Luận văn thạc sĩ Phân tích nhân tố các chỉ số tài chính Ngành Sản xuất Vật liệu Xây dựng

B GIÁO DC VÀ ÀO
TO

TRNG I HC KINH T TP H CHÍ
MINH




NGUYN MINH HÙNG








PHÂN TÍCH NHÂN T CÁC CH S TÀI
CHÍNH NGÀNH SN XUT VT LIU
XÂY DNG

LUN VN THC S KINH T


















TP H Chí Minh - Nm 2012

B GIÁO DC VÀ ÀO

TO

TRNG I HC KINH T TP H CHÍ
MINH




NGUYN MINH HÙNG







PHÂN TÍCH NHÂN T CÁC CH S TÀI
CHÍNH NGÀNH SN XUT VT LIU
XÂY DNG




Chuyên ngành: Kinh t tài chính - ngân
hàng


Mã s:
60.31.12

LUN VN THC S KINH T








NGI HNG DN KHOA
HC:

PGS.TS. NGUYN TH NGC TRANG









TP H Chí Minh - Nm 2012

LI CAM

OAN


Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca bn thân, đc xut phát t
yêu cu phát sinh trong công vic đ hình thành hng nghiên cu. Ni dung lun vn
có tham kho và s dng các tài liu, thông tin đc đng ti trên các n phm, tp chí,
trang web theo danh mc tài liu tham kho ca lun vn. Các s liu có ngun gc rõ
ràng tuân th đúng nguyên tc và kt qu trình bày trong lun vn đc thu thp đc
trong quá trình nghiên cu là trung thc cha tng đc ai công b trc đây.
Tác gi lun vn
NGUYN MINH HÙNG

















LI CM N

Lun vn đc thc hin di s hng dn ca PGS. TS. Nguyn Th Ngc
Trang- Trng i hc Kinh t TP.H Chí minh. Tôi xin bày t lòng bit n sâu sc
ti PGS. TS. Nguyn Th Ngc Trang đã hng dn và có ý kin ch dn quý báu
trong quá trình làm lun vn.
Tôi xin chân thành cm n quý thy cô trong khoa Tài Chính Doanh Nghip –
Trng i hc Kinh t TP.H Chí Minh đã tn tâm ging dy, truyn đt nhng kin
thc hu ích và phng pháp nghiên cu khoa hc đúng đn đã giúp tôi hoàn thành
lun vn này.
Cui cùng, lun vn này không th thc hin đc nu thiu s đng viên to ln
ca gia đình, s giúp đ bn bè và các đng nghip. ng thi, tôi xin bày t lòng bit
n chân thành cho ban lãnh đo c quan công tác đã to mi điu kin thun li cng
nh góp ý hu ích trong chuyên môn trong quá trình nghiên cu.
Hc viên thc hin

NGUYN MINH HÙNG












MC LC
Trang ph bìa
Li cam đoan

Li cm n
Mc lc
Danh mc các t vit tt
Danh mc các bng
Phn m đu 1
1. Tính cp thit ca đ tài 1
2. i tng và phm vi nghiên cu 2
2.1 i tng nghiên cu 2
2.2 Phm vi nghiên cu 2
3. Mc đích nghiên cu 2
4. Phng pháp nghiên cu 2
5. Ngun d liu phân tích d kin 3
6. Nh
ng kt qu đt đc ca lun vân 3
7. Ni dung kt cu ca Lun vn 3
Chng 1: Lý thuyt v phân tích ch s tài chính và phân tích nhân t 4
1.1 Phân tích ch s tài chính 4
1.1.1 S cn thit phi phân tích ch s tài chính 4
1.1.2 Danh sách các ch s tài chính 5
1.2 Phân tích nhân t: 7
1.2.1 Tm quan trng ca vic ng dng phân tích nhân t trong nghiên cu kinh
t 7
1.2.2 Phân tích nhân t trong trng hp đánh giá các ch s tài chính 8
1.2.3 Mô hình phân tích nhân t 8
1.2.4 K thut phân tích nhân t 10
Chng 2: Các nghiên cu trên th gii v vic ng dng phân tích nhân t trong
phân tích tài chính 13
2.1 ng dng phân tích nhân t trong phân tích tài chính 13
2.1.1 Bài nghiên cu ca Anupam De, Gautam Bandyopadhay, B.N.Chakranorty
thuc Vin nghiên cu k thut n  (2011): “ Áp dng mô hình phân tích

