B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
LÊ HI HNG
O LNG S HÀI LÒNG CA NGI S DNG
LAO NG I VI DCH V HÀNH CHÍNH CÔNG
TI BO HIM XÃ HI THÀNH PH H CHÍ MINH
LUN VN THC S KINH T
Thành ph H Chí Minh - Nm 2012
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
LÊ HI HNG
O LNG S HÀI LÒNG CA NGI S DNG
LAO NG I VI DCH V HÀNH CHÍNH CÔNG
TI BO HIM XÃ HI THÀNH PH H CHÍ MINH
Chuyên ngành: KINH T PHÁT TRIN
Mã s: 60.31.0105
Ngi hng dn khoa hc:
TIN S HAY SINH
Thành ph H Chí Minh - Nm 2012
i
L
L
I
I
C
C
M
M
N
N
Li đu tiên tôi xin cm n Thành y thành ph H Chí Minh và Ban lãnh đo ca
Bo him xã hi thành ph H Chí Minh đã to điu kin cho tôi đc tham gia
“Chng trình Thc s” do Thành y liên kt vi Trng i hc Kinh t thành
ph H Chí Minh phi hp t chc.
Xin cm n quý Thy, Cô Khoa Kinh t Phát trin ca Trng i hc Kinh t
thành ph H Chí Minh, là nhng ngi đã trang b cho tôi nhng kin thc quý
báu trong sut thi gian tôi theo hc ti Trng, cng nh sau này.
Xin chân thành gi li cm n đn Tin S HAY SINH, ngi đã cho tôi nhiu
kin thc quý báu và hng dn khoa hc. Cô đã tn tình hng dn, đnh hng
và góp ý giúp cho tôi hoàn thành lun vn này.
Sau cùng, tôi xin chân thành cm n đn nhng ngi bn, nhng đng nghip và
nhng ngi thân đã tn tình h tr, góp ý và và đng viên tôi trong sut thi gian
hc tp, nghiên cu, cng nh hoàn thành lun vn này.
Mt ln na xin gi li cm n chân thành đn tt c mi ngi.
Lê Hi Hng
ii
LI CAM KT
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca riêng tôi. Các s liu, kt qu
nêu trong lun vn là trung thc và cha tng đc ai công b trong bt k công
trình nào khác.
Các s liu, kt qu do trc tip tác gi thu thp, thng kê và x lý. Các ngun d
liu khác đc tác gi s dng trong lun vn đu có ghi ngun trích dn và xut x.
TP.H Chí Minh, ngày 20 tháng 12 nm 2012
Ngi thc hin lun vn
Lê Hi Hng
iii
MC LC
DANH MC CÁC BNG VI
DANH MC CÁC HÌNH VIII
DANH MC CÁC CH VIT TT IX
M U 1
1. Bi cnh và vn đ nghiên cu 1
2. Mc tiêu nghiên cu 2
3. i tng và phm vi nghiên cu 3
4. Phng pháp nghiên cu 3
4.1. Thit k nghiên cu 3
4.2. Phng pháp chn mu và quy mô mu 4
4.3. Các bin s, ch s và các đnh ngha dùng trong nghiên cu 4
5. Ý ngha ca lun vn 4
6. Kt cu lun vn 5
CHNG 1 : C S LÝ THUYT V DCH V HÀNH CHÍNH
CÔNG 7
1.1. Dch v hành chính công 7
1.1.1. Dch v 7
1.1.2. Các đc trng ca dch v 8
1.1.3. Dch v hành chính công 8
1.2. Khái nim cht lng dch v và dch v hành chính công 10
1.2.1. Cht lng dch v 10
1.2.2. Cht lng dch v hành chính công theo tiêu chun Vit Nam ISO
9001:2008 11
1.2.3. Mô hình đánh giá cht lng dch v 12
1.3. S hài lòng ca khách hàng đi vi dch v hành chính công 18
1.3.1. S hài lòng 18
1.3.2. Khách hàng trong dch v hành chính công 18
1.3.3. Mi quan h gia cht lng dch v hành chính công và s hài lòng ca
khách hàng 19
1.3.4. o lng s tha mãn ca khách hàng đi vi dch v hành chính
iv
công 19
1.4. Mô hình nghiên cu 20
1.4.1. Mt s mô hình nghiên cu trc 20
1.4.2. Mô hình nghiên cu đ ngh 24
CHNG 2 : THC TRNG DCH V HÀNH CHÍNH CÔNG TI C
QUAN BO HIM XÃ HI THÀNH PH H CHÍ MINH 29
2.1. Gii thiu tng quan v dch v hành chính công ti Bo him xã hi thành
ph H Chí Minh 29
2.1.1. Các giai đon hot đng ca Bo him xã hi thành ph H Chí Minh 29
2.1.2. Chc nng và nhim v ca Bo him xã hi thành ph H Chí Minh 31
2.1.3. C cu t chc 32
2.2. Thc trng DVHCC ti Bo him xã hi thành ph H Chí Minh 37
2.2.1. V công khai th tc hành chính 37
2.2.2. Nhim v ca b phn tip nhn và tr h s 38
2.2.3. Công tác tip nhn và tr h s 39
