Hoàn thiện hệ thống hoạch định kiểm soát và ra quyết định tại xí nghiệp đông lạnh thủy sản AFIEX

BăGIÁO DCăVẨă ẨOă TO
TRNGă IăHCăKINHă Tă THẨNHă PHăHăCHệăMINH



TRNGăTHăMăLINH

HOẨNăTHINăHăTHNGăHOCHăNHă
KIMăSOÁTăVẨăRAăQUYTăNH TIăXệăNGHIP
ỌNGăLNHăTHUăSNăAFIEX

Chuyên ngành:ă K toánă- Kim toán
Mã săăăăăăăăăăăăăă:ă60.34.30

LUNăVNăTHCăSăKINHăT

Ngi hng dn khoa hc:

PGS.TS.ăBỐIăVN DNG




Tp. HCM - 2011

LIăCMă N


Em xin chân thành cm n các thy cô đn Quý Thy Cô, nhng
ngi đã tn tình dy bo và truyn đt cho em nhng kin thc trong

sut quá trình hc tp ti Trng H Kinh T Thành Ph. T khi lp đ
cng đn khi hoàn thành đ tài em gp không ít khó khn nhng nh s
hng dn tn tình ca thy Bùi Vn Dng đã giúp em hoàn thành đ tài
mt cách tt nht.
Em xin chân thành cm n các cô chú, anh ch  xí nghip đông lnh
thy sn Afiex đã to điu kin thun li đ em hoàn thành lun vn tt
nghip này.
Cui cùng em xin chúc quý thy cô, Ban lãnh đo xí nghip luôn
mnh khe và gt hái đc nhiu thành công trong cuc sng.



Tácăgi



Trngă ThăMăLinh








LIăCAMă OAN



Tôi xin cam đoan lun vn này là kt qu do tôi nghiên cu và thc hin,

lun vn đc hoàn thành da trên nn tng kin thc đã hc, thc tin và s hng
dn ca Thy Bùi Vn Dng. Lun vn này cha đc công b trong bt k công
trình nào khác.

Tp.HCM, tháng 10 nm 2010
Tác gi



Trng Th M Linh











THUTă NGăVITă TT





B: bin đng
CP: chi phí
CPNVLTT: chi phí nguyên vt liu trc tip

CPNCTT: chi phí nhân công trc tip
CPSXC: chi phí sn xut chung
HKD: hot đng kinh doanh
LNTT: li nhun trc thu
QLDN: qun lý doanh nghip
SP: sn phm
SXC: sn xut chung
TNDN: thu nhp doanh nghip
TSC: tài sn c đnh













DANHă MCăBNGăậ Săă- BIÊUă
S đ 1.1 S đ xác đnh chi phí nguyên vt liu thích hp …………………… 15
S đ 1.2 S đ xác đnh nhng chi phí c hi liên quan 16

S đ 2.1 S đ phân tích bin đng chi phí nguyên vt liu trc tip 47
S đ 2.2 S đ phân tích bin đng chi phí nhân công trc tip 50
 th 1.1 im hòa vn 16

Bng 2.1 Bng th hin s lng sn phm sn xut thêm  xí nghip Afiex 31
Bng 2.2 Bng đnh mc chi phí sn xut sn phm cá tra Fillet 38

Bng 2.3 Bng chi phí sn xut thc t ca sn phm cá tra Fillet đông lnh đóng
gói ca xí nghip – Nm 2010 43
Bng 2.4 Bng tng bin đng chi phí sn xut tháng 03 – 2010 ti xí nghip 53
Biu đ 2.1 Biu đ tng trng li nhun 28
Biu đ 2.2 Biu đ th hin t trng khon mc chi phí nguyên vt liu trc
tip 41













MCăLC
PHNă MăU
CHNGă1:ăTNGă QUANă Vă HăTHNGă HOCHă NH,ă KIMă SOÁTă
VẨăRAăQUYTăNH 1
1.1ăHăthngăhochăđnh 1
1.1.1 Lp k hoch 1
1.1.2 Các ni dung c bn ca k hoch 1
1.2ăQuáătrìnhăđiuăkhinăkăhoch 4

1.2.1 Kim soát và điu khin k hoch 4
1.2.2 Phân tích chênh lch gia kt qu thc t và k hoch 7
1.3ăTácăđngăcaăhăthngăđiuăkhinăkăhoch 11
1.3.1 Tác đng tiêu cc 11
1.3.2 Tác đng tích cc 12
1.4ăCácăliăíchăcaăquáătrìnhăđiuăkhinăkăhoch 12
1.5ăRaăquytăđnh 13
1.5.1 Ra quyt đnh là gì? 13
1.5.2 Các loi quyt đnh 13
1.5.3 Các k thut phân tích đ đa ra quyt đnh 13
1.5.3.1 ánh giá, so sánh các phng án qua phân tích chi phí 13
1.5.3.1.1 Các loi chi phí 13
1.5.3.1.2 Các yu t đnh tính và các yu t khác trong quá trình ra quyt
đnh 14
1.5.3.1.3 ánh giá so sánh các phng án 14
1.5.3.1.4 Quyt đnh nhng chi phí nguyên vt liu có liên quan 15

