B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
NGUYN TH NGC HÂN
HI NHP TÀI CHÍNH TRONG MI QUAN
H VI B BA BT KH THI
Chuyên ngành : Kinh t tài chính – Ngân hàng
Mã s : 60.31.12
LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC
GS. TS. TRN NGC TH
TP. H CHÍ MINH, NM 2012
LI CM N
Tác gi xin chân thành cm n Trng i Hc Kinh T Tp. H Chí Minh,
Phòng ào To Sau i Hc đã trang b kin thc, phng pháp hc tp, nghiên
cu trong sut khóa hc.
Xin chân thành cm n Thy hng dn GS. TS Trn Ngc Th đã tn tình
hng dn và giúp đ tác gi hoàn thành lun vn.
Cui cùng, tôi xin gi li cm n ti gia đình, bàn bè và đng nghip đã đng
viên và giúp đ tôi hoàn thành Khóa hc và Lun vn tt nghip.
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca riêng tôi. Các s liu, kt
qu nêu trong lun vn là trung thc và cha tng đc ai công b trong bt k
công trình nào khác.
MC LC
Trang ph bìa
Li cm n
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc các t vit tt
Danh mc các bng
Danh mc các biu đ
Trang
Phn m đu 1
Chng 1: Nhng nghiên cu lý thuyt và thc nghim v hi nhp tài chính
trong mi quan h vi b ba bt kh thi 5
1.1 Tng quan 5
1.1.1 Lý thuyt b ba bt kh thi 5
1.1.2 Nhng công c đo lng ch tiêu b ba bt kh thi 6
1.1.3 D tr ngoi hi và mc đ hi nhp tài chính 8
1.2 Xu hng hi nhp tài chính ca các nhóm quc gia 9
1.3 S thay đi cu trúc b ba bt kh thi 12
1.4 Tác đng ca la chn chính sách b ba bt kh thi đn nn kinh t v mô 13
1.4.1 Tng tác gia mu hình b ba bt kh thi và phát trin tài chính 14
1.4.2 nh hng ca các ngun tài tr bên ngoài 15
1.4.3 Kt qu v bin đng đu t và bin đng t giá hi đoái thc 16
1.5 Li ích t t do hóa tài khon vn 19
1.6 Tác đng tiêu cc ca t do hóa tài khon vn 21
Kt lun chng 1 23
Chng 2: Kt qu phân tích thc nghim và thc trng t do hóa tài khon
vn Vit Nam 24
2.1 Tng quan v nn kinh t Vit Nam 24
2.1.1 Tng trng kinh t 24
2.1.2 u t trc tip nc ngoài 24
2.1.3 Xut nhp khu 25
2.1.4 Cán cân thanh toán 25
2.1.5 T giá 26
2.1.6 Lãi sut 27
2.1.7 Lm phát 28
2.2 Kt qu tính toán các ch s b ba bt kh thi ti Vit Nam 29
2.2.1 Ch s đc lp tin t MI 29
2.2.2 Ch s n đnh t giá ERS 33
2.2.3 Hi nhp/ M ca tài chính KAOPEN 37
2.2.4 Tác đng ca t do hóa tài khon vn đn tng trng kinh t 38
2.2.5 Tng quan gia các ch s b ba bt kh thi 39
2.3 Kinh nghim quc t v t do hóa tài khon vn 42
2.3.1 Kinh nghim t t chc hp tác và phát trin kinh t (OECD) 42
2.3.2 Kinh nghim t Ngân hàng phát trin Châu Á (ADB) 42
2.3.3 Kinh nghim t qu tin t quc t (IMF) 43
2.4 Thc t Vit Nam khi t do hóa tài khon vn 43
2.4.1 Hiu qu s dng vn đu t 44
2.4.2 Tình hình đu t trc tip, đu t gián tip vào Vit Nam 45
2.4.3 Tình hình vay n nc ngoài 49
2.4.4 Tình hình tit kim và đu t 50
Kt lun chng 2 52
Chng 3: Gi ý chính sách cho tin trình hi nhp tài chính Vit Nam
trong mi quan h vi b ba bt kh thi 53
3.1 Tin trình t do hóa tài khon vn 53
3.1.1 nh hng chính sách kinh t v mô 53
3.1.2 Nhng điu kin tiên quyt khi thc hin t do hóa tài khon vn 55
3.2 Gii pháp thúc đy t do hóa tài chính và hoàn thin h thng ngân hàng 56
3.3 Chính sách t giá trong thi gian ti 59
3.4 iu hành chính sách tin t trong bi cnh t do hóa tng bc các giao
dch vn 62
Kt lun chng 3 66
Kt lun 67
Tài liu tham kho
DANH MC T VIT TT
T vit tt Ting Anh Ting Vit
ADB Asian Development Bank Ngân hàng Phát trin Châu Á
ASEAN Association of Southeast Asia Nations Hip hi các quc gia ông Nam Á
CPI Consumer Price Index Ch s giá tiêu dùng
EMG Emerging Asian Economies Nn kinh t mi ni Châu Á
ERS Exchange Rate Stability Ch s n đnh t giá hi đoái
