B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
NGUYN DNG TNG VI
O LNG S NH HNG
CA CÁC YU T THÙ LAO
N LÒNG TRUNG THÀNH
CA NHÂN VIÊN VN PHÒNG
TI CÁC DOANH NGHIP TI
THÀNH PH H CHÍ MINH
LUN VN THC S KINH T
TP. H Chí Minh – Nm 2011
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
NGUYN DNG TNG VI
O LNG S NH HNG
CA CÁC YU T THÙ LAO
N LÒNG TRUNG THÀNH
CA NHÂN VIÊN VN PHÒNG
TI CÁC DOANH NGHIP TI
THÀNH PH H CHÍ MINH
Chuyên ngành: Qun tr kinh doanh
Mã s: 60.34.05
LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC:
PGS. TS. TRN KIM DUNG
TP. H Chí Minh – Nm 2011
LI CAM OAN
Kính tha Quý thy cô, kính tha Quý đc gi, tôi tên là Nguyn Dng
Tng Vi, hc viên Cao hc – khoá 18 – Ngành Qun tr Kinh Doanh – i
hc Kinh t TP.H Chí Minh. Tôi xin cam đoan lun vn nghiên cu sau đây
là do bn thân tôi thc hin.
C s lý lun tham kho t các tài liu thu thp đc t sách, báo, các nghiên
cu đc nêu trong tài liu tham kho. D liu phân tích trong lun vn là
thông tin s cp thu thp thông qua bng câu hi gi đn nhng nhân viên ti
các doanh nghip trên đa bàn TP.HCM.
Tôi cam đoan đ tài không đc sao chép t các công trình nghiên cu khoa
hc khác.
TP.H Chí Minh, ngày 29 tháng 12 nm 2011.
Hc viên
Nguyn Dng Tng Vi
LI CM N
Sau mt thi gian n lc, tôi đã hoàn thành đ tài “o lng s nh ng ca
thù lao đn lòng trung thành ca nhân viên”.
Trong sut quá trình thc hin, tôi đã nhn đc s hng dn và h tr
thông tin nhit tình t Quý thy cô, bn bè. Vì vy, tôi xin phép đc gi li
cm n sâu sc đn:
- PGS. TS. Trn Kim Dung, ngi đã tn tình hng dn cho tôi trong sut
quá trình thc hin đ cng, tìm kim tài liu đn khi hoàn tt lun vn.
- Cm n các bn bè đã nhit tình giúp đ tôi trong quá trình thu thp d liu
phân tích t nhiu công ty khác nhau.
- Cm n nhng kin thc quý báu v phng pháp nghiên cu và lãnh đo
mà các thy cô đã truyn đt trong chng trình cao hc.
- Và đc bit, cm n gia đình đã đng viên, ng h tinh thn và to mi điu
kin tt nht cho tôi hoàn thành lun vn.
TP.H Chí Minh, ngày 29 tháng 12 nm 2011.
Hc viên
Nguyn Dng Tng Vi
TÓM TT
Nghiên cu này đc thc hin nhm: (a) o lng s tha mãn các yu t
thù lao. (b) Xem xét s tác đng ca các yu t thù lao đn lòng trung thành
ca nhân viên.
Mô hình nghiên cu gm 4 thành phn tng ng vi 4 gi thuyt đc phát
trin trên c lý thuyt v tha mãn thù lao ca Heneman và Schwab (1985) và
lòng trung thàng ca Mowday (1982). Nghiên cu đnh lng vi mt mu
gm 300 nhân viên đang làm vic toàn thi gian trên đa bàn Thành ph H
Chí Minh đ đánh giá thang đo và phân tích các mô hình hi quy đc thit
lp. Phn mm x lý d liu SPSS 16.0 đc s dng đ phân tích.
Kt qu kim đnh cho thy thang đo s tha mãn vi các yu t thù lao
PSQ ca Heneman và Schwab (1985) là phù hp trong nghiên cu này. D
liu thng kê cho thy các yu t ca thù lao có tác đng dng đn lòng
trung thành. Trong đó, yu t c ch chính sách lng là yu t tác đng
mnh nht đn lòng trung thành, tip theo là yu t mc lng, phúc li và
cui cùng là yu t tng lng, tác đng yu nht. Kt qu thng kê trung
bình các yu t cho thy s tha mãn thù lao và lòng trung thành ca nhân
viên đang mc thp.
V mt thc tin, nghiên cu này giúp cho các nhà lãnh đo nhìn nhn li vai
trò ca thù lao vi lòng trung thành thông qua các con s đnh lng đ có
nhng gii pháp cn thit, phù hp khi mun duy trì lòng trung thành ca
nhân viên. Kt qu nghiên cu cng b sung thêm tài liu tham kho v lnh
vc nghiên cu thù lao và lòng trung thành ti Vit Nam.
