Quản trị rủi ro lãi suất của ngân hàng thương mại Việt Nam - trường hợp Techcombank

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I
H
C KINH T
TP.HCM






NG THANH NGC

QUN TR RI RO LÃI SUT
CA NGÂN HÀNG THNG MI VIT NAM
– TRNG HP TECHCOMBANK


Chuyên ngành : Kinh t tài chính – Ngân hàng
Mã s : 60.31.12



LUN VN THC S KINH T




NGI HNG DN KHOA HC: GS. TS. NGUYN THANH TUYN

TP. H CHÍ MINH – NM
2011

MC LC
DANH MC CH VIT TT

DANH MC HÌNH VÀ BNG BIU LI M U

CHNG 1: RI RO LÃI SUT VÀ QUN TR RI RO LÃI SU
T
TRONG HOT NG KINH DOANH CA NHTM

1

1.1 RI RO LÃI SUT TRONG HOT NG KINH DOANH CA
NHTM

1

1.1.1

Khái nim ri ro lãi sut

1

1.1.2

Nguyên nhân gây ra ri ro lãi sut 2

1.1.3

S cn thit phi thc hin qun tr ri ro lãi sut trong hot đng kinh
doanh ca NHTM

3

1.2
PHNG PHÁP O LNG RI RO LÃI SUT

5

1.2.1

Mô hình k hn đn hn

5

1.2.2

Mô hình thi lng

7

1.2.3

Mô hình đnh giá li

8

1.3
CÁC NGHIP V PHÒNG NGA RI RO LÃI SUT

9

1.3.1

Hp đng k hn

10

1.3.2

Hp đng tng lai

12

1.3.3

Hp đng quyn chn

14

1.3.4

Hp đng hoán đi lãi sut

18

1.4
NGHIÊN CU THAM KHO

20


KT LUN CHNG 1

2
3

CHNG 2: THC TRNG QUN TR RI RO LÃI SUT TI
CÁC NHTM VIT NAM

2
4

2.1 TÌNH HÌNH LÃI SUT TRÊN TH TRNG TIN T T U
NM 2007 N THÁNG 06/2011

2
4

2.2 THC TRNG KIM SOÁT RI RO LÃI SUT TI CÁC NHTM,
TRNG HP TI TECHCOMBANK
30

2.2.1

Gii thiu mt s gii pháp đã đc áp dng nhm hn ch ri ro lãi su

t ti
Techcombank

30

2.2.2

Nhng kt qu đt đc trong vic hn ch ri ro lãi sut ti các NHTM
Vit Nam

32

2.2.3

Mt s hn ch trong công tác qun tr ri ro lãi sut ti các NHTM Vit
3
6

Nam

2.3 NGUYÊN NHÂN NHNG HN CH TRONG QUN TR RI RO
LÃI SUT TI CÁC NHTM VIT NAM

3
9

2.3.1

Nguyên nhân t phía NHNN

39

2.3.2

Nguyên nhân t phía các NHTM

42

2.4 CÁC BIN PHÁP Ã C ÁP DNG NHM HN CH RI RO
LÃI SUT

4
6

2.4.1

V phía Ngân hàng Nhà nc

4
6

2.4.2

V phía các Ngân hàng Thng mi

4
7


KT LUN CHNG 2

4
9

CHNG 3: GII PHÁP HN CH RI RO LÃI SUT TI CÁC
NHTM VIT NAM

50

3.1
NHNG THÁCH THC I VI NHTM TRONG NC

50

3.1.1

V c ch qun lý

50

3.1.2

V trình đ công ngh và nng lc tài chính

50

3.1.3

V hiu qu và cht lng hot đng

51

3.2 NH HNG CHIN LC HI NHP KINH T QUC T
TRONG LNH VC NGÂN HÀNG

52

3.2.1

Sp xp và nâng cao nng lc cnh tranh ca các NHTM

52

3.2.2

Nâng cao nng lc điu hành và qun lý NHTM

52

3.2.3

Marketing, to dng uy tín cho Ngân hàng

53

3.2.4

ào to đi ng cán b nhân viên có nng lc đáp ng hi nhp

53

3.3 CÁC GII PHÁP HN CH RI RO LÃI SUT TRONG HOT
NG KINH DOANH NGÂN HÀNG

53

3.3.1

i vi các NHTM

53

3.3.2

i vi NHNN

5
5

3.4 MT S GII PHÁP XÂY DNG CHNG TRÌNH QUN TR
RI RO LÃI SUT HIU QU TI CÁC NHTM

5
7

3.4.1

D báo lãi sut

5

8

3.4.2

Mô hình đo lng ri ro lãi sut

5
8

3.4.3

Xây dng chin lc phòng nga ri ro lãi sut da trên các công c tài
chính phái sinh

62

3.4.4

Nhng bin pháp nâng cao tính hiu qu ca h thng kim soát, giám sát
62


ri ro lãi sut


KT LUN CHNG 3

64

KT LUN

6
5


TÀI LIU THAM KHO

66

LI CAM OAN


Tôi xin cam đoan lun vn này do chính tôi thc hin.
Tt c các thông tin, s liu trích dn có ngun gc đáng tin cy

