CƠ CHẾ QUẢN LÝ THỊ TRƯỜNG VÀNG VÀ KINH DOANH VÀNG Ở VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ NGUYỄN HỒ MINH CHÂU.PDF

B

TR

GIÁO D C VÀ ÀO T O

NG

I H C KINH T TP.HCM

NGUY N H

MINH CHÂU

C CH QU N LÝ TH TR
NG
VÀNG VÀ KINH DOANH VÀNG
TÀI KHO N VI T NAM

LU N V N TH C S KINH T

TP.H

CHÍ MINH, N M 2012


B

TR

GIÁO D C VÀ ÀO T O

NG

I H C KINH T TP.HCM

NGUY N H

MINH CHÂU

C CH QU N LÝ TH TR
NG
VÀNG VÀ KINH DOANH VÀNG
TÀI KHO N VI T NAM
CHUYÊN NGÀNH: KINH T TÀI CHÍNH-NGÂN HÀNG
MÃ S
: 60.31.12

LU N V N TH C S KINH T
NG

IH

NG D N KHOA H C

PGS.TS TR N HUY HỒNG

TP.H

CHÍ MINH, N M 2012

-i-

L I CAM OAN

Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a cá nhân. Các s li u và k t
qu nghiên c u ã công b c a nh ng tác gi khác nêu trong lu n án

u

c trích

d n rõ ngu n và d n rõ tên tác gi . Các k t qu tính tốn, nghiên c u c a tơi là
trung th c và chính xác.
TP.HCM, ngày 25 tháng 11 n m 2012
Tác gi

Nguy n H Minh Châu


-ii-

M CL C
Trang ph bìa
L i cam oan
M cl c
Danh m c các ch vi t t t, ký hi u
Danh m c các b ng
Danh m c các

th

Danh m c các hình v
M
Ch

U ........................................................................................................... 1
ng 1: T ng quan v c ch qu n lý th tr

ng vàng và ho t

ng kinh doanh vàng tài kho n. .................................................. 7
1.1. Khái quát v vàng ........................................................................................ 7
1.1.1. Vàng .......................................................................................................... 7
1.1.2. C u vàng ................................................................................................... 8
1.1.3. Cung vàng ............................................................................................... 10
1.2. Th tr

ng vàng và kinh doanh vàng tài kho n ...................................... 12

1.2.1. Th tr

ng vàng v t ch t và kinh doanh vàng tài kho n ........................ 12

1.2.2. Th tr

ng ch ng ch vàng ...................................................................... 16

1.3. C ch qu n lý th tr

ng vàng ................................................................ 16

1.4. C ch qu n lý th tr

ng vàng

1.4.1. n

các n

c............................................. 18

...................................................................................................... 18

1.4.2. Trung Qu c ............................................................................................. 25


-iii-

1.5. Nh n xét chung v c ch qu n lý th tr
K t lu n ch
Ch

ng 1 ............................................................................................ 33

ng 2: C ch qu n lý th tr
kho n

ng vàng và kinh doanh vàng tài

Vi t Nam ......................................................................... 35

2.1. C ch qu n lý th tr
2.1.1. Tr

ng vàng ............................... 31

ng vàng tr

c 1999 ............................................. 35

c 1975 .............................................................................................. 35

2.1.2. T 1975

n 1989.................................................................................... 36

2.1.3. T 1990

n 1999.................................................................................... 36

2.2. C ch qu n lý th tr
2000

ng vàng và kinh doanh vàng tài kho n t

n 2012 ............................................................................................ 38

2.2.1. C quan qu n lý nhà n

c chuyên ngành............................................... 40

2.2.2. Qu n lý khai thác .................................................................................... 40
2.2.3. Qu n lý xu t kh u, nh p kh u ................................................................ 42
2.2.4. Qu n lý s n xu t, gia công vàng ............................................................. 43
2.2.5. Qu n lý kinh doanh, giao d ch vàng v t ch t ......................................... 44
2.2.6. Qu n lý giao d ch vàng qua tài kho n
2.2.7. Qu n lý huy

ng vàng ......................................................................... 48

2.2.9. Phân tích di n bi n th tr

tr

ng vàng ....................................................... 48

nh v thành công và h n ch c a c ch qu n lý th

ng vàng

K t lu n ch

c ngoài .............................. 45

ng, cho vay vàng ............................................................. 46

2.2.8. Qu n lý ch t l

2.3. Nh n

n

Vi t Nam hi n nay .......................................................... 61

ng 2 ............................................................................................ 74


-iv-

Ch

ng 3:

xu t v c ch qu n lý th tr
doanh vàng tài kho n

3.1. M c tiêu c a c ch qu n lý th tr
3.2. M t s

Vi t Nam ............................................. 75
ng vàng

xu t v c ch qu n lý th tr

3.2.1. C quan qu n lý nhà n

ng vàng và kinh

Vi t Nam ......................... 75

ng vàng

Vi t Nam .................. 79

c chuyên ngành............................................... 80

3.2.2. Qu n lý xu t kh u, nh p kh u vàng nguyên li u .................................... 80
3.2.3. Qu n lý s n xu t, gia công vàng mi ng .................................................. 81
3.2.4. Qu n lý kinh doanh vàng mi ng ............................................................. 84
3.2.5. Qu n lý giao d ch vàng qua tài kho n
3.2.6. Qu n lý huy

n

c ngoài .............................. 86

ng, cho vay vàng ............................................................. 86