MC LC
Trang
LI CAM OAN
LI CM N
MC LC
DANH MC BNG
DANH M
C BIU , S
TÓM TT
CHNG M U i
i. Lý do chn đ tài i
ii. Mc tiêu nghiên cu ii
iii. Câu hi nghiên cu iii
iv. Ph
m vi và đi tng nghiên cu iii
v. Ý ngh
a thc tin ca đ tài iii
vi. Phng pháp nghiên cu iv
vii. Kt cu ca đ tài iv
CHNG 1: C S LÝ THUYT V THÙ LAO VÀ LÒNG TRUNG
THÀNH 1
1.1 GI
I THIU CHNG 1 1
1.2 THÙ LAO 1
1.2.1 nh ngha 1
1.2.2 Mc tiêu và yêu cu h thng tr công 2
1.2.3 Các thành ph
n ca thù lao 3
1.2.4 o lng tha mãn thù lao 6
1.2.5 Các yu t thành phn ca thang đo PSQ 10
1.2.5.1 Mc lng 10
1.2.5.2 Tng lng 11
1.2.5.3 Phúc li 13
1.2.5.4
C ch qun lý chính sách tr công 14
1.3 LÒNG TRUNG THÀNH VI T CHC 16
1.3.1 Khái nim 16
1.3.2 Vai trò và các y
u t nh hng đn lòng trung thành vi t
chc 17
1.4 MI QUAN H GIA S THA MÃN THÙ LAO VÀ LÒNG
TRUNG THÀNH 19
1.5 MÔ HÌNH NGHIÊN NGHIÊN C
U VÀ CÁC GI
THUYT 20
1.5.1 Các gi thuyt 20
1.5.2 Mô hình nghiên c
u 22
1.6 TÓM TT 22
CHNG 2: PHNG PHÁP NGHIÊN CU 24
2.1 THI
T K NGHIÊN CU 24
2.1.1 Phng pháp nghiên cu 24
2.1.2 Quy trình nghiên cu 25
2.1.3 Chn Mu 27
2.1.4 X
lý s liu 28
2.1.5 Thi
t k bng câu hi, mã hóa và xây dng thang đo các bin
thành phn 28
2.2 KIM NH S B THANG O VÀ PHÂN TÍCH NHÂN T
KHÁM PHÁ 32
2.2.1 Kim đnh đ tin cy các thang đo 32
2.2.2 Phân tích nhân t khám phá 34
2.3 MÔ T MU 37
2.4 TÓM TT CHNG 2 38
CHNG 3 KT QU X LÝ VÀ PHÂN TÍCH S LIU 40
3.1 KIM NH CÁC GI THIT CA MÔ HÌNH 40
3.1.1 Kim đnh hin tng đa cng tuyn 41
3.1.2 Gi
đnh phng sai ca phn d không đi 42
3.1.3 Gi
đnh v phân phi chun ca phn d 43
3.1.4 Gi đnh v tính đc lp ca phn d 44
3.2 KIM NH V PHÙ HP CA MÔ HÌNH VÀ KT QU
HI QUY 45
3.2.1 S phù hp ca mô hình hi quy 45
3.2.2 Kt qu phân tích hi quy 46
3.3 THO LUN KT QU NGHIÊN CU 49
3.3.1 Thù lao 49
3.3.2 Lòng trung thành 50
3.3.3
nh hng ca các yu t thù lao đn lòng trung thành 51
3.4 TÓM TT 54
CHNG 4 KT LUN VÀ KIN NGH 55
4.1 TÓM T
T NI DUNG NGHIÊN CU 55
4.2 TÓM TT KT QU VÀ Ý NGHA THC TIN 56
4.3 MT S KIN NGH 57
4.3.1 Kin ngh vi doanh nghip 57
4.3.1.1 Gii pháp ci thin lng, thng, phúc li 57
4.3.1.2 Gi
i pháp nâng cao lòng trung thành ca nhân viên 59
4.3.2 Kin ngh vi nhà nc 61
4.4 HN CH CA TÀI VÀ XUT HNG NGHIÊN CU
TIP THEO 62
TÀI LIU THAM KHO 64
PH LC 1 – BNG CÂU HI KHO SÁT 70
PH
LC 2 KT QU KIM NH CRONBACH'S CA CÁC BIN C
LP 73
PH LC 3 KT QU KIM NH CRONBACH'S CA BIN PH
THUC 75
PH LC 4 PHÂN TÍCH NHÂN T EFA THANG O BIN C
L
P 76
PH LC 5 PHÂN TÍCH NHÂN T EFA THANG O BIN PH THUC
(LÒNG TRUNG THÀNH) 79
PH
LC 6 KT QU HI QUY BI 79
PH LC 7 KT QU THNG KÊ BIN PH THUC 81
PH LC 8 KT QU INDEPENDENT T-TEST GIA LÒNG TRUNG
THÀNH VÀ GII TÍNH 82
PH LC 9 KT QU ONE-WAY ANOVA CA CÁC BIN NH
DANH 83
DANH MC BNG
BNG 1.1: KT QU CRONBACH’S ALPHA CA THANG O PSQ TI
CÁC NC 9
BNG 1.2: BIU HIN CA LÒNG TRUNG THÀNH VI T CHC .