FDI Foreign Direct Investment u t trc tip nc ngoài
FED Federal Reserve System Cc D tr Liên bang Hoa K
GDP Gross Domestic Product Tng sn phm quc ni
ICOR Incremental Capital Output Rate Hiu qu s dng vn đu t
IDC Industrialized Countries Các quc gia công nghip
IMF International Monetary Fund Qu tin t Quc t
IR International Reserves D tr ngoi hi
KAOPEN Financial Openness/Intergration Ch s m ca tài chính
MI Monetary Independence Ch s đc lp tin t
NHNN Ngân hàng Nhà Nc
NHTM Ngân hàng Thng Mi
NHTW Ngân hàng Trung ng
TCTD T chc Tín dng
TDS Total debt service Tng chi tr lãi
TGH T giá hi đoái
TTCK Th trng chng khoán
TTTC Th trng tài chính
DANH MC CÁC BNG
STT Ni Dung Trang
1 Bng 1.1: Tng hp kt qu kim tra nhng đim thay đi 12
2 Bng 1.2: Chính sách kt hp và tác đng đn bin đng đu t (var(i)) và t
giá hi đoái thc (var(q)) 18
3 Bng 2.1: Cán cân thanh toán giai đon 2008-2010 26
4 Bng 2.2: Ch s đc lp tin t (MI) ca Vit Nam t 1998-2010 30
5 Bng 2.3: Ch s n đnh t giá (ERS) ca Vit Nam t 1998-2010 33
6 Bng 2.4: Ch s hi nhp/ m ca tài chính t 1998-2010 37
7 Bng 2.5: Kt qu phân tích tác đng ca t do hóa tài khon vn đn tng trng
kinh t 38
8 Bng 2.6: Kt qu phân tích mô hình mi tng quan gia các ch s b ba
bt kh thi ti Vit Nam giai đon 1998-2010 39
DANH MC CÁC BIU
STT Ni Dung Trang
1 Biu đ 1.1: Tam giác b ba bt kh thi 5
2 Biu đ 1.2: “ th kim cng” s bin đi ca b ba bt kh thi và d
tr ngoi hi các nhóm quc gia khác nhau 11
3 Biu đ 2.1: Bin đng ch s đc lp tin t giai đon 1998 – 2010 30
4 Biu đ 2.2: Lãi sut Vit Nam – M giai đon 2000 – 2010 32
5 Biu đ 2.3: Bin đng ch s n đnh t giá giai đon 1998-2010 34
6 Biu đ 2.4: Bin đng ch s hi nhp/ m ca tài chính t 1998-2010 37
7 Biu đ 2.5: Các ch s b ba bt kh thi Vit Nam theo tng giai đon 40
8 Biu đ 2.6: H s ICOR ca Vit Nam và mt s quc gia Châu Á 45
9 Biu đ 2.7: u t trc tip nc ngoài (FDI) giai đon 1998-2010 46
10 Biu đ 2.8: D n nc ngoài ca Chính ph và đc Chính ph bo lãnh 49
- 1 -
PHN M U
Lý do chn đ tài
Trong điu kin hi nhp quc t nh hin nay và khi Vit Nam đã là thành
viên ca WTO, đòi hi các chính sách qun lý v mô ca Vit Nam mt mt phi
thc hin đc nhng chin lc phát trin kinh t tuân th theo các cam kt
quc t, mt khác phi linh hot trong ngn hn đ ng phó kp thi vi nhng
tác đng không lng ca môi trng kinh t trong nc và quc t.
Hi nhp tài chính có th khuyn khích s phát trin kinh t. T do hóa tài
khon vn mang li cho các quc gia đang phát trin là dòng vn vào làm thõa mãn
cn khát vn cho các d án đu t, h tr thng mi dài hn và kích thích th
trng tài chính phát trin mnh m… t đó kích thích tng trng kinh t các
quc gia này. M ca th trng tài chính có th dn đn tng trng kinh t. Ngoài
ra, các nn kinh t tip cn tt hn vi th trng vn quc t phi có ni lc n
đnh hn thông qua vic chia s ri ro và đa dng hóa danh mc đu t.
Tuy nhiên, t do hóa tài khon vn có nhiu mt li nhng cng có không
ít nhng mt trái nh là nguyên nhân dn đn đ v, khng hong tài chính. Vì
vy, tùy vào điu kin ca mi nc mà la chn cho mình mt l trình t do
hóa tài khon vn cho phù hp nhm ti đa hóa li ích và gim thiu ri ro
mc thp nht. Và m ca hi nhp tài chính mc đ nào còn tùy thuc vào
các chính sách phi hp vi nó theo lý thuyt b ba bt kh thi đ đt đc hiu
qu kinh t v mô cao nht. Cùng vi quá trình phát trin nn kinh t th trng
và hi nhp sâu vào th trng th gii, xu hng t do hóa tài khon vn đang
và s din ra vi cng đ ngày càng mnh Vit Nam. Nh vy, quá trình hi
nhp tài chính ca Vit Nam din ra nh th nào?