3.2.7. Qu n lý ch t l

ng vàng ......................................................................... 87

3.3. T ch c qu n lý S giao d ch vàng và qu n lý kinh doanh vàng
tài kho n

Vi t Nam ................................................................................ 88

3.3.1. C quan qu n lý s giao d ch vàng......................................................... 88
3.3.2. Vai trò, ch c n ng c a S giao d ch vàng .............................................. 90

3.3.3. M t s quy
K t lu n ch

nh chi ti t v giao d ch vàng tài kho n ............................. 90

ng 3 ............................................................................................ 93

K T LU N ..................................................................................................... 95
Danh m c tài li u tham kh o .......................................................................... 95


-v-

DANH M C CÁC T

T vi t t t

VI T T T

Ti ng Anh

Ti ng Vi t

ACB

Asia Commercial Bank

Ngân hàng TMCP Á Châu

CBGA

Central Bank Gold Agreement

Hi p

nh vàng ngân hàng trung

ng
ETF

Exchange Traded Funds

Qu

u t ETF

IMF

International Monetary Fund

Qu ti n t qu c t

LBMA

London Bullion Market

Hi p h i th tr

Association

Luân ôn

ng vàng thoi

MCX

Sàn giao d ch vàng

NHNN

Ngân hàng Nhà n

OTC

Over-the-counter

n
c Vi t Nam

Giao d ch trao tay (không qua
sàn)

USD

United State Dollar

ôla M

SJC

Saigon Jewelry Company

Công ty vàng b c á quý Sài gòn

SGE

The Shanghai Gold Exchange

Sàn giao d ch vàng Th

VCB

Vietcombank

Ngân hàng ngo i th

ng Vi t

Nam
VND

Vietnam Dong

WGC

World Gold Council

ng Vi t Nam
H i

ng h i

ng vàng th gi i


-vi-

DANH M C CÁC B NG

1.

B ng 1.1: Bi n

ng c u vàng t 1999-2011

2.

B ng 1.2: Bi n

ng cung vàng 2009-2011

3.

B ng 2.1: Quy

4.

B ng 2.2: Thu su t thu nh p kh u vàng t 1999-2011

5.

B ng 2.3. Cung c u vàng

Vi t Nam t 2000

n 2005

6.

B ng 2.4. Cung c u vàng

Vi t Nam t 2006

n 2011

nh v gi y phép ho t

ng kinh doanh vàng t 2000

n 2011


-vii-

DANH M C CÁC

TH

1.

th 1.1: C u vàng trung bình giai o n 2006-2010 chia theo khu v c

2.

th 1.2: Cung vàng trung bình giai o n 2006-2010 chia theo ngu n

3.

th 1.3: M

4.

th 1.4: Bi n

5.

th 1.5: Bi n

i qu c gia s n xu t vàng l n nh t th gi i n m 2010
ng giá vàng

n

và giá vàng th gi i

ng giá vàng th gi i (USD/oz) và giá vàng t i Trung Qu c

(Yuan/oz)
6.

th 2.1: Bi n

ng giá vàng giao ngay t i London (2000-2005)

7.

th 2.2: T c

t ng c u vàng và m t s y u t liên quan (2000-2005)

8.

th 2.3: Bi n

ng giá vàng giao ngay t i London (2006-2011)

9.

th 2.4: T c

t ng c u vàng và m t s y u t liên quan (2006-2011)

10.

th 2.5: Bi n

ng giá vàng SJC và giá vàng th gi i trong n m 2009

11.

th 2.6: Bi n

ng giá vàng SJC và giá vàng th gi i t 2010-2012


-viii-

DANH M C CÁC HÌNH V

1. S

1.1: C u trúc t ch c qu n lý th tr

ng vàng

n

2. S

1.2: C u trúc t ch c qu n lý th tr

ng vàng

3. S

2.1: T ch c qu n lý th tr

ng vàng

Vi t Nam t 2000

4. S

2.2: T ch c qu n lý th tr

ng vàng

Vi t Nam t 01/5/2012

5. S

3.1:

xu t quy trình qu n lý s n xu t vàng mi ng

6. S

3.2:

xu t mơ hình t ch c qu n lý th tr

Trung Qu c

ng vàng

n 2011

Vi t Nam
Vi t Nam

-1-

M
1. Lý do ch n

U

tài

Giao d ch vàng tài kho n là ho t

ng kinh doanh ph bi n

các n

c phát

tri n. Cùng v i ti n trình h i nh p c a l nh v c ngân hàng, ngày 18/01/2006, Ngân
hàng Nhà n

c (NHNN) ã ban hành Quy t

vi c kinh doanh vàng trên tài kho n

n

nh 03/2006/Q -NHNN quy

c ngồi. Tính

n cu i n m 2009, NHNN

ã c p phép cho 11 ngân hàng và 8 doanh nghi p kinh doanh vàng
vàng tài kho n

c kinh doanh

c ngồi. i u này ã em l i tác

ng tích c c cho các t ch c

kinh doanh vàng vì nh kinh doanh vàng tài kho n n

c ngoài mà các t ch c này

h n ch

n

nh v

c r i ro, ki m soát t t h n l i nhu n và quan tr ng h n n a là góp ph n

gi m i áng k chênh l ch gi a giá vàng trong n
i v i vi c kinh doanh vàng trong n
giao d ch vàng tài kho n, cho

c, giá vàng n

c ngoài.

