Luận văn thạc sĩ Phân tích, so sánh sản xuất rau an toàn với sản xuất rau thông thường của các hộ dân trên dịa bàn huyện Bình Chánh, thành phố Hồ Chí Minh

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH




PHM NHT TRNG



 TÀI:
PHÂN TÍCH, SO SÁNH SN XUT RAU AN TOÀN
VI SN XUT RAU THÔNG THNG CA CÁC H DÂN
TRÊN A BÀN HUYN BÌNH CHÁNH,
THÀNH PH H CHÍ MINH



LUN VN THC S KINH T


Ging viên hng dn: TS. NGUYN TN KHUYÊN



TP.H Chí Minh, nm 2012
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH

PHM NHT TRNG



 TÀI:
PHÂN TÍCH, SO SÁNH SN XUT RAU AN TOÀN
VI SN XUT RAU THÔNG THNG CA CÁC H DÂN
TRÊN A BÀN HUYN BÌNH CHÁNH,
THÀNH PH H CHÍ MINH


Chuyên ngành: KINH T PHÁT TRIN
Mã s: 60.31.50
Ging viên hng dn:
TS. NGUYN TN KHUYÊN


LUN VN THC S KINH T


TP.H Chí Minh, nm 2012
LI CM N


Li đu tiên xin bày t lòng bit n sâu sc đn TS. Nguyn Tn Khuyên,
ngi đã giành thi gian quý báu đ tn tình hng dn tôi trong sut thi thc
hin lun vn này.
Xin chân thành cm n các lãnh đo phòng Kinh t, Hi Nông dân các xã Bình

Chánh, Hng Long, Qui c, Tân Nht, Tân Quý Tây, huyn Bình Chánh, Thành ph
H Chí Minh đã to điu kin và h tr cho tôi rt nhiu trong quá trình kho sát d liu
đ nghiên cu lun vn này.
Và cui cùng tôi xin cm n s giúp đ, đng viên v mt tinh thn ca tt c
nhng ngi thân trong gia đình, bn bè và đng nghip.
Mt ln na tôi xin đc gi li tri ân đn tòan th thy cô, đng nghip, bn bè
và gia đình.


i
LI CAM KT

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca riêng tôi. Các s liu, kt qu
nêu trong lun vn là trung thc và cha tng đc ai công b trong bt k công trình
nào khác.
Các s liu, kt qu do trc tip tác gi thu thp, thng kê và x lý. Các ngun d
liu khác đc tác gi s dng trong lun vn đu có ghi ngun trích dn và xut x.

Tp. H Chí Minh, nm 2012
Ngi thc hin lun vn





Phm Nht Trng


ii
MC LC

PHN M U 1
1. t vn đ 1
2. Mc tiêu nghiên cu 2
3. i tng và phm vi nghiên cu 3
4. Khung phân tích 4
5. Cu trúc ca đ tài 5
CHNG 1: C S LÝ LUN 6
1.1. Các vn đ v v sinh an toàn thc phm 6
1.1.1. Mt s khái nim v v sinh an toàn thc phm 6
1.1.2. Nhng thách thc và tình hình v sinh an toàn thc phm hin nay 6
1.1.2.1. Nhng thách thc 6
1.1.2.2. Tình hình v sinh an toàn thc phm hin nay 7
1.1.3. Tm quan trng ca v sinh an toàn thc phm 7
1.1.3.1. Tm quan trng ca v sinh an toàn thc phm đi vi sc khe, bnh tt 7
1.1.3.2. V sinh an toàn thc phm tác đng đn kinh t và xã hi 8
1.1.4. Nhng nguyên nhân gây ô nhim thc phm (rau) 9
1.2. Mt s khái nim khoa hc v rau an toàn 9
1.3. Lý thuyt kinh t nông h và lý thuyt sn xut nông nghip 10
1.3.1. Kinh t nông h 10
1.3.1.1. Khái nim v kinh t nông h 10
1.3.1.2. c trng ca kinh t nông h 11
1.3.2. Lý thuyt sn xut nông nghip 12
1.4. Kt qu nghiên cu trc 14
CHNG 2: PHNG PHÁP NGHIÊN CU 18
2.1. Phng pháp thu thp s liu 18
2.1.1. Thu thp s liu th cp 18
2.1.2. Thu thp s liu s cp 18
2.1.3. Phng pháp x lý s liu 19

iii

2.1.4. Phng pháp tính chi phí – li nhun trong sn xut nông nghip 19
CHNG 3: PHÂN TÍCH, SO SÁNH SN XUT RAU AN TOÀN VÀ SN
XUT RAU THÔNG THNG CA CÁC H DÂN TRÊN A BÀN HUYN
BÌNH CHÁNH 20
3.1. Ch trng, chính sách và thc trng sn xut rau và rau an toàn  thành ph H Chí
Minh và huyn Bình Chánh 20
3.1.1. Gii thiu Chng trình mc tiêu phát trin rau an toàn ca y ban nhân dân
thành ph H Chí Minh 20
3.1.2. Các chính sách khuyn khích, phát trin sn xut rau an toàn trong thi gian qua23
3.1.3. Gii thiu chung v huyn Bình Chánh 23
3.1.3.1. V trí đa lý kinh t, tim nng t nhiên 24
3.1.3.2. Tài nguyên thiên nhiên 26
3.1.3.3. Ngun nhân lc 28
3.1.3.4. H thng kt cu h tng 30
3.1.4. Thc trng sn xut rau trên đa bàn thành ph H Chí Minh 32
3.1.4.1. Tình hình sn xut rau 32
3.1.4.2. Công tác phát trin vùng sn xut rau an toàn 34
3.1.5. Thc trng sn xut rau trên đa bàn huyn Bình Chánh 36
3.1.5.1. Tình hình sn xut rau 36
3.1.5.2. Gii thiu hot đng ca Hp tác xã rau an toàn Phc An 39
3.1.5.3. Nhng thun li, khó khn trong vic sn xut rau ti huyn Bình Chánh 40
3.2. Phân tích, so sánh sn xut rau an toàn và sn xut rau thông thng ca các h dân
trên đa bàn huyn Bình Chánh 41
3.2.1. Phân tích và so sánh theo tng yu t 41
3.2.1.1. V s nhân khu, s ngi tham gia lao đng và s lao đng sn xut rau trong
h 41
3.2.1.2. Thành viên tham gia sn xut rau 43
3.2.1.3. V tui ca ngi tham gia sn xut rau 44
3.2.1.4. V trình đ hc vn ca nông h 44