2.2.4. ánh giá chung v dch v công và ci cách hành chính ti c quan Bo him
xã hi thành ph H Chí Minh 40
CHNG 3 : PHNG PHÁP NGHIÊN CU 42
3.1. Thit k nghiên cu 42
3.1.1. Phng pháp nghiên cu 42
3.1.2. Quy trình nghiên cu 42
3.2. Nghiên cu s b (đnh tính) 44
3.3. Nghiên cu chính thc (đnh lng) 44
3.3.1.Thang đo 44
3.3.2.Thit k mu 46
CHNG 4 : KT QU NGHIÊN CU 48
4.1. Kt qu thng kê mô t 48
4.1.1. Gii tính 48
4.1.2. Nhóm tui 48
4.1.3. Trình đ hc vn 49
4.1.4. B phn trong đn v 49
v
4.1.5. Quy mô lao đng 50
4.1.6. Mc thu nhp 50
4.1.7. Mã qun lý đn v 51
4.1.8. Tìm hiu thông tin 51
4.1.9. Thng kê mô t các bin đnh lng 52
4.2. ánh giá thang đo 53
4.2.1. ánh giá đ tin cy ca thang đo 53
4.2.2. Phân tích nhân t khám phá (EFA) 56
4.2.3. Kt qu đánh giá li thang đo sau khi phân tích EFA 61
4.2.4. Hiu chnh các gi thuyt nghiên cu sau khi phân tích EFA 62
4.2.5. Phân tích hi quy 63
4.2.6. Kim đnh s phù hp chung ca mô hình 65
4.2.7. Kim hin tng đa cng tuyn 66
4.2.8. Kim tra hin tng phng sai ca sai s thay đi 66
4.2.9. Kim đnh phân phi chun phn d 66
4.2.10. Phân tích ANOVA các đc đim cá nhân đn s hài lòng 67
CHNG 5 : KIN NGH, GII PHÁP VÀ KT LUN 71
5.1. Kt lun kt qu nghiên cu 71
5.2. Mc tiêu chính sách chung 72
5.3. Các gii pháp nâng cao cht lng dch v hành chính và s hài lòng ca ngi
s dng lao đng 73
5.3.1. V thái đ phc v ca nhân viên 73
5.3.2. V quy trình th tc hành chính 74
5.3.3. V s tin cy 75
5.3.4. V nng lc phc v ca nhân viên 75
KT LUN 77
Hn ch ca đ tài và gi ý nghiên cu tip theo 78
TÀI LIU THAM KHO 79
PH LC 83
vi
DANH MC CÁC BNG
Bng 2.1: Tng hp s h s tip nhn và tr 39
Bng 2.2: Tng hp s lt khách hàng đn giao dch 40
Bng 3.1: Danh sách các nhân t tác đng đn s hài lòng ca ngi s dng lao
đng đi vi dch v hành chính ti c quan BHXH.TP 44
Bng 4.1: Gii tính 48
Bng 4.2: Nhóm tui 48
Bng 4.3: Trình đ hc vn 49
Bng 4.4: B phn trong đn v 49
Bng 4.5: Quy mô lao đng (s lao đng) 50
Bng 4.6: Mc thu nhp (triu đng) 51
Bng 4.7: Mã qun lý 51
Bng 4.8: Tìm hiu thông tin 52
Bng 4.9: Thng kê mô t các bin đc lp và ph thuc 52
Bng 4.10: Cronbach Alpha ca các nhân t nh hng đn s hài lòng dch v
công ti BHXH.TP (Item-Total Statistics) 55
Bng 4.11: Kim đnh KMO và Bartlett's 56
Bng 4.12: Tng phng sai trích các bin quan sát các nhân t nh hng 57
Bng 4.13: Kt qu ma trn xay nhân t các bin quan sát các nhân t
nh hng 57
Bng 4.14: KMO và kim đnh Bartlett nhân t hài lòng (Total Variance
Explained) 59
Bng 4.15: Tng phng sai trích nhân t quyt đnh la chn 60
Bng 4.16: Kt qu phân tích nhân t khám phá EFA ca thang đo s hài lòng dch
v 60
Bng 4.17: Cronbach’s Alpha ca các nhân t nh hng đn s hài lòng dch v
công ti BHXH.TP (Item-Total Statistics) 61
Bng 4.18: Model Summary
b
64
Bng 4.19: H s Coefficients
a
64
vii
Bng 4.20: Phân tích ANOVA 65
Bng 4.21: tng quan hng gia phân d vi các nhân t đc lp 66
Bng 4.22: Kt qu kim đnh giá tr trung bình cho mt tng th 68
viii
DANH MC S
S đ 1.1: Mô hình cht lng dch v ca Parasuraman 14
S đ 1.2: Mô hình nghiên cu s hài lòng ca công dân ca Vin nghiên cu phát
trin Kinh t - Xã hi à Nng (2010) 21
S đ 1.3: Mô hình cht lng dch v hành chính công 24
S đ 1.4: Mô hình nghiên cu đ ngh 26
S đ 2.1: S đ t chc ca BHXH.TPHCM 33
S đ 3.1: Quy trình nghiên cu 43
S đ 4.1: Mô hình s hài lòng ca ngi dân v dch v hành chính công ti
BHXH.TP 62
DANH MC BIU
Biu đ 4.1: Biu đ tn s Histogram 67
Biu đ 4.2: Biu đ phân phi tích ly P-P Plot 67
ix
DANH MC CÁC CH VIT TT
CCHC : Ci cách hành chính.
