Luận văn thạc sĩ Kiểm định mối quan hệ lãi suất cơ bản và lạm phát tại Việt Nam Luận văn thạc sĩ

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH







NGUYN TH THANH TUYN




KIM NH MI QUAN H LÃI SUT C
BN VÀ LM PHÁT TI VIT NAM






LUN VN THC S KINH T

TP. H CHÍ MINH – NM 2012


1

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH






NGUYN TH THANH TUYN


KIM NH MI QUAN H LÃI SUT C
BN VÀ LM PHÁT TI VIT NAM



Chuyên ngƠnh: Kinh t tƠi chính – Ngân hàng
Mã s: 60.γ1.12



LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC:

TS. LI TIN DI

NH



TP. H CHÍ MINH – NM 2012

MC LC

Trang

CHNG 1: TNG QUAN V LÃI SUT VÀ LM PHÁT
1.1 Khái nim vƠ c ch hình thƠnh lãi sut 1
1.1.1 Khái nim v lƣi sut 1
1.1.2 C ch hình thành lƣi sut 2
1.1.2.1 Nhng nhân t thuc vê th trng 2
1.1.2.2 Nh

ng nhân tô thuc chính sách tin t 4
1.1.3 Các yu t tác đng đn lƣi sut 6
1.1.3.1 Mc cung cu tin t 6
1.1.3.2 Lm phát 7
1.1.3.3 S n đnh ca nn kinh t 8
1.1.3.4 Các chính sách v mô ca Nhà nc 8
1.1.4 Vai tro

cu

a la


i suât đôi v

i nên kinh tê………………………………………….11
1.1.4.1 Lãi sut vi quá trình huy đng vn…………………………………….11
1.1.4.2 Lãi sut vi quá trình đu t…………………………………………… 11
1.1.4.3 Lãi sut vi tiêu dung và tit kim………………………………………12
1.1.4.4 Lãi sut vi quá trình phân b ngun lc……………………………….12
1.1.4.5 Lãi sut đi vi h thng NHTM……………………………………… 13

1.2 Lm phát vƠ tác đng ca lm phát đn nn kinh t 13
1.2.1 Khái nim và bn cht lm phát 13
1.2.2 Các loa

i lm phát 13
1.2.2.1 Lm phát do cu kéo 13
1.2.2.2 Lm phát do chi phí đy 14
1.2.2.3 Lm phát do c cu 15
1.2.2.4 Lm phát do xut khu 15
1.2.2.5 Lm phát do nhp khu 15
1.2.2.6 Lm phát tin t 15
1.2.3 Tác đng ca lm phát đn nn kinh t…………………………………………16

1.2.3. 1 Tác đng phân phi li thu nhp và ca ci……………………………… 17
1.2.3. 2 Tác đng đn phát trin kinh t và vic làm……………………………… 17
1.2.3. 3 Các tác đng khác………………………………………………………… 20
1.3 Các bng chng thc nghim v mi quan h gia lm phát vƠ lãi sut 21
1.3. 1 Hiu ng Fisher 22
1.3. 2 Mt s nghiên cu thc tin trong nc và ngoài nc 22
1.3.2.1 Mt s nghiên cu  các nc phát trin 22

1.3.2.2 Mt s nghiên cu  các nc đang phát trin 25
1.3.2.3 Mt s nghiên cu trong nc 26
KT LUN CHNG 1 29


CHNG 2: KIM NH MI QUAN H GIA LÃI SUT C BA

NVÀ LM
PHÁT TI VIT NAM TRONG GIAI ON 2004-2012
2.1 Thc trng v lãi sut vƠ lm phát Vit Nam trong giai đon 2004-2012 30
2.1.1 Bc tranh chung v lm phát ti Vit Nam trong giai đon này 30
2.1.2 Din bin v lƣi sut ti Vit Nam trong giai đon này 40
2.2 Mô hình kim đnh VAR vƠ kt qu kim đnh 46
2.2.1 Gi thuyt mô hình 47
2.2.2 D liu và phn mm s dng đ kim đnh 49
2.2.3 Mô hình và kt qu kim đnh 49
2.2.3.1 Mô hình kim đnh VAR và kim đnh nhân qu Granger 49
2.2.3.2 Kt qu kim đnh 52
a. Kim tra tính dng 52
b. Kim đnh Granger v quan h nhân qu gia lƣi sut và lm phát . 58
c. Kim đnh đ tìm đ tr ti u 59
d. c lng VAR  đ tr ti u 65
e. Kim đnh li nhân qu Granger trong mô hình VAR  đ tr ti u
59
f. Hàm phn ng (cú sc th trng) 67
KT LUN CHNG 2 69
CHNG γ: MT S GII PHÁP V LM PHÁT VÀ LÃI SUT TI VIT
NAM
3.1 Mt s gii pháp kim ch lm phát trong thi gian ti 70
3.1.1 Gii pháp v chính sách tài khóa 71

3.1.2 Gii pháp v chính sách tin t và công tác qun lý ca NHNN 72
3.1.3 Gii pháp v chính sách kim ch giá c 73
3.1.4 Gii pháp v chính sách thu nhp 74
3.1.5 Mt s gii pháp đ xut thêm 74
3.2 Mt s gii pháp đnh hng điu hƠnh lãi sut trong thi gian ti 75
KT LUN CHNG 3 77
KT LUN CHUNG 78-79





