Cải thiện sinh kế cho cộng đồng ven biển Nghiên cứu trường hợp Tỉnh Bình Thuận

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH

V TH XUÂN LC
CI THIN SINH K CHO CNG NG VEN BIN:
NGHIÊN CU TRNG HP TNH BÌNH THUN
LUN VN THC S KINH T
1
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH

CHNG TRÌNH GING DY KINH T FULBRIGHT
V TH XUÂN LC
CI THIN SINH K CHO CNG NG VEN BIN:
NGHIÊN CU TRNG HP TNH BÌNH THUN
Chuyên ngành: Chính sách công
Mã s: 603114
LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC:
TS. Trn Tin Khai
TP. H Chí Minh – Nm 2012
2
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan lun vn này hoàn toàn do tôi thc hin. Các đon trích dn và s liu
s dng trong lun vn đu đc dn ngun và có đ chính xác cao nht trong phm vi
hiu bit ca tôi. Lun vn này không nht thit phn ánh quan đim ca Trng i
hc Kinh t TP. H Chí Minh hay Chng trình Ging dy Kinh t Fulbright.
TP. H Chí Minh, ngày 25 tháng 4 nm 2012
Tác gi
V Th Xuân Lc
3

LI CM N
Li đu tiên, Tôi xin đc bày t lòng bit n sâu sc đn TS. Trn Tin Khai, ngi trc
tip hng dn tôi thc hin đ tài này. Thy đã cung cp cho tôi rt nhiu tài liu tham
kho quan trng, tn tình hng dn, đng viên và đa ra nhng li khuyên, li góp ý,
phê bình sâu sc giúp tôi hoàn thành nghiên cu này.
Xin chân thành cm n các thy cô giáo, các anh ch nhân viên Chng trình Ging dy
Kinh t Fulbright – i hc Kinh t TP.HCM đã nhit tình ging dy, h tr và giúp đ
tôi trong sut quá trình theo hc ti chng trình.
Xin đc cm n các anh Nguyn Vn Minh, anh Trn Phng, ch Nguyn Th Lan đã
h tr, giúp đ tôi rt nhiu trong quá trình thc hin kho sát, phng vn ti các đim
nghiên cu, đng thi đóng góp nhiu thông tin có giá tr cho nghiên cu này.
Xin đc gi li cm n đc bit đn các h gia đình v s kiên nhn và tr giúp cho
vic hoàn thành nghiên cu này.
Sau cùng, là li bit n sâu sc dành cho gia đình, nhng ngi luôn yêu thng, đng
viên, khích l và chia s cùng tôi trong sut thi gian hc tp và thc hin nghiên cu
này.
4
Hc viên Chng trình Ging dy Kinh t Fulbright
V Th Xuân Lc
5
MC LC
LI CAM OAN i
LI CM Nii
MC LC iii
DANH MC BNG BIU v
DANH MC CÁC HÌNH vi
CHNG 1. GII THIU 1
1.1. Bi cnh vn đ chính sách 1
1.2. Mc tiêu nghiên cu 2
1.3. i tng và phm vi nghiên cu 2

1.4. Câu hi nghiên cu 2
1.5. Phng pháp nghiên cu và ngun thông tin 3
1.5.1.Phng pháp nghiên cu 3
1.5.2.Ngun thông tin 3
1.6. Cu trúc ca lun vn 4
CHNG 2. TNG QUAN C S LÝ THUYT VÀ THIT K NGHIÊN CU
5
2.1. Các khái nim 5
2.1.1.Sinh k 5
2.1.2.Sinh k bn vng 5
2.1.3.Khung sinh k 6
2.2. Các nghiên cu trc v ch đ liên quan 12
2.3. Thit k nghiên cu 14
2.3.1.Chn mu nghiên cu 14
2.3.2.Kho sát c s 16
CHNG 3. KT QU NGHIÊN CU VÀ THO LUN 17
3.1. Gii thiu khu vc nghiên cu 17
3.1.1.c đim dân s 17
6
3.1.2.c đim kinh t xã hi 18
3.2. Phân tích các ngun vn và tài sn sinh k 19
3.2.1.Vn con ngi 19
3.2.2.Vn t nhiên 25
3.2.3.Vn tài chính 27
3.2.4.Vn vt cht 32
3.2.5.Vn xã hi 35
3.3. Hot đng và chin lc sinh k 37
3.4. Các ngun gây tn thng 38
3.4.1.Thiên tai 39
3.4.2.Môi trng xung cp và ô nhim ngun nc 39