CSVC : C s vt cht
DVC : Dch v công.
DVHCC : Dch v hành chính công.
BHXH : Bo him xã hi.
BHYT : Bo him y t.
NN : Nhà nc.
QLCL : Qun lý cht lng.
QTHC : Quy trình hành chính.
TP : Thành ph.
TTHC : Th tc hành chính.
1
M U
1. Bi cnh và vn đ nghiên cu
Ci cách hành chính Nhà nc là mt nhim v va cp bách va lâu dài, đ
tng bc xây dng mt “nn hành chính Nhà nc” trong sch, vng mnh,
phc v đc lc và thúc đy mnh m công cuc đi mi và phát trin đt nc.
Trong xu th hi nhp kinh t th gii vi mc đ toàn cu hóa và khu vc ngày
càng cao, ng và Nhà nc càng đy mnh ch trng ci cách hành chính.
Vy công cuc ci cách hành chính là quá trình tt yu trong đi sng xã hi.
Mc tiêu ca vic ci cách hành chính là to thun li cho ngi dân; chuyên
nghip hóa nn hành chính, gim thiu h s, th tc; minh bch trong giao tip;
gim đu mi phi tip xúc; gim thi gian giao dch.
Ngành Bo him xã hi có quan h vi hàng triu ngi lao đng và hàng vn t
chc. Do đc đim riêng, chng loi h s và th tc đòi hi khá phc tp. Ti
Bo him xã hi thành ph H Chí Minh, bình quân mi ngày gn 400 lt
ngi đn giao dch vi gn 800 h s khác nhau ti các phòng nghip v khác
nhau. Vì vy, yêu cu ci cách hành chính là rt cp thit.
Thc hin ch trng ca Ngành và lãnh đo thành ph H Chí Minh, Bo him
xã hi thành ph H Chí Minh chn thc hin ci cách hành chính góc đ ci
cách th tc giao tip theo phng thc “Mt ca liên thông” đ nâng cao cht
lng phc v, to thun li cho ngi dân và các t chc đn giao dch.
Bo him xã hi thành ph H Chí Minh bt đu thc hin mt ca liên thông t
tháng 10/2008. Sau hn 4 nm thc hin đã có nhiu kt qu đt đc và to
chuyn bin tích cc trong b máy Bo him xã hi. Tuy nhiên, xét mt cách
nghiêm túc, ngi dân, các t chc và c lãnh đo thành ph H Chí Minh,
ngành BHXH vn cha thc s hài lòng vi kt qu ci cách th tc giao tip
hin ti. Ngi dân và các t chc vn còn gp khó khn, phin hà trong quá
trình giao dch vi c quan Bo him xã hi thành ph H Chí Minh.
2
Chính vì vy, vic đi mi cung ng dch v công; ci thin cht lng cung ng
dch v là ht sc quan trng. ng thi vic đánh giá cht lng dch v hành
chính công mà c quan Nhà nc cung ng nh th nào vn là câu hi đt ra.
Do đó, vn đ “o lng s hài lòng ca ngi s dng lao đng đi vi dch
v hành chính công ti Bo him xã hi thành ph H Chí Minh” đc tác gi
chn làm đ tài nghiên cu, nhm đ đánh giá cht lng dch v hành chính
công mà c quan Bo him xã hi thành ph đang cung ng cho ngi s dng
lao đng nh th nào trong quá trình thc hin nhim v chính tr ca mình. Cui
đ tài nhm xác đnh các gii pháp ci thin cht lng dch v công ti c quan
Bo him xã hi thành ph, vi mong mun to s hài lòng hn na ca ngi s
dng lao đng đi vi dch v hành chính công, t đó to s tin tng ca ngi
dân vi vi c quan Nhà nc.
