CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CHÍNH SÁCH CỔ TỨC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM


LÊ HOÀNG HIN

CÁC YU T TÁC NG N CHÍNH SÁCH
C TC DOANH NGHIP VIT NAM




LUN VN THC S KINH T

CHUYÊN NGÀNH : KINH T TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
MÃ S : 60.31.12

NGI HNG DN KHOA HC:
TS NGUYN TN HOÀNG




TP.H CHÍ MINH - NM 2011
LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca bn thân. Các s
liu và thông tin s dng trong lun vn đu có ngun gc, trung
thc và đc phép công b.

Tác gi lun vn


Lê Hoàng Hin
MC LC

DANH MC CÁC T VIT TT
DANH MC CÁC BNG, BIU
DANH MC CÁC S 
DANH MC CÁC HÌNH V,  TH
PHN M U
1. S CN THIT CA  TÀI
2. MC TIÊU NGHIÊN CU
3. I TNG NGHIÊN CU
4. PHM VI NGHIÊN CU
5. PHNG PHÁP NGHIÊN CU
6. KT CU  TÀI
CHNG 1 :
LÝ LUN TNG QUAN V CHÍNH SÁCH C TC

1.1. Tng quan v c tc. 4
1.1.1. Khái nim. 4
1.1.2. Các phng thc chi tr c tc. 4
1.1.2.1. C tc chi tr bng tin mt. 4
1.1.2.2. C tc chi tr bng c phiu. 4
1.1.2.3. C tc tr bng tài sn. 4
1.1.2.4. Mua li c phn 4
1.2. Tng quan v chính sách c tc. 6
1.2.1. Khái nim . 6
1.2.2. Các yu t nh hng đn chính sách c tc. 6

1.2.2.1. Các hn ch pháp lý. 6
1.2.2.2. Các điu khon hn ch. 7
1.2.2.3. Các nh hng ca thu. 7
1.2.2.4. Nhu cu thanh khon. 9
1.2.2.5. Kh nng vay và tip cn các th trng vn. 10
1.2.2.6. Tính n đnh ca li nhun. 10
1.2.2.7. Trin vng tng trng. 10
1.2.2.8. Lm phát. 11
1.2.2.9. Các u tiên ca c đông. 12
1.2.2.10. Bo v chng li loãng giá . 12
1.2.3. Các chính sách chi tr c tc. 13
1.2.3.1. Chính sách thu nhp gi li th đng. 13
1.2.3.2. Chính sách c tc tin mt n đnh. 14
1.2.3.3. Chính sách chi tr c tc khác. 15
1.2.4. o lng chính sách c tc. 15
1.2.4.1. T l chi tr c tc. 15
1.2.4.2. T sut c tc. 16
1.3. Chính sách c tc và giá tr doanh nghip. 17
1.3.1. Các lp lun v chính sách c tc không nh hng đn giá tr doanh nghip. 17
1.3.2. Các lp lun v chính sách c tc nh hng đn giá tr doanh nghip. 18
1.4. Các kt qu nghiên cu thc nghim v các yu t tác đng đn chính sách c tc
doanh nghip  mt s nc phát trin. 19
1.4.1 Xu hng chi tr c tc  mt s nc phát trin. 19
1.4.1.1. C tc thng đi đôi vi li nhun. 20
1.4.1.2. C tc thng n đnh. 21
1.4.1.3. C tc ít bin đng hn li nhun. 22
1.4.1.4. Chính sách c tc ph thuc vào vòng đi ca doanh nghip. 23
1.4.2. Chính sách c tc mt s doanh nghip tiêu biu trên th gii. 24
1.4.2.1 Chính sách c tc Công ty Coca-Cola. 24
1.4.2.2 Chính sách c tc Công ty Pepsi. 25

1.4.3. ánh giá chính sách c tc mt s doanh nghip tiêu biu trên th gii. 26
KT LUN CHNG 1 28
CHNG 2:
KHO SÁT THC TRNG XÂY DNG CHÍNH SÁCH C
TC CA DOANH NGHIP VIT NAM
2.1. Thc trng chính sách c tc các doanh nghip Vit Nam thi gian qua. 30
2.1.1. V khung pháp lý và chính sách thu tính trên c tc. 30
2.1.2. Thc trng chính sách c tc các doanh nghip Vit Nam thi gian qua 35
2.2. Kho sát thc trng xây dng chính sách c tc ca doanh nghip Vit Nam. 40
2.2.1. Gii thiu chung v cuc kho sát. 40
2.2.2. Thông tin tng quát v các doanh nghip đc kho sát 40
2.2.3. Thc trng xây dng chính sách c tc các doanh nghip đc kho sát 45
2.2.3.1. Quan đim ca doanh nghip v hn ch pháp lý. 45
2.2.3.2. Quan đim ca doanh nghip v các điu khon hn ch 46
2.2.3.3. Quan đim ca doanh nghip v các nh hng ca thu 47
2.2.3.4. Quan đim ca doanh nghip v chi phí đi din . 50
2.2.3.5. Quan đim ca doanh nghip v nhu cu thanh khon 51
2.2.3.6. Quan đim ca doanh nghip v kh nng vay và tip cn các th trng vn 52
2.2.3.7. Quan đim ca doanh nghip v tính n đnh ca li nhun 53
2.2.3.8. Quan đim ca doanh nghip v trin vng tng trng 55
2.2.3.9. Quan đim ca doanh nghip v phân tích dòng tin 57
2.2.3.10. Quan đim ca doanh nghip v lm phát 58
2.2.3.11. Quan đim ca doanh nghip v các u tiên ca c đông 60
2.2.3.12. Quan đim ca doanh nghip v bo v chng li loãng giá 62
2.2.3.13. Quan đim ca doanh nghip v c cu vn mc tiêu. 63
2.2.3.14. Quan đim ca doanh nghip v các yu t khác . 66
2.3. Nhn đnh chung v vic xây dng chính sách c tc ca các doanh nghip Vit Nam. 68
KT LUN CHNG 2 69
CHNG 3 :
NG DNG MÔ HÌNH HI QUY