17
B
NG 2.1 MÃ HÓA BIN QUAN SÁT CA BIN C LP 31
BNG 2.2 MÃ HÓA BIN PH THUC 32
BNG 2.3 KT QU CRONBACH’S ALPHA CA THANG O BIN
C LP 33
BNG 2.4 KT QU PHÂN TÍCH NHÂN T THANG O BIN C
LP 36
BNG 2.5 THÔNG TIN MU 37
B
NG 3.1 KIM NH A CNG TUYN 41
B
NG 3.2 KIM NH TÍNH C LP CA PHN D 45
BNG 3.3 KT QU ANOVAL 46
BNG 3.4 H S HI QUY 46
B
NG 3.5 TÓM TT KT QU KIM NH CÁC GI THUYT 54
DANH MC BIU , S
S 1.1 – C CU H THNG TR CÔNG LAO NG 3
S 1.2 MÔ HÌNH NGHIÊN CU 22
S 2.1 QUY TRÌNH NGHIÊN CU 26
BIU 3.1 MI QUAN H GIA BIN PH THUC VÀ PHN
D 42
BI
U 3.2 - BIU TN SUT CA PHN D CHUN HÓA 43
BIU 3.3 – BIU TN S P-P 44
i
CHNG M U
i. Lý do chn đ tài
Ngày nay s cnh tranh v vn và quy mô đã nhng ch cho cnh tranh v
ngun nhân lc. Doanh nghip nào s hu và duy trì đc ngun nhân lc
gii s to ra li th cnh tranh ln cho doanh nghip trên th trng. Nhân
viên trung thành gn lin vi thành công ca doanh nghip vì nhân viên trung
thành luôn có thái đ làm vic tích cc, luôn mun cng hin toàn b sc lc
cho doanh nghip. Vì th mà các doanh nghip không ngng xây dng nhiu
chng trình chính sách lng thng hp dn đ gi chân nhân viên li
vi doanh nghip, đng thi cng thu hút ngi tài t các doanh nghip khác
v đu quân cho mình. Chính điu này vô tình li góp phn làm cho th trng
lao đng ngày càng sôi đng, lòng trung thành ca nhân viên ngày mt lung
lay vì nhìn thy các gói thu nhp, điu kin làm vic hp dn ca các doanh
nghip khác. Vì vy, mà bài toán gi đc lòng trung thành ca nhân viên tr
thành mt vn đ nan gii.
ã có rt nhiu nghiên cu đc thc hin đ đo lng s tha mãn ca nhân
viên vi công vic, đng thi phát hin ra các yu t nh hng đn lòng
trung thành ca nhân viên đ giúp doanh nghip phn nào tìm ra đc li gii
đáp cho bài toán trung thành, t đó có nhng hành đng phù hp nhm nâng
cao lòng trung thành cho nhân viên ca công ty mình. Kt qu ca các nghiên
cu đó cho thy thu nhp là mt trong nhng yu t chính trong vic đo
lng s tha mãn ca nhân viên vi t chc (Trn Kim Dung, 2005a) cng
nh làm nhân viên trung thành vi doanh nghip hn.
Vy tin lng có nh hng nh th nào đn quyt đnh gn bó ca nhân
viên vi doanh nghip? Theo báo cáo ca Trn Kim Dung thc hin vào nm
ii
2011 ti thành ph H Chí Minh v chính sách lng thng ca doanh
nghip thì có 31% đng ý rng tin lng là nguyên nhân h xin ngh. ây là
t l cao nht so vi các yu t khác đc đc điu tra. Qua đó, ta có th thy
tm quan trng ca thu nhp vi lòng trung thành ca nhân viên và s thành
công ca doanh nghip.