3.4.3.Cn kit các loài thy sn ven b do khai thác quá mc 39
3.5. Phân tích kt qu sinh k 40
3.5.1.Thu nhp ca h 40
3.5.2.Chi tiêu ca h 41
CHNG 4. KT LUN VÀ KIN NGH CHÍNH SÁCH43
4.1. Kt lun 43
4.1.1.Kt lun v sinh k và và nhng khó khn đi vi nhóm h nghèo ven bin
43
4.1.2.Kt lun da trên nhóm giàu nghèo 44
4.2. Kin ngh chính sách 45
TÀI LIU THAM KHO 47
PH LC 49
7
DANH MC BNG BIU
Bng 1. 1. Thng kê s h nghèo và t l nghèo theo vùng bình quân giai đon 2006-
2010 ca tnh Bình Thun 1
Bng 2. 1. Tiêu chí xác đnh đim kho sát, nghiên cu 14
Bng 2. 2. Danh sách các đim kho sát 15
Bng 3. 1. c đim dân s ti các thôn vùng nghiên cu 17
Bng 3. 2. Các ch tiêu v lao đng trong h 19
Bng 3. 3. Tình trng hc vn ca các thành viên trong h (%) 21
Bng 3. 4. Tình trng s ngi yu, bnh trong h 22
Bng 3. 5. Tình trng làm vic ca các lao đng trong các nhóm h24
Bng 3. 6. Tình hình đt đai ca các nhóm h 25
Bng 3. 7. V trí và cht lng đt sn sut ca các nhóm h 26
Bng 3. 8. Tình trng tit kim chia theo nhóm h 27
Bng 3. 9. Tình trng vay tín dng ca các nhóm h 29
Bng 3. 10. Tình trng nhà  ca các nhóm h (%) 32
Bng 3. 11. T l s hu phng tin đi li  các nhóm h 33
Bng 3. 12. Tài sn sn xut ca h chia theo nhóm h (%) 34

Bng 3. 13. Thit b truyn thông ca các nhóm h 35
Bng 3. 14. Hot đng ca các nhóm h 37
Bng 3. 15. Ngun thu nhp chính chia theo nhóm h 40
Bng 3. 16. C cu chi tiêu ca các nhóm h (%) 41
8
DANH MC CÁC HÌNH
Hình 2. 1. Khung sinh k bn vng 6
Hình 2. 2. Trình t kho sát c s 16
Hình 3. 1. S nhân khu trung bình và s lao đng trung bình 20
Hình 3. 2. Mc đích tit kim ca h gia đình 28
Hình 3. 3. S vn vay trung bình ca các nhóm h 30
Hình 3. 4. S ngun vay chia theo nhóm h 31
Hình 3. 5. Lý do không vay vn ca các h 32
Hình 3. 6. Tham gia các t chc đoàn hi 36
Hình 3. 7. C cu ngun thu ca h 41
CHNG 1. GII THIU
Bi cnh vn đ chính sách
Cùng vi c nc, trong hn mt thp k qua, vi nhng s n lc không ngng, tnh
Bình Thun đã đt đc nhng thành công to ln trong cuc chin chng đói nghèo, t l
nghèo đói đã gim mt cách ht sc n tng t 38,89% trong nm 1994 xung còn 3,9%
vào nm 2010. Nu ch tính riêng giai đon 2006-2010, thì toàn tnh đã gim đc
21.384 h nghèo. Tuy nhiên, nu nhìn sâu vào kt qu gim nghèo ca đa phng, có th
thy rng tuy s h thoát nghèo khá cao nhng t l h nghèo có mc thu nhp nm sát
chun nghèo li rt ln (trên 60%), t l tái nghèo và phát sinh nghèo mi  con s tng
đi cao (10-12%), bình quân hàng nm có trên 2.000 h tái nghèo và phát sinh nghèo
mi.
9
Là mt tnh ven bin, vi 192 km chiu dài b bin, Bình Thun có đn 7/10 huyn, th
xã, thành ph vi 36/127 xã, phng, th trn ven bin. Tuy ch chim 25,22% tng din
tích t nhiên ca tnh, nhng vùng ven bin li là ni tp trung đn 66,3% dân c sinh