DANH MC CÁC CH VIT TT


ADB : Ngân hàng phát trin Châu Á (The Asian Development Bank)
CPI : Ch s giá tiêu dùng (Consumer Price Index)
CSTK : Chính sách tài khóa
CSTT : Chính sách tin t
DTBB : D tr bt buc
FDI : u t trc tip nc ngoài (Foreign Direct Investment)
FED : Cc d tr Liên bang Hoa K (Federal Reserve System)
GDP : Tng sn phm quc ni (Gross Domestic Product)
GNP : Tng sn phm quc dân (Gross National Product)
ICOR : H s s dng vn (Incremental Capital Output Rate)
IMF : Qu tin t quc t (International Monetary Fund)
NHNN : Ngân hàng Nhà nc
NHTM : Ngân hàng thng mi
NHTW : Ngân hàng trung ng
NSNN : Ngân sách Nhà nc

ODA : H tr phát trin chính thc (Official Development Assistance)
PPI : Ch s giá sn xut (Producer Price Index)
TBCN : T bn ch ngha
TCTD : T chc tín dng
USD : ô la M
VAR : Mô hình t hi quy vector (Vector Autoregression)
VDF : Din đàn phát trin Vit Nam (Vietnam Development Forum)
VND : ng Vit Nam
WPI : Ch s giá bán buôn (Wholesale Price Index)
DANH MC CÁC BNG



Trang
CHNG 2
BNG 2.1: Lƣi sut huy đng VND mt s k hn ti mt s thi đim nm 2010 43
BNG 2.2: Lƣi sut huy đng USD mt s k hn ti mt s thi đim nm 2010 44
BNG 2.3: Kt qu kim đnh tính dng ca chui lm phát theo ADF 52
BNG 2.4: Kt qu kim đnh tính dng chui lm phát  sai phân bc nht 54
BNG 2.5: Kt qu kim đnh tính dng chui lƣi sut 54
BNG 2.6: Kt qu kim đnh lm phát theo phng pháp PP 55
BNG 2.7: Kt qu kim đnh lm phát vi sai phân bc nht 56
BNG 2.8: Kt qu kim đnh tính dng lƣi sut vi phng pháp PP 57
BNG 2.9: Kt qu kim đnh quan h nhân qu Granger gia lƣi sut và lm phát 58
BNG 2.10: Kt qu tìm đ tr ti u cho mô hình VAR (Lag length) 59
BNG 2.11: Kt qu hi quy mô hình VAR  đ tr ti u 60
BNG 2.12: Kt qu kim đnh nhân qu ca mô hình VAR 64

DANH MC CÁC BIU 



Trang
CHNG 1
BIU  1.1: Lƣi sut cân bng trên th trng 3
BIU  1.2: Lm phát do cu kéo 16
BIU  1.3: Lm phát do chi phí đy 17

CHNG 2
BIU  2.1: T l lm phát  mt s quc gia (tính đn tháng 12/2007) 31
BIU  2.2: Biu đ so sánh lm phát ca Vit Nam nm 2008 vi giai đon nm
2004-2007 34
BIU  2.3: Din bin CPI ca các tháng nm 2011 36
BIU  2.4: So sánh tc đ tng trng GDP và t l lm phát Vit Nam 2004-2011
36
BIU  2.5: Lƣi sut vay và lƣi sut thc vay ngn hn và dài hn nm 2010 44
BIU  2.6: Chui lƣi sut và chui lm phát 51
BIU  2.7: Hàm phn ng 67


M U

1. Tính cp thit ca đ tƠi
Trong nn kinh t ca bt c quc gia nào, lƣi sut và lm phát luôn là vn đ thu
hút đc s quan tâm rt ln. Không ch các nhà nghiên cu hay các c quan qun lý
kinh t tài chính mà các doanh nghip hay cá nhân trong nn kinh t đu thc s rt
quan tâm đn s din bin ca hai ch s kinh t v mô này. Vì mi din bin ca
chúng đu tác đng đn li ích ca các ch th trong nn kinh t. Trong tin trình đó,
nhiu mô hình, nhiu phng pháp nghiên cu đƣ đc đ xut kim nghim trong đó
phi k đn mô hình ca Ir. Fisher (1867-147). Ông là ngi đu tiên (1930) đã tìm ra
nhng bng chng cho mi quan h gia lƣi sut danh ngha và lm phát k vng.
Vic ng dng nhng kt qu này cng đƣ đem li mt s thành công nht đnh. Tuy
nhiên, bên cnh nhng thành công không th ph nhn vn có nhiu quan đim tranh
cƣi v vn đ này. Mt s cuc nghiên cu thc nghim đƣ đa ra nhng bng chng
đ khng đnh rng hiu ng Fisher ch tn ti trong mt s giai đon nht đnh mà
không phi là tt c và mc đ tng tác gia chúng không phi luôn luôn tuân theo
t l là 1: 1 nh trong hc thuyt ca Fisher.

Vit Nam trong nhng nm gn đây đƣ và đang đi đu vi nhng bin đng mnh v
lm phát. Có rt nhiu quan đim cho rng vic gii quyt nhng vn đ thc tin 
Vit Nam có th da trên nn tng vn dng lý thuyt ca các nc phát trin. Tuy
nhiên, cng có nhiu ý kin trái chiu vi quan đim này.

