Các điều kiện cần thiết để áp dụng thành công khuôn khổ chi tiêu trung hạn tại Thành Phố Hồ Chí Minh - Nghiên cứu điển hình ngành giáo dục

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH




P
P
H
H


M
M


P
P
H
H
Ú
Ú


C
C





N
N
G
G




CÁC IU KIN CN THIT  ÁP
DNG THÀNH CÔNG KHUÔN KH CHI
TIÊU TRUNG HN TI THÀNH PH H
CHÍ MINH – NGHIÊN CU IN HÌNH
NGÀNH GIÁO DC


LUN VN THC S KINH T


CHUYÊN NGÀNH: KINH T TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
MÃ S: 60.31.12


NGI HNG DN: TS. NGUYN TH HUYN

TP.H CHÍ MINH – NM 2011




- 1 -

DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT
NSNN : Ngân sách nhà nc
GDP : Tng sn phm quc ni
GD&T : Giáo dc và đào to
KH&T : K hoch và đu t
NSTP : Ngân sách Thành ph H Chí Minh
MTFF : Khuôn kh tài chính trung hn
MTEF : Khuôn kh chi tiêu trung hn
MTF&EF: Khuôn kh tài chính và chi tiêu trung hn
MTEFs : Khuôn kh chi tiêu trung hn ngành
PRSPs : Các chin lc gim nghèo
PEM : Qun lý chi tiêu công
PRSPs : Chin lc gim nghèo
ERC : U ban ánh giá chi tiêu
MFF : Hoàn thin đc trng tài chính
SEF : Khuôn kh chi tiêu khu vc
PEMIP : D án ci thin qun lý chi tiêu công
LUGs : Chính quyn đa phng
DBM : B Tài chính
LUGs : Chính quyn đa phng
PRGFs : Tng trng c s vt cht
HIPC : Khon n ca nc nghèo
PRSC : Gim h tr tín dng

IMF : Qu Tin t quc t
OECD :T chc các nc phát trin
OBI : Ch s minh bch ngân sách


- 2 -



DANH MC CÁC HÌNH V,  TH
Hình 1.1: Quy trình son lp ngân sách theo khuôn kh chi tiêu trung hn
- 24 -
Hình 1.2: S đ xác đnh các hot đng đu vào và đu ra
- 29 -
Hình 2.1: S đ cân đi ngun và tng chi tiêu ngành

- 36 -
- 3 -

DANH MC CÁC BNG, BIU


Bng 1.1: Thâm ht ngân sách (%GDP) 1985 - 2000 - 40 -
Bng 2.2: Tình hình ngân sách trên đa bàn Thành ph giai đon 2006 –
2010
- 49 -
Bng 2.3: S lng trng hc công lp trc thuc S GD&T và ngành
giáo dc trc thuc Thành ph H Chí Minh
- 50 -
Bng 2.6: Tình hình chi ngân sách cho ngành Giáo dc  Thành ph H Chí
Minh giai đon nm 2006 - 2010 - 51 -
Bng 2.7: Tng ngun lc d kin ca ngành trong trung hn. - 31 -

Bng 2.8: Tính toán chi tiêu c s ca ngành - 32 -
Bàng 2.9: Tng chi tiêu ngành và cân đi ngun lc……………………… 33 -
Biu 2.1: Tng sn phm quc ni ca Tp.HCM giai đon 2006 - 2010…. - 47 -
Biu 2.2: Dân s ca Thành ph H Chí Minh qua các nm 2006 – 2010

49
-










- 4 -


MC LC
M U 9
CHNG 1: TNG QUAN KHUÔN KH CHI TIÊU TRUNG HN - 13 -
1.1 Chi tiêu công và mc tiêu qun lý chi tiêu công - 13 -
1.1.1 Khái nim chi tiêu công - 13 -
1.1.2 Mc tiêu qun lý chi tiêu công - 13 -
1.2 Các phng thc son lp ngân sách - 14 -
1.2.1 Lp ngân sách theo hng mc - 14 -
1.2.2 Lp ngân sách theo chng trình - 15 -
1.2.3 Lp ngân sách thc hin - 15 -
1.2.4 Lp ngân sách nhà nc theo đu ra - 16 -
1.2.5 Lp ngân sách theo kt qu - 16 -
1.3 Khái nim và ni dung khuôn kh chi tiêu trung hn (MTEF) - 17 -
1.3.1 Khái nim khuôn kh chi tiêu trung hn (MTEF) - 17 -
1.3.2 Ni dung khuôn kh chi tiêu trung hn - 19 -

1.3.2.1 Ni dung khuôn kh tài chính trung hn - 19 -
1.3.2.2 Ni dung khuôn kh chi tiêu trung hn ngành - 20 -
1.3.3 Mc tiêu và điu kin c bn đ trin khai khuôn kh chi tiêu
trung hn (MTEF) - 22 -

1.3.3.1 Mc tiêu ca khuôn kh chi tiêu trung hn (MTEF) - 22 -
1.3.3.2 iu kin c bn đ trin khai khuôn kh chi tiêu trung hn
- 22 -

1.3.4 Quy trình son lp ngân sách theo khuôn kh chi tiêu trung hn
- 23 -

1.4 K thut son lp khuôn kh chi tiêu trung hn - 25 -
- 5 -

1.4.1 K thut son lp khuôn kh tài chính trung hn (MTFF) - 25 -
1.4.1.1 D báo ngun thu ngân sách - 26 -
1.4.1.2 Nhng k thut d báo ngun thu - 26 -
1.4.2 K thut son lp khuôn kh chi tiêu trung hn ngành (MTEFs)
- 28 -

1.5 Phng thc son lp khuôn kh chi tiêu trung hn ngành (MTEFs) 
ngành Giáo dc - 31 -

1.5.1 Nguyên tc và ni dung son lp khuôn kh chi tiêu trung hn
ngành (MTEFs) - 31 -

1.5.1.1Nguyên tc son lp khuôn kh chi tiêu trung hn ngành - 31 -
1.5.1.2Ni dung son lp khuôn kh chi tiêu trung hn ngành - 31 -
1.5.2 Cách thc tính toán chi tiêu c s và chi tiêu sáng kin mi ngành

