B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T Tp. HCM
***
NGUYN TN QUÍ
NÂNG CAO HIU QU U T CÔNG
TNH LONG AN
LUN VN THC S KINH T
TP. H Chí Minh - Nm 2012
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T Tp. HCM
***
NGUYN TN QUÍ
NÂNG CAO HIU QU U T CÔNG
TNH LONG AN
Chuyên ngành: KINH T, TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
Mã s: 60.31.12
LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC:
TS. NGUYN TH UYÊN UYÊN
TP. H Chí Minh - Nm 2012
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan lun vn này do chính tôi nghiên cu và thc hin.
Các s liu và thông tin s dng trong lun vn này đu có ngun gc trung
thc và đc phép công b.
Thành ph H Chí Minh – nm 2012
Nguyn Tn Quí
MC LC
o0o
Ni dung Trang
Phn m đu
1. Lý do chn đ tài 1
2. Mc đích nghiên cu 2
3. i tng và phm vi nghiên cu 2
4. Câu hi nghiên cu 2
5. Phng pháp nghiên cu 3
6. Ý ngha thc tin ca đ tài 4
7. Hn ch ca đ tài 4
8. Kt cu ni dung 4
Chng 1: Lun c khoa hc v đu t công
1.1. u t công, đc đim ca đu t công 6
1.1.1. Khái nim 6
1.1.2. Vai trò ca đu t công 6
1.1.3. c đim ca đu t công 9
1.1.3.1. nh hng ca đc đim đu t công đn vic thu hút và
s dng vn 12
1.1.3.2. nh hng ca đc đim đu t công đn ch th ca
hot đng đu t 13
1.1.3.3. nh hng ca đc đim đu t công đn vic đánh giá
hiu qu d án đu t công 13
1.1.4. Ngun vn cho đu t công 13
1.2. Các ch tiêu đánh giá hiu qu đu t công 14
1.2.1. Các nhân t nh hng đn hiu qu đu t công 14
1.2.1.1. Các ch trng, đng li, chính sách v đu t công 14
1.2.1.2. Công tác t chc qun lý đu t xây dng 15
1.2.1.3. T chc khai thác, s dng các đi tng đu t hoàn thành .16
1.2.2. Các ch tiêu đánh giá hiu qu đu t công 17
1.2.2.1. Khái nim 17
1.2.2.2. Các ch tiêu đánh giá hiu qu s dng vn đu t
công góc đ tng th 17
1.2.2.3. Phân tích li ích – chi phí d án đu t công 19
1.2.2.4. Các ch tiêu đánh giá hiu qu s dng vn đu
t công góc đ xã hi 22
1.3. Nghiên cu kinh nghim đu t công mt s tnh ca Vit Nam
và bài hc cho Long An 24
1.3.1. Kinh nghim ca à Nng 24
1.3.2. Kinh nghim ca các tnh min núi phía Bc 26
Kt lun chng 1 27
Chng 2: Thc trng đu t công ca tnh Long An giai đon t
nm 1987 đn nm 2010
2.1. Khái quát tình hình kinh t - xã hi tnh Long An 28
2.1.1. Công nghip – xây dng 28
2.1.2. Nông nghip – nông thôn 30
2.1.3. Thng mi – dch v 31
2.1.4. Các lnh vc vn hoá – xã hi 31
2.2. ánh giá thc trng đu t công ca tnh Long An giai đon t
nm 1987 đn nm 2010 32
2.2.1. Nhng thun li và khó khn trong đu t công 32
2.2.1.1. Thun li 32
2.2.1.2. Khó khn 33
2.2.2. V tng vn, c cu vn và kh nng đáp ng nhu cu đu
t khu vc công 34
2.2.3. Ngun hình thành vn đu t công tnh Long An 37
2.2.4. ánh giá hiu qu đu t công 40
2.2.4.1. Hiu qu trong công tác huy đng ngun vn 40
2.2.4.2. Hiu qu trong phân b ngun vn và qun lý d án đu t 41
2.2.4.3. Hiu qu trong s dng vn 44
2.2.4.3.1. Phân tích qua ch s ICOR 45
2.2.4.3.2. Phân tích qua mô hình hi quy 48
2.2.4.4. Phân tích hiu qu góc đ xã hi 51
2.2.5. Nhng tn ti, hn ch trong đu t công 52
Kt lun Chng 2 55
Chng 3: Gii pháp nâng cao hiu qu đu t công tnh Long An
3.1. nh hng đu t công ca tnh giai đon 2011 – 2015 56
3.1.1. Quan đim đu t công ca tnh Long An 56
3.1.2. nh hng đu t trên mt s lnh vc, công trình c th 56
3.1.2.1. V giao thông 58
3.1.2.2. V Nông nghip 59
3.1.2.3. V Xây dng 60
3.1.2.4. V Giáo dc 61
3.1.2.5. V Y t 61
3.1.2.6. V Vn hóa, Th dc th thao, các công trình
mang tính cht xã hi 62
3.1.2.7. V An ninh quc phòng 63
3.1.2.8. Các lnh vc khác 63