Xut phát t các nhu cu thc tin trên, vic la chn đ tài “ Kim đnh mi quan
h la

i suơ

t c ba

n va


lm phát ti Vit Nam ” nhm kim đnh li mi quan h nhân
qu gia hai bin s kinh t này vi d liu ti Vit Nam. Vic kim đnh này s góp
phn trong vic đánh giá li hiu qu tác đng ca các chính sách lƣi sut trong vic
kim ch lm phát.

2. Mc tiêu nghiên cu
Kim đnh mi quan h gia lƣi sut và lm phát ti Vit Nam trong giai đon
2004-2012. Trên c s đó, đánh giá tính hiu qu ca chính sách lƣi sut áp dng
trong thi gian qua và đa ra mt s kin ngh v chính sách lƣi sut và gii pháp
đ kim ch và bình n lm phát ti Vit Nam.
3. i tng vƠ phm vi nghiên cu
 i tng: Môi quan hê

gi

a lm phát và lƣi sut c ba

n.
 Phm vi nghiên cu: ti Vit Nam trong giai đon 2004-2012
4. Phng pháp nghiên cu
Lun vn s dng ch yu các phng pháp nh: phng pháp lch s, phng
pháp so sánh, phng pháp thng kê, phng pháp lun ca d báo nhân qu,
phng pháp phân tích s liu bng hi quy chui d liu theo thi gian và kim
đnh nhân qu Granger.
Ngoài ra, lun vn còn s dng các tài liu tham kho t báo chí, báo đin t, các
báo cáo ca các t chc tài chính, các quy đnh liên quan đn chính sách lƣi sut
ca NHNN Vit Nam và mt s bài nghiên cu nc ngoài liên quan đn vn đ
này.
5. Ý ngha thc tin ca đ tƠi
 H thng hoá c s lý lun ca lý thuyt v lƣi sut và lm phát, gi thuyt

ca Ir.Fisher v mi quan h gia lƣi sut danh ngha - lm phát k vng và
các kt qu nghiên cu ca mt s nhà kinh t trên th gii v vn đ này.
 Khái quát nhng nét chính v din bin lm phát và lƣi sut Vit Nam trong
giai đon 2004-2012
 Vn dng mô hình kinh t lng vào vic kim đnh và phân tích mi quan
h gia lƣi sut danh ngha và lm phát ti Vit Nam. Trên c s đó, lun
vn đƣ đa ra nhng kt lun v mi quan h nhân qu này đng thi đa ra
mt s kin ngh v chính sách lƣi sut và gii pháp đ kim ch và bình n
lm phát ti Vit Nam.
6. Kt cu ca lun vn
Ngoài phn m đu, kt lun, các ph lc và tài liu tham kho, lun vn gm 3
chng:
 Chng 1: Tng quan v lƣi sut và lm phát
 Chng 2: Kim đnh mi quan h gia lƣi sut c ba

n va

la

m pha

t ti Vit
Nam trong giai đon 2004-2012
 Chng 3: Mt s gii pháp vê lm phát và lƣi sut ti Vit Nam.

-1-

CHNG 1
TNG QUAN NGHIểN CU V LÃI SUT VÀ LM PHÁT

1.1 Khái nim vƠ c ch hình thành lãi sut
1.1.1 Khái nim v lãi sut
Nn kinh t ca bt k mt quc gia nào cng luôn tn ti nhng ch th tm thi
d tha vn, và nhng ch th có c hi đu t sinh li, cn vn song li thiu vn.
Th trng tài chính ra đi làm thông sut quá trình luân chuyn vn t ngi tha vn
sang ngi cn vn. Thông qua quan h vay mn tín dng hoc mua bán các công c
n c hai ch th đu đt đc mc đích ca mình: Ngi tha vn va bo đm đc
vn va thu đc li, ngi thiu vn th đc đáp ng đ cho đu t. T th trng
đó, lƣi sut đc hình thành nh giá c ca mt loi hàng hoá ( đây là vn). Lãi sut
đc xem là chi phí mà ngi đi vay phi tr cho ngi cho vay đ đc quyn s
dng vn. Nó vn đng tuân theo quy lut cung cu th trng và đc xác đnh trên c
s cân bng gia đng cung và cu v vn.
Trong nn kinh t th trng, lãi sut là mt trong nhng bin s đc theo dõi
mt cách cht ch nht bi nó có mi quan h mt thit đi vi li ích kinh t ca tng
đi tng trong xã hi. Lãi sut s tác đng đn quyt đnh ca mi cá nhân trong vic
đa ra quyt đnh chi tiêu hay tit kim đ đu t. S bin đng ca lãi sut s dn ti
s thay đi trong quyt đnh ca mi doanh nghip: vay vn đ m rng sn xut kinh
doanh hay cho vay đ hng lãi sut. Thông qua nhng quyt đnh ca cá nhân, doanh
nghip lãi sut nh hng đn mc đ phát trin và c cu ca nn kinh t đt nc.
T trc đn nay đƣ có rt nhiu quan đim v lãi sut. Khi nói v ngun gc và
bn cht ca lãi sut trong nn kinh t hàng hoá T bn ch ngha (TBCN) Karl Marx
(1818-1883) đƣ khng đnh: “Lãi sut là phn giá tr thng d đc to ra do kt qu
bóc lt lao đng làm thuê b t bn và ch ngân hàng chim đot”. Trong khi đó
-2-