iv
3.2.1.5. S nm kinh nghim sn xut rau 45
3.2.1.6. Din tích đt nông nghip và din tích đt sn xut rau 46
3.2.1.7. V tình hình thuê đt sn xut rau 47
3.2.1.8. Ngun nc ti 48
3.2.1.9. Phng tin hin đi phc v sn xut rau 50
3.2.1.10. Tình hình vn và nhu cu vay vn 52
3.2.1.11. Khong cách t nhà đn ni sn xut, t ni sn xut đn ni bán 54
3.2.1.12. Phng thc bán hàng 55
3.2.1.13. Cách thc sn xut rau 56
3.2.1.14. ánh giá ca nông h v các yu t nh hng đn sn xut rau 62
3.2.1.15. Chi phí, doanh thu và thu nhp trung bình ca nông h 72
3.2.1.16. Nguyn vng và nguyên nhân tham gia sn xut rau an toàn 74
3.3. Tóm tt Chng 3 75
CHNG 4. KT LUN, GI Ý CHÍNH SÁCH VÀ HN CH CA  TÀI 78
4.1 Kt lun: 78
4.2. Gi ý chính sách: 79
4.3. Hn ch ca đ tài: 81
TÀI LIU THAM KHO 82

v
DANH MC T VIT TT

1. GAP: Good Agriculture Practices (Thc hành nông nghip tt)
2. VietGAP: Vietnamese Good Agriculture Practices (Thc hành nông nghip tt
Vit Nam)

vi
DANH MC CÁC BNG, BIU
Danh mc Bng:

Bng 2.1. Phân b mu điu tra theo xã và đi tng điu tra 19
Bng 3.1: K hoch phát trin din tích rau trên đa bàn thành ph 21
Bng 3.2: Ch tiêu phát trin din tích canh tác rau tng chng loi rau huyn Bình
Chánh đn nm 2010 22
Bng 3.3: Mt s ch tiêu khí hu ca huyn Bình Chánh. 25
Bng 3.4: Thng kê dân s - lao đng trên đa bàn qua các nm 29
Bng 3.5: Thng kê h, nhân khu, lao đng nông nghip trên đa bàn qua các nm 29
Bng 3.6: Din tích gieo trng rau c nm trên đa bàn huyn Bình Chánh 37
Bng 3.7: Nng sut, sn lng rau c nm trên đa bàn huyn Bình Chánh 38
Bng 3.8. Thng kê s nhân khu, s ngi đang lao đng, s lao đng tham gia sn xut
rau ca h. 41
Bng 3.9. Thng kê s lao đng sn xut rau trong h ca hai nhóm h. 42
Bng 3.10: Thng kê s h có ch h tham gia sn xut rau 43
Bng 3.11. Thng kê tui ca ngi tham gia sn xut rau 44
Bng 3.12. Thng kê trình đ hc vn ca ngi tham gia sn xut rau 44
Bng 3.13. Thng kê s nm kinh nghim sn xut rau ca nông h 45
Bng 3.14. Thng kê s nm kinh nghim sn xut rau ca nông h theo nhóm 45
Bng 3.15. Thng kê s nm kinh nghim sn xut rau an toàn phân theo nhóm ca h
đang tham gia sn xut rau an toàn. 46
Bng 3.16. Thng kê din tích đt nông nghip và din tích đt canh tác rau ca nông h. 46
Bng 3.17. Thng kê s nông h theo din tích canh tác rau theo nhóm 47
Bng 3.18. Thng kê s nông h có thuê đt trong nm 2010. 47
Bng 3.19. Thng kê din tích đt thuê ca hai nhóm đi tng 48
Bng 3.20. Thng kê ngun nc ti ca nông h 48
Bng 3.21. Mi quan h gia vic s dng nc ging vi s v canh tác ca nông h. 49
Bng 3.22. Thng kê s nông h theo s v canh tác phân theo nhóm ca nông h 50
Bng 3.23. Thng kê s h s dng các phng tin máy móc 50