- 2 -
i tng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu ch yu là quá trình hi nhp tài chính (t do hóa tài
khon vn) Vit Nam trong mi quan h vi b ba bt kh thi.
Phm vi nghiên cu: ch yu nghiên cu các ch s ca b ba bt kh thi,
hi nhp tài chính trong mi quan h vi b ba bt kh thi, thc trng t do hóa
tài khon vn ca Vit Nam nhm đ xut mt s gii pháp gi ý cho quá trình
t do hóa tài khon vn ca Vit Nam.
Phng pháp nghiên cu
Bng phng pháp nghiên cu lý lun và kinh nghim quc t kt hp vi
vic tìm hiu thc tin v t do hóa tài khon vn Vit Nam trong nhng nm
qua. Thu thp thông tin t sách, báo, internet và các t chc liên quan đn lnh
vc cn nghiên cu trong đ tài. Tp hp, thu thp và x lý tài liu, kt hp vi
kin thc đã hc và thc tin đ thc hin ni dung đ tài.
Ngoài ra, các phng pháp và k thut sau đây cng đc s dng đ đa
ra các kt lun cng nh các gii pháp cho đ tài: phng pháp phân tích,
phng pháp so sánh, phng pháp d báo và phân tích d liu (eview)…
Kt cu ca đ tài
tài, ngoài phn m đu và kt lun, bao gm 3 chng chính:
Chng 1: Nhng nghiên cu lý thuyt và thc nghim v hi nhp tài
chính trong mi quan h vi b ba bt kh thi.
Chng 2: Kt qu phân tích thc nghim và thc trng t do hóa tài khon
vn Vit Nam
Chng 3: Gi ý chính sách cho tin trình hi nhp tài chính Vit Nam
trong mi quan h vi b ba bt kh thi.
- 3 -
Tóm lc
Trong bt k nn kinh t nào, các nhà hoch đnh chính sách đu phi đi
đu vi khó khn trong vic la chn hai trong ba chính sách b ba bt kh thi:
đc lp tin t, n đnh t giá hi đoái và hi nhp tài chính.
T do hóa tài khon vn có nhiu li ích nhng cng không ít nhng nh
hng tiêu cc nh là nguyên nhân dn đn đ v, khng hong tài chính. Vy
mt quc gia s la chn hi nhp tài chính nh th nào trong mi quan h vi
b ba bt kh thi.
Xét v góc đ hi nhp dòng vn thì t do hóa dòng vn là mt yêu cu
quan trng và bt buc khi chúng ta m ca th trng tài chính đ nn kinh t
Vit Nam hi nhp vi nn kinh t th gii.
va đm bo t do hóa dòng vn thc hin đúng cam kt vi th gii
trong bi cnh hi nhp kinh t quc t, va tn dng ti u các ngun vn đ
các khu vc kinh t phát huy ti đa tim nng ca mình, nhng vn đm bo an
ninh tài chính quc gia đc n đnh, vng mnh. Do đó “Hi nhp tài chính ca
Vit Nam trong mi quan h vi b ba bt kh thi” là vn đ cp thit cn quan
tâm.
T khóa: B ba bt kh thi, d tr ngoi hi, ch đ t giá, hi nhp tài chính, lãi
sut, t do hóa tài khon vn, m ca th trng.
- 4 -
Dn nhp
Vic nghiên cu v hi nhp tài chính vi b ba bt kh thi đã là đ tài
đc rt nhiu hc gi nghiên cu. u tiên, lý thuyt c bn v b ba bt kh
thi đc Robert Mundell–Marcus Fleming phát trin t nhng nm 1960. Sau
đó, Aizenman, Chinn và Ito (2008) đã phát trin các ch s b ba bt kh thi đ
đo lng mc đ đt đc ca mi mc tiêu. La chn nhng chính sách nh
th nào trên c s lý thuyt b ba bt kh thi tác đng đn các chính sách v mô
chng hn nh s bin đng sn lng, đu t, lm phát và t l lm phát trung
hn ca các nn kinh t đang phát trin và các chính sách này có th thay đi tùy
thuc vào mc đ m ca ca nn kinh t.
Và sau đó, Aizenman, Chinn và Ito trong các nghiên cu ca mình đã đa
ra các công thc cho vic tính các ch s ca b ba bt kh thi. Trong quá trình
phát trin theo thi gian, đã có rt nhiu nhng tin b trong nghiên cu kinh t
hc đnh lng. Xem xét c cu các chính sách kinh t v mô trên c s lý thuyt
trung tâm trong tài chính quc t, lý thuyt b ba bt kh thi (the Impossible
Trinity hoc the Trilemma). Nghiên cu tìm hiu nhng chính sách da trên lý
thuyt b ba bt kh thi nh hng đn nhng kt qu ca chính sách kinh t v
mô các nc th trng mi ni Châu Á, đin hình là Vit Nam.
Các bin trong mô hình gm ch s đc lp tin t, lãi sut, t giá, tc đ
tng trng GDP ca Vit Nam, FDI, ch s m ca th trng…D liu s
dng trong lun vn đc thu thp t ngun d liu hàng nm ca Tng cc
thng kê, International financial statistics và Direction of trade statistics ca IMF
t 1998-2010.