Mc dù nhn bit tm quan trng ca vic tr lng đn s tha mãn ca nhân
viên, và tm quan trng ca lòng trung thành đi vi doanh nghip cng nh
tác đng ca tr lng đn trung thành, nhng vic nghiên cu và đo lng s
tác đng ca tin lng đn lòng trung thành vn ch mi đc nghiên cu
trong các nghiên cu v tha mãn công vic và lòng trung thành, mà cha có
nghiên cu và mô hình chính thc nào đ đo lng tác đng ca các yu t
thù lao đn lòng trung thành.
Vì vy, đ tài “o lng s nh hng ca các yu t thù lao đn lòng trung
thành ca nhân viên vn phòng ti các Doanh nghip ti Thành ph H Chí
Minh” đã đc đ xut thc hin.
ii. Mc tiêu nghiên cu
tài đc thc hin vi mc tiêu:
- o lng các yu t thành phn ca thù lao theo thang đo PSQ điu chnh
ca Heneman và Schwab (1985);
- Xác đnh mc đ tác đng ca các yu t liên quan đn thù lao đn lòng
trung thành ca nhân viên.
iii
iii. Câu hi nghiên cu
thc hin đc các mc tiêu trên đ tài cn tr li cho các câu hi nghiên
cu sau:
- Có hay không s tác đng ca thù lao đn lòng trung thành ca nhân viên
- Có hay không s khác bit gia các yu t thù lao đn lòng trung thành ca
nhân viên
iv. Phm vi và đi tng nghiên cu
Tha mãn thù lao và lòng trung thành là nhng đ tài nghiên cu rng. Trong
phm vi ca lun vn này, các thành phn ca thù lao s đc đo lng theo
thang đo PSQ điu chnh ca Heneman và Schwab (1985), còn lòng trung
thành đc đo lng thông qua cm nhn ca nhân viên v vic gn bó, cng
hin và t hào v doanh nghip.
i tng kho sát chính ca đ tài là nhân viên vn phòng t cp trng
phòng tr xung và đang làm vic ti các doanh nghip trên đa bàn thành ph
H Chí Minh.
v. Ý ngha thc tin ca đ tài
tài đo lng nh hng ca thù lao đn lòng trung thành vi mong mun
đóng góp mt s ý ngha thc tin sau:
- tài đo lng các bin liên quan đn thù lao theo thang đo PSQ nhm
kim đnh đ tin cy và phù hp ca các thang đo này ti th trng thành ph
H Chí Minh nói riêng và ti Vit Nam nói chung. Góp phn b sung thêm
các thang đo chính thc cho vic đo lng v lnh vc thù lao lao đng.
iv
- Kt qu kho sát cng góp phn phn ánh thc tin mc đ hài lòng ca
nhân viên vi các yu t thù lao cng nh s tác đng ca các yu t này
đn lòng trung thành. ây có th là ngun tài liu đ các doanh nghip có
thông tin và có nhng điu chnh phù hp v ch đ tin lng ca doanh
nghip mình.
vi. Phng pháp nghiên cu
Nghiên cu s dng phng pháp đnh lng là ch yu. Phng pháp chn
mu kho sát thu nhp s liu là phng pháp ngu nhiên, thun tin, phng
vn trc tip 300 nhân viên đang làm vic và hc tp ti thành ph H Chí
Minh. Bng câu hi điu tra đc thit k da vào bng câu hi PSQ và thang
đo lòng trung thành ca Mowday.
D liu sau khi thu nhp s đc làm sch, x lý bng phn mm SPSS 16.0
nhm đánh giá đ tin cy ca thang đo, phân tích nhân t khám phá và phân
tích hi quy… đ kim đnh s phù hp ca mô hình nghiên cu.
vii. Kt cu ca đ tài
Ngoài chng m đu, lun vn này đc trình bày theo 4 chng vi ni
dung chính ca tng chng:
Chng 1: trình bày tóm tt các đnh ngha liên quan đn thù lao và lòng
trung thành, cng nh mi quan h ca các yu t này đ xây dng mô hình
nghiên cu lý thuyt
Chng 2: th hin phng pháp, cách thc thc hin nghiên cu, kim đnh
các thang đo lý thuyt và mô t mu kho sát
v
Chng 3 s tin hành x lý d liu, phân tích hi quy bi đ kim đnh s
phù hp ca mô hình và gii thuyt ban đu, tho lun các kt qu phân tích.
Chng 4 s tóm tt li các ni dung chính, các kt qu phân tích hi quy ca
lun vn đ rút ra mt s kin ngh và hn ch ca đ tài.
1
CHNG 1: C S LÝ THUYT V THÙ LAO VÀ LÒNG TRUNG
THÀNH
1.1 GII THIU CHNG 1
Mc đích ca chng mt là gii thiu các khái nim và lý thuyt v thù lao
và lòng trung thành làm c s xây dng mô hình nghiên cu. Chng này s
c gng làm rõ mi quan h gia tha mãn thù lao và lòng trung thành ca
nhân viên, đ t đó xây dng nên các gi thuyt ca đ tài.