- 33 -

2.2.3. Cân đi ngun và tng chi tiêu ngành - 36 -
1.6 Kinh nghim áp dng khuôn kh chi tiêu trung hn  các nc - 37 -
1.6.1 Kinh nghim thành công ca nc Úc - 37 -
1.6.2 Kinh nghim ca Latvia - 38 -
1.6.3 Kinh nghim ca mt s quc gia  Châu Phi - 40 -
1.6.4 Kinh nghim  Philippin - 41 -
CHNG 2: THC TRNG V PHNG THC SON LP NGÂN
SÁCH NHÀ NC  THÀNH PH H CHÍ MINH – NGHIÊN CU
IN HÌNH NGÀNH GIÁO DC - 47 -

2.1 c thù phát trin kinh t xã hi ca Thành ph H Chí Minh - 47 -
2.1.1 Tình hình phát trin kinh t, xã hi ca Thành ph H Chí Minh
t nm 2006 – 2010 - 47 -

2.1.2 S lng và quy mô ngành Giáo dc trên đa bàn Thành ph H
Chí Minh - 50 -

- 6 -

2.1.2.1 S lng và quy mô ngành Giáo dc trên đa bàn Thành ph H
Chí Minh - 50 -

2.1.2.2Chi ngân sách cho ngành Giáo dc ca Thành ph H Chí Minh
t nm 2006 - 2010 - 51 -

2.2 Kinh nghim thc hin thí đim khuôn kh chi tiêu trung hn ngành 
tnh Bình Dng và tnh Vnh Long - 52 -
2.2.1 Kinh ngim thc hin thí đim khuôn kh chi ti êu trung hn

ngành Giáo dc  tnh Bình Dng và Vnh Long - 52 -

2.2.1.1 Kt qu trin khai và áp dng thí đim MTEFs Giáo dc t
nm 2006 – 2010 - 52 -

2.2.1.2 Các d liu, thông tin h tr cho vic xây dng MTEFs Giáo
dc - 53 -

2.2.2 Nhng thành công trong quá trình thí đim khuôn kh chi tiêu
trung hn ngành - 55 -

2.2.3 Nhng tr ngi trong quá trình thí đim khuôn kh chi tiêu trung
hn ngành  hai tnh Bình Dng và Vnh Long - 57 -

2.3 Kh nng áp dng khuôn kh chi tiêu trung hn ngành  Thành ph H
Chí Minh - 60 -

2.3.1 Hin trng son lp ngân sách trên đa bàn Thành ph H Chí
Minh giai đon 2006 - 2010 - 60 -

2.3.2 Nhng tr ngi trong quá trình áp dng MTEF ti TP.HCM - 63 -
2.3.2.1H thng thông tin v c s d liu, s liu trong quá trình áp
dng MTEF - 63 -

2.3.2.2Quá trình thay đi phng thc qun lý chi tiêu công bng cách
áp dng MTEF thay th cho phng thc hin đang thc hin - 63 -

2.3.2.3 T chc đào to và tp hun MTEF - 63 -
2.3.2.4 Công tác d báo cha có c s vng chc - 64 -
- 7 -

2.3.2.5 C ch, chính sách trong qun lý ngân sách - 64 -
CHNG 3: CÁC KHUYN NGH  ÁP DNG THÀNH CÔNG
KHUÔN KH CHI TIÊU TRUNG HN NGÀNH TI THÀNH PH H
CHÍ MINH - 65 -

3.1 Xu hng ci cách phng thc son lp ngân sách  Vit Nam - 65 -
3.1.1 Bi cnh ci cách ngân sách  Vit Nam - 65 -
3.1.2 Xu hng ci cách phng thc son lp ngân sách  Vit Nam
- 67 -

3.1.2.1 Tng cng s minh bch - 67 -
3.1.2.2 Vai trò giám sát ca Quc hi - 68 -
3.1.2.3 Lp ngân sách theo đu ra - 68 -
3.1.2.4 Lp ngân sách trung hn - 69 -
3.2 iu kin trin khai khuôn kh chi tiêu trung hn ngành  Thành ph
H Chí Minh - 70 -

3.2.1 Hoàn thin Lut ngân sách nhà nc - 70 -
3.2.2 Xây dng chính sách và công c tài chính thích hp - 71 -
3.2.3 H thng thông tin, d liu và c s vt cht đng b - 71 -
3.2.4 Chuyên môn, nghip v ca đi ng cán b và chuyên viên - 72 -
3.2.5 Tính minh bch trong qun lý tài chính công - 72 -
3.3 Các khuyn ngh góp phn tng cng kh nng áp dng khuôn kh chi
tiêu trung hn ngành đi vi Thành ph H Chí Minh - 72 -
3.3.1 Hoàn thin Lut ngân sách nhà nc - 72 -
3.3.2 Tuân th nguyên tc tài khóa trong chi tiêu trung hn ngành - 73 -
3.3.3 Thit lp h thng thông tin, d liu và c s vt cht - 73 -
3.3.4 ào to, tp hun quy trình và k thut MTF&EF - 73 -
- 8 -

3.3.5 Phát trin h thng ch tiêu đo lng kt qu chng trình, hot
đng……… - 74 -

3.3.6 Tng cng tính minh bch trong chi tiêu công - 74 -
3.3.7 L trình t chc thc hin MTEFs - 74 -
KT LUN - 76 -
PH LC
TÀI LIU THAM KHO


- 9 -


M U
Trong giai đon hin nay, đ to điu kin thun li cho Vit Nam phát
trin bn vng, nht là khi Vit Nam là thành viên ca T chc Thng mi Th
gii (World Trade Organization – WTO) thì công tác ci cách h thng tài chính
công là mt trong các nhim v rt quan trng đáp ng nhu cu phát trin kinh t
xã hi. Thi gian qua, v th ca Vit Nam ngày mt đc nâng lên trên trng
quc t và đt nhiu thành tu quan trng trên tt c các lnh vc kinh t, vn hóa
xã hi. Các công trình đu t c s h tng k thut, trung tâm thng mi, dch
v,… ngày càng tng v quy mô, s lng và cht lng. i sng vt cht và
tinh thn ca ngi dân ngày càng tng lên rõ rt, T đó, cho ta thy đc tình
hình tài chính công, c th là tài chính – ngân sách đã có bc chuyn rõ nét.
Cho đn bây gi, Vit Nam vn là quc gia có phng thc son lp ngân
sách theo kiu thng niên và còn mang nng kim soát đu vào, vic qun lý
ngân sách ch yu tp trung vào tuân th quy trình, th tc; mà không chú ý đn
kt qu đu ra, mc tiêu; cha đm bo thc thi các chính sách ca nhà nc theo
hng có hiu qu - nht là trong qun lý chi tiêu công. Cách thc hin này