nhân t da trên các ch s tài chính và kim đnh gi thit da vào K thut phân
tích nhóm: Kt qu thc nghim  ngành công nghip Xi mng n ” 14
2.1.2 Bài nghiên cu ca Liqin Chen, Li Liu, Xin Liao (2012) Trung Quc: “ng
dng Phân tích nhân t trong ánh giá kt qu hot đng ca DN niêm yt trong
ngành công nghip du khí Trung Quc” 15
2.2 Các xu hng nghiên cu khác trên th gii v đánh giá hiu qu tài chính ca
doanh nghip 17
2.2.1 o lng và đánh giá theo phng pháp truyn thng 18
2.2.2 Giá tr kinh t đc to ra 18
2.2.3 Th đim cân bng 18
Chng 3: Mô hình phân tích nhân t da trên các ch s tài chính trong trng
hp đánh giá hiu qu ca các DN ngành sn xut vt liu xây dng 20
3.1 Mô hình phân tích nhân t 20
3.2 Xây dng h thng ch s tài chính đánh giá nng lc tài chính 20
3.3 Mô hình phân tích nhân t các ch s tài chính vi trng hp nghiên cu là
ngành sn xut vt liu xây dng 21
3.3.1 Ngun d liu 21
3.3.2 Thu thp d liu 22
3.3.3 Kim nghim s phù hp ca mô hình 24
3.3.4 Xác đnh nhân t 26
3.3.5 Xp hng toàn din 28
3.3.6 Din dch kt qu thc nghim 32
Chng 4: ng dng và Khuyn ngh vic áp dng mô hình phân tích nhân t ti
Vit Nam 37
4.1 Tính ng dng ca kt qu nghiên cu đt đc 37
4.2 Khuyn ngh 37
4.2.1 i vi ngành sn xut vt liu xây dng 37
4.2.2 i vi vic phát trin mô hình trong tng lai 38
4.2.3 i vi vic ng dng rng rãi mô hình phân tích nhân t ti Vit Nam 39
Kt lun 40

Tài liu tham kho 41




















DANH MC CÁC T VIT TT


BSC : Th đim cân bng
CFO : Giám đc tài chính
DN : Doanh nghip
EVA : Giá tr kinh t đc to ra
NOPAT : Li nhun ròng sau thu
IC : vn đu t

TCTD : T chc tín dng
TTCK : Th trng chng khoán
WACC : Chi phí s dng vn bình quân
















DANH MC BNG BIU

Trang
Bng 1: Chi tit các ch s thng đc s dng trong tng nhóm ch tiêu tài
chinh 6
Bng 2.1: S lng nhân t trong nghiên cu ca Anupam De, Gautam
Bandyopadhay, B.N.Chakraborty 15
Bng 2.2: Các ch s tài chính trong bài nghiên cu ca Liqin Chen, Li Liu, Xin
Liao (2012) 16
Bng 3.1: H thng ch s đánh giá nng lc tài chính 21
Bng 3.2: D liu gc ca các ch s tài chính 22

Bng 3.3: Mô t thng kê 24
Bng 3.4: Ma trn t
ng quan 25
Bng 3.5: S lng nhân t chính và t l ca các nhân t chung 26
Bng 3.6: Ma trn nhân t 27
Bng 3.7: Ma trn nhân t sau khi xoay 27
Bng 3.8: Ma trn chuyn dch nhân t 29
Bng 3.9: Ma trn h s nhân t 29
Bng 3.10: Hip phng sai nhân t 30
Bng 3.11: Xp hng nhân t và xp hng hiu qu hot đng 30

1

M U

1. Tính cp thit ca đ tài:

Hiu qu hot đng ca mt DN là mt trong nhng quan tâm c bn nht cho
nhiu ngi, bao gm ch s hu, nhân viên, nhà cung cp và các nhà đu t. Trách
nhim cui cùng ca vic đánh giá hiu qu hot đng ca mt DN là các nhà qun lý
và điu hành ca DN đó. Nghiên cu v hiu qu hot đng ca DN đã lp lun rng
mt lot các nhân t khác nhau có th tác đng đn hiu qu hot đng ca DN. Các
nhà qun lý DN tin rng hiu qu hot đng và các nhân t tác đng lên quyt đnh các
chính sách qun tr. Khi phân tích hiu qu hot đng ca doanh nghip da trên phân
tích tài chính, các nhà nghiên cu và các chuyên gia phân tích đã và đang xây dng
mt h thng ch s tài chính vô cùng phong phú, tip cn đa hng và phc v cho
tng mc đích riêng ca yêu cu phân tích.
Các lý thuyt tài chính xa nay đu xem vn đ phân tích tài chính và vic tính
toán các ch s tài chính là vn đ c bn nht khi nhp môn tài chính doanh nghip.
Vic la chn tính toán và phân tích các nhóm ch s tài chính nhm đánh giá hiu qu