- 5 -
CHNG 1
NHNG NGHIÊN CU LÝ THUYT VÀ THC NGHIM V HI
NHP TÀI CHÍNH TRONG MI QUAN H VI B BA BT KH THI
1.1 Tng quan
1.1.1 Lý thuyt b ba bt kh thi
Bng cách gi đnh chu chuyn vn là hoàn ho Mundell – Fleming (1963)
đã ch ra rng chính sách tài khóa phát huy hiu qu cao trong c ch t giá c
đnh và chính sách tin t có tác dng mnh di ch đ t giá th ni. óng góp
c bn ca Mundell – Fleming là lý thuyt b ba bt kh thi. Lý thuyt này th
hin rng: Mt quc gia không th đng thi đt đc ba mc tiêu t giá c
đnh, hi nhp tài chính và đc lp tin t.
Biu đ 1.1: Tam giác b ba bt kh thi
Ngun: Aizenman, Chinn và Ito (2008)
c lp tin t mnh hn có th cho phép các nhà hoch đnh chính sách n
đnh nn kinh t thông qua chính sách tin t mà không chu s qun lý kinh t
v mô ca các nn kinh t khác, do đó kh nng dn đn tng trng kinh t n
đnh và bn vng.
T giá hi đoái c đnh có th mang li n đnh giá c bng cách cung ng
neo t giá, và phí bo him ri ro thp hn bi s không chc chn gim nh, t
- 6 -
đó thúc đy đu t và thng mi quc t.
Ngoài ra, ti thi đim mt cuc
khng hong kinh t duy trì mt t giá hi đoái c đnh có th làm tng đ tín
nhim ca các nhà hoch đnh chính sách.
T do hóa tài chính có l là chính sách gây tranh cãi và tranh lun nóng
bng nht trong s các la chn ca ba chính sách b ba bt kh thi. Mt mt m
ca th trng tài chính có th dn đn tng trng kinh t. Ngoài ra, các nn
kinh t tip cn tt hn vi th trng vn quc t phi có ni lc n đnh hn
thông qua vic chia s ri ro và đa dng hóa danh mc đu t. Mt khác, t do
hóa tài chính thng đc đ li cho s bt n kinh t, đc bit là trong hai thp
k qua, bao gm c các cuc khng hong hin ti. M ca tài chính có th phi
bày các nn kinh t có dòng vn chy vào không n đnh dn đn dng đt ngt
li hoc đo chiu ca dòng vn, do đó làm cho nn kinh t d b tn thng vi
các chu k tng trng – suy thoái (Kaminsky và Schmukler, 2002).
Thc t các nn kinh t đã thay đi các kt hp nh là mt phn ng đi vi
cuc khng hong hoc các s kin kinh t ln đ ng ý rng mi mt la chn
trong ba chính sách là mt túi hn hp c đim xu và tt (là con dao hai li)
đ qun lý tình hình kinh t v mô. Có ba cách đ kt hp hai trong ba chính sách
(ba đnh ca tam giác ti biu đ 1.1), tác dng ca mi s la chn chính sách
có th khác nhau tùy thuc vào s la chn chính sách khác kt hp vi nó.
1.1.2 Nhng công c đo lng ch tiêu b ba bt kh thi
Mt thông đip chính ca lý thuyt b ba bt kh thi là s khan him công c,
các nhà hoch đnh chính sách phi đi mt vi mt s đánh đi. Tuy nhiên, tính
phù hp ca s đánh đi gia ba bin s trong b ba cha đc kim chng đúng
đn. Trong bài nghiên cu ca nhóm tác gi Aizenman, Chinn, Ito (2008) đã khc
phc s thiu sót này bng vic đa ra mt s các tiêu chun đo lng chính sách.
c lp tin t (MI) đc đo lng bng hàm đo nghch ca mc tng
quan hng nm ca lãi sut hàng tháng gia quc gia s ti và quc gia c s.
- 7 -
corr(i
i
, i
j
) - (-1)
MI = 1-
1 - (- 1)
Trong đó: i: quc gia s ti, j : quc gia c s. Giá tr MI ti đa, ti thiu
tng ng là 1 và 0. Giá tr này càng cao có ngha là chính sách tin t càng đc
lp.
n đnh t giá (ERS) tính toán da trên đ lch chun hng nm ca t giá
hàng tháng gia quc gia s ti và quc gia c s.
0.01
ERS =
0.01 + stdev (∆(log(exch – rate))
ERS cho kt qu càng cao thì biu th mc đ n đnh ca t giá và ngc li.