Tác gi




NG THANH NGC
DANH MC CÁC CH VIT TT
ABB : Ngân hàng TMCP An Bình
ACB : Ngân hàng TMCP Á Châu
AGRI : Ngân hàng Nông nghip và phát trin nông thôn Vit Nam
ALCO : Hi đng qun lý TSN – TSC
BCTC : Báo cáo tài chính
BIDV : Ngân hàng u t và phát trin Vit Nam
CKT : Cân đi k toán

EAB : Ngân hàng TMCP ông Á
EIB : Ngân hàng TMCP Xut nhp khu Vit Nam
HBB : Ngân hàng TMCP Nhà Hà Ni
HDB : Ngân hàng TMCP Phát trin Nhà HCM
LNH : Liên ngân hàng.
MB : Ngân hàng TMCP Quân i
NHNN : Ngân hàng Nhà nc
NHTM : Ngân hàng Thng mi
SCB : Ngân hàng TMCP Sài Gòn
SEAB : Ngân hàng TMCP ông Nam Á
SGB : Ngân hàng TMCP Sài Gòn Công Thng
STB : Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thng Tín
TCB : Ngân hàng TMCP K Thng Vit Nam
TCKT : T chc kinh t
TCTD : T chc tín dng
TSC : Tài sn có
TSN : Tài sn n
VCB : Ngân hàng TMCP Ngoi Thng Vit Nam
VIB : Ngân hàng TMCP Quc T Vit Nam
VP : Ngân hàng TMCP các doanh nghip ngoài quc doanh
DANH MC HÌNH VÀ BNG BIU
Hình 1.1 Mô hình nhng ri ro trong hot đng kinh doanh ca NHTM 2
Hình 1.2 Các nghip v phòng nga ri ro lãi sut 10
Hình 1.3  th bin đng lãi sut và hp đng Caps 16
Hình 1.4  th bin đng lãi sut và hp đng Floors 17
Hình 1.5  th bin đng lãi sut và hp đng Collars 18
Hình 2.1  th bin đng lãi sut huy đng nm 2007 22
Hình 2.2  th bin đng lãi sut huy đng nm 2008 24
Hình 2.3  th bin đng lãi sut huy đng nm 2009 26
Hình 2.4  th bin đng lãi sut huy đng nm 2010 28

Bng 2.1 T l (%) ngun vn vay LNH đc s dng đ đu t so vi tng
tài sn ca mt s NHTM 34
Bng 2.2 Tc đ tng trng tín dng ti mt s NHTM 39
LI M U
1. Tính cp thit ca đ tài.
T do hoá lãi sut là mt trong nhng ni dung quan trng ca t do hoá
tài chính. C ch lãi sut tho thun đã m ra cho các NHTM nhng c hi
cng nh nhng thách thc. ng trc nhng c hi cng nh nhng thách
thc đó, h thng NHTM Vit Nam t ra lúng túng trong hot đng qun tr ri ro
và c th là qun tr ri ro lãi sut. Vi thc trng đó, tôi đã chn đ tài: “Gii pháp
hn ch ri ro lãi sut trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi
Vit Nam” là đ tài tt nghip, hy vng có th giúp các NHTM Vit Nam phát
trin vng vàng trong thi k hi nhp kinh t th gii.
2. Mc đích nghiên cu.
Mc tiêu nghiên cu ca đ tài nhm mc đích hn ch ri ro lãi sut trong
hot đng kinh doanh ca ngân hàng.
3. i tng và phm vi nghiên cu.
 tài ly qun tr ri ro lãi sut trong hot đng kinh doanh ca NHTM
Vit Nam làm đi tng nghiên cu.
Phm vi nghiên cu là toàn b h thng NHTM Vit Nam.
4. Phng pháp nghiên cu.
Phng pháp nghiên cu đc s dng trong lun vn là Phng pháp
tng hp s liu, phng pháp đnh lng, phng pháp đnh tính, phng pháp
phân tích, phng pháp đánh giá. Vn dng các phng pháp trên bài vit đi sâu
vào phân tích tng khía cnh ca vn đ qun tr ri ro lãi sut, phân tích các mô
hình đo lng và các nghip v phòng nga ri ro. Kt hp gia lý lun và thc
tin, lun vn đa ra nhng gii pháp hn ch ri ro lãi sut ti các NHTM Vit
Nam.
5. Kt cu ca lun vn.
 gii quyt ni dung ca đ tài, ngoài li m đu, kt lun, b cc ca