1.2 THÙ LAO
1.2.1 nh ngha
Thù lao có th có tên gi khác nhau nh tin lng, thu nhp t lao đng,
v.v… Theo NQ Center (2007) thì thù lao là s tin mà ngi lao đng nhn
đc t ngi s dng lao đng ca h, thanh toán li tng ng vi s
lng và cht lng lao đng mà h đã tiêu hao trong quá trình to ra ca
ci cho xã hi. Khái nim v thù lao đc xem là đy đ và đc nhiu tác
gi s dng là khái nhim ca T chc Lao đng Quc t (ILO), “Tin
lng là s tr công hoc thu nhp, bt lun tên gi hay cách tính th nào,
mà có th biu hin bng tin và đc n đnh bng tha thun gia ngi
s dng lao đng và ngi lao đng, hoc theo quy đ
nh ca pháp lut, do
ngi s dng lao đng phi tr cho ngi lao đng theo mt hp đng lao
đng đc vit ra hay bng ming, cho mt công vic đã thc hin hay s
phi thc hin hoc cho nhng dch v đã làm hay s phi làm”
(trích li t
ng c San, 1996).
Thù lao hay tin lng có vai trò rt quan trng không ch vi nhân viên mà
vi c các doanh nghip. Vi ngi lao đng thì thù lao là ngun thu chính đ
2
ngi lao đng tái sn xut sc lao đng và đm bo cuc sng cho gia đình
mình. Và mt mc đ nht đnh, thù lao li là bng chng th hin đa v,
uy tín ca mt ngi lao đng vi doanh nghip, gia đình h và vi xã hi.
Vai trò ca thù lao th hin trong câu tr li khi đc hi: điu gì mong mun
nht khi đi làm? Trong mt cuc kho sát ca Trn Kim Dung (2011) v thc
trng lng thng trong doanh nghip thì có 34% ngi kho sát chn yu
t thu nhp cho câu hi mong mun quan trng nht khi đi làm, chim t l
cao nht trong các yu t đc hi. Vi doanh nghip, thù lao là khon chi
phí chim t trng ln trong tng chi phí hot đng và là công c qun lý
ngun lc hiu qu nu bit s dng đúng cách. Vì vi ch đ tr công xng
đáng vi công sc mà ngi lao đng b ra thì thù lao s là đng lc ln nht
đ ngi lao đng nâng cao nng sut sn xut và gn bó vi t chc (NQ
center, 2007).
1.2.2 Mc tiêu và yêu cu h thng tr công
Vì tr công lao đng có vai trò quan trng và có nh hng ln đn các hot
đng ca doanh nghip cng nh thái đ làm vic ca nhân viên nên khi xây
dng h thng tr công, các nhà qun tr thng hng đn bn mc tiêu c
bn sau: thu hút nhân viên, duy trì nhân viên gii, kích thích đng viên nhân
viên và đm bo theo đúng pháp lut (Trn Kim Dung, 2005b). đt đc
các mc tiêu này thì h thng tr công ca doanh nghip phi đc thc hin
theo các yêu cu sau (NQ center, 2007):
- Cách tính đn gin, d hiu, rõ ràng.
- C cu tr lng linh hot có phn c đnh và có phn bin đi
- H thng tr công phi tuân th quy đnh ca pháp lut và công bng vi các
doanh nghip trong cùng ngành
3
- Tr lng theo nng lc, cht lng công vic và đóng góp ca ngi
lao đng.
1.2.3 Các thành phn ca thù lao
Ngày nay khi đi sng vt cht ca ngi lao đng ngày càng đc ci thin
thì mong mun ca ngi lao đng khi quyt đnh gia nhp hay gn bó vi
mt doanh nghip không ch dng li các yu t tài chính nh lng cao,
ph cp hp dn… mà đã dn m rng ra các yu t phi tài chính: c hi
thng tin, công vic thách thc, môi trng làm vic thân thin… Do do,
mt s nc công nghip phát trin trên th gii đã s dng khái nim tr
công lao đng đ bao hàm c các yu t vt cht ln các yu t phi vt cht
mang li s tha mãn cho ngi lao đng (Trn Kim Dung, 2005b). C cu
tr công lao đng đc trình bày trong s đ 1.1.
