Một số giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Ngành Sơn Việt Nam đến năm 2020

0



B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH



TNG PHC HUY

MT S GII PHÁP NÂNG CAO NNG LC CNH
TRANH CA NGÀNH SN VIT NAM N NM 2020


Chuyên ngành: Qun tr kinh doanh
Mã s: 60.34.05


LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC: TS. NGÔ QUANG HUÂN
Thành ph H Chí Minh, nm 2011

i


LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan bn lun vn “Mt s gii pháp nâng cao nng lc cnh
tranh ngành sn Vit Nam đn nm 2020” này là công trình nghiên cu ca
riêng tôi.

Các s liu đc s dng trung thc và kt qu nêu trong lun vn này cha
tng đc công b trong bt k công trình nào khác.
Tôi xin chân thành cm n TS. Ngô Quang Huân đã tn tình hng dn tôi
hoàn thành lun vn này.
Thành ph H Chí Minh, ngày 25 tháng 12 nm 2011
Tác gi
lun vn

Tng Phc Huy














ii


MC LC
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc

Danh mc t vit tt
Danh mc bng
Danh mc hình
Danh mc ph lc
M đu

Trang
CHNG 1: TNG QUAN LÝ THUYT 1
1.1. Mt s khái nim 1
1.1.1. Khái nim cnh tranh 1
1.1.2. Khái nim nng lc cnh tranh 2
1.1.3. Khái nim li th cnh tranh 3
1.1.4. Tm quan trng ca vic nang cao nng lc cnh tranh 4
1.2. Tiêu chí đánh giá n
ng lc cnh tranh ngành 5
1.3. Nhng yu t tác đng đn nng lc cnh tranh 5
1.3.1. Môi trng v mô 5
1.3.1.1. Yu t kinh t 5
1.3.1.2. Yu t chính tr và pháp lut 5
1.3.1.3. Yu t xã hi 6
1.3.1.4 Yu t t nhiên 6
1.3.1.5 Yu t công ngh và k thut 6
1.3.2. Môi trng vi mô 6
1.3.2.1. Nhà cung cp 7
1.3.2.2. Khách hàng 7
1.3.2.3. i th cnh tranh 7
1.3.2.4. i th tim n 8
1.3.2.5. Sn phm mi thay th 8

iii

Ma trn hình nh cnh tranh 8
Ma trn đánh giá các yu t bên ngoài 9
1.3.3. Môi trng ni b 10
1.3.3.1. Các yu t môi trng ni b 10
1.3.2.2. Chui giá tr và nng lc lõi 11
Ma trn đánh giá các yu t bên trong 13
1.4. Kinh nghim nâng cao nng lc cnh tranh ngành sn ca mt s quc gia
trên th gii 14
1.4.1. Kinh nghim ca Trung Quc 14
1.4.2. Kinh nghim ca Thái Lan 16
Tóm tt chng 1 17

CHNG 2: PHÂN TÍCH THC TRNG N
NG LC CNH TRANH
NGÀNH SN VIT NAM 18
2.1. Tng quan ngành sn Vit Nam 18
2.1.1. Khái nim ngành sn 18
2.1.2. Vai trò ca ngành sn trong nn kinh t xã hi 18
2.1.3. Qúa trình hình thành và phát trin ngành sn Vit Nam 19
2.2. Phân tích nhng yu t tác đng đn nng lc cnh tranh ca ngành sn
Vit Nam 24
2.2.1. Phân tích môi trng v mô 24
2.2.1.1. S nh hng ca yu t kinh t 24
2.2.1.2. S nh hng ca yu t chính tr
và pháp lut 25
2.2.1.3. S nh hng ca yu t xã hi 26
2.2.1.4. S nh hng ca yu t t nhiên 26
2.2.1.5. S nh hng ca yu t công ngh và k thut 27

2.2.2. Phân tích môi trng vi mô 27
2.2.2.1. S nh hng ca nhà cung ng 28
2.2.2.2. S nh hng ca khách hàng 28
2.2.2.3. S nh hng ca đi th cnh tranh 29
2.2.2.4. S nh hng ca đi th
 tim n 29

iv


2.2.2.5. S nh hng ca sn phm thay th 30
Ma trn hình nh cnh tranh 30
Ma trn đánh giá các yu t bên ngoài 31
2.2.3. Phân tích môi trng ni b 33
2.2.3.1. Phân tích các yu t môi trng ni b 33
2.2.3.2. Phân tích chui giá tr và nng lc lõi ca ngành 45
Ma trn đánh giá các yu t bên trong 48
2.3. ánh giá thc trng nng lc cnh tranh ca ngành sn Vit Nam 51
2.3.1. Quy mô và c cu vn đu t ca ngành 51
2.3.2. Th phn sn phm ca ngành trên th trng trong nc 53
2.3.3. Th phn xut khu ca sn phm sn 55
Tóm tt chng 2 57

CHNG 3: MT S GII PHÁP NHM NÂNG CAO NNG LC CNH
TRANH NGÀNH SN VIT NAM N NM 2020 58
3.1. Quan đim mc tiêu và cn c đ xut gii pháp 58
3.1.1. Quan đim đ xut gii pháp 58
3.1.2. Mc tiêu đ xu
t gii pháp 58
3.1.3. Cn c đ xut gii pháp 58