sng. T l nghèo bình quân giai đon 2006-1010 nh Bng 1.1 cho thy  di ven bin
t l nghèo tuy thp hn so vi vùng núi nhng do tp trung đông dân c nên đây li là
ni tp trung phn ln s ngi nghèo ca tnh.
Bng 1. 1. Thng kê s h nghèo và t l nghèo theo vùng bình quân giai đon 2006-
2010 ca tnh Bình Thun
Vùng Tng s h S h nghèo T l
Toàn tnh (127 xã) 267.173 24.286 9,09%
Vùng núi, đng bng
(91 xã)
96.037 9.699 10,1%
Vùng ven bin (36 xã)
171.136 14.587 8,52%
Ngun: Tng hp ca tác gi t s liu ca S LTBXH Bình Thun
Dân c các vùng ven bin có sinh k gn cht vi các ngun tài nguyên thiên nhiên, nh
nông nghip, đánh bt và nuôi trng thy sn. Các sinh k này ph thuc rt ln vào môi
trng ven bin và tng tác nhau trong môi trng đó. Khu vc ven bin li là khu vc
chu nh hng nhiu nht ca thiên tai, suy thoái môi trng mà đc bit gn đây là các
tác đng ca bin đi khí hu. Do vy, các sinh k ven bin vn d đã rt nhy cm, nay
li càng tr nên d tn thng hn na. iu đó đa đn cuc sng ht sc bp bênh cho
phn ln c dân ven bin, mà đc bit là nhng ngi nghèo. H đang ngày càng khó có
th t mình thoát khi đói nghèo.
Do đó, gim t l nghèo đói vùng ven bin gn vi vic giúp cng đng ven bin tìm
kim và xây dng các sinh k bn vng, thích ng vi nhng bin đi ca môi trng đ
thoát nghèo mt cách bn vng là vn đ chính quyn tnh Bình Thun luôn quan tâm.
10
Mc tiêu nghiên cu
Nghiên cu này đc thc hin nhm mc tiêu: tìm hiu sinh k ca cng đng ven bin
tnh Bình Thun, mà c th là các tài sn sinh k, chin lc sinh k, nhng khó khn và
thun li trong hot đng sinh k, kt qu sinh k, s khác nhau trong tip cn ngun vn
sinh k, chin lc sinh k và theo đó là kt qu sinh k ca các nhóm h (h nghèo, h

trung bình, h khá), thuc cng đng ven bin tnh Bình Thun. T đó đa ra nhng gi
ý chính sách có th giúp ci thin sinh k cho cng đng này, đc bit là đi vi nhóm h
nghèo.
i tng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu ca đ tài: sinh k và s khác nhau v sinh k gia các nhóm h.
Sinh k s tp trung nghiên cu c th các ngun tài sn sinh k, bi cnh d tn thng,
các chin lc sinh k và kt qu sinh k ca các nhóm h (h nghèo, h trung bình và
h khá).
Phm vi nghiên cu: nghiên cu đc thc hin ti 7 thôn thuc 7 xã ca 6 huyn, th xã,
thành ph ven bin tnh Bình Thun.
Câu hi nghiên cu
Câu hi 1: Sinh k ca các h dân cng đng ven bin tnh Bình Thun là gì?
Câu hi 2: S khác nhau v sinh k gia các nhóm h là gì?
Câu hi 3: Nhng thun li, khó khn ca nhóm h nghèo trong tip cn các ngun vn
sinh k là gì?
Câu hi 4: Chính quyn có th làm gì đ giúp nhóm h nghèo ci thin sinh k?
Phng pháp nghiên cu và ngun thông tin
11
Phng pháp nghiên cu
Nghiên cu s dng khung phân tích sinh k ca DFID (B Phát trin Quc t Vng
quc Anh) làm khung phân tích chính.
S liu và các ngun thông tin sau khi thu thp theo khung phân tích sinh k s đc
phân tích theo các phng pháp sau:
Phng pháp thng kê mô t:
T s liu và thông tin thu thp đc, tác gi s tin hành x lý trên phn mm Excel, sau
đó xây dng các biu bng, biu đ đ phân tích và đánh giá v sinh k ca các nhóm h.
Mc đích ca phng pháp nhm mô t bc tranh tng quát v tình hình c bn các đa
bàn nghiên cu, thc trng các ngun vn sinh k, mô t nhng nhân t thun li và cn
tr trong tip cn các ngun vn sinh k, đc bit là đi vi nhóm h nghèo.
Phng pháp phân tích so sánh:

Phng pháp này đc s dng đ so sánh các nhóm h vi nhau v điu kin và kh
nng tip cn ngun vn sinh k. Trên c s đó phân tích mc đ nh hng, nguyên
nhân ca hn ch gia các nhóm h.
Phng pháp phân tích đnh tính:
Phân tích đnh tính các vn đ liên quan đn nhng khó khn tr ngi, các nhân t h tr
hay cn tr nhóm h nghèo tip cn các ngun vn sinh k.
Ngun thông tin
Thông tin th cp:
c thu thp ch yu t các c quan sau:
• UBND tnh Bình Thun
12
• Cc thng kê Bình Thun
• S Lao đng - TBXH tnh Bình Thun
• UBND các xã có đim nghiên cu
Thông tin s cp
Thông tin t điu tra đánh giá sinh k, phng vn h trc tip ti các đim nghiên cu.
Cu trúc ca lun vn
 tài nghiên cu gm 4 chng. Chng 1 trình bày bi cnh vn đ chính sách, mc
tiêu nghiên cu, đi tng, phm vi nghiên cu, câu hi nghiên cu và phng pháp
nghiên cu. Tng quan c s lý thuyt và thit k nghiên cu đc trình bày trong
Chng 2. Chng 3 s trình bày, phân tích và tho lun các kt qu thu đc t điu tra,
kho sát thc t ti các đim nghiên cu. Các kt lun và kin ngh chính sách ca đ tài
s đc trình bày trong Chng 4.
13
CHNG 2. TNG QUAN C S LÝ THUYT VÀ THIT K NGHIÊN CU
Các khái nim
Sinh k
Sinh k (livelihood) bao gm các tài sn (t nhiên, thc th, nhân lc, tài chính và vn xã
hi), các hot đng và kh nng tip cn đn các yu t này (đc các th ch và các
quan h xã hi h tr) mà tt c cùng vi nhau quyt đnh cuc sng mà mt cá nhân

hoc mt h đt đc.
Mt sinh k có th đc miêu t nh là s tp hp các ngun lc và kh nng mà con
ngi có đc kt hp vi nhng quyt đnh và hot đng mà h thc thi đ kim sng
cng nh đ đt đc nhng mc tiêu và c nguyn ca h.
Sinh k bn vng
Tính bn vng: Yu t đc xem là bn vng khi mà nó có th tip tc din ra trong
tng lai, đi phó và phc hi đc sau các áp lc và sc mà không làm hu hoi các
ngun lc to nên s tn ti ca yu t này.
Mt sinh k đc xem là bn vng khi nó phi phát huy đc tim nng con ngi đ t
đó sn xut và duy trì phng tin kim sng ca h. Nó phi có kh nng đng đu và
vt qua áp lc cng nh các thay đi bt ng. Các sinh k bn vng là nhng sinh k có
th đi phó và phc hi sau nhng cú sc, duy trì hoc tng cng kh nng, tài sn và
quyn, trong khi không hy hoi nn tng tài nguyên thiên nhiên (Chambers & Conway,
1992). Sinh k bn vng, nu theo ngha này, phi hi đ nhng nguyên tc sau: Ly con
14
ngi làm trung tâm, D tip cn, Có s tham gia ca ngi dân, Xây dng da trên sc
mnh con ngi và đi phó vi các kh nng d b tn thng, Tng th, Thc hin 
nhiu cp, Trong mi quan h vi đi tác, Bn vng và Nng đng.
Khung sinh k
Khái nim
Hình 2. 1. Khung sinh k bn vng
15
Ngun: DFID (2000)
Bn thân sinh k không th mô t mt cách đy đ các mi quan h mà thc t vn đang
tác đng đn hot đng sinh k. iu này có ngha là sinh k không tn ti đc lp, bn
thân nó vn đng và chu tác đng ca các yu t khác t môi trng bên ngoài. Chính vì
vy, nghiên cu sinh k cn xem xét trong khuôn kh nhng mi quan h, tng tác và
kt qu ca nhng tng tác này – đó chính là khung sinh k.
Khung sinh k là mt công c đc xây dng nhm xem xét nhng yu t khác nhau nh
hng đn sinh k ca con ngi, đc bit là nhng yu t gây khó khn hoc to c hi.