Câu hi nghiên cu: Vi nghiên cu này, cn xác đnh đ tr li nhng câu hi
nghiên cu sau:
- Nhân t nào nh hng đn s hài lòng ca ngi s dng lao đng v dch v
hành chính công ti c quan Bo him xã hi thành ph ?
- Trong các nhân t trên thì nhân t nào là quan trng ?
- Nhng gi ý nào đ làm tng cht lng dch v hành chính công ?
2. Mc tiêu nghiên cu
Qua nghiên cu này, đ tài s gii quyt 4 mc tiêu c bn, cui cùng nhm nâng
cao cht lng dch v ti c quan Bo him xã hi thành ph H Chí Minh, nh
sau:
(1). Xác đnh các nhân t nh hng đn s hài lòng ca ngi s dng lao đng
v dch v hành chính công ti c quan Bo him xã hi thành ph.
(2). Xác đnh cht lng dch v hành chính công ca c quan Bo him xã hi
thành ph qua s hài lòng ca ngi s dng lao đng.
(3). Xây dng thang đo riêng cho ngành BHXH.
3
(4). xut các gii pháp đ nâng cao cht lng dch v ti c quan Bo him
xã hi thành ph nhm nâng cao mc đ hài lòng ca ngi s dng lao đng.
3. i tng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu là ngi s dng lao đng tham gia BHXH, BHYT,
BHTN ti cp BHXH thành ph. Nh vy, Bo him xã hi cp qun, huyn; đi
tng là ngi dân, cá nhân không thuc phm vi nghiên cu đ tài này.
4. Phng pháp nghiên cu
tài s dng phng pháp phân tích đnh tính và đnh lng:
- Phân tích đnh tính: nêu nhng cn c và tóm lc các chính sách ca ngành
BHXH và Nhà nc; vn bn qui phm pháp lut; qui trình th tc hành chính …
T chc tho lun theo nhóm đ khám phá, điu chnh và b sung các bin quan
sát đo lng các khái nim nghiên cu. Trên c s các thông tin có đc do tho
lun nhóm, các bin ca thang đo Servqual s đc điu chnh cho phù hp vi
lnh vc “dch v hành chính công”, kt qu cui xây dng bng câu hi (Phiu
kho sát).
- Phân tích đnh lng: là phng pháp s dng chính đ xác đnh nhng nhân t
ch yu tác đng s hài lòng ca ngi s dng lao đng.
Da theo s liu thu thp đc, đ tài tin hành đánh giá, kim đnh mô hình lý
thuyt, biu din các mi quan h gia các nhân t kho sát và s hài lòng ca
ngi s dng lao đng.
Thang đo đc đc kim đnh bng h s tin cy Cronbach alpha và phân tích
nhân t; phân tích tng quan và hi quy tuyn tính đ kim đnh mô hình và các
gi thit nghiên cu.
4.1. Thit k nghiên cu
Quá trình nghiên cu đc tin hành qua hai giai đon (nghiên cu s b và
nghiên cu chính thc).
4
- Nghiên cu đnh tính: Nghiên cu s b đnh tính đc thc hin thông qua k
thut phng vn sâu các chuyên viên nghip v và lãnh đo. Các thông tin phng
vn đc tng hp làm c s b sung, điu chnh các yu t, các bin dùng đ đo
lng chính thc.
- Nghiên cu đnh lng: Nghiên cu nhm lng hóa các bin s đnh tính. Các
bin s đnh tính này đc lng hóa bng thang đo Likert 5 đim (Rennis,
Likert, 1932) thông qua phiu kho sát, vi 1 là hoàn toàn phn đi đn 5 là hoàn
toàn đng ý đ thu thp thông tin.
4.2. Phng pháp chn mu và quy mô mu
- Phng pháp chn mu đã s dng là phng pháp phi xác sut (non
probability sampling methods) và chn mu thun tin (convenience sampling).
- Tng s mu đã kho sát đc là 250 mu. Vic kho sát đc thc hin ti c
quan BHXH thành ph.
4.3. Các bin s, ch s và các đnh ngha dùng trong nghiên cu
Nghiên cu dùng thang đo cht lng dch v theo mô hình Servqual gm 21
quan sát (ch s) đ đo lng nm thành phn (bin s) ca cht lng dch
v (Parasuraman & ctg, 1991) và đã đc tác gi nghiên cu chuyn đi cho phù
hp vi đ tài.
