B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
NG TH LANăHNG
CÁC NHÂN T NHăHNGăN S HÀI LÒNG CA
KHÁCH HÀNG DOANH NGHIP S DNGăIN TI
TNGăCÔNGăTYăIN LC THÀNH PH H CHÍ MINH
LUN VN THC S KINH T
TP. H Chí Minh ậ 2012
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
NG TH LANăHNG
LUN VN THC S KINH T
CÁC NHÂN T NHăHNGăN S HÀI LÒNG CA
KHÁCH HÀNG DOANH NGHIP S DNGăIN TI
TNGăCÔNGăTYăIN LC THÀNH PH H CHÍ MINH
CHUYÊN NGÀNH: THNG MI
MÃ S: 60.34.10
NGI HNG DN KHOA HC: TS. T TH M LINH
TP. H Chí Minh ậ 2012
LI CAM OAN
Tôi cam đoan rng đ tài “Các nhân t nh hng đn s hài lòng ca
khách hàng doanh nghip s dng đin ti Tng Công ty in lc
TP.HCM” là do chính tôi nghiên cu. Các s liu thu thp và kt qu phân
tích trong đ tài là trung thc, không trùng vi bt k đ tài nghiên cu khoa
hc nào.
TP. H Chí Minh, ngày 20 tháng 10 nm 2012
Tác gi
ng Th LanăHng
LI CM N
Li đu tiên tôi xin bày t lòng cm n chân thành đn Cô TS.T TH
M LINH, ngi hng dn khoa hc ca lun vn, đã tn tình hng dn và
giúp đ tôi hoàn thành lun vn này.
Xin chân thành cám n quý Thy cô ca trng i hc Kinh t TP. H
Chí Minh đã truyn đt cho tôi nhng kin thc cn thit trong sut khóa hc.
Cám n Tng công ty in lc TP.HCM đã to điu kin cho tôi thc hin
lun vn này.
Cm n gia đình đng viên tinh thn và h tr cho tôi trong sut thi gian
theo đui chng trình hc tp.
Cám n bn bè, đng nghip đã to điu kin giúp đ tôi trong quá trình
thu thp d liu ca đ tài.
Tác gi
ng Th LanăHng
i
MC LC
LI M U 2
1. S cn thit caăđ tài nghiên cu 2
2. Mc tiêu nghiên cu 3
3.ăiătng và phm vi nghiên cu 3
4. Tính mi ca nghiên cu 4
5. Kt cu caăđ tài 8
CHNG 1. C S LÝ LUN 9
1.1. Khái nim v dch v và chtălng dch v 9
1.1.1. Khái nim v dch v 9
1.1.2. Cht lng dch v 10
1.2. Khái nim v s hài lòng ca khách hàng 11
1.2.1. S hài lòng ca khách hàng 11
1.2.2. Phân loi s hài lòng ca khách hàng 12
1.3. Mt s mô hình các nhân t nhăhngăđn s hài lòng khách hàng 14
1.3.1. Mô hình ch s hài lòng ca khách hàng (CSI model)
[2]
14
1.3.2. Mô hình cht lng dch v SERVQUAL (Service Quality)
[6]
16
1.3.3. Mô hình SERVPERF (Service Performance)
[6]
17
1.3.4. Mô hình các nhân t tác đng đn s hài lòng ca khách hàng ca Zeithaml và
Bitner (2000)
[6]
18
1.4. căđimăngƠnhăđin và dch v cung cpăđin ti Vit Nam 19
1.4.1. c đim ca ngành đin Vit Nam 19
1.4.2. Nhng đc trng c bn ca sn phm đin nng 22
1.4.3. Dch v cung cp đin cho khách hàng 23
1.5. Mô hình nghiên cuăđ xut 24
KT LUNăCHNGă1 28
CHNG 2. TNG QUAN V TNGăCÔNGăTYăIN LC THÀNH PH H
CHÍ MINH 29
2.1. Tng quan v Tngăcôngătyăin lc TP.HCM 29
2.1.1. Gii thiu chung v Tng công ty in lc TP.HCM 29
2.1.2. Quá trình hình thành và phát trin ca Tng công ty in lc TP.HCM 30
ii
2.2.ăCăcu t chc qun lý 30
2.3. Tình hình hotăđng ca Tngăcôngătyăin lc TP.HCM 31
2.4. Dch v cung cpăđin cho khách hàng và thc tinăđánhăgiáăs hài lòng ca
khách hàng ti Tng côngătyăin lc TP.HCM 34
2.4.1. Dch v cung cp đin cho khách hàng 34
2.4.2. Thc tin đánh giá s hài lòng ca khách hàng ti Tng công ty in lc
TP.HCM 35
KT LUNăCHNGă2 37
CHNGă3.ăPHNG PHÁP NGHIÊN CU 38
3.1. Thit k nghiên cu 38
3.1.1. Nghiên cu đnh tính 40
3.1.2. Nghiên cu đnh lng 44
3.2. Ngun thông tin 45
3.3. Thit k mu và phng pháp chn mu 46
3.3.1. Phng pháp chn mu 46
3.3.2. Thit k mu 46
KT LUNăCHNGă3 47
CHNG 4. PHÂN TÍCH KT QU NGHIÊN CU 48
4.1. căđim mu kho sát 48
4.2.ăánhăgiáămcăđ hài lòng ca khách hàng doanh nghip s dngăđin ti Tng
côngătyăin lcăTP.HCMăthôngăquaăcácăthangăđo 50
4.2.1. ánh giá đ tin cy ca các thang đo thông qua h s Cronbach’s Alpha 50
4.2.2. ánh giá mc đ hài lòng ca khách hàng thông qua phân tích nhân t (EFA)