3.2. Kh nng cân đi vn đu t công đn nm 2015 63
3.2.1. Nhu cu đu t 63
3.2.2. Kh nng cân đi 64
3.3. Gii pháp nâng cao hiu qu đu t công 66
3.3.1. Nâng cao hiu qu qun lý nhà nc trong đu t công 66
3.3.1.1. Nâng cao cht lng công tác quy hoch 66
3.3.1.2. Ci tin vic phân b vn đu t hàng nm 67
3.3.1.3. Nâng cao cht lng công tác chun b đu t 68
3.3.1.4. Tng cng công tác qun lý d án và la chn
nhà thu thi công xây dng 69
3.3.1.5. Tng cng công tác thanh tra, kim tra, kim toán
ca các c quan nhà nc thng xuyên hn, liên tc
hn đ chng tht thoát lãng phí trong đu t công 69
3.3.1.6. Phi hp gia chi đu t công và chi thng xuyên 71
3.3.1.7. Tng cng công tác quyt toán d án đu t hoàn
thành 72
3.3.2. Gii pháp v huy đng vn cho đu t công 72
3.3.2.1. Khai thác tt các ngun thu đ tng cho đu t công 72
3.3.2.2. Phát hành trái phiu chính quyn đa phng 73
3.3.2.3. Thu hút đu t ca khu vc t vào kt cu h tng 74
3.3.2.4. Kêu gi h tr ODA, h tr ca các t chc phi
Chính ph 75
Kt lun Chng 3 76
Kt lun 77
DANH MC BNG, HÌNH
o0o
Tên bng, hình Trang
Bng
1. Bng 2.1. Ch s ICOR toàn tnh và tng khu vc qua các nm 45
2. Bng 2.2. Kt qu chy mô hình bng phn mm Eviews 48
Hình
1. Hình 2.1. Biu đ tc đ tng trng GDP tnh Long An qua các nm 28
2. Hình 2.2. Biu đ vn đu t phát trin khu vc công qua các nm 35
3. Hình 2.3. Biu đ vn đu t phát trin khu vc công so vi tng
vi đu t phát trin qua các nm 35
4. Hình 2.4. Biu đ t trng đu t công cho các ngành, lnh vc 37
5. Hình 2.5. Biu đ t trng các ngun vn đu t công nm 2010 40
6. Hình 2.6. Biu đ ch s ICOR toàn tnh và tng khu vc qua các nm.46
7. Hình 2.7. Biu đ ch s ICOR toàn tnh qua các nm 47
8. Hình 2.8. Biu đ ch s ICOR Vit Nam qua các nm 48
9. Hình 3.1. Nhu cu vn đu t công các lnh vc giai
đon 2011 – 2015 64
10. Hình 3.2. Các ngun vn đu t công giai đon 2011 – 2015 66
1
PHN M U
1. LÝ DO CHN TÀI
Long An là tnh thuc vùng kinh t trng đim phía Nam, là ca ngõ ni
thành ph H Chí Minh và các tnh vùng đng bng sông Cu Long, có điu
kin thun li trong thu hút vn đu t trong và ngoài nc do có v trí va tip
giáp vi cc tng trng thành ph H Chí Minh, trung tâm ln v kinh t, công
nghip, thng mi, dch v, khoa hc k thut, va tip giáp vùng đng bng
sông Cu Long là ni có ngun nguyên liu v nông sn hàng hóa di dào.
Trong hn 10 nm qua tnh cng đã đt đc nhiu thành tu trong quá trình
phát trin, tng trng kinh t (GDP) bình quân trong giai đon 2001-2010 ca
tnh Long An đt 10,6%. C cu kinh t chuyn dch theo hng gim dn t
trng ngành nông – lâm – ng nghip và tng dn t trng ngành công nghip –
xây dng và thng mi - dch v, GDP bình quân đu ngi nm 2010 c đt
22,3 triu đng, bình quân mi nm tng trên 17,4%. Hin tnh Long An là mt
trong nhng tnh dn đu vùng ng bng sông Cu Long v phát trin công
nghip.
Tuy nhiên, nhìn chung nhng kt qu mà tnh đã đt đc cha tng
xng vi tim nng, mt phn nguyên nhân là do hin trng kt cu h tng ca
tnh còn yu kém và cha đng b, nht là kt cu h tng trong các lnh vc
giao thông, thy li, đin, nc phc v phát trin sn xut công nghip, nông
nghip. iu này là do hiu qu đu t công ca tnh cha cao.
Xut phát t thc t trên, tôi đã la chn đ tài: “Nâng cao hiu qu đu
t công tnh Long An”
2
2. MC ÍCH NGHIÊN CU
tài đc nghiên cu nhm đánh giá hiu qu đu t công ca tnh
Long An trong giai đon t 1987 – 2010, t đó đa ra các gii pháp và khuyn
ngh nhm giúp vic đu t công ca tnh trong thi gian ti hiu qu hn, góp
phn thu hút đu t, sm đa tnh Long An tr thành tnh công nghip trc nm
2020 theo ch trng mà lãnh đo tnh đã đ ra.