hot đng ca doanh nghip còn mang tính kinh nghim. Vì th, nhm tit kim thi
gian và công sc ca các nhà phân tích và nhà đu t, vic xây dng mt mô hình
phân tích thc nghim nhm gim s lng các ch s tài chính cho các doanh nghip
cùng ngành là cn thit.
Lnh vc sn xut vt liu xây dng là lnh vc b tác đng nhiu nht trong
cuc khng hong kinh t va qua khi th trng bt đng sn đóng bng. Ngoài ra,
đc tính ni bt ca ngành là nhy cm vi chu k kinh doanh ca nn kinh t v mô.
Khi nn kinh t tng trng, doanh s và li nhun ca các công ty trong ngành s
tng cao do ngành vt liu xây dng là đu vào ca các ngành khác. Vì vy, tác gi la
chn đ tài: “Phân tích nhân t các ch s tài chính ngành sn xut vt liu xây
2

dng” đ xây dng mô hình và cung cp bng chng thc nghim trong công tác phân
tích tài chính và xp hng DN.

2. i tng và phm vi nghiên cu:
2.1 i tng nghiên cu:
i tng nghiên cu ca lun vn này nhm mc đích xem xét các nhân t
trong phân tích tài chính đ đánh giá hiu qu hot đng ca các DN sn xut vt liu
xây dng ti th trng Vit Nam.
2.2 Phm vi nghiên cu:
Phm vi nghiên cu ca đ tài này là các DN sn xut vt liu xây dng đang
niêm yt trên TTCK Vit Nam.

3. Mc đích nghiên cu:
Nghiên cu này là nhm mc đích kim đnh và ng dng mô hình phân tích
nhân t đ đa ra các t l tài chính tiêu biu cho các doanh nghip cùng ngành, vi
trng hp nghiên cu là ngành sn xut vt liu xây dng. Nó có th giúp các nhà
phân tích nm bt gn nh
cùng mt lng thông tin có sn trong các ch s tài chính,

đng thi giúp hiu đc sc khe tài chính và hiu qu hot đng ca các DN sn
xut vt liu xây dng mt các hiu qu hn.

4. Phng pháp nghiên cu:
Lun vn s dng các phng pháp: mô t - gii thích, phân tích - tng hp,
thng kê mô t, kim đnh gi thit.
i vi các phân tích thng kê khác nhau cn thit cho nghiên c
u này, tác gi đã
có s giúp đ ca phn mm thng kê SPSS.


3

5. Ngun d liu phân tích d kin:
Ngun s liu v báo cáo tài chính, báo cáo kt qu hot đng kinh doanh, báo
cáo dòng tin đc ly t các DN đang niêm yt thông qua các bn cáo bch, các
thông tin ca các công ty chng khoán có uy tín trên th trng.

6. Nhng kt qu đt đc ca Lun vn:
Mt là, tìm hiu mô hình đánh giá hiu qu hot đng ca các DN trên th gii
hin nay đang nghiên c
u, k tha kt qu nghiên cu áp dng cho vic phân tích các
DN sn xut vt liu xây dng ti Vit Nam.
Hai là, đa ra mô hình phân tích nhân t da vào các ch s tài chính trong vic
đánh giá hiu qu hot đng ca các DN cùng ngành và phát hin nhân t nào có giá
tr trong vic đánh giá hiu qu hot đng ca DN.
Ba là, m ra hng nghiên cu k tip cho các lnh vc đánh giá tài chính
doanh nghip nh: phân tích c
m đi vi các ch s tài chính, ng dng vào h thng
phân loi doanh nghip cùng ngành.

7. Ni dung kt cu ca Lun vn:
Ngoài phn m đu, kt lun, th mc, tài liu tham kho, Lun vn gm
4 chng:
Chng I: Lý thuyt v phân tích các ch s tài chính và phân tích nhân t
Chng II: Các nghiên cu trên th gii v vic ng dng phân tích nhân t
trong phân tích tài chính
Ch
ng III: Mô hình phân tích nhân t da trên các ch s tài chính trong
trng hp đánh giá hiu qu ca các DN ngành sn xut vt liu xây dng.
Chng IV: ng dng và khuyn ngh vic áp dng mô hình phân tích nhân
t ti Vit Nam.