51
4.2.3. iu chnh mô hình nghiên cu 56
4.2.4. Phân tích hi quy đa bin 57
4.3.ăánhăgiáămcăđ hài lòng ca khách hàng doanh nghip s dngăđin thông qua
cácăđiălng thng kê mô t 64
4.3.1. Mcăđ hài lòng caăkháchăhƠngăđi vi tng thành phn 64
4.3.2. Mcăđ hài lòng chung ca khách hàng 66
KT LUNăCHNGă4 69
iii
CHNG 5. GII PHÁP NÂNG CAO S HÀI LÒNG CA KHÁCH HÀNG
DOANH NGHIP S DNGă IN TI TNGă CÔNGă TYă IN LC
TP.HCM 70
5.1.ăCăs đ xut gii pháp 70
5.2. Mt s gii pháp nâng cao s hài lòng ca khách hàng doanh nghip ti Tng
côngătyăin lc TP.HCM 71
5.2.1. m bo ngun cung cp đin, nâng cao đ tin cy và cht lng đin 71
5.2.2. Nâng cao s thun tin trong dch v cung cp đin cho khách hàng 73
5.2.3. Nâng cao nng lc phc v ca nhân viên, xây dng môi trng làm vic
chuyên nghip 74
5.2.4. Hoàn thin trang b c s vt cht trong hot đng giao dch vi khách hàng . 76
5.2.5. Tng cng công tác chm sóc khách hàng, to s đng cm, qung bá và nâng
cao hình nh, thng hiu ca Công ty 76
5.3. Nhng hn ch caăđ tƠiăvƠăhng nghiên cu tip theo 83
5.3.1. Hn ch caăđ tài 83
5.3.2.ăHng nghiên cu tip theo 84
KT LUNăCHNGă5 85
KT LUN 86
Tài liu tham kho
Ph lc
iv
DANH MC T VIT TT
ACSI American Customer Satisfaction Index
BOT Hình thc đu t Xây dng-Vn hành-Chuyn giao
CLDV Cht lng dch v
CMIS Phn mm qun lý khách hàng
CSKH Chm sóc khách hàng
DN Doanh nghip
TXD u t xây dng
ECSI European Customer Satisfaction Index
EFA Exploratory Factor Analysis - Phân tích nhân t
EVN Tp oàn in lc Vit Nam
EVNHCMC Tng công ty in lc TP.HCM
QMS H thng xp hàng t đng
QTKD Qun tr kinh doanh
SERVPERF Service Performance
SERVQUAL Service Quality
TP.HCM Thành ph H Chí Minh
WTO T chc Thng mi th gii
v
DANH MC BNG
Bng 2.1. Các Công ty đin lc trc thuc EVNHCMC 31
Bng 2.2. Kt qu kho sát mc đ hài lòng ca khách hàng 35
Bng 3.1. Bng tng hp các thang đo 42
Bng 3.2. Thang đo s hài lòng 44
Bng 4.1. Thng kê loi hình DN 48
Bng 4.2. Thng kê quy mô DN 49
Bng 4.3. Thng kê mc đin nng tiêu th 49
Bng 4.4.
H s
Cronbach’s alpha ca các thang đo 51
Bng 4.5. Kt qu phân tích nhân t EFA 53
Bng 4.6. Phân tích nhân t s hài lòng 55
Bng 4.7. Kt qu hi quy ca mô hình 59
Bng 4.8. Bng phân tích phng sai ANOVA 60
Bng 4.9. Tóm tt các h s hi quy 60
Bng 4.10. Trung bình s hài lòng gia các khu vc 63
Bng 4.11. Thng kê mô t các yu t đánh giá mc đ hài lòng 65
Bng 4.12. S hài lòng ca khách hàng 67
vi
DANH MC HÌNH
Hình 1.1. Mô hình ch s hài lòng khách hàng ca M 15
Hình 1.2. Mô hình ch s hài lòng khách hàng các quc gia EU 15
Hình 1.3. Các nhân t tác đng đn s tha mãn ca khách hàng 18
Hình 1.4. Quá trình sn xut kinh doanh đin nng 19
Hình 1.5. Mô hình nghiên cu s hài lòng ca khách hàng doanh nghip 26
Hình 2.1. S lng khách hàng s dng đin giai đon 2002 ậ 2011 33
Hình 2.2. Doanh thu ca EVNHCMC giai đon 2002 ậ 2011 34
Hình 3.1. Quy trình nghiên cu 39
Hình 4.1. Mô hình nghiên cu chính thc 56
Hình 5.1. Mô hình hot đng ca trung tâm chm sóc khách hàng 78
DANH MC BIUă
Biu đ 4.1. C cu đ tui, gii tính ca mu nghiên cu 50
Biu đ 4.2. T l khách hàng doanh nghip hài lòng đi vi Công ty đin lc 67
Biu đ 4.3. T l khách hàng tip tc s dng đin ca Công ty đin lc 68
1
TÓM TT
in nng là ngun nng lng quan trng phc v đi sng nhân dân và
góp phn thúc đy kinh t xã hi phát trin. nâng cao nng lc cnh tranh trong
giai đon hi nhp WTO và l trình th trng đin, Tng công ty in lc
TP.HCM đư và đang có s chuyn mình mnh m và tp trung vào vic nâng cao
s hài lòng ca khách hàng, tip tc phát huy vai trò ca mt trong nhng đn v
cung cp đin hàng đu, đóng góp thit thc cho mc tiêu phát trin kinh t bn
vng ca Thành ph.