3. I TNG VÀ PHM VI NGHIÊN CU
- i tng nghiên cu: ni dung chi đu t công gm 4 lnh vc: chi
xây dng các công trình kt cu h tng kinh t xã hi không có kh nng thu hi
vn; chi h tr vn cho các doanh nghip nhà nc; chi cho qu h tr phát trin
đ thc hin tín dng đu t phát trin ca nhà nc; chi d tr nhà nc. Tuy
nhiên, trên đa bàn tnh Long An hin nay, do thc hin ch trng c phn hóa
nên s lng và quy mô các doanh nghip nhà nc còn li rt nh, chi cho qu
h tr phát trin cng không ln, đng thi chi d tr nhà nc nhm đm bo
an toàn ngân sách nên đ tài ch tp trung nghiên cu v đu t t ngân sách nhà
nc cho c s h tng. Do đó, đu t công trong đ tài đc hiu là đu t t
ngân sách nhà nc cho c s h tng hay đu t xây dng c bn.
- Phm vi nghiên cu: đu t công trên đa bàn tnh Long An trong giai
đon t nm 1987 – 2010, trong đó trng tâm là đu t t ngân sách tnh và do
tnh qun lý.
4. CÂU HI NGHIÊN CU
Các câu hi nghiên cu đc đt ra khi thc hin đ tài nh sau:
* Câu hi s 1: Thc trng đu t công tnh Long An trong thi gian qua
nh th nào? So vi đu t ca khu vc t thì đu t công có hiu qu bng hay
không?
Câu hi này s đc tr li trong chng 2.
3
* Câu hi s 2: Trong nhng yu t tác đng đn tng trng ca tnh thì
đu t công có đóng góp ra sau?
Câu hi này s đc tr li trong chng 2.
* Câu hi s 3: gia tng hiu qu đu t công ca tnh Long An trong
thi gian ti thì cn trin khai thc hin nhng gii pháp gì?
Câu hi này s đc tr li trong chng 3.
5. PHNG PHÁP NGHIÊN CU
tài s dng các phng pháp ch yu sau:
5.1. Phng pháp thng kê mô t
Trong phn thng kê mô t, tác gi s da vào các d liu thu thp đc
đ đa ra nhng phân tích, nhn đnh mang tính khách quan. Kt qu ca
phng pháp này s cho chúng ta thy đc hin trng s dng vn đu t công,
c cu và hiu qu s dng vn đu t công trong thi gian qua.
5.2. Phng pháp phân tích thông qua s dng các công thc kinh t hc
tài s dng các công thc kinh t hc đ tính toán các ch tiêu phn
ánh hiu qu đu t công. Kt qu ca phng pháp này nhm đánh giá khách
quan mt s ch tiêu phn ánh vn đ nghiên cu.
5.3. Phng pháp phân tích hi quy đa bin
tài s dng phn mm EVIEWS đ thc hin hi quy đa bin vi:
- S mu: 24 (giai đon 1987 - 2010).
- Bin ph thuc: Y (GDP, vt: t đng).
- Ba bin đc lp (bin đnh lng) là: I_g (lng vn đu t công qua
các nm, đvt: t đng), I_p (lng vn đu t khu vc t qua các nm, đvt: t
đng), L (lao đng toàn xã hi, đvt: ngi).
Hàm hi quy có dng: Y =
+
1
I_g +
2
I_p +
3
L
4
Kt qu ca phng pháp này s cho thy đc tác đng ca đu t công
so vi các yu t khác lên tng trng kinh t, qua đó s cho thy hiu qu ca
đu t công trong thi gian qua.
5.4. Phng pháp kho sát, thu thp thông tin
Tin hành kho sát thông qua bng câu hi đi vi nhng đi tng có
hoc không liên quan đn lnh vc đu t công ca tnh và mt s cán b, lãnh
đo các doanh nghip đang thi công nhng công trình đu t công trên đa bàn
tnh v mt s vn đ trong lnh vc đu t công, t đó tng hp thông tin và
đa ra đánh giá khách quan v hiu qu đu t công ca tnh.
6. Ý NGHA THC TIN CA TÀI
- Góp phn đánh giá đúng thc trng đu t công ca tnh Long An trong
thi gian qua.
- xut các gii pháp, khuyn ngh đ vic đu t công ca tnh có hiu
qu hn trong thi gian ti, góp phn nâng cp c s h tng nhm thu hút đu
t, tng trng kinh t và ci thin điu kin sng ca nhân dân, nht là vùng
sâu, vùng xa ca Tnh.
- Có th giúp cho lãnh đo Tnh tham kho trong quá trình hoch đnh
chính sách đu t và phân b vn đu t công có hiu qu hn.
7. HN CH CA TÀI
Lnh vc đu t rt rng và phong phú mà lun vn cha có điu kin đi
sâu phân tích đ xây dng thành mt đ tài toàn din. Lun vn ch gii hn
nghiên cu ch yu thc tin v hot đng đu t xây dng thuc ngun vn
ngân sách tnh Long An. ng thi, mt s khía cnh ca đu t công còn nhiu
nhy cm mà đ tài cha phân tích ht.