c bao g m c giao d ch vàng trao tay và

n cu i n m 2009, gi a các v n b n pháp lý c a Vi t

Nam v n còn r t nhi u mâu thu n, b t c p. C th , m c dù theo Lu t NHNN,
NHNN Vi t Nam có ch c n ng qu n lý ho t
nh 174/1999/N -CP v qu n lý ho t
qu n lý ho t

ng kinh doanh vàng ch giao cho NHNN

ng xu t nh p kh u vàng nguyên li u, s n xu t vàng mi ng. Bên c nh

ó, theo Pháp l nh Ngo i h i và Ngh
ho t

ng kinh doanh vàng, tuy nhiên Ngh

ng xu t nh p kh u vàng d

doanh vàng tài kho n

n

nh 160/2006/N -CP thì NHNN qu n lý

i d ng kh i, th i, xu, mi ng và ho t

c ngồi. Vì v y, n u d a trên tinh th n “công dân

phép làm t t c nh ng gì lu t khơng c m”, quy
th

ng m i và Ngh

c

nh c a Lu t doanh nghi p, Lu t

nh 59/2006/N -CP ngày 12/06/2006 thì các t ch c, cá nhân

kinh doanh vàng trong n
doanh và ho t

ng kinh

c (k c kinh doanh vàng tài kho n) ch c n

ng kinh doanh theo Lu t doanh nghi p, Lu t th

Trên th c t , v i h n 20 sàn giao d ch vàng ho t

ng ký kinh

ng m i.

ng sau h n 2 n m k t khi

ACB thành l p Trung tâm giao d ch vàng Sài gòn ngày 25/05/2007, ho t

ng kinh


-2-

doanh vàng tài kho n trong n

c ã b c l r t nhi u i m b t h p lý,

c bi t là r i

ro th c t và nguy c ti m n r i ro r t cao khi giá tr giao d ch hàng ngày
vàng

th i i m cu i n m 2009 lên

doanh s giao d ch trên th tr
trên các sàn vàng theo

n h n 10.000 t

ng ch ng khốn

c tính c a NHNN lên

các sàn

ng (g p h n 2 l n so v i

cùng th i i m), d n cho vay
n h n 2.000 t

ng. Tuy nhiên,

khách quan nhìn nh n thì các r i ro x y ra trên th c t và r i ro ti m n ch y u là
do Vi t Nam ch a có c ch qu n lý

i v i ho t

Ch a có b t k c quan qu n lý nhà n
ban hành quy ch ho t

c nào

ng vì th các sàn vàng

t tác” v i quy ch giao d ch do chính
vàng) ban hành. N u ho t

ng kinh doanh vàng tài kho n.
ng ra nh n trách nhi m qu n lý,
u ho t

ng theo c ch “t tung,

n v t ch c (và c ng là

ng c a các sàn vàng

n v t doanh

c t ch c ch t ch trên c s

c ch qu n lý công khai, minh b ch, logic, v i

y

các quy

nh chi ti t (v bán

kh ng, v t l ký qu , v qu n lý ti n c a nhà

u t , .v.v.) phù h p v i thông l

qu c t và b i c nh c a Vi t Nam thì nh ng lý do mà c n c vào ó Th t
Chính ph , NHNN quy t
sách ti n t , m t kh i l

nh óng c a sàn vàng ( nh h
ng v n l n

c rút ra t ho t

ng

ng

n i u hành chính

ng s n xu t kinh doanh

ph c v cho các giao d ch kinh doanh vàng trên sàn vàng .v.v.) s khơng có i u
ki n

“t n t i”.

H n n a, hi n nay và k c trong t
ho t

ng bi n t

ng lai, vi c xu t hi n ngày càng nhi u các

ng t kinh doanh vàng tài kho n

và doanh s giao d ch trên th tr

ng bi n t

ng có xu h

lách lu t. M c

sơi

ng

ng t ng lên nhanh chóng,

ti m n nguy c r i ro th m chí cịn cao h n c th i còn sàn vàng ho t

ng. C n

ph i nh n th y r ng, vi c tìm ki m l i nhu n t kinh doanh vàng tài kho n là ho t
ng không trái lu t và c ng là nhu c u chính áng c a các cá nhân và t ch c, do
v y dùng m nh l nh hành chính
mong

nh m tri t tiêu s khó mang l i k t qu nh

i.