4

CHNG 1: LÝ THUYT V PHÂN TÍCH CH S TÀI CHÍNH VÀ PHÂN
TÍCH NHÂN T
1.1 Phân tích ch s tài chính:
1.1.1 S cn thit phi phân tích ch s tài chính:
Các CFO s dng các báo cáo tài chính đ theo dõi thành qu ca DN, đ hiu
đc các chính sách ca các đi th cnh tranh hoc đ kim tra sc khe ca mt
khách hàng. Thông thng, các CFO ch s dng mt vài ch s ni bc đ đánh giá
tóm lc kh nng thanh toán, kh nng sinh li, kh nng hot đng, s dng các đòn
by và các đánh giá th trng ca DN. Các ch s tài chính vô cùng quan trng vì:
 Các ch s tài chính ít khi cho câu tr li, nhng chúng giúp
chúng ta có nhng câu hi đúng.
 Không có mt chun mc quc t cho các ch s tài chính, khi cn
so sánh v th tài chính ca các công ty, hãy so sánh vi các ch s tài
chính các nm trc hoc vi các ch s ca các công ty cùng ngành.
Phân tích ch s tài chính là mt bin pháp hu ích đ cung cp nhng bc tranh

tng th v v th tài chính ca mt DN ti bt k thi đim c th hoc đ cung cp
mt ý tng toàn din v hiu qu tài chính ca DN trong mt khong thi gian c th.
S dng các ch s tài chính trong lnh vc tài chính phc v cho các nghiên cu đa
chiu. Nó không ch hu ích đ đánh giá sc khe tài chính hoc hiu qu hot đng
ca mt DN c th nào đó theo thi gian, mà nó cng là mt công c hu ích đ so
sánh tình hình tài chính và hiu qu tài chính đi vi nhng DN khác trong cùng mt
ngành hoc khác ngành đ xác đnh các vn đ ca ngành hay xác đnh các yu t cn
ci thin trong tng lai.
Ch s tài chính đc tính t báo cáo tài chính ca mt DN c th là Bng cân
đi k toán, Báo cáo lãi l hoc Báo cáo kt qu hot đng kinh doanh, và phân tích
dòng tin mt. Vic gii thích ca các ch s tài chính rt phc tp và nhiu cách tip
5

cn, trong khi vic phát trin và tính toán các ch s tài chính khác nhau, xem xét
đc đa ra đ nm bt các khía cnh khác nhau ca tình hình tài chính và hiu qu tài
chính ca mt DN ngày càng là yêu cu cp thit. Trong nhng nm qua, đã có mt s
gia tng các ch s do nhiu ch s tài chính đc nghiên cu phát trin thêm đa vào
ng dng và phân tích.
1.1.2 Danh sách các ch s tài chính:
Trong mt nghiên cu gn đây ca mt nhóm tác gi ài Loan đc trình bày t
i
Hi tho quc t BAI 2009 (2009 International Conference on Business and
Information), các t s tài chính thông dng có th đc phân thành bn nhóm ch tiêu
tài chính nh sau: ch tiêu v tng trng, ch tiêu v kh nng sinh li, ch tiêu v hiu
qu hot đng kinh doanh, và ch tiêu v kh nng thanh khon.
Ch tiêu v kh nng sinh li:
Kh nng sinh li là kh nng đ kim li nhun ca DN. ây là s phn ánh
chung ca cu trúc tài chính và hiu qu hot đng kinh doanh ca doanh nghip. Mc
đích ca DN là theo đui li nhun và đm bo cho s tng trng và phát trin ca
DN trong tng lai.

Ch tiêu v hiu qu hot đng kinh doanh
Chúng ta thng s dng t l quay vòng đ đo lng và đánh giá hiu qu hot
đng kinh doanh ca DN. Vòng quay tài sn càng nhanh, hiu qu
 hot đng càng cao
hn, và mang li li nhun ln hn.
Ch tiêu v kh nng thanh khon
Kh nng thanh toán là kh nng tr n dài hn và ngn hn bng cách s dng
tài sn ca DN. Liu mà DN có kh nng thanh toán tin mt và thanh toán các khon
n đn hn hay không là chìa khóa cho s sng còn và phát trin vng chc ca DN.
Kh nng thanh toán ca DN là mt ch s quan trng phn ánh tình hình tài chính và
hot đng kinh doanh.
6

Bng 1: Chi tit các ch s thng đc s dng trong tng nhóm ch tiêu tài chính
Nhóm Ch s tài chính thng đc s dng
Ch tiêu
v tng
trng
T l tng trng doanh thu (%)
T l tng trng li nhun (%)
T l tng trng li nhun thun trc thu (%)
T l tng trng tài sn (%)
T l tng trng giá tr thun ca doanh nghip (%)
Tng trng trong t sut sinh li trên tng tài sn (%)
Ch tiêu v
kh nng
sinh li
T sut sinh li trên tài sn (trc thu, %)
T sut sinh li trên giá tr thun (trc thu, %)
T l li nhun gp (%)