Nghiên cu này đo lng các nhân t nh hng đn s hài lòng ca khách
hàng doanh nghip s dng đin ti Tng công ty in lc TP.HCM. Bng phng
pháp điu tra kho sát thông qua bng câu hi đi vi 235 khách hàng doanh
nghip, kt qu nghiên cu cho thy có 5 nhân t nh hng đn s hài lòng ca
khách hàng, đó là: tin cy và cht lng đin cung cp, S thun tin, Nng lc
phc v, C s vt cht và S đng cm. Kt qu đánh giá cng cho thy mc đ
hài lòng ca khách hàng doanh nghip s dng đin ti Tng công ty in lc
TP.HCM. T kt qu nghiên cu, tác gi đ xut mt s gii pháp giúp Tng công
ty in lc TP.HCM nâng cao s hài lòng ca khách hàng, đó là: đm bo ngun
cung cp đin, kim soát, nâng cao đ tin cy và cht lng đin cung cp, ci
thin nng lc phc v ca đi ng nhân viên, đu t trang b c s vt cht trong
hot đng giao dch, chm sóc khách hàng…
Kt qu phân tích ca đ tài s là c s quan trng đ Tng công ty in lc
TP.HCM có nhng ci tin phù hp đ nâng cao cht lng dch v làm hài lòng
khách hàng trong thi gian ti.
2
LI M U
1. S cn thit caăđ tài nghiên cu
S hài lòng ca khách hàng là vn đ quan trng do nó tác đng trc tip s
thành công ca doanh nghip. o lng s hài lòng ca khách hàng giúp doanh
nghip ci tin cht lng dch v nhm tng cng kh nng cnh tranh trên th
trng trong quá trình hi nhp hin nay.
Tng công ty in lc Thành ph H Chí Minh là mt doanh nghip trc
thuc Tp đoàn in lc Vit Nam, có chc nng qun lý và kinh doanh phân phi
đin nng cho khách hàng trên đa bàn Thành ph H Chí Minh. Trong giai đon
hin nay, Tng công ty đang tp trung hng đn đi tng khách hàng doanh
nghip. ây là nhóm khách hàng quan trng trong c cu khách hàng ca Tng
công ty, có mc tiêu th đin nng ln chim khong 63% tng lng đin nng
tiêu th. Mc dù Tng công ty in lc Thành ph H Chí Minh đư nhn thc đc
vai trò ca đi tng khách hàng doanh nghip có nh hng ln đn hot đng sn
xut kinh doanh và đang n lc ci thin cách thc phc v nhng hiu qu cha
đt nh mong mun, hin ti vn còn tn ti tình trng cha hài lòng ca đi tng
khách hàng này v thi gian thc hin dch v, thái đ ca nhân viên, tình trng mt
đin,
K t nm 2008, Tng công ty in lc TP.HCM đư thc hin các cuc điu
tra kho sát s hài lòng ca khách hàng hng nm theo thang đim xp hng t 1
đn 9 (1 là s hài lòng thp nht và 9 là s hài lòng cao nht). Tuy nhiên, các kho
sát và đánh giá này vn cha bao quát ht các nhân t nh hng đn s hài lòng
ca khách hàng nên kt qu kho sát cha thc s có chiu sâu.
Theo l trình đư đc Chính ph phê duyt, th trng phát đin cnh tranh
s chính thc vn hành hoàn chnh t nm 2014, th trng bán buôn đin cnh
tranh t nm 2015 và th trng bán l đin cnh tranh s thc hin sau nm 2022.
Ngành đin s m ca hi nhp đ đáp ng mt cách hiu qu nht đi vi nhu cu
s dng đin tng lên và yêu cu v cht lng dch v cung cp đin ngày càng
3
cao ca khách hàng doanh nghip. S phát trin sôi đng ca th trng đin trong
thi gian ti s to ra nhng c hi nhng đng thi cng đt ra nhng thách thc.
Vì vy, đ có th phát trin bn vng, Tng công ty in lc Thành ph H Chí
Minh phi luôn ci tin cht lng dch v, nhm nâng cao s hài lòng ca khách
hàng doanh nghip. làm đc điu này, vic tìm ra nhng yu t tác đng đn
s hài lòng ca khách hàng là thc s cn thit và s là nn tng vng chc cho vic
hoch đnh chin lc đ đem li sn phm dch v ti u nht, nhm nâng cao s
tha mãn ca khách hàng doanh nghip và gia tng kh nng cnh tranh ca Tng
công ty in lc TP.HCM trong thi gian ti. Chính vì nhng lý do nói trên, tác gi
đư chn thc hin đ tài ắCÁC NHÂN T NH HNG N S HÀI LÒNG
CA KHÁCH HÀNG DOANH NGHIP S DNG IN TI TNG CÔNG
TY IN LC THÀNH PH H CHÍ MINH”.
2. Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu 1: Xác đnh các nhân t tác đng đn s hài lòng ca khách hàng
doanh nghip s dng đin ti Tng công ty in lc TP.HCM.
Mc tiêu 2: ánh giá s hài lòng ca khách hàng doanh nghip s dng
đin ti Tng công ty in lc TP.HCM.