Ngu
n: Trn Kim Dung (2005b) [3]
S 1.1 – C CU H THNG TR CÔNG LAO NG
C cu h
thng tr công
Thù lao tài
chính
Thù lao phi tài
chính
Lng c bn
Ph cp lng
Thng
Phúc li
C hi thng tin
Công vic thú v
iu kin làm vic
4
Vi c cu tr công nh trên thì vic đo lng s tha mãn thù lao là đ tài
rt rng, do đó, đ tài này ch gii hn trong phm vi đo lng các yu t thù
lao tài chính và đc gi tt là thù lao
. Thù lao bao gm thù lao tài chính trc
tip (lng trc tip) và thù lao tài chính gián tip (lng gián tip). Lng
trc tip là nhng khon thu nhp thc nhn bng tin nh tin lng c bn,
tin hoa hng, ph cp, tin thng. Còn lng gián tip ch yu th hin qua
các khon phúc li nh bo him bt buc, lng hu, khám sc khe…C
cu tin lng bao gm các khon: tin lng c bn, ph cp, tin thng và
các loi phúc li (Trn Kim Dung, 2005b).
Lng c bn: là tin lng đc tr c đnh hàng tháng, hàng nm cho
ngi lao đng da vào các trách nhim công vic đc giao. Lng c bn
không bao gm ph cp, thng, các loi bo him Tin lng c bn đc
xác đnh trên c s mc đ phc tp ca công vic; điu kin làm vic, trình
đ nng lc ca ngi lao đng và giá th trng. Ti Vit Nam, bên cnh các
doanh nghip nhà nc, ngày càng nhiu doanh nghip xây dng hai thang
bng lng đ tit kim chi phí tham gia bo him: thang bng lng theo h
s cp bc nhà nc dùng đ làm mc tham gia bo him cho ngi lao đng
và 1 thang bng lng theo cp bc, chc v, h s kinh doanh thc t ca
doanh nghip. Trong các doanh nghip này, lng c bn đc hiu là lng
theo h thng cp bc nhà nc, đc ghi trên hp đng lao đng và đc s
dng đ làm mc lng tham gia bo him bt buc. Mc lng này thp hn
rt nhiu so vi mc lng thc t ngi lao đng đc nhn.
Tin thng: là tin tr cho ngi lao đng khi h hoàn thành công vic tt
hn yêu cu bình thng. Trong thc t, doanh nghip đang áp dng rt nhiu
loi thng khác nhau nh thng nng sut, thng sáng kin, thng theo
hot đng kinh doanh Cách tính thng cng rt đa dng, tùy vào loi tin
5
thng, doanh nghip xác đnh cách thng tng ng, ví d nh thng
nng sut, thng sáng kin hoc thng cho vic tìm thy khách hàng thì
tin thng thng đc xác đnh bng t l phn trm so vi li ích mà nhân
viên mang li cho doanh nghip. Còn thng do hiu qu kinh doanh thì
thng do hi đng qun tr và giám đc điu hành n đnh trc và thông
báo vi nhân viên (Trn Kim Dung, 2005b).
Ph cp là tin b sung cho lng c bn, bù đp thêm cho ngi lao đng
khi h phi làm vic trong nhng điu kin không n đnh hoc không thun
li mà cha đc tính đn khi xác đnh lng c bn nh ph cp làm ngoài
gi, ph cp làm đêm, ph cp đi đng, v.v (Trn Kim Dung, 2005b). Ph
cp có ý ngha kích thích ngi lao đng thc hin tt công vic trong điu
kin làm vic khó khn, phc tp hn bình thng
Phúc li là khon tin gián tip tr cho ngi lao đng không phi do thi
gian làm vic, (bo him xã hi và bo him y t; tin hu trí; các dch v
doanh nghip cung cp nh nhà tr,v.v…). Chính sách phúc li ca công ty
đc xây dng da vào các yu t: quy đnh nhà nc, mc đ phát trin kinh
t, kh nng tài chính ca doanh nghip. Dù cng v cao hay thp, hoàn
thành tt công vic hay ch mc đ bình thng, có trình đ lành ngh cao
hay thp, đã là nhân viên trong doanh nghip thì đu đc hng phúc li
(Trn Kim Dung, 2005b).
Ngày nay, khi đc hi v lng thì có mt s trng hp chúng ta hay nghe
nói v thu nhp thc nhn hay tng thu nhp/tng thù lao ca anh/ch là bao
nhiêu. Vy tng thu nhp hay thu nhp thc nhn là gì và ging hay khác vi
lng c bn?
6
Thu nhp thc nhn: là thù lao thc nhn ca ngi lao đng bao gm tt c
các khon nh lng c bn, ph cp, thng hoc các loi tr công khác (Ví
d nh tin hoa hng) sau khi tr đi các khon thu thu nhp và bo him bt
buc.