T l li nhun thun (%)
T l li nhun thun trc thu (%)
T l li nhun không t hot đng kinh doanh trên doanh thu (%)
Ch tiêu v
hiu qu
hot đng
kinh
doanh
T l Giá tr hàng tn kho và các khon phi tr trên Giá tr thun (%)
Vòng quay tng tài sn
Vòng quay các khon phi thu
Vòng quay hàng tn kho
Vòng quay tài sn c đnh
Vòng quay Giá tr thun
Ch tiêu
v kh
nng
thanh
khon
T s thanh toán hin hành
T s thanh toán nhanh
Tng N trên Tng giá tr thun
T l N
T l Vn đu t dài hn trên Tng tài sn
Mc đ ph thuc n vay ca DN
7

1.2 Phân tích nhân t:
1.2.1 Tm quan trng ca vic ng dng phân tích nhân t trong nghiên
cu kinh t:

Phân tích nhân t là tên chung ca mt nhóm các th tc toán thng kê đc s
dng ch yu đ thu nh v tóm tt các d liu. Trong nghiên cu, chúng ta có th thu
thp đc mt s lng bin khá ln và hu ht các bin này có liên h vi nhau và s
lng ca chúng phi đc gim bt xung đn mt s lng mà chúng ta có th s
dng đc. Liên h gia các nhóm bin có liên h qua li ln nhau đc xem xét và
trình bày di dng mt s ít các nhân t c bn.
Trong phân tích phng sai, hi qui bi và phân tích bit s, mt bin đc coi là
ph thuc và các bin khác đc coi là đc lp hay bin d đoán. Nhng trong phân
tích nhân t không có s phân bit hay đi lo
i nh vy. Mà thay vào đó, phân tích
nhân t là mt k thut ph thuc ln nhau trong đó toàn b các mi liên h ph thuc
ln nhau s đc nghiên cu.
Phân tích nhân t đc s dng trong các trng hp sau:
 Nhn din các khía cnh hay nhân t gii thích đc các liên h tng
quan trong mt tp hp bin.
 Nhn din mt tp hp gm m
t s lng bin mi tng đi ít không có
tng quan vi nhau đ thay th tp hp bin gc có tng quan vi
nhau đ thc hin mt phân tích đa bin tip theo sau.
  nhn ra mt tp hp gm mt s ít các bin ni tri t mt tp hp
nhiu bin đ s dng trong các phân tích đa bin k tip.

1.2.2 Phân tích nhân t trong trng hp đánh giá các ch s tài chính:
 tit kim thi gian và công sc trong vic đánh giá sc mnh tài chính ca
DN, các nhà nghiên cu tài chính trên th gii đã thy đc s cn thit trong vic la
8

chn các ch s tài chính quan trng nht làm đi din cho nhóm ch tiêu tài chính
trong vic phân tích.  gim s lng các ch s tài chính và tìm ra các loi ch s tài
chính cn thit đ phân tích bng các bng chng thc nghim, phân tích nhân t đang

đc s dng thành công qua nhng nghiên cu khác nhau trong sut ba thp k qua.
Tùy các tip cn khác nhau, có rt nhiu ch s tài chính đc nghiên cu và phát
trin. Tuy nhiên, các ch s tài chính đôi khi không th
c t và đôi khi không th xy ra
đ tính toán tt c các ch s theo nh mong mun ca các CFO. Vi s hin din ca
các mi quan h trong và gia các b ch s tài chính, mt s lng nh hn các loi
ch s tài chính có th là đ đ nm bt hu ht các thông tin mong mun. S dng
mt s phng pháp thng kê, chúng ta có th làm gim các ch s
 tài chính này này
bng cách tìm hiu các yu t (bin tim n) vn có thành mt b các ch s tài chính
đ phân tích. Trong các phân tích ch s tài chính truyn thng, mt nhóm các ch s
tài chính nh: ch s thu nhp và li nhun, ch s thanh khon, ch s đòn by và kh
nng thanh toán, ch s khai thác hiu qu tài sn, ch s v hiu qu hot đng… đc
da trên gi đnh mi quan h ch không phi là da trên các c s thc nghim. S
cn thit phi s dng phân loi thc nghim t các mô hình phân tích d liu, tc là
phân loi da trên cách tip cn ca k thut thng kê đã đc phát trin vài nm tr
li đây. Phân tích nhân t là ph bin nht trong s các phng pháp thng kê đó. Sau
khi phân tích nhân t
 xác đnh các yu t tim n (tc là tp hp các loi) vn có thành
mt tp hp các ch s tài chính, ít nht, mi mt ch s này có th đc la chn t
mi mt nhóm ch s tài chính trong điu kin c th. Bng cách này, chúng ta có th
xác đnh mt s lng nh hn các ch s tài chính đc s dng cho phân tích tài
chính.