3.2. Các chin lc ca ngành sn Vit Nam đn nm 2020 60
3.2.1. Phân tích SWOT 60
3.2.2. La chn chin lc qua ma trn QSPM 62
3.3. Mt s gii pháp nâng cao nng lc cnh tranh ca ngành sn Vit Nam 63
3.3.1. Gii pháp v ngun nguyên liu 64
3.3.2. Gii pháp v sn phm 64
3.3.3. Gii pháp v đu t, đi mi thit b và công ngh 65
3.3.4. Gii pháp t
ng cng hot đng marketing và thng hiu 66
3.3.5. Gii pháp phát trin ngun nhân lc 67
3.3.5. Gii pháp v h tr ngành 68
3. 4. Kin ngh 68
3.4.1. Kin ngh vi Nhà nc 68

v


3.4.1. Kin ngh vi Hip hi sn mc in Vit Nam 69
Tóm tt chng 3 69

KT LUN 70
TÀI LIU THAM KHO
PH LC

vi







DANH MC T VIT TT

1. CP: Chính ph
2. DN: Doanh nghip
3. ISO: Quy trình qun lý cht lng
4. GDP: Tng sn phm ni đa
5. OECD: T chc hp tác và phát trin kinh t
6. FDI: u t trc tip nc ngoài
7. VOC: Hàm lng cht bay hi
8. VPIA: Hip hi sn và mc in Vit Nam

vii


DANH MC BNG

Bng 1.1: Ma trn hình nh cnh tranh 9
Bng 1.2: Ma trn đánh giá các yu t bên ngoài 10
Bng 1.3: Ma trn đánh giá các yu t bên trong 14
Bng 2.1: Mc lãi sut c bn 25
Bng 2.2:
Các dng công nghip ca các nc
27
Bng 2.3:
Ma trn hình nh cnh tranh
31
Bng 2.4: Ma trn đánh giá các yu t bên ngoài 32
Bng 2.5: Tình hình tng trng ca sn phm sn Vit Nam 2003-2011 33
Bng 2.6: Tình hình xut nhp khu sn phm sn Vit Nam 2006-2008 34
Bng 2.7:
Ma trn đánh giá các yu t bên trong
50
Bng 2.8:
S doanh nghip sn phân theo thành phn kinh t
53
Bng 2.9:
Nng lc sn xut ca các quc gia, vùng lãnh th ngành sn

trên th gii
54
Bng 2.10: Th phn ngành sn trên th trng ni đa 2008-2010 54
Bng 2.11:
Th phn xut khu sn ca Vit Nam giai đon 2005-2007
56
Bng 3.1:
D báo tiêu th sn trong nc giai đon 2012-2030
58
Bng 3.2:
D báo nhu cu mt s loi sn phm sn tiêu biu trong nc giai
đon 2015-2030
58
Bng 3.3:Ma trn SWOT 59
Bng 3.4:Tng hp kt qu la chn chin lc 61


viii


DANH MC HÌNH

Hình 1.1: Chui giá tr ca M. Porter 13
Hình 2.1:
Cu trúc th trng sn Vit Nam theo sn lng (tn), 2006-2011
43
Hình 2.2:
Cu trúc th trng sn Vit Nam theo giá tr 2007-2011 (%)
44
Hình 2.3:

Kênh phân phi ca ngành sn
44
Hình 2.4:
Nng lc sn xut ca các loi hình doanh nghip ngành sn
Vit Nam
52

















ix


DANH MC PH LC

Ph lc 1: GDP/ngi theo giá thc t ca Vit Nam qua các nm 2000-
2011

Ph lc 2: Bng câu hi tham kho ý kin chuyên gia

Ph lc 3:
Kt qu thu thp và x lý s liu

Ph lc 4:
Ma trn QSPM chin lc S/O
Ph lc 5:
Ma trn QSPM chin lc W/O

Ph lc 6:
Ma trn QSPM chin lc S/T

Ph lc 7:
Ma trn QSPM chin lc W/T

Ph lc 8:
Bng danh sách nhng nhà sn sn xut sn chính ti Vit Nam

x



M U
1. Lý do chn đ tài
Trong nhng nm gn đây, Nhà nc đã có nhng tác đng tích cc
trong vic phát trin nhanh chóng và m ca nn kinh t, quan tâm đu t vào
c s h tng, c phn hóa các doanh nghip, to mi điu kin tt đ cho các
doanh nghip, các ngành ngh phát trin, đó là c s nn móng to ra nng lc
cnh tranh quc gia đ phát trin nn kinh t ca đt nc.
Xut phát t thc t khách quan, Vit Nam là mt nc nghèo, lc hu,
phi tri qua cuc chin tranh lâu dài, đang tng bc xây dng và phát trin
kinh t. Trong đó sn là ngành công nghip đang trên đà phát trin theo nhp đ
phát trin chung ca nn kinh t quc dân. Trong quá trình công nghip hóa,
hin đi hóa đt nc, có nhu cu v cht lng các loi sn và cht lng gia
công màng sn. Khi xây dng, hu ht các nhà xng, thit b c khí, giao
thông vn ti…đu cn có các loi sn bo v đ chng li s n mòn và đ
trang trí b mt.
Do vy, đ ngành sn Vit Nam phát trin vng mnh, tham gia vào th
trng th gii, sn xut, kinh doanh có lãi, hiu qu và bn vng thì mt trong
nhng điu kin quan trng là phi nâng cao đc nng lc cnh tranh ca
ngành sn. Xut phát t khía cnh đó, vi mong mun góp phn xây dng và đ
xut nhng gii pháp nâng cao nng lc cnh tranh ca ngành sn trong giai
đon ti, tác gi đã mnh dn chn đ tài: “Mt s gii pháp nâng cao nng lc