8. KT CU NI DUNG:
tài gm các chng:
5
+ Chng 1: Lun c khoa hc v đu t công
+ Chng 2: Thc trng đu t công ca tnh Long An giai đon t nm
1987 đn nm 2010
+ Chng 3: Gii pháp nâng cao hiu qu đu t công tnh Long An
6
CHNG 1: LUN C KHOA HC V U T CÔNG
1.1. u t công, đc đim ca đu t công:
1.1.1. Khái nim
u t công là hot đng đu t t ngân sách nhà nc đ xây dng kt
cu h tng kinh t - xã hi, đi tng đu t là nhng công trình, d án cho
nhiu ngi s dng hoc s dng đ phc v cho nhiu ngi, bao gm các
công trình, d án thuc các lnh vc: giao thông vn ti, thy li, đin, cp nc,
khoa hc công ngh, y t, giáo dc – dy ngh, vn hóa, th thao, ngha trang, tr
s c quan qun lý nhà nc, quc phòng an ninh…
1.1.2. Vai trò ca đu t công
u t công có ý ngha xã hi rt ln trong đnh hng phát trin chung
ca đt nc, do đó, nu ch tính hiu qu kinh t đn thun thì s không chính
xác, mà phi tính hiu qu c trong xóa đói gim nghèo, phát trin giáo dc, an
sinh xã hi
Kt cu h tng là đi tng chính ca đu t công, là mt b phn đc
thù ca c s vt cht k thut trong nn kinh t quc dân có chc nng, nhim
v c bn là đm bo nhng điu kin chung cn thit cho quá trình sn xut
đc din ra bình thng, liên tc. Kt cu h tng cng đc đnh ngha là tng
th các c s vt cht, k thut, kin trúc đóng vai trò nn tng cho các hot
đng kinh t - xã hi đc din ra mt cách bình thng.
Toàn b kt cu h tng có th đc phân chia thành nhiu loi khác
nhau da trên các tiêu chí khác nhau. C th nh:
- Nu cn c theo lnh vc kinh t - xã hi thì kt cu h tng có th
đc phân chia thành: kt cu h tng phc v kinh t, kt cu h tng phc v
hot đng xã hi và kt cu h tng phc v an ninh quc phòng. Tuy nhiên, trên
7
thc t, ít có loi kt cu h tng nào ch phc v kinh t mà không phc v hot
đng xã hi và ngc li.
- Nu cn c theo s phân ngành ca nn kinh t quc dân thì kt cu h
tng có th đc phân chia thành: kt cu h tng trong công nghip, trong nông
nghip, giao thông vn ti, bu chính vin thông, xây dng, hot đng tài chính,
ngân hàng, y t, giáo dc, vn hoá xã hi…
- Nu cn c theo khu vc dân c, vùng lãnh th thì kt cu h tng có
th đc phân chia thành: kt cu h tng đô th, kt cu h tng nông thôn; kt
cu h tng kinh t bin ( nhng nc có kinh t bin, và nht là khi kinh t
bin ln nh nc ta), kt cu h tng đng bng, trung du, min núi, vùng trng
đim phát trin, các thành ph ln…
Kt cu h tng trong mi lnh vc, mi ngành, mi khu vc bao gm
nhng công trình đc trng cho hot đng ca lnh vc, ngành, khu vc và
nhng công trình liên ngành đm bo cho hot đng đng b ca toàn h thng.
Trong nhiu công trình nghiên cu v kt cu h tng, các tác gi thng phân
chia kt cu h tng thành 2 loi c bn, gm: kt cu h tng kinh t và kt cu
h tng xã hi.
- Kt cu h tng kinh t: thuc loi này bao gm các công trình h tng
k thut nh: nng lng (đin, than, du khí) phc v sn xut và đi sng, các
công trình giao thông vn ti (đng b, đng st, đng bin, đng sông,
đng hàng không, đng ng), bu chính - vin thông, các công trình thy li
phc v sn xut nông - lâm - ng nghip… Kt cu h tng kinh t là b phn
quan trng trong h thng kinh t, đm bo cho nn kinh t phát trin nhanh, n
đnh, bn vng và là đng lc thúc đy phát trin nhanh hn, to điu kin ci
thin cuc sng dân c.
- Kt cu h tng xã hi: xp vào loi này gm nhà , các c s khoa
hc, trng hc, bnh vin, các công trình vn hoá, th thao… và các trang, thit
8
b đng b vi chúng. ây là điu kin thit yu đ phc v, nâng cao mc
sng ca cng đng dân c, bi dng, phát trin ngun nhân lc phù hp vi
tin trình công nghip hoá, hin đi hoá đt nc. Nh vy, kt cu h tng xã
hi là tp hp mt s ngành có tính cht dch v xã hi; sn phm do chúng to
ra th hin di hình thc dch v và thng mang tính cht công cng, liên h
vi s phát trin con ngi c v th cht ln tinh thn.
Vi tính cht đa dng và thit thc, kt cu h tng là nn tng vt cht
có vai trò đc bit quan trng trong quá trình phát trin kinh t - xã hi ca mi
quc gia cng nh vùng lãnh th. Có kt cu h tng đng b và hin đi, nn
kinh t mi có điu kin đ tng trng nhanh, n đnh và bn vng. Có rt
nhiu công trình nghiên cu đã đi đn kt lun rng, phát trin kt cu h tng có
tác đng tích cc đn phát trin kinh t - xã hi c các nc phát trin và đang
phát trin. Trình đ phát trin ca kt cu h tng có nh hng đn trình đ phát
trin ca đt nc, có tác đng tích cc đn tng trng kinh t và công tác xóa
đói gim nghèo.