Tng thu nhp (tng thù lao): khái nim này thng đc dùng đ ch thu
nhp trc thu ca ngi lao đng, bao gm tt c các khon mà doanh
nghip tr cho ngi lao đng: tin lng c bn, ph cp, thng, phúc li
(bo him bt buc và không bt buc, h tr tin nhà, xe, …) và thu thu
nhp cá nhân (nu có).
1.2.4 o lng tha mãn thù lao
Thù lao và thõa mn thù lao có vai trò quan trng vi c ngi lao đng và
doanh nghip nên t nhng thp niên 60 đn nay đã có rt nhiu công trình
nghiên cu v đ tài tha mãn tin lng vi nhiu cách hiu và tip cn vn
đ khác nhau. Nhìn chung, thì khái nim và cách đo lng tha mãn thù lao
đang đc các nhà nghiên cu thc hin theo hai cách chính: tha mãn thù
lao là khái nim đn bin (unidimesional) và tha mãn thù lao là khái nim
đa bin.
Khi đo lng tha mãn thù lao vi khía cnh là khái nim đn bin thì tha
mãn thù lao đc xem là 1 thành phn to ra các hành vi ca nhân viên nh
tha mãn vi công vic (Smith, Kendall, & Hulin, 1969); đng viên khuyn
khích nhân viên (Hersey và Blanchard, (2001), Kovach (1987)).
Khi đo lng tha mãn thù lao vi quan đim tha mãn thù lao là khái nim
đa bin ngha là đo lng s tha mãn vi các thành phn ca thù lao: lng
c bn, ph cp, phúc li, lng thc nhn, hoc đo lng s tha mãn vi c
ch lng, cách qun lý, điu hnh h thng lng Mc dù đã có nhiu tác
7
gi thc hin vi quan đim này: Williams, Carraher, Brower, & McManus,
(1999) đã nghiên cu tha mãn thù lao vi 7 yu t tác đng. Còn
DeConnick, Stilwell, & Brock, (1996); Heneman & Schwab, (1985) li thc
hin đo lng tha mãn thù lao vi 4 yu t tác đng. Nhng mô hình chun
và s lng thành phn tác đng vào s tha mãn thù lao vn cn đc tip
tc nghiên cu và phát trin.
Trong các công trình nghiên cu v tha mãn thù lao thì nghiên cu ca
Heneman và Schwab (1979) đc xem là mt bc đt phát ln v hài lòng
vi thù lao. Kt qu nghiên cu ca Heneman và Schwab cho thy thù lao b
tác đng bi 5 yu t đo lng chính qua hai mi bin quan sát: mc lng
(Pay level), tng lng (Pay raise), phúc li (benefit), cu trúc lng (pay
structure) và c ch lng (pay administration). i kèm theo đó là s hình
thành thang đo PSQ (Pay Satisfation Questionare). Tuy nhiên, qua nghiên cu
thc tin trên 2 mu ng vi 2 nhóm đi tng kho sát khác nhau. Mu 1
bao gm 355 nhân viên vn phòng cùng vi các cp qun lý và k s. Mu 2
bao gm 1980 y tá trên khp nc M. Da trên kt qu phân tích nhân t thì
các tác gi đã thy Pay Structure và Pay Administration có nhiu kh nng
cùng đi din cho 1 nhóm nhân t duy nht. Do đó, Heneman và Schwab đã
điu chnh li thang đo vi bn yu t chính: mc lng (pay level), tng
lng (pay raise), phúc li (benefit) và c ch lng (pay administration).
Trong đó, c ch lng th hin cách thc thit lp h thng lng, cách tính
lng, các quy đnh nguyên tc tr lng, v.v…
Sau nghiên cu ca Heneman và Schwab (1985), đã có rt nhiu nghiên cu
khác không chp nhn thang đo PSQ nh nghiên cu ca ca Scarpello,
Huber và Vandenberg (1988) cho thy vic hình thành các nhân t ca PSQ là
8
do tính đa dng trong vic phân loi công vic (job classification) và ngoài
nhân t phúc li ra, 3 nhân t còn li đu có tng quan vi nhau.
Tuy nhiên, đn hin nay, mô hình PSQ điu chnh này đã đc nhiu ngi
chp nhn và làm c s nghiên cu cho đ tài và các cuc kho sát thc
nghim ti các nc trên th gii, đc bit là ti M (Ví d, DeConinck,
Stilwell, & Brock, 1996; Heneman, Greenberger, & Strasser, 1988; Judge,
1993; Judge & Welbourne, 1994).