J.M.Keynes (1833-1946), nhà kinh t hc ni ting ngi Anh cho rng: “Lãi sut
chính là s tr công cho s tin vay, là phn thng cho s thích chi tiêu t bn”. Và
M.Friedman (1912-2006), đi din tiêu biu cho trng phái trng tin hin đi cng

có quan đim tng t nh J.M.Keynes khi cho rng lãi sut là kt qu ca hot đng
tin t.
Trong đi sng hàng ngày, chúng ta cng gp rt nhiu loi lãi sut khác nhau
nh lƣi sut các chng khoán, lãi sut tái chit khu, lãi sut tái cp vn, lãi sut danh
ngha-lãi sut thc, lãi sut trn- sàn. S phân bit các loi lãi sut này da trên s liên
quan đn vai trò công c ca chính sách tin t, ch s lm phát hoc k hn và ri ro
ca mi loi chng khoán. Tuy nhiên mt điu quan trng là hu ht các loi lãi sut
này đu din bin theo nhau. Vì vy, ta có th đa ra mt khái nim chung cho lãi sut
“Lãi sut là giá ca quyn s dng vn vay trong mt khong thi gian nht đnh
mà ngi s dng phi tr cho ngi cho vay. Hay nói cách khác là t l ca tng
s tin phi tr so vi tng s tin vay trong mt khong thi gian nht đnh.”
1.1.2 C ch hình thƠnh lãi sut
T nhng khái nim v lãi sut, ta có th mô hình hoá nhng yu t tham gia vào
vic hình thành nên lãi sut trong nn kinh t nh mô hình bên di:
Da vào mô hình chúng ta thy có hai nhóm nhân tô tham gia vào vic xác đnh
lãi sut.
1.1.2.1 Nhng nhơn tô

thuô

c vê

th trng
Thành phn thuc nhóm này gm :
* Ngi cho vay : nhng ngi d tha vn.
* Ngi đi vay: nhng ngi cn vn đ kinh doanh, tiêu dùng.
* Các Ngân hàng thng mi (NHTM) và t chc tài chính trung gian: nhng ch
th tham gia vào th trng tài chính, hot đng tín dng, huy đng vn đ cho
-3-

vay nhm mc đích kinh doanh thu li nhun. H có nhng vai trò,v trí, li th
mà tài chính trc tip không có đc.


Lãi sut c bn
Lãi sut chit khu/ lãi sut tái cp vn

Lãi sut huy đng Lãi sut cho vay




Nhng thành phn này tham gia vào vic xác dnh lãi sut tuân theo theo quy
lut th trng. Khi nhu cu v vn đc đáp ng bng cung v vn  mc toàn dng
vn thì lãi sut cân bng đc hình thành. Nhng bin đng ca các bin s kinh t v
mô s nh hng đn hành vi ca các thành phn này, thay đi cung cu v vn và
lãi sut cân bng đc điu chnh cho phù hp.
Cu v vn
Lãi sut
Cung v vn
Lãi sut cân bng (i
0
)

Vn
Biu đ 1.1: Lãi sut cân bng trên th trng
NHTW
NHTM
Ngi cho
vay

Ngi i
Vay
-4-



1.1.2.2 Nhng nhơn t thuc chính sách tin t :
Thành phn: Duy nht là Ngân hàng trung ng (NHTW). ây là c quan ngang
b ca Chính ph có nhim v phát hành tin, qun lý hành chính h thng ngân
hàng, đóng vai trò ngi cho vay cui cùng, xây dng chính sách tin t. Nó tác đng
đn lãi sut bng các công c mang tính quyn lc nhà nc hoc các công c mang
tính th trng.
NHTW s dng công c lãi sut đ tác đng vào lng tin cung ng và các bin
s kinh t v mô khác nhm đt đc các mc tiêu ca chính sách tin t: n đnh tin
t, to vic làm, tng trng kinh t.
Cách s dng công c lãi sut ph thuc vào chính sách điu hành lãi sut ca
NHTW  mi giai đon khác nhau ca nn kinh t. Vic xây dng chính sách lãi sut
đúng đn nhm hng dn phân b hp lí ngun vn; huy đng đc tt c các
ngun lc tim nng trong nn kinh t; kích thích đu t, chính sách t giá phù hp to
thun li cho hot đng ngoi thng là mt yêu cu bc thit luôn đc đt ra cho
mi quc gia cng nh các nhà hoch đnh chính sách.
Các hc thuyt nghiên cu v c ch điu hành lãi sut đƣ ch ra rng: NHTW có
th trc tip hoc gián tip tác đng lên lãi sut thông qua h thng NHTM.
a) C ch tác đng trc tip: NHTW s dng lãi sut vi vai trò là mt công c trc
tip ca chính sách tin t. NHTW bng hành đng mang tính ch quan áp đt
mt khung lãi sut, chênh lch lãi sut tin gi- tin vay hoc trn- sàn lãi sut và
buc các t chc tín dng (TCTD) phi tuân theo.
b) C ch tác đng gián tip: NHTW s dng công c gián tip mang tính th
trng ca chính sách tin t đ tác đng đn lãi sut thông qua hành vi ca h
thng ngân hàng. Các công c đó là:

 D tr bt buc: d tr bt buc là công c ca chính sách tin t. Các NHTM
đc yêu cu phi gi li mt t l phn trm các khon tin gi ca h di
-5-

dng d tr hoc là bng tin mt ti qu hoc là bng tin gi ti qu d tr ca
NHTW. S thay đi t l d tr bt buc có tác đng mnh m lên kh nng cho
vay ca các t chc tín dng và cho c h thng tài chính.
Khi NHTW mun kim ch lm phát, h có th nâng t l d tr bt
buc, hn ch kh nng m rng tín dng ca các TCTD và buc các NHTM
phi nâng lãi sut cho vay. Ngc li, khi NHTW mun đy mnh tng
trng, h gim t l d tr bt buc. Do đó các TCTD có th m rng tín dng
và h lãi sut cho vay.
 Lãi sut tái chit khu: Lãi sut tái chit khu là lãi sut NHTW cho các TCTD
vay trên c s nhng chng t có giá ca NHTM. ây là lãi sut pht đi vi
NHTM khi thiu ht kh nng thanh toán. NHTW thông qua lãi sut tái chit
khu tác đng vào lãi sut th trng.
Vic NHTW nâng lãi sut tái chit khu buc các NHTM phi tng d tr đ
đm bo kh nng thanh toán. ng thi NHTM cng phi tng lãi sut cho vay
đ bù đp nhng chi phí cho nhng khon tng thêm d tr. Vì vy, lãi sut th
trng tng lên. Ngc li, vic gim lãi sut tái chit khu ca NHTW cho phép
các NHTM gim d tr và h lãi sut cho vay. Do đó, lãi sut th trng gim.
 Nghip v th trng m: nghip v th trng m là nghip v mua bán chng
khoán (thng là chng khoán nhà nc) trên th trng tin t ngn hn.
NHTW mun đy mnh tng trng, m rng tín dng bng cách mua vào
các chng khoán có giá làm cho cung v tin t tng lên, dn ti làm gim lãi
sut. Ngc li, khi NHTW mun thu hp tín dng bng cách bán ra các chng
khoán có giá làm cho cung tin t gim xung dn ti tng lãi sut trên th trng
tin t.
 Hp đng mua li: hp đng mua li là hp đng bán nhng chng khoán, trong
đó ngi bán cam kt s mua li chng khoán này vào mt thi đim trong

tng lai vi mc giá đc xác đnh trc trong hp đng. Nh vy, thc cht
-6-



hp đng mua li là hp đng cho vay có th chp trong đó chng khoán đóng
vai trò th chp. Khi mua th chp (tc cho vay), NHTW bm tin vào th trng
tài chính và do vy làm gim lãi sut ngn hn. Khi bán th chp t tài khon
ca mình, NHTW rút tin ra khi th trng tin t và do đó to ra sc ép làm
tng lãi sut ngn hn.
1.1.3 Các yu t tác đng đn lãi sut
1.1.3.1 Mc cung cu tin t
Cung tin t: là tng th tin t đc s dng đ giao dch thanh toán trên th
trng.
Có th khái quát hoá nh sau:
M: Money Supply: Cung t
i
n


M1 = Tin trong lu thông (C) và tin gi không k hn

M2 = M1 + tin gi có k hn
Tng quát: M = C + D vi D: tin gi không k hn và có k hn trong ngân
hàng.

Cu tin t: là nhu cu v tin ca cá nhân, đn v, t chc đ làm phng tin
giao dch, trao đi, mua bán hàng hoá, dch v

…

Giao đim gia cung và cu xác đnh lãi sut cân bng. Mi s thay đi cung cu
tin t s làm nh hng đn lãi sut. C th nh khi chính ph thc hin chính sách
tht cht tin t thông qua công c ca nó (nh tng d tr bt buc, gim lãi sut chit
khu, gim hn mc tín dng). Mc cung tin t s gim đi, lãi su

t
tng. Lãi sut tng
dn đn mc đu t gim, mc cu tin t gim. ng cu dch chuyn v bên trái.
Giao đim gia đng cung và cu mi hình thành mc lãi sut cân bng mi.
Ngc li, khi Chính ph thc hin chính sách ni lng tin t bng cách bm
tin vào lu thông thông qua các công c ca chính sách tin t. Lãi sut có xu hng
gi

m xung, tín dng tr nên di dào hn. Kt qu là vic tin hành các d án đu t
-7-

mi tr nên có li hn. S tin chi tiêu cho nhà máy, thit b, kho hàng tng lên. Ngi
tiêu dùng có khuynh hng mua nhiu hàng hn. Vn đu t tng, tng mc cu tng
lên làm đng cu dch sang phi to ra thng b

ng mi trên th trng.
Nhân t cung cu tin t tác đng qua li đn lãi sut có mt ý ngha quan trng
đi vi các nhà hoch đnh chính sách tin t. Vn đ đt ra là: khi nào thì NHTW
bm tin ra lu thông; khi nào thì hút tin t lu thông v đ điu chnh lãi sut th
trng mt cách hp lý. Trên c s đó, NHTW s s dng các công c ca mình n
đnh th trng, thúc đy s tng trng kinh t và gim lm phát.
1.1.3.2 Lm phát
 gii thích s bin đng ca lm phát nh hng đn lãi su