Tóm li, đu t công, mà c th là đu t vào kt cu h tng s to ra
nhng tác đng quan trng sau đây:
- Kt cu h tng phát trin m ra kh nng thu hút các lung vn đu t
đa dng cho phát trin kinh t - xã hi;
- Kt cu h tng phát trin đng b, hin đi là điu kin đ phát trin
các vùng kinh t đng lc, các vùng trng đim và t đó to ra các tác đng lan
to lôi kéo các vùng lin k phát trin;
- Kt cu h tng phát trin trc tip tác đng đn các vùng nghèo, h
nghèo thông qua vic ci thin h tng mà nâng cao điu kin sng ca h.
- Phát trin kt cu h tng thc s có ích vi ngi nghèo và góp phn
vào vic gi gìn môi trng;
9
- u t cho kt cu h tng, nht là h tng giao thông nông thôn, đem
đn tác đng cao nht đi vi gim nghèo;
- Phát trin kt cu h tng to điu kin nâng cao trình đ kin thc và
ci thin tình trng sc kho cho ngi dân, góp phn gim thiu bt bình đng
v mt xã hi cho ngi nghèo.
Tóm li, kt cu h tng đóng vai trò đc bit quan trng đi vi s phát
trin kinh t - xã hi ca mt quc gia, to đng lc cho s phát trin. H thng
kt cu h tng phát trin đng b, hin đi s thúc đy tng trng kinh t, nâng
cao nng sut, hiu qu ca nn kinh t và góp phn gii quyt các vn đ xã hi.
Ngc li, mt h thng kt cu h tng kém phát trin là mt tr lc ln
đi vi s phát trin. nhiu nc đang phát trin hin nay, kt cu h tng
thiu và yu đã gây đng trong luân chuyn các ngun lc, khó hp th vn
đu t, gây ra nhng “nút c chai kt cu h tng” nh hng trc tip đn tng
trng kinh t.
Thc t trên th gii hin nay, nhng quc gia phát trin cng là nhng
nc có h thng kt cu h tng phát trin đng b và hin đi. Trong khi đó,
hu ht các quc gia đang phát trin có h thng kt cu h tng kém phát trin.
Chính vì vy, vic đu t phát trin kt cu h tng đang là u tiên ca nhiu
quc gia đang phát trin.
1.1.3. c đim ca đu t công
- u t công ca ngân sách nhà nc là khon chi tích ly
Chi đu t công trc tip làm gia tng s lng và cht lng tài sn c
đnh, gia tng giá tr tài sn c đnh cho nn kinh t quc dân. Vn đ này th
hin rõ nét thông qua vic nhà nc tng cng đu t xây dng c s h tng
kinh t xã hi nh: giao thông, thy li, y t, giáo dc…S tng lên v s lng
và cht lng ca hàng hoá công này là c s và nn tng cho s phát trin ca
10
nn kinh t quc dân trên các mt: phát trin cân đi gia các ngành, các lãnh
vc, các vùng kinh t trên lãnh th quc gia; nâng cao cht lng và hiu qu
hot đng sn xut kinh doanh; thúc đy s phát trin ca các thành phn kinh t,
thu hút đu t trong nc và nc ngoài và to đng lc, cú hích cho s tng
trng.
- Quy mô và c cu chi đu t công ca ngân sách nhà nc không c
đnh mà ph thuc vào chin lc phát trin kinh t - xã hi ca nhà nc trong
tng thi k và mc đ phát trin ca khu vc kinh t t nhân.
Trong thi k đu thc hin chin lc công nghip hóa, quy mô chi đu
t công ca ngân sách nhà nc chim t l khá ln so vi tng đu t xã hi.
giai đon này, do khu vc kinh t t nhân còn yu trong khi chính sách
thu hút vn đu t cha hoàn thin nên nhà nc phi tng cng quy mô đu t
t ngân sách nhà nc đ to đà cho tin trình công nghip hóa. i đôi vi s gia
tng quy mô thì c cu chi đu t cng rt đa dng đ đáp ng vi nhu cu thc
tin đt ra, nh chi h tr, chi thc hin chng trình mc tiêu kinh t - xã
hi…Quy mô chi đu t công ca nhà nc s gim dn theo mc đ thành công
ca chin lc công nghip hóa và mc đ phát trin ca khu vc kinh t t
nhân. Khi đó chi đu t phát trin ca nhà nc ch yu tp trung vào điu chnh
nhm đt ti s n đnh ca kinh t v mô và các khon chi cho vay ch đnh, chi
thc hin chng trình mc tiêu kinh t - xã hi s đc ct gim.
- Chi đu t công phi gn cht chi thng xuyên nhm nâng cao hiu
qu vn đu t.
S phi hp không đng b gia chi đu t vi chi thng xuyên s dn
đn tình trng thiu kinh phí đ duy tu, sa cha, bo dng c s h tng. iu
này s làm gim hiu qu khai thác và s dng tài sn đu t. S gn kt gia 2
nhóm chi tiêu này s khc phc tình trng đu t tràn lan, không tình đn hiu
qu khai thác.
11
Chi đu t xây dng kt cu h tng là khon chi chim t trng ln
trong chi ngân sách nhà nc và đc thc hin theo phng thc không hoàn
tr. Chi đu t xây dng c bn t ngun tài chính ca nhà nc hng vào cng
c và phát trin h thng c s h tng ca nn kinh t, các ngành công nghip
c bn, các công trình kinh t có tính cht chin lc, các công trình trng đim
phc v phát trin vn hoá xã hi, phúc li công cng.