1.5.3.1.5 Quyt đnh chi phí lao đng có liên quan 15
1.5.3.2 Phân tích chi phí – khi lng – li nhun 16
1.5.3.2.1  th đim hòa vn 16
1.5.3.2.2 m phí và chi phí có liên quan 17
1.5.3.2.3 Mc tiêu đm phí 17
1.5.3.2.4 Biên an toàn 18
1.5.4 Nhng quyt đnh v giá bán và t l hàng bán 18
1.5.4.1 Môi trng kinh doanh ca doanh nghip 18
1.5.4.2 Nhu cu ca khách hàng 19
1.5.4.3 Quyt đnh Giá bán 19
1.5.5 ánh giá và đ ngh các phng án 21
1.5.5.1 Nhng thay đi trong c cu chi phí và s lng 21
1.5.5.2 S dng công sut d tha 21

1.5.5.3 Chào giá nhng hp đng quan trng 21
1.5.5.4 óng ca mt nghành kinh doanh 22
1.5.5.5 Tm thi đóng ca 23
1.5.6 Trình bày báo cáo 23
Ktălunăchngă1 24
CHNGă2:ăTHCă TRNGă HăTHNGăHOCHă NHă IUă KHINă
KăHOCHă VẨă RAăQUYTă NHă TIă XệăNGHIPăỌNGăLNHă ă
THYăSNăAFIEX 26
2.1ăLchăsăhìnhăthànhăvàăphátătrinăcaăxíănghip 26
2.1.1 Lch s hình thành 26
2.1.2 Chc nng, nhim v ca xí nghip 27

2.2ăTìnhăhìnhăhotăđngăkinhădoanhănhngănmăgnăđâyăcaăxíănghip 28
2.3ăThcă trngăvnă dngăhăthngăhochăđnh,ăđiuăkhinăkăhochăvàăraă
quytăđnhătiăxíănghipăAfiex 29
2.3.1 Quá trình lp k hoch ca xí nghip 30
2.3.1.1 Lp k hoch bán hàng 31
2.3.1.2 Lp k hoch sn xut 31
2.3.1.3 Lp k hoch giá vn hàng bán 33
2.3.1.4 Lp k hoch kt qu kinh doanh 34
2.4ăánhăgiáănhngămtămàăxíănghipăđtăđc 34
2.5 Nhngăvnăđămàăxíănghipăchaăđtăđc 36
2.5.1 Xác đnh đnh mc chi phí sn xut sn phm 38
2.5.2 Phân tích chênh lch doanh s 41
2.5.2.1 Chênh lch doanh s v giá bán 41

2.5.2.2 Chênh lch khi lng hàng bán………………………… ……… 42
2.5.3 Phân tích bin đng chi phí nguyên vt liu trc tip 42
2.5.4 Phân tích bin đng chi phí nhân công trc tip 48
2.5.4.1 Chi phí công nhân trc tip trong k ti xí nghip đông lnh thy sn

AFIEX 48
2.5.4.2 Phân tích bin đng chi phí nhân công trc tip 49
2.5.5 Phân tích bin đng chi phí sn xut chung 51
2.5.6 Phân tích chi phí – khi lng – li nhun ti xí nghip 56
2.5.7 Quyt đnh Giá bán 58
2.5.8 ánh giá và đ ngh các phng án 59
Ktălunăchngă2 59

CHNGă3:ăMTă SăGIIă PHÁPăHOẨNă THINă HăTHNGă HOCHă
NHă IUăKHINă Kă HOCHă VẨă RAăQUYTă NHă TIă XệăNGHIP
ỌNGăLNHăTHYăSNăAFIEX 60
3.1ăánhăgiáăchung 60
3.2ăThunăliăvàăkhóăkhnăcaăxíănghipăđôngălnhăthuăsnăAFIEX 65
3.2.1 Thun li ca xí nghip đông lnh thu sn AFIEX 65
3.2.2 Khó khn 67
3.3ăCácăgiiăphápănhmă hoànăthinăhăthngăhochăđnh,ăđiuăkhinăkăhochă
vàăraăquytăđnhătiăxíănghipăđôngălnhăthuăsnăAfiex 67
3.3.1 Gii pháp nhm hoàn thin h thng hoch đnh 67
3.3.2 Bin pháp kim soát và điu chnh đnh mc 74
3.3.3 Mt s bin pháp nhm hoàn thin các công c phc v cho tin trình ra
quyt đnh 77
3.3.3.1ăCôngăcăphânătíchăchênh lch 77
3.3.3.2ăCôngăcăbáoăcáoăktăquăhotăđngăsnăxută kinhădoanhătheoăsădă
đmăphí 79
3.4.ăKinăngh 79
Ktălunăchngă3 80
KTăLUNăCHUNG 81