5. Ý ngha ca lun vn
Qua kt qu nghiên cu, có nhng ý ngha sau đây:
- Thông qua vic kho sát mc đ hài lòng ca ngi s dng lao đng, c quan
Bo him xã hi thành ph có công c (thang đo) ca riêng mình đ thc hin
đánh giá đnh k v vic phc v ca mình, nhm điu chnh, b sung và thay đi
cách phc v ca mình đ ngày càng phc v tt hn.
- Trên c s thc hin xong vic đo lng cht lng dch v ti tr s Bo him
xã hi thành ph, s tip tc ng dng đ đo lng cht lng dch v ti các c
quan Bo him xã hi cp qun, huyn. Trên c s đó đ hng nm, Bo
5
him xã hi thành ph có th đánh giá, xp loi các đn v v công tác phc v
và xét khen thng kp thi, mc đích cui cùng nhm nâng cao cht lng dch
v trên toàn h thng ca Bo him xã hi thành ph H Chí Minh.
- ng thi, Bo him xã hi Vit Nam có th s dng “Thang đo”, đ đo lng
cht lng cho 63 Bo him xã hi tnh, thành ph trên c nc và đây là
công c riêng đ đo lng cht lng dch v ca Ngành Bo him xã hi.
- Lun vn này có th s dng làm tài liu tham kho cho các c quan, đn v
đang nghiên cu áp dng ci cách th tc hành chính công.
6. Kt cu lun vn
Ngoài phn m đu và kt lun, lun vn đc chia thành 5 chng nh sau:
Chng 1: C s lý thuyt v dch v hành chính công và khung phân tích cho
nghiên cu.
Trình bày c s lý thuyt v dch v hành chính công; đo lng s hài lòng; xác
đnh mô hình đo lng cht lng dch v và xây dng mô hình lý thuyt cho
nghiên cu.
Chng 2: Thc trng công tác ci cách hành chính công ti c quan Bo him
xã hi thành ph H Chí Minh.
Trình bày tng quan v Bo him xã hi thành ph; th tc hành chính công;
khái quát v tình hình ci cách hành chính và vic cung cp dch v hành chính
công trên ti Bo him xã hi thành ph.
Chng 3: Phng pháp nghiên cu
Trình bày thit k phng pháp nghiên cu và quy trình nghiên cu. Thc hin
các bc nghiên cu đnh tính; các bc nghiên cu đnh lng.
Chng 4: Kt qu nghiên cu
Thc hin các bc phân tích và đa ra kt qu nghiên cu nh: ánh giá đ tin
cy ca thang đo bng h s tin cy Cronbach Alpha; phân tích nhân t khám phá
6
(EFA); phân tích hi quy đa bin; phân tích ANOVA các đc đim cá nhân đn
s hài lòng.
Chng 5: Kin ngh, gii pháp và kt lun
Kt lun kt qu nghiên cu; gii pháp nâng cao s hài lòng ca ngi s dng
lao đng v dch v hành chính công ti Bo him xã hi thành ph; kt lun.
7
CHNG 1
C S LÝ THUYT V DCH V HÀNH CHÍNH CÔNG
Phn m đu đã gii thiu tng quan v nghiên cu bao gm nhng ni dung
nh: Bi cnh nghiên cu, mc tiêu nghiên cu, đi tng nghiên cu, phng
pháp nghiên cu, ý ngha nghiên cu và b cc ca lun vn.
Chng 1 nhm mc đích gii thiu c s lý thuyt cho vic đo lng s hài
lòng ca ngi s dng lao đng v dch v hành chính công bao gm các phn
sau: Gii thiu v khái nim dch v, dch v hành chính công, cht lng dch
v, khung lý thuyt đo lng cht lng dch v, s hài lòng ca ngi s dng
lao đng, sau cùng là xây dng mô hình lý thuyt đ ngh gm các thành phn
ca cht lng dch v hành chính công có nh hng đn s hài lòng ca ngi
s dng lao đng.
1.1. Dch v hành chính công
1.1.1. Dch v
Hin nay, có rt nhiu khái nim v dch v, sau đây là mt s khái nim:
Dch v theo đnh ngha ca Heizer and Render (2006) là: “Nhng hot đng
kinh t thng to ra sn phm vô hình, chng hn: dch v giáo dc, gii trí,
tài chính và y t”.
Philip Kotler (2006) đnh ngha dch v, nh sau: Dch v là mi hành đng
và kt qu là mt bên có th cung cp cho bên kia và ch yu là vô hình và
không dn đn quyn s hu cái gì đó. Sn phm ca nó có th có hay không
gn lin vi sn phm vt cht.
Dch v là s phc v góp phn đáp ng các nhu cu ca cá nhân hay tp th
khác vi th thc chuyn quyn s hu mt th ca ci vt cht nào đó (theo T
đin thut ng kinh t tài chính).