không khuyn khích chính ph và chính quyn đa phng xác đnh các u tiên
chin lc, thiu d báo rõ ràng và đy đ các ngun thu cho các khon chi, đng
thi không d kin đc phn ngân sách dành cho các chính sách – d án mi.
Vi nhng tn ti trên, phng thc son lp và qun lý chi tiêu công Vit
Nam đang áp dng, dn đn vic chi ngân sách cho các công trình đu t c s h
tng k thut dàn tri có hiu qu kinh t - xã hi thp, cha thc hin đúng tin
đ các d án quan trng to đim nhn to đt phá to điu kin phát trin vùng –
min, gây tht thoát, lãng phí.
Xut phát t thc tin ca Vit Nam trong thi gian qua và nhng yêu cu
ci cách tài chính công trong thi gian ti. Do đó, tác gi chn đ tài: “Các điu
kin cn thit đ áp dng thành công khuôn kh chi tiêu trung hn ti
Thành ph H Chí Minh – Nghiên cu đin hình ngành Giáo dc” vi mong
- 10 -

mun đóng góp vào công tác qun lý trên lnh vc tài chính công ngày càng vng
mnh và có hiu qu, to tin đ phát trin bn vng.
1. Tính cp thit ca đ tài
Lut NSNN đc Quc hi khóa XI thông qua ngày 26/12/2002 và có hiu
lc thi hành 01/01/2004, làm cho cht lng ca công tác lp d toán, thu – chi
NSNN ngày càng đc nâng lên rõ rt. Tuy nhiên, vic qun lý tài chính công
bc l nhng yu kém nh: Lp ngân sách theo hàng nm nên không đánh giá và
phân b ngun lc gn vi k hoch phát trin kinh t, xã hi trong trung hn
cha cao; Cha xác đnh các th t u tiên, dn đn s phân b ngun lc không
tp trung vào các mc tiêu u tiên, đu t b lch lc; D toán ngân sách cha
tht s đc xây dng, thng nht t các đn v s dng và đn v ch qun
ngân sách; d toán thu – chi ngân sách cha tht s đm bo tính tiên liu; d
toán thu cha bao quát, cha huy đng đc ht các ngun thu trong nn kinh t;
k hoch chi ngân sách cha có c s vng chc – không sát thc t, chi đu t
còn dàn tri gây lãng phí; còn tách ri gia chi đu t và chi thng xuyên làm
gim hiu qu s dng ngun lc công,.v.v.

T thc trng trên, yêu cu áp dng phng thc son lp ngân sách trung
hn, đa niên b sung thêm cho vic son lp ngân sách theo hàng nm; to đc
s liên kt gia chính sách, k hoch và ngân sách; chuyn công tác lp ngân sách
da trên kim soát yu t đu vào sang kt qu đu ra; va đm bo chun mc
chung ca quc t, va phù hp vi điu kin c th ca Vit Nam và là công c
quan trng đ nâng cao cht lng qun lý tài chính công. Do đó, Vi t Nam cn
áp dng khuôn kh chi tiêu trung hn trong tin trình son lp ngân sách và qun
lý chi tiêu công.
2. Mc tiêu nghiên cu
Nhn thc đc yêu cu trên, tác gi mong mun đt đc nhng mc tiêu
sau:
“Các điu kin cn thit đ áp dng thành công khuôn kh chi tiêu trung
hn ti Thành ph H Chí Minh – Nghiên cu đin hình ngành Giáo dc”
- 11 -

 đt đc mc tiêu trên, tác gi trình bày phn c s lý lun v chi tiêu
công, khuôn kh chi tiêu trung hn và kinh nghim thc hin khuôn kh chi tiêu
trung hn  mt s nc. T đó, làm c s cho vic phân tích, đánh giá thc trng
chi ngân sách ca Thành ph H Chí Minh (TP.HCM) giai đon 2006 – 2010;
nhng thành công và tr ngi ca tnh Bình Dng và Vnh Long trong quá trình
thc hin thí đim. Sau cùng, tác gi khái quát xu hng ci cách phng thc
son lp ngân sách, nhng điu kin cn thit và các khuyn ngh đ áp dng
thành công khuôn kh chi tiêu trung hn ti TP.HCM.
3. i tng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu ca đ tài là qun lý chi tiêu công, khuôn kh chi
tiêu trung hn  ngành giáo dc ca TP.HCM.
Phm vi nghiên cu ca đ tài đc xác đnh:
- V không gian: Ngành Giáo dc công lp trên đa bàn TP.HCM.
- Phm vi thi gian: T nm 2006 đn nm 2010.
4. Phng pháp nghiên cu

 tài đc thc hin bng phng pháp đnh tính, cùng các phng pháp
h tr nh: Tip cn h thng, so sánh và phân tích tng hp, thng kê mô t.
Trong quá trình nghiên cu, ngi vit ch yu da vào phng pháp din dch
tru tng vn đ lý lun v chi tiêu công, khuôn kh chi tiêu trung hn và s
dng mu nghiên cu tình hung đin hình: ngành Giáo dc trên đa bàn
TP.HCM. S dng phng pháp so sánh gia các đa phng (Bình Dng và
Vnh Long)  cùng cp ngân sách qun lý (ngân sách đa phng) v phm vi d
toán, ni dung và k thut lp chi tiêu trung hn ngành; đ làm rõ nhng tr ngi
khi son lp ngân sách theo cách tip cn trung hn trong điu kin hin ti v s
lng và quy mô ca các ngành gia các đa phng.
5. Ý ngha thc tin ca đ tài nghiên cu
T nhn thc v quan đim, thc tin v phng thc son lp ngân sách
trung hn đã áp dng  các nc OECD cng nh mt s nc đang phát trin,
đ tài mun xem xét kh nng áp dng khuôn kh chi tiêu trung hn  Vit Nam
nói chung và  cp chính quyn đa phng nói riêng. Nghiên cu ca đ tài
- 12 -