 KIM NH CÁC YU
T TÁC NG N CHÍNH SÁCH C TC DOANH NGHIP VIT NAM
3.1.1. nh hng chung v mô hình 70
3.1.2. Xác đnh nhân t nh hng đn xây dng chính sách c tc đ ng dng mô hình:
71
3.1.3. Phng trình biu din mi quan h gia h s n trên vn ch s hu 71
vi các nhân t nh hng. 71
3.1.4. Trình t thc hin mô hình hi quy trong vic đ kim đnh các yu t tác đng đn
chính sách c tc doanh nghip: 72
3.1.5. iu kin s dng mô hình: 73
3.2. Ví d minh ha ng dng mô hình hi quy trong đ kim đnh các yu t tác đng đn
chính sách c tc doanh nghip. 74
3.2.1 Phng trình hi quy có dng. 74
3.2.2 Mô t thng kê các bin 74
3.2.3 Ma trn tng quan 75
3.2.4 Kt qu hi quy nh hng ca các yu t đn t l li nhun chi tr c tc 76
3.2.5 nh hng ca các yu t đn t l li nhun chi tr c tc 82
3.3. Gii pháp h tr ng dng mô hình kinh t lng đ kim đnh các yu t tác đng
đn chính sách c tc doanh nghip Vit Nam. 83
3.3.1 Ch đ lu tr thông tin ca doanh nghip. 83
3.3.2 Hoàn thin vic trình bày và công b thông tin báo cáo tài chính. 84
3.3.3 Vai trò t chc đnh mc tính nhim. 84
3.3.4 Xây dng chc danh Giám đc tài chính. 85
3.3.5 Xây dng k hoch tài chính dài hn ca doanh nghip. 85
3.3.6 Xây dng đc c cu vn mc tiêu cho doanh nghip. 85
KT LUN CHNG 3 86
KT LUN 87
TÀI LIU THAM KHO
PH LC
Ph lc s 01 - Phiu thm dò ý kin

Ph lc s 02 - S liu chi tr c tc Công ty Coca - Cola
Ph lc s 03 - S liu chi tr c tc Công ty Pepsi
Ph lc s 04 - Danh sách doanh nghip s dng trong mô hình kinh t lng.
Ph lc s 05 - S liu s dng trong mô hình kinh t lng.
DANH MC CÁC BNG, BIU

Bng 1-1. Mi liên h gia t l tng trng li nhun và t l chi tr c tc
Bng 1-2. T sut c tc
Bng 1-3. Thng kê s liu Công ty Coca-Cola t nm 2001 – 2010
Bng 1-4. Thng kê s liu Công ty Pepsi t nm 2001 – 2010
Bng 2-1. Các yu t đnh lng nh hng đn chính sách c tc
Bng 2-2. c đim các doanh nghip đc kho sát.
Bng 2-3. S doanh nghip có thc hin xây dng và phân tích chính sách c tc .
Bng 2-4.
Ngi chu trách nhim phân tích
Bng 2-5. Mc đ hu ích ca xây dng và phân tích chính sách c tc
Bng 2-6. Ngun tài tr đ chi tr c tc cho c đông
Bng 2-7. Các nh hng ca thu đn chính sách c tc ca Doanh nghip
Bng 2-8. Các nh hng chi phí đi din đn chính sách c tc Doanh nghip
Bng 2-9. Các nh hng nhu cu thanh khon đn chính sách c tc ca Doanh nghip
Bng 2-10. nh hng kh nng tip cn vn đn chính sách c tc ca Doanh nghip
Bng 2-11. Tính n đnh ca li nhun đn chính sách c tc ca Doanh nghip
Bng 2-12. Trin vng tng trng đn chính sách c tc ca Doanh nghip
Bng 2.13. nh hng phân tích dòng tin đn chính sách c tc ca Doanh nghip
Bng 2-14. nh hng lm phát đn chính sách c tc ca doanh nghip .
Bng 2-15. nh hng u tiên c đông đn chính sách c tc ca doanh nghip .
Bng 2-16. nh hng bo v chng li loãng giá đn chính sách c tc ca doanh nghip .
Bng 2-17. So sánh n và vn ch s hu
Bng 2-18. nh hng c cu vn mc tiêu đn chính sách c tc ca doanh nghip
Bng 2-19. nh hng các yu t khác đn chính sách c tc ca doanh nghip

Bng 3-1. Các giá tr thng kê
Bng 3-2. H s tng quan
Bng 3-3. Kt qu hi quy
Bng 3-4. H s hi quy