Hi nhp/ m ca tài chính (KAOPEN)
Không cn hi, tht s là khó khn đ đo lng mc đ ca vic kim soát tài
khon vn. Mc dù nhiu các công c đo lng hin nay mô t mc đ và cng đ
ca vic kim soát tài khon vn, các công c đo lng nh vy đã tht bi trong
vic phn ánh đy đ s phc tp ca vic kim soát vn ca th gii thc. Tuy
nhiên, đ đo lng đ m tài chính, chúng ta s dng ch s đ m tài khon, hay
KAOPEN, đc phát trin bi Chin và Ito (2006, 2008). KAOPEN đc da trên
thông tin có liên quan đn nhng hn ch trong báo cáo hng nm v c ch t giá
và hn ch ngoi hi ca IMF (AREAER). c bit, KAOPEN là thành phn c
bn chính đc tiêu chun hóa đu tiên ca các bin s, KAOPEN cho bit s hin
din ca đa t giá, nhng hn ch các giao dch tài khon vãng lai, nhng hn ch
các giao dch tài khon vn, và yêu cu ca vic t b ngun thu xut khu. Khi
KAOPEN da vào nhng hn ch đc báo cáo, nó tt yu là ch s chính thc ca
m ca tài khon vn tng phn vi nhng ch tiêu thc t nhng không chính
thc nh là trong Lane and Milesi-Ferretti ( 2006). Vic la chn ch s chính thc
ca m ca tài khon vn đc thc hin bi vic nhn ra mc tiêu chính sách ca
- 8 -
quc gia; nhng ch tiêu thc t nhng không chính thc kt hp c nhng cú sc v
mô cng nh là nhng quyt đnh chính sách đi vi kim soát vn.
Ch s Chin-Ito (KAOPEN) đc tiêu chun hóa trong khong bin thiên gia
0 và 1. Giá tr càng cao ca ch s này cho thy quc gia m ca hn vi nhng
giao dch vn xuyên quc gia.
Kt qu nghiên cu đã chng minh đc rng tng t trng ca ba ch s
trong b ba bt kh thi là mt hng s. Do vy, các quc gia không th nào đt
đc cùng lúc ba mc tiêu chính sách v mô, s thay đi ca mt nhân t s dn
đn thay đi ngc chiu trong trung bình có t trng ca hai nhân t còn li.
Tác đng ca t do hóa tài khon vn đn tng trng kinh t
phân tích tác đng ca t do hóa tài khon vn đn tng trng kinh t
ca Vit Nam, tác gi s dng mô hình sau:
REAL_GDP
t
= +
1
FDI
t
+
2
OPEN
t
+
3
GE
t
+
t
Trong đó: REAL_GDP: T l tng trng kinh t ca Vit Nam
FDI: Lung vn FDI gii ngân t các nhà đu t nc ngoài
OPEN: Mc đ m ca nn kinh t, là t l ca tng xut khu
và nhp khu
GE: Chi tiêu chính ph
: nhiu
1.1.3 D tr ngoi hi và mc đ hi nhp tài chính
Quá trình toàn cu hóa tài chính là bng chng cho thy mc đ hi nhp tài
khon vn ca các quc gia ngày càng gia tng. Trong khi, lý thuyt c đin ca b
ba bt kh thi không th hin vai trò ca d tr ngoi hi thì xu hng gn đây đã
th hin mt mi quan h cht ch gia d tr ngoi hi và s thay đi trong mu
hình b ba bt kh thi các nc đang phát trin.
- 9 -
Các tài liu gn đây tp trung vào các hiu ng tiêu cc ca quá trình hi nhp
tài chính ngày càng sâu sc các quc gia đang phát trin, đó là s gia tng dòng
vn ngn hn và không n đnh, dòng vn d dàng đo chiu và rút ra khi các
quc gia này mt cách đt ngt (theo Calvo 1998). Nhng bng chng thc nghim
th hin rng d tr ngoi hi có th làm gim c nguy c dòng vn chuyn hng
bt ng cng nh làm gim mc đ nghiêm trng ca các cú sc v sn lng trong
khi dòng vn đo chiu.
Aizenman và Lee (2007) đã liên kt yu t d tr ngoi hi và mc đ hi
nhp tài chính ca các quc gia đang phát trin và tìm ra bng chng cho thy rng
d tr ngoi hi có th chng li kh nng xy ra các s kin dng đt ngt ca
dòng vn. Bng các phân tích thc nghim nhm tìm ra các nhân tt quyt đnh đn
s thay đi trong d tr ngoi hi ca hn 100 quc gia trong sut thi k 1975-
2004, Chueng và Ito (2007) thy rng m ca thng mi là nhân t duy nht đáng
giá trong hu ht các nhân t k thut đc xem xét, tuy nhiên kh nng gii thích
ca nó li gim dn theo thi gian. Ngc li, kh nng gii thích ca các nhân t
tài chính li tng dn.
Tm quan trng ca hi nhp tài chính ngày càng tng và dn tr thành mt
nhân t quyt đnh đn kho d tr ngoi hi ca các quc gia. iu này cho thy
mi liên h gia s thay đi trong mu hình ca b ba bt kh thi và đ ln ca d
tr ngoi hi. Obstfeld cùng đng s (2008) tìm ra rng đ ln ca các khon n
trong nc có th chuyn đi thành ngoi t (M2), đ m ca tài chính, kh nng
tip cn ngoi t thông qua các th trng n và chính sách t giá hi đoái là tt c
các ch báo quan trng ca d tr ngoi hi toàn cu.