lun vn bao gm 3 phn chính sau:
Chng 1: Ri ro lãi sut và qun tr ri ro lãi sut trong hot đng kinh doanh ca
NHTM.
Chng 2: Thc trng qun tr ri ro lãi sut ti các NHTM Vit Nam.
Chng 3: Gii pháp hn ch ri ro lãi sut ti các NHTM Vit Nam.
Do hu ht các NHTM Vit Nam cha có s quan tâm đúng mc đn vic
Qun tr ri ro lãi sut nên các mô hình qun tr hoc không đc xây dng, hoc
ch đc xây dng mt cách khái quát nên tôi không th nêu chi tit mô hình tham
kho, đánh giá chi tit nhng mô hình đã đc áp dng. Mc dù đ tài đã c gng
phân tích đ đa ra nhng gii pháp kh thi nhm hn ch ri ro lãi sut ti các
NHTM nhng lnh vc nghiên cu ca đ tài còn mi, đòi hi kin thc thc sâu v
lnh vc tài chính, tin t, ngân hàng trong nn kinh t th trng. Vì vy, lun vn
chc chn s không tránh khi nhng khim khuyt và sai sót. Tôi rt mong nhn
đc s đóng góp ý kin ca quý thy cô và các bn.
Tôi xin chân thành cm n GS, TS. Nguyn Thanh Tuyn - ngi hng dn
khoa hc, các thy cô và bn bè đã giúp đ, h tr tn tình đ tôi hoàn thành lun
vn tt nghip này.
- 1 -
CHNG 1: RI RO LÃI SUT VÀ QUN TR RI RO LÃI
SUT TRONG HOT NG KINH DOANH CA NHTM
1.1. RI RO LÃI SUT TRONG HOT NG KINH DOANH CA
NHTM
1.1.1. Khái nim ri ro lãi sut
Ri ro có th xut hin trong mi ngành, mi lnh vc. Nó là mt yu t
khách quan nên con ngi không th loi tr đc ht mà ch có th hn ch s xut
hin ca chúng cng nh nhng thit hi do chúng gây ra. Có nhiu cách hiu ri ro
khác nhau, có nhiu đnh ngha v ri ro ca các nhà kinh t và các nhà kinh doanh.
Tht khó có th thâu tóm mt đnh ngha v ri ro chun xác cho mi môi trng
kinh doanh cng nh mi giai đon phát trin ca kinh t xã hi. Chính vì vy có rt
nhiu cách tip cn khác nhau v ri ro, nhng cách tip cn tt nht là xem ri ro

nh là s không may mn, s tn tht mt mát, nguy him bt ng xy đn ngoài ý
mun hoc điu không chc chn có th xy ra cho con ngi.
Ri ro trong kinh doanh Ngân hàng là nhng bin c không mong đi mà khi
xy ra s dn đn s tn tht v tài sn ca Ngân hàng, gim sút li nhun thc t so
vi d kin hoc phi b ra thêm mt khon chi phí đ có th hoàn thành đc mt
nghip v tài chính nht đnh. Ri ro và li nhun k vng ca Ngân hàng là hai đi
lng đng bin vi nhau trong mt phm vi nht đnh.
Ri ro lãi sut là kh nng Ngân hàng phi đi mt vi s suy gim Li
nhun hoc nhng tn tht v Tài sn ngoài d kin do s bin đng ca Lãi sut.
Ri ro lãi sut là mt trong nhng ri ro đc thù ca các Ngân hàng thng mi,
nh hng rt ln đn thu nhp cng nh giá tr vn ch s hu ca Ngân hàng vì
thu nhp t lãi và chi phí t lãi là nhng ngun thu và các khon chi ch yu ca
các NHTM.
- 2 -
Ri ro
khác
Ri ro
tín dng
Ri ro
t giá
Ri ro
lãi sut
NGÂN
HÀNG
Bên cnh ri ro lãi sut, do đc thù ca hot đng kinh doanh NHTM còn
gp phi nhng ri ro khác nh: ri ro tín dng, ri ro ngoi hi, ri ro thanh khon,
ri ro trong thanh toán quc t, ri ro công ngh…

Hình 1.1 Mô hình nhng ri ro trong hot đng kinh doanh ca NHTM

1.1.2. Nguyên nhân gây ra ri ro lãi sut
S không phù hp v k hn ca ngun và tài sn
Các tài sn ca ngân hàng có k hn khác nhau nên khi gn chúng vi lãi
sut ngân hàng quan tâm ti k hn đt li lãi sut – là k hn mà khi kt thúc hp
đng lãi sut s b thay đi theo lãi sut th trng.
Cn c vào k hn đt li lãi sut mà ngân hàng chia tài sn và ngun thành
hai loi: nhy cm vi lãi sut và không nhy cm vi lãi sut.
S không phù hp v k hn đt giá ca ngun và tài sn đc đo bng khe
h lãi sut:
Khe h lãi sut = tài sn nhy cm lãi sut – ngun nhy cm lãi sut
Trong đó: tài sn, ngun nhy cm lãi sut là loi mà s d nhanh chóng
chuyn sang lãi sut mi khi lãi sut th trng thay đi, có k hn đt li giá <
(hoc =) 12 tháng.
- 3 -
S thay đi ca lãi sut th trng ngoài d kin
Ngân hàng luôn nghiên cu và d báo lãi sut. Tuy nhiên trong nhiu trng
hp ngân hàng không th d báo chính xác nhng thay đi ca lãi sut. Và chính
nhng thay đi ngoài d kin ca lãi sut đó gây nên ri ro lãi sut cho ngân hàng.
Ngân hàng s dng lãi sut c đnh trong các hp đng
Khi lãi sut c đnh thì thi hn ngun và tài sn là yu t to ra ri ro lãi