cnh tranh ca ngành sn Vit Nam đn nm 2020” làm đ tài nghiên cu.
2. Mc tiêu nghiên cu ca đ tài
Mc tiêu chính ca lun vn nhm
- Tìm hiu kinh nghim  mt s quc gia v nâng cao nng lc cnh tranh ca ngành
sn.

xi


- Phân tích và đánh giá v hin trng nng lc cnh tranh ca ngành sn Vit Nam
- Phân tích các nhân t tác đng đn nng lc cnh tranh ca ngành sn Vit Nam
-  xut mt s gii pháp đ nâng cao nng lc cnh tranh ca ngành sn Vit Nam.
3. i tng và phm vi nghiên cu
- i tng nghiên cu: nng lc cnh tranh ca ngành sn Vit Nam trên
c s các doanh nghip và c s sn xut thuc ngành.
- Phm vi nghiên cu: trên đa bàn toàn quc
- Giai đon nghiên cu: 2000-2011
4. Phng pháp nghiên cu
Lun vn s dng các phng pháp nghiên cu sau:
- Phân lý thuyt, tác gi tham kho các tài liu liên quan đn đ tài, t đó
chn lc và h thng hóa đ làm c s lý lun cho đ tài.
- Phn đánh giá môi trng cnh tranh đc thc hin t ngun thông tin th
cp và thông tin s cp
+ Thông tin th cp gm thông tin t các báo cáo ca Hip hi sn và mc
in, Tng cc thng kê, mng internet…
+ Thông tin s cp bng cách lp bng câu hi, phát phiu điu tra trc tip
vi s lng 50 phiu, s dng phn mm Excel đ tng hp s liu thu thp.
+ Tham kho ý kin chuyên gia bng cách trao đi vi ch tch, tng th ký
Hip hi sn mc in Vit Nam, các lãnh đo phòng ban ca các công ty sn xut
sn…làm c s xây dng ma trn hình nh cnh tranh, ma trn đánh giá các yu t

bên ngoài, ma trn đánh giá các yu t bên trong ca ngành sn Vit Nam.
Phn gii pháp đc thc hin da vào kt qu phân tích thc trng, các mc
tiêu, chin lc và tham kho ý kin ca các chuyên gia trong ngành sn.
5. im mi ca đ tài
Lun vn này là công trình đu tiên nghiên cu mt cách toàn din v nng

xii


lc cnh tranh ca ngành sn Vit Nam đn nm 2020, trên c s phân tích tt c
các yu t liên quan nh môi trng bên ngoài và bên trong, đi th cnh tranh ca
ngành sn Vit Nam đ làm c s đa ra các kin ngh thích hp.
Nhng kin ngh nêu trong đ tài có th vn dng trong thc tin hot đng
kinh doanh ca các DN thuc ngành sn Vit Nam nhm khai thác ti đa nng lc
vn có đ đt đc thành công.
5. Cu trúc ca lun vn
Ngoài phn m đu, kt lun, tài liu tham kho và ph lc, đ tài có 69 trang,
18 bng, 5 hình, 8 ph lc và đc kt cu thành 3 chng:
Chng 1: Tng quan v lý thuyt
Chng 2: Thc trng nng lc cnh tranh và nhng nhân t tác đng đn
nng lc cnh tranh ca ngành sn Vit Nam
Chng 3: Mt s gii pháp nâng cao nng lc cnh tranh ca ngành sn Vit
Nam trong thi gian ti
Cui cùng là kt lun, trong phn kt lun đ tài nhn mnh li tm quan trng,
nhng phát hin mi ca đ tài. ng thi, phn này cng đ xut, tóm tt nhng
gii pháp mang tính kh thi nhm nâng cao nng lc cnh tranh ca ngành sn Vit
Nam.