Khung sinh k bao gm ba hp phn chính, đó là tài sn sinh k, chin lc (hot đng),
và kt qu. Ba hp phn có tng tác và nh hng ln nhau di tác đng ca môi
trng sinh k (Scoones, 1998; Ellis, 2000). Chin lc sinh k bao gm các hot đng
nh là phng tin đ mu sinh ca các nông h (Ellis, 2000). Nói cách khác, các chin
lc sinh k phn ánh các phng án kt hp các hot đng, các s la chn có th đ ti
u hóa vic s dng các tài nguyên hin có nhm đt đc các mc tiêu sinh k ca nông
h (bao gm các hot đng sn xut, chin lc đu t, s la chn cho tái sn xut, v.v).
Trong khung sinh k, nm ngun vn hay tài sn – t nhiên, vt cht, con ngi, xã hi
và tài chính – đc th hin nh là c s ct lõi cho các hot đng sinh k. Tuy nhiên,
chúng li b nh hng bi mt chui các yu t liên kt vi nhau bao gm “hoàn cnh
d tn thng”: các vn đ liên quan đn t nhiên, môi trng, th trng, chính tr, v.v.
Nm ngun vn cng b nh hng và có th tác đng lên các chính sách, th ch ca nhà
nc.
Các ni dung ca khung sinh k
Các ngun vn và tài sn sinh k
16
Khái nim: Ngun vn và tài sn sinh k là toàn b nng lc vt cht và phi vt cht mà
con ngi có th s dng đ duy trì hay phát trin. Ngun vn và tài sn sinh k đc
chia làm 5 nhóm chính là: vn con ngi, vn tài chính, vn vt cht, vn xã hi và vn
t nhiên.
Vn con ngi: bao gm các yu t liên quan đn đc đim cá nhân ca con ngi vi t
cách là ngun lao đng xã hi nh: trình đ giáo dc, trình đ chuyên môn k thut, k
nng, tình trng sc khe, thi gian và kh nng tham gia lao đng,… mà mt ngi có
kh nng huy đng đ đt đc nhng kt qu sinh k.
Vn con ngi ca h gia đình có th huy đng rt đa dng ph thuc vào quy mô h,
cu trúc nhân khu và s lng ngi không thuc din lao đng, gii tính, giáo dc, k
nng, sc khe,…Vn con ngi có mt v trí rt quan trng trong các ngun vn ca h
gia đình, do nó quyt đnh kh nng ca mt cá nhân, mt h gia đình s dng và qun lý
các ngun vn khác (t nhiên, tài chính, vt cht, xã hi).
Các ch s v vn con ngi ca h gia đình bao gm:

• Quy mô nhân khu
• C cu nhân khu: tui, gii tính, thành phn, dân tc
• Kin thc và giáo dc: s nm đi hc, trình đ giáo dc
• Trình đ chuyên môn k thut, k nng
• Tình trng sc khe, khuyt tt
17
• Qu thi gian s dng
• Lc lng lao đng: s ngi trong đ tui lao đng, s ngi làm vic
• Phân công lao đng, tình trng vic làm
Vn tài chính
Vn tài chính đc dùng đ đnh ngha cho các ngun lc tài chính h gia đình hoc cá
nhân con ngi có đc nh vn vay, tín dng, tit kim, thu nhp, tr cp,…Khi xem
xét v vn tài chính, có ba vn đ chính cn kho sát: nhng phng tin và dch v tài
chính hin có, phng thc tit kim ca ngi dân và các dng thu nhp mà h gia đình
có đc.
Các ch s v vn tài chính bao gm:
• Thu nhp bng tin mt thng xuyên t nhiu ngun khác nhau nh bán
sn phm, vic làm, tin ca ngi dân gi v,…
• Tit kim bng tin mt, gi ngân hàng hay các d án tit kim và nhng
dng tích ly khác
• Các hot đng to thu nhp ph
• Nhng chi tr t phúc li xã hi nh lng hu, mt s khon min gim
và mt s dng tr cp ca nhà nc.
18
• Kh nng tip cn các dch v tài chính v tín dng và các ngun phi
chính thc
Vn vt cht
Vn vt cht là nhng yu t có tính cht “hin vt” bao gm các công trình c s h
tng xã hi c bn và tài sn ca h gia đình h tr cho sinh k nh: phng tin đi li,
công c sn xut, nhà , h thng thy li hay giao thông.

Các ch s v vn vt cht bao gm:
• C s h tng và các dch v công cng gm đng giao thông, cu cng,
công trình thy li, h thng cung cp nc sinh hot và v sinh,…
• Nhà , ni trú ng và các dng kin trúc khác nh chung tri
• Các công c sn xut nh dng c, trang thit b, máy móc ch bin
• Các thit b truyn thông ca h nh đài, tivi, máy vi tính,…
Vn xã hi
Là khái nim đ cp đn mng li các mi quan h xã hi, các t chc và các nhóm
19
chính thc cng nh phi chính thc mà con ngi tham gia đ t đó có đc nhng c
hi và li ích. Thông qua các mi quan h này có th ci thin các ngun vn khác.
Trong tài liu hng dn v sinh k bn vng (DFID, 1999), tm quan trng ca vn xã
hi đc coi là “tài nguyên ca phng sách cui cùng” – b đm có th giúp h gia đình
đi phó vi mt cú sc và là “mt mng li an toàn đ đm bo s sng còn trong thi
k bt n sâu”.
Các ch s v vn xã hi bao gm:
• Các mng li kinh t và xã hi thit lp t các nhóm bn bè, h hàng,
láng ging,…
• Các c ch hp tác trong sn xut và trên th trng, các mng li buôn
bán
• Các c hi tip cn thông tin và các ngun tài nguyên
• Nhng c hi tham gia và to nh hng đn các công vic ca đa
phng nh tham gia vào các t chc đoàn th và chính quyn.
Vn t nhiên
Vn t nhiên bao gm nhng yu t liên quan (thuc v) t nhiên nh: khí hu, đa hình,
đt đai, sông ngòi, tài nguyên rng, tài nguyên bin,…mà con ngi b ph thuc, s
dng đ to ra phng tin cho s tn ti (Ellis, 2000). Có mi quan h cht ch gia
20
ngun vn t nhiên và bi cnh d b tn thng (DFID, 1999).
Các ch s v vn t nhiên bao gm:

• Các loi đt ca h gia đình bao gm: đt , đt trng cây mùa v, đt lâm
nghip, đt vn,…
• Các ngun nc
• Khí hu
• Các ngun tài nguyên
• Giá tr kinh t và vn hóa ca cnh quan (tim nng du lch)
Hot đng và chin lc sinh k
Hot đng sinh k:
Khái nim: Hot đng sinh k là toàn b các hot đng nhm duy trì và phát trin các
ngun vn và tài sn sinh k. Quan trng và đáng chú ý nht là các hot đng to thu
nhp.
Các hot đng to thu nhp có th phân theo các nhóm ngành ngh nh: nông nghip,
lâm nghip, thy sn, công nghip, xây dng, dch v, thng mi, …. Tuy nhiên, khi
phân tích các hot đng sinh k cp h hay cá nhân, thng đc miêu t  mc mc đ
chi tit hn.
21
Các kt qu cn đt đc khi phân tích các hot đng sinh k:
• Lit kê các hot đng kinh t h đang tham gia
• So sánh mc đ quan trng ca tng hot đng sinh k đi vi h gia đình
• S thay đi các hot đng sinh k và nguyên nhân thay đi
• C hi và nhng khó khn đi vi các hot đng sinh k quan trng ca
h
Chin lc sinh k
Ch phm vi và s kt hp nhng la chn và quyt đnh mà con ngi đa ra trong vic
s dng, qun lý các ngun vn và tài sn sinh k nhm tng thu nhp và nâng cao đi
sng (Ellis, 2000). Tùy thuc vào ngun vn và tài sn sinh k đang s hu, các cu trúc
và quá trình tác đng đn chúng và bi cnh d b tn thng, h gia đình hay con ngi
s la chn chin lc sinh k cho kt qu sinh k tt nht. Chin lc sinh k thay đi
khi môi trng bên ngoài mà con ngi kim soát thay đi. Có 3 nhóm chin lc sinh
k đc xác đnh, đó là m rng hot đng nông nghip, đa dng hóa sinh k và di c.

 phân tích chin lc sinh k cn xác đnh các ngun lc cho sinh k và s kt hp các
ngun lc “vn ling” này. Cn lu ý vn ling nên đc xem xét theo ngha nng đng
nht, không phi luôn luôn là tình trng n đnh ca mt loi tài sn nào đó mà cn xem
xét chiu hng mà tài sn đó đang dch chuyn – là kt qu ca nh hng do sc ép t
bên ngoài hay xu hng ca sinh k.
22
Các ngun gây tn thng
Tình trng d b tn thng đc to ra do các bin đng (shock) v các yu t t nhiên,
kinh t xã hi, môi trng chính tr, hoc các xu hng bin đi ca dân s, tài nguyên,
quc t và trong nc, khoa hc k thut hoc các yu t bin đi mang tính mùa v nh:
sn xut, giá c, sc khe, c hi vic làm.
Kt qu sinh k
Là kt qu đt đc thông qua chin lc sinh k, là nhng th mà con ngi mun đt
đc trong cuc sng v c trc mt ln lâu dài. Mt sinh k đc xem là bn vng khi
nó góp phn gia tng thu nhp, làm gim tính d b tn thng và góp phn vào vic s
dng bn vng ngun tài nguyên.
Kt qu sinh k đc phn ánh thông qua:
• S thay đi, gia tng ca các ngun vn và tài sn sinh k trong thi gian
nht đnh: thu nhp, tit kim, tài sn sinh hot, đt đai, ….
• Mc đ ci thin mc sng nói chung (hnh phúc và s thoi mái)
• Cm nhn v s n đnh
Các nghiên cu trc v ch đ liên quan
Trên th gii, vic s dng khung phân tích sinh k đ nghiên cu sinh k, đi tìm các gii
pháp ci thin sinh k và gim nghèo theo hng tip cn t di lên và có s tham gia
23
ca ngi dân đã không còn xa l. Hiu qu ca phng pháp này mang li mt cách tip
cn hoàn toàn mi và có ý ngha cho vic gim nghèo bn vng. Là mt nhng t chc đi
tiên phong trong vic s dng phng pháp tip cn gim nghèo theo các ngun vn sinh
k, DFID tin hành rt nhiu nghiên cu v sinh k, ch yu ti các nc đang phát trin.
Bn tóm tt ca d án DFID trình bày vic nghiên cu các bng chng khng đnh tm