1.2.3 Mô hình phân tích nhân t:
V mt tính toán, phân tích nhân t hi ging vi phân tích hi qui bi  ch mi
bin đc biu din nh là mt kt hp tuyn tính ca các nhân t c bn. Lng bin
9

thiên ca mt bin đc gii thích bi các nhân t chung trong phân tích đc gi là

communality. Bin thiên chung ca các bin đc mô t bng mt s ít các nhân t
chung (common factor) cng vi mt nhân t đc trng (unique factor) cho mi bin.
Nhng nhân t này không bc l rõ ràng. Nu các bin đc chun hóa thì mô hình
nhân t đc th hin bng phng trình:

X
i
= A
i1
F
1
+ A
i2
F
2
+ A
i3
F
3
+ …+ A
im
F
m
+ V
i
U
i
Trong đó:
X
i

: Bin th i chun hóa
A
ij
: h s hi qui bi chun hóa ca nhân t j đi vi bin i
F: các nhân t chung
V
i
: h s hi qui chun hóa ca nhân t đc trng i đi vi bin i
U
i
: nhân t đc trng ca bin i
m: s nhân t chung

Các nhân t đc trng có tng quan vi nhau và vi các nhân t chung. Bn
thân các nhân t chung cng có th đc din t nh nhng kt hp tuyn tính ca các
bin quan sát:
F
i
= W
i1
X
1
+ W
i2
X
2
+ W
i3
X
3

+ …+ W
ik
X
k

trong đó:
F
i
: c lng tr s ca nhân t th i
W
i
: quyn s hay trng s nhân t
K: s bin
Chúng ta có th chn các quyn s hay trng s nhân t sao cho nhân t th nht
gii thích đc phn bin thiên nhiu nht trong toàn b bin thiên. Sau đó ta chn
mt tp hp các quyn s th hai sao cho nhân t th hai gii thích đc phn ln bin
thiên còn li, và không có tng quan vi nhân t th nht.
10

1.2.4 K thut phân tích nhân t:
 Xác đnh vn đ:
Xác đnh vn đ nghiên cu gm có nhiu bc. u tiên là ta phi nhn din
các mc tiêu ca phân tích nhân t c th là gì. Các bin tham gia vào phân tích nhân
t phi đc xác đnh da vào các nghiên cu trong quá kh, phân tích lý thuyt, và
đánh giá ca các nhà nghiên cu. Mt vn đ quan trng là các bin này phi đc đo
lng mt cách thích hp b
ng thang đo đnh lng (khong cách hay t l), và c
mu phi đ ln. Thông thng thì s quan sát (c mu) ít nht phi bng 4 hay 5 ln
bin trong phân tích nhân t.
 Xây dng ma trn tng quan:

Quá trình phân tích đc da trên ma trn tng quan ca các bin này.  có
th áp dng đc phân tích nhân t thì các bin phi có liên h vi nhau. Trong thc t
thì thng chúng ta luôn có điu này. Nu h s
 tng quan gia các bin nh, phân
tích nhân t có th không thích hp. Chúng ta trông ch rng các bin này có tng
quan cht ch vi nhau và nh vy s tng quan cht ch vi cùng mt hay nhiu
nhân t.
 kim đnh s phù hp ca mô hình, có th s dng Bartlett’s test of sphericity
đ kim đnh gi thuyt không (H
0
) là các bin không có tng quan vi nhau trong
tng th, nói cách khác ma trn tng quan tng th là ma trn đn v trong đó tt c
các giá tr trên đng chéo đu bng 1 còn các giá tr nm ngoài đng chéo đu bng
0. i lng này càng ln thì ta càng có nhiu kh nng bác b gi thuyt không này.
Nu gi thuyt H
0
không th b bác b thì phân tích nhân t rt có kh nng không
thích hp.