mang ý ngha th c tin đi vi công tác ci cách tài chính công nói chung, đi
mi son lp ngân sách nói riêng; xây dng quy trình t son lp đn qun lý, s
dng ngân sách mang tính trung hn và khoa hc hn.
6. Hn ch ca đ tài
Bên cnh nhng ni dung v khuôn kh tài chính và chi tiêu trung hn, đ
tài tn ti nhng hn ch nht đnh: Cha đa ra h thng đánh giá hiu qu
chng trình, nhim v ngành; ch tp trung vào ngành Giáo dc, trong khi còn
mt s ngành khác nh Giao thông vn ti, Nông nghip và Phát trin nông thôn,
Th dc th thao, Phát thanh truyn hình không đ c đ cp và phân tích. Mi
ngành có đc thù riêng và nh hng đn vic tính toán chi tiêu c s và sáng
kin mi khác nhau. Do đó, tác gi rt mong đc s đóng góp và phát trin ca
quý đc gi quan tâm đn đ tài trong thi gian ti đc hoàn thin hn.

7. Kt cu lun vn
Phn còn li ca nghiên cu đc kt cu thành 03 chng:
Chng 1: Tng quan khuôn kh chi tiêu trung hn.
Chng 2: Thc trng v phng thc son lp ngân sách nhà nc 
Thành ph H Chí Minh – Nghiên cu đin hình ngành Giáo dc.
Chng 3: Các khuyn ngh đ áp dng thành công khuôn kh chi tiêu
trung hn ti Thành ph H Chí Minh.
- 13 -


CHNG 1: TNG QUAN KHUÔN KH CHI TIÊU TRUNG HN
1.1 Chi tiêu công và mc tiêu qun lý chi tiêu công
1.1.1 Khái nim chi tiêu công
Khái nim chi tiêu công, theo TS.V Th  Nhài, “là các khon chi tiêu ca
các cp chính quyn, các đn v qun lý hành chính, các đn v  s nghip đc
kim soát và tài tr ca Chính ph. Ngoài các khon chi ca các qu ngoài ngân
sách, v c bn chi tiêu công th hin các khon chi ca Chính ph hàng nm
đc Quc hi thông qua”.[4,144]
TS.S ình Thành đnh ngha, “chi tiêu công là các khon chi tiêu ca các
cp chính quyn, các đn v hành chính, các đn v s nghip đc s kim soát
và tài tr bi chính ph”.[8,9]
Vì vy, chúng ta có th hiu khái quát v chi tiêu công, là hot đng ca
Chính ph và chính quyn các cp thc hin nhim v mua hàng hóa, dch v
nhm đáp ng nhu cu chung ca ngi dân, t ngun tài chính ca nhà nc;
đng thi, quá trình hot đng này đc thc hin theo quy đnh c th.
1.1.2 Mc tiêu qun lý chi tiêu công
Theo quan đim ca Ngân Hàng Th gii, mc tiêu trong chin lc qun
lý chi tiêu công (Public Expenditure Management – PEM) bao gm ba mc tiêu
ct lõi sau:
 Mt là, tuân th k lut tài khóa tng th: bao gm các gii hn trn v

tài khóa cho tng giai đon trung hn, trong quá trình thc hin các chính sách tài
khóa; đc thit lp da trên c s các d báo v phát trin kinh t v mô, d báo
tài khóa và trn chi ngân sách.
 Hai là, hiu qu phân b ngun lc: phân b ngun lc cho các u tiên
chin lc. Trong ni dung này, các chính ph qua các nhim k xác đnh và duy
trì mi liên kt gia công tác hoch đnh chính sách phát trin kinh t xã hi vi
phân b ngun lc theo các u tiên chin lc đã đt ra trong giai đon trung hn.
- 14 -

 Ba là, hiu qu hot đng: đt hiu qu trong quá trình s dng ngun
lc ca xã hi, vì chính sách đ t hiu qu không ch phn ánh kt qu ca quá
trình t chc hot đng, mà nó còn mang tính tm nhìn chin lc và th hin
mi liên kt gia các hot đng vi các mc tiêu, mc đích ca chính sách. Các
phép tính v hiu sut và hiu qu phi đc gii trình t Trung ng đn đa
phng và công b rng rãi, nhm hng đn hiu qu giám sát ca cng đng.
1.2 Các phng thc son lp ngân sách
Lp ngân sách là mt công c quan trng trong qun lý chi tiêu công, đ m
bo tính hiu qu trong vic s dng ngun lc tài chính – có gii hn, đt mc
tiêu chin lc do Chính ph đ ra. T trc đn nay, Chính ph  các quc gia
đã và đang áp d ng các phng thc son lp ngân sách trong qun lý chi tiêu
công nh sau:
1.2.1 Lp ngân sách theo hng mc
Kristensen khái quát, “Lp ngân sách theo đu vào là hng v vic xác
đnh ngun lc s dng bao nhiêu, nhân lc, hot đng, … cho mt chng trình
hay toàn b, ”.[5,3]
Lp ngân sách theo hng mc, TS.Nguyn Th Huyn đnh ngha: “là cách
lp ngân sách da trên vic phân loi các khon chi theo hng mc. Theo đó, nhà
qun lý ngân sách hoc đn v th hng s d kin s lng các loi đu vào và
tính toán ra s tin tng hng mc chi đ đáp ng hot đng hay hoàn thành
nhim v ca đn v trong mt nm ngân sách”.[2,34]

