghip, phòng qun lý thu ngành Hàng không,
in lc…hoc phòng qun lý thu khu vc kinh t quc doanh, phòng qun lý
thu khu vc kinh t dân doanh…)

12

u đim

− Mô hình này đáp ng yêu cu qun lý thu phù hp vi đc đim
ca tng loi đi tng np thu.
− To điu kin thc hin phng pháp qun lý và phân b ngun lc
phù hp vi nhng ri ro v qun lý thu đi vi các nhóm đi tng np thu
khác nhau, to ra s an toàn cho vic thu Ngân sách nhà nc. Ví d: phòng

qun lý các đi tng np thu ln thng đc b trí nhng cán b có nng
lc, có trình đ và kinh nghim qun lý cao nhm giám sát cht mt s đi
tng np thu có s thu ln. S sp xp này nhm to ra nhng bin pháp
qun lý phù hp vi mt nhóm đi tng np thu đc bit, nâng cao hiu
qu qun lý đi vi các ngun thu ln ca Ngân sách Nhà nc.
− To cn c đ quy trách nhim rõ ràng đi vi tng b phn qun lý trong
trng hp xay ra tht thu thu hoc không hoành thành nhim v thu Ngân sách
Nhà nc. Ví d: khi xy ra tht thu thu  mt loi doanh nghip hoc mt
ngành ngh nào đó thì có th quy trách nhim thuc phòng nào.
Nhc đim

− Không đáp ng đc yêu cu qun lý thu khi s lng và quy mô
ca đi tng np thu thng xuyên tng lên, loi hình sn xut ca Công ty
ngày càng đa dng, phc tp, phm vi hot đng kinh doanh ngày càng
rng và trên nhiu lnh vc, thuc nhiu hình thc s hu khác nhau.
− D xy ra s không thng nht trong vic ch đo thc hin các lut
thu, các bin pháp qun lý ca cùng mt sc thu nhng đi vi các loi đi
tng np thu khác nhau, to ra s không công bng v thu gia các đi tng
np thu.
− Chi phí qun lý cao do mi b phòng đu phi thc hin đy đ các chc
nng qun lý đi vi nhóm đi tng np thu do phòng qun lý.
− D dn đn qun lý chuyên qun khép kín, móc ngoc, tham nhng,
tiêu cc nu không có s giám sát cht ch, kim tra thng xuyên.
13

1.2.3. Mô hình t chc b máy theo chc nng
ây là mô hình ly chc nng qun lý thu làm nguyên tc bao trùm.
Theo đó, c cu t chc bao gm các b phn thc hin mt hoc mt s
chc nng nht đnh trong qui trình qun lý thu. V qun lý thu có bn chc
nng c bn sau: Chc nng tuyên truyn và h tr đi tng np thu, chc nng

x lý t khai và d liu v thu, chc nng thu n và cng ch, chc nng thanh
tra thu.
u đim

− Mô hình này thích ng vi mi s thay đi v chính sách thu và ngi
np thu.

− Hiu qu qun lý cao do công tác qun lý đc chuyên môn hoá,
chuyên sâu, chuyên nghip theo tng chc nng. c bit nu kt hp vi qun
lý thu theo qui mô đi tng np thu thì hiu qu s càng cao hn.
− To điu kin cho đi tng np thu tng cng tính t giác và gim
chi phí tuân th lut thu ca đi tng np thu, gim chi phí qun lý ca c
quan Thu.
− Gim thiu hin tng tiêu cc, tham nhng trong qun lý thu do s
kim tra, giám sát ca các b phn khác nhau trong quy trình qun lý thu.
Nhc đim

Cha hoàn toàn thích ng trong điu kin trình đ hiu bit pháp lut thu
và trình đ t giác thc hin ngha v thu ca ngi dân nói chung và ca đi
tng np thu nói riêng còn thp. Bi, đc tính phân đon trong công tác qun
lý d dn ti vic mi b phn chc nng ch tp trung vào mt khía cnh hp
ca ngi np thu và tách bit vi công vic ca các b phn khác, thiu b
phn đ tp hp, điu phi hot đng ca các b phn chc nng qun lý vi
nhau. Do đó, nu ngi đng đu c quan thu không qun lý cht ch, cán
b thu trách nhim không cao, đ xy ra tht thu thu hoc không hoàn
thành d toán Nhà nc giao thì khó qui trách nhim cho t chc và cá nhân nào
vì c bn khâu qun lý thu đu liên quan đn vic
hoàn thành nhim v thu ngân
14

