PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ CHO CÁC CÔNG TY CHẾ BIẾN VÀ XUẤT KHẨU THỦY SẢN VIỆT NAM.PDF

B GIÁO DCăVẨăẨOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH



PHM TH NHăTHO





PHÒNG NGA RI RO T GIÁ CHO CÁC CÔNG TY
CH BIN VÀ XUT KHU THY SN VIT NAM





LUNăVNăTHCăSăKINHăT

TP.H Chí Minh ậ Nmă2012

B GIÁO DCăVẨăẨOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH





PHM TH NHăTHO




PHÒNG NGA RI RO T GIÁ CHO CÁC CÔNG TY
CH BIN VÀ XUT KHU THY SN VIT NAM




Chuyên ngành: Tài chính ậ Ngân hàng
Mã s: 60340201


LUNăVNăTHCăSăKINHăT

Ngiăhng dn khoa hc: PGS.TS PHAN TH BÍCH NGUYT









TP.H Chí Minh ậ Nmă2012

LIăCAMăOAN


TôiăxinăcamăđoanălunăvnănƠyălƠăcôngătrìnhănghiênăcu khoa hc do chính tôi thc
hinătrênăcăs kin thc v lý thuyt đƣăhc, tham kho các nghiên cu trên th
trng và kho sát tình hình thc t  các doanh nghip vi s hng dn khoa hc
ca PGS.TS Phan Th Bích Nguyt.
Các thông tin và s liu s dng trong lunăvnănƠyăđc trích dnăđyăđ ti danh
mc tài liu tham kho và hoàn toàn trung thc, chính xác. Kt qu nghiên cu kho
sát ti các doanh nghipăchaătngăđc công b trong bt k công trình nào khác.

TP.HCM, ngày 05 tháng 12 nmă2012
Ngi thc hin


Phm Th NhăTho

MCăLC
DANH MC CÁC T VIT TT i
DANH MC CÁC BNG BIU ii
DANH MC CÁC HÌNH V VẨă TH iv
PHN M U 1
CHNGă1:ăTNG QUAN V RI RO T GIÁ VÀ CÁC CÔNG C PHÒNG
NGA RI RO T GIÁ 4
1.1. TNG QUAN V RI RO T GIÁ 4
1.1.1. Khái nimăvƠăđoălng ri ro 4
1.1.2. Nhn dng ri ro t giá 4
1.1.3. Tácăđng ca ri ro t giá 6
1.1.4. Phơnătíchătháiăđ đi vi ri ro t giá 8
1.1.5. S cn thit phòng nga và các quytăđnh qun lý ri ro t giá 9
1.2. CÁC CÔNG C PHÁI SINH PHÒNG NGA RI RO T GIÁ 11
1.2.1. Phòng nga ri ro t giá bng hpăđng k hn 11
1.2.2. Phòng nga ri ro t giá bng hpăđngăhoánăđi 11
1.2.3. Phòng nga ri ro t giá bng hpăđngăgiaoăsauă(tngălai) 12
1.2.4. Phòng nga ri ro t giá bng hpăđng quyn chn 13
1.2.5. Phòng nga ri ro t giá bng các giao dch trên th trng tin t 14
1.2.6. Phòng nga ri ro t giá bng nhng k thut khác 14
1.3. KINH NGHIM QUN LÝ RI RO T GIÁ  MT S NC 16
1.3.1. Kinh nghim caăcácănc phát trin 16
1.3.2. Kinh nghim caăcácănc có nn kinh t mi ni 17
CHNGă2:ăTHC TRNG PHÒNG NGA RI RO T GIÁ TRONG HOT
NG XUT NHP KHU VÀ TI CÁC DOANH NGHIP XUT NHP
KHU THY SN 20
2.1. THC TRNGăVẨăCăCH IU HÀNH T GIÁ TI VIT NAM 20
2.1.1. Thc trngăđiu hành t giá  Vit Nam 20
2.1.2. Các công c điu hành t giá 28

2.1.3. Các cp t giá quan trng khác 31


2.2. HOTăNG XUT NHP KHU TRONG THI GIAN QUA 32
2.2.1. Tình hình xut khu ca Vit Nam 33
2.2.2. Tình hình nhp khu ca Vit Nam 34
2.3. KHO SÁT THC TRNG QUN LÝ RI RO T GIÁ TI CÁC
DOANH NGHIP CH BIN VÀ XUT KHU THY SN VIT NAM 36
2.3.1. Mô t cuc khoăsátăđi vi các doanh nghip thy sn 36
2.3.2. Kho sát nhn thc v ri ro t giá ca các doanh nghip thy sn 38
2.3.3 Kho sát mi quan tâm và vic s dng các gii pháp qun lý ri ro t
giá 39
CHNGă 3:ă NG DNG CÔNG C PHÒNG NGA RI RO T GIÁ CHO
CÁC DOANH NGHIP XUT KHU THY SN VIT NAM 49
3.1. BIN PHÁP PHÒNG NGA RI RO T GIÁ CHO CÁC DOANH
NGHIP XUT NHP KHU 49
3.1.1. S dng hpăđng k hnăđ phòng nga ri ro t giá 49
3.1.2. S dng th trng tin t đ qun tr ri ro t giá 53
3.2. NHNăNH RI RO T GIÁ VÀ TIMăNNGăPHÁTăTRIN NGÀNH
CH BIN VÀ XUT KHU THY SN CA VIT NAM 56
3.2.1. Nhnăđnh ri ro t giáătrongătngălai 56
3.2.2. Nhnăđnh v ngành thy sn Vit Nam 58
3.3.  XUT S DNG CÁC BIN PHÁP PHÒNG NGA RI RO T GIÁ
CHO CÁC DOANH NGHIP XUT KHU THY SN VIT NAM 63
3.3.1. Quytăđnh có cn phi phòng nga ri ro t giá hay không 63
3.3.2. Gii pháp phòng nga ri ro t giáătrongăgiaiăđon hin nay 64
KT LUN 69
PH LC 72