Mc tiêu 3: xut mt s gii pháp giúp Tng công ty in lc TP.HCM
nâng cao s hài lòng ca khách hàng doanh nghip da trên kt qu nghiên cu.
3.ăiătng và phm vi nghiên cu
- iătng nghiên cu: s hài lòng ca khách hàng doanh nghip s dng
đin ti Tng công ty in lc TP.HCM.
C s la chn đi tng nghiên cu:
Tng công ty in lc Thành ph H Chí Minh hin có khong 1,83 triu
khách hàng, trong đó s lng khách hàng doanh nghip chim t l khong 20%.
Th nht, đây là nhóm khách hàng quan trng trong c cu khách hàng ca
Tng công ty in lc TP.HCM, có mc tiêu th đin nng ln chim khong 63%
tng đin nng tiêu th (Ngun: Báo cáo kt qu hot đng sn xut kinh doanh
2011).
4
Th hai, vì các doanh nghip có nhu cu s dng đin rt ln nên h là nhóm
khách hàng giao dch thng xuyên vi Công ty. Do đó, khi trin khai các dch v
cho nhóm khách hàng doanh nghip thì tính kh thi và hiu qu cao.
Th ba, nhóm khách hàng doanh nghip mang li nhiu doanh thu cho Tng
công ty in lc TP.HCM do đin nng tiêu th và mc giá bán đin cao (chim
61% tng doanh thu) nên s to ra nhng đóng góp tích cc đi vi hiu qu kinh
doanh và s phát trin lâu dài ca Tng Công ty.
Chính vì nhng lý do nêu trên, tác gi đư la chn đi tng nghiên cu là
khách hàng doanh nghip đ tìm hiu đy đ hn v nhu cu và cm nhn ca
khách hàng v cht lng dch v ca Công ty.
Nghiên cu tin hành qua 2 giai đon:
+ Nghiên cu đnh tính: nghiên cu thc hin bng phng pháp chuyên gia
và tho lun tay đôi vi các trng phòng kinh doanh các in lc và các khách
hàng doanh nghip đ điu chnh và b sung thang đo.
+ Nghiên cu đnh lng: thc hin phng vn thông qua bng câu hi đi
vi khách hàng doanh nghip ti TP.HCM. Phng pháp ly mu thun tin. Kt
qu kho sát s đc nhp liu vào phn mm x lý s liu thng kê SPSS 17.0 đ
tin hành phân tích.
- Phm vi nghiên cu: các doanh nghip s dng đin ca Tng công ty
in lc TP.HCM trên đa bàn TP.HCM.
Thi gian nghiên cu t tháng 4 đn tháng 9 nm 2012.
4. Tính mi ca nghiên cu
4.1 Các nghiên cuăliênăquanăngoƠiănc
4.1.1. Haim Cohen, 2010. S dng mô hình SERVQUAL đo lng cht
lng dch v, trng hp Công ty đin lc Israel (IEC). i hc Haifa,
Israel
[18]
Mc tiêu ca nghiên cu là s dng thang đo SERVQUAL đo lng cht
lng dch v nhm nâng cao s hài lòng ca khách hàng, trng hp đin hình ti
Công ty đin lc Israel, c mu là 500. Nghiên cu s dng thang đo CLDV
5
SERVQUAL gm 05 thành phn: đ tin cy, đ đáp ng, s bo đm, đng cm và
phng tin hu hình. Kt qu xác đnh đc khong cách gia cm nhn và k
vng ca khách hàng đi vi các thành phn. Trong đó, khong cách ln nht gia
cm nhn và k vng ca khách hàng là yu t s tin cy, đ đáp ng, ngc li
phng tin hu hình có khong cách gia cm nhn và k vng nh nht. Khách
hàng k vng ln nht v yu t đ tin cy và s đm bo; tuy nhiên khách hàng li
hài lòng nht vi yu t s đm bo và phng tin hu hình. Kt qu nghiên cu
này là tin đ đ ci tin cht lng dch v nâng cao s hài lòng ca khách hàng.
4.1.2. Sharma Hemant, 2010. oă lng mcă đ cm nhn ca khách
hàng v chtălng dch v cung cp đin South Haryana, nă. Tp chí
International Journal of Business and Management Science, s tháng 1
[23]
Mc tiêu ca nghiên cu nhm xây dng công c đáng tin cy đ đo lng
mc đ cm nhn ca khách hàng v cht lng dch v cung cp đin South
Haryana, c mu 300 khách hàng h dân c. Nghiên cu s dng phng pháp hi
quy đa bin và xây dng phng trình hi quy đi vi cht lng dch v cung cp
đin. Kt qu ca cuc kho sát đư ch ra các yu t sau đây có nh hng cht
lng dch v cung cp đin: s đáp ng, đ tin cy, s bo đm, s đng cm, s
thun tin, cht lng đin cung cp và giá c. Trong đó, cht lng đin cung cp
đc cho là quan trng nht.