Phng thc son lp ngân sách theo hng mc, có nhng thun li nh
biu mu đc sp xp, phân loi theo mc nht đnh; d dàng phát hin nhng
đim cha hp lý và d kim tra. Bên cnh đó, phng thc này tn ti nhng
hn ch nh quá nhiu hng mc chi tit – mà ch yu là tp trung đu vào, cha
chú trng vào kt qu - hiu qu ca nó có gn vi chng trình, k hoch cn
thc hin và chp hành ngân sách mt cách cng nhc – thiu tính linh hot,
không đáp ng đc thc t ca đn v th hng ngân sách.
Quy trình son lp ngân sách theo hng mc là cách thc hin truyn thng
nht trong các phng thc. Cách thc này, ch yu tp trung vào h thng trách
- 15 -

nhim gii trình hng lên trên – cá nhân hay t chc ca đn v th hng chú
trng ti các nguyên tc, quy đnh và kim soát đa t trên xung, nhn mnh s
tuân th các quy đnh và hng dn trong mt h thng cp bc.
1.2.2 Lp ngân sách theo chng trình
Lp ngân sách theo hng mc cha gn kt đc ngân sách vi chng
trình, k hoch cn thc hin; vì th, lp ngân sách theo chng trì nh đc chn
đa vào áp dng t nhng nm đu ca nhng nm 60.
TS.S ình Thành đnh ngha: “Lp ngân sách theo chng trình thi t lp
mt h thng phân phi ngun lc, gn kt chi phí chng trình v i kt qu ca
nhng chng trình đu t công ”. [8,26]
Phng thc lp d toán theo chng trình mang tính hi u qu, tp trung
hn trong các chng trình m c tiêu cn thc hin, trong đó gn kt chi phí vi
kt qu ca các chng trình đc chn đu t. Hn ch ca phng thc này là
có nhng kt qu khó lng hóa bng con s nh tính hu ích xã hi ca công
trình đc đu t, s tha mãn ca ngi dân khi s dng công trình, các bin phí
ca chng trình.
1.2.3 Lp ngân sách thc hin
Khi nn kinh t phát trin đn mt giai đon nht đnh, thì yêu cu thc
tin đòi hi phi có phng thc lp ngân sách phù hp, đó là lp ngân sách thc

hin. Liên Hip Quc cho rng, ngân sách thc hin là hin thân ca ngân sách
theo chng trình và nh n mnh đn vic đo lng kt qu thc hin đi vi
nhng mc tiêu chng trình sau khi đã hoàn thành.
nh ngha v ngân sách thc hin, Liên hip quc cho rng: “là hin thân
ca nhng mc đích và mc tiêu mà các qu tài tr đòi hi, chi phí ca chng
trình đc đ ngh đ đt nhng mc tiêu đó và d liu s lng nhm đo lng
công vic thc hin và mc đ hoàn thành  mi chng trình”. [13,7]
Trong phng thc này, các ngun lc tài chính đc s dng linh hot và
đt trách nhim gii trình cao gn vi kt qu hot đng; khi lng công vic
ca đn v th hng ngân sách cn thc hin vi chi phí tng ng trong nm
ngân sách. Th hin mi liên h gia ngân sách và mc tiêu thc hin, nhng
- 16 -

cha đt đc tính hiu qu cao do nhu cu thc hin công vic nhiu, trong khi
ngân sách thì có gii hn.
1.2.4 Lp ngân sách nhà nc theo đu ra
n gia nhng nm 70, phng thc lp ngân sách theo đu ra đc áp
dng đ thay th cho các phng thc trên cha đáp ng đc thc tin đt ra
cho nn kinh t th gii. Phng thc lp ngân sách theo kt qu đu ra là bc
tin nhy vt ca phng thc lp d toán theo công vic và chng trình đã
đc nhiu nc phát trin trin khai vào nhng nm 80 và áp dng đi trà vào
nhng nm 90.
Kristensen cho rng, “Qun lý và lp ngân sách theo đu ra mô t nhng
chc nng khu vc công trong cung ng hàng hóa và dch v và tính toán bao
nhiêu dch v đang đc cung cp sn phm đang đc sn xut”.[14,5]
Lp ngân sách theo đu ra là mt phng thc son lp ngân sách da trên
nhu cu hng th ngi dân mà t đó, xây dng, la chn hot đng nhm to
đu ra tng ng vi ngun lc cho trc, đm bo tính hiu sut và hiu qu.
Phng thc lp ngân sách theo đu ra đòi h i chính ph phi xác đnh
ngun lc, nhu cu ca xã hi, u tiên ca các chính sách trong tng giai đon

trung hn; đm bo tính hiu sut, hiu qu, kp thi và cht lng.
im ni bt ca phng thc này là ci tin quy trình thc hin nhm đt
kt qu mà chính ph đt ra mt cách có hiu lc và hiu qu vi s phân b
ngun lc tài chính hp lý. ng thi, lp ngân sách theo đu ra cng tn ti mt
s hn ch nh: i) Khó đo lng nhng sn phm đu ra có tính không đng nht.
ii) Tp trung đo lng đu ra ca chính sách, mà không đánh giá tác đng ca nó
đi vi xã hi. iii) Trách nhim gii trình không phù h
p vì c chính ph và công
chúng đu quan tâm đn kt qu ch không phi đu ra ca chính sách, d án. iv)
u ra không phn ánh đc mi liên kt gia các chính sách ca chính ph, đa
phng. v) Do không đánh giá đc kt qu, nên khó xác đnh đc chng
trình, hot đng đã hoàn thành  mc đ nào.
1.2.5 Lp ngân sách theo kt qu
- 17 -

T nhng hn ch ca các phng thc son lp truyn thng, gia nhng
nm 90, phng thc lp ngân sách theo kt qu đc áp dng  nhiu nc trên
th gii nh Úc, Anh, M,v.v.
Lp ngân sách theo kt qu, theo Kristensen, ông cho rng “Trong qun lý
và lp ngân sách tp trung vào kt qu, Chính ph xác đnh chc nng hoc
nhng gì mt chng trình c th mang li là đt đn li ích chung, phúc li cng
đng hoc s an ninh”.[5,6]
Phng thc lp ngân sách này đáp ng đc yêu cu v hiu sut và hiu
qu trong các hot đng ca chính ph và dch v công cng đi vi công chúng.
Nó đm bo đc các tiêu chun v cht lng, mc đ hài lòng ca công chúng
và có c s đ đánh giá kt qu đt đc vi mc tiêu ca chính sách.
1.3 Khái nim và ni dung khuôn kh chi tiêu trung hn (MTEF)
1.3.1 Khái nim khuôn kh chi tiêu trung hn (MTEF)
Ngân hàng Th gii khái nim v khuôn kh chi tiêu trung hn (Medium
Term Expenditure Framework - MTEF): “MTEF bao gm v tng ngun lc