vii
Bng 3.24. Tng hp s h có trang b máy móc. 51

Bng 3.25. Tình hình vn sn xut ca nông h 52
Bng 3.26. Thng kê tình hình vay vn ca nông h thuc hai nhóm đi tng 53.
Bng 3.27. Thng kê s h có khong cách t nhà đn ni sn xut, t ni sn xut đn
ni bán và s khong cách trung bình tng ng. 54
Bng 3.28. Thng kê phng thc bán hàng ca nông h. 55
Bng 3.29. Thng kê s nông h theo các cách thc sn xut rau 57
Bng 3.30. Thng kê s h tham gia tp hun chia theo nhóm đt tham gia. 66
Bng 3.31. Thng kê s h đc và không đc h tr phân bón, thuc tr sâu, thuc
bo v thc vt gia hai nhóm h 67
Bng 3.32. Thng kê s nông h theo mc đánh giá v tình hình lao đng ca nông h. 70
Bng 3.33. Thng kê chi phí trung bình, doanh thu trung bình và thu nhp trung bình ca
hai nhóm h 72
Bng 3.34. Thng kê s nông h theo lý do không có nguyn vng tham gia sn xut rau
an toàn 74
Bng 3.35. Nguyên nhân tham gia sn xut rau an toàn ca nông h 75
Danh S đ:
S đ 1. S đ khung phân tích ca lun vn 5
S đ 2. Chui cung ng rau an toàn H Chí Minh 90
Danh mc biu đ:
Biu đ 3.1. Thng kê s h và mc đánh giá ca h đi vi các yu t t nhiên 62
Biu đ 3.2. Thng kê s h và đánh giá ca h v các yu t th trng 64
Biu đ 3.3. Biu din s h đánh giá v các yu t: nng sut, vn và lao đng sn xut
rau 69


viii
DANH MC CÁC PH LC

Ph lc 1. Kim đnh s khác bit v s lao đng tham gia sn xut rau 91
Ph lc 2. Kim đnh mi liên h gia trình đ hc vn ca lao đng tham gia sn xut

rau vi nhóm h điu tra 91
Ph lc 3. Kim đnh mi liên h gia s nm kinh nghim theo nhóm vi nhóm h điu tra 91
Ph lc 4. Kim đnh s khác bit gia hai nhóm h v din tích đt nông nghip và din
tích đt canh tác rau 92
Ph lc 5. Kim đnh mi liên h gia vic tham gia sn xut rau an toàn vi vic thuê
đt ca nông h 92
Ph lc 6. Kim đnh s khác bit gia hai nhóm h v din tích đt thuê 92
Ph lc 7. Kim đnh s khác bit v s v gia nhng nông h có và không có ngun
nc ti là nc ging 93
Ph lc 8. Kim đnh mi liên h gia vic tham gia sn xut rau an toàn vi vic trang
b máy móc phc v sn xut rau (tng loi máy móc) 93
Ph lc 9. Kim đnh mi liên h gia tham gia sn xut rau an toàn vi trang b phng
tin máy móc (cho c 3 loi máy móc) 94
Ph lc 10. Kim đnh mi liên h gia tham gia sn xut rau an toàn và tình hình vn sn xut
rau ca nông h 95
Ph lc 11. Kim đnh mi liên h gia tham gia sn xut rau an toàn và phng thc bán hàng 95
Ph lc 12. Kim đnh mi liên h gia tham gia sn xut rau an toàn vi vic s dng
lao đng t có đ ci to đt 96
Ph lc 13. Kim đnh mi quan h gia vic tham gia sn xut rau an toàn và vic phát
sinh chi phí thuê lao đng đ ci to đt 97
Ph lc 14. Kim đnh mi liên h gia vic tham gia sn xut rau an toàn và vic phát
sinh chi phí ci to đt bng máy xi mini 97
Ph lc 15. Kim đnh mi liên h gia tham gia sn xut rau an toàn và vic phát sinh
chi phí ci to đt bng xe cobe 97

ix

x
Ph lc 16. Kim đnh mi liên h gia tham gia sn xut rau an toàn và vic t gây
ging rau ca nông h 98

Ph lc 17. Kim đnh mi liên h gia tham gia sn xut rau an toàn và vic phát sinh
chi phí thuê lao đng khi thu hoch rau 98
Ph lc 18. Kim đnh mi liên h gia tham gia sn xut rau an toàn và vic thc hin
vn công lao đng khi thu hoch rau 98
Ph lc 19. Kim đnh mi liên h gia tham gia sn xut rau an toàn và vic phát sinh
chi phí vn chuyn ca nông h 99
Ph lc 20. Kim đnh mi liên h gia vic tham gia sn xut rau an toàn vi vic đánh
giá ca nông h v các yu t t nhiên 99
Ph lc 21. Kim đnh mi liên h tham gia sn xut rau an toàn và mc đánh giá ca
nông h v giá bán rau và nhu cu rau trên th trng 100
Ph lc 22. Kim đnh mi liên h gia vic tham gia sn xut rau an toàn và đánh giá
ca nông h v các yu t: tp hun, c s h tng, s quan tâm h tr ca chính quyn
và vic áp dng khoa hc k thut hin đi 101
Ph lc 23. Kim đnh mi liên h gia vic tham gia sn xut rau an toàn và kt qu
đánh giá ca nông h v các yu t: tp hun, c s h tng, s quan tâm h tr ca
chính quyn v nng sut, vn, lao đng 102
Ph lc 24. Kim đnh s khác bit gia hai nhóm h v chi phí, doanh thu và thu nhp bình quân 103
Ph lc 25. Kim đnh s khác bit gia nhóm h có 1 lao đng sn xut rau và nhóm h
có 2 lao đng sn xut rau v vic thuê thêm lao đng 103
Ph lc 26. Kim đnh s khác bit trong kt qu đánh giá v tình hình lao đng gia
nông h có 1 lao đng và nông h có 2 lao đng sn xut rau 104
PHN M U
1. t vn đ
Rau xanh là sn phm thit yu, là ngun thc n hàng ngày không th thiu ca
con ngi. Khi mc sng ca ngi dân ngày càng cao thì h càng có nhu cu đa dng
v chng loi rau và nhu cu an toàn khi s dng rau.
Vic nghiên cu và áp dng mô hình sn xut rau sch đã đc các nc phát
trin trên th gii thc hin t khá lâu vi nhng công ngh hin đi, mang li nng sut
và cht lng cao và đm bo v sinh an toàn thc phm cho ngi tiêu dùng.
Ti Vit Nam, tình trng ngi tiêu dùng thng xuyên b ng đc thc phm do