PHNăM U

1. S cn thit caăđ tài
Tc đ toàn cu hóa và t do hóa thng mi nhanh chóng to ra s thay đi
to ln v môi trng kinh t quc t, chuyn t thi k cnh tranh công nghip
sang thi k canh tranh thông tin, nn kinh t các nc xích li gn nhau hn bao
gi ht và có nh hng qua li vi nhau. Th gii mà các xí nghip đang hot
đng luôn thay đi, k thut phát trin không ngng, xu hng thng mi toàn
cu, và nhiu yu t khác làm cho môi trng hot đng ca doanh nghip ngày
càng phc tp, cnh tranh hn bao gi ht. Nhng doanh nghip không thích ng
nhanh chóng vi nhng điu kin thay đi ca môi trng, không có k hoch
trc cho tng lai s không th tn ti lâu dài. Vì vy vic lp các k hoch hot
đng kinh doanh phù hp nhm s dng tt nht các ngun lc tài chính, nhân lc,
thit b v.v hin có, s góp phn đa ra nhng quyt đnh đúng đn v vic có nên
duy trì, tm ngng, hay ngng hn mt trong các hot đng sn xut, kinh doanh
ca doanh nghip. Do đó quá trình hoch đnh, điu khin k hoch và sau đó là
nhng quyt đnh ti u là điu ht sc cn thit cho doanh nghip. Vì th vic
nghiên cu đ tài “Hoàn thin h thng hoch đnh, kim soát và ra quyt đnh ti
Xí Nghip ông Lnh Thy Sn AFIEX” là mt yêu cu cp thit đ góp phn
khi thông và phát trin hn na hot đng kinh doanh ti Xí Nghip ông Lnh
Thy Sn AFIEX. Và đây cng là mc tiêu ca đ tài đ ra.
2.ăụănghaăkhoaăhc thc tin caăđ tài
Lun vn đa ra mt s đóng góp chính nh sau:
- Phn h thng hoch đnh giúp chúng ta đa ra nhng k hoch t ngn hn
đn dài hn v nhiu vn đ mt cách nhanh chóng, chính xác và d dàng cho Xí
nghip ông lnh thy sn AFIEX. Ngoài ra nó s giúp bn d báo doanh s, mc
đ thay đi trong doanh s khi tng chi phí qung cáo hay giá bán lên mt đng,

mc đ hàng d tr đúng mc đ đáp ng nhu cu bán hàng mà không b đng

vn và tn chi phí lu kho nhng đim ngot chu k kinh t và tác đng ca nó
lên t chc xí nghip mình.
- Phn điu khin k hoch s lp các k hoch hot đng nh k hoch tin
mt, k hoch bán hàng, k hoch chi phí, k hoch sn xut, k hoch nhân s, k
hoch thi gian, k hoch giá vn hàng bán, k hoch kt qu hot đng kinh
doanh, bng cân đi k toán k hoch, k hoch chi phí vn ti xí nghip đông
lnh thy sn Afiex cùng bn la chn nhng h thng k hoch ti u nhm s
dng tt nht nhng ngun lc tài chính, nhân lc, thit b v.v hin có . Phn
phân tích chênh lch gia ch tiêu k hoch và kt qu hot đng thc t giúp bn
tìm ra nguyên nhân và các bin pháp khc phc nhng chênh lch này.
- Phn ra quyt đnh s cùng bn quyt đnh giá bán cho sn phm, dch v
ca mình trong nhiu tình hung khác nhau. Phn này còn giúp bn có nhng
quyt đnh đúng đn v vic có nên duy trì, tm ngng, hay ngng hn mt trong
các hot đng sn xut, kinh doanh ca doanh nghip. Ngoài ra bn còn có th
xem xét nhiu phng án hot đng khác nhau nhm gia tng li nhun, v.v
Phân tích này s giúp chúng ta có nhng quyt đnh ti u, có li nht. Và t
đó s đa bn bc đn nhng bc thang cao hn, đóng góp nhiu hn cho t
chc, doanh nghip ca mình.
-  xut các gii pháp và kin ngh nhm nâng cao hiu qu hot đng kinh
doanh ti Xí nghip ông lnh thy sn AFIEX.
3. Mcătiêuănghiênăcu
Mc tiêu nghiên cu ca đ tài là phân tích đ nhn din các tn ti và các
vng mc v hot đng hoch đnh, điu khin k hoch và ra quyt đnh ti xí
nghip đông lnh thy sn AFIEX nhm đa ra các gii pháp, kin ngh các bin
pháp khc phc các yu đim hin có và phát trin hn na hot đng sn xut
kinh doanh ti công ty trong thi gian lâu dài, góp phn nâng cao hiu qu hot
đng kinh doanh ti xí nghip trong thi k hi nhp.
4.ăiătngăvàăphmă viănghiênăcu

Các hoch đnh t ngn hn đn dài hn. T đó đa ra các yu t dn đn
chênh lch bt li ti xí nghip đông lnh thy sn AFIEX.
 tài này tp trung nghiên cu nhng chi phí sn xut sn phm, s liu
nghiên cu mt k là tháng 03 nm 2010. Các sn phm ca xí nghip gm nhiu
loi: cá tra fillet, cá điêu hng, cá basa, tôm đông lnh đóng gói, nhng ch nghiên
cu phân tích bin đng sn xut sn phm cá tra fillet đông lnh đóng gói.
5.ăPhngăphápă nghiênăcu
+ Phng pháp thng kê: các s liu đc thng kê trong tháng đ tin
hành so sánh và đánh giá.
+ Phng pháp so sánh, tng hp: so sánh s liu thc t và đnh mc đ t
đó đa ra kt lun.
6. Kt cu ca lunăvn
- Phn m đu
- Chng 1: Tng quan v h thng hoch đnh, kim soát, và ra quyt đnh.
- Chng 2: Thc trng h thng hoch đnh, kim soát, và ra quyt đnh ti
Xí nghip ông lnh thy sn AFIEX.
- Chng 3: Mt s gii pháp h thng hoch đnh, kim soát, và ra quyt
đnh ti Xí nghip ông lnh thy sn AFIEX.
- Phn kt lun
- Tài liu tham kho
- Ph lc