Bên c nh ó, Ngh
nh v qu n lý ho t

nh 12/2012/N -CP ngày 03/4/2012 c a Chính ph quy
ng kinh doanh vàng có

a ra khái ni m kinh doanh vàng


-3-

trên tài kho n là ho t

ng kinh doanh vàng qua tài kho n, d

ký qu và giá tr ròng

c

nh giá l i liên t c theo bi n

toàn b các n i dung cịn l i ngh

i hình th c giao d ch
ng c a giá vàng nh ng

nh này hồn tồn khơng có quy

Vì v y, vi c nhanh chóng hồn t t c ch qu n lý th tr
nh ng tr ng tâm c n h

ng

n là chu n b các i u ki n

ng kinh doanh vàng tài kho n
nh th tr

c tri n khai tr l i

ng vàng, tránh nh ng tác

nh gì thêm.

ng vàng mà m t trong

ti n

n cho phép ho t

Vi t Nam

ng tiêu c c

góp ph n n

n n n kinh t nh th i gian

v a qua.
2. T ng quan v các cơng trình nghiên c u tr

c ây

Sàn giao d ch hàng hóa nói chung, sàn giao d ch vàng nói riêng (bao g m sàn
giao d ch vàng v t ch t và sàn giao d ch vàng phái sinh) là lo i hình kinh doanh ã
t n t i, phát tri n lâu
ng th

ng m i,

i

các n

c phát tri n, óng vai trị quan tr ng trong ho t

u t qu c t .

Vi t Nam ã có m t s các

tài nghiên c u khoa h c, lu n v n cao h c

nghiên c u v kinh doanh vàng, th tr

ng vàng, sàn giao d ch vàng. Có th li t kê

m t s cơng trình tiêu bi u nh :
inh Ng c Mai (2010), M t s gi i pháp nh m n
phát tri n ho t
Tr

ng

ng

nh th tr

ng vàng và

u t vàng t i Vi t Nam, Lu n v n th c s kinh t ,

i h c Kinh t TP.HCM.

Nguy n Vân Anh (2009), Gi i pháp nâng cao hi u qu qu n lý kinh doanh
vàng theo ch c n ng c a Ngân hàng Trung
h c c p ngành - Ngân hàng Nhà n

ng,

tài nghiên c u khoa

c Vi t Nam, 2009.

Nguy n Th Trúc Quyên (2009), Trung tâm giao d ch vàng ACB: th c tr ng
và gi i pháp, Lu n v n th c s kinh t , Tr

ng

i h c Kinh t TP.HCM.


-4-

Nguy n Ng c Nhân (2009), Phát tri n trung tâm giao d ch vàng t i Ngân
hàng th
Tr

ng m i c ph n xu t nh p kh u Vi t Nam, Lu n v n th c s kinh t ,

ng

i h c Kinh t TP.HCM.

Hu nh Phi Y n (2009), Ho t
Lu n v n th c s kinh t , Tr
Hu nh Ph

m i trên

ng kinh doanh vàng t i ngân hàng Á Châu,
ng

i h c Kinh t TP.HCM.

c Nguyên (2007), Kinh doanh vàng t i các ngân hàng th
a bàn TP.HCM, Lu n v n th c s kinh t , Tr

ng

ng

i h c Kinh t

TP.HCM.
Vuong Quan Hoang (2004), Analyses on Gold and US Dollar in Vietnam's
Transitional Economy, Working Paper Centre Emile Bernheim WP-CEB No.
04-033.
Nguy n H u

nh (1996), Kinh doanh vàng t i TP.HCM: chính sách và gi i

pháp, Lu n án ti n s kinh t , Tr

ng

i h c Kinh t TP.HCM, 1996.

Nhìn chung, các cơng trình nghiên c u này ã
tr

c th c hi n t nhi u n m

c v i b i c nh khác nhi u so v i th i i m hi n nay. M t khác, h u h t các

nghiên c u này chú tr ng
tr

n kinh doanh vàng nhi u h n là c ch qu n lý th

ng vàng ho c ch t p trung phân tích ho t

ng c a m t sàn giao d ch vàng c

th trong giai o n 2007-2010. Các nghiên c u này c ng ch a t p trung phân tích
y

và tồn di n v c ch qu n lý th tr

ng vàng

t t c các khía c nh t khai

khống vàng, xu t kh u nh p kh u vàng, s n xu t gia công vàng, giao d ch vàng
trao tay và giao d ch vàng tài kho n, ho t
vi c qu n lý ch t l

ng vàng

t

ó

ng huy

ng và cho vay vàng c ng nh

xu t c ch qu n lý th tr

sàn giao d ch vàng nh là thành ph n c a c ch qu n lý th tr

ng và thành l p

ng vàng.


-5-

3. M c tiêu nghiên c u
Trên c s k th a các cơng trình nghiên c u tr
nh ng h n ch c a các
lý th tr

ng vàng

c ây,

tài s kh c ph c

tài ã có trong vi c nghiên c u toàn di n v c ch qu n

Vi t Nam,

tài t p trung nghiên c u

tiêu c t lõi và c ng là nh ng i m m i c b n c a
H th ng hóa lý lu n liên quan

h

tài so v i các

n vàng, th tr

ng

n ba m c

tài tr

c ây:

ng vàng và v n

qu n lý

trên c s tách b ch rõ gi a vàng ti n t , vàng hàng hóa cùng v i vi c úc
k t các kinh nghi m qu n lý vàng hàng hóa

Phân tích tồn di n c ch qu n lý th tr
tác

ng c a c ch này

ns

n

các n

c trên th gi i;

ng vàng

nh c a th tr

Vi t Nam và nh ng
ng vàng

Vi t Nam

ng th i ch ra nh ng b t c p c a c ch này;
xu t nh ng g i ý cho vi c xây d ng c ch qu n lý th tr
Vi t Nam phù h p v i hi n tr ng kinh t và
t p trung các
ho t
4.