đc gii hn theo con đng t trên xung; và vic c tính chi phí d toán
nm hin hành và giai đon trung hn cho chính sách đang tn ti và sau cùng,
mt s đi chiu gia d toán chi tiêu vi ngun lc sn có trong ni dung tin
trình ngân sách hàng nm”. “T ng ngun lc đc gii hn theo con đng t
trên xung” v c bn da trên mô hình kinh t v mô đ đa ra mc tiêu tài khoá
và c tính ngun thu và tng chi tiêu, bao gm ngha v tài chính ca chính ph.
Thc hin chính sách kinh t v mô, các ngành cam kt trong “tin trình t di
lên” bt đu xem xét li nhng chính sách và hot đng ca ngành vi quan đim
ti u hóa trong phân b ngun lc”.[16,5]
Theo TS.V Th  Nhài, khuôn kh chi tiêu trung hn (Medium Term
Expenditure Framework - MTEF): “là mt quy trình son lp ngân sách và xây
dng k hoch minh bch. Nó đ ra mt trn ngun lc trung hn đc phân b
t trên xung nhm bo đm k lut tài chính và đòi h i vic xây dng các d
toán chi phí thc hin chính sách t di lên, thng nht vi các chính sách chi
tiêu theo các u tiên chin lc”.[4,48]
- 18 -

Theo sách chuyên kho “Vn dng phng thc lp ngân sách theo kt qu
đu ra trong qun lý chi tiêu công”, TS.S ình Thành (2005) đ nh ngha:
“Khuôn kh chi tiêu trung hn là mt phng pháp son lp NSNN đc xác
đnh trong mt giai đon dài hn mt nm, trong đó nó gii hn ngun lc tng
th t trên xung và kt hp vi các d toán kinh phí t di lên hp thành chính
sách chi tiêu đc phân b phù hp vi các u tiên chin lc đã đc Chính ph
chp nhn”. Nh vy chúng ta có th hiu, MTEF là mt phng pháp son lp
ngân sách trung hn, có tính minh bch. Trong đó, tng ngun lc đc gii hn
theo con đng t trên xung (chính là khuôn kh tài chính trung hn ca quc
gia hay đa phng); vic tính toán chi phí d toán cho vic thc hin các hot
đng c th đc tính toán và đ trình t di lên (trong khuôn kh gii hn trn
chi tiêu đã đ c thông báo, đây là khuôn kh chi tiêu trung hn cp ngành, đn
v). Chúng hp thành d toán chi tiêu trung hn phù hp cht ch vi chính sách,

k hoch, chin lc phát trin ca quc gia, ngành và lãnh th cng nh u tiên
đã đc các c quan nhà nc có thm quyn chp nhn.
Nh vy, khi đ cp đn khuôn kh chi tiêu trung hn – có hai phn sau:
 Khuôn kh tài chính trung hn (Medium Term Financial Framework –
MTFF) là mt phn ni dung trong phng thc son lp ngân sách theo khuôn kh
trung hn. MTFF là k hoch ngân sách cp quc gia hoc đa phng, mô t tng
quan v tình hình tài khóa, kh nng cân đi thu chi, d kin và mc tiêu ca Chính
ph da trên nhng phân tích và d báo kinh t v mô trong giai đon trung hn.
MTFF cung cp cho chính ph hoc chính quyn đa phng mt khuôn kh tài
khóa nhm xây dng d toán chi tiêu trung hn.
 Khuôn kh chi tiêu trung hn ngành (Medium Term Expenditure
Framework for sector – MTEFs) là mt phn ni dung trong phng thc son lp
ngân sách theo khuôn kh trung hn. MTEFs là k hoch chi tiêu ca các b, các
ngành, các đa phng trong đó xây dng các đ xut chi tiêu cho ba nm ti, bao
gm c các u tiên, chin lc và hot đng, cùng các ngun vn d kin.
 Vit Nam, khi áp dng thí đim phng thc son lp ngân sách theo
khuôn kh chi tiêu trung hn (MTEF), B Tài chính đ cp đn hai thut ng: k
- 19 -

hoch tài chính trung hn và k hoch chi tiêu trung hn. K hoch tài chính
trung hn là mt phn ca phng thc son lp ngân sách theo khuôn kh chi
tiêu trung hn, nhm xây dng chính sách tài chính trên c s d báo kinh t v
mô, xác đnh ngun lc và u tiên phân b ngun lc (theo quy trình t trên
xung). K hoch chi tiêu trung hn là mt phn ca phng thc son lp ngân
sách theo khuôn kh chi tiêu trung hn (theo quy trình t di lên).
K hoch chi tiêu trung hn là k hoch chi ngân sách ca tng ngành, tng
đn v trong thi gian trung hn (t 3-5 nm), k t nm d toán ngân sách tip
theo, đc lp hàng nm theo phng thc “cun chiu”. Trong đó k hoch chi
tiêu trung hn trình bày mc tiêu, nhim v, hot đng, ch đ, chính sách c bn,
ch yu ca tng ngành, tng c quan đn v s thc hin trong trung hn và d

báo các ngun lc tài chính, trong đó d báo c th ngun lc tài chính công đ
thc hin. Mt khác, k hoch chi tiêu trung hn th hin cách thc xác đnh, sp
xp th t u tiên thc hin các nhim v, hot đng, ch đ, chính sách và d
kin c th kinh phí trong tng mc trn chi tiêu đc xác đnh trc. ng thi,
trình bày mt s gii pháp ch yu đ cân đi gia nhu cu chi và kh nng
ngun lc tài chính công, đa ra các cnh báo v n d phòng.
1.3.2 Ni dung khuôn kh chi tiêu trung hn
1.3.2.1 Ni dung khuôn kh tài chính trung hn
Khuôn kh tài chính trung hn (MTFF- Medium Term Financial Framework)
là mt phn ni dung trong phng thc son lp ngân sách theo khuôn kh trung
hn. MTFF là k hoch ngân sách cp quc gia hoc đa phng, mô t tng quan v
tình hình tài khóa, kh nng cân đi thu chi, d kin và mc tiêu ca Chính ph
(mc thâm ht tài khóa, n công, các mc chi tiêu ca chính ph) da trên nhng
phân tích và d báo kinh t v mô trong giai đon trung hn. Khuôn kh tài chính
trung hn cung cp cho chính ph hoc chính quyn đa phng mt khuôn kh tài
khóa nhm xây dng d toán chi tiêu trung hn.
Ni dung ca MTFF bao gm d báo các ch tiêu kinh t v mô, chính sách
ngân sách s áp dng trong trung hn, xác lp các gii hn v tài chính nh: t l
thu ngân sách trên tng sn phm quc ni; t l chi ngân sách trên tng sn
- 20 -