i

CHNG 1
TNG QUAN LÝ THUYT
1.1. Mt s khái nim
1.1.1. Khái nim cnh tranh

Cùng vi quá trình hi nhp kinh t, thut ng cnh tranh, nng lc cnh
tranh đc đ cp nhiu trong các nghiên cu, nht là t khi Vit Nam bt đu hi
nhp kinh t khu vc và quc t. Do vy, có nhiu cách hiu khác nhau v thut
ng cnh tranh và các cp đ ng dng, có th  cp đ quc gia, cp đ ngành,
doanh nghip hoc sn phm.
Theo giáo trình Kinh t Chính tr hc Mác Lê-nin (2002) [23] “cnh tranh là
s ganh đua, s đu tranh v kinh t gia các ch th tham gia sn xut kinh doanh
nhm giành nhng điu kin thun li trong sn xut kinh doanh, tiêu th hàng hóa
và dch v đ thu đc nhiu li ích nht cho mình. Mc tiêu ca cnh tranh là
giành li ích, li nhun ln nht, bo đm s tn ti và phát trin ca các ch th
tham gia cnh tranh”.
T đin Bách khoa Vit Nam [17] đnh ngha, “cnh tranh là hot đng
tranh đua gia nhng ngi sn xut hàng hóa, các thng nhân, các nhà kinh
doanh trong nn kinh t th trng, b chi phi bi quan h cung-cu, nhm giành
các điu kin sn xut, tiêu th và th trng có li nht”.

Din đàn cp cao v cnh tranh công nghip ca OECD (2000) [55] chn
đnh ngha v cnh tranh kt hp c doanh nghip, ngành và quc gia: “là kh nng
ca các doanh nghip, ngành, quc gia và vùng trong vic to ra vic làm và thu
nhp cao hn trong điu kin cnh tranh quc t”.
Theo Michael. Porter [29] thì cnh tranh là giành ly th phn. Bn cht ca
cnh tranh là tìm kim li nhun, là khon li nhun cao hn mc li nhun trung
bình mà doanh nghip đang có. Kt qu quá trình cnh tranh là s quân bình hóa
li nhun trong ngành theo chiu hng ci thin sâu dn đn h qu là giá c có
th gim đi.
Qua tng hp và trình bày ni dung các quan nim khác nhau v cnh tranh

ii


ca mt s tác gi, cho thy: trong quan nim ca mi tác gi do đng  các góc đ
nghiên cu khác nhau nên mt s ni hàm ca khái nim có s khác nhau. Song
trong tt c các khái nim đó đu có nhng ni hàm ch yu, tng đng hoc
ging nhau, đó là:
- Cnh tranh là s ganh đua gia các ch th kinh doanh cùng mt loi sn
phm hàng hóa và cùng tiêu th trên cùng mt th trng.
- Mc đích cui cùng là tìm kim đc li nhun, mong mun đc tn ti
và phát trin doanh nghip hoc ngành sn phm.  đt đc mc đích c bn
cui cùng đó, cuc ganh đua trong kinh doanh phi to cho đc nhng điu kin,
c hi tt nht nhm giành đc th trng và m rng th trng đ tng th phn,
trên c s h thp chi phí sn xut, tiêu th và các hot đng có liên quan, không
ngng nâng cao cht lng sn phm hoc cung cp các sn phm có s khác bit.
ó là các tiêu chí quan trng nht phn ánh nng lc cnh tranh.
1.1.2. Khái nim nng lc cnh tranh
Thut ng “nng lc cnh tranh” có ngun gc t Latinh là competere, có ý
ngha là cùng gp nhau ti mt đim, ch ra kh nng đng đu trong tình trng

cnh tranh và ganh đua vi ngi khác. Nng lc cnh tranh đc hiu là kh nng
kim soát các li th tng đi so vi đi th cnh tranh mnh nht. Khái nim
nng lc cnh tranh đc s dng không ch đi vi s ganh đua gia các sn
phm ca doanh nghip vi nhau mà còn đc s dng trong vic so sánh nng lc
cnh tranh gia các quc gia trong điu kin cnh tranh quc t.
Trong nhng nm gn đây, khái nim nng lc cnh tranh ngày càng đc
nhiu ngi quan tâm t các nhà nghiên cu, các chính tr gia đn các nhà qun lý
chính quyn và các doanh nhân. Tuy nhiên, cho đn nay khái nim này vn cha
cha đc quan nim và s dng mt cách thng nht. Nguyên nhân c bn là có
nhiu cách hiu khác nhau v nng lc cnh tranh nh:
M. Porter cho rng “nng lc cnh tranh ch có ngha khi xem xét  cp đ
quc gia là nng sut” [29].
Theo OECD [55], “nng lc cnh tranh” đc đnh ngha là sc sn xut ra

iii

thu nhp tng đi cao đc đnh ngha là sc sn xut ra thu nhp tng đi cao
trên c s s dng các yu sn xut có hiu qu làm cho doanh nghip, các ngành,
các đa phng, các quc gia và khu vc phát trin bn vng trong điu kin cnh
tranh quc t.
Theo Nhóm t vn v nng lc cnh tranh “Nng lc cnh tranh liên quan
đn các yu t nng sut, hiu sut và kh nng sinh li. Nng lc cnh tranh là
mt phng tin nhm tng các tiêu chun cuc sng và phúc li xã hi. Xét trên
bình din toàn cu, nh tng nng sut, hiu sut trong bi cnh phân công lao
đng quc t, nng lc cnh tranh to nn tng cho vic tng thu nhp thc t ca
ngi dân” [47].
Theo Nguyn Vn Thanh (2003), [27] cho rng “nng lc cnh tranh là kh
nng ca mt công ty tn ti trong kinh doanh và đt đc mt s kt qu mong
mun di dng li nhun, giá c, li tc hoc cht lng sn phm cng nh
nng lc ca nó đ khai thác các c hi th trng hin ti và làm ny sinh các th