sách.
Trong mô hình qun lý thu theo chc nng , c quan thu các nc
thng hay s dng phng pháp qun lý theo mc đ ri ro nhm đáp ng yu
cu khan him ngun lc ca c quan thu so vi s lng đi tng np thu
ngày càng tng. Sau đây là mt s vn đ chính v phng pháp qun lý theo
mc đ ri ro.
Qun lý ri ro không phi là thut ng mi trong các khái nim cn bn ca
qun lý, trong vài nm qua, các t chc kinh t ngày càng thng xuyên s dng
khái nim này hn nhm giúp h gim nguy c ri ro đi vi các sn phm mi,
công nghê tiên tin và canh tranh trên th trng toàn cu, cho phép h phân b
và s dng các ngun lc khan him mt cách hp lý, tit kim và hiu qu nht.
Qun lý ri ro có th đc xem đó nh mt quá trình xác đnh hoàn cnh
hot đng c th ca t chc, mc tiêu, đnh hng chin lc, giá tr và vn hóa
ca t chc đó, t đó đ ra khuôn kh thc hin các quyt đnh v ri ro.
i vi c quan thu khi áp dng qun lý thu ri ro đ phân b tt hn các
ngun lc khan him nhm có mt chin lc tuân th ti u – mt chin lc
nhm vào vic đt đc s tuân th tt nht trong dài hn vi các ngun lc đc
s dng. Nu không có mt phng pháp phân b ngun lc qun lý trên mt s
ln đi tng np thu s làm cho s thu tim nng b mt đi, to nên ri ro
trong qun lý thu. Khi tip cn phng pháp qun lý này cn: tin hành phân loi
đi tng np thu theo các tiêu thc tuân th pháp lut mà chia ra nhiu nhóm
khác nhau, t đó s có ng x khác nhau trong quá trình qun lý thu, không
dùng phng pháp “v đa c nm”. Vic phân loi đi tng np thu đc tin
hành bng vic xây dng mô hình tuân th.
Mô hình tuân th đc thc hin bng cách chia đi tng np thu theo
tng nhóm, cn c vào mc đ tuân th pháp lut thu và các phng pháp qun
lý, đi x tng ng ca c quan thu. Mô hình mang tính ni b, không công b
cho đi tng np thu. Có th phân đi tng np thu làm bn nhóm:
+ Nhóm 1: các đi tng np thu sn sàng thc hin đúng các ngha v
15

thu.
+ Nhóm 2: các đi tng np thu b buc phi tuân th ngha v.
+ Nhóm 3: các đi tng np thu chng đi li vic tuân th ngha v
thu.
+ Nhóm 4: các đi tng np thu không thc hin ngha v thu, trn
thu, lu thu.
Vic chia đi tng np thu theo các nhóm nh trên có ý ngha vô cùng
quan trng giúp c quan thu tìm hiu hành vi ca đi tng np thu và có cách
ng x khác nhau. Cách ng x ca c quan thu theo nhiu mc, cp đ nh:
thanh tra thu, khi kin, pht
1.2.4 Mô hình kt hp gia các nguyên tc qun lý thu

 phát huy u đim và khc phc nhng tn ti ca các mô hình qun
lý thu trên, nhiu nc trên th gii áp dng mô hình qun lý thu kt hp
các nguyên tc qun lý: theo chc nng, theo nhóm đi tng và theo sc thu,
trong đó xác đnh mt nguyên tc bao trùm. Thông thng có mt s hình thc
kt hp sau (trong đó nguyên tc đu tiên là nguyên tc bao trùm):
− Sc thu - Chc nng - i tng
− Chc nng - i tng - Sc thu
− i tng - Chc nng - Sc thu
Trong 3 hình thc kt hp trên, hình thc th 2 và th 3 đc áp
dng rng rãi và có nhiu u đim hn.
 Mô hình kt hp Chc nng - i
tng
- Sc thu:
Mô hình này thng đc áp dng  các nc phát trin và đang phát
trin và trong điu kin thc hin c ch c s kinh doanh t kê khai, t tính
thu và t np thu vào ngân sách Nhà nc.
Theo mô hình này, trong c quan Thu thành lp các b phn qun lý

theo tng chc nng qun lý thu (b phn h tr ngi np thu; b phn kê
khai và k toán thu; b phn qun lý n và cng ch thu n thu; b phn