4.1.3. Chih-Min Sun, 2007. nh hng ca cht lng dch v đin đn
s hài lòng khách hàng – nghiên cu trng hp khách hàng trong khu Công
viên Khoa hc ca Tp đoàn đin lc ài Loan. Lun vn thc s. Sun Yat-Sen
University
[16]
Nghiên cu nhm mc tiêu xác đnh mi tng quan gia cht lng dch v
và s hài lòng khách hàng trong ngành đin. Nghiên cu da trên mô hình
SERVQUAL v cht lng dch v và s hài lòng ca khách hàng. i tng
nghiên cu là khách hàng ca Tp đoàn đin lc ài Loan trong khu Công viên
Khoa hc. Nghiên cu xác đnh đc bn nhân t đc s dng đ đánh giá cht
lng dch v ca ngành đin, bao gm đ tin cy, s đng cm đáp ng, đm bo
6
thun tin và phng tin hu hình. đánh giá s hài lòng ca khách hàng, có hai
nhân t đc s dng là cung cách phc v và giá tr dch v dn đn s hài lòng.
Ngoài ra, nghiên cu này cng so sánh hai mô hình đánh giá cht lng dch v là
"SERVQUAL và SERVPERF". Kt qu nghiên cu cho thy trong kt qu phân
tích hi quy s dng mô hình SERVPERF có kh nng gii thích trong s hài lòng
ca khách hàng cao hn (55,3%) so vi mô hình SERVQUAL (48,4%).
4.2 Các nghiên cuăliênăquanătrongănc
4.2.1. Lê Hoàng Vit, 2010. Nghiên cu gii pháp nâng cao dch v khách
hàng ti Tng công ty in lc TP.HCM. Lun vn thc s.ă i hc Nông
nghip Hà Ni
[3]
Nghiên cu s dng phng pháp đnh tính, da trên s liu th cp đ phân
tích dch v khách hàng ti Tng công ty in lc TP.HCM. Nghiên cu đư đa ra
gii pháp nâng cao dch v khách hàng ti Tng công ty in lc TP.HCM nh xây
dng trung tâm chm sóc khách hàng, nâng cao cht lng đin nng, chm sóc
khách hàng đc bit là khách hàng ln, đa dng hoá các hình thc kinh doanh dch
v đin, nâng cao cht lng qun lỦ đu t xây dng.
4.2.2. Nguyn Huy Phong và Phm Ngc Thúy, 2007. SERVQUAL hay
SERVPERF ậ Mt nghiên cu so sánh trong ngành siêu th bán l Vit Nam.
Tp chí phát trin KH&CN, tp 10, s 8
[8]
Mc tiêu ca nghiên cu nhm so sánh hai mô hình đo lng cht lng dch
v SERVQUAL và SERVPERF trong bi cnh nghiên cu các yu t nh hng
đn s hài lòng ca khách hàng đi vi dch v ti các siêu th bán l Vit Nam,
trng hp ti TP.HCM. Kt qu nghiên cu cho thy: (1) s dng mô hình
SERVPERF s cho kt qu tt hn mô hình SERVQUAL; (2) Bn câu hi theo mô
hình SERVPERF ngn gn hn phân na so vi SERVQUAL, không gây nhàm
chán và mt thi gian cho ngi tr li.
4.2.3. Lê Trn Thiên Ý, 2012. ánh giá s hài lòng ca khách khi mua
sm ti các siêu th TP.Cn Th. Lunăvnăthcăs.ăi hc Kinh t Thành
ph H Chí Minh
[6]
7
tài nghiên cu đư tng hp các mô hình lý thuyt v s hài lòng ca
khách hàng và trình bày kt qu kho sát 569 khách hàng đi siêu th Cn Th, thi
gian kho sát t tháng 8 đn tháng 10 nm 2011. Mc tiêu ca đ tài nhm đánh giá
s hài lòng ca khách hàng khi tham quan mua sm ti các siêu th cn Th.
tài có s dng h s Cronbach Alpha, phng pháp phân tích nhân t (EFA) và hi
quy tng quan bi đ đánh giá s hài lòng ca khách hàng đi vi các siêu th. Kt
qu cho thy, có 4 nhân t nh hng đn s hài lòng ca khách hàng: Thái đ nhân
viên, c s vt cht, chng trình khuyn mãi-dch v h tr, cht lng hàng hóa.
4.3 Tính mi ca nghiên cu
Trong nhng nm gn đây, vn đ nghiên cu v s hài lòng ca khách
hàng đc rt nhiu nhà nghiên cu cng nh các nhà qun tr doanh nghip quan
tâm. ư có nhiu đ tài nghiên cu v s hài lòng ca khách hàng đi vi rt nhiu
ngành đc thc hin trong và ngoài nc. Ti Vit Nam, đư có nhng nghiên cu
v s hài lòng ca khách hàng trong nhng lnh vc khác nhau nh nghiên cu ca
Nguyn Th Mai Trang, Lê Trn Thiên ụ đi vi lnh vc siêu th bán l; Lê Minh
Thin đi vi dch v đin thoi, Hoàng Xuân Bích Loan vi lnh vc ngân hàng
Nhng nghiên cu này đư đánh giá đc s hài lòng ca khách hàng đi vi tng
lnh vc nghiên cu c th. Tuy nhiên, đn nay cha có nghiên cu nào v s hài
lòng ca khách hàng trong ngành đin đc thc hin ti Vit Nam, ch có các
nghiên cu ca nc ngoài, tiêu biu là các nghiên cu ca Haim Cohen (2010) ti
Israel, Sharma Hemant (2010) ti n , Chih-Min Sun (2007) ti ài Loan. Nhìn
chung các nghiên cu này đu s dng thang đo SERVQUAL và SERVPERF đ
nghiên cu s hài lòng ca khách hàng. Do đó, đ tài có các đim mi sau:
Cha có nghiên cu nào đo lng s hài lòng ca khách hàng s dng
đin, đc bit là khách hàng doanh nghip đc thc hin ti Vit Nam, cng nh
trên đa bàn TP.HCM. Do đó, nghiên cu này mang tính khám phá và đóng góp cho
nhng nghiên cu k tip trong vic đo lng s hài lòng ca khách hàng ti các
đn v khác trong ngành đin.