DANH MC CÁC HÌNH V,  TH

Hình 1-1. Thu sut đánh trên thu nhp thông thng và thu nhp lãi vn
Hình 1-2. T l các công ty tr c tc ti M
Hình 1-3. Quan h c tc và li nhun  M qua các nm
Hình 1-4. Thay đi c tc ca các doanh nghip M t nm 1989-2003
Hình 1-5 . Chính sách c tc theo vòng đi doanh nghip
Hình 1-6. Chính sách c tc Công ty Coca-Cola
Hình 1-7. Chính sách c tc Công ty Pepsi
Hình 1-8. C tc tin mt trên c phiu ph thông Công ty Coca-Cola
Hình 1-9. C tc tin mt trên c phiu ph thông Công ty Pepsi
Hình 2-1. Chính sách c tc các doanh nghip Vit Nam
Hình 2-2. C cu doanh nghip đc kho sát theo ngành ngh
Hình 3-1. Mi quan h gia T l chi tr c tc và trinn vng tng trng
Hình 3-2. Mi quan h gia T l chi tr c tc và c cu vn mc tiêu
Hình 3-3. Mi quan h gia T l chi tr c tc và c cu vn mc tiêu
Hình 3-4. Mi quan h gia T l chi tr c tc và c cu vn mc tiêu


Trang 1
PHN M U

1. S CN THIT CA  TÀI
Quyt đnh phân phi hay chính sách c tc, chính là vic n đnh t l phn trm
hp lý gia phn li nhun gi li đ tái đu t vi phn li nhun dùng đ chi tr

c tc. Li nhun gi li có th đc dùng đ kích thích tng trng li nhun và do
đó nh hng đn giá tr c phn tng lai. Trong khi đó, c tc li cung cp cho c
đông mt li nhun “hu hình” và mang tính thng xuyên.
 Vit Nam thi gian qua, các nhà đu t chng khoán, phn ln là không chuyên
nghip. Vì th h thng “ht hong” trc nhng bin đng c tc ca doanh
nghip. Trong khi đó, hu ht các doanh nghip ln có c phn đc nm gi rng
rãi li thng do d trong vic h thp chi tr c tc, ngay c lúc doanh nghip gp
khó khn nghiêm trng v tài chính. Vn đ đt ra là là các yu t nào tác đng đn
chính sách c tc doanh nghip Vit Nam. Chính vì vy tác gi chn nghiên cu và
thc hin đ tài “ Các yu t tác đng đn Chính sách c tc doanh nghip Vit
Nam”.
2. MC TIÊU NGHIÊN CU
Mc tiêu nghiên cu ca lun vn là:
- Nghiên cu và phân tích chính sách c tc các doanh nghip tiêu biu trên
th gii trong 10 nm qua, t nm 2000 đn nm 2010 vi các nhân t đnh
lng.
- Nghiên cu và phân tích chính sách c tc các doanh nghip Vit Nam niêm
yt trên sàn chng khoán trong 05 nm qua, t nm 2005 đn nm 2010 vi
các nhân t đnh lng.
- Kho sát thc trng, quan đim xây dng chính sách c tc các doanh nghip
Vit Nam hin nay, thông qua bng câu hi v các nhân t nh hng đn
xây dng chính sách c tc.

Trang 2
- ng dng mô hình hi quy đ kim đnh các yu t tác đng đn chính sách
c tc doanh nghip Vit Nam vi các nhân t đnh lng nh : tc đ tng
trng, tác đng ca thu, tính n đnh ca li nhun, n đnh ca dòng tin,
c cu vn mc tiêu đ gii thích vic có hay không tác đng ca các nhân t
này đn chính sách c tc các doanh nghip Vit Nam hin nay.

3. I TNG NGHIÊN CU
i tng nghiên cu ca lun vn là chính sách c tc ca các doanh nghip tiêu
biu trên th gii t nm 2000 đn nm 2010 và các doanh nghip niêm yt trên th
trng chng khoán Vit Nam t nm 2005 đn nm 2010. Và trong gii hn
nghiên cu ca lun vn, đ tài hng đn xây dng và ng dng mô hình kinh t
lng nhm xác lp mt t l li nhun chi tr c tc tùy theo s kt hp ca các
bin đc lp đc la chn  mi ngành ngh, mi doanh nghip trong tng thi k
phát trin.

4. PHM VI NGHIÊN CU
- Các chính sách pháp lut hin hành nh hng đn c tc và chính sách c
tc ca các doanh nghip c phn niêm yt trên sàn chng khoán ti Vit
Nam.
- Các s liu, hình thc c tc đc công b trên các phng tin thông tin đi
chúng ca doanh nghip niêm yt  Vit Nam và th gii.

5. PHNG PHÁP NGHIÊN CU
Nghiên cu đc thc hin trên c s dùng các phng pháp nh:
- Phng pháp phân tích thng kê nhm tp hp các s liu và đánh giá thc
trng.
- Phng pháp mô t nhm đa ra cái nhìn tng quan v nhng chính sách c
tc đang đc áp dng ti các doanh nghip tiêu biu trên th gii và các
doanh nghip Vit Nam hin nay.

Trang 3
- Phng pháp lch s nhm so sánh, đi chiu các thông tin trong quá kh đ
tìm hiu nguyên nhân và có các kt lun phù hp.
- S liu s cp: Các s liu đc ly thông qua bng câu hi ca tác gi và
các s liu công b ca doanh nghip.
- S liu th cp: Các s liu trong báo cáo tài chính, bng cáo bch, Ngh

quyt i hi c đông ca các doanh nghip. các thng kê v lm phát, lãi
sut ca Tng cc Thng kê, Ngân hàng Nhà nc Vit Nam, các s liu
thng kê c tc cng nh các phân tích v chính sách c tc ca các tác gi,
các chuyên gia trong và ngoài nc, và các phân tích, tng hp s liu v th
trng chng khoán Vit Nam ca các công ty chng khoán.