t

nh th nào
chúng ta s s dng cung cu qu cho vay vi lãi sut. Vi gi đnh là mc giá c n
đnh và d tính lm phát trong tng lai là không đáng k.
Khi lm phát tng, dù  tng mc lãi sut riêng l hay  tt c mi lãi sut, trong
tình hình y, nhng ngi có kh nng cho vay không mun gi tin mt, đ xô đi mua
hàng hóa d tr vàng, ngoi t. iu đó dn đn cung qu cho vay gim làm lãi sut
tng. Lm phát tng không ch làm gim đ ln ca cung mà còn kéo theo vic tng
thêm quy mô v cu qu cho vay. Bi vi lãi sut danh ngha cho trc, khi lm phát
d tính tng lên, chi phí thc ca vic vay tin gi

m xung. iu này kích thích ngi
ta đi vay hn là cho vay. Ngi đi vay s kim đc khon thu li do giá hàng hóa
đc mua bng tin đi vay s tng lên do đó cu qu cho vay tng, lãi sut tng. Mt
s gim xung ca cung và mt s tng lên ca cu đi vi qu cho vay s hình thành
lãi sut cân bng mi  mc lãi sut cao hn lƣi sut cân bng c.
Tóm li, khi lm phát d tính tng thì lãi sut tng. iu này có mt ý ngha quan
trng trong vic d đoán lãi su

t
khi nn kinh t có xu hng lm phát tng. Trên c s
đó, NHTW s xây dng mt chính sách lãi sut hp lý. Khi lm phát cao, nhà nc cn
phi nâng lãi sut danh ngha đ đm bo cho lãi sut thc dng hoc nhà nc tung
vàng, ngo

i t ra bán đ kim ch lm phát.
-8-



1.1.3.3 S n đnh ca nn kinh t

Khi nn kinh t n đnh và phát trin, khi lng ca ci tng lên, công chúng ch
mun gi mt s tin nht đnh đ cho nhu cu s dng. H mun đu t vào nhng
tài sn thay th có li tc d tính cao nh đu t vào các trái khoán công ty. Bi vì khi
nn kinh t n đnh, th trng trái khoán tr nên n đnh hn, ri ro trái khoán gim.
Trái khoán tr thành mt tài sn hp dn hn. Vì vy cung tin vay tng lên. ng
cung d

ch chuyn v bên phi, lãi sut có xu hng gi

m
.
Khi nn kinh t đang phát trin nhanh, nht là trong giai đon phát đt ca mt
chu k kinh doanh, các công ty càng có nhiu ý đnh vay vn và tng s d n nhm
tài tr cho các cuc đu t đc trông đi là sinh li. Cu tin vay tng lên. ng cu
dch chuyn v bên phi, lãi sut có xu hng tng lên.
Khi đng cung và đng cu tin vay tng lên và dch chuyn v bên phi, s
đt đc mt đim cân bng mi v bên phi. Tuy nhiên, nu đng cung dch chuyn
nhiu hn đng cu thì lãi sut cân bng mi có xu hng gim xung. Ngc li,
nu đng cu dch chuyn nhiu hn thì lãi sut cân bng mi tng lên.
1.1.3.4 Các chính sách v mô ca NhƠ nc
Lch s phát trin kinh t cho thy có nhng thi đim nn kinh t phát đt vi t
l lm phát tng đi cao nhng cng có thi đim nn kinh t suy thoái nng n kèm
theo t l tht nghip ngày càng tng.  n đnh nn kinh t, chính Ph phi thc hin
các chính sách kinh t v mô phù hp nhm đm bo đt đc các mc tiêu v mô đó là
n đnh trong ngn hn, tng trng nhanh trong dài hn và phân phi ca ci mt cách
công bng.
 đt đc mc tiêu trên, Nhà nc phi s dng các công c bng các chính
sách có th điu chnh tc đ và phng hng ca hot đng kinh
t


.
Quá trình thc
hin các chính sách ca Nhà nc đu tác đng lãi sut cân bng trên th trng.
-9-

a) Chính sách tài khoá: là vic Chính ph dùng thu khoá và chi tiêu công cng đ
tác đng đn nn kinh t, hng nn kinh t đn mc sn lng và vic làm
mong mun.
Khi nhà nc thc hin mt chính sách tài chính bành trng (tng chi tiêu ca
Chính ph và gim thu) s

nh hng đn thng bng ca th trng hàng hóa và th
trng tin t, t đó nh hng đn lãi su

t.

Khi chi tiêu ca chính ph tng trc tip làm tng tng cu. ng cu dch
chuyn v bên phi. Khi chính ph

gim thu, làm cho khon thu nhp trong nn kinh
t tng lên và kích thích tiêu dùng nhiu hn. iu này làm cho đng cu dch chuyn
v bên ph

i
,
lãi sut tng.
Ngoài ra, thu còn có th tác đng đn mc sn lng tim nng. Chng hn nh
vic gim thu đánh vào thu nh

p t đu t làm cho các ngành tng đu t vào máy

móc, nhà máy, tng sn phm tim nng đc tng lên, tng lng cu tin t ng
cu dch chuyn v bên phi, lãi sut tng lên.
b) Chính sách tin t
Vi t cách ngân hàng ca các ngân hàng, NHTW thc hin vai trò ch huy đi
vi toàn b h thng ngân hàng ca mt quc gia. Vi công c lãi sut, NHTW có th
đi