trng mi”.
Nng lc cnh tranh v c bn là mt khái nim  mc công ty. Mt công ty
có nng lc cnh tranh nu có th sn xut các sn phm dch v cht lng cao và
chi phí thp hn đi th cnh tranh  trong nc và quc t. Nng lc cnh tranh
đng ngha vi kt qu li nhun dài hn và kh nng ca nó đ bi hoàn cho
ngi lao đng, to thu nhp cho các ch s hu.
T các quan nim trên, có th rút ra kt lun chung là: “nng lc cnh tranh
là kh nng to ra các sn phm, dch v phù hp vi yêu cu ca th trng và to
ra thu nhp cao hn và bn vng hn cho ch th cnh tranh”.
1.1.3. Khái nim li th cnh tranh
Li th cnh tranh là li th mà doanh nghip đang có hoc có th có, so
vi các đi th cnh tranh. ó chính là nhng giá tr đc thù mà doanh nghip
đang s hu, đc s dng đ nm bt c hi, to ra li nhun cho doanh nghip.
Theo các nhà kinh t c đin: các yu t sn xut nh đt đai, vn, lao
đng, nhng yu t tài sn hu hình là ngun lc quan trng to nên li th cnh

iv


tranh. Adam Smith (1723 - 1790) cho rng: li th cnh tranh da trên c s li
th tuyt đi v nng sut lao đng, nng sut lao đng cao ngha là chi phí sn
xut gim, mun tng nng sut lao đng thì phi phân công lao đng và chuyên
môn hóa sn xut. Tuy nhiên theo David Ricardo (1772 - 1823): li th cnh tranh
không ch ph thuc vào li th tuyt đi, mà còn ph thuc vào c li th tng
đi tc là li th so sánh và nhân t quyt đnh to nên li th cnh tranh vn là
chi phí sn xut nhng mang tính tng đi.
Theo Michael E. Porter: li th cnh tranh trc ht da vào kh nng duy
trì mt chi phí sn xut thp và sau đó là da vào s khác bit hóa sn phm so vi
đi th cnh tranh nh: cht lng sn phm dch v, mng li phân phi, c s
vt cht, trang b k thut [28].

T nhng nghiên cu trên đây, có th hiu: li th cnh tranh là cái làm cho
doanh nghip hoc ngành sn xut nào đó có đc các u th vt tri so vi đi
th cnh tranh, đc s dng đ nm bt c hi, giành thng li trc đi th.
Li th cnh tranh đc hình thành t tp hp nhng li th so sánh. Trong
đó có: li th so sánh tuyt đi là tp hp nhng đc tính riêng có ca ch th mà
đi th ca nó không có; và li th so sánh tng đi, bao gm tp hp nhng đc
tính vt tri (đc tính hn hn) ca ch th so vi đi th cnh tranh.
Mi ngành có các li th cnh tranh khác nhau. Mt khác, li th cnh
tranh ca ngành là không c đnh. Nó luôn thay đi theo tng giai đon phát trin
ca nn kinh t và s thay đi c cu ngun lc ca ngành cng nh hiu qu khai
thác, phát huy các ngun lc đ đt đc các mc tiêu trong cnh tranh.
Li th cnh tranh ca ngành có th b gim sút hoc mt đi do không bit
cách nm bt, không đc chú trng đu t đúng mc hoc b đi th đánh cp,
bt chc. Do vy, đ to ra li th cnh tranh bn vng, tc duy trì đc v th
trong cnh tranh luôn là vn đ mang tính chin lc đi vi ngành.
1.1.4. Tm quan trng ca vic nâng cao nng lc cnh tranh

Trong xu th toàn cu hóa nn kinh t th gii, vic nâng cao nng lc cnh
tranh ca mi DN, mi ngành có ý ngha ht sc quan trng và quyt đnh đn s

v

sng còn ca mi DN, ngành. Bi suy cho cùng, mc đích cui cùng trong hot
đng kinh doanh là mang li càng nhiu li nhun, khi đó vic nâng cao nng lc
cnh tranh ti DN, ngành đc xem nh là mt hot đng không th thiu trong
đnh hng phát trin và nó góp phn vào vic hoàn thành mc tiêu ca DN và góp
phn tng trng ngành, phc v tt nhu cu khách hàng và nn kinh t ca đt
nc.
1.2. Tiêu chí đánh giá nng lc cnh tranh ngành
N

ng lc cnh tranh ca ngành là kh nng duy trì, nâng cao li th cnh tranh
ca ngành trong vic tiêu th sn phm, m rng th phn, thu hút và s dng có
hiu qu các yu t sn xut nhm đt li ích kinh t cao và bn vng cng nh kh
nng đng đu, thích ng ca chính các DN trong ni b ngành trc các áp lc
cnh tranh trong cu trúc ngành và s thay đi ca nó.
[33]
1.3. Nhng yu t tác đng đn nng lc cnh tranh ca ngành