s dng rau không an toàn đã đt ra yêu cu cp bách trong vic đu t nghiên cu và
áp dng mô hình sn xut rau an toàn đ đm bo nhu cu v sc khe và tiêu dùng. Vi
nhu cu đó, t cui nhng nm 1990, vic nghiên cu và áp dng mô hình sn xut rau
an toàn đã đc đu t, xây dng trên phm vi c nc. Ngay t nhng nm 1996 –
1997, thành ph H Chí Minh là mt trong nhng đa phng đu tiên trong c nc đã
trin khai chng trình sn xut rau an toàn. Thành ph đã tin hành qui hoch và tng
bc xây dng vùng sn xut rau an toàn  các qun, huyn, nht là  ngoi thành.
Sau mt thi gian thc hin chng trình sn xut rau an toàn ti thành ph H
Chí Minh, sn lng rau an toàn sn xut đáp ng đc 30% nhu cu rau an toàn ca
ngi tiêu dùng thành ph; đng thi các hình thc kinh doanh nh công ty, hp tác xã,
trang tri sn xut và phân phi rau an toàn ra đi nhm phc v cho mc đích này. Mt
s hp tác xã nông nghip sn xut rau an toàn đã hot đng hiu qu (Hp tác xã Xuân
Lc, Hp tác xã Phú Hòa ông, Hp tác xã Phc An, Hp tác xã Tân Phú Trung, Hp
tác xã Bình Chiu) mang li thu nhp cao hn cho ngi nông dân (các xã viên) và đm
bo an toàn v sinh thc phm hn cho ngi tiêu dùng.
Trên đa bàn huyn Bình Chánh, vi nhng thun li v điu kin đt đai, ngun
nc, ngun lao đng,… chính quyn huyn Bình Chánh đã trin khai thc hin
Chng trình sn xut rau an toàn t rt sm. Nhiu h dân trng rau xanh đã tham gia
hng ng Chng trình phát trin rau an toàn ca thành ph bng cách chuyn t sn

1
xut rau thông thng sang sn xut rau sch đ cung cp cho nhu cu th trng. Các
hình thc sn xut theo phng thc hp tác vi nhau gia các h nông dân trng rau
nh hp tác xã và t hp tác đã đc hình thành. Tuy nhiên, qua thi gian trin khai
thc hin, mc dù nhu cu tiêu dùng rau an toàn ca ngi dân có tng lên nhng kh
nng ca h đ nhn bit và phân bit rau an toàn vi rau thng cha rõ ràng, cng nh
mc đ tin tng ca ngi tiêu dùng đi vi ngi bán sn phm rau an toàn cha
đc ci thin nên ngi sn xut rau an toàn gp phi nhng khó khn, bp bênh trong
quá trình sn xut và cung cp rau an toàn. Kt qu là mt s hp tác xã nông nghip
hot đng kém hiu qu và đi đn gii th. a bàn huyn Bình Chánh ch còn li Hp

tác xã Phc An tuy hot đng khá hiu qu nhng qui mô đu ra cha đ ln đ thu
hút s lng ln các h nông dân sn xut rau. Do đó, trên thc t vn tn ti song song
gia mt bên là các h dân sn xut rau thông thng và bên còn li là nhng h sn
xut rau an toàn. Câu hi nghiên cu đt ra là có s khác bit gia nhóm h sn xut
rau thông thng vi nhóm h sn xut rau an toàn trên đa bàn huyn Bình Chánh.
T suy ngh trên, hc viên chn đ tài “Phân tích, so sánh sn xut rau an toàn
và sn xut rau thông thng ca các h dân trên đa bàn huyn Bình Chánh,
thành ph H Chí Minh”. Trong đó, hc viên tp trung tìm hiu v Chng trình phát
trin rau an toàn ca y ban nhân dân thành ph H Chí Minh và phân tích các li ích
cng nh bt li mà vic tham gia sn xut rau an toàn có th mang li cho ngi nông
dân. T đó thy đc nhng khác bit gia nhóm h sn xut rau thông thng và nhóm
h sn xut rau an toàn.
2. Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu nghiên cu ca đ tài bao gm nhng ni dung ch yu nh sau:
- So sánh nhng khác bit ca nhóm h sn xut rau an toàn và nhóm h sn xut
rau thông thng, qua đó đánh giá nhng thun li cng nh bt li ca hai nhóm h;
-  xut gii pháp nâng cao hiu qu sn xut cho các h tham gia sn xut rau
an toàn, m rng qui mô s h tham gia sn xut rau an toàn trên đa bàn huyn Bình
Chánh.