1

CHNGă1:ăTNGăQUANă Vă HăTHNGă HOCHă NH,ă KIMă SOÁTă

VẨă RAă QUYTă NH
1.1ăHăthngăhochăđnh
1.1.1 Lpăkăhoch
K hoch là mt chng trình thc hin nhng mc tiêu ca ban qun lý và
nhng chính sách ca doanh nghip bng đn v s lng và tin t. K hoch đc
lp cho toàn doanh nghip hay ch cho tng b phn ca doanh nghip trong mt
thi gian c th trong tng lai.
K hoch là mt h thng các mc tiêu và các bin pháp, các chng trình
hành đng nhm đt đc các mc tiêu ca doanh nghip trong tng lai.
K hoch là bn tng hp các ni dung cha trong các k hoch b phn bao
gm k hoch tip th, k hoch sn xut, k hoch nhân s, k hoch tài chính mà
doanh nghip d đnh thc hin trong mt khong thi gian nht đnh.
1.1.2 Cácăniădungăcăbnă caăkăhoch
K hoch có th đc thit lp cho nhiu mc đích, nhiu tình hung trong
doanh nghip và nhiu ngi đc khác nhau nên ni dung ca mt bn k hoch
có th khác nhau. Tuy nhiên hu ht các bn k hoch đu đ cp đn các ni dung
ch yu nh sau:
1.1.2.1ăMcălc
Lit kê các phn mc có trong k hoch và cho bit v trí trang ca các ni
dung chính nhm giúp cho ngi đc đnh v kt cu các phn ca k hoch.
1.1.2.2ăTómăttăkăhoch
Nhm cung cp cho ngi đc mt cách khái quát v ni dung ca k hoch.
Thông thng nó bao gm các ni dung sau:
- Gii thiu tóm tt v công ty và thành phn nhân s ch cht.
- Gii thiu v sn phm dch v.
2

- Mc tiêu và trin vng trong tng lai ca xí nghip.
- Gii thiu v th trng và khách hàng chính.
- Nhng yu t chính giúp doanh nghip thành công.

- Nhng hot đng trng tâm s thc hin và kt qu d kin.
- Nhu cu v ngun lc trong tng lai.
1.1.2.3ăMôătăxí nghip
Nhm mô t khái quát v quá trình hình thành và phát trin ca xí nghip, kt
qu hot đng trong nhng nm qua, tình hình hot đng hin ti cng nh mc
tiêu và trin vng ca doanh nghip trong tng lai… giúp cho ngi đc đnh
hình khái quát v xí nghip và phân bit nó vi các xí nghip khác.
Sau đó đi vào phân tích nhng ni dung quan trng nh: phân tích và đánh giá
tình hình nhân s và c cu t chc, tình hình tài chính, tình hình cung ng, tình
hình sn xut, tình hình marketing,… đ tìm ra nhng đim mnh và đim yu ca
doanh nghip và so sánh nó vi các đi th cnh tranh.
1.1.2.4ăMôătăsnăphmăvà dchăv
* Mô t khái quát sn phm và dch v: Cho ngi đc bn k hoch bit
doanh nghip mang đn cho khách hàng ca h nhng loi sn phm dch v nào.
* nh v sn phm dch v: Quá trình đnh v nhm tp trung làm rõ làm th
nào đ khách hàng nhn bit đc s khác bit ca sn phm dch v ca doanh
nghip vi sn phm dch v ca các đi th cnh tranh.
* ánh giá tính cnh tranh ca sn phm dch v:
Phn này cn tp trung vào đánh giá nhng khác bit cnh tranh quan trng
nht ca sn phm dch v so vi các đi th cnh tranh. Sau đó có th trình bày
thêm các khác bit ít quan trng hn vi mc đ phân tích gim dn theo tính cht
gim dn ca nhng khác bit này.
* Sn phm dch v trong tng lai:
3

Phn này không ch nói v các sn phm dch v mi trong tng lai mà còn
trình bày các thay đi có th có đi vi các sn phm dch v hin ti.
1.1.2.5 Phânătíchăthătrngậ khách hàng và môiătrngăkinhădoanh
Bao gm các ni dung cn phân tích sau: Phân tích th trng – khách hàng,
các nhà cung ng, các đi th cnh tranh, các đi th tim n mi, các sn phm

thay th, các yu t kinh t, các yu t chính tr và pháp lut, các yu t vn hóa –
xã hi, các yu t t nhiên, các yu t công ngh.
1.1.2.6 Kăhochătiêuăth
Trên c s s liu lng hàng hóa tiêu th trong nhng nm trc đó và nhu
cu hin ti ca th trng đ d báo nhu cu tiêu th sn phm trong nm k
hoch. T đó lp ra k hoch tiêu th sn phm và k hoch doanh thu bán hàng.
1.1.2.7 Kăhochăsnăxutăkinhădoanh
Ni dung ca k hoch sn xut tùy thuc vào bn cht hot đng ca xí
nghip, nu là xí nghip dch v hoc thng mi thì b qua phn sn xut nhng
đi vi xí nghip sn xut thì cn trình bày các ni dung sau:
Phng pháp sn xut, nguyên vt liu và các ngun lc phc v sn xut,
máy móc và trang thit b phc v sn xut, d toán chi phí sn xut, các phng
tin h tr hot đng.
1.1.2.8ăKăhochămarketing
ây là phn rt quan trng trong k hoch vì k hoch tip th giúp cho ngi
đc hình dung đc v trí hin ti ca xí nghip, hng đi và kt qu mong mun
đt đc vào cui k k hoch. Ngoài ra, k hoch tip th còn trình bày nhng
hot đng ch yu cn thc hin đ giúp cho xí nghip đt đc mc tiêu kinh
doanh.
1.1.2.9 Kăhochănhână s
K hoch nhân s trình bày tng hp các ngun nhân lc cn thit đ thc
hin toàn b hot đng ca xí nghip, bao gm c nhân s cho ban qun tr xí
4