6. KT CU  TÀI
Ngoài phn m đu và kt lun, Lun vn đc trình bày theo kt cu sau:
- Chng 1: Lý lun tng quan v chính sách c tc.
- Chng 2: Kho sát thc trng xây dng chính sách c tc ca doanh nghip
Vit Nam.
- Chng 3: ng dng mô hình hi quy đ kim đnh các yu t tác đng đn
chính sách c tc doanh nghip Vit Nam.

CHNG 1 :
LÝ LUN TNG QUAN
V CHÍNH SÁCH C TC














Trang 4
CHNG 1 : LÝ LUN TNG QUAN V CHÍNH SÁCH C TC.
1.1. Tng quan v c tc.
1.1.1. Khái nim.
C tc đc hiu là mt phn li nhun sau thu ca doanh nghip dành đ chi tr
cho các c đông (ch s hu doanh nghip). C tc còn đc gi là li tc c phn.

1.1.2. Các phng thc chi tr c tc.
1.1.2.1. C tc chi tr bng tin mt.
C tc tin mt là s đn v tin t mà doanh nghip thanh toán cho ch s hu tính

trên mt c phn. Hu ht c tc đc tr di dng tin mt.
Tr c tc bng tin mt làm gim tin mt dn đn gim tài sn và gim li nhun
cha phân phi trên bng cân đi k toán, tc gim ngun vn ch s hu.

1.1.2.2. C tc chi tr bng c phiu.
Tr c tc bng c phiu là doanh nghip chi tr thêm c phn thng cho các c
đông nm gi c phn thng theo t l nht đnh và doanh nghip không nhn
đc khon tin thanh toán nào t phía c đông.
Khi thc hin giao dch này không có s thay đi (tng hay gim) nào v vn c
đông cng nh tài sn ca doanh nghip. V c bn, s lng c phiu s tng lên
và làm cho t l vn c phn tng lên nhng t l nm gi ca các c đông c
không đi.
Vic tr c tc bng c phiu cng ging nh vic tách c phiu. C hai trng hp
đu làm s lng c phn tng lên và giá tr c phn gim xung. Trong khi tr c
tc bng c phiu làm tài khon ch s hu tng lên và li nhun cha phân phi
gim xung, trong khi đó tách c phiu làm gim mnh giá mi c phn.

1.1.2.3. C tc tr bng tài sn.
Doanh nghip tr c tc cho c đông bng thành phm, hàng bán, bt đng sn hay
c phiu ca doanh nghip khác do doanh nghip s hu. Hình thc này rt him
xy ra trong thc tin.

1.1.2.4. Mua li c phn.

Trang 5
Ngoài ra còn có hình thc mua li c phn. C phn mua li đc gi là c phiu
qu. Vic mua li này có th thc hin bng nhiu cách nh:
- Chào mua vi giá c đnh (hay còn gi là giá đm, là mt mc giá thng
cao hn giá th trng);
- Mua li c phn  th trng t do;

- Mua li c phiu theo hình thc đu giá;
- Mua li c phiu mc tiêu, hay thng lng riêng vi nhng ngi nm gi
lng ln các c phn;…
C tc tin mt th hin s cam kt tip tc khon này trong tng lai ca doanh
nghip, mua li c phn đc xem nh là hoàn tr tin mt ln. Các doanh nghip
mua li c phn có th do các nguyên nhân sau:
- Nhà qun tr xem xét nh hng ca thu vì mc thu đánh trên lãi vn thp
hn c tc và vic trì hoãn thu đi vi lãi vn, mua li c phn đc li
thu đáng k so vi c tc tin mt.
- Chi phí đi din ca dòng tin cao. Nhng doanh nghip có lng tin mt
d tha nhng không chc chn v kh nng tip tc to ra dòng tin thng
d này trong tng lai, s chn cách mua li c phn thay vì chia c tc tin
mt. Hoc thit lp mt mc c tc thp đ đ duy trì trong nhng lúc hot
đng khó khn và s dng cách mua li c phn đ phân phi lng tin
thng d.
- S dng nh mt bin pháp phát tín hiu tích cc cho tài sn ca c đông
rng nhà qun tr d kin doanh nghip có li nhun và dòng tin cao hn
trong tng lai.
- Mua li c phn cng hu ích khi doanh nghip mun thay đi ln v cu
trúc vn, mun phân phi tin mt t các s kin din ra mt ln nh vic
bán mt b phn ca doanh nghip.
- Nhm đáp ng cho các hot đng sáp nhp, mua li doanh nghip; các điu
khon chuyn đi ca c phn u đãi và trái khoán; cng nh vic ngn cn
thao túng.

Trang 6
- Thc hin chng trình c phiu thng cho nhân viên (ESOP)….
ng di góc đ các c đông, vic doanh nghip mua li c phn s làm tng mc
li nhun mi c phn cho s c phn còn li và làm tng giá c phn.