Dch v là mt sn phm kinh t không phi là mt vt phm mà là công vic
ca con ngi di hình thái lao đng th lc, kin thc và k nng chuyên
8
nghip, kh nng t chc và thng mi (i hc kinh t Quc dân, 2003).
1.1.2. Các đc trng ca dch v
Các đc trng ca dch v: Chính nhng đc trng to nên s khác bit ca dch
v so vi các sn phm hu hình (Parasuraman, 1985). Các đc trng ca dch
v, nh sau:
- Vô hình: Khác vi sn phm ch to là hu hình, dch v là vô hình. Khách
hàng không th nhìn thy, nm, ngi, nghe, cm nhn hoc tip xúc trc khi
mua nó. iu này có ngha dch v là mt tin trình ch không phi là mt vt
th và đc cm nhn ch không phi là đc tiêu dùng (Wallström, 2002).
- Không th tách ri: Trong ngành dch v, cung ng thng đc thc hin cùng
lúc vi tiêu th, ngc li vi các s vt c th là đc sn xut trc tiên, và sau
đó mi đc cung cp cho ngi tiêu dùng.
- Không đng nht: Dch v rt khó thc hin mt cách đng nht và chính xác
theo thi gian mà thng hay thay đi tùy theo nhà cung cp, khách hàng, hay
thi đim, đa đim thc hin… c tính này ca dch v làm cho khó tiêu chun
hóa cht lng dch v.
- D hng: Dch v không th đc ct gi và tiêu th sau. Có th hiu mt cách
khác là dch v s không tn ti nu không đc “tiêu th” vào mt thi đim
xác đnh nào đó.
1.1.3. Dch v hành chính công
1.1.3.1. Khái nim
Dch v hành chính công (DVHCC) là mt loi hình trong các loi dch v công
hin nay, do đó mun tìm hiu khái nim DVHCC phi tìm hiu v khái nim
dch v công trc tiên.
Dch v công là nhng hot đng ca các t chc nhà nc hoc ca các doanh
nghip, t chc xã hi, t nhân đc Nhà nc y quyn đ thc hin nhim v
do pháp lut quy đnh, phc v trc tip nhng nhu cu thit yu chung ca
9
cng đng, công dân, theo nguyên tc không v li; đm bo s công bng và n
đnh xã hi (Chu Vn Thành, 2004).
Dch v hành chính công là loi hình dch v công do c quan hành chính nhà
nc cung cp phc v yêu cu c th ca công dân và t chc da trên qui đnh
ca pháp lut. Các công vic do c quan hành chính nhà nc thc hin nm
trong phm trù dch v công, th hin mi quan h gia nhà nc và công dân,
trong mi quan h này công dân thc hin dch v này không có quyn la chn
mà phi nhn nhng dch v bt buc do nhà nc qui đnh (Lê Chi Mai, 2006).
Dch v hành chính công do các c quan hành chính nhà nc thc hin thông
qua 2 chc nng c bn: Chc nng qun lý nhà nc đi vi mi lnh vc ca
đi sng kinh t, xã hi và chc nng cung ng dch v công cho t chc và công
dân. Nói cách khác, “Dch v hành chính công là nhng hat đng phc v các
quyn và ngha v c bn ca các t chc và công dân, do các c quan hành
chính nhà nc thc hin da vào thm quyn hành chính pháp lý nhà nc” (Lê
Chi Mai, 2006). Tuy nhiên, mt s nc không dùng khái nim dch v hành
chính công mà ch s dng khái nim “dch v công” cho tt c các loi dch v.
1.1.3.2. Dch v hành chính công có đc trng riêng, phân đnh nó vi loi
dch v công cng khác: (Nguyn Ngc Hin và các tác gi, 2006)
Th nht: Vic cung ng dch v hành chính công luôn gn vi thm quyn và
hot đng ca các c quan hành chính nhà nc, mang tính quyn lc pháp lý,
trong vic thc hin các quyn và ngha v có tính pháp lý ca các t chc và
công dân nh cp các lai giy phép, giy khai sinh, công chng, h tch… Thm
quyn hành chính pháp lý th hin di hình thc các dch v hành chính công
nhm gii quyt các quyn và li ích hp pháp ca nhân dân, là hat đng phc
v công dân t phía các c quan hành chính nhà nc. Các hat đng này không
th y quyn cho bt k t chc nào ngoài c quan hành chính Nhà nc thc
hin và ch có hiu lc khi đc c quan hành chính Nhà nc thc hin mà thôi.
Vì vy, nhu cu đc cung ng các dch v hành chính công ca ngi dân
10
(khách hàng) không phi là nhu cu t thân ca h mà xut phát t các quy đnh
có tính cht bt buc ca Nhà nc.