nghip và các b phn chc nng đng thi còn đa ra các công vic d kin s
đc trin khai nhm xây dng, duy trì và phát trin ngun nhân lc xí nghip.
1.1.2.10 Kăhochătài chính
K hoch tài chính nhm tng hp các d liu, lng hóa các ngun lc và lp
các báo cáo tài chính d kin. Qua đó giúp cho ngi lp và ngi đc bn k
hoch có c s đ xem xét các phn trc ca k hoch và đánh giá chung v k

hoch.
1.1.2.11 Phălcăvà tàiăliuăthamăkho
c đt cui bn k hoch, bao gm các tài liu đích kèm nh: các kt qu
nghiên cu (nu có), các tài liu v quy trình sn xut, các tiêu chun k thut ca
sn phm, hình nh sn phm, các vn bn pháp lý… đ minh chng b sung cho
phn ni dung chính đã trình bày trong k hoch.
* Tóm li mi xí nghip có th t xây dng cho mình mt bn k hoch vi
ni dung phù hp vi yêu cu và hot đng ca xí nghip.
1.2 Quáătrìnhăđiuăkhinăkăhoch
1.2.1ăKimăsoátăvàăđiuăkhinăkăhoch
V c bn quá trình điu khin k hoch bao gm hai yu t riêng bit (i) lp
k hoch và (ii) kim soát, điu khin k hoch
Xí nghip phi thit lp nhng mc tiêu, k hoch hot đng cho tng b
phn, tng hot đng ca xí nghip cho mt giai đon thích hp trong tng lai
da trên các chính sách tng th ca xí nghip. Các k hoch này s đa ra nhng
đnh mc chi tit v các kt qu đu ra cn đt đc, thi gian phi hoàn thành, và
các ngun lc cn s dng đ to ra các kt qu theo yêu cu này. iu khin bao
gm quá trình kim tra, đo lng nhng kt qu đt đc ca xí nghip và so sánh
vi k hoch đ bit đc xí nghip có đt nhng mc tiêu đ ra hay không?
Trong quá trình điu khin ban qun lý cng cn đa ra các bin pháp khc phc
nhng chênh lch bt li gia kt qu thc hin thc t vi ch tiêu k hoch. Quá
trình kim soát và điu khin k hoch gm các hot đng sau:
5

- Ghi chép kt qu hot đng thc t.
- So sánh kt qu hot đng thc t vi k hoch trong cùng giai đon tng
ng nhm tìm ra các chênh lch và phân tích lý do gây ra nhng chênh lch này.
Thông thng các doanh nghip so sánh kt qu thc t và k hoch trên c s
hàng quý, có doanh nghip so sánh trên c s hàng tháng.
- Báo cáo vi ban qun lý cp trên có liên quan v nhng thông tin này.

- Có bin pháp điu chnh ngay lp tc đi vi nhng bin đng bt li đ
đm bo vic hoàn thành k hoch. Nu các chênh lch bt li là do cách hot
đng thiu hiu qu, doanh nghip cn phi khc phc, sa cha nhng khuyt
đim này. Nu các chênh lch bt li là do nhng thay đi ca môi trng hay do
nhng yu t ngoi cnh không thy trc đc trong giai đon lp k hoch, ta
cn điu khin k hoch cho phù hp vi nhng tình hung mi này.
Nguyên nhân gây chênh lch có th điu khin đc hoc không điu khin
đc bi mt cp đ qun lý nào đó. Nhng nguyên nhân ban qun lý cp di
không kim soát đc li có th nm trong tm kim soát ca ban qun lý cp trên
hay b phn khác. Cng nh trng phân xng sn xut có th kim soát đc s
lng nguyên vt liu s dng đ sn xut, nhng giá mua vào thì li do trng b
phn thu mua kim soát.  vic đánh giá đc công bng, mt trng b phn ch
chu trách nhim v nhng chi phí mà mình có th kim soát đc.
Mt s xí nghip có trng b phn bán hàng cho rng n khó đòi không
thuc trách nhim ca h, do đó d dãi trong vic kim soát hn mc tín dng đi
vi khách hàng nhm có doanh thu cao nht mc dù vic này có th dn đn s n
khó đòi cao. ây chính là suy ngh cc b tìm cách làm li cho riêng b phn mình
mà không ngh tác hi cho toàn xí nghip.
Trc tiên khi lp k hoch, ngoài vic xác đnh mc tiêu và nhng hoch
đnh chin lc làm nn tng các k hoch, doanh nghip cn phi có nhng chun
b sau:
- Lp hi đng k hoch công ty
6