1.2. Tng quan v chính sách c tc.
1.2.1. Khái nim .
Chính sách c tc n đnh mc li nhun sau thu ca doanh nghip s đc đem ra
phân phi nh th nào, bao nhiêu đc gi li đ tái đu t và bao nhiêu dùng đ
chi tr c tc cho các c đông. Li nhun gi li có th đc dùng đ kích thích
tng trng li nhun trong tng lai và do đó có th nh hng đn giá tr c phn,
trong khi c tc cung cp cho các c đông mt li nhun hu hình thng xuyên.
Mt chính sách c tc bao gm 2 ni dung chính là mc c tc và thi gian tr c
tc.
1.2.2. Các yu t nh hng đn chính sách c tc.
Trong thc t có rt nhiu các yu t nh hng đn chính sách c tc. Tuy nhiên,
các yu t c bn sau cn đc cân nhc khi các nhà qun tr la chn mt chính
sách c tc cho doanh nghip mình:
1.2.2.1. Các hn ch pháp lý.
Hu ht các quc gia đu có lut đ điu tit vic chi tr c tc ca nhng doanh
nghip đã đng ký hot đng kinh doanh  nc đó. V c bn lut này quy đnh:
- Không th dùng vn ca doanh nghip đ chi tr c tc còn gi là “Hn ch
suy yu vn”.  mt s các quc gia, vn đc đnh ngha ch bao gm
mnh giá ca c phn thng, trong khi  mt s các quc gia khác, vn
đc đnh ngha rng hn, bao gm c phn vn góp vt quá tài khon
mnh giá.
Ví d xem xét Báo cáo tài chính ca Doanh nghip XYZ nm N ta có các ch tiêu sau:
C phn thng (mnh giá $10) : 600.000$
Vn góp cao hn mnh giá : 300.000$
Li nhun gi li : 100.000$
Tng vn ch s hu : 1.000.000$

Trang 7
Nu lut quy đnh vn là giá tr mnh giá ca c phn thng, Doanh nghip có th
chi ra s tin = $1.000.000-$600.000= $400.000 cho c tc. Trng hp gii hn

chi tr c tc t li nhun gi li, Doanh nghip ch có th chi tr s tin $100.000
cho c tc.
- C tc phi đc chi tr t li nhun ròng ly k đn thi hin hành đc
gi là “Hn ch li nhun ròng”. Hn ch này đòi hi mt doanh nghip phi
có phát sinh li nhun trc khi đc phép chi tr c tc tin mt. iu này
nhm ngn cn các ch s hu rút li vn đu t ban đu và làm suy yu v
th an toàn ca các ch n.
- Không th chi tr c tc khi doanh nghip mt kh nng thanh toán đc gi
là “Hn ch mt kh nng thanh toán”. Theo quy đnh này, mt doanh nghip
mt kh nng thanh toán có th không chi tr c tc tin mt. Doanh nghip
mt kh nng thanh toán ngha là n đang nhiu hn tài sn, vic tip tc chi
tr c tc s dn ti cn tr các trái quyn u tiên ca các ch n đi vi tài
sn ca doanh nghip.
1.2.2.2. Các điu khon hn ch.
Các điu khon hn ch nm trong các giao kèo trái phiu, điu khon vay, tha
thun vay ngn hn, hp đng thuê tài sn và các tha thun c phn u đãi. Chúng
c bn là đ gii hn tng mc c tc mt doanh nghip có th chi tr thông qua
quy đnh:
- Không th chi tr c tc cho đn khi li nhun đt đn mt mc nht đnh
nào đó;
- Mt phn dòng tin phi đc dành đ tr n;
- Vn luân chuyn (tài sn lu đng tr n ngn hn) hay t l n hin hành
không cao hn mt mc đnh sn nào đó…
1.2.2.3. Các nh hng ca thu.
Tùy theo mi quc gia mà có s khác bit hay không gia thu sut đánh trên thu
nhp c tc và thu nhp lãi vn. Nhng thu sut biên t đánh trên thu nhp lãi vn
thng thp hn thu sut biên t đánh thu nhp c tc là bin pháp đ chính ph

Trang 8
khuyn khích các doanh nghip gi mc c tc thp đ các c đông có th nhn

đc mt phn ln hn t sut sinh li trc thu di hình thc lãi vn.
Ví d t khi thu thu nhp ti M có hiu lc vào đu th k 20, c tc nhn đc
t đu t đc xem nh các khon thu nhp thông thng khác và chu cùng thu
sut. Trong khi thu nhp lãi vn t chênh lch giá các khon đu t thì chu mc
thu thp hn nhiu. Xem xét v thu sut biên t cao nht đánh trên c tc và thu
nhp lãi vn t 1954 nh sau:

Qua s đ ta thy thu sut thu nhp lãi vn thì thp hn rt nhiu so vi thu sut
đánh trên thu nhp c tc cho đn nm 1986, khi có ci cách v thu vi cùng mc
thu sut 28% cho thu nhp c tc và thu nhp lãi vn. Và nm 2003, thu thu nhp
c tc cng đc gim xung cùng mc thu thu nhp lãi vn là 15% đã làm vô
hiu hóa các bt li v thu.
Lut thu nm 2003 ca M gim thu đánh trên c tc cho bng vi thu thu nhp
lãi vn đã làm cho c tc hp dn hn, ít nht là đi vi các nhà đu t cá nhân.
Chúng ta s kim chng doanh nghip có tr c tc tng tng ng không. Tht quá

Trang 9
sm đ nói v gi thuyt này, nhng đã có nhng bng chng là các doanh nghip
đã thay đi chính sách v c tc đ phn ng li nhng thay đi chính sách v thu
thu nhp c tc. Các doanh nghip v khoa hc công ngh nh Microsoft cha bao
gi tr c tc trc đây cng đã bt đu tr c tc.
Khi so sánh t l các doanh nghip tr c tc qua các nm và t l c tc so vi
mc vn hóa ca th trng t 1960 đn 2003 nh sau:

Ta thy có s gia tng đt ngt s lng các doanh nghip tr c tc vào nm 1986
và đc bit vào nm 2003 s c tc chi tr sau mt thi gian dài st gim.
Dù u đãi thu này không còn thì thu nhp lãi vn vn có li đim v thu so vi
thu nhp c tc đó là thu nhp c tc b đánh thu ngay (trong nm hin hành), còn
thu nhp lãi vn có th hoãn đn các nm sau.