sut tim nng
1.1.3. S cn thit phi thc hin qun tr ri ro lãi sut trong hot
đng kinh doanh ca NHTM
Ri ro lãi sut là mt trong nhng ri ro c bn nht ca NHTM.
Trong nn kinh t k hoch tp trung trc đây hot đng ca ngân hàng
đc thc hin theo nhng ch th nghip v chính xác nhm đm bo s hot đng
thng nht và nht quán t trung ng đn cp c s. H thng ngân hàng trong nn
kinh t k hoch không hot đng da trên các quy lut kinh t nên ri ro cng nh
công tác qun tr ri ro không đc quan tâm.
Khi chuyn sang c ch th trng, các quy lut kinh t đc thù nh quy lut
giá tr, quy lut cung cu, quy lut cnh tranh… ngày càng phát huy tác dng.
Nhng ri ro trong sn xut kinh doanh ca nn kinh t trc tip hoc gián tip tác
đng đn hiu qu kinh doanh ca NHTM. Các ngân hàng và các đnh ch tài chính
phi ngân hàng trc ht là các trung gian tài chính đng gi và đng trong vòng
vây ca 4 nhóm ngi có vn và cn vn trong nn kinh t gm: H gia đình,
Doanh nghip, Chính ph và các nhà đu t nc ngoài. Sn phm mà các NHTM
mua, bán, kinh doanh trên th trng là các dch v lu chuyn vn và các tin ích
ngân hàng khác. Hot đng kinh doanh ngân hàng là dùng uy tín đ thu hút ngun
và dùng nng lc qun tr ri ro đ s dng ngun và phát trin dch v khác vi t
cách là ngi đng gia các lc lng cung và các lc lng cu v các dch v
ngân hàng. Lãi sut chính là giá c đu vào cng nh đu ra trong hot đng ca
- 4 -
ngân hàng. Ri ro xy ra do nhng bin đng v lãi sut luôn luôn thng trc
trong hu ht nhng hot đng kinh doanh ca ngân hàng.
Nh vy, kinh doanh trong lnh vc ngân hàng là loi hình kinh doanh tim
n nhiu ri ro và ri ro lãi sut là mt trong nhng ri ro c bn nht ca NHTM.
Có nhiu ý kin cho rng các ngân hàng cn đánh giá c hi kinh doanh da trên
mi quan h ri ro – li ích nhm tìm ra nhng c hi đt đc nhng li ích xng
đáng vi mc ri ro có th chp nhn đc. Ngân hàng s hot đng tt nu mc
ri ro mà ngân hàng gánh chu là hp lý và kim soát đc ch không th chi b

ri ro.
Hiu qu kinh doanh ca NHTM ph thuc vào nng lc qun tr ri ro
lãi sut.
Trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng có nhiu yu t khách quan và
ch quan mang li ri ro lãi sut trong đó có nhiu yu t bt kh kháng nên không
tránh khi ri ro. Trong điu kin th trng đy bin đng, khi lãi sut th trng
thay đi có th dn đn nhng thit hi v tài sn cng nh nh hng đn thu nhp
ca ngân hàng. Nhng nh hng ca ri ro lãi sut có th dn đn ri ro thiu vn
kh dng và t đó có th nh hng đn toàn b hot đng kinh doanh ca ngân
hàng. Chính vì vy, hàng nm NHTM trích lp qu bù đp ri ro và đc hch toán
vào chi phí. Quy mô qu bù đp ri ro cn c vào mc đ và xác sut ri ro. Nu
ri ro thp thì hiu qu kinh t s tng và ngc li.
Ri ro lãi sut tn ti trong nhng nghip v c bn ca NHTM. Hot đng
huy đng vn, hot đng tín dng, hot đng kinh doanh ngoi t… đu tim n
nhng ri ro lãi sut. Nh vy, đ hot đng kinh doanh ca NHTM đt hiu qu thì
công tác qun tr ri ro lãi sut cn phi đc quan tâm thích đáng.
Qun tr ri ro lãi sut nói riêng và qun tr ri ro nói chung làm gim nh
hng ca nhng bin đng đi vi giá tr ca ngân hàng. Bng cách làm gim bin
đng, qun tr ri ro làm gim xác sut mà công ty phi đi mt vi kh nng kit
qu tài chính.
- 5 -
Xu hng t do hoá và toàn cu hoá kinh t khin hot đng kinh doanh ca
ngành ngân hàng ngày càng tr nên phc tp, ri ro hot đng ngày càng gia tng.
i vi mt nc đang phát trin nh Vit Nam, làm th nào đ qun tr ri ro mt
cách có hiu qu trong mt môi trng kinh doanh mi và th trng có nhiu bin
đng nh hin nay? Vn đ này ch có th đc gii quyt thông qua vic nâng cao
nng lc qun tr ri ro.
Qun tr ri ro lãi sut tt là điu kin quan trng đ nâng cao cht
lng hot đng kinh doanh ca NHTM.
Trong xu th hi nhp, cnh tranh ngày càng gay gt, cht lng hot đng

quyt đinh s tn ti ca NHTM. Khi công tác qun tr ri ro lãi sut đc quan tâm
và thc hin có hiu qu s kéo theo cht lng hot đng kinh doanh khác ca
NHTM vì nhng bin đng v lãi sut luôn có mt nh hng đn nhng hot đng
ch yu ca ngân hàng nh hot đng liên quan đn nghip v to vn và nghip v
huy đng vn. Quan tâm đn công tác qun tr ri ro lãi sut s to điu kin nâng
cao cht lng hot đng huy đng vn và hot đng tín dng nói riêng và toàn b
hot đng ca NHTM nói chung. Theo đó, có nhiu ý kin khng đnh “qun tr ri
ro lãi sut là thc đo nng lc ca mt NHTM”.
1.2. PHNG PHÁP O LNG RI RO LÃI SUT
1.2.1.
Mô hình k hn đn hn:

Thông thng, các s liu k toán trong bng cân đi tài sn ca NHTM là
giá tr ghi s. Giá tr ghi s là giá tr lch s đng thi cng là giá th trng ca thi
đim mua bán và cho vay. Giá c ca tài sn đem cho vay luôn bin đng theo th
trng và do vy giá tr ghi s phn ánh không kp thi, không đúng giá tr ca tài
sn mà Ngân hàng nm gi.
Mô hình k hn đn hn đc hiu là mô hình áp dng phân tích s không
cân xng gia k hn ca tài sn và ngun vn, là phng pháp đn gin đ lng
hoá ri ro lãi sut trong hot đng kinh doanh ca Ngân hàng.
- 6 -
* Lng hoá ri ro lãi sut đi vi mt tài sn
Công thc tính:
P
1
R
=
P
1
M

- P
1
P
1

R
1
M
- R
1

Trong đó:
P
1
t l % tn tht ca tài sn
R t l % thay đi ca lãi sut
P
1
M
th giá ca tài sn khi lãi sut thay đi
P
1
th giá hin ti ca tài sn
R
1
M
lãi sut sau khi thay đi
R
1
lãi sut hin ti

Nh vy:
- Khi lãi sut trên th trng tng R thì t l % tn tht tài sn là P
1

trong khi đó giá tr ghi s ca trái phiu vn là P
1
. Nh vy thc t ngân hàng đã b
l do bin đi lãi sut.
- Vi các nhân t không đi, đi vi trái phiu có k hn đn hn là 2 và 3
nm khi lãi sut th trng tng thì th giá ca trái phiu s gim nhiu hn.
* Lng hoá ri ro lãi sut đi vi mt danh mc tài sn.
Áp dng công thc tính lng hóa ri ro lãi sut đi vi mt tài sn nhng
th giá ca mt danh mc tài sn đc tính da trên k hn đn hn bình quân ca
danh mc tài sn. K hn đn hn bình quân ca danh mc tài sn đc xác đnh:
M
A
=


n
i 1
W
Ai
M
Ai
; M
L
=



n
j 1
W
Lj
M
Lj

Trong đó:
M
A
k hn đn hn bình quân ca danh mc tài sn có
M
L
k hn đn hn bình quân ca danh mc tài sn n
W
Ai
t trng ca tài sn có i
- 7 -
M
Ai
k hn đn hn ca tài sn có i
W
Lj
t trng ca tài sn n j
M
Lj
k hn đn hn ca tài sn n j
* Lng hoá ri ro lãi sut đi vi bng cân đi tài
sn.
A, L, E ln lt là giá tr th trng ca tài sn có, vn huy đng và vn t

có. Mt s tng/gim lãi sut th trng s làm thay đi giá tr th trng ca vn t
có. Mc thay đi vn t có đc xác đnh là chênh lch gia mc thay đi tài sn
có và vn huy đng: E = A − L
1.2.2. Mô hình thi lng
Thi lng ca mt tài sn là thc đo thi gian tn ti lung tin ca tài sn
này, đc tính trên c s các giá tr hin ti ca nó.
Công thc tính thi lng ca mt chng khoán bt k có thu nhp c đnh:
D =


N
t 1
PV
t
.
t
n



N
t 1
PV
t
; PV
t
=
CF
t
(1 +

R
n
)
t

N là tng s ln lung tin xy ra
n là s ln lung tin xy ra trong mt nm
M là k hn ca chng khoán tính theo nm (M=N/n)
t là thi đim xy ra lung tin (t = 1, 2, 3…, N)
CF
t
là lung tin nhn đc ti thi đim cui k t
PV
t
là giá tr hin ti ca lung tin xy ra ti thi đim t
R là mc lãi sut th trng hin hành (%/ nm)
c đim ca mô hình thi lng:
- 8 -
* Gia thi lng và k hn ca tài sn: thi lng tng lên cùng vi k hn
ca tài sn (có hoc n) có thu nhp c đnh, nhng vi mt t l gim dn. Bng
toán hc điu này đc biu din nh sau:
∂D
∂M
> 0 và
∂D
2
∂
2
M
< 0

M tng thì D cng tng nhng D tng chm hn M
* Gia thi lng và mc lãi sut hin hành: Khi lãi sut th trng tng thì
thi lng gim, ngha là:
∂D
∂R
< 0
* Gia thi lng và lãi sut coupon: lãi sut coupon càng cao, thì thi lng
càng gim, ngha là:
∂D
∂C
< 0
iu này ngha là khi lãi sut coupon càng cao thì lung tin thu hi càng
nhanh và do đó t trng giá tr hin ti ca các lung tin càng ln đc dùng đ
tính thi lng.
Ví d minh ho
Tính thi lng ca trái phiu coupon k hn 4 nm, lãi sut coupon
8%/nm, tr lãi hàng nm, mnh giá trái phiu 1.000 USD, lãi sut th trng hin
hành là 8%/nm.