i

DANHăMCăCÁCăTăVITăTT

VND : ng Vit Nam
USD : ngăđôălaăM
FDI : uătătrc tipănc ngoài
FII :ăuătăgiánătip nc ngoài
ODA : Vn h tr phát trin chính thc
CPI : Ch s giá tiêu dùng
DN : Doanh nghip
NHTM :ăNgơnăhƠngăthngămi
NHNN :ăNgơnăhƠngănhƠănc
NHTW : Ngân hàng trungăng
OECD : T chc hp tác và phát trin kinh t
UNDP : Chngătrìnhăphátătrin Liên Hip Quc
ASEAN : Hip hi các qucăgiaăôngăNamăÁ
APEC : DinăđƠnăhp tác kinh t Châu Á ậ TháiăBìnhăDng
WTO : T chcăthngămi th gii
FED : Cc d tr liên bang M
ECB : NgơnăhƠngătrungăngăChơuăỂu
BOJ : NgơnăhƠngătrungăngăNht Bn
PBOC : Ngân hàng nhân dân Trung Quc
EU : Liên minh Châu Âu


ii

DANHăMCăCÁCăBNGăBIU
Bng 2.1: Tóm tt chính sách t giá ca VităNamăgiaiăđon 2007 ậ 2011
Bng 2.2: Ch s t giá thc caăcácăđng tin so vi USD lyănmă2000ălƠăgc

Bng 2.3: Tình hình nhp siêu và d tr ngoi hi ca Vit Nam 2006 ậ 2010
Bng 2.4: Tình hình xut nhp khu ca Vit Nam 1990 ậ 2011
Bng 2.5: S loi hình doanh nghipăđc kho sát
Bng 2.6: Quy mô vn ca doanh nghipăđc kho sát
Bng 2.7: iătng kho sát trong doanh nghip
Bng 2.8: Mcăđ nhn thc ri ro t giá ca các doanh nghip
Bng 2.9: ánhăgiáăvnăđ ri ro t giá ca các doanh nghipătrongătngălai
Bng 2.10: T l s dng các loi ngoi t thng xuyên ca doanh nghip
Bng 2.11: Kim ngch nhp khu (KNNK) hàngănm ca doanh nghip
Bng 2.12: Kim ngch xut khuă(KNXK)ăhƠngănmăca doanh nghip
Bng 2.13: Nhn thc và s dng hpăđng k hn
Bng 2.14: S quan tâm ti ri ro t giá và hpăđng k hn
Bng 2.15: Tóm tt kimăđnh ChiậSquare ca hpăđng k hn
Bng 2.16: Nhn thc và s dng hpăđng giao sau
Bng 2.17: S quan tâm ti ri ro t giá và hpăđng giao sau
Bng 2.18: Tóm tt kimăđnh ChiậSquare ca hpăđng giao sau
Bng 2.19: Nhn thc và s dng hpăđng quyn chn
Bng 2.20: S quan tâm ti ri ro t giá và hpăđng quyn chn
Bng 2.21: Tóm tt kimăđnh ChiậSquare ca hpăđng quyn chn
Bng 2.22: Nhn thc và s dng hpăđngăhoánăđi

iii

Bng 2.23: S quan tâm ti ri ro t giá và hpăđngăhoánăđi
Bng 2.24: Tóm tt kimăđnh ChiậSquare ca hp đngăhoánăđi
Bng 2.25: Nhn thc và s dng giao dch trên th trng tin t
Bng 2.26: S quan tâm ti ri ro t giá và các giao dch trên th trng tin t
Bng 2.27: Tóm tt kimăđnh ChiậSquare ca giao dch trên th trng tin t
Bng 3.1: Tình hình lãi sut ca ngoi t  các thi hn khác nhau
Bng 3.2: T giá k hn ca các cp ngoi t

iv

DANHăMCăCÁCăHỊNHăVăVẨăăTH
Hình 2.1: T giá chính thc VND/USD và lm phát  Vit Nam 1992 ậ 2010
Hình 2.2: T giá chính thc và t giá t do VND/USD theo ngày 2009 ậ 2011
Hình 2.3: Kim ngch xut nhp khu ca Vit Nam 1990 - 2011
Hình 2.4: Biuăđ kim ngch xut nhp khu ca Vit Nam so viănmătrcăđó
Hình 3.1: Kim ngch xut khu thy sn ca Vit Nam 2006 ậ 2011
Hình 3.2: Th trng xut khu tôm ca VităNamănmă2011
Hình 3.3: Th trng xut khu cá tra ca VităNamănmă2011

Phnămăđu 1

PHNăMăU
1. Lý do chnăđ tài
Xu th tt yu ca tin trình hi nhp vào nn kinh t khu vc và th gii k t khi
Vit Nam gia nhpă WTOă vƠoă nmă 2007ă lƠă phi t doă hóaă đu tă vƠă t do hóa
thngămi, t đóăs tt yu t do hóa tài chính phi theo sau hai tin trình trên. T
do hóa tài chính không ch là yêu cu bt bucăkhiăthamăgiaăsơnăchiăchungămƠăxuă
th bt buc ca hi nhp kinh t th gii do các li ích to ln mà vic giaoăthngă
vƠăđuătămangăli. Quá trình này s to nên mtămôiătrng cnh tranh linh hot,
nngăđng và s là nn tngăđ Vit Nam tái cu trúc h thng tài chính ca mình.
Nu tái cu trúc ttăđc h thng tài chính thì Vit Nam s có th thuăhútăđu t,ă
kích thích cnh tranh lành mnh, giúp các doanh nghipătrongănc phát trin mnh
tr thành các tpăđoƠn,ătip cn công ngh tiên tin ca các t chc tài chính quc t
vƠăngi dân s cóăcăhi s dng các dch v tƠiăchínhăđaănng,ăchtălng cao ca
th gii và khu vc.