Aizenman, Chinn và Ito (2008) đã bt đu xây dng theo cách đn gin và
trc quan đ tng hp nhng xu hng này thông qua mô hình “ th kim cng”
(“Diamond chart”). Xây dng cho mi quc gia mt vector bao gm b ba bt kh
thi và d tr ngoi hi đ đo lng mc đ đc lp tin t, n đnh t giá, d tr
- 10 -
ngoi t và hi nhp tài chính. Nhng tiêu chun này giao đng t 0 đn 1. Mu
hình mà mi quc gia đt đc trong mt khong thi gian đc th hin bng biu
đ kim cng tng quát vi 4 đnh tng trng cho ba cnh b ba bt kh thi và
đnh còn li là d tr ngoi hi IR/GDP.
K t cuc khng hong châu Á 1997-1998, các nn kinh t đang phát
trin, đc bit là ông Á và Trung ông có s gia tng nhanh chóng lng d
tr ngoi t. Trung Quc là quc gia nm gi d tr ngoi t ln nht th gii,
hin đang nm gi khong 2 nghìn t USD, chim 30% ca tng s th gii.
Tính đn đu nm 2009, mi quc gia có lng d tr ngoi t hàng đu là tt
c các nn kinh t đang phát trin.
Kt qu nghiên cu giúp gii thích đc s gia tng đt bin ca d tr
ngoi hi, đó đc cho là mt trong nhng nguyên nhân ca cuc khng hong
tài chính hin nay. Mt lý do khin cho các quc gia gia tng d tr ngoi hi là
đ điu hòa b ba bt kh thi; gia tng d tr ngoi hi va giúp tng mc đ n
đnh t giá va gia tng trung bình t trng ca hai yu t còn li thông qua các
can thip ngoi hi ch đng. Nghiên cu ch ra rng vic gia tng d tr ngoi
hi lên mc t 21- 25% trên GDP có th gim bin đng sn lng hoc ngc
li có th gi t giá hi đoái n đnh.
1.2 Xu hng hi nhp tài chính ca các nhóm quc gia
Các quc gia quc gia công nghip đã đi theo hng t do hóa tài chính
nhiu hn trong sut thi k, trong khi mc đ đc lp tin t theo xu hng
gim, đc bit là sau đu thp niên 90. Các quc gia công nghip hóa cng n
đnh t giá hi đoái, nhng ch yu có đc do các quc gia s dng đng euro.
Khi các quc gia s dng đng euro b loi đi, nhng quc gia còn li dng nh
không mt đi s đc lp tin t. Các quc gia này đã h thp qu d tr ngoi
hi.
- 11 -
Biu đ 1.2: “ th kim cng” s bin đi ca b ba bt kh thi và
d tr ngoi hi các nhóm quc gia khác nhau
Ngun: Aizenman, Chinn và Ito (2010)
Trong khi các quc gia th trng mi ni (EMG) la chn m ca tài
chính rng rãi thì ngc li quc gia đang phát trin không phi các th trng
mi ni (Non-EMG) không theo đui mc tiêu này. Cho đn nhng nm 2000,
các nc EMG đã th hin mt s khác bit hoàn toàn so vi các nhóm quc gia
khác khi tin ti mt s cân bng trong ba mc tiêu chính sách v mô cùng vi
s gia tng đáng k d tr ngoi hi. Các quc gia EMG dch chuyn theo
hng có t giá tng đi linh hot so vi các quc gia Non-EMG, vi t l
IR/GDP cao hn, hi nhp tài chính sâu hn và chính sách tin t kém đc lp
hn. Nói cách khác EMG có xu hng đa các giá tr ca c ba ch s b ba bt
kh thi v mc trung bình. Ngc li, Non-EMG, v tng quan không th hin
xu hng này. Các quc gia trong c hai nhóm này đu có s suy gim v mc
đ n đnh t giá t đu nhng nm 1970 đn đu nhng nm 1990, và tng tr
- 12 -
li trong vòng 15 nm qua – mc dù ngi ta k vng rng cuc khng hong
hin ti s hng các quc gia này theo hng linh hot t giá hn.
Các nn kinh t M Latin tng nhanh đt bin mc đ hi nhp tài chính k
t nhng nm 1990 sau khong thi gian suy gim vào nhng nm 1980. Mt
khác th trng mi ni M Latin tuy gim tính t ch v tin t nhng đi li
duy trì s linh hot v t giá mc thp. Các nn kinh t mi ni châu Á hi
nhp ngày càng sâu tng đng vi mc đ hi nhp ca các nn kinh t mi
ni M Latin. Tuy nhiên đim khác bit gia 2 nhóm nc này là t l d tr
ngoi hi các nc châu Á cao hn nhiu so vi các nc M Latin.