ánh giá do Tng công ty in lc TP.HCM t thc hin kho sát s hài
8
lòng ca khách hàng đnh k vi kt cu câu hi cha bao quát ht đc thc t ca
các nhân t nh hng đn s hài lòng khách hàng và cha phn ánh đc tm
quan trng ca tng yu t do vy kt qu phn ánh cha đy đ và chính xác.
Nghiên cu nhm xác đnh c th các yu t tác đng đn s hài lòng
ca khách hàng doanh nghip s dng đin ti Tng công ty in lc TP.HCM, t
đó đ xut mt s gii pháp giúp Tng công ty in lc TP.HCM nâng cao s hài
lòng ca khách hàng.
5. Kt cu caăđ tài
tài có kt cu gm 5 chng:
Chng 1: C s lý lun
Chng 2: Tng quan v Tng công ty in lc TP.HCM
Chng 3: Phng pháp nghiên cu.
Chng 4: Phân tích kt qu nghiên cu
Chng 5: Gii pháp nâng cao s hài lòng ca khách hàng doanh nghip
s dng đin ti Tng công ty in lc TP.HCM
Ngoài ra, còn có phn Ph lc và Tài liu tham kho.
9
CHNG 1. C S LÝ LUN
Chng 1 trình bày c s lý lun ca đ tài bao gm các ni dung chính: (1)
Khái nim dch v và cht lng dch v; (2) S hài lòng ca khách hàng và các mô
hình đo lng s hài lòng khách hàng; (3) c đim ngành đin và dch v cung
cp đin. Trên c s đó tác gi đ xut mô hình nghiên cu.
1.1. Khái nim v dch v và chtălng dch v
1.1.1. Khái nim v dch v
Dch v là mt khái nim ph bin trong marketing và kinh doanh. Có rt
nhiu cách đnh ngha v dch v nhng theo Valarie A Zeithaml và Mary J Bitner
(2000) thì ắdch v là nhng hành vi, quá trình và cách thc thc hin mt công
vic nào đó nhm to giá tr s dng cho khách hàng làm tha mãn nhu cu và
mong đi ca khách hàng”.
Philip Kotler cho rng: dch v là nhng hot đng mà mt bên (nhà cung
cp dch v) có th cung cp cho khách hàng mà ch yu là vô hình và không
chuyn giao quyn s hu. Dch v có th gn lin hay không gn lin vi mt sn
phm vt cht. Do vy, dch v có nhng nét đc trng c bn đ phân bit vi các
sn phm hu hình nh sau:
Tính vô hình
Dch v không có hình dáng c th, không th cân đong, đo đm mt cách c
th nh đi vi các sn phm vt cht hu hình. Khi mua sn phm vt cht, khách
hàng có th yêu cu kim đnh, th nghim cht lng trc khi mua nhng sn
phm dch v thì không th tin hành đánh giá nh th. Do tính cht vô hình, dch
v không có mu dùng th nh sn phm vt cht. Ch thông qua vic s dng dch
v, khách hàng mi có th cm nhn và đánh giá cht lng dch v mt cách đúng
đn nht.
Tính không đng nht
c tính này còn đc gi là tính khác bit ca dch v. Theo đó, vic thc
hin dch v thng khác nhau tùy thuc vào cách thc phc v, nhà cung cp dch
v, ngi phc v, thi gian thc hin, lnh vc phc v, đi tng phc v và đa
10
đim phc v. Vì vy, vic đánh giá cht lng dch v hoàn ho hay yu kém khó
có th xác đnh da vào mt thc đo chun mà phi xét đn nhiu yu t liên quan
khác trong trng hp c th và khách hàng da nhiu vào cm nhn cá nhân cng
nh trng thái tâm lỦ lúc đánh giá.
Tính không th tách ri
Tính không th tách ri ngha là vic tiêu th và sn xut dch v đc thc
hin đng thi. Nhng sn phm hu hình sau khi đc sn xut s thông qua các
đi lý trung gian, bán s và l ri mi s dng. Còn dch v vic sn xut và tiêu th
din ra cùng lúc, có s hin din ca ngi cung cp dch v và ngi s dng dch
v. Nói cách khác, s gn lin ca hai quá trình này làm cho dch v tr nên hoàn
tt.
Tính không th ct tr
Dch v nói chung là không th lu tr đc nh các sn phm hàng hóa,
ngha là sn phm dch v không th sn xut sn ri lu kho ch tiêu th. Vì vy
sn phm dch v không th hoàn tr, thu hi hay bán li.
Vì nhng đc tính va nêu, dch v khó đo lng, các nhà nghiên cu đư có
nhiu n lc đ khám phá ra cách thc đ đo lng cht lng dch v, s hài lòng
dch v.
1.1.2. Chtălng dch v
Có nhiu quan đim khác nhau v cht lng dch v, tuy nhiên, dch v là
dành phc v khách hàng. Dch v có nhng thuc tính đc thù và các nghiên cu
v cht lng dch v trong cùng mt lnh vc hay trong các lnh vc khác nhau đư
cho thy rng cht lng dch v theo cm nhn khách hàng là mt quá trình phc
tp.