phm quc ni; t l thâm ht ngân sách trên tng sn phm quc ni; t l n
trên tng sn phm quc ni… MTFF cng đ  cp đn ri ro v d báo các ch
tiêu kinh t v mô, ri ro do thay đi c ch, chính sách,… Trong đó, c s đ
xây dng các gii hn tài chính trung hn là nhng phân tích và d báo có cht
lng v các ch s kinh t v mô; con s thng kê đáng tin cy và thng nht, c
th nh sau:
 Quc gia (hay đa phng) cn thc hin nhim v đánh giá s phát
trin ca môi trng tài chính và kinh t giai đon trung hn.
 D báo xu hng, trin vng v tng trng và phát trin kinh t xã

hi, v tài chính v mô, các ch tiêu kinh t v mô giai đon trung hn nh tc đ
tng trng kinh t (GDP), ch s giá tiêu dùng (CPI), t giá, tc đ tng trng
kim ngch xut nhp khu,
 D báo khuôn kh tài khóa tng th, khung cân đi thu – chi ngân sách
nhà nc ca giai đon trung hn nh s chuyn bin trong thu – chi ngân sách,
tính bn vng và ch đng ca ngân sách, nhng khó khn và ri ro ca ngân sách.
 Xác đnh các yu t nh hng đn quá trình d báo và phân tích chun
b cho lp MTEF nh các thay đi trong chính sách thu, nhng ci cách v qun
lý thu ngân sách nhà nc, d báo ch tiêu thu ngân sách nhà nc theo lnh vc,
theo sc thu, mc thâm ht ngân sách th hin tính thc t và đ bn vng,
phng án huy đng bù đp thâm ht, mc d n Chính ph, d n quc gia.
 D báo tng ngun lc cn thit đ chi trong giai đon trung hn gm:
xác đnh các mc tiêu u tiên; đa ra các nguyên tc phân b chi ngân sách nhà
nc cho tng ngành, lnh vc trên c s các đnh hng sp xp th t u tiên
v chính sách phát trin kinh t - xã hi; d kin kh nng ngun lc ngân sách
có
th dành cho tng ngành, lnh vc trong giai đon trung hn (trn chi ngân sách).

 D báo nhng nguy c và ri ro v các ch tiêu kinh t v mô, ri ro do
thay đi c ch, chính sách, ri ro phát sinh công n d phòng .v.v. ca Trung
ng và đa phng trong giai đon trung hn có nh hng quá trình thc hin
quy trình ngân sách.
1.3.2.2 Ni dung khuôn kh chi tiêu trung hn ngành
- 21 -

Khuôn kh chi tiêu trung hn ngành (Medium Term Expenditure
Framework for sector – MTEFs) là mt phn ni dung trong phng thc son lp
ngân sách theo khuôn kh trung hn (theo quy trình t di lên). Ni dung ca
vic lp MTEFs nh sau:
 Các ngành phi xác đnh bi cnh, xu hng phát trin kinh t - xã hi,

tài chính có nh hng đn k hoch phát trin ngành. D kin c th các ngun
thu ca ngành.
 Cp nht các thay đi v mc tiêu chính sách ca quc gia hoc đa
phng có nh hng đn nhim v, hot đng, chính sách ca ngành đ xác lp
các u tiên chin lc ca ngành.
 Xác đnh phm vi ca các d toán ngành, nguyên tc phân b kinh phí
tp trung cho các mc tiêu u tiên, cho các hot đng, chính sách, theo tính cht
chi, chi tiêu c s và chi tiêu cho sáng kin mi.
 m bo phân b ngân sách gn vi các mc tiêu, chin lc và k hoch.
 c tng chi ngân sách cho nm hin hành và các nm tip theo, vi
các thông s d kin v giá c, mc tng lng, khi lng công vic, …
 S chênh lch (nu có) gia trn ngân sách đã đ c thông báo vi nhu
cu chi, nhm đm bo các nhim v, hot đng ca ngành ti đa phng. Kin
ngh các bin pháp v ngun tài chính đ x lý và sm đa ra cnh báo v kh
nng thc thi nhim v ca k k hoch. D báo các ri ro phát sinh công n d
phòng trong trung hn.
Theo khuôn kh chi tiêu trung hn, lp d toán chi tiêu trung hn đc chia
thành hai loi chính, bao gm: Chi tiêu c s và chi tiêu cho sáng kin mi.
Chi tiêu c s: Th hin các khon chi tiêu đ thc hin các nhim v, hot
đng, ch đ, chính sách hin hành do ngân sách nhà nc đm bo, đã đc cam
kt v tài chính đang trin khai thc hin s phi tip tc thc hin trong trung hn;
đc lp trên c s mc trn do c quan K hoch và u t, Tài chính thông báo.

Chi tiêu cho sáng kin mi: Th hin các khon chi tiêu đ thc hin các
nhim v, hot đng, ch đ, chính sách mi hoc đ nhân rng các nhim v,
hot đng, ch đ, chính sách đã đc trin khai t trc và các nhim v, hot
- 22 -

đng, ch đ, chính sách cha đc cam kt v tài chính hoc b đình hoãn do
thiu ngun nhng cn tip tc thc hin hoc hoàn thành trong trung hn; đc