2
3. i tng và phm vi nghiên cu
3.1. i tng nghiên cu
i tng nghiên cu là các h dân sn xut rau, chia làm hai nhóm: nhóm h
sn xut rau an toàn và nhóm h sn xut rau thông thng.
3.2. Phm vi nghiên cu
Do điu kin v thi gian, ngun lc hn ch nên hc viên gii hn phm vi
nghiên cu trên đa bàn huyn Bình Chánh, thành ph H Chí Minh, c th:
3.2.1. Phm vi nghiên cu v không gian
Lun vn nghiên cu gii hn trong phm vi các h dân đang sn xut rau an

toàn (gm nhng h là hi viên và nhng h không là hi viên ca Hp tác xã Phc
An) và các h sn xut rau thông thng ti 5 xã thuc huyn Bình Chánh gm: Bình
Chánh, Hng Long, Qui c, Tân Nht, Tân Quý Tây.
3.2.2. Phm vi nghiên cu v thi gian
Hc viên chn thi gian nghiên cu trong nm 2010.


3
4. Khung phân tích

S đ 1: S đ khung phân tích
iu kin t nhiên,
kinh t - xã hi ca
huyn Bình Chánh
Chng trình mc
tiêu phát trin rau an
toàn ca UBND
thành ph
Nông h sn xut rau
trên đa bàn huyn
Bình Chánh
Nông h
sn xut
rau an toàn
Nông h
sn xut
rau thông
thng
+ iu tra h (b


ng
bng câu hi): 50 h
sn xut rau an toàn và
50 h sn xu

t rau
thông thng
+ Thng kê s liu
+ Phân tích tình hình
sn xut rau  c hai
nhóm h
+ Ki

m đnh, so sánh
s khác bit gia hai
nhóm h
Thc trng sn xut
rau trên đa bàn
hu
y

n Bình Chánh
Nhn đnh nhng khác bit gia hai
nhóm h
+ Khái nim
+ Mc tiêu-yêu cu
+ Nhim v
+ Gii pháp…
Gii thiu chung v
huyn Bình Chánh: v

trí đ lý, tài nguyên
thiên nhiên,
Gii pháp tác đng nông h sn xut rau
thông thng tham gia sn xut rau an toàn
(
1
)
A1
B1
(
2
)
A2
B2
A3
(
3
)
B3
(
4
)
A4
B4
(
5
)
A5
B6
B5

4
5. Cu trúc ca đ tài
 tài đc trình bày theo 4 chng, gm:
Phn m đu: Gii thiu s cn thit ca đ tài, mc tiêu nghiên cu, phm vi nghiên
cu, đi tng nghiên cu, ý ngha ca vn đ nghiên cu và cu trúc ca đ tài.
Chng 1. C s lý lun
Phn c s lý lun trình bày các công trình nghiên cu trc đây liên quan đn
rau an toàn; các khái nim v rau an toàn, v kinh t nông h, v hp tác xã; các chính
sách khuyn khích, phát trin sn xut rau an toàn trong thi gian qua; Chng trình
mc tiêu phát trin rau an toàn ca y ban nhân dân thành ph H Chí Minh.
Chng 2. Phng pháp nghiên cu
Gii thiu các phng pháp đc s dng trong nghiên cu ca lun vn.
Chng 3. Phân tích, so sánh sn xut rau an toàn và sn xut rau thông thng
ca các h dân trên đa bàn huyn Bình Chánh
Gii thiu ch trng, chính sách và thc trng sn xut rau và rau an toàn 
thành ph H Chí Minh và huyn Bình Chánh.
Tp trung nêu rõ các vn đ: mô t các yu t liên quan đn nông h đc điu
tra, các yu t liên quan đn sn xut rau an toàn và rau thông thng, nhng thun li
và bt li ca nông h sn xut rau an toàn và sn xut rau thông thng.
Chng 4. Kt lun và gi ý chính sách
Nêu kt lun nghiên cu và kin ngh nhm gia tng hiu qu sn xut rau an
toàn, m rng qui mô s h tham gia sn xut rau an toàn.
Nhng hn ch ca đ tài.

5
CHNG 1
C S LÝ LUN

1.1. Các vn đ v v sinh an toàn thc phm

Mt tài liu rt hu ích v “V sinh an toàn thc phm” mà tác gi có đc t
trang website:

[27], tác gi trích mt s ni dung v
v sinh an toàn thc phm liên quan đn sn xut và tiêu dùng rau xanh nh sau:
1.1.1. Mt s khái nim v v sinh an toàn thc phm
- Thc phm là nhng thc n, đ ung ca con ngi di dng ti sng hoc
đã qua s ch, ch bin; bao gm c đ ung, nhai ngm và các cht đã đc s dng
trong sn xut, ch bin thc phm.
- V sinh thc phm là mi điu kin và bin pháp cn thit đ đm bo s an
toàn và phù hp ca thc phm  mi khâu thuc chu trình thc phm.
- An toàn thc phm là s bo đm thc phm không gây hi cho ngi tiêu dùng
khi nó đc chun b và/hoc n theo mc đích s dng.
- V sinh an toàn thc phm là tt c điu kin, bin pháp cn thit t khâu sn
xut, ch bin, bo qun, phân phi, vn chuyn cng nh s dng nhm bo đm cho
thc phm sch s, an toàn, không gây hi cho sc khe, tính mng ngi tiêu dùng.
Vì vy, v sinh an toàn thc phm là công vic đòi hi s tham gia ca nhiu
ngành, nhiu khâu có liên quan đn thc phm nh nông nghip, thú y, c s ch bin
thc phm, y t, ngi tiêu dùng.
1.1.2. Nhng thách thc và tình hình v sinh an toàn thc phm hin nay
1.1.2.1. Nhng thách thc
- S bùng n dân s cùng vi đô th hóa nhanh dn đn thay đi thói quen n
ung ca nhân dân, thúc đy phát trin dch v n ung tràn lan, khó có th đm bo v
sinh an toàn thc phm. Thc phm ch bin ngày càng nhiu, các bp n tp th gia
tng… là nguy c dn đn hàng lot v ng đc.