Theo Lehtinen & Lehtinen (1982), cht lng dch v phi đc đánh giá
trên hai khía cnh là quá trình cung cp dch v và kt qu ca dch v.
Theo Parasuraman et al (1985, 1988) đnh ngha ắCht lng dch v đc
xác đnh là khong cách gia k vng ca khách hàng v dch v và cm nhn ca
h sau khi đư s dng dch v đó”.
11
Gronroos (1998) cng đ ngh hai lnh vc ca cht lng dch v đó là cht
lng k thut và cht lng chc nng:
+ Cht lng k thut bao gm nhng giá tr mà khách hàng thc s nhn
đc t dch v doanh nghip cung cp. Cht lng k thut hàm cha nhng giá
tr do yu t k thut công ngh mang li nh gii pháp k thut, máy móc, h
thng vi tính hóa c s đó hoc yu t bí quyt k thut công ngh.
+ Cht lng chc nng bao gm phng cách phân phi, nói lên chúng
đc phc v nh th nào. Dch v cung cp tt hay không là tùy thuc vào ngi
cung cp dch v qua thái đ, quan h bên trong công ty, hành vi, tinh thn phc v,
s biu hin bên ngoài, s tip cn và tip xúc khách hàng… Tt c nhng yu t
đó nh hng đn ngi cung cp dch v.
Gronroos (1998) đư gii thích s mong đi đc khách hàng hiu nh mt
li ha xut phát t truyn thông trên th trng, hình nh công ty, truyn ming và
nhu cu khách hàng.
Tóm li, t các khái nim trên có th rút ra cht lng dch v chính là cht
lng cm nhn ca khách hàng. Nó bt ngun t vic so sánh nhng k vng ca
khách hàng trc khi s dng dch v vi nhng gì khách hàng cm nhn đc sau
khi s dng dch v. Khi s cm nhn v cht lng ca khách hàng đt đc k
vng ca h trc đó thì coi nh doanh nghip cung cp dch v có cht lng hoàn
ho.
1.2. Khái nim v s hài lòng ca khách hàng
1.2.1. S hài lòng ca khách hàng
Trong nn kinh t cnh tranh ngày càng khc lit, có th nói đem đn s hài
lòng ca khách hàng là nhân t chính mang li thành công cho mi doanh nghip.
Doanh nghip nào cng mong mun khách hàng ca mình hài lòng vi nhng sn
phm và dch v cung cp. Có nhiu khái nim và đo lng theo nhiu cách khác
nhau s hài lòng ca khách hàng qua thi gian:
ắS hài lòng là kt qu t trng thái tâm lý tng hòa cm xúc, phn ánh s
mong đi đc tha mãn qua quá trình tri nghim tiêu dùng mà khách hàng cm
12
nhn đc” (Oliver, 1981).
ắS hài lòng là mc đ phn ng ca ngi tiêu dùng đi vi vic c lng
s khác nhau gia nhng mong mun trc đó (hoc nhng tiêu chun cho s th
hin) và s th hin thc s ca sn phm nh là mt s chp nhn sau khi dùng
nó” (Tse và Wilton, 1988).
ắS hài lòng là mc đ ca trng thái cm giác ca mt ngi bt ngun t
vic so sánh kt qu thu đc t sn phm vi nhng k vng ca ngi đó”
(Kotler, 2001).
Mc đ hài lòng ph thuc s khác bit gia kt qu nhn đc và k vng,
nu kt qu thc t thp hn k vng thì khách hàng không hài lòng, nu kt qu
thc t tng xng vi k vng thì khách hàng s hài lòng, nu kt qu thc t cao
hn k vng thì khách hàng rt hài lòng. Do đó sn phm - dch v nht thit phi
tha mưn đc nhu cu ca khách hàng và ly yêu cu ca khách hàng làm cn c
đ ci thin cht lng sn phm - dch v. Nu khách hàng cm thy nhu cu ca
mình không đc tha mãn thì h s không hài lòng vi sn phm - dch v mà h
nhn đc.
Trong nghiên cu này, s hài lòng ca khách hàng s dng đin là kt qu
ca quá trình nhn xét, đánh giá ca khách hàng khi s dng đin có đáp ng đc
các nhu cu và k vng ca h hay không thông qua vic thu thp, phân tích tng
hp ý kin phn ánh ca khách hàng trong quá trình s dng đin.
1.2.2. Phân loi s hài lòng ca khách hàng
S hài lòng ca khách hàng có th đc phân loi thành ba loi và chúng có
s tác đng khác nhau đn nhà cung cp dch v (Hoàng Xuân Bích Loan, 2008).
Hài lòng tích cc (Demanding customer satisfaction): đây là s hài lòng
mang tính tích cc. i vi nhng khách hàng có s hài lòng tích cc, h và
nhà cung cp s có mi quan h tt đp, tín nhim ln nhau và cm thy hài
lòng khi giao dch. Hn th, h cng hy vng nhà cung cp dch v s có đ
kh nng đáp ng nhu cu ngày càng cao ca mình. Chính vì vy, đây là
nhóm khách hàng d tr thành khách hàng trung thành. Yu t tích cc còn
13
th hin ch, chính t nhng yêu cu không ngng tng lên ca khách hàng
mà nhà cung cp càng n lc ci tin cht lng sn phm - dch v ngày
càng tr nên hoàn thin hn.