Nhngămi mt vnăđ đu có tính hai mt ca nó. Bên cnh các li ích mà vic t
do hóa tài chính mang li thì các mt trái ca nó cn phiăđc nhìn nhn rõ ràng
nhălƠănhăhng sâu rng ca các cuc khng hong tài chính trong khu vc và th
gii. Ví d nhăkhng hong tài chính ti Mexico 1994, khng hong tài chính ti
Thái Lan 1997 và gnăđơyălƠăcuc khng hong n công  M 2008ămƠădăchn ca
nó vn còn kéo dài và lan rngăraăcácănc trên th gii. Do vy, Vit Nam cn phi
thit lp mt l trình t do hóa tài chính mt cách tt nht nhm tiăđaăđc các li
ích và ti thiuăđc các ri ro ca l trình này.
Tin trình phát trin nn kinh t th trngătheoăđnhăhng XHCN và hi nhp sâu
vào nn kinh t khu vc và th gii s din ra viăcngăđ ngày càng mnh, nht là
khiăcácănc trên th gii phc hi sau cuc khng hong n công 2008 ti M.
Câu hiăđt ra là liu các doanh nghip xut nhp khu  VităNam,ăđin hình là các
doanh nghip xut khu thy hi sn,ăđƣăcóăchun b gì cho vic phiăđi mt vi s
t doăhóaătƠiăchínhănƠy.ăLúcăđó,ămt trong nhng riăroăđu tiên các doanh nghip

Phnămăđu 2

nƠyăđi mt là ri ro t giá do vic xut nhp khu ca mình mang li. Theo nghiên
cuăsăb ca tác gi thì hu ht các doanh nghip xut nhp khu  VităNamăchaă
s dng các công c qun lý ri ro t giáăđ phòng nga ri ro cho mình. Lý do có
th là do các yu t ch quan và khách quan t phía doanh nghip, t các t chc tài
chính và t Chính ph.ăNhngănhìnăchungăthìăcácădoanhănghip Vit Nam hin còn
rtăbƠngăquanătrc vnăđ này.ăóăchínhălƠălỦădoăvìăsaoăđ tài “Phòng nga ri ro
t giá cho các công ty ch bin và xut khu thy sn Vit Nam” đcăđt ra.
2. Mc tiêu nghiên cu
 tài s tin hành nghiên cu các vnăđ chínhăsauăđơy:
Thc trng qun lý ri ro t giá trong hotăđng xut nhp khu ti Vit Nam và
nghiên cu vic qun lý ri ro t giá  các doanh nghip xut nhp khu thy sn.
Nghiên cu ng dng mt s công c pháiăsinhăđin hình cho doanh nghip xut
nhp khu thy snăđ qun lý ri ro t giá trong thi gian ti cho các doanh nghip

xut khu thy sn ti Vit Nam.
3. Phngăphápănghiênăcu
 tài s dngăphngăphápănghiênăcuălƠăđiu tra chn mu và kho sát ý kin
thc t ca các doanh nghip xut nhp khu,ă đc bit là các doanh nghip xut
nhp khu thy sn, bngăcácăphngătinănhăphiu khoăsátăđiu tra, phng vn
chuyên sâu ý kin caăcácăchuyênăgia.ăSauăđóăd liuăđc thu thp, tng hp,ăđánhă
giá bng phn mm SPSS đ kho sát các s liu thu thp thc t.ăPhng pháp này
đc s dngăđ điu tra nhn thc v tácăđng ca ri ro t giá trong hotăđng
kinh doanh ca doanh nghipăcngănhăđánhăgiáăđc tình hình s dng công c
phái sinh trong vic phòng nga ri ro t giá ti Vit Nam trong thi gian qua.
Phngăpháp dùngăchngătrìnhăSPSSăđ chy mu kho sát đc hu ht các tác
gi  các bài nghiên cuătrc s dngăvƠăcngăđc s dngătrongăđ tài này nhm
điu tra thc t v vic s dng các công c phái sinh  các doanh nghip xut khu
thy sn.

Phnămăđu 3

NgoƠiăra,ăđ tài s s dngăthêmăcácăphngăphápăkhácănh:
 Thu thp thông tin t các ngunăkhácănhătrongăbáoăcáoănghiênăcu khoa hc,
s liu thng kê t các ngunănhăTng cc thng kê, Ngân hàng th gii, Qu
tin t th giiầvƠădùngăphngăphápătng hp, so sánh, suy lun và phân tích
thngăkêăđ đaăraăcácănhnăđnh c th.
 Kt hp vi vic phân tích và dùng các s liu thc t đ chy mô hình ng
dng.ăSauăđóăsoăsánh,ătng hpăđ rút ra kt lun.
4. ụănghaăthc tin caăđ tài
Nghiên cu caăđ tài ch yu s điăsâu vào vic qun lý ri ro t giá hiăđoáiătrongă
hotăđng xut nhp khu  các doanh nghip xut khu thy sn. T đó,ăđ tài s
đánhăgiáăđc thc trngătácăđng ca ri ro t giáăcngănhăđ ra các bin pháp
qun lý ri ro t giá cho các doanh nghip. ng thi s đaăraăcácăkin ngh vƠăđ
xut cho phía doanh nghip các bin pháp ch đo trong vic phòng nga ri ro t

giá sau này.
5. Kt cu caăđ tài
 tài s đcăchiaălƠmă3ăchngăvi các niădungăchínhănhăsau:
Chngă1:ăTng quan v ri ro t giá và các gii pháp phòng nga ri ro t giá.
Chngă2:ăThc trng qun lý ri ro t giá trong hotăđng xut nhp khu ti các
doanh nghip xut nhp khu thy sn Vit Nam.
Chngă3:ăGii pháp ng dng công c phòng nga ri ro t giá cho các doanh
nghip xut khu thy sn Vit Nam.