it

it

xu t chi ti t

ng vàng

c thù c a Vi t Nam trong ó

i v i vi c xây d ng và t ch c v n hành

ng kinh doanh vàng tài kho n thông qua sàn giao d ch vàng v t ch t.

ng và ph m vi nghiên c u
ng nghiên c u c a

tài là c ch qu n lý ho t

ng kinh doanh vàng

Vi t Nam.
V ph m vi nghiên c u,
nghiên c u v th tr

tài s t p trung

ng vàng thoi

Vi t Nam b i l vàng trang s c, m ngh v

c b n

c s n xu t t vàng thoi nên th tr

s

ng t th tr

nh h

ti p c a

ng trang s c, m ngh ch y u ch u

ng vàng thoi. H n n a, tính ph c t p c a th tr

ch y u v n ch t p trung vào th tr
ng qu n lý d

n vàng phi ti n t trong ó ch y u

ng vàng

ng vàng thoi. Vàng ti n t do ngân hàng trung

i d ng d tr ngo i h i không ph i là

tài này. Th i gian nghiên c u c a

tài

it

ng nghiên c u tr c

c p ch y u

n giai o n t


-6-

2000

n 2012 trong ó t p trung vào kho ng th i gian t 2008-2012 là giai o n

mà th tr
5. Ph

ng vàng Vi t Nam có nhi u di n bi n ph c t p.

ng pháp nghiên c u

Vì m c tiêu c a

tài là

xu t c ch qu n lý th tr

ng vàng và sàn giao

d ch vàng t p trung vào c u trúc t ch c, mơ hình ho t

ng, c ch

v y ph

tài thơng qua vi c phân

ng pháp

nh tính

tích di n d ch, so sánh
6. B c c c a

i chi u và t ng h p.

tài

Ngoài ph n m
Ch

c s d ng trong tồn b

i u hành vì

u, k t lu n và ph l c,

tài

ng 1: T ng quan v c ch qu n lý th tr

c b c c g m ba ch
ng vàng và ho t

ng:
ng kinh

doanh vàng tài kho n.
Ch

ng 2: C ch qu n lý th tr

ng vàng và kinh doanh vàng tài kho n

Vi t Nam.
Ch

ng 3: M t s

vàng tài kho n

xu t v c ch qu n lý th tr

Vi t Nam.

ng vàng và kinh doanh


-7-

CH
T NG QUAN V C

NG 1

CH QU N LÝ TH TR

VÀNG VÀ HO T

NG

NG KINH DOANH

VÀNG TÀI KHO N

M c tiêu c a ch
c ch qu n lý ho t

ng 1 là trình bày t ng quan v th tr
ng th tr

ng vàng

tri n khai các phân tích trong nh ng ch

m ts n

ng vàng trên th gi i,

c tiêu bi u

ng sau. N i dung ch

làm n n t ng

ng 1 trình bày b n

v n

chính, bao g m: i.Khái quát v vàng; ii. Th tr

th tr

ng vàng và kinh doanh vàng tài kho n; iv.K t lu n v c ch qu n lý th

tr

ng vàng; iii.C ch qu n lý

ng vàng và kinh doanh vàng tài kho n.

1.1. KHÁI QUÁT V VÀNG
1.1.1 Vàng
Vàng ã

c ánh giá cao trong hàng ngàn n m khơng ch vì v

d n mà cịn có vai trị l ch s v i ch c n ng c a ti n t ,

c s d ng nh ti n t ,

làm c s cho các giao d ch qu c t vì các lý do c b n sau ây:
Tính quý hi m nh ng khơng q hi m.
Tính b n v ng và có kh n ng ch ng n mịn.
Tính m m d o và d chia nh .
Tính d nh n bi t, d phân bi t.
Tính

ng nh t.

p, tính h p


-8-

Vàng óng m t vai trị trung tâm trong h th ng ti n t qu c t cho
s p

c a h th ng t giá c

vai trò c a vàng ã

n khi s

nh Bretton Woods x y ra vào n m 1973. K t

ó,

c gi m d n. Tuy nhiên, vàng v n là m t tài s n quan tr ng

trong d tr c a các qu c gia m c dù hi n nay không m t qu c gia nào còn s d ng
vàng làm ti n t chính th c [9].
1.1.2 C u vàng
Theo cách phân lo i truy n th ng, vàng

c s d ng cho ba nhu c u i.dùng

làm trang s c; ii.dùng trong công ngh bao g m c các ng d ng cho y khoa; và
iii. u t . Tính trung bình giai o n 2006-2010, nhu c u vàng hàng n m trên th
gi i là 3.722 t n/n m trong ó nhu c u ph c v cho trang s c chi m 59%,
bao g m c

u t trên th tr

ut

ng OTC chi m 29%, 12% còn l i ph c v cho công

ngh [22]. Nhu c u này ti p t c t ng m nh trong n m 2010 và 2012 trong ó m c
t ng ch y u t p trung vào vàng

u t (xem b ng 1.1).