Mi ngành hot đng sn xut kinh doanh đu b chi phi bi các yu t
môi trng. Có th chia thành môi trng bên ngoài và bên trong ngành
1.3.1. Môi trng v mô
1.3.1.1. Yu t kinh t
Các yu t kinh t có nh hng ln đn các DN trong ngành nh lãi sut
ngân hàng, giai đon ca chu k kinh t, cán cân thanh toán, chính sách tài chính
và tin t, chính sách thu quan, tình hình lm phát, s tài tr…
Các yu t kinh t k trên có th to ra nhiu c hi cho các DN trong ngành
phát trin, đng thi cng to ra nhiu mi đe da cho DN ca ngành trong tng
lai.
1.3.1.2. Yu t chính ph và chính tr
Các yu t chính tr và chính ph có nh hng ngày càng ln đn hot
đng ca các DN trong ngành. DN trong ngành phi tuân th theo các qui đnh v
thuê mn, cho vay, an toàn, qung cáo, ni đt nhà máy và bo v môi trng. S
n đnh v chính tr, h thng lut pháp rõ ràng, to môi trng thun li cho hot
đng ca các DN trong ngành.

vi


Nhn xét, các yu t chính ph và chính tr tác đng gián tip nhng nh
hng rt ln đn DN trong ngành, các DN trong ngành đu phi quan tâm đn

yu t này khi đu t lâu dài.
1.3.1.3. Yu t xã hi
Bao gm các yu tó nh hành vi xã hi, tôn giáo, trình đ nhn thc, dân s,
tui tác, phân b đa lý nh hng đn thái đ và hành vi mua sm ca khách hàng
và nhng yu t có nh hng đn các doanh nghip trong ngành.
Nhn xét, mt trong nhng yu t xã hi này thay đi hoc tin trin chm
khó nhn ra nên DN trong ngành phi t phân tích d đoán đ có chin lc phù
hp.
1.3.1.4. Yu t t nhiên
Các yu t t nhiên có nhiu nh hng đn hot đng ca các DN, ngành
nh các loi tài nguyên thiên nhiên, ngun nng lng, các loi khoáng sn, khí
hu…
Nhn xét, yu t t nhiên tác đng rt ln đn hot đng sn xut kinh
doanh, khi đu t các nhà qun tr phi xét yu t này đ tn dng li th và tránh
nhng thit hi do tác đng ca yu t này nh thi tit, khí hu gây ra.
1.3.1.5. Yu t công ngh và k thut
Các DN trong ngành ph thuc nhiu vào s phát trin ca công ngh và k
thut. Trong tng lai, nhiu công ngh tiên tin ra đi, to ra các c hi cng nh
nguy c đi vi DN trong ngành. S phát trin ca khoa hc máy tính đã to c
hi cho DN trong ngành phát trin nhanh trên thng trng và trong sn xut.
Nhiu phn mm máy tính đã ra đi. làm gim thi gian làm vic, tng nng sut
lao đng và chính xác hn.
Thng thì yu t thuc môi trng v mô có tính tác đng qua li ln nhau,
không đng riêng l. Chính vì vy trong quá trình phân tích các yu t thuc môi
trng v mô, các nhà hoch đnh chính sách cn phân tích theo hng tác đng
qua li gia các yu t thuc môi trng v mô này.
1.3.2. Môi trng vi mô

vii

Là nhng yu t tác đng trc tip đn các hot đng ca doanh nghip
trong ngành gm có:
1.3.2.1. Nhà cung cp
Các DN bao gi cng liên kt vi nhiu DN cung cp đ đc cung cp
nhng tài nguyên khác nhau nh nguyên vt liu, thit b, ngun lao đng, ngun
vn…các nhà cung cp có th gây mt áp lc mnh trong hot đng ca các DN.
Cho nên vic nghiên cu đ hiu bit v nhng ngi cung cp cho DN trong
ngành là không th b qua trong quá trình nghiên cu môi trng. Các đi tng
sau cn đc chú ý: t chc cung cp vt t, thit b- t chc cung cp tài chính-t
chc cung cp ngun lao đng.
Nhn xét, qua phân tích trên, nhà cung cp tác đng rt ln đn hot đng
ca DN trong ngành, là ngun cung ng đu vào góp phn to nên sn phm có
cht lng.
1.3.2.2. Khách hàng
Khách hàng là mt phn ca DN trong ngành, khách hàng trung thành là
mt li th ln ca DN trong ngành. S trung thành ca khách hàng đc to dng
bi s tha mãn nhng nhu cu ca khách hàng và mong mun làm tt hn
Nhn xét, DN trong ngành phi thng xuyên nghiên cu nhu cu khách
hàng, thu thp thông tin, đnh hng tiêu th hin ti và tng lai là c s đ hoch
đnh k hoch sn xut kinh doanh.
1.3.2.3. i th cnh tranh
S hiu bit v các t chc này là rt quan trng cho mi DN trong ngành
vi nhiu lý do khác nhau. Khi nghiên cu đi th cnh tranh các DN trong ngành
cn thit phi chú ý đn các yu t chính nh mc tiêu tng lai ca đi th cnh
tranh  tt c các cp qun tr, nhn đnh ca đi th cnh tranh v ngành công
nghip hin ti, chin lc cnh tranh ca đi th hin nay và tim nng ca đi
th cnh tranh  c mt mnh và mt yu.
Nhn xét, DN trong ngành phi thng xuyên phân tích, đánh giá nhng
đim mnh, đim yu ca đi th đ xác đnh v th ca mình qua đó xây dng