S tham gia ca nhà nc vào các lnh vc nêu trên có ý ngha rt quan
trng đi vi s phát trin kinh t - xã hi nói chung và ca khu vc kinh t
ngoài quc doanh nói riêng, bi nó nhm kích thích đu t, gim chi phí sn xut,
m rng th trng, tng cng kh nng cnh tranh đng thi to ra các trung
tâm kinh t.
- u t công có mi liên h vi n ngân sách và tng trng kinh t
(1)
N ngân sách có tác đng gián tip đn tng trng thông qua nh hng
ca nó trên đu t công. a s n ngân sách đc s dng cho đu t công, do
đó nu đu t công có hiu qu thì n ngân sách là cn thit. Tuy nhiên, vic vay
mn n có mt tác đng tích cc lên đu t và tng trng trong phm v mt
mc ngng nht đnh, vt qua mc này, n có th c ch s tng trng kinh
t, nht là các nc có thu nhp thp.
- Hiu qu đu t công khó đc đo lng bng các ch tiêu c th và có
hiu qu lâu dài
Mt d án đu t công rt khó đánh giá đc hiu qu mt cách đy đ
vì không ging nh mt d án đu t thông thng s đc hoàn vn trc tip
trong mt khong thi gian nht đnh. Khi nhà nc quyt đnh đu t vào mt
d án nào đó, nhà nc không quan tâm vào kh nng hoàn vn ca d án mà
ch quan tâm đn tác đng ca d án đi vi nn kinh t, vi xã hi và đi sng
(1)
Bài vit " External Debt, Public Investment, and Growth in Low-Income Countries" ca
Benedict Clements, Rina Bhattacharya và Toan Quoc Nguyen – Qu Tin t Quc t [2].
12
ngi dân hay nói cách khác nhà nc ch quan tâm đn phúc li xã hi mà d
án mang li.
Ví d khi đu t mt tuyn đng giao thông, nhà nc không mong ch
vào vic s thu hi đc vn cho vic đu t tuyn đng, điu nhà nc quan
tâm là vic đu t tuyn đng s thúc đy phát trin kinh t trong khu vc
tuyn đng nh th nào, phúc li ca ngi dân trong khu vc và vic ci thin
môi trng ra sao. Chi phí đu t ca tuyn đng s đc chuyn hóa thành c
hi cho nhà đu t, s tin nghi cho ngi dân.
Ngoài ra, d án đu t công có hiu qu không ch trc mt mà trong
mt thi gian dài, thm chí rt dài trong tng lai, đôi khi d án đu t công
không có hiu qu trc mt mà ch phát huy hiu qu trong tng lai.
1.1.3.1. nh hng ca đc đim đu t công đn vic thu hút và s
dng vn
Do đu t công có mt s đc đim nh phc v nhu cu ca nhiu ngi,
khó phân tích gia li ích và chi phí b ra, thi gian thu hi vn lâu, mang tính
cht phúc li xã hi… nên ngun vn cho đu t công ch yu do nhà nc đm
nhn, t nhân ch đu t mt s ít nhng công trình tht s có kh nng sinh li
nhun (nh các tuyn đng trung tâm, sân bay, bnh vin, trng hc…) hoc
các d án có liên quan trc tip đn d án ca nhà đu t t nhân.
Vic s dng vn đu t công ph thuc vào ch trng, đng li phát
trin trong tng thi k. Nu trong thi k u tiên phát trin công nghip đ thc
hin công nghip hóa thì đu t công s u tiên các lnh vc kt cu h tng
phc v phát trin công nghip nh các tuyn đng quy mô ln, các nhà máy
cp nc… ngc li, nu ch trng, đng li u tiên phát trin, nâng cao đi
sng ngi dân khu vc nông thôn thì đu t công s u tiên cho c s h tng
nông thôn nh giao thông nông thôn, trm y t, cp nc nông thôn, trng
hc…
13
1.1.3.2. nh hng ca đc đim đu t công đn ch th ca hot
đng đu t
Do đu t công ch yu đc đu t t ngun vn ngân sách nhà nc
nên nhà nc s là ch th chính ca hot đng đu t công. Nhà nc s điu
hành toàn b các hot đng đu t công t vic phân b ngun lc trong k
hoch hàng nm, vch ra đnh hng đu t trc mt, trong trung hn và dài
hn, điu hành vic đu t (thông qua vic lp ra các t chc b máy đ trin
khai và giám sát ln nhau trong quá trình thc hin), t chc khai thác khi d án
hoàn thành và duy tu, sa cha thng xuyên khi d án h hng.
1.1.3.3. nh hng ca đc đim đu t công đn vic đánh giá hiu
qu d án đu t công
Do d án đu t công rt khó đánh giá hiu qu mt cách đy đ nên khi
đánh giá cn áp dng nhiu ch tiêu tng hp cng nh đánh giá góc đ xã hi,
môi trng.
1.1.4. Ngun vn cho đu t công
Vn đu t công đc hình thành t các ngun sau:
Vn trong nc: đây là ngun vn có vai trò quyt đnh ti s phát
trin kinh t ca đt nc, ngun này chim t l ln, gm các ngun sau:
- Vn ngân sách nhà nc: gm ngân sách trung ng và ngân sách
đa phng, đc hình thành t s tích ly ca nn kinh t. ây là ngun vn
đc trích mt phn t ngun thu ngân sách hàng nm.