Chngă1 4

CHNGă1:ăTNGăQUANăVăRIăROăTăGIÁăVẨăCÁCă
CỌNGăC PHọNGăNGAăRIăROăTăGIÁ
1.1. TNGăQUANăVăRIăROăTăGIÁ
1.1.1. Kháiănim vƠăđoălngăriăro
Ri ro là mt s không chc chn hay mt tình trng bt n. Tuy nhiên, không phi
bt c s không chc chnănƠoăcngălƠări ro. Ch có nhng tình trng không chc
chn nào có th căđoánăđc xác sut xy ra miăđc xem là ri ro. Nhng tình
trng không chc chnănƠoăchaătng xy ra và không th căđoánăđc xác sut
xyăraăđc xem là s bt trc, ch không phi là ri ro.
RiăroăđcăđnhănghaănhălƠăs khác bit gia giá tr thc t và giá tr k vng.
Giá tr k vng chính là giá tr trung bình có trng s ca mt binănƠoăđóăvi trng
s chính là xác sut xy ra giá tr ca binăđó.ăS khác bit gia giá tr thc t và giá
tr k vngăđcăđoălng biăđ lch chun. Do vy,ăđ lch chunăhayăphngăsaiă
chínhălƠăthcăđoăca riăro.ăNóiăđn ri ro tcălƠănóiăđn quan h gia giá tr ca
mt binănƠoăđóăsoăvi k vng ca nó.
Ri ro trong hotăđng ca doanh nghip, ngân hàng và các t chc tài chính nói
chung có th chia thành ba loi: ri ro tín dng, ri ro lãi sut và ri ro t giá.
1.1.2. Nhnădngăriăroătăgiá

Ri ro t giá là ri ro phát sinh do binăđng ca t giá làm nhăhngăđn giá tr k
vngătrongătngălai.ăRi ro t giá có th phát sinh trong nhiu hotăđng khác nhau
caăngơnăhƠngăcngănhăcaăkháchăhƠng.ăNhngănhìnăchung,ăbt c hotăđng nào
mƠăngơnăluăthuă(inflows)ăphátăsinhăbng mt loiăđng tinătrongăkhiăngơnăluăchiă
(outflows) phát sinh bng mt loiăđng tinăkhácăđu chaăđngănguyăcări ro t
giá. Ri ro t giá th hin khi t giáăthayăđiălƠmăchoăngơnăluăthayăđi theo.  đơy,ă
trong gii hn ca lunăvnătaăch nhn dng ri ro t giáăđi vi doanh nghip mà
thôi.


Chngă1 5

Nhn dng ri ro t giáăđi vi doanh nghip
Chúng ta s tp trung nhn dng ri ro t giá phát sinh trong các hotăđng ch yu
ca doanh nghip bao gm hotă đngă đuă t,ă hotă đng xut nhp khu và hot
đng tín dng.
Ri ro t giá trong hot đng đỐ t
Ri ro t giá trong hotăđngăđuătăthngăphátăsinhăđi viăcôngătyăđaăquc gia
(Multi-National corporation ậ MNC) hocăđi viăcácănhƠăđuătătƠiăchínhăcóădanhă
mcăđuătăđaădng hóa trên bình din quc t. Có th nói, c đuătătrc tip ln
đuătăgiánătipăđu chu nhăhng ca ri ro t giá.
Tngăt, ri ro t giáăcngănhăhngăđn hotăđngăđuătăgiánătip, tcălƠăđuătă
trên th trng tài chính. Nu mtă nhƠă đuă tă nc ngoài b vn ra mua chng
khoán  th trng chng khoán Vit Nam thì anh ta cng phiăđi mt vi ri ro t
giáătngăt nhăb vn trc tip sn xut ti Vit Nam.
Ri ro t giá trong hot đng xut nhp khu
Ri ro t giá trong hotăđng xut nhp khu là loi ri ro t giáăthng xuyên gp
phiăvƠăđángăloăngi nhtăđi vi các công ty có hotăđng xut nhp khu tt. S
thayăđi t giá ngoi t so vi ni t lƠmăthayăđi giá tr k vng ca các khon phi
thu hoc phi tr trongătngălai.ăiu này khin cho hotăđng xut nhp khu b

nhăhngăđángăk và nghiêm trngăhnăcóăth lƠmăđo ln kt qu kinh doanh.
Trong hotăđng xut khu, vì lý do cnh tranh và nhiu lý do khác khin doanh
nghipăthng xuyên bán hàng tr chm trong mt khong thi gian nhtăđnh. 
thiăđim ký kt hpă đng, t giá ngoi t so vi ni t đƣăbit. Nhngăđn thi
đim thanh toán, t giáănhăth nào doanh nghipăchaăbit biăvìăđiuănƠyăchaă
xy ra. Chính s chaăbit rõ t giá này tim n ri ro t giá cho doanh nghip xut
khu.
Trong hotăđng nhp khu, vì lý do thiu ht vn và nhiu lý do khác khin doanh
nghipăthng phi nhp khu hàng tr chm trong mt khong thi gian nhtăđnh.

Chngă1 6

 thiăđim ký kt hpăđng, t giá ngoi t so vi ni t đƣăbit.ăNhngăđn thi
đim thanh toán, t giáănhăth nào doanh nghipăchaăbităvìăđiuănƠyăchaăxy ra.
Chính s chaăbit rõ t giá này tim n ri ro t giá cho doanh nghip nhp khu.
Ri ro t giá trong hot đng tín dng
Ri ro t giá trong hotăđng tín dngăthng thy rõ nht  hotăđng tín dng
bng ngoi t caăngơnăhƠngăthngămi. Nu doanh nghip vay vn bng ngoi t
caăngơnăhƠngăthìăcngăs chu ri ro t giá. Chng hn, thiăđim Ngân Hàng Nhà
Nc h lãi sut xung mc thp ch cònă3%/nmălƠăcăhi cho các doanh nghip
có th vay vn vi chi phí lãi vay r. Tuy nhiên, nu vay USD trong thiăgianătngă
đi dài vi s lng ln thì doanh nghip cnăluăỦătácăđng ca yu t t giá.
1.1.3. Tácăđngăcaăriăroătăgiá
Nhìn chung, ri ro t giá có nhăhngăđn hotăđng ca doanh nghip th hin 
các khía cnhăsau:ătácăđngăđnănngălc cnh tranh ca doanh nghip,ătácăđngăđn
kh nngăchuăđng tài chính ca doanh nghip.
Tácăđngăđnănngălc cnh tranh ca doanh nghip
Kinhădoanhătrongăđiu kin có ri ro t giáătácăđng, doanh nghip luôn phiăđi
phó vi ri ro ngoi hi, bng cách nâng giá bánăđ trang tri tn tht nu xy ra.
iu này làm cho nâng giá thành sn phm, kh nngăcnh tranh ca doanh nghip

gim sút. Nhìn chung, ri ro t giá phát sinh trong hotăđng ca doanh nghip có
th gây ra ba loi tn tht ngoi hi: tn tht giao dch, tn tht kinh t và tn tht
chuynăđi k toán.
Tn tht giao dch (Transaction exposure) phát sinh khi có các khon phi thu
hoc phi tr bng ngoi t. Chng hn, hotăđng xut nhp khu và hotăđng tín
dngănhăva phân tích trên là nhng dngăđin hình ca tn tht giao dch. Tn
tht trong giao dch có th chia thành tn tht giao dch các khon phi thu ngoi t
và tn tht giao dch các khon phi tr ngoi t.