B ng 1.1: Bi n

ng c u vàng 2009-2011

nv:T n
TT

Ngu n c u
2009
2010
2011
1 Trang s c
1.814
2.017
1.974
2
ut
1.402
1.583
1.910
779
1.201
1.505
2.1 T ng vàng thoi
623
382
185
2.2 ETF vàng và ch ng ch vàng khác
3 Cơng ngh
410
466
453
4 Mua c a khu v c chính th c
-34
77
457
T ng

3.592
4.143
4.574
5
u t OTC và t n kho
517
207
-77
T ng c u
4.109
4.350
4.497
Ngu n: />1.1.2.1.Trang s c
Nhu c u vàng cho trang s c b ph thu c vào s mong mu n, m c thu nh p, giá
và s bi n

ng giá cùng hàng lo t các y u t khác nh tình hình kinh t -xã h i và

v n hóa. Theo th ng kê c a WGC, trong giai o n 2006-2010 h n 60% nhu c u
vàng trang s c t p trung

b n qu c gia và vùng lãnh th là Trung Qu c,

n

,


-9-

Th Nh K và Trung ơng (xem
hóa mà nhu c u vàng

th 1.1). Tùy theo y u t kinh t -xã h i và v n

m i qu c gia có s khác nhau.

th 1.1: C u vàng trung bình giai o n 2006-2010 chia theo khu v c
Ngu n: Thomson Reuters, World Gold Council [21]
1.1.2.2.

ut

Nhu c u

u t vào vàng v t ch t bao g m vàng th i (vàng kh i/thanh, vàng

mi ng), vàng xu ( ng vàng), vàng huy ch

ng (medal), vàng cho các qu

ut

ETF (Exchange Traded Funds) và các s n ph m khác có liên quan.
Nhu c u vàng cho

ut

ã có s gia t ng áng k t n m 2000 khi t i th i i m

này ch chi m 4% t ng nhu c u vàng nh ng t l này ã t ng nhanh
l c,

nm ck

t m c 39% (n m 2009), 38% (n m 2010) và 37% (n m 2011) [21].

1.1.2.3. Công ngh
Nhu c u vàng trong l nh v c này th

ng bi n

ng theo s phát tri n c a ngành

công nghi p i n t và GDP toàn c u. H n 50% vàng s d ng trong l nh v c công
ngh là cho m c ích s n xu t các chi ti t yêu c u ch u

cs

n mòn, d n i n

cao và ch u nhi t cao c a các s n ph m i n t . H u h t các linh ki n i n t có
ch a vàng th

ng

c s n xu t

ông Á, Tây Châu Âu ho c B c M .

-10-

Y khoa c ng ã có l ch s lâu
cịn

i trong vi c s d ng vàng. Bên c nh ó, vàng

c s d ng trong m t s ngành cơng nghi p khác và dùng

trang trí nh

vàng m và s n ph v i nhu c u chi m kho ng 2,5% t ng nhu c u vàng.
1.1.3 Cung vàng
Theo cách phân lo i truy n th ng, cung vàng bao g m vàng khai thác m i t m ,
t d tr c a các ngân hàng trung
trên m t

ng và t vi c tái ch t các ngu n vàng t n kho

t.
B ng 1.2: Bi n

ng cung vàng 2009-2011

nv:T n
TT
Ngu n cung
2009
2010

2011
1 Khai thác m
2.374
2.632
2.832
2 Tái ch vàng
1.735
1.719
1.665
T ng
4.109
4.350
4.497
Ngu n: />Trong giai o n 2006-2010, ngu n cung vàng bình quân hàng n m kho ng 3.779
t n/n m trong ó 59% là khai thác m i t m vàng, 6% là t bán ròng c a khu v c
chính th c và 36% là t tái ch vàng trên m t
d ng vàng và
nhu c u trên th tr

t ch y u là t các thi t b có s

trang s c [22]. Nhìn chung ngu n cung vàng v n áp ng

c

ng trong ó ch y u là t khai thác m i (xem b ng 1.2).

th 1.2: Cung vàng trung bình giai o n 2006-2010 chia theo ngu n
Ngu n: Thomson Reuters, World Gold Council [22]

-11-

1.1.3.1. Khai thác vàng

th 1.3: M

i qu c gia s n xu t vàng l n nh t th gi i n m 2010
Ngu n: Thomson Reuters, World Gold Council [22]

Vàng

c khai thác trên m i châu l c (ngo i tr Nam C c là n i b c m khai

thác khoáng s n) b ng các cách th c khác nhau, t r t nh

n r t l n. Trong th k

20, Nam Phi là qu c gia s n xu t vàng l n nh t th gi i (vào
ã

c s n xu t 1.000 t n/n m, chi m h n 70% s n l

th i gian ó). V th

u nh ng n m 1970

ng c a tồn th gi i vào

c tơn c a Nam Phi càng gi m d n trong 2 th p k k ti p khi

s nl

ng khai thác ã t ng lên áng k

thay

i này ã góp ph n gi m thi u s bi n

hàng hóa khác và làm gi m nh h

các qu c gia và vùng lãnh th khác. S
ng giá vàng th p h n so v i các

ng c a vàng

n các cú s c kinh t , chính tr

trong m t qu c gia ho c khu v c c th . Hi n nay, Trung Qu c là qu c gia khai
thác vàng l n nh t th gi i v i m c khai thác kho ng 351 t n trong n m 2010.
1.1.3.2. Vàng t khu v c chính th c
Ngân hàng trung

ng và các t ch c qu c t là nh ng ch s h u chính c a

vàng trong h n 100 n m qua. Ngân hàng trung
n m 1880 trong kho ng th i gian ch
c
vàng

m b o b i s vàng t
c gi

1960 v i kh i l

m cc

ng b t

u gi vàng t nh ng

b n v vàng khi s ti n gi y phát hành

ng ng trong kho và t l chuy n

nh. M c d tr

nh cao

c xác

i ti n gi y ra
nh vào vào n m

ng 38.000 t n, chi m kho ng 50% s vàng t n kho trên m t

t


-12-

lúc ó [24]. Khi h th ng Breeton Wood ch m d t vào n m 1973, vai trò d tr c a
vàng khơng cịn quan tr ng nh th i gian tr

c.