11

 S lng nhân t:
Chúng ta có th tính ra mt s lng nhân t nhiu bng s bin, nhng làm nh
vy thì không có tác dng gì cho mc đích tóm tt thông tin.  tóm tt các thông tin
cha đng trong các bin gc, chúng ta cn rút ra mt s lng các nhân t ít hn s
bin. Có 5 phng pháp nhm xác đnh s lng nhân t: xác đnh t trc, da vào
eigenvalue, biu đ dc (scree plot), phn trm bin thiên gii thích đc (percentage
of variance), chia đôi mu, kim đnh mc ý ngha. Thông thng, các phng pháp
thng kê s dng eigenvalue đ xác đnh nhân t. Ch có nhng nhân t nào có
eigenvalue ln hn 1 mi đc gi li trong mô hình phân tích. i lng eigenvalue

đi din cho lng bin thiên đc gii thích bi nhân t. Nhng nhân t có
eigenvalue nh hn 1 s không có tác dng tóm tt thông tin tt hn mt bin g
c, vì
sau khi chun hóa mi bin gc có phng sai là 1.
 Xoay các nhân t:
Mt phn quan trng trong bng kt qu phân tích nhân t là ma trn nhân t
(Component Matrix). Ma trn nhân t cha các h s biu din các bin chun hóa
bng các nhân t (mi bin là mt đa thc nhân t). Nhng h s này (factor loading)
biu din tng quan gia các nhân t và các bin. H s này ln cho bit nhân t
và
bin có liên h cht ch vi nhau. Các h s này đc dùng đ gii thích các nhân t.
Mc dù ma trn nhân t ban đu hay ma trn nhân t không xoay này cho thy đc
mi quan h gia các nhân t và tng bin mt, nhng nó ít khi to ra nhng nhân t
có th gii thích đc mt cách d dàng bi vì các nhân t có tng quan vi nhiu
bin. Trong nhng ma trn nh vy hay phc tp hn, vic gii thích các kt qu khá
khó khn. Vì vy, thông qua vic xoay nhân t, ma trn nhân t s tr nên đn gin
hn và d gii thích hn.
12

 t tên và gii thích các nhân t:
Vic gii thích các nhân t đc thc hin trên c s nhn ra các bin có h s
(factor loading) ln  cùng mt nhân t. Nh vy nhân t này có th đc gii thích
bng các bin có h s ln đi vi bn thân nó.
 Nhân s:
Sau khi gii thích các nhân t, nu cn thì chúng ta có th tính toán ra các nhân
s. Bn thân phân tích nhân t là mt phng pháp đc l
p trong phân tích có th s
dng mt mình, tuy nhiên nu mc tiêu ca phân tích nhân t là bin đi mt tp hp
bin gc thành mt tp hp các bin tng hp (nhân t) có s lng ít hn đ s dng
trong các phân tích đa bin tip theo, thì chúng ta có th tính toán ra các nhân s (tr s

ca các bin tng hp) cho tng trng hp quan sát mt.








13

CHNG 2: CÁC NGHIÊN CU TRÊN TH GII V VIC NG DNG
PHÂN TÍCH NHÂN T TRONG PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH

2.1 ng dng phân tích nhân t trong phân tích tài chính
:
Phân tích nhân t ln đu tiên đc áp dng cho các ch s tài chính đc phát
trin và nghiên cu bi các tác gi: Mingo và Caruthers (1973) trong mt n lc đ
phát trin mt phân loi thc nghim ca các ch s tài chính. K t đó, các nhà nghiên
cu đã và đang s dng Phân tích nhân t
đ loi b s d tha và gim s lng các
ch s tài chính cn thit cho các nghiên cu tài chính thc nghim.
Hamdi và Charbaji (1994) áp dng Phân tích nhân t vào danh mc 42 ch s tài
chính ca các hãng hàng không thng mi quc t cho nm 1986 đ gim bt và đa
v nhng nhân t c bn.
Tan, Koh và Low (1997) s dng Phân tích nhân t trên 29 ch s tài chính ca
các công ty niêm yt trên S Giao dch Chng khoán Singapore (SES) t n
m 1980-
1991 đ ly đc 8 nhân t ni tri.
Öcal, Oral, Ercan Erdis và Vural (2007) áp dng Phân tích nhân t trên 25 t l

tài chính ca ngành công nghip xây dng Th Nh K trong thi gian 1998 đn 2001
đ ly đc 5 nhân t c bn.
De, Bandyopadhyay và Chakraborty (2010) đã thc hin mt nghiên cu thc
nghim trên 44 ch s tài chính ca các công ty trong công nghip thép ca Ân ,
đa đn 10 nhân t ni tri.
Trong nm 2011 và đu nm 2012, có hai bài nghiên cu tiêu bi
u trong vic ng
dng phân tích nhân t trong phân tích tài chính. ó là bài nghiên cu ca Anupam
De, Gautam Bandyopadhay, B.N.Chakraborty thuc Vin nghiên cu k thut n 
(2011) và bài nghiên cu ca Liqin Chen, Li Liu, Xin Liao ca Trung Quc (2012).
Lun vn này ch yu hc tp và k tha cách thc nghiên cu và tip cn ca hai bài
nghiên cu này, và tip sau đây là phn tóm tt ca hai bài nghiên cu va nêu.
14