t CF
t
(1+R/n)
t
PV
t
PV
t
.t/n
1 80 1,0800 74,07 74,07
2 80 1,1664 68,59 137,18

3 80 1,2597 63,51 190,53
4 1080 1,3605 793,83 3.175,33
N=4 1000 3.577,11
Vy thi lng ca trái phiu là: D = 3577,11: 1000 = 3,57 nm.
1.2.3. Mô hình đnh giá li
- 9 -
Mô hình đnh giá li là vic phân tích các lung tin da trên nguyên tc giá
tr ghi s nhm xác đnh chênh lch gia lãi sut thu đc t tài sn có và lãi sut
thanh toán cho vn huy đng sau mt thi k nht đnh. ây là đim khác bit c
bn so vi mô hình k hn đn hn và mô hình thi lng. Theo phng pháp này
thì các ngân hàng tính s chênh lch gia tài sn có và tài sn n đi vi tng k
hn và đt chúng trong mi quan h vi đ nhy cm lãi sut ca th trng. 
nhy cm ca lãi sut trong trng hp này chính là khong thi gian mà tài sn có
và tài sn n đc đnh giá li theo mc lãi sut mi ca th trng.
Công thc đ tính mc đ thay đi thu nhp ròng khi lãi sut thay đi nh
sau:
NII
i
= (GAP
i
) x R
i
= (RSA
i
– RSL
i
)R
i

Trong đó:

NII
i
s thay đi thu nhp ròng t lãi sut ca nhóm i
GAP
i
chênh lch giá tr ghi s gia tài sn có và tài sn n ca nhóm i
R
i
mc thay đi lãi sut ca nhóm i
RSA
i
giá tr ghi s tài sn có thuc nhóm i
RSL
i
giá tr ghi s tài sn n thuc nhóm i
Khi tính mc đ thay đi thu nhp khi lãi sut thay đi, phng pháp này ly
k hn còn li (k hn đn hn) ca tài sn đ xác đnh thi đim đnh giá li tài
sn. S dng phng pháp tích ly phân nhóm tài sn theo mt khung k hn nht
đnh gm nhiu k hn khác nhau đ tính toán chênh lch gia tài sn có và tài sn
n.
1.3. CÁC NGHIP V PHÒNG NGA RI RO LÃI SUT




- 10 -
Hình 1.2 Các nghip v phòng nga ri ro lãi sut


1.3.1. Hp đng k hn.

Hp đng k hn là mt loi hp đng đc ký gia bên mua và bên bán đi
vi mt loi tài sn nào đó ti thi đim hin ti nhng vic thc hin s đc din
ra vào mt thi đim đnh trc trong tng lai. Do vy, trong loi hp đng này,
ngày kí kt và ngày giao hàng là hoàn toàn tách bit nhau. Các hp đng k hn
trong phòng nga ri ro lãi sut:
a. Hp đng k hn trái phiu
Hp đng k hn trái phiu là hp đng mua (bán) trái phiu đc tha
thun ti thi đim t
0
(hin ti) rng ngi bán s trao trái phiu cho ngi mua và
ngi mua s thanh toán cho ngi bán ti thi đim hp đng đáo hn.
Th giá trái phiu bin đng ngc chiu vi lãi sut th trng, nu trng
hp d báo lãi sut th trng s tng trong thi gian ti ngân hàng s thc hin hp
đng bán k hn các trái phiu và ngc li nu trng hp d báo lãi sut th
trng s gim trong thi gian ti ngân hàng s thc hin mua k hn các trái phiu
đ phòng nga ri ro lãi sut.
b. Hp đng k hn tin gi
NGHIP V PHÒNG
NGA RRLS
Hp đng
k hn
Hp đng
tng lai
Hp đng
quyn chn
Hp đng
hoán đi
- H CAPS
- H FLOORS
-

H COLLARS

- H k hn trái phiu
- H k hn tin gi
-

H


lã
i
s
u
t

k

h
n

- 11 -
Hp đng k hn tin gi đc s dng khi không có s cân xng v k hn
ca tài sn có và k hn tài sn n. Vi hp đng k hn tin gi không nhng giúp
ngân hàng hn ch nhng thit hi do bin đng ca lãi sut mà còn giúp ngân hàng
tránh đc ri ro thanh khon.
Ví d: Ti thi đim t
0
ngân hàng ký mt hp đng tín dng vi khách hàng
có mc lãi sut c đnh, thi hn t t

0
đn t
2
nhng ngân hàng ch huy đng đc
ngun vn có thi hn t t
0
đn t
1
(trong đó t
0
< t
1
< t
2
). Cng ti thi đim t
0
, đ
phòng nga ri ro lãi sut tng lên ti thi đim t
1
ngân hàng ký mt hp đng k
hn tin gi vi đi tác nh sau: ti thi đim t
1
ngân hàng cam kt s nhn và đi
tác cam kt s gi mt lng tin nht đnh vi mc lãi sut c đnh không đi thi
hn t t
1
đn t
2
. Vi hp đng tin gi này ngân hàng s đm bo đc ngun vn
cho vay t thi đim t