Chngă1 7

Tn tht kinh t (Economic exposure) phát sinh do s thayăđi ca t giá làm nh
hngăđnăngơnăluăquyăraăni t hoc ngoi t ca doanh nghip. Tn tht kinh t
xyăraătngăt nhătn tht giao dch, ch khác bit  ch nó là nhng khon tn
tht không xut phát t các khon phi thu hoc phi tr mà t ngơnăluăhotăđng
ca doanh nghip. S lên giá ca ni t làm st gim doanh thu xut khu ca
doanh nghip hocăchiăphíăđu vào ca doanh nghipăgiaătngădoăngoi t lên giá so
vi ni t khiăđaăs nguyên vt liuăđu vào phc v sn xut t ngun nhp khu.
Tn tht kinh t nói chung liênă quană đn v th cnhă tranhă tngă đi ca doanh
nghip, do nhă hng ca bină đng t giá khin cho kh nngă cnh tranh ca
doanh nghip gim sút và làm nhăhngăđnăngơnăluăhotăđng nói chung ca
doanh nghip. Không gingănhătn tht giao dch, tn tht kinh t thng không
th k hoch hóa hay d báoăchínhăxácăđc.
Tn tht chuyn đi (Translation exposure) phátăsinhădoăthayăđi ca t giá khi sát
nhp và chuynăđi tài sn, n, li nhun ròng và các khon mc khác ca các báo
cáo tài chính t đn v ngoi t sangăđnăv ni t. V kinh t, giá tr ca doanh
nghip hoàn toàn ging nhau  hai qucăgia,ănhngăkhiăchuynăđi,ădoătácăđng ca
s thayăđi t giá nên giá tr doanh nghip có th khác nhau. Tuy nhiên, trong thc
tin thì loi tn tht này ít khi phát sinh trong hotă đng ca doanh nghip Vit
Nam.

Tácăđngăđn kh nngăchuăđng tài chính ca doanh nghip
TáẾ đng bt n đn hot đng ca doanh nghip: Ri ro t giáătácăđngăđn vic
hochăđnh tài chính doanh nghipăthng thy trong khi phân tích và xem xét d
ánăđuătămƠăngơnăluăk vng chu nhăhng bi s binăđng ca t giá ngoi
hiătrongătngălai.ăChng hn, chúng ta xem xét quytăđnhăcóăđuătăvƠoămt d
án m rng sn xut hàng xut khu hay không. Mt trong nhng ch tiêuăđánh giá
xemăcóănênăđuătăhayăkhôngălƠăhin giá ròng NPV ca d án. Khi t giáăthayăđi
lƠmăthayăđi dòng tin ròng, t đóălƠmănhăhngăđn NPV và nhăhngăđn vic
hochăđnhăđuătăvn ca doanh nghip.

Chngă1 8

TáẾ đng đn s t ch tài chính ca doanh nghip: Nhăđƣăphơnătích,ări ro t
giáămangăđn s tn tht cho doanh nghipăthôngăquaătácăđngăđn dòng tin t
hotăđng kinh doanh, hotăđngăđuătăvƠăhotăđng tài tr. S tn tht này, cui
cùngătácăđngăđn kh nngăchuăđng tài chính ca doanh nghip. S chuăđng tài
chính ca doanh nghip  đơyăđcăxácăđnhăvƠăđoălng bi s t ch v tài chính.
TrongătƠiăchínhăcôngăty,ăchúngătaăđƣăbit s t ch tƠiăchínhăđcăxácăđnh bi t s
vn ch s hu trên n hoc trên tng tài sn. Khi có ri ro t giá, doanh nghipăđi
mt vi tn tht làm cho giá tr phn vn ch s hu tr nên bt năvƠăcóănguyăcă
st gim khin cho t s ch đng v tài chính gimătheo.ăiuănƠyăđc bit nghiêm
trngăđi vi các doanh nghip va và nh, doanh nghip mà quy mô vn không
ln lm,ăđôiăkhiăs tn tht ngoi hi nu quá nghiêm trng có th lƠmăđiêuăđng
doanh nghip.
TáẾ đng đn giá tr doanh nghip: Giá tr doanh nghip  đơyăđcăđoălng bi
giá tr th trng.ăi vi các công ty c phn niêm yt hocăchaăniêmăyt, giá tr
th trng ca doanh nghip phn ánh bi giá tr ca c phiu trên th trng.
Nhng doanh nghip nào hotă đng sn xută kinhă doanhă thng xuyên chu tác
đng ca ri ro t giá thì giá tr ca doanh nghipăcngăb nhăhng bi s bin
đng ca t giá. iuănƠyăcngăd hiu bi s binăđng ca t giáăcóătácăđng làm

thayăđi dòng tin k vng ca doanh nghip,ăquaă đóălƠmăthayăđi giá tr doanh
nghip. Trong tài chính công ty, chúng ta bit rng giá tr ca doanh nghipăđc
xácăđnh bng hin giá dòng tin ròng k vng ca doanh nghip. Do có ri ro t giá
khin cho dòng tin ca doanh nghip tr nên bt n.ă phn ng li s bt n này,
nhƠăđuătătrênăth trng chng khoán phiătngălƣiăsut chit khu khin cho giá
tr doanh nghip gim.
1.1.4. Phân tích tháiăđăđiăviăriăroătăgiá
Xácăđnhătháiăđ đi vi ri ro t giá
Ri ro t giá th hin  s binăđng hay s sai lch ca t giá giao ngay trong
tngălaiăsoăvi t giá k vng. S sai bitănƠy,ăđôiăkhiăgơyăraătn tht cho doanh