lp trên c s mc trn do c quan K hoch và u t, Tài chính thông báo.
1.3.3 Mc tiêu và điu kin c bn đ trin khai khuôn kh chi tiêu
trung hn (MTEF)
1.3.3.1 Mc tiêu ca khuôn kh chi tiêu trung hn (MTEF)
Mc tiêu ca khuôn kh chi tiêu trung hn gn vi mc tiêu ci cách chi tiêu
công đó là:
 m bo k lut tài khóa tng th thông qua vic duy trì ràng buc
ngân sách, c cp đ tng th ln tng b chi tiêu. Tng kh nng tiên liu v
ngân sách, tng cng qun lý chi tiêu công và trách nhim gii trình.
 MTEF cho phép tng cng hiu qu phân b ngun lc thông qua vic
phân b ngun lc theo u tiên chin lc, gia các ngành và trong ni b ngành.
 S dng ngun lc hiu sut và hiu qu nht: đm bo rng chính ph
cung cp dch v vi chi phí thp nht cho công chúng và cho phép đt đc
nhng mc tiêu ca chính ph.
1.3.3.2 iu kin c bn đ trin khai khuôn kh chi tiêu trung hn
 Có chính sách kinh t v mô tt, k nng và phng pháp phân tích và
d báo kinh t v mô tt đ làm c s xây dng MTEF.
 Có chính sách và công c tài chính thích ng. MTEF da trên mi
liên kt cht ch gia chính sách và k hoch kinh t v mô vi chính sách tài
khóa; các k hoch phát trin kinh t - xã hi trong tng lai cn đc da trên
các d toán hp lý v ngun lc trong tng lai.
 Xác lp rõ ràng trong t duy u tiên ngun lc. MTEF to ra mt c
ch tt hn cho vic sp xp hp lý các khon ngân sách phù hp vi các chính
sách. Lp k hoch ngân sách v thc cht là cách b trí ngân sách cho tng lai:
theo kiu dàn tri, dàn đu hay có la chn cho u tiên. MTEF chính là công c
giúp làm công vic b trí ngân sách t u tiên thp sang u tiên cao hn, t tm
nhìn ngn hn (tng nm mt), sang tm nhìn trung hn (3 nm), có liên kt (chi
đu t và thng xuyên, liên kt gia các ngành) và gn kt tt vi mc tiêu.
- 23 -

 Chp hành k lut ngân sách. Các khon phân b ngân sách cn phi
da trên gii hn tng ngun lc đã d kin, các b chuyên ngành phi bng lòng
vi nhng khon ngân sách đc thông báo và tin hành phân b trong gii hn đó.
 Th ch tt, phù hp và không thiên lch. MTEF đòi hi phi có mt
c s th ch có kh nng làm ch da cho các đi tng khác nhau s dng
MTEF nh là mt khuôn kh, nn tng cho vic đ ra các quyt đnh v chi tiêu.
Các nhà quyt đnh chính tr phi chp nhn MTEF nh là mt công c đ phân
b ngun lc.
 Có các thông s thích hp. MTEF đòi h i phi xác đnh đc các
thông s k thut nh xác đnh tng mc chi tiêu, ni dung gói chi tiêu, ch s giá
c, mc tng tin lng, các ch s liên quan đn ngành phi đc d kin phù hp
vi giai đon trung hn.
 Bo đm tính minh bch. Minh bch v tài chính và chính sách s
nâng cao trách nhim gii trình ca các đi tng tham gia quy trình MTEF.
Minh bch tài chính là vic công khai c cu và chc nng ca Chính ph, các ý
đnh chính sách tài chính, các tài khon thu, chi ca khu vc công và nhng d
báo tài chính. Minh bch v chính sách là vic công khai nhng ý đnh ca chính
ph trong mt lnh vc chính sách c th, nhng kt qu s phi đt đc và các
chi phí đ đt đc các kt qu đó. Minh bch gn lin vi trách nhim gii trình,
là vic báo cáo kt qu thc hin vi các chính sách, k hoch, chin lc vi
nhng con s c th v s lng và cht lng ca các đu ra và kt qu đt đc.
1.3.4 Quy trình son lp ngân sách theo khuôn kh chi tiêu trung hn
Quy trình khuôn kh chi tiêu trung hn (MTEF) có hai phn chính gm:
Xác đnh các ch tiêu tài chính: Các c quan Trung ng chun b báo cáo
cp nht v tình hình kinh t, tài chính; Chính ph xác đnh các ch tiêu tài chính.
Phân b cho các u tiên chin lc da trên các mc tiêu chính sách:
Chính ph phi xác đnh các mc tiêu chính sách quc gia và các B xem xét và
xác lp các u tiên chin lc ca ngành;  đa phng, y ban nhân dân
Tnh/Thành ph thì xác đnh các mc tiêu chính sách trên c s chính sách quc
gia và các S xác lp các u tiên chin lc ca ngành. Tính minh bch đòi hi

- 24 -

Chính ph phi trình bày các u tiên trong báo cáo chính sách ngân sách, các B
phi trình bày các u tiên ca mình trong k hoch phát trin chin lc.
ng thi, quy trình MTEF s tin hành đánh giá tng ngun lc sn có
ca Trung ng và đa phng, d toán các chi phí cn thit đ thc hin các
chính sách trong tng ngành và các chính sách hin hành. Quy trình s kt hp t
trên xung và t di lên, theo 7 bc sau:
Hình 1.1: Quy trình son lp ngân sách theo khuôn kh chi tiêu trung hn
Khuôn kh kinh t
v mô 3 nm
Các mc trn s b
3 nm
Xây dng các d
toán thng nht 3
nm
Lên chi phí và th
t u tiên các hot
đng
Rà soát mc đích,
mc tiêu, đu ra và
các hot đng
Rà soát và phê duyt
các d toán
Tho lun chính
sách và các mc
trn chính thc
Bc 5
Bc 3
Bc 7

Bc 4
Bc 2
Bc 6
Bc 1
T trên xung: CP, BTC, BKHT
T di lên: Các b
qun lý ngành,
đa phng
QH, CP, BTC, BKHT

Trong đó, ni dung c th ca tng bc trong quy trình nh sau:
BC 1: Chính ph, B Tài chính và B K hoch và u t d kin
khuôn kh kinh t v mô đ xây dng chính sách tài khóa trung hn 3 – 5 nm.
D báo kh nng ngun lc trên c s các d báo v tng trng kinh t, ngun
thu trong nc và ngun vn tài tr nh: GDP/ngi, tc đ tng trng GDP, d
tr ngoi t, kim ngch xut – nhp khu, kh nng thu hút vn đu t nc ngoài…
BC 2: Xây dng các mc trn ngân sách s b bng cách phân b tng
ngun lc d báo cho các cp, các lnh vc trên c s các u tiên ca Chính ph.
Các mc trn này phi đc Chính ph thông qua.
BC 3: D báo nhu cu chi tiêu ngành trên c s các u tiên ca Chính
ph, các ngành và đa phng. Các B, ngành, các đa phng xác đnh nhim