Do tính cht toàn cu hóa ca nn kinh t nên nhu cu đo lng, kho sát
lng và s tha mãn lng qua nhiu quc gia ngày càng gia tng, mu
nghiên cu đã m rng ra nhiu quc gia khác nhau. Trong s đó phi k đn
công trình ca Filip Lievens, Frederik Anseel, Michael M. Harris, Jacob
Eisenberg (2007) vi vic thc nghim thang đo PSQ ti 3 quc gia có ng
cnh vn hóa khác bit nhau: ti M - đi din cho vn hóa quc gia nói ting
Anh (vi 321 phiu tr li hp l), ti B - đi din cho vn hóa quc gia Tây
Âu (vi 301 phiu tr li hp l), và ti Síp - đi din cho vn hóa quc gia
ông Âu (vi 132 phiu tr li hp l). Kt qu kim đnh đ tin cy ca
thang đo PSQ điu chnh trong nghiên cu ca Filip Lievens và cng s
(2007) đu có h s Cronbach’s alpha ln hn 0.8. Theo Hoàng Trng và Chu
Nguyn Mng Ngc (2005), kt qu Cronbach’s alpha t 0.8 tr lên đn gn
gn là thang đo lng tt. Do đó, vi h s Cronbach’s alpha nh bng 1.1
chng minh thang đo PSQ điu chnh ca Heneman và Schwab (1985) vn
đm bo đc đ tin cy và phù hp khi nghiên cu vi mu ln hn và trên
nhiu quc gia khác nhau.
9
BNG 1.1 KT QU CRONBACH’S ALPHA CA THANG O PSQ TI
CÁC NC
Quc gia Ch tiêu
Mc
lng
(Pay
level)
C ch qun lý
lng
(Pay
administration)
Phúc li
(Benefit)
Tng
lng
(Pay
raise)
M
(N= 321)
Tr trung
bình
2.72 3.02 3.08 2.77
Cronbach’s
alpha
0.94 0.83 0.87 0.69
B
(N= 301)
Tr trung
bình
3.11 2.75 2.73 2.66
Cronbach’s
alpha
0.96 0.87 0.98 0.84
Síp
(N=132)
Tr trung
bình
2.60 3.10 3.17 2.48
Cronbach’s
alpha
0.96 0.85 0.93 0.86
Ngun: Filip Lievens, Frederik Anseel, Michael M. Harris, Jacob Eisenberg
(2007) [20]
Vì thang đo PSQ vn đm bo đ tin cy khi đo lng trên mu ln và ti các
quc gia khác bên ngoài nc M nên đ tài này cng ng dng thang đo
PSQ điu chnh ca Heneman và Swchab (1985) đ đo lng s tha mãn các
yu t thù lao ca nhân viên vn phòng trên đa bàn thành ph H Chí Minh.
Theo đó, bn bin chính ca thang đo PSQ bao gm: mc lng, tng lng,
phúc li và c ch lng s đc trình bày c th trong phn tip theo.
10
1.2.5 Các yu t thành phn ca thang đo PSQ
1.2.5.1 Mc lng
Hu ht các nghiên cu đu thng nht rng gia mc lng và tha mãn thù
lao có mi quan h cht ch vi nhau (Heneman, 1985). Nu các yu t khác
là không đi thì mc lng càng cao càng làm tng s tha mãn thù lao.
Theo (Faulk II, 2002) thì mc lng trong thang đo PSQ đc hiu là lng
khoán hay tin lng thi gian (wages or salaries) (trang 5) ca ngi lao
đng. Các thành phn ca tin lng nh đã trình bày trong mc 1.2.3 bao
gm tin lng c bn, thu nhp thc nhn, tng thu nhp/thù lao.
Mc lng = H s lng * đn giá tin lng
Trong đó, h s lng có th là h s ngch bc trong thang bng lng nhà
nc hoc h s lng kinh doanh do doanh nghip t xây dng.
n giá tin lng có th là mc lng ti thiu (vi doanh nghip nhà nc)
hoc đn giá xác đnh theo cp bc, hình thc tr lng ca doanh nghip.
Vì vy, h s lng và tin lng càng cao hoc càng phn ánh đúng công
vic, kinh nghim, kh nng ca nhân viên thì càng làm nhân viên tha mãn
vi thù lao.
Thu nhp thc nhn là yu t đc ngi lao đng quan tâm nht trong các
thành phn ca thù lao (nht là vi nhân viên kinh doanh) vì có th tin lng
c bn hàng tháng thp nhng các khon khác (ph cp, thng, hoa hng)
cao thì lng thc nhn cng s cao và đáp ng đ các nhu cu sinh hot, nhu
cu khng đnh bn thân ca ngi lao đng. Vì vy lng thc nhn càng
cao thì càng làm cho ngi lao đng tha mãn vi thu nhp ca mình. Gi