1.2.2.4. Nhu cu thanh khon.
Chi tr c tc là dòng tin chi ra. Vì vy kh nng thanh khon ca doanh nghip
càng ln, doanh nghip càng có nhiu kh nng chi tr c tc. Ngay c khi mt

Trang 10
doanh nghip đã tng có quá kh là tái đu t li nhun cao, s d li nhun gi li
ln, vn có th không có kh nng chi tr c tc nu không có đ tài sn có tính
thanh khon cao, nht là tin mt.
Kh nng thanh khon luôn đc nhiu doanh nghip quan tâm và thng tr thành
mt vn đ rt nhy cm trong giai đon kinh doanh gp khó khn, khi c li nhun
và dòng tin đu st gim. Các doanh nghip tng trng nhanh chóng có nhiu các
c hi đu t sinh li cng thng thy khó khi phi va duy trì đ thanh khon
va chi tr c tc cùng mt lúc.

1.2.2.5. Kh nng vay và tip cn các th trng vn.
Doanh nghip ln, có uy tín, d dàng tip cn vi th trng tín dng và các ngun
vn khác thì càng có nhiu kh nng chi tr c tc bi kh nng thanh khon linh
hot và tn dng các c hi đu t và tài chính bt thng. Ngc li, đi vi các
doanh nghip nh, ch có vn c phn đc kim soát cht ch và ít giao dch
thng xuyên, khó tip cn vn bên ngoài khi có c hi đu t mi thun li,
thng vic chi tr c tc không nht quán vi mc tiêu ti đa hóa giá tr doanh
nghip.

1.2.2.6. Tính n đnh ca li nhun.
Mt doanh nghip có lch s li nhun n đnh thng sn lòng chi tr c tc cao
hn doanh nghip có thu nhp không n đnh. Hu ht các doanh nghip ln, có c
phn đc nm gi rng rãi, thng do d đi vi vic h thp chi tr c tc, ngay
c nhng lúc gp khó khn nghiêm trng v tài chính.

1.2.2.7. Trin vng tng trng.

Mt doanh nghip tng trng nhanh chóng có nhu cu vn ln đ tài tr cho các
c hi đu t hp dn ca mình. Vì th, thay vì chi tr c tc nhiu và sau đó c
gng bán c phn mi đ huy đng đ s vn mi cn thit, doanh nghip thuc
loi này thng chi tr c tc  mc thp, gi li mt phn ln li nhun và tránh
bán c phn mi ra công chúng va tn kém va bt tin. Minh ha mi liên h
gia t l tng trng li nhun và t l chi tr c tc ca các doanh nghip đc
chn nh sau:

Trang 11
Bng 1-1. Mi liên h gia t l tng trng li nhun và t l chi tr c tc
Doanh nghip
T l chi tr c tc
2002 (%)
T l tng trng
EPS 10 nm (%)
Idaho Power
97,4
3,0
Boston Edison
96,3
3,0
Kansas Power and Light
80,0
4,5
Sears
76,1
4,5
Exxon
62,4
4,5

K-Mart
48,6
7,5
TNT
46,1
6,0
Hershey Foods
45,6
12,0
Merck
41,9
15,5
Coca-Cola
39,2
11,0
McDonald’s
15,4
15,5
Hewlett-Packard
13,7
14,0
Wal-Mart Stores
12,2
37,0
Cray Research
0,0
39,0
Ngun: Value Line Investment Surney (New York: Value Line, Inc. nhiu s khác nhau)
1.2.2.8. Lm phát.
Trong điu kin nn kinh t có lm phát, vn tích ly t khu hao thng không đ

đ bù đp cho vic thay th tài sn ca mt doanh nghip khi các tài sn này c k,
lc hu. Khi đó, mt doanh nghip có th buc phi gi li mt t l li nhun cao
hn đ duy trì nng lc hot đng cho tài sn ca mình.
Lm phát cng có mt tác đng trên nhu cu vn luân chuyn ca doanh nghip.
Trong môi trng giá c tng, s tin thc t đu t vào kho hàng và các khon phi
thu có chiu hng tng đ h tr cho cùng mt khi lng hin vt kinh doanh.
Mt khác do giá c tng, s tin ca các tài khon phi tr cng đòi hi mt khon
chi tin mt ln; giá c tng cho nên s d tin mt giao dch thng cng phi