- Chun b tài liu v k hoch trong đó nêu ra nhng nguyên tc, phng
pháp thc hin và các th tc lp k hoch.
- Chun b mt s đ c cu chc nng doanh nghip cho thy rõ nhng khu
vc chc nng/ trách nhim ca tng b phn.
- Xác đnh yu t hn ch k hoch nh v thi gian, v chi phí, v nguyên
vt liu, công sut máy, v nhân công v.v. T đó ta mi có th lp ra nhng k

hoch phù hp vi kh nng hin có ca doanh nghip.
H thng điu khin k hoch ngoài nhng tác đng tích cc cng có th nh
hng tiêu cc đn cán b và nhân viên nu không đc thit lp và thc hin
đúng đn, do vy doanh nghip cn quan tâm đn nhng tác đng nhm đt đc
h thng điu khin k hoch tt nht.
nh mc đc lp da trên phng thc sn xut hin ti, trong thc t
phng thc sn xut hin ti có th đc thay đi khi doanh nghip trang b
nhng thit b k thut cao, vi các k thut này doanh nghip có th tng tính
hiu qu trong hot đng ca mình, vì vy đnh mc đc lp da trên phng
thc sn xut hin ti có th d b lc hu trong tng lai. Chi phí đnh mc là
nhng ch tiêu đ đánh giá hot đng bng cách so sánh kt qu thc t vi k
hoch. Nu các đnh mc không còn ý ngha, vic so sánh gia thc t so vi k
hoch là không còn có giá tr, cn lp đnh mc mi đ phn nh phng thc sn
xut mi.
nh mc nguyên vt liu trc tip = S lng đnh mc trên mt đn v sn
phm x Giá đn v đnh mc
nh mc nhân công trc tip=S gi lao đng đnh mc x n giá gi công
đnh mc
Bin phí sn xut chung = S gi đnh mc (gi máy hay gi lao đng) x
Giá đn v đnh mc
nh phí sn xut chung: nh phí sn xut chung theo k k hoch cho k
báo cáo. S gi đnh mc k hoch (Gi máy hay gi lao đng)
7

1.2.2ăăPhânătíchăchênhălchăgiaăktăquăthcătăvàăkăhoch
Phân tích chênh lch giúp ra nhn din đc tác đng ca nhng thay đi v
chi phí và doanh s gia k hoch và thc t lên li nhun. T đó, ta tìm đc các
nguyên nhân cng nh các bin pháp cn thit đ điu chnh nhng chênh lch
này.
1.2.2.1ăChênhă lchădoanhăs

Do chênh lch v giá bán hoc khi lng bán ra. Phân tích chênh lch doanh
s giúp ta thy đc tác đng lên li nhun khi doanh s thc t khác vi doanh s
k hoch
1.2.2.1.1 Tínhăchênhălchădoanhăsăvăgiá bán
Chênh lch doanh s v giá bán cho thy tác đng lên li nhun khi giá bán
thc t khác vi giá bán k hoch ngha là so sánh s lng bán ra thc t đc
bán vi giá k hoch vi doanh s thc t theo giá bán thc t.
1.2.2.1.2ăTínhăchênhălchăkhiălngăbán hàng
Phân tích chênh lch khi lng hàng bán giúp ta thy đc tác đng lên li
nhun khi s lng hàng bán ra thc t khác vi k hoch.
1.2.2.2ăChênhă lchăchi phí
Chênh lch chi phí (Cost variances) là khác bit gia chi phí đnh mc, chi phí
k hoch, chi phí hoch đnh vi chi phí thc t.
1.2.2.2.1ăChênhă lchăchiăphí nguyênăvtăliuătrcătip
Chênh lch chi phí nguyên vt liu trc tip (direct material cost variances)
xy ra khi giá mua vào khác vi giá k hoch, hay khi s lng nguyên vt liu
trc tip s dng trong thc t khác vi s lng k hoch
Chênh lch v giá c do s khác bit v giá mua đc gi là chênh lch giá
nguyên vt liu trc tip (direct material price variance).
Chênh lch v s lng đc gi là chênh lch s dng nguyên vt liu trc
tip (direct material usage variance).
8

Chênh lch chi phí nguyên vt liu trc tip = chênh lch giá + Chênh lch s
dng
Phân tích chênh lch chi phí nguyên vt liu trc tip giúp ta thy đc nh
hng ca các chênh lch này đn li nhun doanh nghip
1.2.2.2.2ăChênhă lchătnăkhoănguyênăvtăliu
Trong thc t không phi lúc nào s lng nguyên vt liu đã mua cng đc
s dng ht trong sn xut. Nu s lng nguyên vt liu đã mua không s dng

ht trong sn xut, mc đ thay đi nguyên vt liu tn kho s có nh hng đn
li nhun. Tn kho có th đc đánh giá bng cách s dng (1) Giá đnh mc cho
nguyên vt liu; hay (2) Giá thc t (nh đc áp dng vi các phng pháp nhp
trc xut trc (FiFO), nhp sau xut trc (LiFO), v,v).
1.2.2.2.3ăChênhă lchăchiăphí nhân côngătrcătip
Chênh lch xy ra do có s thay đi v mc lng gi ca công nhân hay khi
s gi lao đng thc t làm vic khác vi s gi k hoch.
Chênh lch v giá c do mc lng gi thay đi đc gi là chênh lch lng
gi nhân công trc tip (direct labour rate variance).
Chênh lch do s gi lao đng thc t làm vic khác vi k hoch đc gi là
chênh lch hiu qu nhân công trc tip (direct labour efficiency variance)
Tng hai chênh lch đc gi là chênh lch chi phí nhân công trc tip (direct
labour total cost variance).
Chênh lch chi phí nhân công trc tip = Chênh lch mc lng gi + Chênh
lch s gi.
Phân tích chênh lch chi phí nhân công trc tip giúp ta xác đnh tác đng trên
li nhun do khác bit gia chi phí nhân công trc tip thc t vi chi phí nhân
công trc tip đnh mc.
1.2.2.2.4ăChênhă lchăbinăphí snăxutăchung
9