viii


nhng chin lc kinh doanh phù hp.
1.3.2.4. i th tim n
Là nhng đi th có kh nng tham gia th trng ngành trong tng lai đ
hình thành đi th cnh tranh mi, giành th phn, gia tng áp lc cnh tranh, làm
gim li nhun DN trong ngành.
Nhn xét, vic tìm hiu đi th này và có nhng bin pháp phù hp đ đi
phó là cách DN trong ngành gi vng và phát trin th phn ca mình.
1.3.2.5. Sn phm thay th mi
Là sn phm khác v tên gi thành phn nhng đem li cho ngi s dng
tính nng và li ích s dng tng đng sn phm ca ngành. Sc ép làm hn ch
tim nng kinh doanh ca các DN trong ngành. Các sn phm mi thay th là kt
qu ca cuc bùng n công ngh. Do vy, các DN trong ngành cn phi chú ý và
dành ngun lc đ phát trin và vn dng công ngh mi.
Bên cnh đánh giá v th ca DN trong ngành so vi đi th bng đnh tính,
ngi ta s dng ma trn hình nh cnh tranh đ so sánh, cho kt qu đnh lng
nh sau:
* Ma trn hình nh cnh tranh
Sau đây là các bc xây dng ma trn hình nh cnh tranh (xem bng 1.1),
trong đó:
Bc 1: lp danh mc t 10-20 yu t có nh hng quan trng đn hot
đng kinh doanh. Bc 2, xác lp mc đ quan trng cho mi yu t đc tính t
0.00 (không quan trng) ti 1.00 (quan trng nht), tng cng các mc đ quan
trng bng 1.00 và cho thy tm quan trng yu t đó ca công ty vi ngành. Bc
3, da trên đim hay các mc phân loi cho thy cách thc ca DN ng phó vi
mi nhân t, t 4 là phn ng tt nht đn 1 là kém nht da vào s đánh giá phân
tích ca chuyên gia và trc giác ca ngi thc hin. Bc 4, nhân đim mc đ
quan trng ca tng yu t vi mc phân loi đ xác đnh đim s quan trng.

Bc 5, cng tng s đim quan trng ca các yu t đ xác đnh tng s đim ca
ma trn cho tng DN và so sánh. [18].

ix

Bng 1.1: Ma trn hình nh cnh tranh
DN A DN B DN C
STT
Các
yu t
Mc đ
quan
trng
im
im
q.trng
im
im
q.trng
im
im
q.trng
1 Yt 1
2 Yt 2
…
n Yt n
T c
ng
1.00 XX YY ZZ
(Ngun [18])

Nhn xét, ma trn hình nh cnh tranh nhn din nhng nhà cnh tranh ch
yu cùng nhng đim mnh và đim yu ca h. Ma trn này là s m rng ca
ma trn các yu t bên ngoài trong trng hp các mc quan trng, phân loi và
tng đim quan trng có cùng ý ngha, ngoài ra các yu t bên trong nh tài chính,
qung cáo…có th cng kt hp bên trong ma trn.
Sau khi xác đnh li th ca DN so vi các đi th cnh tranh chính trong
ngành qua ma trn hình nh cnh tranh, ngi ta s dng ma trn đánh giá các yu
t bên ngoài đ đnh lng c hi và nguy c ca DN.
* Ma trn đánh giá các yu t bên ngoài
Cách thành lp ma trn đánh giá các yu t bên ngoài gm 5 bc (xem
bng 1.2), trong đó:
Bc 1: lp danh mc t 10-20 yu t c hi và nguy c ch yu. Bc 2,
xác lp mc đ quan trng cho mi yu t đc tính t 0.00 (không quan trng) ti
1.00 (quan trng nht), tng cng các mc đ quan trng bng 1.00. Mc phân loi
này da vào kt qu tham kho ý kin chuyên gia trong ngành. Bc 3, xác đnh
h s phân loi, mc phn ng t 1 đn 4 cho mi yu t đ thy cách thc mà các
chin lc ca DN phn ng vi chúng, t mc 4 là phn ng tt đn 1 là phn
ng kém. Mc phân loi này da vào ng phó ca DN đi vi s thay đi ca môi
trng bên ngoài. Bc 4, nhân đim mc đ quan trng ca tng yu t vi h s

x


phân loi đ xác đnh đim s quan trng. Bc 5, cng tng s đim quan trng
ca các yu t đ xác đnh tng s đim ca ma trn cho tng DN và so sánh [18].
Tng s đim quan trng ca 1 DN cao nht là 4.0, phn ng tt vi môi trng
bên ngoài, trung bình 2.5 và thp nht là 1.0 cho thy phn ng tác đng môi
trng bên ngoài yu.
Bng 1. 2: Ma trn đánh giá các yu t bên ngoài
STT Các yu t bên ngoài