Th hai: Dch v hành chính công nhm phc v cho hot đng qun lý nhà
nc. Dch v hành chính công bn thân chúng không thuc v chc nng qun
lý nhà nc, nhng li là hot đng nhm phc v cho chc nng qun lý nhà
nc. Vì vy, hin nay trong nghiên cu khoa hc pháp lý đã đt ra vn đ xung
quanh vic tách bch chc nng hành chính và chc nng qun lý trong hat
đng ca c quan hành chính nhà nc.
Th ba: Dch v hành chính công là nhng hat đng không v li, ch thu phí
và l phí np ngân sách nhà nc. Ni làm dch v không trc tip hng li t
ngun thu này.
Th t: Mi công dân và t chc đu có quyn bình đng trong vic tip nhn và
s dng các dch v hành chính công vi t cách là đi tng phc v ca chính
quyn. Nhà nc có trách nhim và ngha v phc v công dân trên nguyên tc
công bng, bo đm s n đnh, bình đng và hiu qu ca hat đng qun lý xã
hi.
1.2. Khái nim cht lng dch v và dch v hành chính công
1.2.1. Cht lng dch v
Cht lng: Thut ng cht lng đc hiu theo nhiu cách khác nhau. Theo
t đin ting Vit ph thông, cht lng là tng th nhng tính cht, thuc tính
c bn ca s vt (s vic) … làm cho s vic này phân bit vi s vic khác;
Theo tiêu chun TCVN 9001:2008 cht lng là mc đ ca mt tp hp các đt
tính vn có đáp ng các yêu cu.
Cht lng còn có kh nng hài lòng nhu cu ca th trng vi chi phí thp nht
(Kaoru Ishikawa, 1968).
Cht lng dch v: Trên th gii có nhiu tác gi nghiên cu v cht lng
dch v nói chung. Lewis và Booms, (1983) phát biu: Dch v là s đo lng
mc đ dch v đc đa đn khách hàng tng xng vi mong đi ca khách
11
hành tt đn đâu. Vic to ra mt dch v cht lng ngha là đáp ng mong
đi ca khách hàng mt cách đng nht… Theo Zeithaml, (1996) gii thích cht
lng dch v là s đánh giá ca khách hàng v tính siêu vit và s tuyt vi nói
chung ca mt dch v. Nó là mt dng ca thái đ và các h qu t s so sánh
gia nhng gì đc mong đi và nhn thc v nhng th ta nhn đc. Theo
Wismiewski, M&Donnelly (2001) cht lng dch v đc đnh ngha bng
nhiu cách khác nhau tùy thuc vào đi tng nghiên cu, nó th hin mc đ
mà mt dch v đáp ng đc nhu cu và mong đi ca khách hàng.
i vi dch v hành chính công, gn lin vic thc hin chc nng qun lý nhà
nc. Vì vy, loi cht lng dch v này đc đánh giá da trên vic thc thi
pháp lut đúng qui đnh và trách nhim, thái đ phc v ca công chc, viên
chc đm bo các quyn, li ích hp pháp ca công dân, duy trì trt t an ninh và
phát trin xã hi.
1.2.2. Cht lng dch v hành chính công theo tiêu chun Vit Nam ISO
9001:2008
Mt thc đo quan trng đi vi hot đng ca các c quan hành chính nhà nc
là cht lng dch v và là mt trong nhng kt qu hot đng chính ca các c
quan nhà nc.
Các nhà khoa hc Vit Nam nghiên cu áp dng trong TCVN ISO 9001:2008
vào dch v hành chính công nh: h thng cht lng, hoch đnh cht lng,
kim soát cht lng Có th hiu cht lng dch v hành chính công là kh
nng tha mãn các yêu cu ca t chc và cá nhân v cung ng dch v hành
chính công vi sn phm c th là các quyt đnh hành chính.
Tiêu chí đ đánh giá cht lng dch v rt đa dng, bao gm:
- To s tin tng cho ngi dân khi tham gia s dng dch v nh h s
đc gii quyt đúng hn, không b mt mát, tht lc, to đc s tin cy
ca ngi dân khi liên h gii quyt th tc hành chính.
12
- To môi trng thông thoáng, thun li cho vic giao dch vi các công c
h tr cn thit nh: phòng c khang trang, có máy ly s th t, máy tính
giúp x lý h s nhanh chóng
- Nhân viên có đ kin thc chuyên môn và lnh vc liên quan đm bo gii
quyt công vic lnh vc mà mình ph trách cùng vi k nng tác nghip
chuyên nghip.
- Thái đ phc v lch s, tôn trng ngi dân, không gây nhng nhiu,
phin hà ngi dân tham gia giao dch.
- Linh hat, quan tâm và chia s, gii quyt hp lý h s ca ngi dân. Có
s gn kt gia ngi dân s dng dch v và nhân viên gii quyt h s.