Cng ging nh chi phí nguyên vt liu trc tip và nhân công trc tip, bin
phí sn xut chung cng thay đi khi mc đ hot đng thay đi. Do đó chênh lch
chi phí và chênh lch chi phí sn xut chung (sxc) cng có th đc tách thành
chênh lch chi phí và chênh lch khi lng. Tuy nhiên do chi phí sn xut chung
có th là đnh phí hay bin phí, ta cn xem xét k khi phân tích chênh lch này.
Trc ht ta xem xét chênh lch bin phí sn xut chung. Ta có:
Tng chênh lch bin phí sxc = chênh lch chi phí bin phí sxc + chênh lch
hiu qu chi phí sxc.
1.2.2.2.5ăChênhă lchăđnhăphí snăxutăchung

Chênh lch đnh phí sn xut chung cho thy tác đng trên li nhun do
nhng khác bit gia đnh phí sn xut chung thc t và k hoch. Vì đây là đnh
phí nên nhng chi phí này không thay đi khi có thay đi v mc đ hot đng
trong mt vùng cho phép. Tng chênh lch đnh phí sn xut chung đc phân tích
thành các chênh lch chi phí đnh phí sn xut chung và chênh lch khi lng
đnh phí sn xut chung. Trong đó chênh lch khi lng đnh phí sn xut chung
li đc phân tích thành chênh lch hiu qu đnh phí sn xut chung và chênh
lch công sut đnh phí sn xut chung.
1.2.2.2.6ăChênhă lchăcác chi phí khác không liên quan đnăsnăxut
Nhng chi phí chung không liên quan đn sn xut là chi phí bán hàng, chi
phí nghiên cu th trng và chi phí qun lý doanh nghip. Nhng chi phí này
không liên quan đn giá thành sn phm vì vy ch có mt chênh lch duy nht là
chênh lch chi phí, tc là khác bit gia chi phí thc t và k hoch.
Phân tích chênh lch các chi phí này cho thy tác đng trên li nhun do chi
phí thc t khác vi k hoch.
1.2.2.3ăiăchiuăliănhunăkăhochăvà thcăt
Mc đích ca vic tính chênh lch là nhm xác đnh tác đng lên li nhun
khi mi yu t chi phí hay doanh s thc t khác bit so vi k hoch. Các chênh
10

lch tính đc này sau đó s đc tng hp trong mt bng đi chiu li nhun k
hoch và thc t.
1.2.3ăNguyênănhână dnăđnăchênhălch
Chênh lch gia thc t và k hoch do ch tiêu k hoch không phù hp:
Ch tiêu đc coi là không phù hp khi đa ra yêu cu quá cao, khó hoc
không th thc hin đc. Do đó khi kt qu thc t đc so sánh vi ch tiêu k
hoch này, ta luôn có chênh lch bt li.
+ Nu cán b qun lý cp di ch tiêu đa ra là quá cao và khó có th hoàn
thành, kt qu làm vic ca h thng thp hn là nu các ch tiêu đt ra là thp.
+ Nu ch tiêu đt ra quá thp, các cán b cp di s không cm thy có

đng c phi làm vic ht mình đ có kt qu cao hn và s mt hng hái trong
công vic.
Trong trng hp này kt qu hot đng thc t s tt hn k hoch mt chút
nhng không đc ti u hóa. Có ngha là các trng b phn không làm vic đn
mc ti đa tim lc ca mình nu h ch bit rng ch cn hot đng  mt mc đ
thp hn cng có th hoàn thành k hoch (đc đánh giá trên c s so sánh thc
t vi k hoch)
Tuy nhiên mi cá nhân vi nng lc khác nhau s có nhng đánh giá khác
nhau v mc đ khó khn ca ch tiêu đa ra. Do vy ch tiêu đa ra  mt mc đ
không quá khó khn và đc s chp thun đng ý là ch tiêu phù hp nht
 có ch tiêu là hp lý doanh nghip nên đt ra mc đ ch tiêu khó nht mà
các trng b phn có th đng ý và sau đó tho lun vi tng trng phòng ban
v các ch tiêu này đ tìm ra mc đ thích hp nht.
Ch tiêu đa ra không phù hp khi chúng không phn nh đc nhng thay
đi trong môi trng hot đng ca doanh nghip. Nhng thay đi đó có th là
thay đi trong phng thc sn xut, loi nguyên vt liu, nhân công, k thut hay
nhng thay đi kinh t, chính tr, xã hi làm nh hng đn chi phí, doanh thu và
nhu cu ca khách hàng.
11

Do các ch tiêu không phn nh đc thc t, khi so sánh vi kt qu thc t
ta s có các chênh lch.
Nu các trng b phn không đng ý vi các ch tiêu v tính thc t ca
chúng thì thái đ làm vic ca h cng s thp đi và dn đn kt qu hot đng
không tt.
Chênh lch gia thc t và k hoch do hot đng không hiu qu: Do doanh
nghip không điu hành tt hot đng ca mình. Trong trng hp có th kim
soát đc nhng nguyên nhân gây ra chênh lch bt li, doanh nghip cn phi có
bin pháp điu chnh ngay.
Ti doanh nghip nu chênh lch bt li v nguyên vt liu là do doanh