Mc đ quan
trng
Phân loi
S đim quan
trng
1 Yu t 1
2 Yu t 2
3 …
n Yu t n
Tng đim 1.00 xx
(Ngun [18])
Nhn xét, ma trn đánh giá các yu t bên ngoài cho phép các nhà chin
lc tóm tt và đnh lng các yu t t bên ngoài tác đng đn DN qua đó phân
tích đ tn dng c hi và ng phó vi các nguy c.
1.3.3. Môi trng ni b ngành
Phân tích các yu t môi trng ni b ca ngành là quá trình xem xét, đánh
giá các ngun lc sn có gm ngun lc hu hình và ngun lc vô hình. Trong đó
ngun lc hu hình gm ngun lc tài chính, vt cht, k thut. Các ngun lc vô
hình gm các ngun nhân lc, sáng kin, thng hiu ca DN trong ngành.
Ngoài ra DN trong ngành phi có nhng chin lc sn xut kinh doanh
phù hp đ to ra sn phm hoc dch v có giá tr cao cho khách hàng thông qua
hot đng ca chui giá tr và nng lc lõi.
1.3.3.1. Các yu t môi trng ni b
Gm các ngun tài chính, vt cht, k thut, nhân s, sáng kin, danh ting.
- Các ngun tài chính: liên quan đn tim lc tài chính ca các DN trong
ngành, các hot đng s dng và phân b ngun vn, là yu t quan trng đánh giá

xi

v th cnh tranh.

- Các ngun vt cht: gm c s vt cht ca DN, tài sn c đnh cho hot
đng sn xut kinh doanh nh nhà ca, xng sn xut, thit b máy móc…Ngun
vt cht càng ln, càng to li th cnh tranh cho DN trong ngành và phi đc
xem xét và phân b mt cách hp lý.
- Các ngun k thut: gm các bn quyn sang ch, phát minh, bí mt kinh
doanh. Do vy, DN cn đu t ngun lc nhm đi mi và phát trin ngun lc
này đ to li th cnh tranh.
- Ngun nhân lc: đóng vai trò quan trng giúp DN trong ngành thc thi các
chin lc sn xut kinh doanh. Ngun nhân lc gm đi ng nhân viên gián tip
và trc tip sn xut.
- Các ngun sáng kin: gm các ý tng mi, sáng kin ci tin, áp dng
hành tu khoa hc vào sn xut kinh doanh. Ngun này giúp DN, ngành ci thin
cht lng, nng sut…
- Các ngun danh ting: đc hình thành qua kt qu hot đng kinh doanh
trong thi gian dài nh uy tín nhãn hiu, sn phm, cht lng, đ tin cy ca
khách hàng và các đi tác trong quan h kinh doanh.
1.3.3.2. Chui giá tr và nng lc lõi ca ngành
* Chui giá tr ca ngành
Theo M. Porter [28], chui giá tr là mt chui các hot đng trong ngành
ti mi hot đng sn phm thu đc mt s giá tr nào đó, có s khác bit v giá,
chi phí. Mt ngành nâng cao các hot đng trong chui tt hn, chi phí thp hn s
to ra li th cnh tranh cho mình. Chui giá tr gm các hot đng chính, các hot
đng h tr và giá tr cn biên (hình 1.1), trong đó:
* Hot đng chính gm 5 hot đng
Hu cn đu vào liên quan qun lý kho, nhp hàng, tn kho, thanh toán cho
nhà cung cp.
Vn hành gm hot đng liên quan sn xut, thit b, quy trình vn hành,
bo dng, kim tra thit b

xii

Hu cn đu ra liên quan kho cha hàng, đn hàng, vn chuyn phân phi
Tip th và bán hàng là nhng hot đng liên quan sn phm, giá, qung cáo,
khuyn mi, kênh phân phi.
Dch v gm các hot đng tng cng và duy trì giá tr ca sn phm nh
t vn sn phm, hu mãi, tr li khiu ni khách hàng.
* Hot đng h tr gm bn hot đng
Cung ng gm các th tc mua nguyên liu, thit b vn phòng, nhà ca,
gii quyt vi khách hàng.
Phát trin k thut liên quan đn k thut, công ngh, t đng hóa, quy trình
ch bin, thông tin liên lc…
Ngun nhân lc liên quan đn cách thc t chc tuyn dng, đào to, duy trì,
phát trin con ngi.
C s h tng hay các b phn liên quan bên trong ca DN trong ngành
gm qun lý chung, k hoch, tài chính k toán, pháp lý, thng hiu…
* Gía tr cn biên
Là s khác bit gia tng giá tr và chi phí to ra giá tr này. Hiu theo cách
khác, giá tr cn biên là phn li ích to ra khi hot đng ca DN thông qua chui
giá tr [28].

Các
hot
đng
h
tr
Cn
biên
Các hot đng chính
C s h tng
Qun lý ngun nhân lc
Phát trin công ngh
Cung ng
Hu cn
đu vào
Vn hành Hu cn
đu ra
Tip th và
bán hàng
Dch v