- Vn tín dng đu t (do Ngân hàng Phát trin và Qu h tr phát
trin qun lý): gm vn ca nhà nc chuyn sang, vn huy đng t các đn v
kinh t và các tng lp dân c, vn vay dài hn ca các t chc tài chính quc t
và ngi Vit Nam nc ngoài.
14
- Vn ca các đn v sn xut kinh doanh thuc các thành phn kinh
t.
Vn nc ngoài: ngun vn này có vai trò ht sc quan trng cho
đu t công và s phát trin ca mi quc gia, bao gm:
- Vn vay, vin tr ca các t chc quc t nh WB, ADB… các t
chc Chính ph nh Jica (Nht Bn)…. ây đc gi là ngun vn ODA.
- Vn vin tr ca các t chc phi Chính ph cho đu t công.
- Vn đu t trc tip nc ngoài thông qua hình thc 100% vn
nc ngoài, liên doanh, hp đng hp tác kinh doanh.
1.2. Các ch tiêu đánh giá hiu qu đu t công
1.2.1. Các nhân t nh hng đn hiu qu đu t công
(2)
Có nhiu nhân t nh hng đn hiu qu đu t công, các nhân t này,
theo v trí riêng ca chúng, có th tác đng đc lp và theo mi liên h tác đng
ln nhau gia chúng có th tác đng tng hp đn hiu qu s dng vn đu t.
Nhng nhìn chung, có 03 nhân t ch yu sau:
1.2.1.1. Các ch trng, đng li, chính sách v đu t công
Các chính sách kinh t là nhóm nhân t tác đng mnh m đn hiu qu
s dng vn đu t công. Các chính sách này gm chính sách đnh hng phát
trin kinh t nh: chính sách công nghip, chính sách thng mi, chính sách
đu t… và các chính sách làm công c điu tit v mô hoc vi mô nh: chính
sách tài khóa, chính sách tin t, chính sách t giá hi đoái, chính sách khu
hao,…
(2 )
Tác gi tham kho các tài liu: Lun vn Thc s Kinh t "Các gii pháp nâng cao hiu
qu s dng vn đu t tnh Bình Thun thi k 2005-2010", trang 16-20 [8], bài vit
"Corruption, Public Investment, and Growth" ca Vito Tanzi và Hamid Davoodi – Qu
Tin t Quc t [22].
15
Các chính sách kinh t tác đng đn hiu qu s dng vn, trong đó có
vn đu t công, to điu kin cho nn kinh t phát trin theo chiu hng tích
cc hay tiêu cc, vn đu t đc s dng có hiu qu cao hay thp. Các chính
sách kinh t tác đng vào lnh vc đu t, góp phn to ra mt c cu đu t nht
đnh, là c s đ hình thành mt c cu hp lý hay không cng nh tác đng làm
gim hoc tng tht thoát vn đu t, theo đó mà vn đu t đc s dng hiu
qu hoc kém hiu qu.
Trong quá trình khai thác s dng các đi tng đu t hoàn thành, các
chính sách kinh t tác đng làm cho các đi tng này phát huy tác dng tích
cc hay tiêu cc, vn đu t đc s dng có hiu qu cao hay thp. Các chính
sách kinh t tác đng vào lnh vc đu t, góp phn to ra mt c cu đu t nht
đnh, là c s đ hình thành c cu hp lý hay không cng nh tác đng làm
gim hoc tng tht thoát vn đu t, theo đó mà vn đu t đc s dng hiu
qu hoc kém hiu qu.
Trong quá trình khai thác s dng các đi tng đu t hoàn thành, các
chính sách kinh t tác đng làm cho các đi tng này phát huy tác dng tích
cc hay tiêu cc. ó là điu kin làm cho vn đu t đc s dng có hiu qu
cao hay thp.
1.2.1.2. Công tác t chc qun lý đu t xây dng
T chc qun lý đu t xây dng là mt lnh vc rt rng, bao gm nhiu
công đon t lp k hoch đu t các d án đn t chc qun lý, thc hin đu t
và quyt toán công trình hoàn thành. Công tác qun lý đu t xây dng nhm s
dng có hiu qu cao nht các ngun vn đu t do nhà nc qun lý, chng tht
thoát lãng phí. Bo đm xây dng d án theo quy hoch xây dng yêu cu bn
vng m quan, bo v môi trng sinh thái, to môi trng cnh tranh lành
mnh trong xây dng, áp dng công ngh tiên tin, bo đm cht lng và thi
hn xây dng vi chi phí hp lý, bo hành công trình xây dng.
16
Công tác qun lý đu t công có nh hng trc tip đn hiu qu s
dng vn đu t. Nhóm nhân t này nh hng đn hiu qu s dng vn đu t,
trc ht là tác đng đn vic to ra kt qu đu t (các đi tng đu t hoàn
thành) và tác đng đn chi phí đu t.
Vn đ quan trng trong công tác qun lý là chng tham nhng, lãng phí
trong đu t công vì tham nhng làm bin dng quá trình ra quyt đnh đi vi
các d án đu t công, tng chi phí đu t, gim cht lng c s h tng, t đó
làm gim hiu qu đu t.