Chngă1 9

nghip,ănhngăđôiăkhiăto ra li nhun btăthng nuănhăt giá binăđng theo
chiuăhng thun li cho doanh nghip. Vnăđ đt ra là doanh nghipănênăđi x
th nƠoăđi vi s binăđng t giá hay ri ro t giá? Tr li câu hi này ph thuc
nhiuăvƠoătháiăđ ca nhà qun lỦăđi vi ri ro t giá. Do vy,ătrc tiên doanh
nghip cnă xácă đnhă rõă xemă tháiă đ caă mìnhă nhă th nƠoă đi vi ri ro t giá.
Doanh nghip hoc là chp nhn s bt n có th xyăraăđ đi liăđc mt khon
li nhun k vng do t giá binăđng thun li và sn sàng tr giá nu t giá bin
đng bt li, hoc là t chi khon li nhun k vng chaăđng yu t riăroăđ đi
liăđc mt s chc chn không còn yu t ri ro t giá.
Phân loiătháiăđ đi vi ri ro
Tháiăđ ca nhà qunălỦăđi vi ri ro t giá có th chia thành ba loi: thích ri ro
(risk lover), ngi ri ro (risk averse) và bàng quan vi ri ro (risk neutral).
 Thích ri ro: Nhà qun lý sn sàng chp nhn ri ro t giá vi k vng là s bin
đng ca t giá din ra theo chiuăhng có li. Khi y, doanh nghip có th
kim thêm phn li nhun k vngădoătngădoanhăthuăhoc gim chi phí t kt
qu binăđng thun li ca t giá.
 Ngi ri ro: Nhà qun lý không mun tn thtăcngă khôngăhamăli nhun k

vng t s binăđng ca t giá. Vnăđ h quan tâm ch là li nhun chc chn
ca kt qu sn xut kinh doanh bitătrc, không còn chuătácăđng ca t giá,
ch không phi là li nhun k vng ph thuc vào ri ro t giá.
 Bàng quan vi ri ro: Nhà qun lý t ra không tách bităđc giaătháiăđ thích
hay ngi ri ro.
1.1.5. SăcnăthităphòngăngaăvƠăcácăquytăđnhăqunălỦăriăroătăgiá
S cn thit phòng nga ri ro t giá
Các phnătrênăđƣăch ra nhng tn thtăvƠătácăđng ca ri ro t giá. Tùy theo s
binăđng ca t giá và quy mô hotăđng ca doanh nghip ln hay nh, nhng tn
thtăvƠătácăđng tr nên nghiêm trng hay không? Dù sao, viătăcáchălƠăngiăđiu

Chngă1 10

hành doanh nghip,ăgiámăđc cnăquanătơmăđn vic phòng nga ri ro t giá bi vì
ri ro t giáălƠmăgiaătngări ro hotăđng ca doanh nghip nói chung và kt qu là
làm gim giá tr th trng ca doanh nghip. Mun vy, cn phi có các gii pháp
phòng nga ri ro t giáăđ chng li s st gim giá tr doanh nghip.
Các quytăđnhăliênăquanăđn qun lý ri ro t giá
Vic ra quytăđnhăđu tiên ch yu da vào s k vng ca nhà qunălỦăđi vi t
giáătrongătngălaiăvƠătháiăđ ca nhà qunălỦăđi vi ri ro t giá. Tuy nhiên, bn
thân k vng còn chaăđng riăroănênăsuyăchoăcùngăchínhătháiăđ ca nhà qun lý
đi vi t giá mi là yu t chính tácăđngăđn quytăđnh có nên áp dng gii pháp
phòng nga ri ro t giá hay không. Nu nhà qunălỦălƠăngi ngi ri ro thì trong
mi tình hung tt nht là nên áp dng gii pháp phòng nga riăroăđ cóăđc mt
s chc chn,ăđng thi loi b tácăđng ca ri ro t giá. Nu nhà qunălỦălƠăngi
thích ri ro hay sn sàng chp nhn ri ro t giáăthìătrc tiên nhà qun lý nên da
vào d báoăđ hình thành k vng caămìnhăđi vi s binăđng t giá. K đn,
da vào k vng caă mìnhă đ quytă đnh có nên phòng nga ri ro t giá hay
không.
Mtăkhiăđƣăquytăđnh nên phòng nga ri ro t giá, tip theo nhà qun lý cn ra

quytăđnh phòng nga bng gii pháp nào? Nhìn chung, quytăđnh phòng nga ri
ro t giá là quytăđnh la chn s dng mt trong nhng gii phápăsauăđơy:
 Hpăđng k hn
 Hpăđngăhoánăđi
 Hpăđngăgiaoăsauă(tngălai)
 Hpăđng quyn chn
 S dng kt hp các giao dch trên th trng tin t
 S dng các gii pháp khác

Chngă1 11

1.2. CÁC CỌNGăCăPHÁIăSINH PHọNGăNGAăRIăROăTăGIÁ
1.2.1. Phòngăngaăriăroătăgiáăbng hpăđngăkăhn
Hpăđng k hn c đnh t giá giaăhaiăđng tin nên có th giúp doanh nghip
tránhăđc ri ro t giá (Daugaard và Valentine, 1995). V nguyên tc, có hai loi
hpăđng k hn là hpăđng mua và hpăđng bán, có th s dngătngăng vi
haiătrng hp phòng nga ri ro t giá: phòng nga ri ro t giáăđi vi khon
phi tr và phòng nga ri ro t giáăđi vi khon phi thu.
Phòng nga ri ro t giáăđi vi khon phi tr
 tránh ri ro t giá, doanh nghip có th tha thun mua ngoi t k hn vi ngân
hàng. Khi y ngân hàng s da vào t giá giaoăngay,ăđƣăbit  thiăđim hin ti, và
chênh lch lãi sut gia ni t và ngoi t đ xácăđnh và chào cho doanh nghip t
giá bán ngoi t theo hpăđng k hn. T giáănƠyăđc tha thun trc và c đnh
choăđn khi hpăđngăđn hn nên ri ro t giá do binăđng t giáăgơyăraăđƣăđc
loi tr.
Phòng nga ri ro t giáăđi vi khon phi thu
 tránh ri ro t giá, doanh nghip có th tha thun bán ngoi t k hn vi ngân
hàng. Khi y ngân hàng s da vào t giáăgiaoăngayăđƣăbit  thiăđim hin ti và
chênh lch lãi sut gia ni t và ngoi t đ xác đnh và chào cho doanh nghip t
giá mua ngoi t theo hpăđng k hn. T giáănƠyăđc tha thunătrc và c