2.1.1 Bài nghiên cu ca Anupam De, Gautam Bandyopadhay,
B.N.Chakraborty thuc Vin nghiên cu k thut n  (2011): “Áp dng
mô hình phân tích nhân t da trên các ch s tài chính và kim đnh kt
qu da vào K thut phân tích nhóm: Kt qu thc nghim  ngành công
nghip Xi mng n ”
Tóm tt:
 Tác gi nghiên cu ng dng phân tích nhân t trong vic đánh giá
hiu qu hot đng ca các doanh nghip thông qua các ch
s tài
chính.
 Kim nghim và so sánh li kt qu khi s dng phân tích cm đi
vi các ch s tài chính.
 Trong nghiên cu này phân tích nhân t đã đc áp dng trên d liu
đc kim toán tài chính ca các DN sn xut xi mng đc la
chn. Ban đu 44 bin (là các ch s tài chính) ca 07 nhóm ch s
tài chính đc chn đ nghiên cu. Trc khi tin hành phân tích

nhân t, các bin ít t
ng quan vi các bin khác đc loi tr. Phân
tích nhân t đc tin hành trên các bin còn li, xác đnh 8 nhân t.
 xác nhn các kt qu phân tích nhân t, Phân tích nhóm (cluster)
đc thc hin. Các nhân t đc đt tên và các ch s tài chính tiêu
biu đc nhn din.

Kt qu đt đc:
 Phân tích nhân t và phân tích cm đu đa ra 08 nhóm ch s tài
chính đi din tng đng.
 Xác đnh nhóm nhân t
chính trong s các ch s tài chính đ xác
nhn hoc cng c thêm các phân loi truyn thng hin nay ca các
ch s tài chính. Kt qu nghiên cu đã gim s lng các t s tài
15

chính so vi các ch s tài chính ban đu nhng cng có th cung cp
mt lng thông tin mong mun ln hn các ch s tài chính ban
đu.

Bng 2.1: S lng nhân t trong nghiên cu ca Anupam De,
Gautam Bandyopadhay, B.N.Chakraborty
Nhân t s Tên nhân t
1 Kh nng sinh li và t sut đu t
2 Tình trng tin mt
3 Cu trúc vn
4 Qun lý tài sn và nguyên vt liu
5 Kh nng thanh toán ngn hn
6 Kh nng thanh toán dài hn
7 Chính sách c tc

8 Vn lu đng.

2.1.2 Bài nghiên cu ca Liqin Chen, Li Liu, Xin Liao (2012) Trung
Quc: “ ng dng Phân tích nhân t trong ánh giá kt qu hot đng ca
DN niêm yt trong ngành công nghip du khí Trung Quc”
Tóm tt:
 K tha các nghiên cu v phân tích nhân t trc đó trên th gii,
nhóm tác gi tin hành đánh giá hiu qu hot đng ca các DN
niêm yt hot đng trong lnh vc công nghip du khí ca Trung
Quc thông qua vic ng dng mô hình phân tích nhân t.
 Trong bài nghiên cu này, tác gi chn 13 công ty niêm yt trong
ngành công nghip du khí, và tin hành mt phân tích thc nghim
ca các ch s tài chính ca các công ty đó trong nm 2009 da theo
16

phng pháp phân tích nhân t trong phân tích thng kê đa bin. H
thng các ch tiêu tài chính đc tác gi s dng đc nêu  bng
2.2.

Bng 2.2: Các ch s tài chính trong bài nghiên cu ca Liqin Chen, Li Liu, Xin
Liao (2012)
Ch tiêu v tng
trng, gm có:
Ch tiêu v kh
nng sinh li, gm
có:
Ch tiêu v hiu
qu hot đng,
gm có:
Ch tiêu v kh

nng thanh kho
n,
gm có:
- T l tng trng
Vn ch s hu
- T sut sinh li
trên Vn c phn
ph thông
- Vòng quay tng
tài sn
- T l n
- T l tng trng
li nhun t hot
đng kinh doanh
chính
- T l li nhun
thun
- Vòng quay hàng
tn kho
- T l thanh toán
hin hàng
- T l tng trng
ca li nhun
thun
- Li nhun trên
mi c phiu
- Vòng quay các
khon phi tr
- T l thanh toán
nhanh

- T l chi phí hot
đng, qun lý và
tài chính


 Ngoài ra các tác gi còn thit lp mt mô hình xp hng doanh
nghip da trên d liu tài chính nh vào mô hình xp hng trong
phân tích nhân t. Kt qu thc nghim thông qua vic xp hng các
DN đ đánh giá kh nng cnh tranh, phân tích và đánh giá hiu qu