6
- Ô nhim môi trng: s phát trin ca các ngành công nghip dn đn môi
trng ngày càng b ô nhim, nh hng đn cây trng. Mc đ thc phm b nhim
bn tng lên.

- S phát trin ca khoa hc công ngh: vic ng dng các thành tu khoa hc
k thut mi trong trng trt, sn xut, ch bin thc phm làm cho nguy c thc phm
b nhim bn ngày càng tng do lng tn d thuc bo v thc vt, hóa cht bo qun
trong rau, qu; thc phm s dng công ngh gen, s dng nhiu hóa cht đc hi, cng
nh nhiu quy trình không đm bo v sinh gây khó khn cho công tác qun lý, kim
soát.
1.1.2.2. Tình hình v sinh an toàn thc phm hin nay
Trong nhng nm gn đây, nn kinh t ca nc ta chuyn sang c ch th
trng. Các loi thc phm sn xut, ch bin trong nc và nc ngoài nhp vào Vit
Nam ngày càng nhiu chng loi. Vic s dng các cht ph gia, phm màu trong sn
xut tr nên ph bin. Nhãn hàng và qung cáo không đúng s tht vn xy ra… Ngoài
ra, đáng chú ý là vic s dng hóa cht bo v thc vt bao gm thuc tr sâu, dit c,
hóa cht kích thích tng trng và thuc bo qun không theo đúng quy đnh gây ô
nhim ngun nc cng nh tn d các hóa cht này trong thc phm.
Các bnh do thc phm gây nên không ch là các bnh cp tính do ng đc thc
n mà còn là các bnh mn tính do nhim và tích ly các cht đc hi t môi trng bên
ngoài vào thc phm, gây ri lon chuyn hóa các cht trong c th, trong đó có bnh
tim mch và ung th.
1.1.3. Tm quan trng ca v sinh an toàn thc phm
1.1.3.1. Tm quan trng ca v sinh an toàn thc phm đi vi sc khe, bnh tt
Trc mt, thc phm là ngun cung cp cht dinh dng cho s phát trin ca
c th, đm bo sc khe con ngi nhng đng thi cng là ngun có th gây bnh nu
không đm bo v sinh. Không có thc phm nào đc coi là có giá tr dinh dng nu
nó không đm bo v sinh.

7
V lâu dài thc phm không nhng có tác đng thng xuyên đi vi sc khe
mi con ngi mà còn nh hng lâu dài đn nòi ging ca dân tc. S dng các thc
phm không đm bo v sinh trc mt có th b ng đc cp tính vi các triu chng 
t, d nhn thy, nhng vn đ nguy him hn na là s tích ly dn các cht đc hi 

mt s c quan trong c th sau mt thi gian mi phát bnh hoc có th gây các d tt,
d dng cho th h mai sau. Nhng nh hng ti sc khe đó ph thuc vào các tác
nhân gây bnh. Nhng tr suy dinh dng, ngi già, ngi m càng nhy cm vi các
bnh do thc phm không an toàn nên càng có nguy c suy dinh dng và bnh tt
nhiu hn.
1.1.3.2. V sinh an toàn thc phm tác đng đn kinh t và xã hi
Lng thc thc phm là mt loi sn phm chin lc, ngoài ý ngha kinh t
còn có ý ngha chính tr, xã hi rt quan trng.
V sinh an toàn thc phm nhm tng li th cnh tranh trên th trng quc t.
 cnh tranh trên th trng quc t, thc phm không nhng cn đc sn xut, ch
bin, bo qun phòng tránh ô nhim các loi vi sinh vt mà còn không đc cha các
cht hóa hc tng hp hay t nhiên vt quá mc quy đnh cho phép ca tiêu chun
quc t hoc quc gia, gây nh hng đn sc khe ngi tiêu dùng.
Nhng thit hi khi không đm bo v sinh an toàn thc phm gây nên nhiu hu
qu khác nhau, t bnh cp tính, mn tính đn t vong. Thit hi chính do các bnh gây
ra t thc phm đi vi cá nhân là chi phí khám bnh, phc hi sc khe, chi phí do
phi chm sóc ngi bnh, s mt thu nhp do phi ngh làm… i vi nhà sn xut, đó
là nhng chi phí do phi thu hi, lu gi sn phm, hy hoc loi b sn phm, nhng
thit hi do mt li nhun do thông tin qung cáo… và thit hi ln nht là mt lòng tin
ca ngi tiêu dùng. Ngoài ra còn có các thit hi khác nh phi điu tra, kho sát, phân
tích, kim tra đc hi, gii quyt hu qu…
Do vy, vn đ đm bo v sinh an toàn thc phm đ phòng các bnh gây ra t
thc phm có ý ngha thc t rt quan trng trong s phát trin kinh t và xã hi, bo v
môi trng sng ca các nc đã và đang phát trin, cng nh nc ta. Mc tiêu đu