đnhăchoăđn khi hpăđng đn hn nên ri ro do binăđng t giá gây ra đƣăđc
loi tr.
1.2.2. Phòngăngaăriăroătăgiáăbngăhpăđngăhoánăđiă
Do hpăđngăhoánăđi bao hàm trong bn thân nó giao dch k hn nên có th s
dng vào mcăđíchăphòngănga ri ro t giáănh hpăđng k hn. Tuyănhiên,ăđim
khác bit so vi hpăđng k hn khi s dng hpăđngăhoánăđi nm  ch:

Chngă1 12

 Hpăđngăhoánăđi s dng khi doanh nghip va có nhu cu bán hoc mua mt
ngoi t nƠoăđóă hin ti,ăđng thi va có nhu cu mua hoc bán li ngoi t
đóătrongătng lai.
 Thi hn giao dch gia hai thiăđim hin tiăvƠătngălaiătngăđi dài.
1.2.3. Phòngăngaăriăroăt giáăbngăhpăđngăgiaoăsauă(tngălai)
Phòng nga ri ro t giáăđi vi khon phi tr
 có th phòng nga ri ro t giáăđi vi mt khon phi tr bng ngoi t, doanh
nghip có th thc hin mua ngoi t theo hpăđng giao sau có tr giá và thi hn
tngăđngăvi khon phi tr. Khiăđáoăhn, có hai kh nngăxy ra:
 Nu ngoi t lên giá so vi ni t thì doanh nghip s có li do binăđng t giá
t hpăđngăgiaoăsau,ănhngăb thit t s giaătngăchiăphíăca khon phi tr.
Khi y, doanh nghip ly li t hpăđngăgiaoăsauăbùăđp cho thit ca khon
phi tr. Nh vy tn tht do ri ro t giáăđc gim thiu hay có th kim soát.
 Nu ngoi t gim giá so vi ni t thì doanh nghip s b thit do mua hpăđng
giaoăsau,ănhngăcóăli t khon phi tr do binăđng t giá làm gim chi phí
ca khon phi tr. Khi y doanh nghip ly li t khon phi tr bùăđp cho
thit ca hpăđng giao sau. Nh vy tn tht do ri ro t giáăđc gim thiu
hay có th kim soát.
Phòng nga ri ro t giáăđi vi khon phi thu
 có th bo him ri ro t giáăđi vi mt khon phi thu bng ngoi t, doanh
nghip có th thc hin bán ngoi t theo hpăđng giao sau có tr giá và thi hn

tngăđngăvi khon phiăthu.ăKhiăđáoăhn, có hai kh nngăxy ra:
 Nu ngoi t lên giá so vi ni t thì doanh nghip s có li do binăđng t giá
t khon phiăthuănhngăb thit do bán ngoi t theo hpăđng giao sau. Ly li
t hpăđngănƠyăbùăđp cho thit ca hpăđng kia.

Chngă1 13

 Nu ngoi t gim giá so vi ni t thì doanh nghip s có li do bán ngoi t
theo hpăđngăgiaoăsauănhngăb thit do binăđng t giá ca khon phi thu
bng ngoi t. Ly li t hpăđngănƠyăbùăđp cho thit ca hpăđng kia.
1.2.4. Phòngăngaăriăroătăgiáăbngăhpăđngăquynăchnă
Hpăđng quyn chnăđc s dngănh mt công c phòng nga ri ro t giá cho
c haiătrng hp: phòng nga ri ro t giáăđi vi khon phi tr và phòng nga
ri ro t giáăđi vi khon phi thu.
Phòng nga ri ro t giáăđi vi khon phi tr
 phòng nga ri ro t giáă đi vi khon phi tr doanh nghip có th thngă
lng vi ngân hàng mua quyn chn mua. Khi y ngân hàng, bên bán quyn, s
xem xét chào cho doanh nghip, bên mua quyn, mt quyn chn mua có ni dung
bao gm :
 Tr giá quyn chn, bng hocătngăđngătr giá khon phi tr
 T giá thc hin.
 Phí mua quyn.
 Kiu quyn chn (kiu Châu Âu hoc M)
 Thi hn hiu lc ca quyn chn, bng hocătngăđngăthi hn ca khon
phi tr.
Phòng nga ri ro t giáăđi vi khon phi thu
 phòng nga ri ro t giáăđi vi khon phi thu, doanh nghip có th thngă
lng vi ngân hàng mua quyn chn bán. Khi y ngân hàng, bên bán quyn, s
xem xét chào cho doanh nghip, bên mua quyn, mt quyn chn bán có ni dung
bao gm:

 Tr giá quyn chn, bng hocătngăđngătr giá khon phi thu
 T giá thc hin.