1
đn t
2
vi mc lãi sut bit trc. Nh vy s không phi
chu nh hng ca bin đng lãi sut trong thi gian ti.
c. Hp đng lãi sut k hn
c đim ca hp đng k hn lãi sut là không có giao nhn khon tin gc
mà ch liên quan đn trao đi phn chênh lch lãi sut.
Ví d: ti thi đim t
0
ngân hàng ký mt hp đng tín dng vi khách hàng
có mc lãi sut c đnh là r
a
, thi hn t t
0
đn t
2
nhng ngân hàng ch huy đng
đc ngun vn có thi hn t t
0
đn t
1
(trong đó t
0
< t
1
< t
2
) vi mc lãi sut là r
b

.
Nh vy, ti thi đim t
1
nu lãi sut th trng tng thì ngân hàng s phi đi mt
vi nhng thit hi do phi huy đng vi lãi sut cao hn đ b sung ngun vn cho
khon vay.  hn ch ri ro có th xy ra, ti thi đim t
0
ngân hàng ký mt hp
đng lãi sut k hn vi ni dung nh sau ;
- Giá tr hp đng là P (là c s đ tính toán, trên thc t các bên tham gia
hp đng không giao nhn khon tin này)
- Thi hn hp đng: t t
1
đn t
2

- 12 -
- Mc lãi sut c đnh ca hp đng là r
b
(hoc mt mc lãi sut c th nào
đó do hai bên tha thun)
Ti thi đim t
1
nu lãi sut th trng là r
c
ln hn r
b
thì ngân hàng s nhn
đc mt khon bù chênh lch lãi sut là: P(r
c

- r
b
)(t
2
– t
1
) ngc li nu là r
c
nh
hn r
b
thì ngân hàng phi chi mt khon tin tng ng nh trên.
Nh vy, vi hp đng k hn lãi sut dù lãi sut ti thi đim t
1
tng hay
gim ngân hàng vn có mt mc thu nhp t chênh lch lãi sut cho vay và lãi sut
huy đng đc xác đnh trc.
1.3.2. Hp đng tng lai.
Hp đng tng lai là mt tha thun v vic mua bán mt tài sn trong
tng lai ti mt mc giá c đnh. C th hp đng tng lai là s tha thun gia
ngi mua và ngi bán ti thi đim t = 0 rng ngi mua s thanh toán cho ngi
bán theo giá đã đc tha thun trc ti thi đim t = 0 cho mt khi lng hàng
hóa nht đnh. Vic thc hin hp đng tc giao nhn hàng hóa và thanh toán tin
đc thc hin ti mt thi đim trong tng lai theo tha thun trong hp đng.
Hp đng tng lai đc tha thun thông qua s giao dch và điu quan trng hn
là các bên có th chm dt hp đng ti bt c thi đim nào thông qua s giao
dch.
Theo mô hình thi lng đã đc trình bày  trên:
- Mc đ ri ro đi vi mt trái phiu khi lãi sut th trng bin đng đc
tính bng công thc:

P
P
= - D .
R
1+R
=> P = - D . P .
R
1+R

Trong đó:
P Mc thay đi ca th giá trái phiu
P Th giá ca trái phiu
D Thi lng ca trái phiu
- 13 -
R Mc thay đi lãi sut d tính
- Mc đ ri ro đi vi vn t có ca ngân hàng khi lãi sut th trng bin
đng ph thuc vào:
+ S không cân xng v thi lng gia tài sn
+ Quy mô tài sn có
Và đc đo lng bng công thc:
E = -(D
A
+ D
L
. k) . A .
R
1+R

Trong đó:
E thay đi vn t có ca ngân hàng

D
A
là thi lng ca toàn b tài sn có
D
L
là thi lng ca toàn b vn huy đng
k t l gia vn huy đng và tài sn có, k = L/A
A qui mô tài sn có
R
1+R
mc thay đi lãi sut
Giá các hp đng tng lai phn ánh giá tr các chng khoán đc s dng
mua bán trong hp đng nên khi lãi sut th trng tng thì giá các hp đng tng
lai gim. Giá ca các chng khoán gim bao nhiêu khi lãi sut th trng tng ph
thuc vào thi lng ca các chng khoán. Theo mô hình thi lng thì đ nhy
cm ca giá hp đng tng lai đi vi lãi sut đc tính nh sau:
F
F
= - D
F
.
R
1+R
=> F = - D
F
. F .
R
1+R

Trong đó:

F Thay đi giá tr ca hp đng tng lai
D
F
Thi lng ca trái phiu đc s dng trong mua bán hp đng tng
lai
R Mc thay đi lãi sut d tính
- 14 -
F Giá tr ban đu ca hp đng tng lai
Giá tr ban đu ca hp đng tng lai đc xác đnh nh sau:
F = N
F
x P
F

N
F
s lng hp đng
P
F
giá ca tng hp đng tng lai
Ta có th vit li công thc nh sau:
F = - D
F
. N
F
. P
F
.
R
1+R

 có th phòng nga ri ro lãi sut đi vi toàn b bng cân đi tài sn
ngân hàng phi thc hin s lng hp đng tng lai cn thit đ khon thua l ni
bng đc bù đp bng li nhun thu đc t các hp đng tng lai ngoi bng:
F = E
=> - D
F
. N
F
. P
F
.
R
1+R
= -(D
A
+ D
L
. k) . A .
R
1+R

=> D
F
. N
F
. P
F
= (D
A

+ D
L
. k) . A
=> NF =
D
A
+ D
L
. k
D
F
. P
F
.