quan trng ca các yu t nh hng đn vic làm và thu nhp  khu vc nông thôn ti
mt s nc đang phát trin nh Uganda, Tanzania, n đ cho thy 6 yu t ch yu sau
có nh hng ln đn vic vic làm và thu nhp ca ngi nghèo  khu vc nông thôn:
(1) Giáo dc và k nng, (2) Ngun vn xã hi, (3) Dân tc và tính giai cp, (4) Gii
tính, (5) Vn tài chính, (6) C s h tng thông tin. Nghiên cu cng tìm thy mt s yu
t ngoài h gia đình có kh nng nh hng, tác đng đn sinh k và s tn ti ca h
trong vùng nghiên cu nh: trình đ phát trin nông nghip, ngun vn t nhiên mà ch
yu là các ngun tài nguyên thiên nhiên, c s h tng, kh nng cung cp các dch v
công cng ca Chính ph và vai trò ca th trng.
Nghiên cu ca Ellis (1999) v đa dng hóa sinh k, cng da trên phng pháp tip cn
sinh k, nghiên cu đã ch ra rng vn con ngi có vai trò quyt đnh thành công trong
vic đa dng hóa sinh k. Nghiên cu cng ch ra rng, Chính ph cn quan tâm cung cp
các dch v v giáo dc và k nng phù hp và có cht lng ti khu vc nông thôn.
Ti Vit Nam, phng pháp tip cn sinh k đã bt đu đc bit đn và s dng khá ph
bin trong nhng nm gn đây. Cách tip cn theo b phn đu vào (nông nghiêp, nc
sch hay y t) đc s dng thng xuyên trc đây bt đu dn đc thay th bng vic
phân tích nhng sinh k hin ti đ xác đnh các tác đng phù hp.
Mt nghiên cu tip cn theo phng pháp này đc thc hin  vùng ven bin Sóc
Trng ca Olivier Joffre, Lu Hng Trng và các cng s, đc thc hin nm 2007
mang li nhiu kt qu có ý ngha. Nghiên cu “iu tra c bn vùng ven bin tnh Sóc
Trng: ánh giá sinh k và phân tích các thành phn liên quan”. Nghiên cu đã ch ra
24
đim khác bit c bn v chin lc sinh k vùng ven bin tnh Sóc Trng. Nu chin
lc sinh k ch yu ca các h thuc nhóm h khá, giàu là nuôi trng thy sn thì nhóm
h nghèo li tp trung vào làm mn và đánh bt nh l ven b. Các khác nhau v tài sn
sinh k cng đc ch ra, trong đó ni bt là s khác bit v đt đai. c bit, nghiên cu
ch ra các gii pháp gii quyt xung đt gia phát trin kinh t và qun lý bn vng
ngun tài nguyên thiên nhiên vùng ven bin tnh Sóc Trng.
Cng tip cn theo khung phân tích sinh k song đim nghiên cu là vùng đng bào dân
tc thiu s Ê đê, nghiên cu: “Sinh k ca đng bào dân tc Ê đê: Nghiên cu tình

hung ti xã Eabar, huyn Buôn ôn, Tnh c Lc” (Nguyn Th Minh Phng, 2011)
đã phát hin và phân tích s khác bit v ngun vn sinh k, chin lc sinh k và kt
qu sinh k gia các nhóm h đng bào dân tc Ê đê xã Eabar, t đó xác đnh các gi ý
chính sách phù hp đ ci thin sinh k nhóm h nghèo.
Lun vn “Living in peri-urban area of Ho Chi Minh city, Case study Hung Long
commune, Binh Chanh district, Ho Chi Minh City, Viet Nam” ca Võ Ngàn Th (i
hc Khoa Nông nghip Thy in, 2006) nghiên cu chin lc sinh k ch yu là nông
nghip ca ngi dân sng  khu vc ngoi thành, vùng chuyn giao gia thành th và
nông thôn, c th là ti khu vc xã Hng Long, huyn Bình Chánh, thành ph H Chí
Minh. Da trên khung phân tích sinh k, đ tài ch ra đim khác nhau gia nhóm h
nghèo và các nhóm h còn li, và t đó gi ý chin lc sinh k ti u cho nhóm h
nghèo, đng thi ch ra các gi ý v hành đng tt nht, có hiu qu nht ca chính
quyn nhm mc đích ci thin sinh k cho nhóm h nghèo.
Thit k nghiên cu
Chn mu nghiên cu
25