u tit hot đng ca nn kinh t v mô bng các phng pháp sau:
- Ngân hàng có th quy đnh lãi sut cho th trng, ch đng điu chnh lãi sut
đ điu chnh tng phng
t
i

n thanh toán trong nn kinh t; hn ch hoc m
rng hot đng tín dng nhm thc hin đc mc tiêu gim l

m phát và tng
trng kinh t theo tng thi k.
- NHTW thc hin chính sách lãi sut tái chit khu các chng t do NHTM xut
trình vi điu kin NHTM phi tr mt lãi sut nht đnh do NHTW đn
phng quy đ

nh
.
Mi khi lãi sut chit khu thay đi có xu hng làm tng hay
gim chi phí cho vay ca NHTW đ

i vi NHTM và các t chc tín dng do đó
khuyn khích hay han ch nhu cu vay vn.Vì vy, thông qua vic điu chnh
-10-

lãi sut chit khu, NHTW có th khuyn khích m rng hay tht cht kh

i
lng tín dng mà NHTM cp cho nn kinh t. Do thay đi lãi sut chit khu,
NHTW có th tác đng gián tip vào lãi sut th trng. Mt lãi sut chit khu
cao hay thp s làm thay đi lng vay ca ngân hàng, tc lng tin cung ng
ca ngân hàng cho nn kinh t và cui cùng s làm thay đi mc lãi sut th
trng.
c) Chính sách thu nhp
Chính sách thu nhp là chính sách ca chính ph tác đng trc tip đn tin công,
giá c vi mc đích là kim ch lm phát. Nu mc giá c gim mà cung tin t không
thay đi s dn đn giá tr ca đn v tin t theo giá tr thc t tng. Bi vì vi cùng s
tin đó ngi tiêu dùng có th mua nhiu hàng hóa và dch v

hn. Do vy, điu này
cng ging nh trng hp mt s tng lên trong cung tin t khi mc giá đc gi c
đnh, làm lãi sut gim. Ngc li, vi mt mc giá cao hn làm gim cung tin t
theo giá tr thc t, làm tng lãi sut. Nh v

y mt s thay đi v chính sách giá c
cng làm thay đi lãi su

t.
Ngoài ra, chúng ta cng bit yu t cu thành quan trng
nht ca chi phí sn xut là chi phí tin lng. Khi tin lng tng làm chi phí s

n xut

tng, làm gim li nhun theo đn v sn phm ti mt mc giá c. iu này s làm
gim nhu cu đu t, cu tin t gi

m
dn đn
lãi sut gi

m
.

d) Chính sách t giá
Là chính sách bao gm các bin pháp liên quan đn vic hình thành quan h v
sc mua gia tin c

a nc này so vi mt ngoi t khác, nht là đi vi các ngoi t
có kh nng chuyn đ

i
.

T giá s tác đng đn quá trình sn xut kinh doanh và xut nhp khu hàng hóa
ca mt nc. Khi nhà nc tng t giá ngoi t s làm tng giá ca hàng nhp khu
dn đn tng chi phí đu vào ca các xí nghip; giá hàng hóa trong nc tng lên; li
nhun gim; nhu cu đu t gim; cu tin t gim và dn đn lãi sut gim. Mt khác,
-11-

khi t giá ngoi t tng, lng tin cung ng đ đm bo cân đi ngoi t cn chuyn
đi tng lên, lãi sut gi

m

.
Vì vy, khi thy đng tin ca nc mình st giá, NHTW
s theo đui mt chính sách tin t
tht
cht hn, gim bt cung tin t, nâng lãi sut
trong nc làm cho đng tin ca mình vng m

nh
.
Khi t giá ngoi t gim đng ngha vi vic ni t tng giá. iu này s làm
gim lng xut khu vì nn công nghip trong nc có th b s cnh tranh ca nc
ngoài tng lên, hàng hoá trong nc kém cnh tranh hn vi hàng nhp dn đn tình
trng nhp siêu, cu tin t tng lên, lãi sut tng lên.
1.1.4 Vai tro

cu

a la

i suơ

t đô

i v

i nê

n kinh tê


1.1.4.1 Lãi Sut vi quá trình huy đng vn.
Lý thuyt và thc tin đu cho thy đ phát trin kinh t cn phi có vn và thi
gian. Các nc t bn phát trin phi mt hàng trm nm phát trin công nghip và quá
trình lâu dài tích t vn t sn xut và tiêu dùng. i vi Vit Nam trên con đng
phát trin kinh t thì vn đ tích lu và s dng vn có tm quan trng đc bit c v
phng pháp nhn thc và ch đo thc tin. Vì vy chính sách lãi sut có vai trò ht
sc quan trng trong vic huy đng ngun vn nhàn ri trong xã hi và các t chc
kinh t đm bo đúng đnh hng vn trong nc là quyt đnh, vn ngoài nc là
quan trng trong chin lc CNH-HH nc ta hin nay. Vic áp dng mt chính sách
lãi sut hp lý đm bo nguyên tc: lãi sut phi ba