8
tiên ca v sinh an toàn thc phm là đm bo cho ngi n tránh b ng đc do n phi
thc n b ô nhim hoc có cht đc; thc phm phi đm bo lành và sch.
1.1.4. Nhng nguyên nhân gây ô nhim thc phm (rau)
Các loi rau, qu đc bón quá nhiu phân hóa hc, s dng thuc tr sâu không

cho phép hoc cho phép nhng không đúng v liu lng hay thi gian cách ly. Cây
trng  vùng đt b ô nhim hoc ti phân ti hay nc thi bn. S dng các cht
kích thích tng trng, thuc kháng sinh.
1.2. Các khái nim khoa hc v rau an toàn
- Theo Quyt đnh s 99/2008/Q-BNN ngày 15/10/2008 ca B Nông nghip
và Phát trin nông thôn v Ban hành Quy đnh qun lý sn xut, kinh doanh rau, qu và
chè an toàn có khái nim v rau, qu an toàn nh sau:
“Rau, qu an toàn là sn phm rau, qu ti đc sn xut, s ch phù hp vi
các quy đnh v đm bo an toàn v sinh thc phm có trong VietGAP (Quy trình thc
hành sn xut nông nghip tt cho rau, qu ti an toàn ti Vit Nam) hoc các tiêu
chun GAP khác tng đng VietGAP và mu đin hình đt ch tiêu v sinh an toàn
thc phm quy đnh v mc gii hn ti đa cho phép ca mt s vi sinh vt và hoá cht
gây hi trong sn phm rau, qu, chè.“ [2]
- Theo Axis Research (2005), Chui giá tr rau an toàn thành ph H Chí Minh,
có mt s khái nim v rau an toàn ca B Nông nghip và Phát trin nông thôn và ca
nông dân nh sau:
+ Khái nim ca B Nông nghip và Phát trin nông thôn:
“Nhng sn phm rau ti (bao gm tt c các loi rau n c, thân, lá, hoa,
qu) có cht lng đúng nh đc tính ca nó. Hàm lng các hoá cht đc và mc đ
nhim các sinh vt gây hi di mc tiêu chun cho phép, bo đm an toàn cho ngi
tiêu dùng và môi trng, thì đc coi là rau đm bo an toàn v sinh thc phm, gi tt
là “rau an toàn”.” [1]

9
Mt khi nông dân trng rau đi vào qui trình sn xut đúng qui cách, tuân th đy
đ các qui đnh v sn xut rau an toàn thì vic nm bt đc khái nim chính xác và
thc hin đúng yêu cu là điu không th thiu.
+ Khái nim ca nông dân [1]
“Theo ngun tho lun nhóm nông dân C Chi do Axis thc hin thì khái nim
v rau an toàn ca ngi nông dân nh sau:

. Nông dân trng rau an toàn phi thông qua lp tp hun
. S dng thuc đúng qui cách (cách li theo đúng hng dn trên bao bì, 3-7
ngày)
. Phi  qua phân chung trc khi s dng
. Ngun nc sch
. Sau khi kt thúc mt v, đt phi đ 2 đn 3 ngày
. Phi có nhà li (tránh mùa ma)
. Phi có thng hiu, xut x. ”
1.3. Lý thuyt kinh t nông h và lý thuyt sn xut nông nghip
1.3.1. Kinh t nông h
1.3.1.1. Khái nim v kinh t nông h
Theo ào Công Tin (2001), Giáo trình Kinh t nông nghip đi cng, NXB
i hc Quc gia thành ph H Chí Minh, Chng IV. Các loi hình sn xut ph bin
trong nông nghip thì:
Khái nim nông h: Trong đa s trng hp, khái nim nông h  Vit Nam
đc xem tng t khái nim gia đình nông dân, B lut dân s Vit Nam hin hành
quan niêm v h gia đình (iu 116, mc 1): “Nhng h gia đình mà các thành viên có
tài sn chung đ hot đng kinh t chung trong quan h rung đt, trong hot đng sn
xut nông - lâm – ng nghip và trong mt s lnh vc sn xut kinh doanh khác do
pháp lut quy đnh, là ch th trong các quan h dân s đó”.

10
Kinh t nông h: V mt kinh t, khi phân tích v cu cung, cn chú ý đn 2 đi
tng c bn đó là ngi sn xut và ngi tiêu dùng.  nông thôn các nc đang phát
trin, s tách bit ngi sn xut và ngi tiêu dùng là không rõ ràng. Trong nông h
các hot đng sn xut và tiêu dùng xy ra  cùng mt đn v kinh t.
“Kinh t nông h là đn v sn xut và tiêu dùng ca nn kinh t nông thôn. Kinh
t nông h da ch yu vào lao đng gia đình đ khai thác đt đai và các yu t sn
xut khác nhm thu v thu nhp thun cao nht.” [17]
1.3.1.2. c trng ca kinh t nông h

Theo ào Công Tin (2001), Giáo trình Kinh t nông nghip đi cng, NXB
i hc Quc gia thành ph H Chí Minh, đc trng ca kinh t nông h th hin 
nhng ni dung sau:

- V mt kinh t: Nông h va là đn v sn xut va là đn v tiêu dùng. Quan
h gia tiêu dùng và sn xut biu hiên trình đ kinh t ca nông h. Các nông h ngoài
hot đng nông nghip còn tham gia vào các hot đng phi nông nghip vi các mc đ
khác nhau.  thc hin đc các quan h kinh t, nông h tin hành các hot đng
qun tr t sn xut, trao đi, phân phi đn tiêu dùng.
- V mt xã hi: Các thành viên trong nông h có quan h huyt thng, thân
thuc và quan h hôn nhân. Quan h này chi phi mi hot đng kinh t - xã hi ca các
thành viên. H quan tâm đn vic làm, giáo dc, chm sóc ln nhau, xây dng và phát
trin các truyn thng gia đình.
Vy  nông h có 2 đnh ch cùng tác đng đan xen vào nhau mt cách hu c,
đó là đnh ch xí nghip (kinh t) và đnh ch gia đình (xã hi). Chính nh mi quan h
này, kinh t nông h có sc mnh cnh tranh trên th trng.
- Nông h s dng ch yu lao đng gia đình trong sn xut kinh doanh:  nông
thôn ch tiêu thu nhp thun là quan trng nht, không k thu nhp đó t ngun nào,
trng trt, chn nuôi, hay t ngh ngoài nông nghip. ó là kt qu chung t lao đng

11
- Mc dù phát trin t t cung t cp lên sn xut hàng hóa, t quan h ch yu
vi t nhiên đn quan h vi xã hi, nn tng t chc cn bn ca kinh t nông h vn là
đnh ch gia đình vi s bn vn vn có ca nó. Vi lao đng gia đình, vi đt đai đc
s dng ni tip qua nhiu th h gia đình, vi tài sn và vn sn xut ch yu ca gia
đình, ca quan h gia tc, quan h huyt thng, nên k c khi kinh t nông h gn vi
khoa hc, k thut và công ngh hin đi, gn vi th trng đ phát trin, mà vn
không thay đi bn cht, không b bin dng.
- Kinh t nông h là hình thc nn tng đ phát trin sn xut hàng hóa.
- Kiu sn xut kinh t nông h đòi hi mt kiu t chc kinh t gn bó ngi lao

đng vi đi tng sn xut trong sut quá trình sn xut.
- Kinh t nông h thng bt thng trc nhng bin đng ca th trng, kh
nng hn ch trong ng dng khoa hc k thut và công ngh mi vào sn xut, là s
thiu thn v vn, t liu sn xut.
1.3.2. Lý thuyt sn xut nông nghip
Lý thuyt sn xut nông nghip cng đc ào Công Tin (2001), Giáo trình
Kinh t nông nghip đi cng, NXB i hc Quc gia thành ph H Chí Minh, trình
bày rt c th vi nhng ni dung sau:
- Lý thuyt sn xut hay còn gi là lý thuyt hành vi ca ngi sn xut (nông
tri, nông h, doang nghip ) ng dng khoa hc k thut vào sn xut nông nghip.
Lý thuyt sn xut cung cp nhng nguyên lý đ hng dn các đn v sn xut trong
vic s dng có hiu qu các ngun lc nhm ti đa hóa li nhun.
- Sn xut là 1 quá trình, thông qua nó các ngun lc hoc đu vào ca sn xut
đc s dng đ to ra sn phm hoc dch v mà ngi tiêu dùng có th dùng đc.
Các đu vào nh đt đai, phân bón, ging, nông dc, lao đng, máy móc và trang thit
b nông nghip.

12
- Mt cách c bn, lý thuyt sn xut nông nghip nghiên cu bn cht mi liên
h nhân qu gia các yu t đu vào và kt qu v sn phm thu đc. Mi liên h này
thng đc din t thông qua hàm sn xut. Chng hn nh, sn phm Y là mt hàm
sn xut vi các yu t đu vào (X1, X2, Xn).
Y= f(X1, X2, X3, , Xn)
Nu chúng ta ch xem xét v s thay đi ca mt yu t đu vào (chng hn nh
X1) nh hng nh th nào đi vi Y (nhng yu t đu vào khác đc gi đnh không
đi) thì phng trình 1 s là Y= f(X1, X2, X3, , Xn)
Trong nn kinh t th trng, ngi sn xut phi đng đu vi vic la chn
các k thut mi và các mô hình hiu qu cao nht cho mình. Nhng thông tin t cán b
khuyn nông, nhà khoa hc, kinh nghim t các nông h, các doanh nghip nên gi ý
cho nông h nên áp dng các k thut nh ging mi, dit tr c di bng hóa cht, liu

lng phân bón cn thit nên s dng, làm đt bng c gii hóa… nhm đt nng sut
ti đa và hn ch thp nht đn vic ô nhim môi trng canh tác ca nông h.
Tuy vy,
Wharton C.(1971) (trích t ào Công Tin (2001)) đã đa ra 6 nguyên nhân chính ti
sao nông h không sn lòng áp dng k thut mi nh sau: không bit hoc không hiu
v k thut mi; không đ nng lc đ thc hin; không đc chp nhn v mt tâm lý,
vn hóa và xã hi; không đc thích nghi; không kh thi v kinh t; không có sn điu
kin đ áp dng.

Rogers (1971) (trích t ào Công Tin (2001)) mô t s áp dng k thut mi
bi nông h nh là mt quá trình 5 giai đon. C th: đ có th áp dng k thut mi,
đu tiên nông dân phi bit hoc hiu đc k thut đó (có th hiu qua chng trình
ph bin k thut trên radio, truyn hình, cán b khuyn nông, sinh hot câu lc b hoc
láng ging…). Quá trình đc tip tc nông h thc s quan tâm đn nó (h thy k
thut đó cn thit và bt đu tìm hiu nhng thông tin chi tit hn v k thut đó). Khi
đã quan tâm, nông dân s bt đu tính toán li ích đem li và chi phí b ra theo cách tính
ca hc (giá yu t đu vài thay đi là bao nhiêu, mua  đâu, tr chi phí đu ra, thu nhp

13