Chngă1 14

 Phí mua quyn bng
 Kiu quyn chn (kiu Châu Âu hoc M)
 Thi hn hiu lc ca quyn chn, bng hocătngăđngăthi hn ca khon
phi thu.
1.2.5. Phòngăngaăriăroătăgiáăbngăcácăgiaoădchătrênăthătrngătinăt
Doanh nghip có th s dng kt hp các giao dch mua bán ngoi t trên th trng
ngoi hi vi các giao dch vay và gi trên th trng tin t đ t phòng nga hay
bo him ri ro t giá.
Phòng nga ri ro t giáăđi vi khon phi tr, các khon phi thu
 phòng nga ri ro t giá,ătrc ht doanh nghip phi thu thp thông tin liên
quan trên th trng ngoi hi và th trng tin t nh:ă
 T giá giao ngay, bao gm t giá mua và t giá bán  thiăđim hin ti.
 Lãi sut ni t, bao gm lãi sut tin gi và lãi sut cho vay.
 Lãi sut ngoi t, bao gm lãi sut tin gi và lãi sut cho vay.
1.2.6. Phòngăngaăriăroătăgiáăbngănhngăkăthutăkhácă
i vi các khon phi tr và phi thu bng ngoi t, nu doanh nghip không th
thngălng hoc không munăthngălng các hpăđngăpháiăsinhănhătrìnhăbƠyă
trcăđơyăhayăs dng th trng tin t nhăva trình bày, doanh nghip có th
phòng nga ri ro t giá bng nhng k thut khác.
Tr sm (leading) và tr mun (lagging)
K thut này rtă đnă gin.ă i vi nhng khon phi tr bng ngoi t nào mà
doanh nghip k vng rng ngoi t đóăs lênăgiáătrongătngălai,ătt nht doanh
nghip nên tr smăhnăt hin ti. K thut này gi là tr smă(leading).ăNgc li,
nhng khon phi tr bng ngoi t nào doanh nghip k vng ngoi t đóăs gim

Chngă1 15

giáătrongătngălai,ătt nht doanh nghip nên chm tr, ch đn khi ngoi t xung
giá mi tr. K thut này gi là tr mun (lagging).
Thc hin hpăđng song hành (parallel contracts)
K thut này có th áp dng khi hotăđng ca doanh nghip có th đaădng hoá và
doanh nghip có th thc hinăđng thi hai loi hpăđngăsongăhƠnhănhngătráiă
chiu nhau. Chng hn, doanh nghip có mt hpă đng nhp khu tr chm làm
phát sinh mt khon phi tr bng mt loi ngoi t nƠoăđó,ădoanhănghipăđng thi
thc hin hpăđng xut khu tr chmăcngăbng ngoi t đóăcóăthi hn và tr giá
tngăđngăvi hpăđng nhp khu. Bng cách này, ri ro t giáăđc hóa gii
mt cách t nhiên.
Thayăđi giá và la chnăđng tin thanh toán (Price variation and currency of
invoicing)
K thutănƠyăcngăkháăđnăgin, bngăcáchăthayăđi giá bán bng ni t đ bùăđp
tn tht ngoi hiătrongătrng hp ngoi t lên giá khin cho chi phí ca doanh
nghipăgiaătngăhocăthayăđi giá bán bng ngoi t khi ngoi t xung giá khin
doanh nghip b tn tht do doanh thu gim.
Tha thun chia s ri ro t giá (Risk-sharing arrangements)
Tha thun chia s ri ro là gii pháp tha thun c nhà xut khu và nhp khuăđu
chuăđng mt phn ri ro t giá theo kiu mt phn tr giáăhóaăđnăđc thanh toán
bngăđng tin caăngi xut khu, phn còn liăđc thanh toán bngăđng tin
khác có liăăchoăngi nhp khu.
óngăkhungăđng tin (currency collars)
V nguyên tc,ăđóngăkhungăđng tinăcngătngăt nh tha thun chia s ri ro 
ch trc ht nó thit lp gii hnădi, gii hn trên và min t giá. K đn tha
thunăđiu chnh tr giá hpăđng phi thanh toán tùy theo s binăđng ca t giá
giao ngay khi hpăđngăđn hn.

Chngă1 16

1.3. KINHăNGHIMăQUNăLụăRIăROăTăGIÁăăMTăSăNC
1.3.1. Kinhănghimăcaăcácăncăphátătrin
Kinh nghim qun lý ri ro t giá ca M
Có th coi M lƠăncăđiăđu trong vic trin khai th trng phái sinh. Các công c
phái sinh là hpăđngătngălaiăvƠăhpăđng quyn chnăthng da trên các tài sn
căs khác. Mt trong nhng th trng quyn chnăđu tiên  M là Th trng
quyn chn Chicago (Chicago Board Options Exchange ậ CBOE)ăđc thành lp
vƠoănmă1973,ăhotăđng theo Lut chng khoán liên bang và chu s giám sát ca
SEC.ăSauăhnă30ănmăhotăđng và phát trin,ăđnănmă2005ăCBOEăcóăth phn dn
đu th trng quyn chn ti M, chim 1/3 doanh s giao dch trên th trng và
nmă2007ăđt mc doanh s 33% th phn. S phát trin ca CBOE minh chng
cho mt s hi t ca nhiu yu t ni lcănhănngălc sáng to sn phm, công
tác vn hành qun lý hiu qu,ăcôngătácăđƠoăto kin thc sn phm phái sinh cho
cácănhƠăđuăt,ăh thng giao dch nhiu tin ích cho khách hàng.
Khi nói v kinh nghim qun lý và phòng nga ri ro t giá thì có th nói M là
nc có nhiu kinh nghim nht. V lý thuyt có th nói các tác gi nhăShapiro và
Rutenberg (1976), Logue và Olfield (1977), Jacque (1981), Hull (1995, 2005),
WesterfieldăvƠăJaffeă(2002,ă2005),ầălƠănhng tác gi quen thuc và ni ting xut
bnăcácăsáchăgiaoăkhoaăkinhăđin v vnăđ này. V thc hành, vnăđ ri ro và các
gii pháp phòng nga ri ro t giá có th tìm thyăđc t hng dn ca Morgan
Stanley. V nghiên cu, kinh nghim qun lý và phòng nga ri ro t giá có th tìm
thy  các cuc kho sát ca Wharton School, University of Pennsylvania do nhóm
tác gi Bodnar, Hayt và Marston thc hinăvƠoăcácănmă1994, 1995 và 1998.
Kinh nghim qun lý ri ro t giá ca Anh
S giao dch hpă đngă tngă laiă quc t London (The London International
Financial Futures Exchange ậ LIFFE) đc thành lpănmă1982ăđ giao dch các
sn phm phái sinh v lãi sut và tin t.ăNmă1993,ăLIFFEăsáp nhp vi Th trng
quyn chn London (The London Traded Options Market ậ LTOM)ă vƠă đi tên