A
1.3.3. Hp đng quyn chn.
Quyn chn là mt công c tài chính phái sinh cho phép ngi nm gi nó
đc phép mua (quyn chn mua – call option), hoc bán (quyn chn bán – put
option) mt khi lng hàng hoá nht đnh vi giá nht đnh và trong mt khong
thi gian xác đnh (quyn chn kiu M) hoc đim thi gian xác đnh (quyn chn
kiu Châu Âu).
Mt điu quan trng là ngi nm gi quyn chn có th thc hin hoc
không thc hin hp đng. Vì vy khi ri ro xy ra, th trng không theo đúng
hng d đoán ca ngi nm gi quyn chn thì l lãi đc ti thiu hoá ch 
mc giá ca hp đng quyn chn.
- 15 -
Trong giao dch quyn chn, ngi mua quyn chn mua hay quyn chn
bán mt hàng hóa đã tha thun phi tr mt khon phí mua quyn chn. Ngi
mua quyn chn (quyn chn mua hay quyn chn bán) có quyn ch không phi

ngha v mua/bán mt lng hàng hóa theo mt giá tha thun trc trong hp
đng. Ngc li, ngi bán quyn chn phi có ngha v ch không phi quyn
bán/mua mt lng hàng hóa theo mt giá tha thun trc trong hp đng và đc
thu v mt khon phí bán quyn chn. Phí quyn chn đc thanh toán cho ngi
bán ti thi đim ký kt hp đng. Nh vy, đi vi giao dch quyn chn, ngi
mua quyn chn là ngi tr phí, ngi bán quyn chn là ngi thu phí.
a. Hp đng mua quyn chn mua lãi sut - Caps
Mua Caps là mua quyn chn mua hoc là mua mt chui quyn chn mua
lãi sut. Nu lãi sut th trng tng trên mc lãi sut giao dch quyn chn (lãi sut
Caps), thì ngi bán quyn chn mua (ngi bán Caps) s thanh toán khon chênh
lch lãi sut cho ngi mua quyn chn mua (ngi mua Caps). Thông qua hp
đng bán Caps, ngân hàng bán quyn chn mua lãi sut thu mt khon phí t ngi
mua quyn chn mua. Ngày thc hin quyn chn trong hp đng Caps có th là
mt ngày hoc nhiu ngày.
Khi tài sn n ca ngân hàng có lãi sut th ni trong khi tài sn có có lãi
sut c đnh hay khi tài sn n có thi lng ngn hn tài sn có. D kin lãi sut
trong thi gian ti s tng, đ phòng nga ri ro lãi sut ngân hàng thc hin mua
Caps và phi tr mt khon phí cho ngân hàng bán Caps.
Nu lãi sut th trng tng cao hn so vi lãi sut trong hp đng Caps,
ngân hàng mua Caps s nhn đc mt khon bù đp t ngân hàng bán Caps ti
thi đim nht đnh đã đc tha thun trong hp đng. Khon bù đp này bng giá
tr hp đng Caps nhân vi chênh lch gia lãi sut th trng và lãi sut ca hp
đng Caps. Khon tin này dùng đ bù đp cho chi phí huy đng vn tng do lãi
sut th trng tng hoc bù đp cho s gim giá trái phiu trong tài sn có ca ngân
hàng.
- 16 -
Nu lãi sut th trng gim thp hn so vi lãi sut trong hp đng Caps thì
ngi bán Caps không phi thanh toán khon tin nào cho ngi mua Caps.
Ví d: ti thi đim t = 0 ngân hàng mua Caps vi tr giá 100 triu, lãi sut
Caps là 8%/nm, ngân hàng phi tr mt khon phí mua Caps là C, ngày giá tr ca

hp đng là t =1 và t =2.
Nu đn ngày t = 1 lãi sut trên th trng tng lên 9%/nm thì ngân hàng s
nhn đc mt khon bù đp là: (9% - 8%)*100 = 1 triu
Nu đn ngày t = 2 lãi sut th trng là 7% thì ngân hàng s không đc
nhn mt khon bù đp nào t phía ngân hàng bán hp đng Caps.
Hình 1.3:  th bin đng lãi sut và hp đng Caps.


b. Hp đng mua quyn chn bán lãi sut - Floors.
Mua Floors là mua quyn chn bán đi vi lãi sut. Nu lãi sut th trng
gim xung di mc lãi sut giao dch quyn chn (lãi sut Floors) thì ngi bán
s thanh toán khon chênh lch lãi sut cho ngi mua. Thông qua vic bán hp
đng quyn chn bán, ngi bán thu đc mt khon phí t ngi mua. Ngày thc
hin quyn chn đi vi hp đng Floors có th là mt ngày hoc nhiu ngày.
Lãi
sut

9%

8%

7%

0

t = 2

t = 1

Thi gian

Lãi sut Caps