nghip s dng nguyên vt liu không đt yêu cu thì doanh nghip cn phi s
dng đúng nguyên vt liu. Hoc nu sn lng thp do nng sut lao đng thp,
doanh nghip cn phi có các bin pháp tng cng hun luyn công nhân, hay có
chính sách khen thng đúng đn đ tng nng sut.
Nhng do nhng nguyên nhân doanh nghip không th kim soát đc nh
thi gian ngng sn xut vì nguyên vt liu không đc cung cp kp thi do máy
móc ca nhà cung cp b hng đt ngt. Trong trng hp này doanh nghip cn
xem xét mc đ tin cy đi vi nhà cung cp trong vic đáp ng nhu cu sn xut
cho doanh nghip mình.
Chênh lch gia thc t và k hoch do nhng thay đi ngu nhiên:
Nhng thay đi v các tiêu chun trung bình t k k toán này sang k k toán
khác.
1.3 Tácăđngăcaăhăthngăđiuăkhinăkăhoch
1.3.1 Tácăđngătiêuăcc
Khi thc hin các k hoch, các trng b phn s đc đánh giá v hiu qu
làm vic ca b phn mình cng nh ca bn thân. Do vy các trng b phn vi
nhng mc tiêu cá nhân thng có xu hng c gng đm bo b phn mình đt
k hoch dù có bt li đn mc tiêu chung ca doanh nghip.
12

Vic đa ra mc tiêu thp, các trng b phn có th d dàng hoàn thành k
hoch hoc vt mc k hoch. Nh đó h đc khen thng, thng tin. Phn
doanh thu thp hn và phn chi phí cao hn d kin đc c tình đa vào k
hoch đc gi là phn đm k hoch. Phn đm k hoch s giúp các nhân viên
gim bt áp lc làm vic, hoc che du nhng vn đ không thun li cho h.
Phn đm k hoch không làm gim mc đ khó khn ca k hoch. Ngoài ra
khi xem xét các d án, nhng k hoch không chính xác s đa đn vic loi b
mt s d án tt, hoc chp nhn mt s d án không ti u.
1.3.2 Tácăđngătíchăcc
H thng k hoch đòi hi các b phn phi cng tác và thông tin cho nhau

trong vic hoch đnh k hoch cho toàn doanh nghip. Mi trng b phn trong
quá trình lp k hoch cho b phn mình ph trách phi tính đn nhng nh hng
qua li vi các b phn còn li trong doanh nghip. Các mc tiêu, chin thut và
các chính sách phi đc thông tin t ban qun lý cp cao xung di và tt c
nhng k hoch chi tit ca tng b phn cn đc tng hp li đ to ra mt k
hoch chính. ánh giá kt qu hot đng ca trng b phn đúng đn s giúp ban
qun lý có quyt đnh khen thng phù hp. Nhng doanh nghip này đánh giá kt
qu hot đng ca trng b phn da trên mc đ hoàn thành các k hoch ngn
hn. Doanh nghip này đánh giá kt qu hot đng da trên kh nng ca trng
b phn trong vic làm tng tính hiu qu ca khu vc mình ph trách nhm đt
đc mc tiêu lâu dài ca t chc. Vic tham gia vào quá trình lp k hoch
thng tác đng kt qu hot đng thc t s làm tng nhn thc ca tng trng
b phn v quá trình lp k hoch. Các k hoch đc đ ra, cng nh yêu cu
hành đng phi đc tho lun và đng ý trc khi phê duyt.
1.4ăCácăliăíchăcaăquáătrìnhăđiuăkhinăkăhoch
Quá trình điu khin k hoch to ra mt nn tng tt cho lp k hoch giúp
d đoán trc các khó khn và nhng bin pháp khc phc.
13

Quá trình điu khin k hoch làm tng cng mi quan h công tác gia các
b phn trong doanh nghip. Phân công trách nhim, h tr quá trình qun lý
Các khó khn thng gp trong quá trình thc hin điu khin k hoch:
Thiu s kt hp k hoch ca các khu vc chc nng khác nhau, thiu sót trong
kim tra hoc ban qun lý không mun thay đi k hoch ngay c khi bit đc t
quá trình kim soát, nhng chin lc mc tiêu ca doanh nghip không đc
thông tin cn k đn tng b phn trong doanh nghip, do vy các k hoch đa ra
t các b phn không theo sát mc tiêu doanh nghip.
1.5 Ra quytăđnh
1.5.1 Raăquytăđnhălàăgì?
Quá trình ra quyt đnh ca xí nghip là vic la chn t nhiu phng án

khác nhau, trong đó mi phng án đc xem xét bao gm rt nhiu thông tin ca
k toán nht là thông tin v chi phí đu t nhm đt đc li ích kinh t cao nht.
 đm bo ra quyt đnh đúng đn, nhà qun tr cn phi có nhng công c thích
hp giúp h bit đc thông tin thích hp vi thông tin không thích hp.
1.5.2ăCácăloiăquytăđnh
+ Quyt đnh nên tip tc kinh doanh hay ngng kinh doanh mt b phn.
+ Quyt đnh nên sn xut hay nên mua ngoài.
+ Quyt đnh nên bán hay nên tip tc ch bin ri bán.
+ Quyt đnh trong điu kin nng lc sn xut b gii hn.
1.5.3ăCácăkăthutăphână tíchăđăđaăraăquytăđnh
1.5.3.1 ánhă giá,ăsoăsánhăcácăphngă ánăquaă phână tíchăchiăphí
1.5.3.1.1 Cácăloiăchiăphí
Chi phí có th tránh đc (avoidable costs): là nhng chi phí s không xy ra
nu ra quyt đnh không thc hin mt hot đng nào đó. Chi phí có th tránh
đc còn đc gi là chi phí tng thêm (incremental costs)