- Th tc hành chính đn gin gn nh, thi gian gii quyt h s hp lý,
đúng qui đnh ca pháp lut.
Các quc gia hin nay, chú trng ci thin cht lng dch v hành chính công.
Nhm đáp ng các nhu cu ca công dân là nhim v đu tiên và quan trng ca
Chính ph. Có th nói đánh giá ban đu ca ngi dân đi vi Chính ph chính
là cht lng các dch v do các c quan hành chính công cung cp. Mi quan
h gia ngi dân và các c quan hành chính nhà nc đc kéo li gn hn
cùng vi xu th ci thin cht lng dch v công.
1.2.3. Mô hình đánh giá cht lng dch v
1.2.3.1. Nm khong cách cht lng dch v
Parasuraman & ctg (1985, 1988) là nhng ngi tiên phong trong nghiên cu
cht lng dch v ca ngành tip th. Các nhà nghiên cu đa ra mô hình nm
khong cách cht lng dch v:
Khong cách th nht: là sai bit gia k vng ca khách hàng và cm nhn ca
nhà cung cp dch v v k vng đó. im c bn ca s khác bit này là do
công ty dch v không hiu bit đc ht nhng đc đim nào to nên cht lng
ca dch v mình cng nh cách thc chuyn giao chúng cho khách hàng đ tha
mãn nhu cu ca h.
13
Khong cách th hai: đc to ra khi nhà cung cp gp các khó khn, tr ngi
khách quan ln ch quan khi chuyn các k vng đc cm nhn sang các tiêu
chí cht lng c th và chuyn giao chúng đúng nh k vng. Trong nhiu
trng hp, công ty có th nhn thc đc k vng ca khách hàng nhng không
phi công ty luôn có th chuyn đi k vng này thành nhng tiêu chí c th v
cht lng và chuyn giao chúng theo đúng k vng cho khách hàng.
Khong cách th ba: Hình thành khi nhân viên chuyn giao dch v cho khách
hàng không đúng các tiêu chí đã đnh. Trong dch v, các nhân viên có liên h
trc tip vi khách hàng đóng vai trò rt quan trng trong quá trình to ra cht
lng. Tuy nhiên, không phi lúc nào và tt c các nhân viên đu có th hoàn
thành nhim v theo các tiêu chí đã đ ra.
Khong cách th bn: phng tin qung cáo và thông tin cng tác đng vào k
vng ca khách hàng v cht lng dch v. Nhng ha hn trong các chng
trình qung cáo khuyn mãi có th làm gia tng k vng ca khách hàng nhng
cng s làm gim cht lng mà khách hàng cm nhn đc khi chúng không
thc hin theo đúng nhng gì đã ha hn.
Khong cách th nm: xut hin khi có s khách bit gia cht lng k vng
bi khách hàng và cht lng h cm nhn đc khi tiêu dùng mt dch v thì
cht lng ca dch v đc xem là hoàn ho.
Parasuraman & ctg (1985), cho rng cht lng dch v chính là hàm s ca
khong cách th nm. Khong cách th nm này ph thuc vào các khong cách
trc đó, ngha là các khong cách 1, 2, 3 và 4. Vì th, đ rút ngn khong cách
th nm này, hay làm tng cht lng dch v, nhà qun tr dch v phi n lc
rút ngn các khong cách này. Mô hình cht lng dch v, theo các nhà nghiên
cu này, có th đc biu din nh sau:
CLDV = F{KC_5 = f(KC_1, KC_2, KC_3, KC_4)}
14
Trong đó: CLDV là cht lng dch v và KC_1, 2, 3, 4, 5 là các khong cách
cht lng 1, 2, 3, 4, 5.
S đ 1.1: Mô hình cht lng dch v ca Parasuraman
Ngun: dn theo Parasuraman & ctg (1985)
1.2.3.2. Thành phn cht lng dch v
Mô hình cht lng dch v ca Parasuraman & ctg (1985) cho chúng ta mt bc
tranh tng th v cht lng dch v. Tuy nhiên, mô hình này mang tính khái
nim nhiu hn. Bt c dch v nào, cht lng ca dch v cm nhn bi khách
hàng, có th mô hình thành mi phn, đó là:
Thông tin qua
li gii thiu
KHÁCH HÀNG
Các nhu cu
cá nhân
Kinh nghim
quá kh
Dch v k vng
Dch v cm nhn đc
Khong cách 5
NHÀ CUNG CP
DCH V
Cung cp dch v
(bao gm liên h trc
và sau khi cung cp)
Thông tin đn
khách hàng
Chuyn đi cm nhn
thành tiêu chí cht lng
Nhn thc (ca nhà qun lý)
v k vng ca khách hàng
Khong cách 3
Khong cách 2
Khong cách 1
Khong cách 4