1.1.3.3. Tái ch vàng
Trên th c t , vàng khơng th b phá h y nên tồn b vàng ã khai thác v n còn
t n t i. Theo

c tính c a Thomson Reuters GFMS [24], trong t ng s 166.600 t n

vàng ã t n t i trên m t

t t i th i i m n m 2010 có 51% t n t i d

s c, 19% n m trong tay các nhà

i d ng trang

u t , 17% là d tr chính th c, 11% n m trong

các s n ph m công nghi p và 2% là nh ng n i khác. M t ph n trong s vàng này s
quay tr l i th tr

ng t vi c tái ch

trang s c, s n ph m cơng nghi p và bán

rịng c a khu v c chính th c.

Nh v y, các phân tích trên cho th y c u vàng v n ti p t c t ng tr

ng v i t c

cao trong khi ngu n cung vàng ch y u t khai thác v n ang b h n ch và chi phí
khai thác ngày càng t ng cao.

i u này cho th y quan h cung c u vàng v n là

thách th c l n và giá vàng ch c ch n s v n còn nhi u bi n
1.2. TH TR
Th tr
g m th tr

ng khó l

ng.

NG VÀNG VÀ KINH DOANH VÀNG TÀI KHO N

ng vàng bao g m th tr

ng: i.th tr

ng vàng thoi v t ch t và th tr

ng vàng v t ch t (physical gold)

ng vàng tài kho n; và ii.th tr

ng

ch ng ch vàng.
1.2.1. Th tr

ng vàng v t ch t (Physical gold) và kinh doanh vàng tài kho n

(Gold accounts)
Th tr

ng vàng v t ch t giao d ch vàng thoi (ch

kh i/thanh/mi ng/gold bar), vàng xu (

y u d

ng vàng), vàng huy ch

d ch vàng trang s c (nh t là vàng trang s c có s ch tác
vàng cao). Tuy nhiên, vàng xu, vàng huy ch

i d ng vàng

ng và c ng có giao

n gi n nh ng hàm l

ng

ng, vàng trang s c v c b n

u


-13-

c s n xu t t vàng thoi do v y s bi n
bi n

ng vàng thoi.

Vàng thoi là vàng v i tr ng l

ng và kích c khác nhau t ít nh t là 1 gram cho

n 400 troy ounce (theo kích th
th

ng giá vàng này liên k t ch t ch v i

ng

c chu n c a th tr

c ánh d u v i tên nhà s n xu t ho c ng

n m s n xu t,

tinh khi t và tr ng l

khác nhau, th

ng dao

ng t 99,50%

ng.

ng London). Vàng thoi

i phát hành, có ghi rõ s seri,

tinh khi t c a các lo i vàng thoi

n 99,99% vàng. Vàng thoi ph i áp ng

tiêu chu n nghiêm ng t c a Hi p h i th tr

ng vàng thoi Luân ôn (London

Bullion Market Association-LBMA).
Vàng xu (gold coin) là vàng d

i d ng xu do chính ph các qu c gia ho c nhà

s n xu t vàng trên th gi i cung c p. Vàng xu khác nhau v tr ng l
(carat). Carat là

nv

ol

ng ch t l

ng và caratage

ng vàng. Vàng nguyên ch t ("fine gold") là

24 carat, do ó 24 carat v m t lý thuy t là 100% vàng. Các m c th p h n 24 carat
c tính theo t l , ch ng h n ví d 18 carat là 18/24 vàng 100% t
75,0% vàng. Vàng xu có tr ng l
ounce. Vàng xu nêu
Các nhà

ng

ng ph bi n nh t là 1/20, 1/10, 1/4, 1/2 và 1

ây khác v i ti n xu dùng làm k ni m.

u t vàng thoi th

ng không mu n nh n vàng v t ch t c a h , vì

nh ng r i ro và chi phí liên quan
i lý và mơi gi i th c hi n
(gold accounts). T

ng

n v n chuy n và c t tr . Hi n nay, h u h t các

l u tr vàng d

i d ng s d trên tài kho n vàng

ó, thay vì giao d ch vàng v t ch t và chuy n giao vàng v t ch t

ang n m gi tr c ti p cho nhau, h chuy n sang giao d ch d a trên s d trên tài
kho n vàng còn vàng v t ch t thì v n gi nguyên trong kho. C hai th tr
d ch vàng v t ch t và th tr

ng vàng tài kho n

qua chênh l ch arbitrage và ng
yêu c u v vàng v t ch t
giá vàng v t ch t.