1.3 S thay đi cu trúc b ba bt kh thi
Aizenman và cng s đã tin hành kim tra mi quan h gia các s kin
kinh t tài chính ni bt vi s thay đi trong cu trúc b ba bt kh thi. S kin
tài chính đc xem xét nh s sp đ ca h thng Bretton Woods nm 1973,
khng hong n Mexico nm 1982, và khng hong Châu Á 1997-1998 (khi
ngòi khng hong ti các nn kinh t đt thành qu cao châu Á HPAEs), làn
sóng toàn cu hóa 1990 và s kin Trung Quc gia nhp WTO nm 2001.
Bng 1.1: Tng hp kt qu kim tra nhng đim thay đi
im phá v cu trúc
Các quc gia công nghip
(IDC)
c lp tin t 1997-98
n đnh t giá
1997-98
(1973 đi vi các quc
gia s dng đng Euro)
M ca tài chính 1990
Các quc gia đang phát
trin không phi th
trng
mi ni (NONEMG)
c lp tin t 1990
n đnh t giá 1982
M ca tài chính 1990
Các quc gia
th trng mi ni
(EMG)
c lp tin t 2001
n đnh t giá 1982
M ca tài chính 1997-98
Ngun: Aizenman, Chinn và Ito (2010)
- 13 -
Nhng nhà làm chính sách phi la chn u tiên trong 3 chính sách này đ
đa ra s kt hp tt nht hai trong ba chính sách ca b ba bt kh thi. Các
quc gia đng trc s đánh đi trong vic la chn ba chính sách này và tùy
tng giai đon mà mc đ u tiên la chn chính sách s khác nhau.
1.4 Tác đng ca la chn chính sách b ba bt kh thi đn nn kinh t v
mô
Thông qua mô hình hi quy mi quan h tuyn tính gia ba ch s b ba bt
kh thi ch có th quan sát đnh hng chính sách ca các quc gia, tuy nhiên li
không thy đc đng lc dn đn nhng thay đi trong chính sách đó. Bài nghiên
cu đã tin hành kim nghim thc t xem mi s kt hp trong chính sách b ba
bt kh thi s có tác đng nh th nào đn hiu qu v mô ca nn kinh t. Mt s
phát hin ch yu các quc gia đang phát trin bao gm:
- Mc đ đc lp tin t càng cao có th càng làm gim bin đng sn lng,
trong khi t giá càng n đnh li làm gia tng mc bin đng, tuy nhiên vn đ này
có th đc gii quyt bng cách tng d tr ngoi hi;
- c lp tin t đi kèm vi mt t l lm phát cao hn trong khi n đnh t giá
và hi nhp tài chính s có th mang li mt t l lm phát thp;
- Vic theo đui mt chính sách t giá n đnh cùng vi mt nn tài chính phát
trin mc trung bình có th làm gia tng bin đng sn lng;
- Hi nhp tài chính đi kèm mt nn tài chính phát trin có th làm gim bin
đng sn lng, ngc li nu mt nn tài chính phát trin mc thp li có th
làm gia tng bin đng sn lng;
- Trong s các ch s b ba bt kh thi thì đc lp tin t tác đng ngc chiu
lên mc bin đng sn lng đu ra mc dù nó có nh hng cùng chiu lên mc
đ lm phát. Hi nhp tài chính tác đng ngc chiu lên mc bin đng đu ra
trong khi nó vn gây ra nh hng ngc chiu lên mc lm phát. T giá càng n
- 14 -
đnh càng làm gim mc lm phát nhng nu đng thi nm gi quá nhiu d tr
ngoi hi (45% trên GDP) s gây ra tác đng cùng chiu làm tng mc lm phát.
Khi quan sát các nn kinh t th trng mi ni, quc gia vi mc đ n đnh t giá
cao hn thng có bin đng v sn lng ln, mc dù tác đng này có th đc
gim thiu bng cách gia tng t l d tr ngoi hi trên GDP cao hn ngng
khong 20% trên GDP thì có th làm gim tác đng lên sn lng. iu này giúp
gii thích đc s gia tng trong d tr ngoi hi các quc gia th trng mi ni
trong thi gian gn đây.
Nghiên cu tìm thy mt s bng chng cho rng nu nn kinh t theo đui s
n đnh v t giá cao hn và m ca tài chính trong khi d tr ngoi t ln, nó có
th s tri qua s gia tng v mc đ lm phát. Phát hin này cho thy rng nn kinh
t vi mc đ vt quá ngng d tr ngoi hi phi đi mt vi mt gii hn
trong vic vô hiu hóa t giá hi đoái.
1.4.1 Tng tác gia mu hình b ba bt kh thi và phát trin tài chính
Cuc khng hong hin ti đã chng minh rng phát trin tài chính là mt
con dao hai li. Nó va góp phn làm tng hiu qu phân b vn li va đi kèm
vi kh nng thi phng các cú sc v kinh t. Mt quc gia có th kt hp phát
trin tài chính vi các chính sách b ba bt kh thi, Trung Quc là mt ví d, h
đã theo đui mt nn tài chính đóng và thc hin c ch t giá c đnh vi mc
tiêu bo v nn tài chính kém phát trin.