Trang 12
tng. Nh vy, lm phát có th buc mt doanh nghip gi li li nhun nhiu hn
đ duy trì v th vn luân chuyn ging nh trc khi có lm phát.
1.2.2.9. Các u tiên ca c đông.
Mt doanh nghip đc kim soát cht ch vi tng đi ít c đông thì ban điu
hành có th n đnh mc c tc theo u tiên ca các c đông. Mt s c đông giàu
có thích chính sách gi li li nhun đ hng lãi vn, trong khi các c đông khác,
có khung thu biên t thp hn coi c tc nh ngun thu nhp thng xuyên, thích
t l c tc cao hn. Các doanh nghip có s lng c đông ln, rng rãi thì không
th tính đn các u tiên ca c đông khi quyt đnh chi tr c tc mà ch có th xem
xét các yu t c hi đu t, nhu cu dòng tin, tip cn th trng tài chính và các
yu t liên quan khác. Các c đông nào thy chính sách c tc này không th chp
nhn đc có th bán c phn ca mình và mua c phn  các doanh nghip khác
hp dn hn đi vi h. Các u tiên ca c đông hay “Hiu ng khách hàng” cho
thy các nhà đu t s la chn các doanh nghip có chính sách c tc phù hp vi
mc tiêu ca mình.
Vi s tn ti ca hiu ng nhóm khách hàng, chính sách c tc không nh hng
đn giá tr doanh nghip tr khi có s khác bit trong tng nhu cu đi vi mt
chính sách nào đó vi “tng cung”. Và lp lun này cng cho rng, trong dài hn s
có đ nhà đu t trong mi nhóm c tc đ doanh nghip đc đnh giá đúng, mc
cho chính sách c tc ca h nh th nào.

1.2.2.10. Bo v chng li loãng giá .
Nu mt doanh nghip chp nhn chính sách s dng phn ln li nhun ca mình
đ chi tr c tc, thì khi có các d án tim nng sinh li doanh nghip có th cn
phi bán c phn mi nhm huy đng thêm vn đu t cho d án. Nu các nhà đu
t hin hu ca doanh nghip không mua hay không th mua mt t l cân xng c
phn mi phát hành, quyn li ch s hu theo phn trm ca h trong doanh
nghip s b gim xung (b loãng). Do đó, mt vài doanh nghip chn cách gi li
li nhun nhiu hn và chi tr c tc thp hn đ tránh ri ro loãng giá.

Trang 13
Tuy nhiên, có nhiu cách khác thay cho cách gi li li nhun cao, chng hn nh
huy đng vn t bên ngoài qua hình thc n. Nhng nu s dng cách này thì
doanh nghip phi lu ý vì nó làm tng ri ro tài chính ca đn v, tng chi phí s
dng vn c phn và  mt thi đim nào đó s làm gim giá c phn. Mt khác,
nu doanh nghip đã có sn mt cu trúc vn ti u, chính sách huy đng vn t
bên ngoài di hình thc n rt có th phn tác dng, tr khi doanh nghip gi li
hay mua li đc vn c phn mi trong th trng vn đ đ bù tr cho n gia
tng.
Trong thc t còn rt nhiu yu t khác nh hng đn s la chn chính sách c
tc theo mt cách nào đó nh: cu trúc c đông, hình thc s hu, quy mô doanh
nghip, kh nng to li nhun, đc đim phát trin ca doanh nghip, lãi sut ngân
hàng, Hi đng qun tr ca doanh nghip nên cân nhc nh hng các yu t này
tùy trng hp đ đt đn mt chính sách c tc ti u.

1.2.3. Các chính sách chi tr c tc.
1.2.3.1. Chính sách thu nhp gi li th đng.
Chính sách này xác nhn rng mt doanh nghip nên gi li li nhun khi doanh
nghip có các c hi đu t ha hn các t sut sinh li cao hn t sut sinh li
mong đi mà các c đông đòi hi.

Nói cách khác, chính sách li nhun gi li th đng ng ý vic chi tr c tc ca
doanh nghip là nên thay đi t nm này sang nm khác tùy thuc vào các c hi
đu t có sn. Tuy nhiên, hu ht các doanh nghip thng c gng duy trì mt mc
c tc n đnh theo thi gian. iu này không có ngha là các doanh nghip đã b
qua nguyên lý v chính sách li nhun gi li th đng, mà bi vì c tc có th
đc duy trì n đnh hàng nm theo hai cách:
- Th nht, doanh nghip có th gi li li nhun vi t l khá cao trong
nhng nm có nhu cu vn cao. Nu đn v tip tc tng trng, các giám
đc có th tip tc thc hin chin lc này mà không nht thit phi gim
c tc.

Trang 14
- Th hai, doanh nghip có th đi vay vn đ đáp ng nhu cu đu t và do đó
tng t l n trên vn c phn mt cách tm thi đ tránh phi gim c tc.
Nu doanh nghip có nhiu c hi đu t tt trong sut mt nm nào đó thì
chính sách vay n s thích hp hn so vi ct gim c tc. Sau đó, trong
nhng nm tip theo, doanh nghip cn gi li li nhun đ đy t s n trên
vn c phn v li mc thích hp.
Ngoài ra, nguyên lý gi li li nhun th đng cng đ xut là các doanh nghip
“tng trng” thng có t l chi tr c tc thp hn các doanh nghip đang trong
giai đon sung mãn (bão hòa).
1.2.3.2. Chính sách c tc tin mt n đnh.
Hu ht các doanh nghip và c đông đu thích chính sách c tc tng đi n
đnh. Tính n đnh đc đc trng bng mt s min cng trong vic gim lng
tin mt chi tr c tc t k này sang k khác. Chính sách c tc n đnh đc u
tiên vì các lý do sau:
- Các nhà đu t cho rng vic thay đi chính sách c tc có ni dung hàm
cha thông tin – h đánh đng các thay đi trong mc c tc ca doanh
nghip vi mc sinh li. Ct gim c tc nh mt tín hiu là tim nng li
nhun dài hn ca doanh nghip đã st gim và ngc li mt s gia tng