o tn đc giá tr vn vay, đm bo
tích lu cho c ngi cho vay và ngi đi vay.
1.1.4.2 Lãi sut vi quá trình đu t
Quá trình đu t ca doanh nghip vào tài sn c đnh đc thc hin khi mà h d
tính li nhun thu đc t taì sn c đnh này nhiu hn s lãi phi tr cho các khon
đi vay đ đu t. Do đó khi lƣi sut xung thp các doanh nghiê

p có điu kin tin
hành m rng đâu t và ngc li. Trong môi trng tin t hoàn chnh, ngay c khi
mt doanh nghip tha vn thì chi tiêu đu t có k hoch vn b nh hng bi lãi
-12-



sut, bi vì thay cho vic đu t vào m rng sn xut doanh nghip có th mua chng
khoán hay gi vào ngân hàng nu lãi suât ca nó cao
c bit trong thi k nn kinh t b đình tr, hàng hoá  đng và xung giá, có du
hiu tha vn và áp lc lm phát thp cn phi h lãi sut vì nguyên tc c bn là lãi
sut phi nh hn li nhun bình quân ca đu t, s chênh lch này s to đng lc

cho các doanh nghip m rng quy mô đu t.
1.1.4.3 Lãi sut vi tiêu dùng và tit kim:
Thu nhp ca mt h gia đình thng đc chia thành hai b phn: tiêu dùng và tit
kim. T l phân chia này ph thuc vào nhiu nhân t nh thu nhp, vn đ hàng hoá
lâu bn và tín dng tiêu dùng, hiu qu ca tit kim trong đó lƣi sut có tác dng tích
cc ti các nhân t đó.
Khi lãi sut thp chi phí tín dng tiêu dùng thp, ngi ta vay nhiu cho vic tiêu dùng
hàng hoá ngha là tiêu dùng nhiu hn. Khi lãi sut cao s khuyn khích tit kim
nhiêu hn tiêu du

ng do đó tit kim tng.
1.1.4.4 Lãi sut vi quá trình phân b các ngun lc.
Tt c các ngun lc đu có tính khan him. Vn đ là xã hi phi phân b và s
dng các ngun lc sao cho hiu qu. Nghiên cu trong nn kinh t th trng cho thy
giá c đóng vai trò cc k quan trng trong vic phân b các ngun lc gia các ngành
kinh t. Nh ta đƣ bit, lãi sut là mt loi giá c, ngha là lƣi sut có vai trò phân b
hiu qu các ngun lc khan him ca xã hi.  quyt đnh đu t vào mt ngành
kinh t mt d án hay mt tài sn nào đó chúng ta đu phi quan tâm đn s chênh
lch gia giá tr t sut li tc thu đc vi chi phí ban đu. iu này có ngha là phi
xem vic đu t này có mang li li nhun hay không và có đm bo hiu qu kinh
doanh đ tr khon tin lãi ca s tin vay cho chi phí ban đu hay không. Khi quyt
đnh đu t vào mt ngành kinh t, mt d án hay mt tài sn ta phi quan tâm ti
-13-

chênh lch gia li nhun đem li và s tin vay phi tr. Khi chênh lch này là dng,
thì ngun lc s đc phân b ti đó và là s phân b hiu qu.
1.1.4. 5 Lãi sut đi vi hê

thô


ng NHTM
NHTM vi hai nghip v chính trong hot đng kinh doanh ca mình là huy đng vn
và s dng vn đƣ phn ánh quy mô hot đng ca các NHTM. Vi phng châm “đi
vay đ cho vay”, NHTM huy đng vn tm thi nhàn ri trong các doanh nghip và
dân c đ cho vay phát trin kinh t và các nhu cu tiêu dùng khác ca nhân dân. 
huy đng vn và cho vay có hiu qu, NHTM phi xác đnh lãi sut tin gi và lãi sut
tin vay mt cách hp lý. Nu lãi sut huy đng tin gi quá thp thì không khuyn
khích các doanh nghip và dân c gi tin vào, dn đn NHTM không đ vn cho vay
đ đáp ng yêu cu khách hàng.
Lãi sut Ngân hàng là nhân t quan trng quyt đnh kt qu hot đng kinh doanh
ca NHTM và khách hàng. Nu lãi sut hp lý s là đòn by quan trng thúc đy sn
xut lu thông hàng hoá phát trin và ngc li. Bi vy, lãi sut ngân hàng va là
công c qun lý v mô ca Nhà nc va là công c điu hành vi mô ca các NHTM.
Do vy, khi huy đng tin gi mà vi lãi sut thp thì không khuyn khích doanh
nghip và dân c gi tin nhàn ri vào ngân hàng, s dn đn hu qu là NHTM không
đ vn đ cho vay đáp ng yêu cu vay vn ca khách hàng. Ngc li, nu lãi sut
cho vay cao, các doanh nghip sn xut kinh doanh không có lãi hoc lãi quá thp s
thu hp sn xut hoc ngng hot đng đ gi vn vào ngân hàng.
1.2 Lm phát và tác đng ca lm phát đn nn kinh t
1.2.1 Khái nim vƠ bn cht lm phát
Trong kinh t hc, lm phát là s tng lên liên tu

c va

ke

o da

i theo thi gian ca
mc giá chung trong nn kinh t hay no


i ca

ch kha

c la

m phát là s

gim sc mua ca
đng tin. Khi so sánh vi các nn kinh t khác thì lm phát là s phá giá tin t ca