ng giao

u có m i liên h ch t ch thông

i tham gia b bu c ph i có kh n ng áp ng các

ng th i giá các ch ng ch vàng ch u s

nh h

ng l n t

-14-

Ngồi vi c gia t ng tính thanh kho n, vi c giao d ch vàng tài kho n mà không
th c hi n vi c chuy n giao vàng v t ch t tr c ti p còn làm gi m chi phí v n chuy n
cùng r i ro phát sinh trong quá trình này. Các ngân hàng th

ng cung c p hai lo i

tài kho n vàng là tài kho n có giao vàng (Allocated account) và tài kho n ch a giao
vàng (Unallocated account).
Tài kho n có giao vàng là lo i tài kho n mà kh i l

ng, lo i vàng v t ch t s

c tách riêng v i ghi chú chi ti t. Ngân hàng óng vai trị nh ng
khách hàng ph i tr phí l u tr b o hi m. Các
khơng

bi n

i lý vàng ho c kho l u gi vàng

c kinh doanh, cho vay trên s vàng l u gi này tr tr

theo l nh c a ch tài kho n. Bi n

i c t tr h và

ng h p

ng s d trên tài kho n này t

c bi t

ng ng v i s

ng t ng gi m vàng v t ch t mà ch tài kho n g i vào ho c rút ra.

Tài kho n ch a giao vàng là lo i tài kho n ph bi n nh t, theo ó các nhà
khơng có vàng v t ch t c th trên tài kho n và bi n
t

ut

ng s d trên tài kho n

ng ng v i giao d ch bán/mua c a ch tài kho n. S d trên tài kho n không th

hi n quy n s h u l

ng vàng v t ch t c th nh ng nó

c

mb ob il

ng

vàng d tr c a các nhà kinh doanh vàng n i ch tài kho n m tài kho n giao d ch.

Ch tài kho n s là ch n khơng có

m b o c a nhà kinh doanh vàng. N u ch tài

kho n mu n nh n vàng v t ch t c th thì h ph i tr kho n phí theo quy
m t kho ng th i gian quy
Nh v y, th tr

nh t khi yêu c u.

ng vàng thoi th gi i hi n nay

qua tài kho n vàng. C n c vào ph
tr

nh sau

ng vàng thoi thành hai th tr

c giao d ch ch y u thông

ng th c t ch c giao d ch có th chia th

ng là th tr

ng vàng trao tay (OTC) và sàn giao

d ch vàng.
1.2.1.1. Th tr
Th tr

ng vàng OTC

ng vàng thoi trên th gi i

dày l ch s lâu

c xem là th tr

i nh t trên th gi i, kho ng 500 n m tr

ng cơng c ti n t có b
c công nguyên.


-15-

Th tr

ng vàng thoi l n nh t th gi i là th tr

lý b i Hi p h i th tr
buôn.

ây là th tr

ng vàng thoi London

ng vàng thoi Luân ôn (LBMA) là th tr

u t , các ngân hàng môi gi i, ngân hàng trung
th tr

ng vàng OTC bán

ng vàng gi a các nhà bán buôn v i kh i l

thi u là 1.000 ounce, khách hàng giao d ch thơng th

ng vàng có nhu c u giao d ch v i s l

ng giao d ch t i

ng là các t ch c trung gian
ng và các thành viên tham gia

ng l n.

H u h t các giao d ch vàng OTC trên th gi i
trong kho vàng t i Lodon thông qua vi c thay

u liên quan

n vàng l u gi

i s h u vàng c a các bên liên

quan t i kho vàng này. Nói khác i, giao d ch vàng thoi có th
c n i nào trên th gi i r i c ng s

c qu n

c th c hi n b t

c th c hi n bù tr trên tài kho n vàng c a

các nhà kinh doanh vàng m t i LBMA (tài kho n “Loco London”).
Ngoài th tr

ng vàng London, trên th gi i cịn có các th tr

khác nh Zurich, Hongkong, New York, Singapore, các n

ng vàng thoi l n

c Trung ông.

1.2.1.2. Giao d ch vàng tài kho n và sàn giao d ch vàng
Bên c nh th tr

ng vàng OTC, vi c giao d ch vàng còn

c th c hi n thông

qua các sàn giao d ch vàng v i các sàn giao d ch tiêu bi u nh Sàn giao d ch vàng
và b c H ng Kông (The Hong Kong Chinese Gold & Silver Exchange Society) giao
d ch t n m 1918, Sàn giao d ch vàng Istanbul c a Th Nh K (Istanbul Gold
Exchange) giao d ch t n m 1995, Sàn giao d ch vàng Th

ng H i (The Shanghai

Gold Exchange) giao d ch t n m 2002, .v.v.
giao d ch t i sàn giao d ch vàng, nhà

u t ph i m tài kho n t i t ch c

thành viên c a sàn giao d ch vàng ho c tr thành thành viên c a sàn giao d ch vàng.
Khi ã có tài kho n vàng, nhà
tài kho n, d
theo bi n

u t có th ho t

ng giao d ch mua bán vàng qua

i hình th c giao d ch ký qu mà giá tr ròng

c

nh giá liên t c

ng giá vàng. Chi ti t v giao d ch vàng qua tài kho n và các sàn giao

d ch vàng tiêu bi u s

c

c p

m c 1.3.