trong li nhun nh mt minh chng rng li nhun tng lai s gia tng.
- Nhiu c đông cn và l thuc vào dòng c tc không đi cho các nhu cu
li nhun ca mình. Mc dù h có th bán bt c phn nhng do chi phí giao
dch và các ln bán vi lô l nên phng án này không th thay th hoàn ho
cho li nhun c tc đu đn.
- Các giám đc tài chính tin rng các nhà đu t s tr môt giá cao hn cho c
phn doanh nghip chi tr c tc n đnh, do đó làm gim chi phí s dng
vn c phn ca doanh nghip.
Tng t, nhng gia tng trong t l c tc cng thng b trì hoãn cho đn khi các
giám đc tài chính công b rng các khon li nhun trong tng lai đ cao đn
mc đ tha mãn c tc ln hn. Nh vy, t l c tc có khuynh hng đi Trang 9

Trang 15
theo sau mt gia tng trong li nhun và đng thi cng thng trì hoãn li trong
mt chng mc nào đó.
1.2.3.3. Chính sách chi tr c tc khác.
Ngoài các doanh nghip còn có th s dng mt s các chính sách c tc khác nh:
- Chính sách c tc có t l chi tr không đi. Nu li nhun ca doanh
nghip thay đi nhiu t nm này sang nm khác thì c tc cng có th dao
đng theo.
- Chính sách chi tr mt c tc nh hàng quý cng vi c tc thng thêm
vào cui nm. Chính sách này đc bit thích hp cho nhng doanh nghip có
li nhun hoc nhu cu tin mt bin đng gia nm này vi nm khác, hoc
c hai. Ngay c khi doanh nghip có mc li nhun thp, các nhà đu t vn
có th trông cy vào mt mc chi tr c tc đu đn ca h; còn khi li
nhun cao và không có nhu cu s dng ngay ngun tin dôi ra này, các
doanh nghip s công b mt mc c tc thng cui nm. Chính sách này
giúp ban điu hành có th linh hot gi li li nhun khi cn mà vn tha
mãn đc nhu cu ca các nhà đu t là mun nhn đc mt mc c tc
“bo đm”.

Nh vy, nhiu chính sách c tc đ doanh nghip la chn. Mc dù đc xp u
tiên thp hn chính sách tài tr và chính sách đu t, nhng vic chn chính sách c
tc cng đòi hi đc xem xét cn thn bi vì nó nh hng trc tip đn li ích
ca c đông và ti s phát trin ca doanh nghip. Sau khi đã thng nht chn đc
chính sách chi tr c tc, vic tip theo mà i hi đng c đông cng nh các nhà
qun lý doanh nghip phi cân nhc đó là: la chn phng thc chi tr c tc.
1.2.4. o lng chính sách c tc.
1.2.4.1. T l chi tr c tc.
T l chi tr c tc phn ánh mc c tc mà c đông đc hng chim t l bao
nhiêu trong thu nhp trong k do doanh nghip to ra và đc đo lng nh sau:
T l chi tr c tc = C tc mi c phn/Thu nhp mi c phn (1.1)
ây là mt trong nhng nhân t quyt đnh đn giá th trng ca c phn.

Trang 16
Ví d xem xét Thông báo chia c tc đt 1 và 2 nm 2008 ca Ngân hàng Thng
mi c phn Á Châu (mã chng khoán ACB) vi mc c tc thanh toán cho c
đông là 3.380 VN. Thu nhp mi c phn trên Báo cáo kt qu hot đng kinh
doanh nm 2008 là 3.628 VN. T l li nhun tr c tc = 3.380/3.628 = 93%.
1.2.4.2. T sut c tc.
T sut c tc phn ánh t s c tc ca c phiu so vi giá th trng và đc đo
lng nh sau:
T sut c tc = C tc mi c phn/Giá th trng mi c phn (1.2)
Nh ta đã bit, thu nhp ca nhà đu t gm 2 phn c tc và chênh lch giá do
chuyn nhng c phn. Nu t sut c tc ca mt c phn thp điu đó cha hn
đã xu bi vì nhà đu t có th chp nhn t l chi tr c tc thp đ dành phn ln
li nhun đ tái đu t. H mong đi mt tng trng nhanh trong c tc và hng
đc s chênh lch ln ca giá c phn.
Ví d xem xét mc chia c tc nm 2008 ca các doanh nghip nh sau:
Bng 1-2. T sut c tc
n v tính: VN

Mã chng
khoán
Doanh nghip C tc
Giá th trng
31/12/2008
T sut
c tc
ABT
C phn Xut nhp
khu thy sn Bn Tre
4.000 24.300 16,5%
TCT
C phn Cáp treo núi
Bà Tây Ninh
5.500 79.500 6,9%

T sut c tc ca ABT = 4.000 / 24.300 = 0.165 hoc 16,5%.
T sut c tc ca TCT = 5.500 / 79.500 = 0.069 hoc 6,9%.
Ta thy, Doanh nghip C phn Cáp treo núi Bà Tây Ninh tr c tc cao hn cho
mi c phn, nhng vi cùng vn đu t 100.000.000 VN vào c phiu này thì ch
nhn đc 6.900.000 VN thu nhp hng nm, trong khi cùng vi s tin đó mà
đu t vào C phn Xut nhp khu thy sn Bn Tre thì s tin nhn đc là