Cht lng ca công tác t chc qun lý đu t xây dng nói trên s to
điu kin cho vic tit kim hay tht thoát lãng phí vn đu t, cng to điu
kin cho các kt qu đu t tng hay gim v mt khi lng và mang li nhiu
hay ít các li ích kinh t - xã hi khi khai thác s dng các kt qu đu t này.
Do nhng thiu sót trong công tác qun lý đu t xây dng đã làm cho vn đu
t b tht thoát lãng phí. Mt s đi tng đu t hoàn thành mang li hiu qu
s dng không nh mong mun làm cho s vn đu t s dng kém hiu qu.
1.2.1.3. T chc khai thác, s dng các đi tng đu t hoàn thành
Nhân t này thuc mt xích cui cùng ca si dây chuyn hiu qu. T
chc khai thác các đi tng đu t hoàn thành s mang li mt khi lng cung
ng hàng hóa, dch v nht đnh, nu khai thác, s dng tt thì khi lng cung
ng hàng hóa, dch v s đt mc ti đa.
T chc khai thác các đi tng đu t hoàn thành có kt qu tt hay
không li ph thuc vào nhiu nhân t:
- Do tác đng ca vic chn chin lc phát trin kinh t và tác đng ca
công tác t chc qun lý đu t xây dng, các nhân t này tùy theo mc đ đúng
đn, thích hp ca chúng mà tác đng tích cc hay tiêu cc đn kt qu khai thác
các đi tng đu t hoàn thành.
17
- Các nhân t thuc bn thân t chc khai thác, s dng các đi tng
đu t hoàn thành nh công tác qun lý, vn hành, điu tit s dng…
1.2.2. Các ch tiêu đánh giá hiu qu đu t công
1.2.2.1. Khái nim:
Hiu qu vn đu t công biu hin mi tng quan so sánh gia các li
ích thu đc vi khi lng vn đu t đã b ra nhm thu đc các li ích đó.
Vi cùng mc vn b ra, khon đu t nào đem li li ích ln hn thì hiu qu
ln hn và ngc li, vi cùng li ích thu đc thì khon đu t nào đc thc
hin vi s vn thp hn thì có hiu qu cao hn.
- Hiu qu tng th, là hiu qu đc xem xét trên phm vi mt ngành,
mt đa phng hay trên phm vi toàn b nn kinh t.
- Hiu qu tài chính ca các d án, là hiu qu đc xem xét cho tng d
án đu t.
1.2.2.2. Các ch tiêu đánh giá hiu qu s dng vn đu t công góc
đ tng th
* Hiu sut vn đu t: Hiu sut vn đu t biu hin quan h so sánh
mc tng trng ca GDP và vn đu t I trong k, đc xác đnh:
H = GDP / I (1.1)
Trong đó: + H: hiu sut vn đu t trong k.
+ GDP: mc tng GDP trong k.
Ch tiêu hiu sut vn đu t H phn ánh tng hp hiu qu vn đu t,
ch tiêu này có hn ch là trong cùng mt thi k thì GDP và I không có mi
quan h trc tip.
Thi k càng ngn càng thy rõ vì đu t cha mang li hiu qu ngay.
Nhm hn ch nhc đim này, ta dùng ch tiêu :
18
K = GDP / I (t-1) (1.2)
Trong đó GDP đc tính cho nm sau, I (t-1) là tng vn đu t nm
trc.
* H s gia tng vn - sn lng (ICOR): H s gia tng vn sn lng
(Incremental Capital – Output Ratio) – ICOR là ch tiêu xác đnh hiu qu quan
trng cho bit trong tng thi k c th mun tng 1 đng GDP thì cn bao
nhiêu đng vn đu t. Do vy ICOR còn đc s dng đ xác đnh nhu cu vn
đu t.
ICOR = I/ GDP (1.3)
Trong đó: GDP là phn GDP tng thêm trong mt thi gian nht đnh
(ti thiu cng phi mt nm) do đu t mi to ra. I là tng vn đu t mi đã
thc hin trong thi gian đó. T (1.3) nu c đnh ch s ICOR, theo lý thuyt
GDP t l thun vi tng mc đu t mi, tc là đu t càng nhiu thì phn
GDP tng thêm có kh nng càng ln. ICOR t l nghch vi tc đ tng trng
kinh t, vi cùng t l đu t trong GDP, nc nào có h s ICOR thp hn s
đt mc tng trng cao hn và ngc li. Nh vy h s ICOR càng thp thì
hiu qu đu t càng cao.
Trên thc t, tính toán ICOR cho mt thi gian dài s chính xác hn là
tính ICOR cho mt giai đon ngn, bi vì trong thi gian ngn thì có mt lng
đu t mi cha phát huy tác dng, tc là tác đng ca đu t ti tng trng có
mt đ tr nht đnh.
* Phân tích hi quy đa bin
S dng phn mm EVIEWS đ thc hin hi quy đa bin vi:
- Bin ph thuc: Y (GDP, vt: t đng).
- Ba bin đc lp (bin đnh lng) là: I_g (lng vn đu t công qua
các nm, đvt: t đng), I_p (lng vn đu t khu vc t qua các nm, đvt: t
đng), L (lao đng toàn xã hi, đvt: ngi).