Các quc gia EMG có t l tng trng kinh t bình quân cao hn các quc
gia Non-EMG, đây có th là mt mu hình phù hp khin cho chính sách b ba
bt kh thi có th đóng góp vào s phát trin và tng trng kinh t các th
trng mi ni. Do không th kim soát đc môi trng v mô, nên không th
cho rng s hi t v mc trung bình ca các nhân t trong b ba bt kh thi là
nguyên nhân ca mt s ct cánh thành công và tng trng lâu dài ca h.
- 15 -
Nn tài chính phát trin và hi nhp tài chính có tng tác đi vi nhng
bin đng trong sn lng. Phát hin cho thy rng chính sách qun lý v mô
thiêng v t giá hi đoái c đnh có th làm trm trng thêm bin đng sn lng
nu nh nn kinh t đc trang b mc đ phát trin tài chính trung bình. Ngc
li, nn tài chính phát trin cng vi t do hóa tài chính sâu s mang li tác đng
h tr nhm làm gim bt n trong tng trng sn lng, đng thi giúp phân
b ngun lc hiu qu hn, gim bt cân xng thông tin và do đó gim chi phí
vn. Trng hp xu nht là t do hóa tài chính quá sâu các quc gia có th
trng tài chính kém phát trin s làm trm trng thêm mc đ bin đng.
1.4.2 nh hng ca các ngun tài tr bên ngoài
Trc làn sóng toàn cu hóa din ra vi tc đ cha tng thy, ngày càng
nhiu quc gia xóa b kim soát vn, các nhà làm chính sách, đc bit là các
quc gia đang phát trin, không th b qua tác đng ca dòng vn t các quc
gia khác. Lane và Melesi Ferretti (2006) đã cho thy rng loi hình, khi lng
và hng di chuyn ca các dòng vn thay đi liên tc theo thi gian, do đó các
nhà làm chính sách phi chin đu vi mt mc tiêu di đng. Cuc khng hong
hin ti đã th hin rng, tc đ, khi lng ca nhng dòng vn là rt ln nh
nhng cn sóng thn, do đó chúng ta phi cân đi gia li ích và cái giá phi tr
ca b ba bt kh thi song song vi các ngun tài tr bên ngoài nh dòng FDI,
lu lng danh mc đu t và vn vay ngân hàng xuyên quc gia.
Trong các c lng có các bin tài tr bên ngoài, nghiên cu tìm thy kt
qu nh sau: nhng dòng vn cho vay xuyên quc gia ròng hoc danh mc đu
t hoc dòng tin nóng “hot money” có xu hng làm gia tng bin đng sn
lng. Nghiên cu cho thy hiu ng ca tng loi hình tài tr bên ngoài khác
nhau s có tác đng khác nhau đn bin đng sn lng tùy thuc vào ch đ
chính sách mà quc gia theo đui. u tiên, dòng vn FDI ròng có xu hng làm
gim bin đng sn lng tuy nhiên nó có th làm gia tng bin đng sn lng
- 16 -
nu nh đóng ca tài chính. Danh mc đu t ròng có th làm gia tng bin đng
sn lng, hiu ng này càng mnh m hn vi các quc gia thuc các liên minh
tin t hoc có ch đ tin t ging nhau. Quc gia càng có nhiu n phi tr
càng làm gia tng bin đng sn lng, đc bit khi kt hp n đnh t giá và m
ca tài chính.
Trong s các bin tài chính bên ngoài, FDI đc tìm thy là mt yu t làm
lm phát gim. Mt li gii thích có th là nn kinh t có xu hng n đnh lm
phát đ thu hút FDI. Các loi dòng vn khác dng nh không có nh hng
đn mc bin đng sn lng cng nh lm phát. C hai bin n ngn hn và
TDS đu có mi quan h cùng chiu và tác đng mnh đn mc bin đng đu
ra và mc đ lm phát. Nu mt quc gia cho phép FDI hay dòng danh mc đu
t chy vào nhiu hn trong khi vn mun làm gim mc bin đng lm phát thì
cách tt nht là thc hin c ch t giá th ni hoc duy trì hi nhp tài chính
mc đ thp. Cui cùng yu t TDS s làm gia tng mc bin đng lm phát
nhng quc gia có chính sách đc lp tin t và hi nhp tài chính trong khi làm
gim nh mc bin đng lm phát nhng quc gia thc hin c ch đóng ca
tài chính. iu này có th là do tin t mt giá nhanh chóng làm gia tng giá tr
tng s n mà mt quc gia đang gánh chu, điu này càng khuyn khích các
quc gia phát hành tin đ trang tr n.
1.4.3 Kt qu v bin đng đu t và bin đng t giá hi đoái thc
Trc tiên, mc đ đc lp tin t cao hn kt hp vi tích ly d tr ngoi
hi 15-20% trên GDP có th dn đn bin đng cao hn trong đu t. iu này
có th là do mc tích ly cao ca IR có th dn đn thanh khon cao hn và do
đó dn đn bin đng nhanh hn trong chi phí vn.
Th hai, trong khi mc đ n đnh t giá cao hn có th bao gm t giá hi
đoái thc t cao hn, nó cng có th dn đn bin đng đu t hn. Tuy nhiên,