Hài lòng năđnh (Stable customer satisfaction): đi vi nhng khách hàng
có s hài lòng n đnh, h s cm thy thoi mái và hài lòng vi nhng gì
đang din ra và không mun có s thay đi trong cách cung cp sn phm -
dch v. Vì vy, nhng khách hàng này t ra d chu, có s tin tng cao đi
vi cung cp sn phm - dch v và sn lòng tip tc s dng sn phm -
dch v.
Hài lòng th đng (Resigned customer satisfaction): nhng khách hàng có
s hài lòng th đng ít tin tng vào nhà cung cp sn phm - dch v và h
cho rng rt khó đ có th ci thin đc cht lng sn phm - dch v và
thay đi theo yêu cu ca mình. H cm thy hài lòng không phi vì tha
mãn hoàn toàn nhu cu ca h mà vì h ngh rng s không th nào yêu cu
nhà cung cp sn phm - dch v ci thin tt hn na. Vì vy, h s không
tích cc đóng góp Ủ kin hay t ra th vi nhng n lc ci tin ca nhà
cung cp sn phm - dch v.
Ngoài vic phân loi s hài lòng ca khách hàng thì mc đ hài lòng cng
nh hng rt ln đn hành vi khách hàng. Ngay c khi khách hàng có cùng s hài
lòng tích cc nhng mc đ hài lòng ch mc ắhài lòng” thì h cng có th tìm
đn các nhà cung cp sn phm - dch v khác. Ch nhng khách hàng có mc đ
hài lòng cao nht ắrt hài lòng” thì h chc chn s là nhng khách hàng trung
thành và luôn ng h nhà cung cp sn phm - dch v.
Vì vy, khi nghiên cu v s hài lòng ca khách hàng thì vic làm cho khách
hàng hài lòng là rt cn thit mà vic giúp h cm thy hoàn toàn hài lòng li quan
trng hn nhiu. i vi nhng khách hàng hài lòng th đng, h có th ri b nhà
cung cp sn phm - dch v bt c lúc nào trong khi nhóm khách hàng cm nhn
ắhoàn toàn hài lòng” thì s là nhng khách hàng trung thành.
14
1.3. Mt s mô hình các nhân t nhăhngăđn s hài lòng khách hàng
1.3.1. Mô hình ch s hài lòng ca khách hàng (CSI model)
[2]
Ch s hài lòng ca khách hàng (Customer Satisfaction Index ậCSI) đc
ng dng nhm đo lng s thõa mãn ca khách hàng đi vi các ngành, các doanh
nghip nhiu quc gia phát trin trên th gii. Xây dng và ng dng ch s CSI
ca các doanh nghip giúp cho vic xây dng h thng d liu thông tin v s hài
lòng ca khách hàng, làm c s cho vic hoch đnh chin lc cnh tranh, tip th,
xây dng thng hiu nhm gia tng nng lc cnh tranh ca doanh nghip.
Ch s hài lòng ca khách hàng bao gm các nhân t (bin), mi nhân t
đc cu thành t nhiu yu t c th, đc trng ca sn phm hoc dch v. Xung
quanh bin s này là h thng các mi quan h nhân qu xut phát t nhng bin s
khi to nh s mong đi (expectations) ca khách hàng, hình nh (image) doanh
nghip và sn phm, cht lng cm nhn (perceived quality) và giá tr cm nhn
(perceived quality) v sn phm hoc dch v kèm theo đn các bin s kt qu ca
s hài lòng nh s trung thành (customer loyalty) hay s than phin ca khách hàng
(customer complaints).
Trong mô hình ch s hài lòng ca M (hình 1.1), giá tr cm nhn chu tác
đng bi cht lng cm nhn và s mong đi ca khách hàng. Khi đó, s mong
đi ca khách hàng có tác đng trc tip đn cht lng cm nhn. Trên thc t, khi
mong đi càng cao, có th tiêu chun v cht lng cm nhn ca khách hàng đi
vi sn phm càng cao hoc ngc li. Do vy, yêu cu v cht lng sn phm và
dch v cung cp cho khách hàng cn phi đm bo và đc tha mưn trên c s s
hài lòng ca h. S hài lòng ca khách hàng đc to thành trên c s cht lng
cm nhn, s mong đi và giá tr cm nhn, nu cht lng và giá tr cm nhn cao
hn s mong đi s to nên lòng trung thành đi vi khách hàng, trng hp ngc
li, đy là s phàn nàn hay s than phin v sn phm mà h tiêu dùng.
15
Hình 1.1. Mô hình ch s hài lòng khách hàng ca M
(American Customer Sastification Index ậ ACSI)
(Ngun: American Customer Satisfication Index-ACSI, Fornell, 1996)
Mô hình ch s hài lòng châu Âu (hình 1.2) có mt s khác bit nht đnh so
vi mô hình ACSI. Mô hình cho thy hình nh ca sn phm, thng hiu có tác
đng trc tip đn s mong đi ca khách hàng. Khi đó, s hài lòng ca khách hàng
là s tác đng tng hòa ca 4 nhân t hình nh, giá tr cm nhn, cht lng cm
nhn v c sn phm hu hình và vô hình. Thông thng, ch s ACSI thng áp
dng cho lnh vc công còn ch s ECSI thng ng dng đo lng các sn phm,
các ngành.
Hình 1.2. Mô hình ch s hài lòng khách hàng các quc gia EU
(European Customer Sastification Index ậ ECSI)
(Ngun: European Customer Satisfication Index-ECSI, Fornell, 1999)